1 SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE WOBEC OKUPACJI Polski ruch

SPOŁECZEŃSTWO POLSKIE WOBEC OKUPACJI
Polski ruch oporu
Ruch oporu na ziemiach polskich zaczął funkcjonowad jeszcze przed kapitulacją Warszawy, kiedy
została utworzona Służba Zwycięstwu Polski. Kolejnym aktem było przejście majora Henryka
Dobrzaoskiego - "Hubala" od walki w formacjach regularnych Wojska Polskiego do walki
partyzanckiej. Podziemie polskie było bardzo podzielone, ponieważ prawie każde ugrupowanie
polityczne posiadało własne oddziały wojskowe. I tak rządowi emigracyjnemu podporządkowany
był Związek Walki Zbrojnej, przekształcony później w Armię Krajową. Ludowcy, po utworzeniu
konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego "Roch", powołali najpierw Straż Chłopską, a później
Bataliony Chłopskie. Lewica socjalistyczna z PPS-WRN utworzyła Gwardię Ludową. Komuniści
działający od 1942 r. w Polskiej Partii Robotniczej zorganizowali własne oddziały wojskowe Gwardii
Ludowej. Po powołaniu Krajowej Rady Narodowej oddziały GL znalazły się w Armii Ludowej.
Prawica narodowa była podzielona i działacze Stronnictwa Narodowego utworzyli Narodową
Organizację Wojskową, a skrajna prawica wywodzący się z ONR - Związek Jaszczurczy. Rozłam
w gronie prawicy doprowadził do powstania Narodowych Sił Zbrojnych. Częśd wymienionych
organizacji podporządkowała się Rządowi RP na emigracji i podległej mu AK, np. Bataliony
Chłopskie, NOW. Ruch oporu podjął zakrojone na szeroką skalę akcje zbrojne przeciwko
okupantowi, których symbolicznym podsumowaniem było powstanie warszawskie. Siły zbrojne
polskiego ruchu oporu liczyły w 1944 r. ponad 500 tys. osób, w tym prawie 150 tys. walczyło w
oddziałach partyzanckich. Przeprowadzono około 10 tys. akcji zbrojnych, w których zabito ponad
150 tys. niemieckich żołnierzy, policjantów, agentów gestapo i urzędników. Rozmach ten był
możliwy dzięki masowemu udziałowi i poparciu ruchu oporu przez społeczeostwo polskie, które
zresztą prowadziło również walkę cywilną z okupantem hitlerowskim.
Metody walki
Polacy od początku okupacji podjęli walkę z okupantem hitlerowskim. Podstawową formą walki
była działalnośd bojowo-dywersyjna. Pierwszy podjął taką walkę major Henryk Dobrzaoski -Hubal
przechodząc w 1939 r. z Wydzielonym Oddziałem Wojska Polskiego do walki partyzanckiej.
Powstałe później konspiracyjne formacje wojskowe podjęły walkę zbrojną pod różnymi postaciami.
Dokonywano zamachów na hitlerowskich dostojników, np. na generała SS, Franza Kutscherę,
akcje odwetowe, np. zamach na Cafe Club, odbijanie więźniów, np. akcja pod Arsenałem, akcje
dywersyjne przeciwko transportowi okupanta, np. akcja "Wachlarz" i "kolejówki" GL i AL,
likwidowano zdrajców i kolaborantów, zakładano oddziały partyzanckie podejmujące akcje
przeciwko okupantowi (AK, BCh, GL, AL) oraz podejmowano walkę zbrojną o charakterze
powstaoczym, np. powstanie w gettcie warszawskim, powstanie warszawskie. Walka cywilna
polegała na sabotażu w zakładach pracy, np. uszkadzanie maszyn, powolnej i mało wydajnej
pracy, np. hasło "Czy w fabryce, czy na roli pracuj Polaku powoli!", stworzeniu "czarnego rynku"
jako przeciwdziałania reglamentowaniu żywności, np. szmugiel żywności ze wsi do miasta,
wydawaniu prasy konspiracyjnej (wychodziło ponad 1800 tytułów, a nakłady "Biuletynu
Informacyjnego" sięgały 50 tys. egzemplarzy), akcje propagandowe przeciwko Niemcom (np.
prowadzona w języku niemieckim akcja "N"), organizowanie konspiracyjnego szkolnictwa polskiego
(np. "tajne komplety" organizowane przez Tajną Organizację Nauczycielską), bojkot zarządzeo
okupanta oraz bierny opór.
1
Powstanie warszawskie
Powstanie warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 r. na rozkaz komendanta głównego AK generała
Tadeusza Komorowskiego -"Bora", zaakceptowany przez Delegata Rządu na Kraj Stanisława
Jankowskiego. Celem wojskowym powstania było opanowanie stolicy siłami AK, a celem politycznym
dokonanie tego przed Armią Czerwoną, żeby przedstawiciele Rządu RP na emigracji mogli wystąpid
jako suwerenni i pełnoprawni przedstawiciele narodu polskiego. Była to koncepcja zgodna
z założeniami akcji "Burza", którą próbowano przeprowadzid na Kresach Wschodnich RP. Oddziały
powstaocze dysponowały tylko niewielką ilością broni oraz zapasem amunicji na 2-3 dni walki,
podczas gdy świetnie uzbrojony przeciwnik miał do dyspozycji broo Pomnik Powstaoców pancerną,
artylerię i lotnictwo. W tej sytuacji mogło wydawad się, że powstanie zostanie zdławione w ciągu
kilku dni, a może nawet godzin. Powstanie trwało 63 dni i stało się największą bitwą stoczoną przez
armię podziemną w czasie II wojny światowej. Kapitulacja powstania - 2 października 1944 r. zakooczyła walki, ale nie zakooczyła systematycznego niszczenia stolicy Polski przez niemieckie
wojska. Powstanie warszawskie stało się przykładem najwyższego bohaterstwa żołnierzy i ludności
cywilnej Warszawy oraz woli walki o wolnośd i niepodległośd. Należy sądzid, że ta determinacja
powstrzymała Stalina przed uczynieniem z Polski kolejnej republiki radzieckiej.
2