Ocena skuteczności podaży kwasu beta-hydroksy-beta

„Ocena skuteczności podaży kwasu beta-hydroksy-betametylomasłowego (HMB) na wzrost wydolności fizycznej
zawodników wybranych dyscyplin sportowych”
Krzysztof Durkalec-Michalski
Stypendysta projektu pt. „Wsparcie stypendialne dla doktorantów na kierunkach uznanych za
strategiczne z punktu widzenia rozwoju Wielkopolski”, Poddziałanie 8.2.2 Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki
Prawidłowa suplementacja diety jest istotnym czynnikiem wpływającym na osiąganie
wysokich wyników sportowych oraz zachowanie odpowiedniego stanu zdrowia sportowców.
Intensywny wysiłek fizyczny uniemożliwia bowiem pokrycie zwiększonych potrzeb organizmu
na energię i poszczególne składniki pokarmowe wyłącznie za pomocą standardowej diety.
Ważne jest jednak, aby zażywane przez sportowców preparaty były bezpieczne dla ich
zdrowia oraz skuteczne w podnoszeniu poziomu osiąganych wyników, co mogłoby znacząco
ograniczyć często spotykane zjawisko stosowania dopingu w sporcie.
Jednym z popularnych suplementów zażywanych przez sportowców jest kwas βhydroksy-β-metylomasłowy (HMB). Dostępne obecnie wyniki badań nie dowodzą jednak
jednoznacznie celowości jego stosowania w sporcie, choć niektóre badania wskazują, że
HMB może odgrywać znaczącą rolę w syntezie mięśniowej błony komórkowej oraz
oddziaływać na zmniejszenie degradacji i/lub wzrost tempa syntezy białek mięśniowych.
Mając to na względzie celem niniejszego projektu była ocena wpływu suplementacji
HMB na organizm wybranej grupy sportowców.
W ramach przyjętej procedury badawczej przeprowadzono randomizowane badania
krzyżowe, z podwójnie ślepą próbą, obejmujące 3-miesięczną interwencję żywieniową HMB i
placebo, wśród 58 zawodników, w wieku 22 ± 6 lat, uprawiających wioślarstwo, zapasy, judo
i brazylijskie jiu-jitsu. W trakcie badań rejestrowano masę i skład ciała sportowców (metoda
BIA, z użyciem analizatora BIA 101S, AKERN-RJL), poziom wydolności aerobowej (test
progresywny,
z
wykorzystaniem
ergospirometru
Cosmed
K4b2),
obejmujący
m.in.
wyznaczenie maksymalnego poboru tlenu (VO2max) i progu wentylacyjnego (VT). Wykonano
również monitoring wydolności anaerobowej (test Wingate, z użyciem cykloergometru
Monark 894E), polegający m.in. na wyznaczeniu szczytowej mocy mięśni oraz analizie
poziomu mleczanów przed i po wysiłku, a także ocenę stężenia wybranych wskaźników
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego
biochemicznych we krwi sportowców (kinaza kreatynowa, dehydrogenaza mleczanowa,
testosteron, kortyzol, profil lipidowy).
Na przeprowadzenie niniejszych badań uzyskano zgodę Komisji Bioetycznej przy
Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu nr 584/09, a wszystkie obliczenia statystyczne
wykonano za pomocą programu STATISTICA firmy StatSoft, na poziomie ufności 95%.
Uzyskane wyniki badań wykazały, że 3-miesięczna podaż HMB, w stosunku do
placebo, znacząco wpłynęła na obniżenie poziomu tkanki tłuszczowej sportowców
(-5,32%HMB
vs
6,47%placebo)
i
wzrost
beztłuszczowej
masy
ciała
(0,99%HMB
vs
-1,17%placebo). Po 3-mięsięcznej suplementacji HMB zwiększył się także korzystnie poziom
wydolności tlenowej i beztlenowej. Wykazano bowiem istotny wzrost VO2max (2,82%HMB vs 1,09%placebo), częstości skurczów serca przy VT (4,88%HMB vs -0,89%placebo) i wydłużenie
czasu osiągnięcia VT (10,8%HMB vs -3,5%placebo) w trakcie wysiłku o wzrastającej
intensywności. Stwierdzono również zwiększenie, oznaczanego w teście Wingate, szczytu
mocy mięśniowej (8,86%HMB vs 1,40%placebo) i różnicy między stężeniem mleczanu
powysiłkowego i spoczynkowego (14,3%HMB vs -0,6%placebo). Nie zaobserwowano natomiast
istotnego wpływu HMB na zmianę stężenia analizowanych markerów biochemicznych we
krwi sportowców.
Niniejsze badania wskazują, że suplementacja HMB w sporcie jest skuteczna
i obok właściwego treningu wspomaga korzystną zmianę składu ciała oraz wzrost wydolności
fizycznej zawodników. Uzyskane wyniki wydają się być przydatne w polityce Regionalnej
dotyczącej promocji sportu i aktywności fizycznej zgodnej z regułami fair play i walki z
niedozwolonymi praktykami dopingowymi. Wykonany projekt może przyczynić się do
wsparcia Wielkopolan, spełniając m.in. zasadę partnerstwa między prowadzącą projekt
Uczelnią a sportowcami oraz potencjalnymi producentami bioaktywnych preparatów i
suplementów. Wyniki projektu, wskazujące na działanie HMB pozwalają bowiem na
świadomą decyzję, czy warto ponosić koszty na: włączenie do produkcji tego preparatu
przez producentów, jak i jego zakup przez sportowców lub kluby sportowe.
Praca doktorska współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach
Europejskiego Funduszu Społecznego