Substancje i ich właściwości

Substancje i ich właściwości
Pierwsza partia materiału i dobrane do nich zadania typu
egzaminacyjnego.
Materia jest to wszystko co nas otacza. Materię tworzą substancje,
posiadające określony stały skład i określone właściwości.
Właściwości substancji dzieli się na:
Fizyczne (np. stan skupienia, połysk, temperatura topnienia,
temperatura wrzenia, gęstość)
Chemiczne (np. sposób reagowania z innymi substancjami)
Materia zbudowana jest z drobin, znajdujących się w ciągłym ruchu, posiada
więc budowę ziarnistą.
Do najważniejszych zjawisk fizycznych, które potwierdzają ziarnistą budowę
materii zalicza się:
dyfuzja – zjawisko samorzutnego mieszania się substancji,
rozpuszczanie się ciał stałych w cieczach,
zmiany stanów skupienia.
Substancje mogą występować w trzech stanach skupienia:
stałym
ciekłym
gazowym
Poniżej przedstawiono podział substancji.
metale
proste
pierwiastki
złożone
związki
chemiczne
Substancje
niemetale
Charakterystyczne cechy metali w temperaturze pokojowej:
 stały stan skupienia (wyjątek: rtęć)
 barwa srebrzystoszara (wyjątek: miedź i złoto),
 metaliczny połysk,
 znaczące przewodnictwo cieplne i elektryczne,
 kowalność
Substancje i ich właściwości
Mieszanina składa się z co najmniej dwóch substancji.
Ze względu na stopień rozdrobnienia składników wyróżnia się:
- mieszanina jednorodna – mieszanina, w której nie można zobaczyć
poszczególnych składników gołym okiem (przykłady: stopy metali, powietrze,
benzyna, ocet, solanki)
- mieszania niejednorodna – mieszanina, w której można zobaczyć
poszczególne składniki mieszaniny (przykłady: piasek z wodą, woda z olejem,
siarka z żelazem)
Do mieszanin niejednorodnych zalicza się:
 emulsję – mieszaninę dwóch niemieszających się wzajemnie cieczy np.
mleko,
 pianę – mieszanina, w której występują pęcherzyki gazu w cieczy lub
w ciele stałym,
 dym – mieszanina, w której cząstki ciała stałego są rozproszone w
gazie,
 mgła – mieszanina, składająca się z kropel wody lub ziarenek lodu
rozproszonych w powietrzu
Mieszaniny jednorodne można rozdzielić przy zastosowaniu:
- destylacji – metoda rozdziału wykorzystująca różnice w temperaturze
wrzenia dwóch substancji
Źródło:
http://zasoby1.open.agh.edu.pl/dydaktyka/chemia/a_e_chemia/6_chemia_roztworow/04_02_00.htm
-chromatografii – metoda rozdziału wykorzystująca
wędrowania substancji w materiale porowatym
różną
szybkość
Substancje i ich właściwości
- krystalizacji –wydzielenia się kryształków substancji z roztworu
Źródło: http://blogiceo.nq.pl/gim5konin/2013/01/19/krystalizacja-w-srodowisku-czerwonego-tuszu/
- odparowanie rozpuszczalnika
Źródło: http://www.chemia.dami.pl/gimnazjum/gimnazjum1/substancje2.htm
- sorpcji
Mieszaniny niejednorodne można rozdzielić za pomocą:
- dekantacji – metoda rozdziału polegającą na zlaniu cieczy znad osadu
Źródło: https://edukator.pl/Substancje-nierozpuszczalne,3510.html
- sedymentacji – metoda rozdziału polegająca na opadaniu ciała stałego w
cieczy pod wpływem siły ciężkości
Źródło: https://edukator.pl/Substancje-nierozpuszczalne,3510.html
Substancje i ich właściwości
- sączenia (filtracji) – oddzielenia ciała stałego od cieczy poprzez przelanie
mieszaniny przez sączek.
Źródło: http://edudu.pl/sciaga-mieszaniny,c3e9c84374c8919d2074
- używając rozdzielacza – korzystna dla mieszaniny dwóch cieczy
posiadającą wyraźną granicę między dwoma nie mieszającymi się cieczami
Źródło: http://www.chemmix.edu.pl/artnet/index.php?s1=02&s2=003&s3=004
- używając magnesu – wykorzystuje właściwości magnetyczne jednego ze
składników mieszaniny
Poniżej znajdują się zadania z zakresu substancje i ich właściwości.
Zadanie 1
Na całym świecie stosuje się jednakowe symbole do oznaczenia pierwiastków
chemicznych. Wskaż zestaw pierwiastków oznaczonych kolejno O, Cu, Ca i
C.
a.
b.
c.
d.
Wodór, wapń, siarka, tlen,
Tlen wapń, węgiel, wodór
Tlen miedź, wapń, węgiel
Tlen, ołów, wapń, węgiel
Zadanie 2
Pierwiastki lub związki chemiczne zmieszane w dowolnych proporcjach
tworzą mieszaniny jednorodne (MJ) lub mieszaniny niejednorodne (MNJ).
Zaznacz odpowiednim symbolem MJ i MNJ dla odpowiednich mieszanin.
Mieszanina
Woda z kredą
Woda z cukrem
Woda z piaskiem
Kreda z solą kuchenną
Brąz
Rodzaj mieszaniny
Substancje i ich właściwości
Zadanie 3
Przygotowano dwie bryłki o objętości równej 20cm3. Jedną wykonano z
metalu A o gęstości równej 1,25g/cm3, a drugą z metalu B o gęstości równej
2,56g/cm3. Wskaż poprawne stwierdzenie.
a.
b.
c.
d.
Większą masę będzie miała bryłka wykonana z metalu A
Większą masę będzie miała bryłka wykonana z metalu B
Bryłki metali mają taką samą wagę.
Na podstawie tych danych nie można tego określić
Zadanie 4
Obok wymienionych właściwości wpisz literę n, gdy opisuje on niemetal oraz
m, gdy opisuje ona metal.
Właściwość
Posiadają srebrzystoszarą barwę za wyjątkiem złota i
miedzi
Są kruche
Można je walcować
Posiadają połysk
Słabo przewodzą ciepło
Metal (M)/Niemetal (N)
Zadanie 5
Schematyczny rysunek przedstawia metodę rozdziału mieszaniny
niejednorodnej,
Rys. 1 (źródło: http://www.chemmix.edu.pl/artnet/index.php?s1=02&s2=003&s3=004)
Określ o jaką metodę chodzi.
a.
b.
c.
d.
Dekantacja
Filtracja
Destylacja
Sedymentacja
Substancje i ich właściwości
Zadanie 6
Spośród niżej wymienionych czynności wybierz odpowiednie i ułóż je w
odpowiedniej kolejności, w jakiej należy je wykonać, aby rozdzielić
mieszaninę wody i oleju jadalnego.
a.
b.
c.
d.
e.
f.
g.
Odkręć „kurek” od rozdzielacza
Przenieś mieszaninę do rozdzielacza
Poczekaj aż cała objętość wody spłynie do zlewki
Umieść rozdzielacz na statywie
Przy wylocie rozdzielacza umieść zlewkę
Poczekaj aż cała objętość oleju spłynie do zlewki
Zakręć kurek od rozdzielacza
1 … → 2 … → 3 ... → 4 ... → 5 ...→ 6 …
Zadanie 7
Wybierz zestaw, który zawiera jedynie symboli niemetali.
a.
b.
c.
d.
H, C, Na, Hg
O, S, Cu, Fe
K, O, S, Ne
O, N, C, S
Zadanie 8
Do nazw metod rozdziału przyporządkuj odpowiedni jej opis.
Nazwa metody rozdziału
Opis metody rozdziału
1. Dekantacja
a. metoda rozdziału polegająca
na opadaniu ciała stałego w
cieczy pod wpływem siły
ciężkości.
2. Sedymentacja
b. metoda rozdziału
3. Filtracja
4. Destylacja
wykorzystująca różnice w
temperaturze wrzenia dwóch
substancji
c. metoda rozdziału polegającą
na zlaniu cieczy znad osadu
d. oddzielenia ciała stałego od
cieczy poprzez przelanie
mieszaniny przez sączek
1. ….. 2. ….. 3. ….. 4. …..
Substancje i ich właściwości
Zadanie 9
Wskaż błędne zdanie odnośnie gęstości substancji.
a.
b.
c.
d.
Gęstość substancji jest charakterystyczną właściwością substancji,
Masa substancji jest wprost proporcjonalna do jej gęstości,
Gęstość substancji wyrażamy najczęściej w jednostkach g/cm3,
Gęstość substancji to stosunek objętości substancji do jej masy.
Zadanie 10
Podkreśl właściwą nazwę przemiany fazowej na schemacie przedstawionym
poniżej.
skraplanie/ parowanie
• ciało
stałe
• ciecz
topnienie/resublimacja
• gaz
:)
Informacja do zadań 11 i 12.
Poniżej przedstawiono schemat reakcji rozkładu tlenku rtęci.
Źródło: www.chemia2.strefa.pl
Zadanie 11
Pokreśl właściwe wyrażenia, tak, aby one były zgodne z prawdą.
Przedstawiona reakcja jest reakcją typu analizy/syntezy. Produktami tej
reakcji są tlenek rtęci/ rtęć i tlen. Gaz zbierany w probówce
mniejszą/większą gęstość od wody.
Substancje i ich właściwości
Zadanie 12
Podziel powyższe reagenty na substancje proste i złożone.
Substancje proste
Substancje złożone
Zadanie 13
Poniżej przedstawiono substancje proste i złożone. Podkreśl substancje
proste.
Żelazo, cukier, chlorek sodu, sód, tlenek węgla(II), magnez, woda, tlen, wodór,
siarczek żelaza, soda oczyszczona, wapń, węgiel, diament, chlorowodór,
kwas siarkowy(VI)
Zadanie 14
Wskaż, w którym z przypadków tlen jest składnikiem mieszaniny.
a.
b.
c.
d.
W wodzie
W powietrzu,
W parze wodnej,
W lodzie
Zadanie 15
Uzupełnij tabelę, dobierając odpowiednią metodę rozdziału dla odpowiedniej mieszaniny.
Woda z siarką, woda z solą kuchenną, woda z olejem, woda z piaskiem, woda z benzyną,
woda z cukrem
Odparowanie
Sączenie
Za pomocą rozdzielacza
rozpuszczalnika
Zadanie 16
Podziel poniższe substancję na: substancje proste, substancje złożone i mieszaniny, wpisując
nazwę substancji w odpowiednie miejsce w tabeli.
Mosiądź, mleko, siarka, woda, benzyna, żelazo, tlen, powietrze, grafit, sacharoza, kwas solny
Substancje proste
Substancje złożone
Mieszaniny
Substancje i ich właściwości
Zadanie 17
Za zjawisko powstawania małych lodowisk z kałuży w zimie odpowiada proces:
a.
b.
c.
d.
Krystalizacji,
Sączenia,
Parowania,
Dekantacji
Zadanie 18
Do właściwości fizycznych nie zalicza się:
a.
b.
c.
d.
Połysk,
Temperatura wrzenia,
Kowalność
Sposób reagowania z innymi substancjami
Zadanie 19
W poniższej tabeli wybierz właściwą metodę do rozdzielenia mieszaniny wody z olejem oraz
odpowiednie uzasadnienie.
Mieszaninę wody z
olejem można
rozdzielić stosując
a. Metodę
sedymentacji
b. Metodę filtracji
c. Przy użyciu
rozdzielacza
ponieważ
a. Olej i woda tworzy mieszaninę
dwóch cieczy z wyraźną
granicą rozdziału między nimi.
b. Olej może osiąść na
odpowiednio dobranym
sączkiem.
c. Woda jest cięższa od oleju,
więc olej można zlać znad
wody
Zadanie 20
Określ czy poniższe zdania są zgodne z prawdą, zakreślając P lub też fałszywe zakreślając F.
Rozpuszczanie substancji potwierdza ziarnistą budowę materii
Resublimacja to zmiana stanu skupienia z gazowego w stały
Mgłę zalicza się do mieszanin jednorodnych
. Dyfuzja to proces samorzutnego mieszania się substancji.
Tlen jest metalem, który występuje w stanie gazowym.
P/F
P/F
P/F
P/F
P/F