Prowadzący: Maciej Januszek Tytuł seminarium: Metody

Prowadzący: Maciej Januszek Tytuł seminarium: Metody

Prowadzący:
Maciej Januszek
Tytuł seminarium:
Metody kwestionariuszowe w psychologii w
wybranych obszarach zastosowania.
Tryb
Niestacjonarny
Preferowany dzień tygodnia:
Środa
Max. liczba studentów jaką chciałby Pan/i przyjąć: 2
Tematyka i przykładowe pytania badawcze:
Kwestionariusze należą do najpopularniejszych narzędzi pomiarowych w psychologii: w
„obiegu” psychologicznym (naukowym i pozanaukowym) funkcjonuje ogromna liczba
narzędzi kwestionariuszowych tworzonych czasami wyłącznie na potrzeby jednej pracy
badawczej czy diagnostycznej. Jakość tych narzędzi często pozostawia wiele do życzenia.
Problem ten jest związany z wieloma czynnikami bardzo różnej natury. W ramach niniejszego
seminarium jego analiza będzie ograniczona do dwóch istotnych aspektów.
Po pierwsze, mimo wielu lat tradycji ogólnie przyjęta procedura tworzenia
kwestionariuszy, posiada wiele słabych punktów, które powodują, że standardowa ocena
psychometryczna w przypadku wielu kwestionariuszy nie oddaje ich rzeczywistej wartości. W
rezultacie niskiej jakości narzędzia mogą posiadać zadawalające wskaźniki psychometryczne.
Po drugie, niejasne jest zaplecze psychologiczne tej metody. Pozostaje otwartą kwestią
jakie zasoby psychologiczne są angażowane przez osoby badane w trakcie wypełniania
kwestionariusza i w jakim stopniu perspektywa psychologiczna osoby badanej powinna być
uwzględniona w procesie tworzenia kwestionariusza.
Uwaga: Ze względu na psychometryczny charakter seminarium, możliwe jest
prowadzenie badań z różnych obszarów tematycznych z uwzględnieniem jednak
przynajmniej
jednego z dwóch
podanych powyżej aspektów pomiaru
kwestionariuszowego.
W ramach pracy magisterskiej możliwa jest adaptacja lub stworzenie od
podstaw kwestionariusza wg ogólnie przyjętej procedury (zakończonej oceną
walorów psychometrycznych).
Przykładowe tematy:
1. Analiza psychologicznych właściwości pomiaru kwestionariuszowego na podstawie
wybranych narzędzi.
2. Wpływ wybranych modyfikacji procedury tworzenia narzędzia kwestionariuszowego na
jego ocenę psychometryczną.
3. Metaanaliza badań korzystających z kwestionariuszy ze szczególnym uwzględnieniem
poziomu pomiaru zachowań.
4. Kwestionariusz w konfrontacji z alternatywnymi metodami pomiaru.
5. Szerokość opcji odpowiedzi kwestionariuszowych oraz opis punktów skali a rzetelność i
trafność metody.
6. Poziom pomiaru zachowań a rzetelność.
7. Zastosowanie kwestionariusza oceny pozycji a walory psychometryczne.
8. Uwzględnienie perspektyw badacza i badanego w konstrukcji kwestionariusza a
jakościowa i ilościowa ocena narzędzia.
9. Pomiar kwestionariuszowy przez internet i w wersji komputerowej a tradycyjna wersja
typu „papier-i-ołówek”.
Wymagania wobec uczestników seminarium:
- zainteresowanie problematyką seminarium,
- samodzielność myślenia i pracy,
- przynajmniej bierna znajomość angielskiego (pozwalająca zrozumieć naukowe teksty
psychologiczne),
- znajomość pakietu statystycznego SPSS,
- terminowość.
Wstępny harmonogram pracy i warunki zaliczenia:
SEMESTR 1:
- zapoznanie się z literaturą,
- ustalenie tematu,
- prezentacja tematu na seminarium.
Warunek zaliczenia: projekt badawczy uwzględniający podstawowe etapy prowadzenia
badań
SEMESTR 2:
- ustalenie metodologii i narzędzi pomiarowych (łącznie – jeśli to koniczne – z
pilotażem),
- przeprowadzenie badań.
Warunek zaliczenia: napisanie części opisującej metodę badań + wprowadzone do
SPSS’u wyniki badania.
SEMESTR 3;
- analiza statystyczna danych.
- prezentacja wyników na seminarium.
Warunek zaliczenia: napisanie część prezentującej wyniki badań.
SEMESTR 4:
- pisanie pracy,
- prezentowanie kolejnych analiz i interpretacji.
Warunek zaliczenia: gotowa praca magisterska.
Podstawowa literatura do zajęć:
Uwaga: Szczegółowa literatura zostanie ustalona w oparciu o wybrane przez
studentów tematy prac magisterskich.
Anastasi, A. i Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Bedyńska, S., Brzezicka A. (2007). Statystyczny drogowskaz: praktyczny poradnik analizy
danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii. Warszawa: Wydawnictwo
Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej "Academica".
Breakwell, G. M., (red.). (2006). Research Methods in Psychology. London: SAGE
Publications Ltd..
Brzeziński, J. (1997). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Brzeziński, J. (2004). Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Frankfort-Nachmias, V., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych.
Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Giles, D. (2002). Advanced research methods in psychology. Taylor & Francis Ltd.
Hornowska, E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe „Scholar”.
King, B. M., Minium, E. W. (2009), Statystyka dla psychologów i pedagogów.
Wydawnictwo Naukowe Warszawa: PWN
Murray, M . (2004). Jak pisać prace pisemne i prace badawcze oraz jak zdać egzamin z
psychologii. Poznań: Zysk i S-ka.
Nęcka, E., Stocki, R. (2006). Jak pisać prace z psychologii. Poradnik dla studentów i
badaczy. Kraków: Universitas.
Wawrzyniak, M., Cypryańska, M., Dąbrowska-Piber, K. (2008). Vademecum. Standardy
edytorskie dla naukowego tekstu empirycznego z zakresu psychologii. Warszawa:
Akademica SWPS.
Zawadzki, B. (2006). Kwestionariusze osobowości. Strategie i procedury konstruowania.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Biogram Promotora:
Mam za sobą przede wszystkim szeroką praktykę badawczą w zakresie psychologii
zdrowia, w ramach której zajmowałem się analizą statystyczną oraz metodologią badań ze
szczególnym uwzględnieniem przygotowania psychometrycznego narzędzi pomiarowych.
Brałem udział w kilku krajowych grantach badawczych (między innymi: w latach 19931996 oraz 1998-2000 w projektach prof. dr hab. Ireny Heszen-Niejodek pt.: „Styl radzenia
sobie a efektywność radzenia sobie z choroba somatyczną” oraz „Styl radzenia sobie ze
stresem, rodzaj sytuacji stresowej a przebieg i efektywność radzenia sobie (badania w
modelu interakcyjnym)” finansowanym przez KBN [grant nr 1 P106 004 05 oraz grant nr 1
H01F 014 14]) oraz w badaniach międzynarodowych (między innymi udział w projekcie:
Human System Audit in the Health Care Sector [HSA] realizowany wspólnie z
Uniwersytetem w Barcelonie, Uniwersytetem w Coimbrze oraz Aston Business School i
czterema placówkami szpitalnymi z Hiszpanii, Portugalii, Wlk. Brytanii i Polski.).
Wybrane publikacje:
(1999). Anxiety and hope during the course of three different medical illnesses: A
longitudinal study. Psychotherapy and Psychosomatics, 68, 304-313, (współautorzy - I.
Heszen-Niejodek, L. A. Gottschalk)
(2005). Psychospołeczne aspekty sytuacji kobiet z zespołem Turnera, Auxilium Sociale.
Wsparcie Społeczne nr 2(34), 181-192 (współautorzy – K. Popiołek, W.Jeż)
(2006). Psychologiczne konsekwencje objawów zespołu Turnera, Czasopismo
Psychologiczne, 12, 243-252 (współautorzy – K. Popiołek, W. Jeż)
(2007) Strategie oraz efektywność radzenia sobie ze stresem egzaminacyjnym u kobiet i
mężczyzn. W: W kręgu gender. Eugenia Mandel (red.) , Katowice: Wyd. Uniwersytetu
Śląskiego (współautorzy – K. Bargiel-Matusiewicz).
(2011). Kręte ścieżki pomiaru zdrowia — prace nad konstrukcją kwestionariusza do oceny
zdrowia. W: Psychologia Zdrowia: konteksty i pogranicza. Małgorzata Górnik-Durose,
Joanna Mateusiak (red.) , Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego (współautorzy: J.
Mateusiak, E. Gwozdecka-Wolniaszek)
(2011). Test Sensu Życia (Purpose in Life Test, PIL) J.C. Crumbaugha i L.T. Maholicka:
analiza psychometryczna. Czasopismo Psychologiczne, 17(1), 133-142 (współautorzy – J.
Życińska).
(2011). Poczucie sensu życia w kolejnych etapach okresu dorosłości: poszukiwanie jego
uwarunkowań wśród osób starszych. W: Kryzysy, katastrofy, kataklizmy w
perspektywie jednostkowej i społecznej. Katarzyna Popiołek, Augustyn Bańka (red.),
Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura (współautorzy – J. Życińska).
Prowadzący:
Tryb
Maciej Januszek
Efekty odroczone kształtowania zachowań
zdrowotnych w oparciu o wybrane modele
teoretyczne w obszarze zastosowań psychologii
zdrowia.
Niestacjonarny
Preferowany dzień tygodnia:
Środa
Tytuł seminarium:
Max. liczba studentów jaką chciałby Pan/i przyjąć: 2
Tematyka i przykładowe pytania badawcze:
W psychologii zdrowia problematyka dotycząca możliwości wpływania na zachowania
podejmowane przez jednostki w obliczu choroby, a także na szeroki zakres zachowań
określanych jako (pro)zdrowotne jest traktowana jako podstawowa dla tej dyscypliny,
bowiem jej sens aplikacyjny mieści się w dużym stopniu w możliwości kształtowania i
wpływania na te właśnie zachowania.
W ramach rozważań dotyczących kształtowania zachowań rozwinięto wiele modeli
teoretycznych (motywacyjnych, postintencjonalnych, fazowych, procesualnych), które miały
za zadanie wyjaśniać naturę tego procesu i przez to podpowiadać optymalny program
działań w konkretnych problemach profilaktyki i promocji zdrowia. W początkach rozważań
dotyczących kształtowania zachowań zdrowotnych i tworzenia modeli teoretycznych tego
procesu dominowały dyskusje na temat związków między postawami a zachowaniem czy
motywacją a zachowaniem. Dziś już wiadomo, że uzyskanie pozytywnej postawy wobec
pewnych zachowań czy ustalenie wysokiej motywacji dla takich zachowań niekoniecznie
oznacza, że zachowania te są ostatecznie podejmowane. Jak jednak wyglądają efekty takich
oddziaływań w dalszej perspektywie czasowej? Jakie są czynniki podtrzymujące/obniżające
skuteczność oddziaływań w dalszej perspektywie?
Przykładowe tematy:
1. Wsparcie społeczna jako czynnik utrwalający/podtrzymujący zachowania zdrowotne.
2. Odroczone rezultaty kształtowania zachowań zdrowotnych: zmienne modyfikujące
model HAPA w szerszej perspektywie czasowej.
3. Porównanie wybranych modeli kształtowania zachowań zdrowotnych pod względem
efektów w odroczonym czasie.
4. Czynniki obniżające skuteczność oddziaływań profilaktyki zdrowotnej z punktu widzenia
jej odbiorców.
Wymagania wobec uczestników seminarium:
- zainteresowanie problematyką seminarium,
- potencjalny dostęp do badanej grupy z podanego obszaru tematycznego,
- samodzielność myślenia i pracy,
- przynajmniej bierna znajomość angielskiego (pozwalająca zrozumieć naukowe teksty
psychologiczne),
- znajomość pakietu statystycznego SPSS,
- terminowość.
Wstępny harmonogram pracy i warunki zaliczenia:
SEMESTR 1:
- zapoznanie się z literaturą,
- ustalenie tematu,
- prezentacja tematu na seminarium.
Warunek zaliczenia: projekt badawczy uwzględniający podstawowe etapy prowadzenia
badań
SEMESTR 2:
- ustalenie metodologii i narzędzi pomiarowych (łącznie – jeśli to koniczne – z
pilotażem),
- przeprowadzenie badań.
Warunek zaliczenia: napisanie części opisującej metodę badań + wprowadzone do
SPSS’u wyniki badania.
SEMESTR 3;
- analiza statystyczna danych.
- prezentacja wyników na seminarium.
Warunek zaliczenia: napisanie część prezentującej wyniki badań.
SEMESTR 4:
- pisanie pracy,
- prezentowanie kolejnych analiz i interpretacji.
Warunek zaliczenia: gotowa praca magisterska.
Podstawowa literatura do zajęć:
Uwaga: Szczegółowa literatura zostanie ustalona w oparciu o wybrane przez
studentów tematy prac magisterskich.
Anastasi, A. i Urbina, S. (1999). Testy psychologiczne. Warszawa: Pracownia Testów
Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego.
Antonovsky A. (1995). Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie
zachorować? Warszawa: Fundacja IPN.
Bedyńska, S., Brzezicka A. (2007). Statystyczny drogowskaz: praktyczny poradnik analizy
danych w naukach społecznych na przykładach z psychologii. Warszawa: Wydawnictwo
Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej "Academica".
Breakwell, G. M., (red.). (2006). Research Methods in Psychology. London: SAGE
Publications Ltd..
Brzeziński, J. (1997). Metodologia badań psychologicznych. Warszawa: PWN.
Brzeziński, J. (2004). Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN.
Frankfort-Nachmias, V., Nachmias, D. (2001). Metody badawcze w naukach społecznych.
Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka.
Giles, D. (2002). Advanced research methods in psychology. Taylor & Francis Ltd.
Heszen I., Sęk H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: PWN.
Hobfoll S.E. (2006). Stres, kultura i społeczność. Psychologia i filozofia stresu. Gdańsk:
GWP.
Hornowska, E. (2001). Testy psychologiczne. Teoria i praktyka. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe „Scholar”.
Juczyński Z. (2001). Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Warszawa:
Pracownia Testów Psychologicznych PTP.
King, B. M., Minium, E. W. (2009), Statystyka dla psychologów i pedagogów.
Wydawnictwo Naukowe Warszawa: PWN
Łuszczyńska, A. (2004). Zmiana zachowań zdrowotnych, Gdańsk: GWP.
Murray, M . (2004). Jak pisać prace pisemne i prace badawcze oraz jak zdać egzamin z
psychologii. Poznań: Zysk i S-ka.
Nęcka, E., Stocki, R. (2006). Jak pisać prace z psychologii. Poradnik dla studentów i
badaczy. Kraków: Universitas.
Scheridan C.L., Radmacher S.A. (1998). Psychologia zdrowia. Wyzwanie
biomedycznego modelu zdrowia. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP.
dla
Słońska Z. (1994). Promocja zdrowia – zarys problematyki. Promocja Zdrowia. Nauki
Społeczne i Medycyna, 1 2, 37-52.
Wawrzyniak, M., Cypryańska, M., Dąbrowska-Piber, K. (2008). Vademecum. Standardy
edytorskie dla naukowego tekstu empirycznego z zakresu psychologii. Warszawa:
Akademica SWPS.
Zawadzki, B. (2006). Kwestionariusze osobowości. Strategie i procedury konstruowania.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR.
Biogram Promotora:
Mam za sobą przede wszystkim szeroką praktykę badawczą w zakresie psychologii
zdrowia, w ramach której zajmowałem się analizą statystyczną oraz metodologią badań ze
szczególnym uwzględnieniem przygotowania psychometrycznego narzędzi pomiarowych.
Brałem udział w kilku krajowych grantach badawczych (między innymi: w latach 19931996 oraz 1998-2000 w projektach prof. dr hab. Ireny Heszen-Niejodek pt.: „Styl radzenia
sobie a efektywność radzenia sobie z choroba somatyczną” oraz „Styl radzenia sobie ze
stresem, rodzaj sytuacji stresowej a przebieg i efektywność radzenia sobie (badania w
modelu interakcyjnym)” finansowanym przez KBN [grant nr 1 P106 004 05 oraz grant nr 1
H01F 014 14]) oraz w badaniach międzynarodowych (między innymi udział w projekcie:
Human System Audit in the Health Care Sector [HSA] realizowany wspólnie z
Uniwersytetem w Barcelonie, Uniwersytetem w Coimbrze oraz Aston Business School i
czterema placówkami szpitalnymi z Hiszpanii, Portugalii, Wlk. Brytanii i Polski.).
Wybrane publikacje:
(1999). Anxiety and hope during the course of three different medical illnesses: A
longitudinal study. Psychotherapy and Psychosomatics, 68, 304-313, (współautorzy - I.
Heszen-Niejodek, L. A. Gottschalk)
(2005). Psychospołeczne aspekty sytuacji kobiet z zespołem Turnera, Auxilium Sociale.
Wsparcie Społeczne nr 2(34), 181-192 (współautorzy – K. Popiołek, W.Jeż)
(2006). Psychologiczne konsekwencje objawów zespołu Turnera, Czasopismo
Psychologiczne, 12, 243-252 (współautorzy – K. Popiołek, W. Jeż)
(2007) Strategie oraz efektywność radzenia sobie ze stresem egzaminacyjnym u kobiet i
mężczyzn. W: W kręgu gender. Eugenia Mandel (red.) , Katowice: Wyd. Uniwersytetu
Śląskiego (współautorzy – K. Bargiel-Matusiewicz).
(2011). Kręte ścieżki pomiaru zdrowia — prace nad konstrukcją kwestionariusza do oceny
zdrowia. W: Psychologia Zdrowia: konteksty i pogranicza. Małgorzata Górnik-Durose,
Joanna Mateusiak (red.) , Katowice: Wyd. Uniwersytetu Śląskiego (współautorzy: J.
Mateusiak, E. Gwozdecka-Wolniaszek)
(2011). Test Sensu Życia (Purpose in Life Test, PIL) J.C. Crumbaugha i L.T. Maholicka:
analiza psychometryczna. Czasopismo Psychologiczne, 17(1), 133-142 (współautorzy – J.
Życińska).
(2011). Poczucie sensu życia w kolejnych etapach okresu dorosłości: poszukiwanie jego
uwarunkowań wśród osób starszych. W: Kryzysy, katastrofy, kataklizmy w
perspektywie jednostkowej i społecznej. Katarzyna Popiołek, Augustyn Bańka (red.),
Poznań: Stowarzyszenie Psychologia i Architektura (współautorzy – J. Życińska).