ocieplenie-klimatu

6 listopada, 2006 r.
Magdalena Zowsik
OCIEPLENIE KLIMATU – MATERIAŁY INFORMACYJNE
Negocjacje klimatyczne w Nairobi
W dniach 6-17 listopada w Nairobi odbędzie się 12 spotkanie Stron Konwencji
Klimatycznej (COP 12) oraz drugie Spotkanie Stron Protokołu z Kioto (MOP 2). Celem Konwencji
jest stabilizacja koncentracji gazów cieplarnianych w atmosferze na poziomie zabezpieczającym
przed trwałymi zmianami klimatu.
Instrumentem wykonawczym do konwencji jest Protokół z Kioto, który wszedł w Ŝycie w
16 lutego 2005 r., wkrótce po ratyfikowaniu go przez Rosję. Do dziś 166 państw ratyfikowało
Protokół. Nakłada on na państwa z listy B (grupa 39 państw uprzemysłowionych) obowiązek
redukcji emisji gazów cieplarnianych o 5% w stosunku do roku 1990, w latach 2008-12, tj.
pierwszym okresie zobowiązań.
W ubiegłym roku w Montrealu powołano specjalną grupę, która ma pracować nad nowymi
zobowiązaniami dla krajów uprzemysłowionych na lata po 2012 r. (tzw. Ad Hoc Working Group
on Further Commitments for Annex I Parties Under the Kyoto Protocol- AWG). Grupa ta spotka się
ponownie w Nairobi. Zdaniem Greenpeace i wielu innych organizacji ekologicznych, powinna ona
doprowadzić do jak najszybszego ustalenia nowego poziomu redukcji na drugi okres zobowiązań,
który powinien wynieść co najmniej 18% na lata 2013-2017. Niezbędne jest równieŜ zakończenie
negocjacji w sprawie drugiego okresu zobowiązań najpóźniej w 2008 roku, aby zachować ciągłość
między jednym i drugim okresem zobowiązań.
Greenpeace oczekuje, Ŝe w Nairobi zostaną roztrzygnięte takŜe inne waŜne kwestie, takie
jak rozszerzenie krajów listy B o nowe państwa, których gospodarki dynamicznie się rozwijają np.
Chiny, tak aby i one były zobowiązane do redukcji emisji gazów cieplarnianych, a takŜe objęcie
transportu lotniczego i morskiego postanowieniami Protokołu.
Polska
W 2002 r. nasz rząd ratyfikował Protokół z Kioto i zobowiązał się do redukcji emisji gazów
cieplarnianych o 6%. Polska wykonała to zobowiązanie z nadwyŜką (w latach 1988-2003 emisja
została ograniczona o 32%) jedynie dzięki temu, Ŝe wraz z innymi krajami w okresie transformacji
wynegocjowała jako poziom odniesienia rok 1988, zamiast 1990. Z powodu załamania gospodarki i
krajowego przemysłu po roku 1988, emisje dwutlenku węgla gwałtownie spadły.
Jednak wypełnienie celów, które rząd polski przyjął w krajowej Strategii klimatycznej (1),
tj. redukcji emisji gazów cieplarnianych o 40% do roku 2020, przy braku zdecydowanych działań
będzie juŜ trudniejsze. Od roku 2002 emisja gazów cieplarnianych w Polsce zaczęła wzrastać (w
2002 wynosiła 370 mln ton, a w 2003 juŜ 382 mln ton) (2).
Wynika to ze specyfiki naszego sektora energetycznego, zdominowanego przez paliwa
kopalne - aŜ 97% energii elektrycznej i 98% ciepła pochodzi z tych źródeł, przede wszystkim z
węgla, rosnących emisji z sektora transportu i braku dobrego systemu wsparcia dla energii
odnawialnej. Obecnie jedynie 2% energii elektrycznej pochodzi z czystych źródeł, głównie wody,
wiatru i biomasy.
Zdaniem Greenpeace, Polska powinna przyspieszyć rozwój odnawialnych źródeł energii,
które są jedynym sposobem na uratowanie klimatu, a takŜe zapewnienie bezpieczeństwa
energetycznego w naszym kraju. Wg ekspertyzy Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej,
Polska ma wystarczające zasoby, aby pokryć blisko połowę zapotrzebowania na energię pierwotną
ze źródeł odnawialnych- patrz Tabela 1.
Tab. 1. Potencjał techniczny odnawialnych źrodeł energii w Polsce (3).
Źródło energii
PJ
%
Biomasa
747
42,8
Energia wodna
49
2,8
Zasoby geotermalne
220
12,6
Energia wiatru
281
16,1
Promieniowanie słoneczne
445
25,5
Ogółem
1742 tj. 47% zapotrzebowania na
100
energię pierwotną
Całkowite zuŜycie energii
pierwotnej w 2002 r.
3 768
Skutki ocieplenia klimatu w Polsce
Raport profesora Macieja Sadowskiego z Instytutu Ochrony Środowiska (4) oraz Trzeci
Raport Rządowy w sprawie zmian klimatu (5), donoszą, Ŝe w Polsce naleŜy spodziewać się
powaŜnych konsekwencji ocieplenia klimatu. DuŜe zmiany czeka rolnictwo, wg jednego ze
scenariuszy Trzeciego Raportu, podniesienie temperatury o 5 °C do końca XXI wieku, spowoduje
wzrost opadów o 20% wiosną a spadek o 15% latem, spadek plonów roślin ozimych: ziemniaka o
70%, buraka cukrowego o 15%, wzrost plonów roślin ciepłolubnych: kukurydzy, soi, słonecznika o
30-40%, zmniejszenie liczby pastwisk i konieczność nawadniania pól. Uprawom będą teŜ zagraŜać
nowe szkodniki. Wg raportu Sadowskiego wzrost poziomu morza grozi zalaniem 1789 km2
obszarów polskiego wybrzeŜa. Mogą zostać podtopione gdańska starówka, Szczecin i Świnoujście,
a Półwysep Helski moŜe zostać odcięty od lądu. Nastąpią zmiany w wielu ekosystemach; m.in.
zniszczeniu moŜe ulec wyspa Wolin i Zalew Szczeciński, tatrzańskim halom grozi zaniknięcie, w
związku z przemieszczeniem się granicy lasu ku górze, a gatunki naszej strefy klimatycznej będą
coraz bardziej wypierane przez gatunki ciepłolubne.
Skutki ocieplenia klimatu na świecie
Najbardziej ucierpią kraje rozwijające się, które w znikomym stopniu przyczyniły się do
zmian klimatu. Nie będą one w stanie poradzić sobie z rosnącym poziomem mórz,
rozprzestrzenianiem chorób, zmniejszaniem zasobów wody pitnej i spadkiem produkcji rolnej.
Małe kraje wyspiarskie odpowiadają za mniej niŜ 1% emisji gazów cieplarnianych, ale poniosą
najwyŜszą cenę zmiany klimatu. Wyspy Kiribati na południowym Pacyfiku zalewane są coraz
wyŜszymi falami i kraj, który jako pierwszy przywitał nowe tysiąclecie moŜe zniknąć pod
powierzchnią wody przed nadejściem następnego wieku. Wiele innych społeczności krajów
Południa dotkliwie odczuwa skutki zmian klimatu. Miliony ludzi w Andach i Himalajach naraŜone
są na brak wody pitnej z powodu topniejących lodowców. Topniejący lód Grenlandii uniemoŜliwia
mieszkańcom zdobywanie Ŝywności w tradycyjny sposób, uzaleŜniając od dostaw Ŝywności z
zewnątrz. Milionom Chińczyków Ŝyjących wzdłuŜ wysychającej Rzeki śółtej juŜ teraz brakuje
wody.
Zmiany zachodzą w wielu ekosystemach, szczególnie tych najbardziej wraŜliwych, np. raf
koralowych. Wg raportu opublikowanego w Nature Magazine w drugiej połowie XX wieku, 1700
gatunków roślin i zwierząt przemieszczało się w kierunku biegunów z prędkością 6 km na dziesięć
lat. Wiele gatunków nie będzie jednak w stanie zaadoptować się do nowych warunków i wyginie.
Grozi to m.in. niedźwiedziom polarnym, które nie mają jak zdobywać poŜywienia, poniewaŜ
znikają lodowe platformy, z których polują. Ostatnio naukowcy odnotowali nowe zjawisko wśród
niedźwiedzi polarnych - kanibalizm.
Globalne ocieplenie, a ekonomia
Raport Nicholasa Sterna, byłego głównego ekonomisty Banku Światowego, przyjęty przez rząd
brytyjski w październiku 2006, ostrzega, Ŝe trzeba podjąć pilne działania w walce z globalnym
ociepleniem, inaczej koszty ekonomiczne, jakie poniesie świat będą kolosalne. Wg Sterna na
powstrzymanie zmian klimatu naleŜy od zaraz zacząć przeznaczać 1% dochodu narodowego brutto
rocznie (to tyle ile rocznie wydaje na reklamę na świecie), w przeciwnym wypadku ryzykujemy
utratę 20% globalnego PKB w kaŜdym roku. Do argumentów naukowych i moralnych, mówiących
o konieczności podjęcia bezzwłocznych działań dochodzą zatem teraz twarde argumenty
ekonomiczne (6).
Przypisy:
(1) POLITYKA KLIMATYCZNA P O L S K I. Strategie redukcji emisji gazów cieplarnianych
w Polsce do roku 2020. Przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 4.11.2003 r.
(2) GUS. Ochrona środowiska 2005.
(3) EC BREC 2004. Rola i znaczenie odnawialnych zasobów energii w zaopatrzeniu kraju w paliwa
i energię w perspektywie średnio i długookresowej.
(4) Maciej Sadowski 2006. Ocena potencjalnych skutków społeczno-gospodarczych zmian klimatu
w Polsce. Instytut Ochrony Środowiska. Raport wydany przez WWF.
(5) III Raport Rządowy dla Konferencji Stron Ramowej Konwencji Narodów Zjednoczonych w
sprawie zmian klimatu.
(6) Stern Review on the Economics of Climate change. Dostępny na:
http://www.hmtreasury.gov.uk/independent_reviews/stern_review_economics_climate_change/sternreview_index.
cfm