Streszczenie rozprawy doktorskiej pt.: Online News jako przykład

Streszczenie rozprawy doktorskiej pt.:
Online News jako przykład internetowego gatunku mowy.
Studium z dziedziny genologii multimedialnej
Autor:
mgr Magdalena Gawliczek-Kapelusz
Promotor:
prof. WSF dr hab. Michał Post
Niniejsza rozprawa doktorska, zatytułowana „Online News jako przykład internetowego
gatunku mowy. Studium z dziedziny genologii multimedialnej”, należy do dziedziny badań
nad tekstem i dyskursem. Zgodnie z tradycją i metodologią badań nad użytkowymi
gatunkami mowy w pracy zbadano i opisano kompozycję, tematyczność i środki
stylistyczne wybranego gatunku Online News – w ścisłym powiązaniu z poziomem
aksjologicznym
stylistycznych
i
pragmatycznym
wykorzystano
w
wzorca
szerokim
gatunkowego.
zakresie
Do
analizy środków
propozycje
metodologiczne
multimodalnych podejść do dyskursu, co umożliwiło opis niewerbalnych środków
stylistycznych, dominujących w tekstach i gatunkach internetowych.
Celem niniejszej pracy jest zobrazowanie specyficznego gatunku, jakim są
wiadomości internetowe, poprzez analizę cech gatunkowych, aksjologicznych oraz
pragmatycznych. Duży nacisk położono na elementy niejęzykowe, które bez wątpienia
są najbardziej charakterystyczną cechą wiadomości internetowych. Wyróżniono także
aspekt multimodalności, która w omawianym gatunku odgrywa znaczącą rolę, gdyż
użytkownicy mogą odbierać informacje nie tylko za pomocą tekstu, ale także dzięki
zamieszczonym fotografiom, diagramom i wykresom, filmom czy ścieżkom
dźwiękowym.
Van Dijk (2001: 15) stwierdził, że „mowie zazwyczaj towarzyszą w znaczący
sposób liczne przejawy aktywności pozawerbalnej, takie jak gestykulacja, mimika,
mowa ciała, fizyczna odległość, oklaski i śmiechy. Wszystkie one wymagają
rozpatrzenia
na
swoich
własnych
prawach
jako
część
całego
zdarzenia
komunikacyjnego (...). Obok brzmienia wypowiedzi, ów pozawerbalny akompaniament
gra istotną rolę w interpretacji znaczeń i funkcji dyskursu”. Innymi słowy, sytuacje
komunikacyjne nie składają się wyłącznie z doboru specjalnych słów, ale także z siły
głosu, intonacji, mimiki czy gestów.
Niniejsza praca prezentuje istotne aspekty wiadomości internetowych – podaje
opis i definicję internetu, gatunków internetowych oraz wiadomości internetowych.
Ponadto – z punktu widzenia badawczego – omawia podejścia metodologiczne, układ
i elementy budowy wraz ze strukturą aksjologiczną, jak i wykładniki stylistyczne i ich
aksjologię.
Rozprawa podzielona jest na sześć rozdziałów. W rozdziale pierwszym zostały
omówione ogólne cechy internetu oraz gatunków internetowych. Szeroko opisano
proces ewolucji internetu oraz zmiany, jakie można było zaobserwować w jego
rozwoju w ciągu ostatnich lat. W części tej przedstawiono typ języka internetowego
wraz z jego właściwościami, stylem i słownictwem, udowadniając, jak bardzo jest on
zróżnicowany przez wykorzystanie szerokiego zakresu e-słów i emotikonów.
Poruszono także ważne współcześnie aspekty, takie jak pośpiech, zapożyczenia czy
próby naśladowania mowy, które niewątpliwie mają wpływ na kształtowanie się
języka. Wstępna charakterystyka gatunków internetowych ilustruje różnicę między
nimi a tradycyjnymi gatunkami mowy. Założenia wspomniane w tej części
potwierdzają odpowiednio dobrane przykłady. W odrębnym podrozdziale skupiono
uwagę na interaktywnych funkcjach, które są nierozłącznym elementem gatunków
internetowych.
W
rozdziale
drugim
przedstawiono
wiadomości
internetowe
na
tle
dotychczasowych badań i istniejącej literatury. Omówiono cechy ogólne gatunku
i szereg zmian, którym został poddany w ciągu ostatnich lat, a także jego rolę i wpływ
na odbiorców w odniesieniu do ich potrzeb i oczekiwań. Na szczególną uwagę w tej
części pracy zasługują cechy typowe dla wiadomości internetowych, odróżniające je
od tradycyjnych form prezentowania wiadomości: połączenie z innymi zjawiskami
internetowymi, interakcja i znacząca rola odbiorców oraz narzędzia umożliwiające
przemieszczanie się do innych stron internetowych. Omawiany segment uzupełnia
wzór gatunku Online News wraz z typowym językiem używanym zarówno przez
autora, jak i odbiorców.
W rozdziale trzecim omówiono podejście metodologiczne oraz przedstawiono
dyskusję nad tekstem i dyskursem i relacje między nimi. Istnieje wiele badań
lingwistycznych sięgających lat 60. XX wieku. W tym czasie, bogatym w koncepcje
i spory metodologiczne, powstała gramatyka tekstu i sformułowano główne założenia
analizy dyskursu. Zaprezentowano wtedy tradycyjne i współczesne koncepcje gatunku
mowy oraz wskazano miejsce wiadomości internetowych wśród pokrewnych
gatunków. Obszerna część rozdziału traktuje o analitycznych narzędziach badań.
Rozdział czwarty jest poświęcony strukturze kompozycyjnej wraz z podziałem
na elementy metaramy i tekstu właściwego oraz ich typowym usytuowaniem
wewnątrz wiadomości internetowych. Przedstawione elementy ilustrują liczne
przykłady, zarówno te językowe, jak i pozajęzykowe. W celu szerszego zobrazowania
omawianych aspektów w tej części pracy zamieszczono również szablon
i przykładową wiadomość internetową.
W rozdziale piątym skoncentrowano się na kompozycji wraz ze strukturą
aksjologiczną, a dokładniej na jej dwóch typach – statycznym i dynamicznym. Innymi
słowy, przedstawiono tu punkt widzenia zarówno nadawcy (statyczny), jak i odbiorcy
(dynamiczny). Dynamiczny charakter odnosi się też do tematycznej organizacji
wiadomości internetowych.
W rozdziale szóstym zaprezentowano elementy stylistyczne wiadomości
internetowych. Wyodrębniono instrumenty wartościowania, a także typologię
elementów stylistycznych metaramy – czyli środków językowych i pozajęzykowych –
oraz tekstu właściwego – czyli środków systemowych i tekstowych.
Cytaty i przykłady użyte w pracy pochodzą ze stron internetowych, takich jak
www.bbc.co.uk,
www.cnn.com,
www.tvn24.pl,
www.abcnews.go.com,
www.aol.com,
www.gazeta.pl, www.dailymail.co.uk, www.voanews.com, www.onet.pl, www.theguardian.com,
www.yahoo.com, www.thedailybeast.com, www.forbes.pl, www.forbes.com.
Dotychczasowe prace nad internetowymi gatunkami mowy, opisując typowe
dla tego medium formy wypowiedzi, skupiały się głównie na e-mailach, czatach czy
blogach. Mimo że wiadomości internetowe używane są każdego dnia przez miliony
ludzi, w zestawieniu tym nie znalazło się dotychczas dla nich miejsce. Dlatego
niniejsza praca doktorska poświęcona jest w całości wiadomościom internetowym
w zakresie ich budowy, stylu, struktur aksjologicznych oraz funkcji pragmatycznych.
Witosz (2005: 186) zauważa, że procesy kulturowe spowodowały zmiany
w modelu komunikacji, które z kolei wpływają na procesy tworzenia gatunku.
Wymienia trzy rodzaje gatunków internetowych – te, które posiadają swoje
odpowiedniki w komunikacji pozainternetowej (powieść lub recenzja); te, które są
odmianą gatunków dobrze znanych poza internetem (e-mail lub blog); te, które
powinny być traktowane jako zaczątek nowych gatunków ze względu na ich
specyficzne cechy.
Prezentowany podział nasuwa pytanie, do której grupy powinny być zaliczane
wiadomości internetowe. Z jednej strony mają swe korzenie w tradycyjnych
przekazach wiadomości – drukowanych w gazetach czy prezentowanych w telewizji.
Z drugiej strony oprócz tekstu i materiałów wideo wiadomości internetowe posiadają
charakterystyczne cechy, takie jak hiperłącza, galeria zdjęć czy – co najważniejsze –
aktywna rola odbiorcy, mogącego komentować wiadomości, które następnie stają się
ich integralną częścią.
Ze względu na obecne w wiadomościach internetowych elementy, których nie
można znaleźć w innym medium – jak interakcje między nadawcą a odbiorcą oraz
multimodalność (czyli wielość kanałów, przez które wiadomości mogą być odbierane)
– powstaje pytanie, czy wiadomości te są całkowicie zmienioną formą tradycyjnego
gatunku, czy jest to nowa forma prezentacji wiadomości. W pracy przyjęto, że jest to
nowoczesny sposób przedstawiania rzeczywistości przy wykorzystaniu nowych
technologii i możliwości, w celu opisania danego zdarzenia.