DEFEKTY PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ

DEFEKTY PŁYTKI PAZNOKCIOWEJ
Katarzyna Pikul, Edyta Żaba
Małopolska Wyższa Szkoła im. Józefa Dietla w Krakowie
Streszczenie
W pracy przedstawiono najczęściej występujące defekty płytki paznokciowej dotyczące zmian kształtu,
struktury oraz zaburzeń zabarwienia płytki paznokciowej, które mogą towarzyszyć chorobom ogólnoustrojowym, dlatego nie możemy bagatelizować pojawiających się zmian. W publikacji poruszono kwestie przyczyn powstawania danych zaburzeń oraz sposobów ich leczenia. W ostatnich latach problem
z paznokciami dotyczy dużej liczby osób, dlatego ważne jest, aby znać podstawowe informacje dotyczące defektów płytki paznokciowej. Należy pamiętać, że zdrowe paznokcie są zaróżowione, gładkie i
lśniące. Obecnie dłonie i paznokcie są wizytówką każdego człowieka, więc ich zadbany wygląd jest
istotny.
Defects of the nail plate
Summary
The paper presents the most common defects of the nail connected with the changes in the shape,
structure and colour of nail disorders that may accompany systemic diseases, so we cannot underestimate the emerging changes. The paper discusses the issues of the causes of disorders and methods of
treatment. In recent years, the problem with nails affects a large number of people, so it is important
to know the basic information about the defects of the nail plate. Keep in mind that healthy nails are
rosy, smooth and shiny. Currently, the hands and nails are the pride of every human, so their wellgroomed appearance is essential.
www.think.wsiz.rzeszow.pl, ISSN 2082-1107, Nr 2 (18) 2014, s. 46-58
Defekty płytki paznokciowej
Wstęp
Dłonie i paznokcie są wizytówką każdego człowieka. Paznokcie często są odzwierciedleniem stanu
zdrowia i kondycji organizmu, a także informują o temperamencie i stylu życia. Zdrowe paznokcie są
zaróżowione, gładkie i lśniące. Największe zagrożenie dla stanu skóry rąk stanowią czynniki atmosferyczne, np. wiatr, słońce, zimno. Negatywny wpływ mają również czynniki zewnętrzne, np. częsty kontakt z substancjami chemicznymi, detergentami czy też z chlorowaną wodą. W dzisiejszych czasach
coraz częściej spotykamy się z różnorodnymi defektami w obrębie płytki paznokciowej jednakże niejednokrotnie nie wiemy, z jaką chorobą mamy do czynienia. Poniżej przedstawione są najczęściej występujące defekty, ich przyczyny oraz sposoby ich leczenia.
1. Zmiany struktury płytki paznokciowej
Najczęstszą przyczyną zmiany rzeźby powierzchni płytki paznokciowej w postaci zagłębień, rowków
oraz bruzd są stany chorobowe przebiegające z zaburzeniem krążenia obwodowego. Takie zmiany występują także w stanach niedoboru witamin oraz chorobach z kręgu zaburzeń łaknienia.
1.1. Bruzdowanie paznokcia
Wyróżnia się dwa rodzaje bruzdowań:
-
-
podłużne – powstają wzdłuż płytki paznokciowej. Są naturalnym zjawiskiem fizjologicznym, ale
mogą świadczyć o zaburzeniach ukrwienia, towarzyszą w przebiegu gośćca przewlekłego, rzadziej jako objaw liszaja płaskiego. Może pojawiać się jako pojedynczy, głębszy kanał, albo w postaci licznych, drobnych rowków.
poprzeczne (linie Beau) – zagłębienia pojawiają się kilka tygodni po przebytych ostrych chorobach infekcyjnych, wyniszczających z wysoką gorączką. Mogą występować pojedynczo lub licznie, zajmują jedną, kilka lub wszystkie płytki paznokciowe. W przypadku gdy zmiany obejmują
wszystkie paznokcie, istnieje podejrzenie o pojawieniu się choroby ogólnoustrojowej. Po wyeliminowaniu czynników predysponujących bruzdy znikają samoistnie w czasie wzrostu paznokcia1.
Bruzdowanie poprzeczne płytki paznokciowej
Źródło: Baran E., Wybrane choroby paznokci, Przewodnik Lekarza, 2000, nr 6, s. 68
1
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011, s. 190-191; Baran E.,
Wybrane choroby paznokci, „Przewodnik Lekarza”, 2000, nr 6, s. 68.
47
Defekty płytki paznokciowej
1.2. Oddzielanie się płytki paznokciowej (onycholiza)
To jedna z najczęściej spotykanych patologii paznokci i może dotyczyć ludzi w każdym wieku, płci i rasy,
ale bardziej powszechnie występuje u kobiet. Zmiany mogą objąć jednego lub kilka paznokci rąk. W powstawaniu zmiany chorobowej biorą udział różne czynniki, dlatego wyróżnia się trzy rodzaje onycholizy:
-
wrodzoną
nabytą
idiopatyczną2.
Proces oddzielania się płytki paznokciowej jest stopniowy i zazwyczaj bezbolesny. Ból może się pojawić
jeśli dodatkowo onycholizie będzie towarzyszył powtarzający się uraz lub rozwijające się zakażenie
(bakteryjne, grzybicze). Zmiany obserwuje się na wolnym brzegu paznokcia, a następnie od strony
bocznych wałów w kierunku macierzy. Defekt powstaje na skutek rozwłóknienia części łożyskowej paznokcia, czego efektem jest oddzielenie części zewnętrznej od części łożyskowej. W wyniku utraty kontaktu z łożyskiem oddzielony obszar tworzy nieregularną granicę między różową częścią paznokcia,
a białą krawędzią ze względu na utratę odbicia światła od łożyska paznokciowego. W przestrzeni podpaznokciowej gromadzi się brud, zanieczyszczenia i złuszczona keratyna, co powoduje różnorodne zabarwienie paznokcia (poprzez białawe, szare, żółte do brązowego).
Proces leczenie onycholizy zależy od przyczyny. Wyeliminowanie czynników predysponujących jest
najlepszym rozwiązaniem. W tym celu należy:
-
odcinać uszkodzoną część paznokcia i utrzymywać krótkie paznokcie,
unikać kontaktu z substancjami żrącymi, detergentami,
stosować miejscowe leki odkażające i redukujące,
wyleczyć choroby ogólnoustrojowe, które mogą być objawem w postaci oddzielania płytki paznokciowej,
zakazane jest stosowanie lakierów podkładowych i utwardzaczy zawierających wolny formaldehyd i fenol3.
Onycholiza
Źródło: Goliszewska A., Gromek M., Padlewska K. i inni, Kosmetologia pielęgnacyjna, Wydawnictwa Wyższej
Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia, Warszawa 2010
2
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 192.
3
Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2010, s. 153; Filipiak
W., Węgłowska J., Choroby skóry a manikiur i pedikiur. Część I – Najczęstsze choroby dermatologiczne w obrębie stóp i dłoni,
„Postępy kosmetologii”, 2009, nr 1, s. 14-15.
48
Defekty płytki paznokciowej
1.3. Szorstkość paznokci
Zmiany pojawiają się najczęściej u dzieci. Defekt obejmuje paznokcie u rąk, jak i u nóg – tzw. dystrofia
dwudziestu paznokci, chociaż nie musi obejmować wszystkich płytek paznokciowych. Powierzchnia paznokcia jest szorstka, matowa, pokryta licznymi, dobrze przylegającymi, drobnymi łuskami, przez co
wygląda jak posypana popiołem, natomiast w dotyku przypomina papier ścierny. Dodatkowym elementem towarzyszącym szorstkości jest wklęśnięcie płytki paznokciowej. Przyczyna dystrofii dwudziestu paznokci jest nieznana, lecz w niektórych przypadkach towarzyszy innym chorobom skóry. Może
być objawem występującym w przebiegu: atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, liszaja płaskiego, łysienia plackowatego, rybiej łuski4. Inne przypadki dystrofii dwudziestu paznokci są nieznanego pochodzenia i mogą zacząć się we wczesnym dzieciństwie. Te przypadki są zwykle samoistne, wówczas jest
to postać idiopatyczna, która objawia się głównie u dzieci5.
Szorstkość paznokci
Źródło: dermatlas.med.jhmi.edu
1.4. Nadmierna łamliwość paznokci
Charakteryzuje się różnorodną etiologią. Niektórzy mają skłonności genetyczne do tej choroby, choć
niektóre warunki zdrowotne, czynniki środowiskowe i proces starzenia się mogą również wpłynąć na
łamliwość paznokci. Do chorób, które mogą wpłynąć na osłabienie paznokci, zalicza się: łuszczycę, liszaj
płaski, niedoczynność tarczycy, grzybica oraz niedobór niektórych witamin (witaminy A, C, B6), niedokrwistość z niedoboru żelaza. Czynniki środowiskowe, które mogą mieć istotny wpływ na stan paznokci
to: częste mycie rąk i ich suszenie, długotrwała ekspozycja na suche i zimne powietrze oraz nadmierne
narażenie na substancje chemiczne, prowadzące do wysuszenia płytki paznokciowej (np. zmywacz do
paznokci). Nadmierna łamliwość paznokci to paznokcie mające postrzępiony dystalny brzeg paznokcia,
często z dodatkowym pęknięciem wzdłuż bruzd podłużnych. W wyniku pęknięć dochodzi do powstania
ubytków i wykruszenie na wolnym brzegu. Zmniejsza się również twardość paznokci6.
W leczeniu i zapobieganiu łamliwości paznokci należy ograniczyć ilość i częstość kontaktu rąk z wodą
i nnymi czynnikami predysponującymi. Stan paznokci może poprawić systematyczna, codzienna pielęgnacja kremami do paznokci z witaminami, wapniem, proteinami i naturalnymi olejkami oraz stosowanie odżywek i utwardzaczy. Do usuwania lakieru należy stosować zmywacze bezacetonowe z zawarto-
4
5
6
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 191.
Baran E., Wybrane choroby…, dz. cyt., s. 68.
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 192.
49
Defekty płytki paznokciowej
ścią witamin i tłuszczów. Łamliwe paznokcie mogą być również objawem słabego stanu zdrowia. Leczenie choroby podstawowej, która leży u podstawy problemów z paznokciami w większości przypadków poprawia stan paznokci. Łamliwe paznokcie nie stwarzają zagrożenia, lecz nie wyglądają estetycznie i czasami są kłopotliwe7.
1.5. Zanik płytki paznokciowej
Polega na ścienieniu płytek paznokciowych, zmniejszeniu ich wielkość i spoistość. Może to prowadzić
do ich całkowitego zaniku. Objawy mogą dotyczyć jednego lub kilku paznokci. Zmiany zanikowe mogą
mieć charakter pierwotny lub wtórny. Pierwotny zanik jest wyrazem genetycznych zaburzeń w rozwoju
życia płodowego tzw. defektu ektodermalnego. Wtórny zanik płytki paznokciowej może być stanem
chorobowym na skutek stanu zapalnego lub zakażenia ropnego w obrębie macierzy paznokcia. Zaburzenia gruczołów wydzielania wewnętrznego mogą również wpływać na ten defekt. Wówczas paznokieć staje się matowy, cieńszy, traci połysk, aż w końcu odpada.
Nie ma skutecznego leczenia, które mogłoby zahamować proces zaniku płytki paznokciowej. Dobre
efekty może przynieść wyleczenie choroby podstawowej, która stanowi podłoże do powstawania
zmian na płytce paznokciowej. Niezbędne jest noszenie ochronnych rękawiczek podczas wykonywania
codziennych czynności8.
2. Zmiany zabarwienia płytki paznokciowej
Patologie mogą dotyczyć płytki paznokciowej lub też okolicy znajdującej się pod paznokciem. Czasami
zmiany koloru samego paznokcia mogą związane być z niewłaściwą pielęgnacją albo działaniem detergentów, zbyt mocnych lakierów, stosowaniem okładów z riwanolu lub azotanu srebra. Dla zróżnicowania zmian patologicznych na płytce paznokciowej należy ocenić czy zmienione zabarwienie dotyczy
części czy całej płytki paznokciowej, a także kilku czy wszystkich paznokci.
2.1. Bielactwo paznokci – kwitnące paznokcie, leukonychia
Charakteryzuje się obecnością białych plam o różnych wzorach: kropkowatych, linijnych lub nieregularnych. Jest częstym zjawiskiem spotykanym u większości ludzi, bez względu na wiek. Podłożem choroby jest zaburzenie rogowacenia komórek płytki paznokciowej. Bielactwo paznokci może świadczyć
o chorobie ogólnoustrojowej np. nerek lub wątroby. Linijne bielactwo paznokci może wystąpić przy
zatruciach talem lub arsenem 9. Przyczyna rozwoju defektu nie jest znana, lecz często sprzyjają temu
powtarzające mikrourazy, źle wykonywany zabieg manicure oraz niedobór składników mineralnych,
przede wszystkim wapnia, żelaza i cynku. Zmiany mogą również występować bez wyraźnej przyczyny.
W zatruciach talem i arsenem widoczne są linijne, białe zmiany na paznokciach. Umiejscowione są na
7
8
Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana…, dz. cyt., s. 153.
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 185.
9
Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H. (red), Dermatologia w praktyce, Wyd. 2 uaktual., Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2009, s. 303.
50
Defekty płytki paznokciowej
jednym lub wielu paznokciach. Mogą też zajmować całą powierzchnię paznokcia. Zmiany przesuwają
się w miarę wzrostu paznokcia w kierunku dystalnym10.
Bielactwo paznokci
Źródło: dermatlas.med.jhmi.edu
2.2. Bielactwo toksyczne paznokci
Są to poprzeczne, pojedyncze mlecznobiałe smugi występujące zazwyczaj w tym samym miejscu na
każdym paznokciu. Dotyczy paznokci dłoni oraz stóp. Bielactwo toksyczne paznokci jest następstwem
nagłego uszkodzenia macierzy, np. w wyniku działania substancji toksycznych jak tal lub arsen, niedożywienia lub w przebiegu ciężkiej choroby zakaźnej i innych ostrych chorób. Powstające smugi umiejscowione są w poprzek płytki paznokciowej na całej jej szerokości, nie sięgają jednak wałów bocznych,
a ich brzegi są nieostre – są to tzw. linie Meesa. Wielokrotne działanie czynnika szkodliwego prowadzi
do pojawienia dużej ilości smug na jednym paznokciu.
W przypadku bielactwa toksycznego paznokci leczenie jest nieskuteczne. Zmiany zanikają samoistnie
po zlikwidowaniu czynników usposabiających oraz wyleczeniu choroby podstawowej. Można stosować
również preparaty pielęgnacyjne do paznokci11.
2.3. Zespół żółtych paznokci
Należy do rzadszych zaburzeń barwnikowych dotyczących paznokci. Może dotyczyć jednego lub kilku
paznokci, a w skrajnych przypadkach procesem mogą być objęte wszystkie paznokcie. Zespół żółtych
paznokci charakteryzuje się pogrubieniem, zażółceniem (całkowitym lub dystalnym), zakrzywieniem
ich wolnego brzegu oraz bardzo powolnym wzrostem płytek paznokciowych. Dodatkowo występuje
zanik obłączka i oddzielanie się paznokci zaczynające się od ich wolnego brzegu12. Etiopatogeneza powstawania nie jest dokładnie znana. Żółte zabarwienie paznokci może towarzyszyć przewlekłym chorobom płuc, np. rak płuc, rozstrzenie oskrzeli. Może też pojawić się u osób ze schorzeniem związanym
10
Baran E., Wybrane choroby…, dz. cyt., s. 68.
11
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 188.
Nowicka D., Dermatologia: podręcznik dla studentów kosmetologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne,
Wrocław 2011, s. 100.
12
51
Defekty płytki paznokciowej
z niedomogą lub uszkodzeniem naczyń limfatycznych oraz w przebiegu HIV i AIDS. Stosowanie niektórych leków doustnych, np. penicylaminy może prowadzić do żółknięcia paznokci. Defekt ten często
obserwowany jest u osób dorosłych, jednak zdarzają się przypadki występowania rodzinnego.
Zespół żółtych paznokci
Źródło: Vievier du A., Atlas dermatologii klinicznej, Majewski S. (red.), Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław
2005, s.638
Zmiany mogą ustąpić samoistnie, a leczenie chorób podstawowych jest trudne, gdyż występują przewlekle 13.
3. Zmiany kształtu płytki paznokciowej
Przyczyny zaburzeń kształtu paznokci są różne. Do najczęstszych czynników je wywołujących należą
urazy mechaniczne, niedobory żywieniowe oraz różne stany patologiczne związane z narządami wewnętrznymi.
3.1. Przerost płytki paznokciowej – szponowatość
Szponowatość najczęściej jest spotykana u osób starszych, częściej u kobiet, niż u mężczyzn. U osób
młodych najczęściej spowodowana jest wielokrotnymi urazami płytek paznokciowych. Choroba zazwyczaj nie dotyczy paznokci rąk, lecz zwykle obejmuje paznokcie stóp, szczególnie palucha. Jeśli są to
zmiany wrodzone, to zaburzenie może obejmować wszystkie paznokcie, natomiast w przypadku zmian
urazowych – jeden paznokieć14. Do czynników predysponujących należą: zaburzenia ukrwienia żylnego,
paluch koślawy, ucisk obuwia, częste urazy mechaniczne paznokcia, niektóre przypadki cukrzycy. Defekt objawia się nadmiernym przerostem i wydłużeniem płytki paznokcia, są znacznie pogrubiałe. Paznokieć jest tak zgrubiały, że czasami uniemożliwia to jego obcięcie. Płytka paznokciowa zmienia kolor
na brunatnożółty lub ciemnobrunatny i ulega zmatowieniu.
13
Braun Falco O., Plewig G., Wolff H., Burgdorf W. H., Dermatologia, T II. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004, s.
1091-1092.
14
Nowicka D., Dermatologia: podręcznik…, dz. cyt., s. 99
52
Defekty płytki paznokciowej
W leczeniu przerostu płytki paznokciowej obejmuje unikanie czynników wywołujących chorobę, ale
też interwencję chirurgiczną. Polega ona na usunięciu płytki paznokciowej razem z macierzą i wykonywana jest u osób młodych. W niektórych przypadkach skrócenie paznokcia bywa trudne, dlatego
piłuje się je za pomocą frezarki lub pilnika gruboziarnistego. Paznokieć można również wymodelować
za pomocą metody fiberglass lub nałożyć klamrę korygującą kierunek wzrostu paznokcia15.
Szponowatość paznokci
Źródło: zdrowie.wp.pl
3.2. Wklęśnięcie płytki paznokciowej – palce łyżeczkowate
Częściej zmiany dotyczą paznokci dłoni niż stóp i mogą pojawić się na jednym lub kilku paznokciach.
Defekt powstaje w wyniku zaburzeń synchronizacji wzrostu dwóch warstw płytki paznokciowej i dotyczy zwykle dalszego odcinka płytki. Może pojawić się w niedoborach żywieniowych (szczególnie żelaza),
w przebiegu choroby Raynauda, niedokrwistości niedobarwliwej, nadczynności tarczycy, na skutek urazów mechanicznych, działania toksyn bakteryjnych, przy długotrwałej ekspozycji na wilgoć, detergenty
i różne inne chemikalia. Objaw wklęśnięcia paznokci towarzyszy również chorobom skóry, takim jak:
łuszczyca, liszaj płaski, czerwienica i łysienie plackowate. Charakterystyczne jest zagłębienie środkowej
części płytki i uniesienie brzegów paznokcia ku górze, tzw. łyżeczkowate paznokcie. Paznokcie są cienkie i kruche.
Leczenie paznokci łyżeczkowatych należy rozpocząć od razu po zdiagnozowaniu pierwszym objawów.
Leczenie opiera się na usunięciu czynnika przyczynowego, uzupełnianiu diety w żelazo. Konieczne jest
używanie rękawiczek przy różnych pracach domowych. Pielęgnacja polega na natłuszczaniu płytki paznokciowej maściami, oliwą z oliwek. Należy bardzo ostrożnie wykonywać zabieg manicure i pedicure. W celu poprawienia wyglądu można nałożyć na wgłębienie płytki żel, akryl bądź fiberglass i ponownie nałożyć dany preparat na całą płytkę. Całkowite wyeliminowanie objawów choroby może być
jednak bardzo czasochłonne16.
15
Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana…, dz. cyt., s. 153
16
Baran E., Wybrane choroby…, dz. cyt., s. 67
53
Defekty płytki paznokciowej
Wklęśnięcie płytki paznokciowej
Źródło: palmabella.pl
3.3. Palce pałeczkowate – palce Hipokratesa, palce Dobosza
To objaw chorobowy polegający na kulistym zaokrągleniu końcówek palców, zazwyczaj rąk. Na rozwój
choroby narażone są szczególnie osoby starsze. Powodem pojawienia się schorzenia są choroby układu
oddechowego (np. gruźlica płuc, rozstrzenie oskrzeli) powodujące upośledzenie utlenowania krwi. Czasami palce pałeczkowate mogą być uwarunkowane genetycznie, występować rodzinnie, ale również
obserwuje się objawy idiopatyczne. Wszelkie choroby przebiegające z przewlekłym niedotlenieniem
tkanek mogą skutkować powstaniem zaburzenia 17.
Nie ma skutecznej terapii, która pozwoli wyleczyć ten stan chorobowy. Ważne jest zapobieganie chorobom, w przebiegu których ujawniają się zmiany. Pielęgnacja opiera się na wcieraniu w płytkę oliwek
lub żeli z zawartością witaminy A, C, E, lanoliny i parafiny 18.
Palce pałeczkowate
Źródło: dermatologia.mp.pl
17
18
Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H. (red), Dermatologia w praktyce…, dz. cyt., s. 303.
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 186.
54
Defekty płytki paznokciowej
3.4. Paznokcie pincetowate – paznokcie wkręcające, rurkowate
Zaburzenie to stanowi problem estetyczny obejmujący najczęściej paznokcie kciuka i palucha, zarówno
u kobiet, jak i u mężczyzn. Przyczyna tego schorzenia nie jest znana, ale prawdopodobnie są to czynniki
genetyczne (ułożenie paznokcia w wałach, osłabienie więzadeł i stawów), infekcja grzybicza paznokci
oraz starszy wiek. Innymi przyczynami wkręcania się paznokci są schorzenia układu krążenia i choroby
metaboliczne, urazy mechaniczne i niewłaściwa pielęgnacja19. W przypadku paznokci stóp przyczyną
zmiany kształtu paznokci jest źle dopasowane obuwie, a także różnego rodzaju deformacje ortopedyczne (zniekształcenie bliższej części macierzy przez osteofity – wyrośla kostne). Paznokcie pincetowate są stanem, w którym jedna lub dwie krawędzie boczne płytki paznokciowej ulegają samoistnemu
zwinięciu w rurkę, nie powodując przy tym stanu zapalnego wału paznokciowego. W początkowym
stadium choroby obecne są jedynie liczne zrogowacenia, powodujące dyskomfort. W zaawansowanej
fazie zwijające się paznokcie zakleszczają łożysko, zrogowacenia tworzą bardzo bolesne odciski20.
W pierwszym etapie leczenia wkręcających się paznokci jest zdiagnozowanie przyczyny zmiany kształtu
płytki paznokcia. Na wczesne zmiany chorobowe stosuje się preparaty zawierające mocznik. Prawidłową metodą leczenia jest zastosowanie odpowiedniej klamry korygującej, której celem jest stopniowe wyprowadzanie paznokcia na prosto i trwałe zmienienie toru jej wzrostu. W zaawansowanym
przebiegu choroby następuje chirurgiczne usunięcie paznokcia ze zniszczeniem macierzy21.
Paznokcie pincetowate
Źródło: dermatologia.mp.pl
3.5. Wrastające paznokcie
Należą do grupy schorzeń, które dają największe dolegliwości bólowe. Zmiany są często spotykane
i uciążliwe dla osób borykających się z tym problemem. Najbardziej na występowanie narażeni są
młodzi ludzie w wieku 14 – 30 lat i dotyczy częściej mężczyzn niż kobiet. Obecnie zdarzają się przypadki wrastania paznokci u ludzi w podeszłym wieku, ale też u noworodków. U noworodków mają
charakter pseudowrastających paznokci, ponieważ zmiany ustępują samoistnie w przeciągu 12 miesięcy. Zmiany lokalizują się w obrębie paluchów obydwu stóp, rzadziej palca 5 stopy czy płytek paznokciowych rąk. Do przyczyn predysponujących wrastanie paznokci są:
19
Nowicka D., Dermatologia: podręcznik…, dz. cyt., s. 100.
Baran E., Wybrane choroby…, dz. cyt., s. 67-68.
21 Braun Falco O., Plewig G., Wolff H., Burgdorf W. H., Dermatologia…, dz. cyt., s. 1088.
20
55
Defekty płytki paznokciowej
-
czynniki mechaniczne: niewygodne obuwie, niektóre dyscypliny sportowe wymagające dużego
obciążenia, powtarzające się urazy,
budowa i kształt płytki paznokcia: cienka, krucha, szeroka i kwadratowa,
zaburzenia ortopedyczne: deformacje palców, paluch koślawy, płaskostopie, nieprawidłowa
motoryka chodu,
nieprawidłowa pielęgnacja: niewłaściwe obcinanie paznokci, pozostawianie ostrych lub postrzępionych krawędzi, zbyt głębokie wycinanie bocznych krawędzi paznokcia,
nadmierne pocenie i zachodząca maceracja,
nadwaga dotycząca kobiet w ciąży,
czynniki genetyczne występują rzadziej i są to: głębokie osadzenie w wałach paznokciowych,
pulchne, mięsiste wały, długie palce stóp, zaburzenia wzrostu paznokcia.
Wrastanie paznokci występuje, gdy boczna część płytki paznokciowej wbija się w otaczający ją wał,
uszkadzając go i powodując dolegliwości bólowe podczas ucisku, a następnie ból ciągły. Powoduje to
powstanie ostrego lub przewlekłego stanu zapalnego wałów paznokciowych z wytworzeniem ziarniny
zwanej dzikim mięsem. Często dochodzi do wtórnych infekcji bakteryjnych i grzybiczych, a następnie
do rozwoju zanokcicy lub zapalenia i martwicy kości palucha. Wrastające paznokcie mogą występować
jedno- lub dwustronne, najczęściej po stronie przyśrodkowej22.
Metody leczenia i zapobiegania wrastaniu paznokci:
-
chirurgiczne usunięcie całości lub części paznokcia i dokładne oczyszczenie wałów paznokciowych z pozostałości wyciętej płytki.
redukcja bocznych wałów paznokciowych w przypadku gdy nie występują żadne infekcje bakteryjne w obrębie paznokci.
kauteryzacja – w celu zlikwidowania powstałej ziarniny.
gumowe rurki Sulci-Protektor – mają chronić wał paznokciowy przed uciskiem płytki paznokciowej oraz zabezpieczają miejsce dla nowo rosnącego paznokcia.
tamponada – pozwala na swobodny odpływ treści ropnej i zmniejszenie stanu zapalnego. Konieczne jest, aby opatrunki zmieniać nawet kilka razy dziennie.
klamry korygujące – mają za zadanie zmianę toru wzrostu paznokcia. Podnoszą boczne brzegi
płytki i powodują zmniejszenie nacisku na wał paznokciowy 23.
Metody chirurgiczne są bolesne dla pacjenta i charakteryzują się długim okresem rekonwalescencji.
W pielęgnacji domowej ważną rolę odgrywa systematyczność i wytrwałość. Zalecane jest stosowanie
maści i płynów do wrastających paznokci, zawierających antybiotyki24.
Profilaktyka wrastających paznokci:
-
obcinanie paznokci „na prosto”,
dobieranie odpowiedniego obuwia, czyli takiego które nie powodują uciskania palców, nie są
za duże,
przy nadmiernym wzroście ciężaru ciała korzystać z porad w gabinetach specjalizujących się
w pielęgnacji stóp,
systematycznie odwiedzać gabinety pielęgnacji stóp w przypadku gdy występują skłonności do
wrastania paznokci,
22
Tamże, s. 1093; Filipiak W., Węgłowska J., Choroby skóry…, dz. cyt., s. 11-15.
Koselak M. (red), Podstawy podologii kosmetycznej, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji
Zdrowia, Warszawa 2011, s. 24-28.
24 Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla…, dz. cyt., s. 194-195.
23
56
Defekty płytki paznokciowej
-
stosować odpowiednie preparaty przeznaczone do pielęgnacji stóp25.
Wrastający paznokieć
Źródło: Vievier du A., Atlas dermatologii klinicznej, Majewski S. (red.), Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław
2005, s. 638
Podsumowanie
Niestety defekty płytki paznokciowej są dość często występującym zjawiskiem. Problem dotyka zarówno osób młodych jak i starszych, a powstałe zmiany są trudne do rozpoznania i zdiagnozowania,
ze względu na podobny obraz kliniczny, który w wielu przypadkach jest bardzo porównywalny. Pojawiające się defekty płytki paznokciowej dotyczą zmian kształtu, struktury oraz zaburzeń zabarwienia
płytki paznokciowej i mogą towarzyszyć chorobom ogólnoustrojowym. Ważne jest, aby szybko rozpoznać dany defekt i odpowiednio go leczyć. Nie należy jednak zapominać, że najważniejsza jest profilaktyka oraz codzienna pielęgnacja dłoni i stóp.
25
Gójska J., Ortonyksja – ulga dla paznokci stóp, „Kosmetyka profesjonalna”, 2010 nr 2, s. 66-70.
57
Defekty płytki paznokciowej
Bibliografia
1.
2.
3.
Adamski Z., Kaszuba A., Dermatologia dla kosmetologów, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011
Baran E., Wybrane choroby paznokci, Przewodnik Lekarza, 2000, nr 6
Błaszczyk-Kostanecka M., Wolska H. (red), Dermatologia w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2009
4. Braun Falco O, Plewig G, Wolff H, Burgdorf WH, Dermatologia, T II. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004
5. Dylewska-Grzelakowska J., Kosmetyka stosowana, Wyd. 9, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 2010
6. Filipiak W., Węgłowska J., Choroby skóry a manikiur i pedikiur. Część I – Najczęstsze choroby dermatologiczne w obrębie stóp i dłoni, „Postępy kosmetologii”, 2009, nr 1
7. Goliszewska A., Gromek M., Padlewska K. i inni, Kosmetologia pielęgnacyjna, Wydawnictwa Wyższej
Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia, Warszawa 2010
8. Gójska J., Ortonyksja – ulga dla paznokci stóp, „Kosmetyka profesjonalna”, 2010, nr 2
9. Koselak M. (red), Podstawy podologii kosmetycznej, Wydawnictwa Wyższej Szkoły Zawodowej Kosmetyki i Pielęgnacji Zdrowia, Warszawa 2011
10. Nowicka D., Dermatologia: podręcznik dla studentów kosmetologii, Górnicki Wydawnictwo Medyczne,
Wrocław 2011
11. Vievier du A., Atlas dermatologii klinicznej, Majewski S. (red.), Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław
2005
58