Biuletyn nr 5

Biuletyn RUSE nr 5
WSTĘP
Nowy okres programowania i możliwości finansowania
projektów z zakresu zrównoważonego wykorzystania energii na
Litwie
Najnowsze dokumenty dotyczące polityki klimatycznej Unii Europejskiej
podkreślają znaczenie zrównoważonego wykorzystania energii, które jest
niezbędne dla osiągnięcia takich zasadniczych celów jak: tworzenie nowych
miejsc pracy, dynamiczny, wszechstronny rozwój efektywności gospodarki UE,
ochrona środowiska czy ograniczanie zmian klimatycznych. Zielona Księga EU
dotycząca europejskiej strategii w kwestiach zrównoważonej, konkurencyjnej i
bezpiecznej energii za główne priorytety strategii energetycznej Unii uznała:
konkurencyjność gospodarki unijnej, bezpieczeństwo dostaw energii i ochronę
środowiska.
Zielona Księga Komisji Europejskiej nt. efektywności energetycznej
podkreśla także wielkie znaczenie, jakie ma poprawa efektywności energetycznej dla kontroli wzrostu
popytu, bezpieczeństwa dostaw, konkurencyjności gospodarki i ograniczenia zmian klimatycznych.
Wykorzystanie funduszy strukturalnych może zapewnić wsparcie państwa dla takich dóbr
publicznych jak energia ze źródeł odnawialnych oraz środki służące poprawie efektywności
energetycznej, a także przezwyciężyć załamania rynku i przeszkody w realizacji projektów z zakresu
zrównoważonego wykorzystania energii.
Wykorzystanie funduszy strukturalnych do wspierania projektów z zakresu zrównoważonej energii
na Litwie pomoże sprostać wymogom głównych dyrektyw unijnych dotyczących wykorzystania energii
odnawialnej i zwiększenia efektywnego wykorzystania energii na Litwie.
Rezultaty pierwszego okresu programowania dowiodły wielkiego zainteresowania – publicznego i
prywatnego – projektami dotyczącymi zrównoważonej energii, dlatego powinny być nadal promowane.
Całkowita pomoc, jaką Litwa uzyskała z funduszy strukturalnych na okres 2007-2013 wynosi ponad 10
mld euro. Projekty dotyczące efektywnego wykorzystania energii mają charakter innowacyjny, a do ich
realizacji wykorzystuje się nowe technologie i prace naukowo-badawcze, dlatego też mają bardzo
pozytywny wpływ na wzrost gospodarczy i społeczną spójność na Litwie. W drugim okresie
programowania planuje się przeznaczyć około 700 mln euro na wsparcie projektów z zakresu
zrównoważonego wykorzystania energii na Litwie. To wielka szansa, a zarazem wielkie wyzwanie dla
gmin, prywatnego biznesu i instytucji realizujących projekty energetyczne. Instytuty badawcze
natomiast powinny stać się generatorami pomysłów oraz rozpowszechniać wiedzę know-how.
Prof. Eugenijus Uspuras
Dyrektor Litewskiego Instytutu Energetycznego
TEMAT NUMERU: WYKORZYSTANIE FUNDUSZY STRUKTURALNYCH W LATACH 2007 - 2013
…
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia określają, jak fundusze strukturalne i Fundusz Spójności
zostaną wykorzystane w państwach członkowskich (Member States - MS). Wszystkie państwa
członkowskie miały do końca listopada 2006 r. złożyć taki dokument w Komisji Europejskiej. Niektóre z
nich zredagowały go w sposób bardzo szczegółowy, inne nie. Były takie, jak np. Czechy, które jasno
oświadczyły, że przeznaczą otrzymane fundusze na realizację projektów z zakresu zrównoważonego
wykorzystania energii, dla innych zagadnienie to okazało się, na razie, mniej istotne. W tym numerze
zamieszczony został zwięzły przegląd Programów Operacyjnych, które będą wspierać projekty z
zakresu zrównoważonej energii w Czechach, Polsce, na Słowacji oraz Litwie w latach 2007-20013
(stan na dzień 30 listopada 2006).
Republika Czech
Program Operacyjny Środowisko
Priorytet 3: Zrównoważone wykorzystanie energii
Władza zarządzająca: Ministerstwo Środowiska
Program ten wspierał będzie projekty mające na celu zmniejszenie emisji oraz zrównoważone
wykorzystanie źródeł energii. Udział środków unijnych wynosi odpowiednio 828 i 673 mln euro.
Projekty będą dofinansowywane do 17% z budżetu państwa (gminy) oraz Państwowego Funduszu
Środowiskowego.
Wspierane działania:









Zwiększenie wydajności produkcji energii cieplnej i elektrycznej ze źródeł odnawialnych
(energia wiatru, słoneczna, biomasy, energia wodna i geotermalna (wind power, solar power,
biomass, water and geothermal energy).
Zwiększenie wykorzystania ciepła odpadowego i oszczędzanie energii (skojarzona produkcja
ciepła i energii elektrycznej, przyjazne środowisku systemy ogrzewania i przygotowania ciepłej
wody użytkowej).
Redukcja zużycia energii przeznaczanej na ogrzewanie.
Zastąpienie paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii i zmniejszenie zanieczyszczenia
środowiska.
Ocieplenie budynków.
Wymiana okien.
Pomiary i regulacja.
Usprawnienie działania systemów energetycznych w budynkach
Wykorzystanie ciepła odpadowego do produkcji energii elektrycznej w budynkach
Budynki mieszkalne oraz domy jedno- i wielorodzinne nie kwalifikują się do dofinansowania. Osoby
fizyczne będą mogły otrzymać dofinansowanie na zakup instalacji do pozyskiwania energii ze źródeł
odnawialnych.
Kwalifikowalni beneficjenci:




gminy
regiony
organizacje pozarządowe
stowarzyszenia cywilne
Program Operacyjny Biznes i Innowacja wspiera projekty z zakresu zrównoważonego wykorzystania
energii jedynie w sektorze biznesu.
Więcej informacji:
www.ceacr.cz (Czeska Agencja Energetyczna)
www.strukturalni-fondy.cz
www.businessinfo.cz
www.czechinvest.cz
Litwa
Program Operacyjny Wzrost Gospodarczy
Priorytet 2.6: Sieci zaopatrywania w energię
Władza zarządzająca: Ministerstwo Gospodarki
Władza wdrażająca: Litewska Agencja Wspierania Biznesu (http://www.lvpa.lt)
Wspierane działania:





Rozwój sieci zaopatrzenia w energię elektryczna i gaz oraz systemów służących zwiększeniu
bezpieczeństwa dostaw energii, ich wiarygodności i efektywności oraz tworzeniu warunków
integracji systemów litewskich z unijnymi rynkami gazu i energii elektrycznej.
Rozwój i przebudowa krajowych sieci gazowych i energetycznych.
Modernizacja sieci centralnego ogrzewania w celu zwiększenia efektywności energetycznej.
Rozwój scentralizowanych sieci zaopatrzenia w ciepło.
Stosowanie innowacyjnych rozwiązań w systemach i sieciach zaopatrzenia w energię.
Kwalifikowalni beneficjenci:
 gminy
Program Operacyjny Promocja Spójności
Priorytet 3.9: Efektywność energetyczna
Władza zarządzająca: Ministerstwo Środowiska
Władza wdrażająca: Agencja Zarządzania Projektami z Zakresu Ochrony Środowiska
(http://www.apva.lt)
Wspierane działania:




Przebudowa i renowacja budynków użyteczności publicznej w celu poprawienia ich
charakterystyki energetycznej.
Budowa nowych elektrociepłowni i modernizacja istniejących w celu poprawienia ich
wydajności i efektywności.
Przebudowa i modernizacja kotłowni w celu zwiększenia ich efektywności energetycznej i
wykorzystania w nich kogeneracji.
Modernizacja elektrociepłowni i kotłowni w celu wykorzystania w nich odnawialnych źródeł
energii lub innych paliw przyjaznych środowisku.
Kwalifikowalni beneficjenci:
 gminy
Słowacja
Program Operacyjny Środowisko
Priorytet 2: Ochrona powietrza i warstwy ozonowej, ograniczenie zmian klimatu m.in. poprzez
wsparcie wykorzystania odnawialnych źródeł energii.
Władza zarządzająca: Ministerstwo Środowiska
Polska
• Regionalne Programy Operacyjne
(w sumie 16 programów)
Władza zarządzająca: Władze regionalne - wojewódzkie
Wśród priorytetów wspieranych w ramach tych programów operacyjnych znajduje się priorytet:
Inwestycje - Energia i Środowisko. Dla 16 Regionalnych Programów Operacyjnych przeznaczono
26,8% wszystkich środków (ok.15,9 mld euro).
• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Władza wdrażająca: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (www.mrr.gov.pl).
Program ten ma na celu rozwój i modernizację infrastruktury technicznej obejmującej transport,
środowisko, energię. Wsparcie obejmie rozwój technologii wykorzystania odnawialnych i
alternatywnych źródeł energii, zwiększenie wykorzystania energii pierwotnej, zmniejszenie zużycia
energii w gospodarce oraz ograniczenie negatywnego wpływu górnictwa węgla kamiennego i
produkcji energii elektrycznej na środowisko. Celem wsparcia będzie poprawa bezpieczeństwa
energetycznego poprzez rozwijanie infrastruktury rynkowej oraz zapewnienie dostaw energii
elektrycznej i paliw, zmniejszenie zużycia energii w budynkach mieszkalnych i termomodernizację.
Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej
W ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej realizowane będą następujące programy:
Programy Współpracy Transgranicznej będą wspierać zrównoważony i zintegrowany
rozwój w sferze gospodarczej, społecznej i kulturalnej mając w perspektywie poprawę
konkurencyjności obszarów przygranicznych oraz standardu życia ich mieszkańców.
 Programy Współpracy Międzynarodowej będą wspierać zintegrowany wzrost w ramach
współpracy krajów europejskich poprzez wspólną realizację międzynarodowych projektów
dotyczących zarządzania zasobami wodnymi, poprawy dostępności regionów oraz wspierania
zaawansowanych technologii informacyjnych i komunikacyjnych, zapobiegania naturalnym i
technologicznym katastrofom, rozwoju sieci współpracy w zakresie badań i technologii.
 Programy (lub Program) Współpracy Międzyregionalnej będą wspierać poprawę
efektywności polityki regionalnej poprzez promowanie sieci i wymianę doświadczeń pomiędzy
regionami z terytorium całej Europy. Współpraca ta będzie dotyczyła przede wszystkim
innowacyjności, technologii, środowiska, zapobiegania ryzyku oraz odnowy posiadłości
miejskich.
Więcej informacji: www.funduszestrukturalne.gov.pl/NSS

3 PYTANIA DO:
Reprezentanta DG ds. Polityki regionalnej
Państwa członkowskie (MS) przygotowują swoje Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia i
Programy Operacyjne na nowy okres programowania 2007-2013. Wiele europejskich miast
udowodniło już, że realizacja działań służących zrównowazonemu wykorzystaniu energii przynosi
wyłącznie korzyści zarówno im samym, jak i całym państwom. Dlatego też logiczne wydaje się
postulat włączania zagadnień związanych z efektywnym wykorzystaniem energii do wszystkich
projektów wspieranych z funduszy europejskich.
.
1. Czy posiada Pan już jakieś informacje o tym, jak państwa członkowskie włączają zagadnienia
związane ze zrównoważonym wykorzystaniem energii do swoich programów operacyjnych? Czy
w tej kwestii uwzględniają priorytety europejskie?
Komisja Europejska (EC) opublikowała Strategiczne Wytyczne Wspólnotowe, w których poleciła
państwom członkowskim, a zwłaszcza miastom wspieranie zrównoważonego wykorzystania energii
poprzez fundusze strukturalne. Państwa członkowskie powinny zastosować się do postanowień
tego dokumentu, a Komisja Europejska winna upewnić się, że tak się stało. Mimo to reprezentanci
Komisji Europejskiej często twierdzą, że strategiczne decyzje powinny być podejmowane przez
władze krajów i regionów na podstawie wszechstronnych i całościowych analiz oraz wskazują na
zdecentralizowany charakter zarządzania polityką spójności. Zasadniczo twierdzą, że nie mogą
„zmuszać” państw członkowskich do wyznaczania określonych priorytetów.
2. W jaki sposób Komisja Europejska zamierza się upewnić, że powszechna wizja UE oraz cele
polityki spójności zostaną osiągnięte? Jaką rolę odegra Komisja Europejska w negocjacjach z
państwami członkowskimi?
Państwa członkowskie są zachęcane do określania swoich priorytetów w partnerskim porozumieniu
z działaczami na poziomie lokalnym i regionalnym, nawet w celu zarządzania funduszami.
3. Jakie jest Pana doświadczenie dotyczące nowych państw członkowskich – czy jest tam
rozwinięta “kultura partnerstwa” czy też raczej państwa te rozwijając swoje programy prezentują
podejście hierarchiczne? Czy reprezentanci Komisji uczestniczą w takich przygotowawczych
spotkaniach (publicznych konsultacjach)?