EMOCJE DLACZEGO EMOCJE SĄ WAŻNE? EMOCJE

EMOCJE DLACZEGO EMOCJE SĄ WAŻNE? EMOCJE

2014-10-22
DLACZEGO EMOCJE SĄ WAŻNE?
Emocje towarzyszą nam stale.
Emocja jest tłem naszego strumienia świadomości.
 Są ostatecznym wyznacznikiem naszego życia: to
czy czujemy się dobrze czy źle rzutuje na wszystko
co robimy.
 Są ważnym sygnałem, pozwalają nam na orientację
w środowisku.


EMOCJE
Dr hab. Marcin Zajenkowski
EMOCJE - plan
EMOCJE - CHARAKTERYSTYKA
Definicja
Fizjologia a emocje
 Poznanie a emocje
 Nastrój a emocje

DEFINICJA
DEFINICJA CZ. 2



Emocja – wynik oceny (świadomej lub
nieświadomej) zdarzenia jako wpływającego w
istotny sposób na cele lub interesy działającego
podmiotu, np.:
gdy mnie ktoś zaatakuje oceniam to jako zagrożenie a
w efekcie lęk.
 gdy dostanę podwyżkę oceniam to jako coś dobrego i
odczuwam radość.

Emocje wydają się czymś oczywistym, jednakże
trudno je zdefiniować.
 To co widzimy to jedynie ich objawy, np. uśmiech,
zaczerwienie na twarzy, pocenie się, drżenie rąk.
 Na podstawie tych przejawów wnioskujemy, że
istnieje coś takiego jak emocja.

Emocja uruchamia gotowość do realizacji
pewnego programu działania. Chwilowo uzyskuje
on status priorytetu, np.:

gdy na drodze do Morskiego Oka niedźwiedź wyskoczy
mi na drogę, pojawia się strach, ale zarazem pełna
gotowość do ucieczki.
1
2014-10-22
DEFINICJA CZ. 3
Emocje to szczególne stany psychiczne, którym
zazwyczaj towarzyszą zmiany somatyczne,
ekspresje mimiczne i reakcje behawioralne.
 Skoro emocje są związane z reakcjami
fizjologicznymi to powstaje pytanie: co jest
przyczyną a co skutkiem?

FIZJOLOGIA PRZYCZYNĄ CZY
PRZEJAWEM EMOCJI?

Teoria Williama Jamesa i Carla Langego
Spostrzeżenie bodźca wywołuje zmiany fizjologiczne,
np. zobaczenie niedźwiedzia wywołuje drżenie kolan.
 Zmiany te są następnie interpretowane przez jednostkę
i przekształcane w uczucie, emocję; np. drżą mi kolana,
więc zaczynam się bać.

FIZJOLOGIA PRZYCZYNĄ CZY
PRZEJAWEM EMOCJI?

Teoria Williama Jamesa i Carla Langego
Spostrzeżenie bodźca wywołuje zmiany fizjologiczne,
np. zobaczenie niedźwiedzia wywołuje drżenie kolan.
 Zmiany te są następnie interpretowane przez jednostkę
i przekształcane w uczucie, emocję; np. drżą mi kolana,
więc zaczynam się bać.

TEORIA JAMESA-LANGEGO
Problem: skoro spostrzeżenie zmian fizjologicznych
wywołuje u nas uczucia to znaczy, że każdemu
uczuciu powinny towarzyszyć bardzo specyficzne
reakcje biologiczne.
 Ta hipoteza została częściowo potwierdzona
dopiero w latach 80tych XX w.

Bodziec
DWUCZYNNIKOWA TEORIA
SCHACTERA I SINGERA
Czy do powstania emocji wystarczy samo
pobudzenie fizjologiczne, którego pochodzenia
jednostka nie jest w stanie wytłumaczyć? Czy
ważny też jest kontekst sytuacyjny?
 Eksperyment: wstrzykiwali badanym adrenalinę.
 Mówiono, że to preparat witaminowy.

Pobudzenie
Emocja
BADANIE SCHACHTERA I SINGERA

Badanych podzielono na trzy grupy:
Poinformowana o rzeczywistym działaniu preparatu (suchość
w ustach, przyspieszone bicie serca itp.).
 Żadnych informacji
 Informacja fałszywa – preparat może powodować swędzenie
i drętwienie ust.

2
2014-10-22
BADANIE SCHACHTERA I SINGERA

Oprócz tego badanych umieszczano w warunkach
prowokujących:
gniew – np. proszono o wypełnienie kwestionariusza z
obraźliwymi pytaniami (ile osób z twojej rodziny nie myje
się codziennie itp.)
 radość – towarzyszył im pomocnik eksperymentatora,
który zabawiał uczestnika.

WYNIKI
Poinformowani - żadnych reakcji emocjonalnych,
albo reakcje bardzo słabe. Pobudzenie przypisywali
preparatowi a nie czynnikom sytuacyjnym.
 W grupie niepoinformowanej oraz błędnie
poinformowanej – wyraźne reakcje emocjonalne.

WNIOSKI
EMOCJE I POZNANIE

Badani, którzy byli poinformowani o pobudzeniu nie
doświadczali emocji, więc samo pobudzenie nie
wystarczy do emocji.
 Badani niepoinformowani i poinformowani błędnie
szukali wyjaśnienia swojego stanu w czynnikach
sytuacyjnych.
 Kiedy dobrze znamy źródło pobudzenia, emocje są
słabe lub nie pojawiają się.

PIERWOTNOŚĆ POZNANIA WZGLĘDEM
EMOCJI
BADANIA POPIERAJĄCE HIPOTEZĘ
Niektórzy badacze: aby powstała emocja,
konieczna ocena poznawcza.
 Spostrzegam sytuację lub zdarzenie i oceniam ją
jako sprzyjającą, zagrażającą lub obojętną.
 Ocena poznawcza może być świadoma lub
nieświadoma.
 Jest to rodzaj wartościowania zadarzeń.

Z badania Schactera i Singera wynika, że w
powstawaniu emocji ważna jest interakcja
pomiędzy stanem fizjologicznym a interpretacją
poznawczą.
 Jak emocje mają się do poznania?
 Czy emocje wpływają na nasze myślenie, czy też
poznawczo kontrolujemy nasze uczucia?
Weiner: jak powstają emocje w sytuacjach
społecznych?
 Np. widok cierpiącego człowieka leżącego na
chodniku, budzić może różne emocje: złość, gniew,
odraza czy współczucie.
 Którą z nich odczujemy zależy od naszych
procesów poznawczych.

3
2014-10-22
KONCEPCJA WEINERA
KONCEPCJA WEINERA
Obserwator dokonuje atrybucji przyczyn
znalezienia się człowieka w konkretnym położeniu.
 Np. jeżeli uznamy, że człowiek na chodniku jest
pijany, wówczas możemy odczuć gniew.
 Jeżeli uznamy osobę za cierpiącą z powodu
choroby lub pobicia to np. odczujemy współczucie i
łatwiej pospieszymy z pomocą.

WNIOSKI
ARGUMENTY PRZECIW

Możemy powiedzieć, że element oceny jest obecny
przy powstawaniu emocji.
 Czy jednak pojawia się zawsze i jest konieczny aby
emocja wystąpiła?
 Trudno na tej podstawie stwierdzić, że ocena
poznawcza zawsze czasowo pojawia się przed
emocją.

PIERWOTNOŚĆ EMOCJI
TEORIA ZAJONCA

Badania i koncepcje R. Zajonca.
Pewne emocje są automatyczne zarówno u ludzi
jak i u zwierząt, np. królik na widok węża nie może
analizować sytuacji tylko uciekać.
 Nie da się „zawiesić” emocji, zwłaszcza silnych;
można za to na chwilę „wyłączyć” myślenie (np.
koncentrację na czymś).




W przykładzie: ważny czynnik kontrolowalności.
Czy przyczynę cierpienia człowieka przypisujemy
jego własnej lekkomyślności (alkohol) czy też
czynnikom niezależnym od niego (choroba).
 Nieszczęścia na które mamy mały wpływ rodzą
większe współczucie (np. Alzheimer vs otyłość)

Izard: z ewolucyjnego punktu widzenia, nasz aparat
emocjonalny powinien działać bardzo szybko.
 Np. u zwierząt pewne bodźce wywołują emocje
automatycznie.
 A co z emocjami „bez obiektu”? Np. kliniczny lęk?
Emocje wyprzedzają poznanie.
Np. spotykamy człowieka, który wydaje się
znajomy. Nie pamiętamy kto to jest, ale mamy
pewne odczucia wobec niego (miłe lub niemiłe).
 Mamy preferencje wobec obiektów zanim je
jeszcze poznawczo opracujemy.
4
2014-10-22
BADANIE ZAJONCA
BADANIE ZAJONCA

Najsłynniejsze badanie – nad poprzedzaniem
podprogowym lub torowaniem (ang. priming).
 Pokazywano badanym, którzy nie znali chińskiego chińskie znaki.

BADANIE ZAJONCA
WYNIKI
Bodźce podprogowe
przedstawiały zdjęcia twarzy –
ludzi w emocjach.
 Trwały przez kilka milisekund i
żaden z uczestników badania
nie był świadom ich
wystąpienia.
Badanym mówiono, że znaki te oznaczają cechy –
pozytywne bądź negatywne.
 Proszono, aby intuicyjnie określić które znaki są
jakiego rodzaju.
 W rzeczywistości znaki były poprzedzane,
bodźcami które trwały ułamek sekundy.
 Były to bodźce torujące, podprogowe.

DANE NEUROLOGICZNE

J. LeDoux odkrył bezpośrednią drogę z receptorów do
ciała migdałowatego we wzgórzu (długość tylko jednej
synapsy).
Ocena znaków chińskich była zgodna z prezentowaną
podprogowo twarzą.
 Wynik ten potwierdza hipotezę o pierwszeństwie emocji
względem sądów i ocen poznawczych.

PODSUMOWANIE
Zatem mogą powstawać emocje zupełnie bez
udziału kory a więc świadomej analizy.
 Te emocje można nazwać nieświadomymi.
 Emocje nieświadome mogą oddziaływać na nasze
myślenie, sądy, preferencje.

5
2014-10-22
WYKORZYSTANIE



w 1957 roku na łamach "Saturday Review” właściciel agencji
reklamowo - marketingowej. przedstawił wyniki eksperymentu
przeprowadzonego na łącznie 45 599 widzach kin w (New
Jersey). Do projekcji taśmę filmową spreparowano i pomiędzy
normalne obrazy, wmontowano dwa rodzaje pojedynczych
klatek:
 "Jesteś głodny? Jedz Popcorn!"
 „Jesteś spragniony? Pij Coca-Colę!".
Następnie taśmę tą eksponowano podczas normalnych
seansów.
Rezultatem, był wzrost sprzedaży w sąsiadujących z kinami
sklepach Popcornu o 57% i Coca-Coli o 18%.
EMOCJE A INNE ZJAWISKA
AFEKTYWNE


Afekt – trzon pewnej grupy zjawisk.
Wśród zjawisk afektywnych:
Emocje
Nastrój
 „Emocjonalne” cechy osobowości



Co różni wszystkie zjawiska?
EMOCJE A NASTRÓJ - RÓŻNICE
NASTRÓJ - KONCEPCJE

Czas trwania - emocja trwa krótko (kilka sekund lub
minut), nastrój może trwać kilka godzin, a nawet
dni.
 Nie jest związany z żadnym obiektem lub jest
związany z quasi-obiektem – obiekt emocji jest
realny, w nastroju nie daje się go określić lub jest
pozorny
 Intensywność – nastrój jest słabszy niż emocja
 Przyczyna – w emocji jest wyraźna, w nastroju
czasem trudno ją znaleźć
 Cykliczność – nastroje charakteryzują się
rytmicznością

POBUDZENIE
CO WPŁYWA NA NASTRÓJ?

Thayer wyróżnił dwa rodzaje pobudzenia:
Nastrój – stale towarzyszące zjawisko afektywne,
będące w tle różnych czynności.
 Różne koncepcje – dwa lub trzy czynniki
 D. Watson: Pozytywny afekt i negatywny afekt
 Thayer: najważniejszy aspekt nastroju to
pobudzenie
 Pobudzenie (aktywacja) to efekt działania naszego
układu nerwowego.
 Zewnętrzne lub wewnętrzne bodźce pobudzają

Ćwiczenia fizyczne
Energetyczne – aktywność, bycie żywym, gotowym do
działania, w pełni obudzonym vs bycie ospałym,
biernym, bez napędu
 Napięciowe – odczucie niepokoju, napięcia, lęku,
negatywnych emocji vs bycie spokojnym,
zrelaksowanym

6
2014-10-22
TANIEC A NASTRÓJ

CO WPŁYWA NA NASTRÓJ?

Mobilizacja = wysoka energia i napięcie, „fight or
flight”
PORA DNIA A NASTRÓJ
Słodycze
WPŁYW NASTROJU NA POZNANIE
NASTRÓJ I POZNANIE
Bower: zasada zgodności poznania z nastrojem.
Wprowadzał badanych w określony nastrój:
pozytywny lub negatywny.
 Następnie prosił aby przypomnieli sobie jakieś
wydarzenie z dzieciństwa.
 Charakter wydarzeń był często zgodny z aktualnym
stanem emocjonalnym.



Napięcie – ma negatywny wpływ na większość
prostych procesów poznawczych takich jak uwaga
czy pamięć.
 Wytłumaczenie: osoby w lęku i napięciu tracą część
zasobów poznawczych na martwienie się, przez co
gorzej funkcjonują poznawczo.
 Tak jak w komputerze – stan lęku „zabiera” miejsce
na dysku.
7
2014-10-22
NASTRÓJ A POZNANIE


Energia – złożony związek z poznaniem
Im wyższy poziom energii tym lepsza uwaga, czyli:
Koncentracja
Czujność
 Spostrzegawczość
 Orientacja


8