docDom i Mieszkanie Komfort Akustyczny - Top
download 
Reklamacja Transkrypt
Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny - Top
Biblioteka Akustyki w Architekturze Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny Jacek Danielewski Wydanie III Międzynarodowy Dzień Świadomości Zagrożenia Hałasem Polska Edycja VII 2006 Sponsorzy Publikacja “DOM i Mieszkanie Komfort Akustyczny” wydana z okazji Międzynarodowego Dnia Świadomości Zagrożenia Hałasem Polska EDYCJA VII 2006 Publikacja w ramach działań edukacyjnych pod hasłem: “Komfort Akustyczny Środowiska Życia Człowieka” Tytuł: "Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny" Autor: Format: Forma: Wydanie: Jacek Danielewski A4 plik pdf do pobrania trzecie poszerzone Wydawca: FABRYKA CISZY ul. K Potockiej 45B/11, 60-211 Poznań, tel. (061) 847-68-41, [email protected] www.akustyka.pl Copyright by Fabryka Ciszy Poznań 2004 Prawa autorskie Niniejsza publikacja jest chroniona prawem autorskim zgodnie z obowiązującą ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Publikacja może być kopiowana w postaci elektronicznej tylko jako całość i udostępniania tylko nieodpłatnie. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 2 Sponsorzy publikacji Niniejsza publikacja powstała dzięki firmom sponsorującym, producentom wyrobów budowlanych. Grupa SILIKATY to jeden z największych w kraju producentów wyrobów silikatowych. Znaczącą pozycję rynkową zawdzięcza dbałości o jakość produktów. Staranny dobór i dokładne dozowanie surowców oraz nowoczesna linia technologiczna zapewnia produkcję silikatów o najlepszych parametrach na polskim rynku. Grupa SILIKATY www.grupasilikaty.pl kontakt Firma Knauf to znany producent materiałów budowlanych, powstających głównie z gipsu. Systemy suchej zabudowy wnętrz na bazie płyty gipsowo-kartonowej, gipsowowłókninowej Vidiwall, a także cementowej Aquapanel, tynki gipsowe i masy szpachlowe pozwalają na wykończenie domu od piwnicy aż po dach. Knauf Sp. z o.o. ul. Światowa 25 02-229 Warszawa tel. 022 / 57 25 100 www.knauf.pl [email protected] Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 3 Wavin Metalplast-Buk Sp. z o.o., członek koncernu Wavin, to wiodący producent systemów instalacyjnych z tworzyw sztucznych w Polsce, dostawca najwyższej jakości systemów doprowadzania wody do budynku, jej transportu wewnątrz domu oraz odprowadzania ścieków i wód deszczowych. Wavin jest także ekspertem w dziedzinie systemów kanalizacji zewnętrznej, drenażu i odwodnień, systemów ciśnieniowych do przesyłania wody i gazu, a także systemów do renowacji rurociągów. Wavin Metalplast-Buk Sp. z o.o. ul. Dobieżyńska 43 64-320 Buk tel. 061 891 10 01 www.wavin.pl [email protected] Styropol stale podnosi jakość swoich wyrobów, nie ustaje w poszukiwaniu i opracowywaniu nowych rozwiązań technicznych. Systematycznie wprowadza na rynek nowe produkty. Rozwój technologiczny spowodował powstanie kilku typów polistyrenów o różnych właściwościach, dlatego nie można mówić o styropianie jako jednym materiale. Styropol Sp. z o.o. Kolonia III / 5 11-300 Biskupiec tel. 089 715 08 00 www.styropol.pl [email protected] Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 4 Od autora Niniejsza publikacja ma pomóc osobom pragnącym posiadać komfortowy dom lub mieszkanie w realizacji inwestycji od projektu do zamieszkania. Jako klienci nie musimy już, jak w poprzednich latach, godzić się na wszystko, co daje rynek budowlany. Aby jednak odróżnić obiekt, który nie będzie spełniał naszych wymagań od budynku o wysokiej jakości musimy wiedzieć, co sprawdzić. Wiedza Inwestorów, tych dużych i tych indywidualnych jest jedyną drogą do podniesienia jakości akustycznej budownictwa mieszkalnego. W budownictwie jest zwyczaj robienia zgodnie z prawem. Jednak polskie prawo w kwestii komfortu akustycznego życia obywateli jest stare, nie zaspakaja potrzeb ludzi i nie przystaje do rzeczywistych warunków środowiskowych, nowych źródeł hałasu. Hałas jest dziś postrzegany jako główny czynnik obniżenia jakości życia człowieka. Ta ocena hałasu jest tylko w deklaracjach, nie w czynach. Szybki wzrost poziomu hałasu w środowisku, brak zmiany legislacyjnej nie przyczyniają się do poprawy warunków życia obywateli Polski. W najbliższych 25 latach nie nastąpi spadek liczby osób zagrożonych działaniem hałasu. Na zmiany prawne w tej dziedzinie nie należy liczyć. Dlatego książce tej przyświeca hasło OBYWATELU BROŃ SIĘ SAM. Najlepszym środkiem obrony jest świadomość otaczającej nas rzeczywistości, wiedza czego możemy wymagać i co nam się należy. Dzisiaj nie zmusi się nikogo do kupienia wadliwej lodówki, czy pralki. Podobnie nie można zmusić do kupienia domu o niskim komforcie akustycznym. Warunkiem jest jednak wiedza o tym, co wpływa na komfort akustyczny w domu, czy mieszkaniu, czego należy wymagać od projektanta i co trzeba zweryfikować w umowie z deweloperem. Tylko indywidualne zadbanie o własny dom i mieszkanie może zagwarantować rodzinie wysoki komfort życia. Publikacja, którą oddaję w Państwa ręce, ma dostarczyć odpowiedniej wiedzy o komforcie akustycznym wszystkim, którzy pragną mieć jak najlepsze warunki życia w tym, co nazywamy domem. Dom to coś więcej niż tylko ściany i podłoga, to styl życia, zdrowie i zadowolenie, enklawa, nasze bezpieczne ja na świecie. Jacek Danielewski Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 5 Spis treści Strona Współczesne budownictwo 7 Prawo Budowlane 8 Warunki techniczne 10 Czym jest hałas 13 Przed jakim hałasem się chronimy 14 Hałas szkodzi w domu 18 Źródła hałasu w domu 19 Cechy hałasu 20 Zanim wybierzesz dom czy mieszkanie 21 Pytania o komfort akustyczny 22 Budowa domu 23 Poziom dźwięku w mieszkaniu 24 Izolacyjność a dźwiękochłonność 25 Izolacyjność akustyczna od dźwięków powietrznych - ściany, stropy, dach, okno, drzwi 26 Izolacyjność akustyczna szklenia i okna 29 Reguła masy 31 Stropy - izolacyjność akustyczna od dźwięków uderzeniowych 33 Technologie stopowe 35 Dźwiękochłonność 37 Warunki pogłosowe w mieszkaniu 39 Czas pogłosu 40 Hałas pogłosowy 41 Czynniki wpływające na pogłos w pomieszczeniu 42 Technologie okładzin dźwiękochłonnych 44 Wyposażenie techniczne 48 Pomieszczenie techniczne w budynku mieszkalnym 50 Hałas wyposażenia technicznego 51 Techniki eliminacji wpływu hałasu wyposażenia technicznego 53 Wymagania akustyczne dla wielorodzinnych domów mieszkalnych 55 Standardy akustyczne domów jednorodzinnych zawarte w normach 57 Indywidualne standardy akustyczne domów jednorodzinnych 58 Obowiązki Inwestora 60 Zawartość projektu architektonicznego 63 Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 6 Współczesne budownictwo Wzrastająca konsumpcja i wzrost dostępności indywidualnych środków transportu jest jednym z czynników generujących hałas. Przemysł jako "dostawca hałasu" w postrzeganiu obywateli spadł na dalsze miejsce. Aktualnie głównie hałas bytowy i komunikacyjny jest określany przez 30% społeczeństwa jako czynnik pogarszający stan zdrowia i warunków życia. Te dwa rozdaje hałasu najbardziej obciążają budynki ilościowo i do nowych parametrów tego obciążenia należy dostosować budynki mieszkalne i pozostałe przeznaczone na stały pobyt ludzi. Sytuacja ta powoduje zmianę ośrodka decyzyjnego, który kształtuje klimat akustyczny w środowisku życia człowieka, jak i środowisku naturalnym. Kształtowanie to jest w rękach urbanistów, architektów, architektów wnętrz i krajobrazu oraz organów nadzoru budowlanego. W skrócie można powiedzieć, że za poziom hałasu i komfort akustyczny będą odpowiedzialni wszyscy uczestnicy procesu budowlanego. Uczestnicy procesu budowlanego w różny sposób postrzegają akustykę i jakość akustyczną środowiska życia człowieka. Wiele osób ocenia sytuację innych ludzi ze swojego punktu, co jest powodem marginalizacji problemów, których się nie doświadcza. Dla poprawy jakości środowiska życia Polaków konieczna jest aktywność obywatela, ostatecznego użytkownika danej przestrzeni, czy obiektu. Tylko droga przymusu rynkowego może podnieść jakość mieszkań, polepszyć obsługę, wprowadzić nowe technologie budowlane. Przepisy prawa nie są narzędziem do uzyskania lepszego wyrobu. Wymagania, jakie nakłada prawo są na poziomie minimum, a same zmiany są tak powolne, że w okresie półwiecza nie należy liczyć na znaczący skok w budownictwie. Najbardziej narażeni na hałas są mieszkańcy miast. Wzrost zagrożenia rośnie wraz ze wzrostem wielkości miasta. Gęstość zaludnienia i stopień ruchliwości mieszkańców wprost proporcjonalnie wpływa na hałas w mieście. Transport indywidualny i zbiorowy jest określany jako największy "dostawca hałasu" w obszarach zurbanizowanych. Mimo to miasto jest atrakcyjnym miejscem dobrego życia, gdzie łatwo można znaleźć pracę i rozrywkę. Hałas również bardzo przeszkadza w pracy ludziom czynnym zawodowo. Na jego dokuczliwość zwraca uwagę zarówno kadra kierownicza, jak i pracownicy fizycznoumysłowi. Zmniejsza on ich zdolności koncentracji w rezultacie obniżając ich wydajność. Hałas coraz bardziej przeszkadza w biurach. Spowodowane jest to przekształcaniem w hałaśliwych centrach miejskich dotychczasowych mieszkań na obiekty biurowe. Brak odpowiednich warunków życia w miastach spowodował migrację ludzi poza obszary miejskie i budowę indywidualnych domów. Indywidualne budownictwo daje wyższy standard życia przy kosztach budowy zbliżonych do ceny mieszkania. Przemyślane budownictwo pozwala na realizację obiektów mieszkalnych również w zanieczyszczonych hałasem obszarach miejskich. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 7 Prawo Budowlane Uzyskanie odpowiedniego komfortu akustycznego w budynkach na uczestników procesu inwestycyjnego nakłada Prawo budowlane. USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. ... Art.5.1.Obiekt budowlany należy projektować, budować, użytkować i utrzymywać zgodnie z przepisami, w tym techniczno-budowlanymi, obowiązującymi Polskimi Normami oraz zasadami wiedzy technicznej, w sposób zapewniający: 1)spełnienie wymagań podstawowych dotyczących: a)bezpieczeństwa konstrukcji, b)bezpieczeństwa pożarowego, c)bezpieczeństwa użytkowania, d)odpowiednich warunków higienicznych i zdrowotnych oraz ochrony środowiska, e)ochrony przed hałasem i drganiami, f)oszczędności energii i odpowiedniej izolacyjności cieplnej przegród, .. Wszyscy uczestnicy uczestnicy procesu inwestycyjnego powinni dbać o należyte przestrzeganie zapisów prawa budowlanego w celu wybudowania komfortowego akustycznie domu. Inwestor Inwestor poprzez prawidłowe stawianie zadania w sposób konkretny i zrozumiały dla projektanta i wykonawcy gwarantuje prawidłowy przebieg kolejnych etapów projektowania i realizacji inwestycji. Inwestor dba również o odpowiedni dobór osób posiadających kwalifikacje do realizacji inwestycji na każdym etapie. Architekt - Projektant Wykonuje projekt w odpowiednim zakresie z uwzględnieniem wszelkich czynników, jakie mogą wpłynąć na funkcjonowanie obiektu. Zakres projektu budowlanego reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego Dz.U. 2003 nr 120 poz. 1133. W projekcie budowlanym z zakresu akustyki powinny znaleźć się informacje związane z emisją hałasu do środowiska oraz związane z oceną zdrowia użytkowników. Ocena zdrowia nie dotyczy uszkodzenia narządu słuchu tylko zdrowia w rozumienia zadowolenia ze stanu fizycznego jak i psychicznego człowieka. Wydział architektury i budownictwa Powiatowy lub miejski wydział architektury, który zajmuje się zatwierdzaniem projektów budowanych dokonuje oceny zawartości projektu, na podstawie którego ma zostać wykonany obiekt. Przy wydawaniu warunków zabudowy urząd ma obowiązek wskazać inwestorowi i projektantowi wymagania sytuacyjne, jakie mogą powstać w lokalizacji obiektu. Na terenach w obszarach ograniczonego użytkowania w warunkach zabudowy powinny znaleźć się odpowiednie informacje o nowych warunkach środowiskowych obciążenia hałasem środowiskowym. Urząd Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 8 miejski, dla większych aglomeracji wymienionych w odrębnych przepisach i ustawie o ochronie środowiska, dysponować powinien mapą akustyczną, w oparciu o którą inwestor może dowiedzieć się o hałasie w miejscu lokalizacji inwestycji. Nadzór inwestorski Nadzór inwestorski związany jest z kontrolą realizacji inwestycji ustanowioną przez inwestora. Inwestor sam może wyznaczyć osobę do nadzoru nad inwestycją oraz podpisać umowę z projektantem na nadzór autorski. Inspektor nadzoru budowlanego Nadzór budowlany związany jest z kontrolą inwestycji. Zakres obowiązkowej kontroli procesu inwestycji zawarty jest w prawie budowlanym i innych aktach szczegółowych regulujących zakres pracy nadzoru. Inspektor nadzoru budowlanego jest odpowiedzialny za kontrolę stanu technicznego budynku i spełnienia wymagań opisanych przez prawo budowlane w warunkach technicznych, w tym izolacyjności akustycznej, poziomu hałasu i drgań. Do obowiązków inspektora nadzoru budowlanego należy również kontrola wyrobów budowlanych i informacji handlowych przedstawianych przez producentów. Pierwszą instancją inspekcji budowlanej jest powiatowy inspektorat nadzoru budowlanego. Inspektorat ochrony środowiska Inspektorat ochrony środowiska ma za zadanie kontrolowanie emisji poziomu hałasu od obiektu do środowiska. Kontrola dotyczy również etapu realizacji inwestycji i emisji hałasu z placu budowy. Inspektor nakłada obowiązek usunięcia zanieczyszczenia, nakłada kary pieniężne oraz daje zezwolenia na zanieczyszczenie hałasem środowiska. Sanepid (Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna) Sanepid jest jednostką kontrolną, która na wniosek Inspektora Nadzoru Budowlanego lub Inspektora Ochrony Środowiska albo każdej innej jednostki dokonuje kontroli zanieczyszczenia hałasem. Sanepid wykonuje pomiary poziomu dźwięku i drgań zarówno w obiekcie, jak i na zewnątrz. Raport z badań składany jest do odpowiedniej jednostki, która na podstawie wyników podejmuje decyzję administracyjną. Zmiany w prawie budowlanym, jakie nastąpiły w zakresie ochrony przed hałasem, dotyczą dostosowania prawa do dyrektyw UE obowiązujących w zjednoczonej Europie. Najważniejszą zmianą jest sposób oznakowania wyrobów. Obecnie wymagane jest oznaczenie znakiem CE wyrobu i konieczności deklarowania parametrów zgodnie z systemami z norm PN ISO, w tym szczegółowo opisanych w normach zharmonizowanych. Prawidłowe oznakowanie wyrobu oraz podanie parametrów w informacji handlowej pozwala inwestorowi, czy projektantowi na wybranie najbardziej optymalnego produktu, czy technologii dla inwestycji i warunków obciążenia hałasem. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 9 Warunki techniczne Warunki techniczne, jakie powinny spełniać budynki, określa prawo budowlane poprzez rozporządzenie. Aktualnie obowiązuje: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.(Dz. U. z dnia 15 czerwca 2002 r.) Dział I Przepisy ogólne § 1. Rozporządzenie ustala warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i związane z nimi urządzenia, ich usytuowanie na działce budowlanej oraz zagospodarowanie działek przeznaczonych pod zabudowę, zapewniające spełnienie wymagań art. 5 i 6 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. § 2. 1. Przepisy rozporządzenia stosuje się przy projektowaniu i budowie, w tym także odbudowie, rozbudowie, nadbudowie, przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2. Zapisy rozporządzenia w zakresie ochrony przed hałasem i drganiami obejmują zarówno budynki nowo projektowane, jak i istniejące. Dział IX Ochrona przed hałasem i drganiami § 323. 1. Budynek i urządzenia z nim związane powinny być zaprojektowane i wykonane w taki sposób, aby poziom hałasu, na który będą narażeni użytkownicy lub ludzie znajdujący się w ich sąsiedztwie, nie stanowił zagrożenia dla ich zdrowia, a także umożliwiał im pracę, odpoczynek i sen w zadowalających warunkach. 2. Pomieszczenia w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy chronić przed hałasem: 1) zewnętrznym przenikającym do pomieszczenia spoza budynku, 2) pochodzącym od instalacji i urządzeń stanowiących techniczne wyposażenie budynku, 3) powietrznym i uderzeniowym, wytwarzanym przez użytkowników innych mieszkań, lokali użytkowych lub pomieszczeń o różnych wymaganiach użytkowych. Najważniejszą kwestią w procesie projektowania obiektu jest określenie warunków akustycznych w obiekcie nie ze względu na ochronę narządu słuchu, lecz ze względu na fizyczne i psychiczne zdrowie człowieka. § 324. Budynek, w którym ze względu na prowadzoną w nim działalność lub sposób eksploatacji mogą powstawać uciążliwe dla otoczenia hałasy lub Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 10 drgania, należy kształtować i zabezpieczać tak, aby poziom hałasów i drgań przenikających z pomieszczeń tego budynku nie przekraczał wartości dopuszczalnych, określonych w przepisach odrębnych dotyczących ochrony środowiska. Ocena obiektów odbywa się w zakresie ich przeznaczenia i funkcjonowania w konkretnych warunkach terenowych. Obiekty budowlane nie powinny pogarszać stanu środowiska pod względem zanieczyszczenia hałasem. § 325. 1. Budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej należy sytuować w miejscach najmniej narażonych na występowanie hałasu i drgań, a jeżeli one występują i poziomy ich przekraczają wartości dopuszczalne, określone w przepisach o ochronie przed hałasem i drganiami, należy stosować skuteczne zabezpieczenia. 2. Budynki z pomieszczeniami wymagającymi ochrony przed zewnętrznym hałasem i drganiami należy chronić przed tymi uciążliwościami poprzez zachowanie odpowiednich odległości od ich źródeł, usytuowanie i ukształtowanie budynku, stosowanie elementów amortyzujących drgania oraz osłaniających i ekranujących przed hałasem, a także racjonalne rozmieszczenie pomieszczeń w budynku i zapewnienie wymaganej izolacyjności przegród zewnętrznych. Lokalizacja obiektu wymaga analizy warunków środowiskowych, obciążenia hałasem zewnętrznym. Zagospodarowanie obiektu i technologia realizacji powinna być tak opracowana, aby zagwarantować komfort ludziom przebywającym w budynku. § 326. 1. Poziom hałasu oraz drgań przenikających do pomieszczeń w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, z wyłączeniem budynków, dla których jest konieczne spełnienie szczególnych wymagań ochrony przed hałasem, nie może przekraczać wartości dopuszczalnych, określonych w Polskich Normach dotyczących ochrony przed hałasem pomieszczeń w budynkach oraz oceny wpływu drgań na ludzi w budynkach. 2. W budynkach, o których mowa w ust. 1, przegrody zewnętrzne i wewnętrzne, a także elementy budowlane powinny mieć izolacyjność akustyczną: 1) od dźwięków powietrznych dla: ścian zewnętrznych, stropodachów, ścian wewnętrznych, okien w przegrodach zewnętrznych, drzwi i okien wewnętrznych, 2) od dźwięków powietrznych i uderzeniowych dla stropów, nie mniejszą od określonej w Polskiej Normie dotyczącej izolacyjności akustycznej przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. 3. W budynku wielorodzinnym izolacja akustyczna stropów międzymieszkaniowych powinna zapewniać zachowanie przez te stropy właściwości akustycznych, o których mowa w ust. 2 pkt 2, bez względu na rodzaj zastosowanej nawierzchni podłogowej. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 11 Polskie normy przywoływane przez rozporządzenie stanowią wiedzę techniczną z zakresu komfortu akustycznego w budynku. Rozporządzenie przywołuje następujące normy: PN-87 B02151/02: Akustyka Budowlana Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku w pomieszczeniach. PN-B-02151-3: 1999 Akustyka budowlana Ochrona przed hałasem w budynkach Izolacyjność akustyczna przegród w budynkach oraz izolacyjność akustyczna elementów budowlanych. Wymagania PN-88/B-02171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynkach § 327. 1. Zabrania się sytuowania przy pomieszczeniach mieszkalnych pomieszczeń technicznych o szczególnej uciążliwości, takich jak szyby i maszynownie dźwigowe lub zsypy śmieciowe. Wymaganie to nie dotyczy przypadków, o których mowa w § 196 ust. 2 oraz w § 197 ust. 2 - przy nadbudowie lub adaptacji strychu na cele mieszkalne. 2. Instalacje i urządzenia, stanowiące techniczne wyposażenie budynku mieszkalnego, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej, nie mogą powodować powstawania nadmiernych hałasów i drgań, utrudniających eksploatację lub uniemożliwiających ochronę użytkowników pomieszczeń przed ich oddziaływaniem. 3. Sposób posadowienia urządzeń, o których mowa w ust. 1, oraz sposób ich połączenia z przewodami i elementami konstrukcyjnymi budynku, jak również sposób połączenia poszczególnych odcinków przewodów między sobą i z elementami konstrukcyjnymi budynku, powinien zapobiegać powstawaniu i rozchodzeniu się hałasów i drgań do pomieszczeń podlegających ochronie lub do otoczenia budynku. 4. Ściany i stropy oraz inne elementy budowlane pomieszczeń technicznych i garaży w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych i zamieszkania zbiorowego powinny mieć konstrukcję uniemożliwiającą przenikanie z tych pomieszczeń hałasów i drgań do pomieszczeń wymagających ochrony. Wszelkie pomieszczenia techniczne w budynku mieszkalnym nie mogą zakłócać snu i odpoczynku. Przebudowa i rozbudowa budynku o nowy węzeł cieplny nie może odbyć się kosztem komfortu mieszkańców w mieszkaniach ponad pomieszczeniem technicznym. Przestrzeganie warunków technicznych nie jest jednoznaczne z uzyskaniem budynku o wysokim komforcie akustycznym. Prawo budowlane określa tylko minimalne wymagania; posiadanie lepszego domu wymaga stawiania indywidualnych wymagań. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 12 Czym jest hałas Precyzyjne określenie negatywnego wpływu hałasu wymaga zdefiniowania samego hałasu jako rodzaju zanieczyszczenia środowiska życia człowieka. Przez środowisko to rozumiemy zarówno przestrzeń na zewnątrz i wewnątrz obiektu, mieszkanie, czy miejsce pracy. Jedna z definicji hałasu ma następującą treść: "Hałas: dźwięk szkodliwy, niepożądany, przeszkadzający" definicja prosta i zrozumiała. Inna definicja dokładniej precyzująca niepożądany charakter dźwięku w architekturze brzmi: "Hałas: dźwięk, który w danym czasie i w danej przestrzeni pogarsza stan zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego człowieka". Definicja zdrowia rozumiana w kategoriach WHO oznacza zadowolenie człowieka ze swojego stanu ciała i umysłu. Hałas współcześnie bardziej zagraża naszemu zdrowiu psychicznemu, samopoczuciu niż fizycznemu uszkodzeniu narządu słuchu. Badania osób, na które działa hałas, wskazują na dużą różnorodność oceny wpływu dźwięków na samopoczucie. Ocena pojedynczej osoby ma charakter subiektywny, dotyczy rodzaju dźwięku, miejsca kontaktu, jak i poziomu głośności. Różnice te wynikają nie tylko z stanu narządu słuchu, ale również są związane ze zdolnościami człowieka do abstrakcyjnej oceny otaczającego go świata, oczekiwań i świadomości samostanowienia. Z punktu widzenia eliminacji hałasu w obiektach mieszkalnych i wzrostu jakości życia, najważniejsze jest postrzeganie tego zagadnienia przez wąską grupę osób podejmujących decyzje w procesie inwestycyjnym. Do grupy tej należą: inwestorzy, projektanci, urzędnicy, którzy w zależności od doświadczenia w kontaktach z takim problemem zwracają lub nie uwagę na znaczenie hałasu w budynkach. Ważną grupę stanowią osoby bezpośrednio związane z inwestorem. Inwestor w wielu wypadkach nie wie czego wymagać i czego oczekiwać, polega na doświadczeniu osób zawodowo związanych z budownictwem. Im większa wiedza architekta o znaczeniu hałasu w budynku, tym większa możliwość zwrócenia uwagi inwestora na warunki użytkowania obiektu. Hałas w budynkach mieszkalnych nie jest zauważany od razu. W budynkach wielorodzinnych, gdzie mieszkania sprzedawane są etapami uciążliwy sąsiad pojawia po jakimś czasie. W momencie zasiedlenia sprzedanego z opóźnieniem mieszkania pojawić się może hałas, który dotychczas nie był mieszkańcom znany. W kategoriach prawnych hałas oznacza zanieczyszczenie szkodliwą energią. Energia ta może trwać krótko lub długo w zależności od natury źródła. Hałas motocykla jest głośny, ale krótkotrwały. Hałas wentylatora jest cichszy, ale jednostajny. W każdym przypadku hałas jest dźwiękiem niepożądanym. Natura hałasu jest jedną z ważnych cech oceny uciążliwości. Hałas przemijający i nie powracający może być oceniany jako głośny, lecz jego uciążliwość jest znikoma w zestawieniu z codziennym hałasem, jaki dostarcza sąsiad. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 13 Przed jakim hałasem się chronimy Zapewnienie odpowiedniego komfortu akustycznego w budownictwie wymaga świadomego postępowania podczas realizacji obiektu od koncepcji do rozpoczęcia użytkowania. W eliminowaniu negatywnego wpływu hałasu na użytkowników obiektu bardzo ważne jest określenie, gdzie i dlaczego tworzy się hałas. Aby stworzyć komfort akustyczny w budynku, należy wyartykułować w sposób zrozumiały dla uczestników całego procesu inwestycyjnego przed jakiego rodzaju hałasami należy chronić mieszkanie, dom. Ochrona przed zewnętrznym hałasem powietrznym Ochrona ta dotyczy eliminacji hałasu docierającego z otoczenia budynku, od źródeł nie związanych z nim. Główny hałas zewnętrzny, jaki działa na budynek, to hałas komunikacyjny. Hałas komunikacyjny generowany przez samochody jest współcześnie postrzegany jako najsilniej wpływający na komfort akustyczny w obszarach zurbanizowanych na terenie Polski. Hałas komunikacyjny zależy głównie od poziomu zurbanizowania terenu, gęstości zaludnienia, przepustowości dróg. Drugim, silnym źródłem hałasu środowiskowego jest hałas kolejowy. Jest to źródło liniowe o dużej długości obciążające szeroki obszar wzdłuż torów po obu jego stronach. Hałas kolejowy i miejskiej komunikacji szynowej jest uciążliwy w dużych aglomeracjach miejskich stanowiących węzły komunikacyjne. W miastach tramwaje przyczyniają się do wzrostu hałasu poprzez konflikt z jezdnią i spowalnianie przepływu samochodów. Nowym hałasem w środowisku jest hałas lotniczy. Powstawanie konkurencyjnej komunikacji lotniczej i tworzenie kolejnych połączeń lokalnych i międzynarodowych przyczynia się do wzrostu obciążenia hałasem lotniczym coraz większej liczby gmin. Wzrost ten nie polega na wzroście poziomu dźwięku, tylko zwiększenia w znaczący sposób obszaru zagrożonego. Gminy, w których nie było problemu z hałasem lotniczym, nagle są w obszarze toru wzlotu samolotów. Pojawia się nowe, dotychczas nieistniejące źródło hałasu, które blokuje rozwój obszaru. W zakresie hałasu lotniczego nowym źródłem zanieczyszczającym są lotniska wojskowe budowane w bezpośrednim sąsiedztwie obszarów silnie zurbanizowanych. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 14 Ochrona przed hałasem powietrznym przenikającym między pomieszczeniami Ochrona ta dotyczy eliminacji przenoszenia dźwięków z jednego pomieszczenia do drugiego. W przypadku domów w zabudowie szeregowej, dochodzi do tego jeszcze przenoszenie z budynku do budynku. Hałas powietrzny to głównie hałasy bytowe: rozmowy, dźwięk z urządzeń audio, hałas sprzętu technicznego: odkurzacza, miksera, czy klimatyzatora. Hałas powietrzny w pomieszczeniach jest jednak bardzo zróżnicowany i zależy od sposobu użytkowania pomieszczeń. Inna jest charakterystyka hałasu w budynkach biurowych, szkołach, czy obiektach sportowych niż w budynkach mieszkalnych. Ochrona przed tym rodzajem hałasu wymaga znajomości źródeł, jakie obciążają przegrodę między pomieszczeniami. W budownictwie mieszkaniowym w ostatnim czasie pojawił się nowy silny i bardzo uciążliwy, niskoczęstotliwościowy dźwięk bytowy. Jest on związany z wyposażeniem mieszkań w systemy audio – video, kino domowe. Promocja medialna głośników niskotonowych jako elementu decydującego o jakości dźwięku podczas seansu filmowego spowodowała znaczny wzrost osób postrzegających kina domowe jako uciążliwe i zakłócające życie sąsiadom. Wysoka jakość dźwięku w kinie domowym nie wymaga głośnika niskotonowego tylko odpowiedniego doboru wszystkich głośników. Tak zwane subbasy są niskoczęstotliwościowymi dźwiękami trudnymi do izolowania i często zanieczyszczają większy obszar niż tylko jedno sąsiednie mieszkanie, czasem jest to cały budynek lub nawet kilka. Hałas zza ściany jest najbardziej uciążliwym hałasem w budynkach mieszkalnych. Kiedy zbyt niska izolacyjność akustyczna przegród niedostatecznie ogranicza przenoszenie dźwięków od sąsiada, stajemy się uczestnikami jego życia. Wielu osobom nie odpowiada to, że słyszą wszystko, co dzieje się u sąsiada i vice versa. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 15 Ochrona przed hałasem uderzeniowym Ochrona ta dotyczy eliminacji dźwięków powstałych na skutek uderzenia w strop, propagacji dźwięków drogą powietrzną i konstrukcyjną. Wymuszenia dynamiczne w budynku, do jakich zalicza się chodzenie osób, toczenie np. wózków, czy uderzenie przedmiotu generuje drgania, które za przegrodą odbierane są jako dźwięk. Ten rodzaj dźwięku jest o tyle uciążliwy, że może przenosić się drogą konstrukcyjną nawet do odległych pomieszczeń. W praktyce głównym źródłem hałasu uderzeniowego są kroki i dźwięki związane z przemieszczaniem się obiektów po stropie, czy konstrukcji schodów. W budynkach mieszkalnych występować mogą jeszcze inne wymuszenia dynamiczne związane z typowym użytkowaniem obiektu. Do nich zaliczamy drgania, jakie wzbudza w konstrukcji budynku pralka, czy wirówka. Ochrona przed hałasem wyposażenie techniczne generowanym przez Ten dział obejmuje pomieszczenia techniczne i urządzenia wykorzystywane w budynku dla realizacji jego funkcji obiektu. Głównym źródłem tego typu hałasu jest kotłownia, system wentylacyjny i grzewczy oraz dźwigi (winda). Hałas od wyposażenia to hałas w pomieszczeniu technicznym, gdzie znajduje się główne urządzenie oraz dźwięk przenoszony przez instalację do pomieszczeń mieszkalnych. Hałas z pomieszczenia technicznego może być dystrybuowany poprzez instalację podłączoną do głównego urządzenia i przedostawać się poprzez ściany. Przykładowo system wentylacyjny to system kanałów przenoszących powietrze i hałas z centrali wentylacyjnej do każdego pomieszczenia. System grzewczy może przenosić stuki z pompy i hałas palników metalowymi przewodami i grzejnikami. W skrajnych przypadkach poprzez metalowe kaloryfery panelowe można podsłuchiwać sąsiadów. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 16 Odrębne zagadnienie stanowi wyposażenie techniczne związane z czynnościami, jakie są wykonywane w pomieszczeniu. Rodzaj i poziom tego hałasu jest uzależniony do użytkownika i może zostać zmieniony. Ochrona przed hałasem spowodowanym nadmiernym pogłosem Hałas pogłosowy jest charakterystycznym hałasem dla pomieszczeń nie posiadających adaptacji akustycznej. Zjawisko to związane jest z brakiem eliminacji odbić dźwięku od ścian, sufitu i podłogi. Fala odbita powraca do ucha z pewnym opóźnieniem powodując zniekształcenie. Tworzy zakłócenie dźwięku bezpośrednio docierającego do naszego ucha od źródła. Jest to rodzaj hałasu, na który nie zwracano uwagi przez wiele lat. Głównym czynnikiem zmieniającym warunki pogłosowe w pomieszczeniach jest zwiększenie kubatury wnętrz użytkowych. Budowane współcześnie mieszkania są szersze, wyższe, bardziej przestrzenne. W niskich pomieszczeniach nadmierny pogłos nie był tak uciążliwy jak w pomieszczeniach o wysokości powyżej 3 metrów. Hałas pogłosowy przyczynia się głównie do utraty informacji, zaburza zrozumienie wypowiedzi. Nadmierny pogłos jest również jednym ze składowych subiektywnej oceny wnętrza, jego właściciela i przeznaczenia. W pomieszczeniach zimnych kolorystycznie z nadmiernym pogłosem wiele osób czuje duży dyskomfort i chłód akustyczny. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 17 Hałas szkodzi w domu Truizmem jest stwierdzenie, że najczęstszą przyczyną uszkodzenia słuchu jest hałas. Jednak hałas nie działa tylko na słuch, lecz również na nasze zdrowie psychiczne. W badaniach dotyczących wpływu hałasu na zdrowie człowieka nie przeprowadza się oceny zmian emocjonalnych o podłożu psychicznym. Aspekt psychiczny wpływu hałasu na nasze zdrowie, komfort i wynikające z tego ogólne postrzeganie spadku jakości życia ciągle stoi w cieniu dużej liczby osób z ubytkiem słuchu. Na pogorszenie komfortu życia w mieszkaniu mogą wpłynąć nawet niezbyt głośne dźwięki. Wystarczy, że są jednostajne, dokuczliwe i nie mamy na nie wpływu. Osoby mające kłopoty ze zdrowiem z powodu hałasu, w 60% przytaczają zaburzenia psychofizyczne jako główny wpływ hałasu: spadek zdolności koncentracji, zmęczenie, bóle głowy. Natomiast zaburzenia z powodu mechanicznego uszkodzenia słuchu przytacza 30% osób deklarujących świadomość wpływu hałasu na ich zdrowie. Hałas, na jaki narażenie jesteśmy w domu, bardziej pogarsza zdrowie psychiczne niż fizyczne. Jest to główny czynnik architektoniczny, jaki powoduje w człowieku frustrację i obniżenie oceny wartości własnej. Brak możliwości wpływania na poziom dźwięku w domu, czy mieszkaniu jest przyczynkiem złej oceny warunków życia. Niemożność wpływania na jakość własnego życia nawet w tej enklawie spokoju, jaką jest dom, którego czujemy się właścicielami, robi z człowieka niewolnika. Hałas w domu: poczucie zagrożenia i bezsilności brak enklawy apatia, niska samoocena niemoc dokonywania zmian i podejmowania decyzji we własnym domu agresja wynikająca z frustracji brak swobody korzystania z mieszkania brak inicjatywy w poprawie warunków życia Złe warunki akustyczne w domu szkodzą bardziej naszej samoocenie niż naszemu słuchowi. W naszym mieszkaniu nie jesteśmy zainteresowani uczestnictwem w rozmowie sąsiadów, a sami chcielibyśmy swobodnie korzystać z tej osobistej przestrzeni życiowej, jaką jest mieszkanie. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 18 Źródła hałasu w domu Hałas do domów i mieszkań dociera z wielu źródeł. W Polsce 30% mieszkań poddanych jest stałemu oddziaływaniu hałasu, który obniża komfort ich użytkowania. Mieszkańcy postrzegający hałas w swoim domu jako czynnik obniżający komfort życia podają różne źródła jego pochodzenia. W 35 % mieszkań jako uciążliwy odczuwany jest hałas komunikacyjny. W domu najbardziej narażeni jesteśmy na hałas z pobliskiej ulicy generowany przez samochody, autobusy. Związane jest to z szybkim wzrostem liczby samochodów bez przyrostu powierzchni dróg. Przyczynia się to do spadku prędkości pojazdów, co skutkuje podniesieniem poziomu stałego hałasu. Tło akustyczne w dużych aglomeracjach miejskich generują głównie wolno poruszające się samochody. Zwiększył się również transport z wykorzystaniem samochodów ciężarowych jako alternatywa dla transportu kolejowego. W 23 % mieszkań jako uciążliwy odczuwany jest hałas osiedlowy. Do hałasów osiedlowych zalicza się hałas z podwórka, szczekające psy, alarmy samochodowe, dzwony kościelne. Stan ten jest wynikiem przyjmowanych koncepcji urbanistycznych nie uwzględniających komfortu akustycznego mieszkańców. Miejsca parkingów, skwery osiedlowe oraz place zabaw powinny być oddzielone od budynków mieszkalnych. W 14 % mieszkań uciążliwy jest hałas sąsiedzki przez ścianę lub strop. Do hałasów tych należą kłótnie sąsiadów, hałaśliwe imprezy, głośne odtwarzanie muzyki. Stan ten świadczy o niskiej jakości wielorodzinnych budynków mieszkalnych. Tak mały odsetek postrzegających hałas sąsiedzki jako uciążliwy wynika z dużej liczby budowanych domów wolnostojących. Taki budynek nie jest narażony na hałas zza ściany od sąsiada, a głównie na oddziaływanie hałasu komunikacyjnego. Budynki indywidualne stanowią większość powstającej powierzchni mieszkalnej. Dźwięki silnie uciążliwe w domu: bieganie dzieci w mieszkaniu powyżej szczekania psa sąsiada za ścianą korzystanie z łazienki nocą dudnienie basów kina domowego szum w instalacji centralnego ogrzewania buczenie wentylatora łazienkowego szum ruchu windy Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 19 Cechy hałasu Każdy dźwięk posiada swój opis ilościowy i jakościowy. Hałas jako dźwięk złożony jest sumą dźwięków o różnych częstotliwościach i różnej mocy. Do podstawowego opisu dźwięku służą dwa parametry: częstotliwość i moc. Tabela: Dwie podstawowe cechy hałasu Częstotliwość Moc Odpowiada z ocenę jakościową dźwięku. Odpowiada za ocenę siły dźwięku. Moc Wg składowych częstotliwości ocenimy, określa, czy dźwięk postrzegamy jako czy dźwięk jest miły, nieprzyjemny, cichy, czy głośny. ciepły, chłodny, wysoki, niski. jednostka Hz jednostka dB Dźwięki - pasma Dźwięki - głośność 32 Hz - 500 Hz pasmo niskie 500 Hz - 4000 Hz pasmo średnie 4000 Hz - 8000 Hz pasmo wysokie 30 dB 45 dB 56 dB - 70 dB 85 dB - 95 dB 120 dB dźwięki ciche szum komputera rozmowa ludzi hałas samochodu hałas odrzutowca W architekturze dźwięki ocenia się w zakresie częstotliwości od 32 Hz do 8 000 Hz. W tym obszarze znajduje się większość dźwięków, jakie występują w mieszkaniu, a mają wpływ na komfort użytkowników. Składowe częstotliwościowe hałasu decydują o rozwiązaniach technicznych, jakie należy zastosować, aby izolować pomieszczenia. Materiały budowlane i technologie najlepiej pochłaniają i izolują dźwięki wysokoczęstotliwościowe powyżej 500 Hz. Dźwięki poniżej 500 Hz są określane jako bardziej uciążliwe, silniej wpływają na obniżenie komfortu akustycznego mieszkania. W budownictwie przedział mocy hałasów obciążających mieszkanie jest od 25 dB do 110 dB. Dźwięki o mocy większej niż 110 dB zdarzają się rzadko. W miastach tło akustyczne miasta w porze dziennej (8:00 – 22:00) wynosi 65 dB. Główne źródła, jakimi są pojazdy, generują hałas w przedziale od 75 dB do 95 dB. Samoloty obciążają duże tereny hałasem od 65 dB do 92 dB. Obciążenie hałasem sąsiedzkim znacznie wzrosło ze względu na użytkowanie urządzeń o emisji powyżej 75 dB. Dźwięki generowane przez domowe systemy audio dochodzą do 90 dB. Dźwięki w mieszkaniu są uciążliwe nie tylko ze względu na poziom mocy. Cichy, monotonny dźwięk niskoczęstotliwościowy jest równie uciążliwy jak głośny i piskliwy. Dużą uciążliwości stanowią dźwięki impulsowe występujące chwilowo np. w nocy przejazd karetki pogotowia na sygnale. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 20 Zanim wybierzesz dom czy mieszkanie Hałas jako czynnik szkodliwy ma inną naturę niż zanieczyszczenie chemikaliami. Nie jest to zanieczyszczenie stałe, występujące przez dłuższy okres, które można pobrać do probówki i zbadać w laboratorium. Po wyłączeniu źródła, które generuje niepożądany dźwięk, zanieczyszczenie hałasem znika. Zanik ten jest pozorny, gdyż źródło uaktywnia się ponownie. Szkodliwość działania hałasu wyraźnie widzimy dopiero w dłuższym czasie. Długotrwałe narażenie na jednostajny hałas komunikacyjny o wysokim poziomie uszkadza słuch. Krótkotrwałe dźwięki pojawiające się okresowo rozpraszają na wiele godzin i obniżają naszą koncentrację. Skupiamy uwagę na zagrożeniu i "oczekujemy hałasu". To oczekiwanie na zagrożenie pogarsza naszą wydajność w pracy i zamienia odpoczynek w udrękę. Aktywne przeciwdziałanie już na początku drogi do nowego domu czy mieszkania najskuteczniej ochroni nas przed niepożądanymi dźwiękami metoda "lepiej zapobiegać niż leczyć", jest tańsza i skuteczniejsza. Świadome przeciwdziałanie hałasowi świadczy o zainteresowaniu otaczającym nas światem, a także o dbałości o własne zdrowie i otoczenie. Metoda prewencyjna opiera się na prowadzeniu działań w celu zapobieżenia wystąpieniu zagrożenia hałasem. Te działania dotyczą wielu aspektów, do których należy wybór miejsca – lokalizacji budynku, rodzaj technologii realizacji inwestycji, dbałość o wysoki poziom merytoryczny uczestników procesu projektowego i realizacyjnego. Każdy nowy obiekt musi spełniać (już w fazie projektowej) wymagania określone w przepisach prawa budowlanego. Wiele o przyszłym komforcie akustyczny naszego domu, czy mieszkania można dowiedzieć się zadając sprzedawcy lub projektantowi kilka prostych pytań. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 21 Pytania o komfort akustyczny Zadanie kilku pytań przed zakupem domu mieszkania lub wyborem działki może dać każdemu inwestorowi wiele informacji pozwalających świadomie dokonać wyboru. - - - - - Jaki poziom hałasu panuje aktualnie w miejscu projektowanej (przyszłej) inwestycji? Jaki poziom hałasu jest prognozowany dla danego terenu przez projektanta przy rozbudowie? Czy dla terenu zgodnie z prawem o ochronie środowiska powinna być wykonana mapa akustyczna, jeśli tak to jakie poziomy i jakie źródła są zapisane w tym dokumencie? Czy w okolicy przewidywana jest lokalizacja inwestycji przemysłowych lub innych mogących pogorszyć warunki akustyczne w przyszłości? Czy w pobliżu planowana jest budowa centrum handlowego mogącego zwiększyć ruch samochodowy w okolicy, a w szczególności przed naszym domem? Czy okna mają na tyle dużą izolacyjność akustyczną, aby dobrze chronić przed hałasem z zewnątrz? Czy wentylacja pomieszczeń nie będzie wymagała otwierania okien, co naraża nas na wpływ hałasu zewnętrznego? Jaka jest praktyczna izolacyjność akustyczna ścian i stropów? Czy nasze mieszkanie sąsiaduje z pomieszczeniem technicznym np. kotłownią? Jeśli tak, co nie powinno mieć miejsca, to jaki będzie wpływ hałasu z tego pomieszczenia na mieszkanie? Jaką izolacyjność akustyczną ma ściana między naszym mieszkaniem a sąsiada? Czy wartość ta zagwarantuje nam nieuczestniczenie w życiu sąsiada? Jaką klasę akustyczną ma mieć dom wykonany według tego projektu? Czy szyb windy jest odseparowany od konstrukcji budynku? Jak głośna jest wentylacja mechaniczna w budynku? Czy izolacyjność akustyczna stropu jest określona z podłogą, którą sami wykonujemy czy bez niej? Po odpowiedziach na pytanie można poznać, czy obiekt będzie komfortowy akustycznie, czy nie. Jeśli sprzedający, czy projektant nie potrafi wprost odpowiedzieć na zadawane pytania, to jest to sygnał, że nie analizowano inwestycji pod kątem komfortu akustycznego przyszłych użytkowników. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 22 Budowa domu Zgodnie z prawem budowlanym parametry techniczne związane z akustyką powinny być zawarte w dokumentacji budowlanej, na podstawie której obiekt uzyskał pozwolenie na budowę. Uzyskanie pozwolenia na budowę nie jest jednoznaczne z odpowiednim komfortem akustycznym obiektu. Wszystkie informacje o komforcie akustycznym powinny być w projekcie. Projektant, który zaprojektował komfortowy akustycznie dom, bez większego problemu poda takie dane zawarte w projekcie. W projekcie typowym wszelkie informacje są naniesione na rysunkach i znajdują się w opisie technicznym. Warto samemu sprawdzić działkę, na której chcemy budować dom lub położenie budynku, w którym chcemy kupić mieszkanie. Kilkugodzinna wizyta w terenie pozwoli ocenić, jakie dźwięki słychać będzie w naszym ogrodzie przez otwarte okno. Czasami bywa, że nie od razu usłyszymy hałas generowany przez pobliską kolej np. o 6:30 rano. Wizyta w urzędzie gminnym i ocena planu zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju gminy też jest konieczna. Wiele inwestycji jest planowanych z dużym wyprzedzeniem i nie byłoby przyjemne, gdyby nagle okazało się, że nasz dom sąsiaduje z planowaną od 30 lat autostradą. Komfort akustyczny naszego domu czy mieszkania zależy tylko od nas samych. Dzisiaj, dzięki gospodarce rynkowej i szerokim możliwościom budowy mieszkań, nie ma potrzeby godzenia się na „pierwszy z brzegu” dom czy mieszkanie. Okazji w budownictwie już nie ma, a to, co wydaje się być okazją, prawdopodobnie jest wadliwe lub właściciel próbuje coś ukryć. Dom kupuje się na wiele lat i nie zostanie zmieniony jak rękawiczki na przyszłą jesień na nowy. Warto więc zadbać o nasz komfort akustyczny od początku, kiedy wymarzyliśmy sobie nowy dom. Informacje o komforcie akustycznym w projekcie budowlanym - prognozowany poziom hałasu na terenie obiektu parametry izolacyjności akustycznej ścian, dachu, stropu, okien, drzwi, prognozowany poziom dźwięku w pomieszczeniach ocena emisji hałasu przez wyposażenie techniczne (kocioł, wentylacja) ocena hałasu pogłosowego w dużych pomieszczeniach Podane powyżej parametry i konieczność ich podania określa prawo budowlane. Parametry z zakresu akustyki stanowią integralną część opisu technicznego obiektu. Ustawowo urządzenia wyposażenia technicznego muszą mieć podany poziom emisji hałasu, deklarowany przez producentów dla produktów oznaczonych znakiem CE. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 23 Poziom dźwięku w mieszkaniu Poziom dźwięku w mieszkaniu lub domu przed wprowadzeniem się należy oceniać jako całkowity poziom pochodzący ze wszystkich źródeł generujących hałas obciążający budynek. Poziom ten wynika z konstrukcji obiektu, zastosowanych technologii, materiałów do budowy, lokalizacji obiektu oraz wyposażenia technicznego. Na poziom dźwięku w mieszkaniu ma wpływ: - hałas z ulicy dochodzący przez okno oceniany przy zamkniętym oknie hałas dochodzący przez stropy i ściany generowany za przegrodą hałas z urządzeń wentylacyjnych, klimatyzacyjnych, instalacji wod-kan Wyłączenie od tego stanowią hałasy generowane przez urządzenia wprowadzone do mieszkania przez jego mieszkańców. O hałasie generowanym przez zestaw kina domowego decyduje użytkownik. Jednak ten dźwięk wpływa na komfort akustyczny mieszkania za ścianą. Wartość poziomu dźwięku jest dla ułatwienia pomiarowego podana w dB(A). Dźwięk mierzony jest w pełnym zakresie częstotliwości, ważony krzywą korekcji i sprowadzony do jednej liczby. Tabela: Maksymalny poziomu dźwięku w pomieszczeń mieszkalnych, bez względu na porę dnia dla mieszkań komfortowych akustycznie. L.p Typ obiektu Rodzaj pomieszczenia Maksymalny poziom dźwięku dB(A) bez względu na porę dnia 1 Budynki mieszkalne Pokój dzienny 25 jednorodzinne Pokój dzieci 25 Kuchnia 35 Gabinet 30 Sypialnia 20 2 Budynki mieszkalne Pokój dzienny 30 wielorodzinne Pokój dzieci 25 Sypialnia 25 Kuchnia 35 Dla uzyskania komfortowego mieszkania najważniejsza jest maksymalna wartość chwilowa docierająca do mieszkania. Ocena wartości chwilowej odbywa się w krótkim czasie obserwacji i jest to wartość największa, szczytowa. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 24 Izolacyjność a dźwiękochłonność Z praktycznego punktu widzenia w akustyce budowlanej występują dwa podstawowe zjawiska: izolacyjność akustyczna i dźwiękochłonność. Te dwa odrębne zagadnienia rozwiązywane są przy użyciu różnych materiałów, technologii, technik oraz cech fizycznych materiałów i konstrukcji. Izolacyjność akustyczna związana z przenoszeniem dźwięków przez przegrodę jest determinowana głównie przez masę przegrody. Im jest większa masa, tym lepsze jest ograniczenie propagacji dźwięków z jednego pomieszczenia do drugiego, czy ze środowiska do pomieszczenia. Izolacyjność akustyczna przegród wpływa na poziom dźwięku w pomieszczeniu, jaki dociera z sąsiadujących pomieszczeń, z ulicy, czy ogólnie ze środowiska zewnętrznego obiektu. Dźwiękochłonność jest drugim zjawiskiem fizycznym w architekturze związanym z padaniem dźwięku na ścianę, czy sufit. Nadmierny pogłos, potocznie zwany echem, wynika z odbicia bez strat dźwięku od przegrody architektonicznej ograniczającej przestrzeń. Materiałami i technologiami dźwiękochłonnymi nazywamy te, które nie powodują odbicia dźwięku od swojej płaszczyzny i powrotu do pomieszczenia. W pomieszczeniu, w którym nie eliminuje się odbić fali dźwiękowej od ścian i sufitu, panuje hałas pogłosowy. Te dwa techniczne zadania nie jest łatwo powiązać ze sobą w jednym produkcie, czy technologii. Przykładowo sufity o silnych własnościach dźwiękochłonnych dobrze eliminują hałas pogłosowy, ale mają słabe własności izolacyjne. Natomiast sufit o dobrych własnościach dźwiękoizolacyjnych jest zazwyczaj zbity i ciężki, przez co nie jest dźwiękochłonny i nie eliminuje hałasu pogłosowego. Realizując inwestycje należy świadomie wybierać rozwiązanie według oczekiwania uzyskania jakości akustycznej. O wielkości wskaźnika izolacyjność akustycznej decyduje obciążenie hałasem mierzone w dB. Obciążenie to zależy od lokalizacji obiektu, jak i jego funkcji oraz wyposażenia technicznego. Wartość pogłosowego współczynnika pochłaniania dźwięku, który związany jest z dźwiękochłonnością, dobiera się według oczekiwań jakości akustyki wnętrza, zrozumiałości przekazu informacji, poczucia ciepła akustycznego w pomieszczeniu. Parametry akustyczne opisujące materiały i technologie budowlane: Izolacyjność akustyczna wskaźnik izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych R wskaźnik izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych L Dźwiękochłonność pogłosowy współczynnik pochłaniania dźwięku w pasmach częstotliwości wskaźnik pochłaniania dźwięku klasa pochłaniania dźwięku Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 25 Izolacyjność akustyczna od dźwięków powietrznych ściany, stropy, dach, okno, drzwi Izolacyjność od dźwięków powietrznych to zdolności do ograniczenia propagacji hałasu niesionego za pośrednictwem powietrza. Własność ta dotyczy ścian zewnętrznych i miedzy pomieszczeniami oraz stropów i okien. Ściana zewnętrzna wydziela przestrzeń budynku i odgradza od środowiska. Pełni ona kilka funkcji, ochrania przed wiatrem, zimnem i hałasem. Jej konstrukcja i elementy składowe muszą być na tyle wytrzymałe, aby ochronić osoby wewnątrz budynku. Hałas obciążający ścianę zewnętrzną jest hałasem środowiskowym. Ściana dzieląca pomieszczenia, podobnie jak ściana zewnętrzna, pełni wiele funkcji. Podstawową funkcją jest wydzielenie części wnętrza budynku na mniejsze obszary o różnym przeznaczeniu. Oznacza to ograniczenie swobodnej propagacji dźwięków i blokowanie przenoszenia hałasu z jednego pomieszczenia do drugiego. Ściany wewnętrzne oraz stropy są obciążone hałasem powietrznym bytowym. Przebywając w jednym pomieszczeniu nie musimy, a często nie chcemy słyszeć tego, co się dzieje tuż za ścianą lub na zewnątrz budynku. Całkowita izolacyjność akustyczna ściany jest wypadkową kilku takich czynników jak izolacyjność wynikająca z konstrukcji, technologii, jakości wykonania, istnienia otworów celowych i przypadkowych. O jakości i praktycznych parametrach decyduje w znacznej mierze dbałość wykonania przegrody i trzymanie reżimów technologicznych. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 26 W praktyce w ocenie skuteczność przegród jednym z ważnych czynników wpływających na ogólną izolacyjność jest przenoszenie boczne. Wielkość przenoszenia bocznego jest zależna od proporcji izolacyjności akustycznej ściany w stosunku do stropów, pomiędzy którymi jest rozpięta. Wartość ta w praktyce wpływa na ocenę całkowitą przegrody pionowej. Stropy powinny mieć izolacyjność akustyczną o min 12 dB większą od ściany, aby przenoszenie boczne było znikome. Niedokładne wykonanie jest przyczyną utraty nawet 15 dB w stosunku do parametrów, jakie określa producent. Jednym z elementów staranności wykonania jest zabezpieczenie słabych punktów (przejścia kablowe, linie styku stropu ze ścianą), aby nie powodowały obniżenia izolacyjności przegrody. Dbałość ta powinna przejawiać się w utrzymywaniu reżimów technologii określonych przez producenta, co zapewnia otrzymanie takich parametrów, jakie deklaruje producent. Parametrem określającym izolacyjność akustyczną od dźwięków powietrznych jest wskaźnik R. W zależności od przegrody jest to: RA1 dla ścian między pomieszczeniami i RA2 dla ścian zewnętrznych. Różnica w parametrze wynika z rodzaju hałasu, jaki działa na przegrodę. Wskaźnik izolacyjność akustycznej Określenie wskaźnika izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych odbywa się wg następującej procedury: R cał = Lobc - Lwym [dB] Rcał - całkowity wskaźnik izolacyjności akustycznej przegrody [dB] Lobc - hałas obciążający, prognozowany poziom dźwięku [dB] Lwym - poziom dźwięku wymagany w pomieszczeniu wg jego przeznaczenia [dB] Wartość wskaźnika określana jest w kolejnych pasmach częstotliwości w zakresie od 32 Hz do 16 000 Hz. W praktyce dla oceny izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych przegrody stosuje się zakres od 100 do 4 000 Hz, jest to główny zakres dźwięków słyszalnych. Wzrost izolacyjności akustycznej o 6 dB wymaga wzrostu masy przegrody o 100%. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 27 Wartość i rodzaj parametru R dobieramy ze względu na rzeczywisty hałas działający na budynek. Dla ścian zewnętrznych jest to np. hałas, jaki dociera do budynku z pobliskiego skrzyżowania dróg. Wskaźnik izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych określany jest dla ścian, stropów, stolarki i ślusarki drzwiowej oraz okiennej wg procedury z normy PN-EN ISO 717-1:1999 Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków powietrznych. Przegrody w praktyce oceniane są jako całość wraz ze stolarką. Parametr izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych: RA1 - RA2 - RA1, RA2 R’A1, R’A2 - dla hałasów bytowych (rozmowa, normalne użytkowanie mieszkania) przegrody wewnętrzne dla hałasów komunikacyjnych (samochody, samoloty, kolej) przegrody zewnętrzne dla wartości określonych laboratoryjnie, wskaźniki podawane w informacji handlowej producentów dla rzeczywistej izolacyjności w obiekcie praktyczna skuteczność, wskaźniki wymagane na obiekcie Tabela: Wartość izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych dla ścian i stropów wewnątrz budynku. Wartość R’A1 dla przegrody Opis 30 dB Przegroda słabo izolująca. Przegrody wewnątrz mieszkania. 35 dB - 45 dB Przegroda dobrze izolująca. Wartość jak dla pomieszczeń typowych bez silnych źródeł. 52 dB Przegroda dobrze izolująca. Wartość minimalna dla ściany między mieszkaniami dla uzyskania komfortu akustycznego w mieszkaniach. 65 dB Przegroda wyśmienicie izolująca dźwięki powietrzne Wartość zalecana dla ścian między mieszkaniami i budynkami dla uzyskania wysokiego komfortu akustycznego. Tabela: Wartość izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych dla ścian zewnętrznych jako całość wraz z oknem. Wartość R’A2 dla przegrody Opis 20 dB Przegroda słabo izolująca od hałasu środowiskowego. 30 dB - 40 dB Przegroda dobrze izolująca. Standardowa przegroda w obszarach zurbanizowanych. 40 - 50 dB Przegroda dobrze izolująca zalecana dla budynków pod wpływem silnego hałasu komunikacyjnego. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 28 Izolacyjność akustyczna szklenia i okna Elementem ważnym w całościowej ocenie przegrody zewnętrznej są okna. Okna przepuszczają światło i traktowane są jako element wentylacji. Okna skrzynkowe mają większą izolacyjność akustyczną od okiem ramowych. W konkretnych warunkach realizacji na ocenę izolacyjności akustycznej okna wpływa kilka czynników związanych z montażem okna w przegrodzie masywnej. - typ okna, rodzaj szklenia konstrukcja ramy i szczelność skrzydła technologia zamocowania sposób wypełnienia szczelin styku okna ze ścianą materiał wypełnienia szczelin perforacja podokienna Wskaźnik izolacyjności akustycznej ściany z oknem oceniamy poprzez ważenie wskaźnika względem udziału powierzchniowego okna w stosunku do powierzchni przegrody ocenianej po wewnętrznych wymiarach między ścianami i stropami. W zależności od powierzchni okna, wpływa ono bardziej lub mniej na całkowitą izolacyjność przegrody zewnętrznej. Optymalne wymiary okna muszą jednak uwzględniać kwestie doświetlenia pomieszczenia, które może w ostatecznością decydować o wielkości okna w budynku. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 29 Okno małe o powierzchni nie większej niż 1 % powierzchni przegrody ma mały wpływ na zmianę wskaźnika izolacyjności akustycznej części nieprzeźroczystej ściany zewnętrznej. Obniżenie wskaźnika części nie przeźroczystej o około 2 dB. Stosowanie okien o powierzchni do 15 % powierzchni przegrody powoduje spadek izolacyjności akustycznej całej przegrody 4-10 dB w stosunku do wskaźnika części masywnej, nieprzeźroczystej przegrody zewnętrznej. Przegrody zewnętrzne z oknem o powierzchni 15–45 % charakteryzują się znaczącym wpływem okna na izolacyjność akustyczną przegrody zewnętrznej. Utrata wynosi od 10 do 20 dB. Najpowszechniej projektowane są okna o powierzchni 17 – 25 % powierzchni przegrody zewnętrznej w układzie poziomym. Najlepiej jest, z punktu widzenia izolacyjności akustycznej, kiedy powierzchnia okna w przegrodzie zewnętrznej nie przekracza 7% powierzchni przegrody. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 30 Reguła masy Podstawową regułą pozwalającą na określenie izolacyjności akustycznej przegrody jest reguła masy. Masa przegrody jest głównym czynnikiem wpływającym na wielkość wskaźnika izolacyjności akustycznej od dźwięków powietrznych. R = 20 log M RM- wskaźnik izolacyjności akustycznej masa powierzchniowa przegrody w kg/m2 W przypadku przegród wewnętrznych reguła jest prawdziwa dla przegród masywnych. W lekko sprężystych przegrodach warstwowych inne czynniki poza masą również wpływają na izolacyjność akustyczną. Reguła masy nie przystaje do oceny izolacyjności akustycznej fasad przeszklonych. Wzrost izolacyjności akustycznej o 6 dB wymaga wzrostu masy przegrody o 100% Przegroda Przegroda Przegroda Przegroda Przegroda o o o o o masie masie masie masie masie 120 kg/m2 240 kg/m2 440 kg/m2 880 kg/m2 1760 kg/m2 R R R R R = = = = = 20 20 20 20 20 log log log log log 120 = 42 dB 240 = 47 dB 440 = 53 dB 880 = 59 dB 1760 = 65 dB W praktyce wartość oszacowana wg reguły masy powinna być skorygowana współczynnikami korekcji. Reguła masy w praktyce dla przegrody między mieszkaniami Rw = 20 logM R'A1 ist = Rw - C - K - Pm Rw C K Pm - izolacyjność akustyczna wskaźnik adaptacyjny wg danych producentów normowa korekta do warunków rzeczywistych wpływ warunków i jakości montażu C = 1 – 4 dB K = 2 - 3 dB Pm = 0 - 12 dB Reguła masy w praktyce dla ściany zewnętrznej Rw = 20 logM R'A2 ist = Rw - Ctr - K - Pm Rw Ctr K Pm - izolacyjność akustyczna wskaźnik adaptacyjny wg danych producentów normowa korekta do warunków rzeczywistych wpływ warunków i jakości montażu C = 4 – 9 dB K = 2 - 4 dB Pm = 2 - 6 dB Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 31 Przykłady technologii Wskaźnik izolacyjność akustycznej dla technologi budowy przegród jest zależny od wielu czynników. Zbliżone technologie, w zależności od producenta, mogą się różnić wartościami w zależności od dokładności wykonania. Poniżej kilka przykładów technologii. Przykłady technologii klasycznych Cegła - pełna ściana 35 cm Pustak ceramiczny 25 cm Pustak ceramiczny 18 cm R'A1 = 48 - 55 dB R'A1 = 40 - 48 dB R'A1 = 35 – 42 dB Beton komórkowy Beton komórkowy R'A1 = 35 – 42 dB R'A1 = 42 – 48 dB 16 cm 24 cm Silikat 24 cm, obustronnie tynkowany tynkiem o grubości 1 cm R'A1 = 48 – 52 dB Prefabrykat beton Prefabrykat beton R'A1 = 38 – 45 dB R'A1 = 40 – 49 dB 15 cm 20 cm Przykłady technologi szkieletowych Przegrody o różnym układzie uzyskują różna izolacyjność akustyczną. 1x GK / profil 75 / 1xGK 2x GK / profil 50 / 2xGK R'A1 = 40 dB R'A1 = 47 dB 1x GK / profil 100 / 1xGK 2x GK / profil 100 / 2xGK 3x GK / profil 100 / 3xGK R'A1 = 45 dB R'A1 = 48 dB R'A1 = 50 dB 2x GK / profil 100 profil 100 / 2xGK R'A1 = 52 dB 3x GK / profil 120 łącznik 15 cm profil 120 / 3xGK R'A1 = 60 dB Zgodnie z normą PN-B-02151-3:1999 izolacyjność akustyczna przegrody między mieszkaniami nie powinna być mniejsza niż R'A1 = 51 dB. Dla ścian wewnątrz mieszkania: R'A1= 35, w sanitariatach R'A1 = 30 dB. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 32 Stropy - izolacyjność akustyczna od dźwięków uderzeniowych Hałas przenoszony przez stropy jest jednym z typów hałasu w budownictwie. Dźwięki uderzeniowe powstają w konstrukcji na skutek wymuszenia dynamicznego np. stukania w strop, toczenia po stropie, nacisku kroków. Dźwięki uderzeniowe wymagają analizy technicznej rozwiązania konstrukcyjnego stropu i ścian w celu eliminacji ich propagacji po konstrukcji budynku. Najskuteczniejsza eliminacja polega na niedopuszczeniu do przenoszenia wymuszenia akustycznego na konstrukcję, czyli niedopuszczeniu do wzbudzenia drgań konstrukcji. Oznacza to, że należy odseparować źródło (kroczącego człowieka, toczony wózek) od konstrukcji budynku poprzez warstwę ochronną podłogi pływającej, wykładziny, czy specjalistycznych podkładów pod panele. Stosowanie na podłogach wykładzin dywanowych jest skuteczną techniką, lecz nie zawsze do zastosowania w obiekcie z powodów higienicznych, możliwości czyszczenia. Innym rozwiązaniem jest stosowanie systemowych podłóg pływających na stropach konstrukcyjnych. W budynku izolacyjność akustyczna od dźwięków uderzeniowych powinna być uzyskana bez uwzględniania rodzaju wykończenia powierzchni, jaki zastosuje ostateczny użytkownik. Parametrem określającym izolacyjność akustyczną od dźwięków uderzeniowych stropu jest wskaźnik L podawany w jednostce dB. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 33 Parametr izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych Izolacyjność akustyczną od dźwięków uderzeniowych stropów i podłóg opisuje wskaźnik izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych o oznaczeniu podstawowym L. Ocena wskaźnika dokonywana jest w oparciu o procedury z normy PN-EN ISO 717-2:1999 Akustyka. Ocena izolacyjności akustycznej w budynkach i izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Izolacyjność od dźwięków uderzeniowych Rodzaj wskaźnika: Lnw wartość określona na podstawie badań laboratoryjnych L’nw wartość określona na podstawie badań na obiekcie, rzeczywistej izolacyjności w obiekcie – praktyczna skuteczność, wymaganie prawne ∆L’nw rzeczywisty przyrost izolacyjności akustycznej dla podłóg pływających, wykładzin dywanowych W budynkach mieszkalnych wymagana normą PN-B-02151-3: 1999 izolacyjność akustyczna od dźwięków uderzeniowych dla stropów jest w wartości wskaźnika L'nw = 58 dB. Jest to izolacyjność stropu uzyskana bez warstwy wykończeniowej na stropie. Tabela: Wartość izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych dla stropów w budynkach mieszkalnych. Wartość L’nw dla stropu Opis powyżej 77 dB 77 – 60 dB 62 – 52 dB 40 dB Strop bardzo źle izoluje od dźwięków uderzeniowych. Strop jest nieodpowiedni dla obiektów mieszkalnych. Rozwiązania techniczne: Stropy cienkie betonowe, stropy drewniane belkowe, obustronnie obłożone deską. Strop słabo i niezadowalająco izoluje od dźwięków uderzeniowych. Dla uzyskania komfortu akustycznego konieczne jest stosowanie dodatkowej podłogi pływającej. Rozwiązania techniczne: Stropy z płyt kanałowych, stropy filigran, stropy z wykładziną jako warstwą tłumiącą. Strop dobrze izoluje od dźwięków uderzeniowych. Wartość minimalna dla komfortu akustycznego w mieszkaniach. Rozwiązania techniczne: Stropy masywne betonowe z pływającą podłogą. Strop wyśmienicie izoluje od dźwięków uderzeniowych. Wartość zalecana dla uzyskania wysokiego komfortu akustycznego w mieszkaniu. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 34 Technologie stropowe Uzyskanie odpowiedniej izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych dla powszechnie stosowanych w Polsce stropów masywnych wymaga zastosowania dodatkowych zabiegów technicznych. Wibroizolatory na czopach dla stropów masywnych prefabrykowanych W masywnych stropach prefabrykowanych można zastosować elementy sprężyste, elastomery na czopach, które pochłaniają energię akustyczną. Elastomery dobrze ograniczają przenoszenie dźwięków na przegrody pionowe. Słabą stroną tego rozwiązania jest nieuzyskanie odpowiedniej izolacyjności akustycznej ze względu na grubość stropu. Podłoga panelowa z podkładem sprężystym Jako system wykończeniowy o estetyce drewna można zastosować panel drewnopochodny z podkładem sprężystym. Nieprawidłowy montaż tego systemu obniża izolacyjność akustyczną od dźwięków uderzeniowych całego stropu. Dla skuteczności tego rozwiązania konieczna jest warstwa sprężysta pod panelem, najlepiej z cienkiego, spienionego tworzywa sztucznego. Tylko producenci oferujący markowy system paneli jako całość posiadają przebadany wskaźnik podniesienia izolacyjności akustycznej ∆ L'nw. Skuteczność metody ∆ L'nw wynosi od 8 do 12 dB. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 35 Płyty podłogowe – pływająca podłoga Produkt ten oferują producenci płyt gipsowych. Płyta gipsowa na stropie masywnym wraz z warstwą sprężystą tworzy pływającą podłogę. W systemach stosowane są różne rodzaje warstw sprężystych: wełna mineralna, styropian. To rozwiązanie daje możliwość uzyskania cienkich stropów o wysokiej izolacyjności akustycznej od dźwięków uderzeniowych. W budownictwie mieszkalnym jest to jeden ze sposobów uzyskania na stropie masywnym podłogi pływającej z efektywnością całego rozwiązania na poziomie L'n,w = 56 dB. Systemy z warstwą sprężystą mają efektywność ∆ L'nw od 6 do 18 dB. Wylewka ciężka – pływająca podłoga Na nośnej warstwie sprężystej (styropian, wełna mineralna) wykonuje sie 4 lub 5 cm wylewkę betonową lub jastrychową. Ciężka podłoga pływająca pozwala na prowadzenie pod wylewką instalacji. W budownictwie mieszkalnym jest to jeden ze sposobów uzyskania na stropie masywnym podłogi pływającej z efektywnością całego rozwiązania na poziomie L'n,w = 56 dB. Systemy z warstwą sprężystą ze styropianu lub wełny mają skuteczność ∆ L'nw od 18 do 26 dB Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 36 Dźwiękochłonność Dla uzyskania komfortu akustycznego w dużych salonach należy ograniczyć propagację dźwięku odbitego od ścian, sufitu i mebli. Ograniczenie to poprawia jakość komunikacji i zmienia ocenę wnętrza. Powierzchnie odbijające dźwięk powodują kontynuację propagacji dźwięku, przyczyniając się do wzrostu hałasu pogłosowego. Hałas pogłosowy powoduje zniekształcenie informacji w dźwięku. Powierzchnie pochłaniające "łapią" energię dźwięku i ograniczają dalsze rozchodzenie się hałasu w pomieszczeniu. Pomieszczenia niepochłaniające energii fali dźwiękowej padającej na ścianę i sufit stają się kolejnym źródłem podnoszącym poziom dźwięku w pomieszczeniu o ok. 3 dB. Wzrost poziomu dźwięku w pomieszczeniu silne odbijającym zwanym pogłosowym jest pozorny. Bezwładność naszego ucha powoduje, że dźwięki odbite docierające z opóźnieniem maskują w uchu dźwięk pierwotny docierający bezpośrednio od źródła do ucha. W pomieszczeniach pogłosowych głośniejsze mówienie nie poprawia zrozumiałości przekazu. Parametrem określającym zdolności materiału do pochłaniania dźwięku i eliminacji hałasu pogłosowego jest pogłosowy współczynnik pochłaniania dźwięku. Wartość współczynnika wynosi: 0 dla materiałów odbijających, a 1,5 dla silnie dźwiękochłonnych przestrzennych ustrojów. Wartość współczynnika jest zależna od pasma częstotliwości. Stosowane w budownictwie materiały dźwiękochłonne służące do eliminacji hałasu pogłosowego są sklasyfikowane według kolejnych klas pochłaniania dźwięku. W typowych zastosowaniach i obiektach w zupełności wystarczy stosowanie sufitów i innych okładzin w B i C klasie pochłaniania dźwięku. Aktualnie wyroby dźwiękochłonne, a w szczególności systemy sufitowe powinny, zgodnie z dyrektywą UE dotyczącą wyrobów budowlanych i normami zharmonizowanymi, mieć podany jedno liczbowy wskaźnik pochłaniania dźwięku αw. Informacja o tym parametrze jest zawarta w informacji handlowej o produkcie. Wskaźnik pochłaniania dźwięku materiału i powierzchnia zastosowana do budowy i wykończenia wnętrza domu decyduje o powstawaniu w pomieszczeniu hałasu pogłosowego. Im więcej materiałów o silnych zdolnościach do pochłaniania dźwięku (wartości od 0,4 do 1,0), tym mniejszy hałas pogłosowych. Hałas ten oceniany jest poprzez czas pogłosu. Pokoje w mieszkaniu powinny mieć czas pogłosu w zakresie od 0,6 do 1,2 s. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 37 Tabela: Przykładowe wartości pogłosowego współczynnika pochłaniania dźwięku dla typowych materiałów budowlanych Materiał Pasmo częstotliwości 125 250 500 1000 2000 4000 8000 Hz Hz Hz Hz Hz Hz Hz Tynk gipsowy gładź malowany 0,01 0,02 0,02 0,03 0,03 0,04 0,03 Płyta G-K na packi malowana 0,03 0,04 0,05 0,06 0,6 0,07 0,08 Tynk wapienny 1 cm Szyba okienna Deska podłogowa drewniana Panele podłogowe drewnopochodne Płytki ceramiczne Wykładzina dywanowa Wykładzina PCV Zasłona Roleta listwowa drewniana Fotel standardowy Panele drewnopodobne perforowane Sufit systemowy w A klasie pochłaniania dźwięku Sufit systemowy w C klasie pochłaniania dźwięku Ściana betonowa malowana 0,01 0,02 0,15 0,01 0,03 0,11 0,02 0,05 0,10 0,03 0,04 0,07 0,03 0,04 0,06 0,02 0,03 0,07 0,01 0,02 0,05 0,20 0,13 0,11 0,08 0,05 0,05 0,04 0,02 0,04 0,02 0,05 0,06 0,03 0,10 0,03 0,21 0,12 0,01 0,22 0,04 0,32 0,24 0,01 0,52 0,04 0,38 0,26 0,01 0,74 0,04 0,35 0,31 0,01 0,62 0,05 0,25 0,29 0,01 0,54 0,5 0,27 0,24 0,41 0,23 0,52 0,35 0,67 0,40 0,90 0,48 1,00 0,52 1,00 0,42 0,95 0,38 0,60 0,70 0,80 0,90 0,90 0,80 0,70 0,30 0,40 0,50 0,60 0,60 0,50 0,40 0,02 0,03 0,02 0,02 0,01 0,02 0,01 Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 38 Warunki pogłosowe w mieszkaniu Pogłos to zjawisko fizyczne polegające na zanikaniu w pomieszczeniu dźwięku po wyłączeniu źródła. Zjawisko to spowodowane jest wielokrotnymi odbiciami fal dźwiękowych od ścian pomieszczenia, w którym znajduje się źródło dźwięku. Niekiedy pogłosem nazywamy czas, po którego upływie natężenie zanikającego dźwięku będzie milion razy mniejsze od dźwięku pierwotnego. Istnieje także zjawisko sztucznego pogłosu, który wytwarzany jest przy pomocy urządzeń elektroakustycznych w celu uzyskania odpowiedniego efektu akustycznego. W mowie potocznej słyszalne odbicie fal dźwiękowych jest nazywane echem. Zależnie od liczby i rodzaju przeszkód echo może być pojedyncze lub wielokrotne. Echo pojedyncze nie wymaga szerszego omówienia, gdyż znane jest ono powszechnie. Echo wielokrotne powstaje wówczas, gdy na drodze fali dźwiękowej znajduje się kilka przeszkód, z których każda powoduje echo pojedyncze lub też, jeśli źródło dźwięku umieszczone jest między dwiema płaskimi i równoległymi przeszkodami, np. w korytarzu. Gdy odległość między płaszczyznami jest dostatecznie mała, poszczególne echa zlewają się w jeden dźwięk. Ponieważ ucho zatrzymuje wrażenie akustyczne przez około 1/15 s, stąd dźwięk i echo rozróżniane są jedynie wtedy, gdy echo przychodzi z opóźnieniem większym niż 1/15 s. Jest to równoznaczne ze spełnieniem warunku dotyczącego przebytej przez echo drogi, która musi być dłuższa o c/15 = 344/15 = 23 m od drogi dźwięku bezpośredniego. Gdy odległość ta jest mniejsza, ucho doznaje jedynie wrażenia przedłużania się dźwięku pierwotnego. Negatywne działanie echa w pomieszczeniu jest postrzegane jako hałas zakłócający. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 39 Czas pogłosu Czas pogłosu jest łatwym do zmierzenia parametrem opisującym warunki pogłosowe. Określa on czas, w jakim dźwięk ze źródła wzorcowego zanika w pomieszczeniu po wyłączeniu tego źródła. Pierwotnie definicja określała czas, po upływie którego poziom dźwięku spadnie o 60 dB (milion razy mniejszy poziom energii dźwięku). Z technicznych względów łatwiejszy jest pomiar czasu zaniku dźwięku w mniejszym zakresie spadku dynamiki. 60 dB dynamika zaniku sygnału nie jest rejestrowana przez wiele urządzeń pomiarowych. W typowych badaniach wykonuje się ocenę czasu zaniku o 30 dB lub 15 dB. Pomiar zanikającego sygnału z dynamiką 30 dB jest łatwiejszy do wykonania i można go przeprowadzić technikami cyfrowymi. Czas pogłosu jest technicznym parametrem mierzonym w pomieszczeniu, który pozwala na ocenę warunków pogłosowych w pasmach częstotliwości. Wielkość czasu pogłosu wyrażona w sekundach określa siłę hałasu pogłosowego. Im dłuższy czas pogłosu, tym większy negatywny wpływ hałasu pogłosowego na jakość przekazu słownego w pomieszczeniu. W sposób roboczy można powiedzieć, że czas pogłosu określa czas, w jakim dźwięk trwa w pomieszczeniu. O czasie pogłosu decyduje kubatura pomieszczenia i własności dźwiękochłonne materiałów, z jakich wykonany jest obiekt. Do oszacowania czasu pogłosu można wykorzystać następujący wzór: RT V Si czas pogłosu kubatura pomieszczenia [m3] powierzchnia o jednorodnym współczynniku pochłaniania dźwięku [m2] αi pogłosowy współczynnik pochłaniania dźwięku danego materiału Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 40 Hałas pogłosowy Niepożądany pogłos jest nazywany hałasem pogłosowym. Ten rodzaj hałasu to wszelkie niepożądane dźwięki, które powodują zakłócenie przekazu słownego. Hałas pogłosowy nie jest związany bezpośrednio z utratą słuchu, lecz głównie z powstawaniem dyskomfortu wynikającego z problemów ze zrozumiałością przekazywanych głosem informacji. Nadmierny pogłos w pomieszczeniach powoduje niepożądany wzrost poziomu dźwięku i jego "trwanie" zakłócając rozmowę osób w tym pomieszczeniu. Fale odbite bez strat od ścian dodają się do dźwięku bezpośredniego powodując jego zakłócenie w uchu wynikające z niemożliwości prawidłowego rozpoznania i interpretacji dźwięku. Hałas pogłosowy powstaje w każdej przestrzeni ograniczonej przegrodami. Wynika on z propagacji dźwięku napotykającego na swojej drodze ograniczające płaszczyzny, jakimi są ściana, sufit, podłoga. Padająca fala ulega odbiciu i podąża dalej jako fala odbita do kolejnej ściany, aby ulec kolejnemu odbiciu. Teoretycznie w idealnym pomieszczeniu, gdzie nie występują straty dźwięku w powietrzu i nie ma strat przy odbiciu od ścian, dźwięk może trwać nieskończenie długo. W rzeczywistym pomieszczeniu, gdzie dźwięk jest słabo pochłaniany, trwa on kilka sekund i może być wyraźnie, kilkukrotnie rozpoznawalny. Przyczynami powstawania pogłosu jest tworzenie dużych, otwartych przestrzeni, długich pomieszczeń z małą liczbą mebli, wyposażenia i elementów wystroju. Takie klasyczne materiały wykończenia ścian, jak tynki i gładzie gipsowe silnie odbijają dźwięk. Ciekawa, surowa architektura oszczędna w formie i elementach niesie ze sobą konsekwencje chłodu akustycznego i powstawanie hałasu pogłosowego. Rozwój techniki przyczynił się do stworzenia nowych materiałów dźwiękochłonnych mających jednocześnie charakter dekoracyjny. Nowe materiały i techniki można z powodzeniem stosować nie ograniczając architektonicznej swobody kreowania przestrzeni mieszkania. Powstawanie hałasu pogłosowego jest cechą każdej przestrzeni ograniczonej przegrodami. Typowe problemy akustyczne w pomieszczeniach z nadmiernym pogłosem: - trudności ze zrozumieniem słów wypowiadanych przez rozmówcę konieczność głośniejszego słuchania radia konieczność oglądania telewizji z małej odległości dla zrozumienia przekazu słownego konieczność cichego mówienia, aby być zrozumianym wyraźne słyszenie rozmowy z dalszej części pomieszczenia wzmocnienie dźwięku przedmiotów upadających na podłogę niska jakość muzyki odtwarzanej z urządzeń audio brak wyraźnych efektów przestrzennych z systemu kina domowego Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 41 Czynniki wpływające na pogłos w pomieszczeniu W każdej przestrzeni mieszkalnej pogłos jest wypadkową czterech czynników podstawowych: - kubatura pomieszczenia odległości między ścianami materiały budowlane liczba mebli i innych elementów dekoracyjnych Kubatura Kubatura pomieszczenia i jego wymiary mają silny wpływ na pogłos. Wzrost kubatury powoduje wzrost pogłosu, lecz nie jest to związek wprost proporcjonalny. W budowanych współcześnie domach istotne znaczenie dla powstawania hałasu pogłosowego ma zwiększenie kubatury spowodowane tworzeniem wysokich pomieszczeń. Odległość między ścianami W pomieszczeniach długich lub dużych przestrzeniach otwartych odległości między ścianami wpływają na pogłos. Jeśli pokój ma długość 8 m, hałas pogłosowy jest wynikiem drogi, jaką pokonuje dźwięk. Pomieszczenie długie może mieć małą kubaturę, ale mimo to wyraźnie odczuwalny pogłos. Materiały budowlane Parametrem technicznym, który określa wpływ materiału na akustykę wnętrza jest pogłosowy współczynnik pochłaniania dźwięku. Wartość tego współczynnika wyznaczana jest laboratoryjne dla materiału w konkretnym sposobie jego zamocowania. Oznacza to, że materiał może mieć różne zdolności do pochłaniania dźwięku w zależności od sposobu montażu. Wartość parametru waha się w przedziale wartości od 0 do 1,5 i jest bezwymiarowa. Liczba mebli i innych elementów dekoracyjnych Meble stanowią elementy dźwiękochłonne poprawiając akustykę wnętrza. We współczesnych, dużych pomieszczeniach liczba mebli jest znikoma, dlatego nie wpływają one na korektę akustyki wnętrza. Takie elementy wystroju jak obrazy, rzeźby, zasłony również korygują pogłos w pomieszczeniu. Dekoracje muszą pokrywać co najmniej 10 % powierzchni ścian i sufitu, aby miały wpływ na hałas pogłosowy. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 42 Tabela: Ocena warunków pogłosowych w mieszkaniu według oceny wartości czasu pogłosu RT. W tabeli podano wartości czasu pogłosu dla pasma 1 000 Hz. Czas pogłosu Warunki pogłosowe [s] ocena subiektywna powyżej 2,50 bardzo złe warunki pogłosowe, wyraźnie i kilkukrotnie słyszany dźwięk pierwotny, hałas pogłosowy zakłóca do 70 % wypowiadanych fraz, konieczność cichego mówienia dla zrozumienia przez rozmówcę 2,50 - 1,80 złe warunki pogłosowe, wyraźnie słyszalne powielenie dźwięku pierwotnego, duże zakłócenie wypowiedzi, około 50% niezrozumiałość wypowiadanych fraz, silny wpływ hałasu pogłosowego na jakość dźwięku z urządzeń audio 1,80 - 1,20 słabe warunki pogłosowe, chłód akustyczny, wpływ hałasu pogłosowego na jakość dźwięku z urządzeń audio, zakłócenie zrozumiałości wypowiedzi na poziomie 40 % wypowiadanych fraz 1,19 - 0,80 zadowalające warunki pogłosowe, akceptowalny wpływ hałasu pogłosowego na jakość dźwięku, duża zrozumiałość wypowiadanych fraz, w połączeniu z kolorami pomieszczenie odbierane jest jako "żywe" akustycznie 0,80 - 0,60 optymalne warunki pogłosowe, brak wpływu hałasu pogłosowego na zrozumiałość wypowiadanych fraz, ciepło akustyczne, warunki jak dla salonów z kinem domowym i urządzeniami audio, warunki dla "żywych" akustycznie pomieszczeń kina domowego 0,60 - 0,40 wyśmienite warunki pogłosowe, parametry zalecane do pomieszczeń kina domowego i pokojów odsłuchowych, gdzie duże znaczenie ma jakości dźwięku z urządzeń audio poniżej 0,40 warunki specjalne dla pomieszczeń prywatnego studia nagrań, kina domowego, pomieszczenia odsłuchu wysokiej jakości sprzętu audio; w pomieszczeniach do odsłuchu audio czas pogłosu powinien być równomierny we wszystkich pasmach częstotliwości od 32 Hz do 16 000 Hz Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 43 Technologie okładzin dźwiękochłonnych Do eliminacji hałasu pogłosowego w mieszkaniach stosuje sie różne technologie w zależności od możliwości technicznych i oczekiwań estetycznych. Bezpośrednia okładzina ścienna i sufitowa System korekcji własności pogłosowych oparty jest na klejeniu na powierzchnie ścian lub sufitu bazowego panelu dźwiękochłonnego z wełny mineralnej. Na panel natryskiwana jest warstwa tynku dekoracyjnego. Cienkowarstwowy tynk mineralny wzmacniany jest flizeliną z włókna szklanego. System ze względu na swoje własności dobrze eliminuje pogłos w szerokim paśmie częstotliwości. Możliwość tworzenia form przestrzennych zwiększa rozproszenie fali dźwiękowej co powoduje dodatkową poprawę pola akustycznego w pomieszczeniu. Własności dźwiękochłonne zależą od grubości panelu bazowego. System pozwala na budowę pułapek basowych. System przeznaczony jest do pomieszczeń, w których należy kreować warunki pogłosowe pod wymagania urządzenia audio. Wyśmienicie nadaje się do kin domowych. W salonach z kinem domowym można w systemie tworzyć architektonicznie rozbudowane układy dźwiękochłonne eliminujące odbicia fali dźwiękowej za widzem. System oferuje duże możliwości kompozycji architektonicznych. Panel bazowy klejony jest do ściany kontaktowym klejem technicznym. Barwienie uzyskuje się poprzez natrysk tynku barwionego w masie. Dostępna jest szeroka gama barw wg wzornika NCS oraz lazury i woski. Przemalowywanie pogarsza własności dźwiękochłonne. Opis: 1- panel bazowy, 2- flizelina z natryskiem tynku dekoracyjnego Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 44 Sufit perforowany System korekcji własności pogłosowych oparty na wykonaniu odsuniętego od stropu sufitu z perforowanych paneli gipsowych, drewnianych lub drewnopochodnych. W zależności od producenta sufit ma różną konstrukcję oraz panele o różnej perforacji. System pochłania dźwięk selektywnie. Własności dźwiękochłonne uzależnione są od rodzaju perforacji. Dla podniesienia pochłaniania dźwięku na strop nabijana jest miękka wełna mineralna. Pustka powietrzna za panelem przyczynia się do zwiększenia pochłaniania dźwięków w paśmie niskich częstotliwości. System przeznaczony jest do pomieszczeń dedykowanych na kino domowe i salonów z funkcją kina domowego. W panelu gipsowym można osadzać lampy, a także montować głośniki, windę do projektora. Panel bazowy mocowany jest mechaniczne do konstrukcji sufitowej. Barwienie uzyskuje się poprzez malowanie lub stosowanie laminowanych paneli drewnopodobnych. Przemalowywanie nie pogarsza własności dźwiękochłonnych. Opis 1- zawiesie, 2- profil sufitowy, 3- panel dźwiękochłonny, 4- profil przy ścienny Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 45 Gruba, ścienno-sufitowa okładzina panelowa System korekcji własności pogłosowych oparty jest na panelach dźwiękochłonnych z wełny mineralnej odsuniętych od ściany. System stosowany jest jako okładzina ścienna lub sufitowa. Ze względu na swoje własności system dobrze eliminuje pogłos w wąskim zakresie częstotliwości. Pustka powietrzna za panelem przyczynia się do zwiększenia pochłaniania dźwięków w paśmie niskich częstotliwości. System przeznaczony jest do nowoczesnych, jednobarwnych pomieszczeń kina domowego. Przestrzeń za panelem pozwala na prowadzenia instalacji audio, oświetlenia i sterowania. W salonach z funkcją kina domowego można w tym systemie wykonać ustrój dźwiękochłonny akcentujący architekturę wnętrza pomieszczenia. W tym systemie można tworzyć ciekawe kompozycje przestrzenne i kolorystyczne. Panel dźwiękochłonny w konstrukcji metalowej barwiony jest tynkiem natryskowym wg wzornika NCS. Panele dostępne są w 2000 barw. Konstrukcja barwiona jest lakierem wg wzornika RAL. Opis: 1- panel dźwiękochłonny, 2- flizelina z tynkiem, 3- profil konstrukcji, 4- profil przyścienny, 5- konstrukcja wsporcza Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 46 Cienka, ścienno-sufitowa okładzina panelowa System korekcji własności pogłosowych oparty jest na laminowanych, perforowanych panelach dźwiękochłonnych z wełną mineralną za panelem. System stosowany jest jako okładzina ścienna lub sufitowa. Że względu na swoje własności system dobrze eliminuje pogłos w wąskim zakresie częstotliwości. Pustka powietrzna za panelem przyczynia się do zwiększenia pochłaniania dźwięków w paśmie niskich częstotliwości. System można stosować w połączeniu z bezspoinowym sufitem dźwiękochłonnym. System przeznaczony jest do pomieszczeń kina domowego, gdzie duże znaczenie mają dekoracyjne walory. W kinach służą do budowy okładzin maskujących prowadzenie instalacji. W salonach z funkcją kina domowego można budować miejscowe ustroje dźwiękochłonne wkomponowane w architekturę wnętrza pomieszczenia. System oferuje duże możliwościmi tworzenia ciekawych kompozycji architektonicznych. Panel dźwiękochłonny w konstrukcji metalowej barwiony jest wg RAL. Panele laminowane drewnopodobne dostępne są w bogatej gamie wzorów klasycznych i egzotycznych. Panele są również dostępne w nowoczesnych wzorach metalizowanych i ryflowanych. Kolorystyka ograniczona jest do wzorów laminatów dostępnych na rynku. Opis: 1- panel dźwiękochłonny, 2- panel perforowany, 3- profil główny, 4- profil przyścienny, 5- konstrukcja wsporcza Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 47 Wyposażenie techniczne Urządzanie techniczne jest układem fizycznym transportującym lub przetwarzającym energię i materię. W budynkach mamy do czynienia z transportem np. świeżego powietrza oraz przetwarzaniem np. gazu ziemnego na ciepło. Ze względu na naturę przetwarzana energii urządzenia generują hałas i drgania, które są procesem ubocznym wszelkich procesów energetycznych. Powstawanie drgań i hałasu wynika z własności fizycznych masy oraz sztywności układu mechanicznego oraz ilości masy i przetwarzanej energii. Rodzaje wyposażenia technicznego - trwale związane z obiektem - używane do funkcjonowania obiektu, nietrwale związane z obiektem - wprowadzane przez użytkowników obiektu Przeznaczenie urządzenia i sposób jego użytkowania decyduje o ocenie urządzenia jako uciążliwego, hałaśliwego. Urządzenie trwale zawiązane z obiektem Urządzenia trwale związane z obiektem są urządzeniami konstrukcyjnie związanymi z budynkiem. Tworzą z nim integralną całość, a założony sposób funkcjonowania obiektu bez tych urządzeń byłby zakłócony. Do hałaśliwych urządzeń z tej grupy i występujących w budynkach mieszkalnych należą: - windy - urządzenia wentylacyjne i klimatyzacyjne - pompy, piece - lampy i osprzęt oświetleniowy - centralne systemy odkurzania Urządzenia nietrwale związane z obiektem Urządzenia te są potrzebne do prawidłowej i sprawnej obsługi obiektu, lecz nie są z nim trwale związane, zwykle są w nim magazynowane. Urządzenia te wykorzystywane są do wykonywania czynności potrzebnych do funkcjonowania obiektu. Jednak realizacja tych zadań nie musi odbyć się za pomocą urządzeń mechanicznych i można je zastąpić „sprzętem ręcznym”. Brak tych urządzeń nie wpływa na funkcjonowanie obiektu. Do hałaśliwych urządzeń z tej grupy i występujących w budynkach mieszkalnych należą głównie maszyny do pielęgnacji zieleni wokół obiektu: • moto kosy • kosiarki do trawy • dmuchawy • piły łańcuchowe Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 48 Urządzenia wprowadzane przez użytkowników Urządzenia te służą funkcjonowaniu obiektu, lecz osobom wykonującym czynności w obiekcie. Urządzenia te zależą do aktualnego sposobu użytkowania obiektu lub jego części, czy konkretnego pomieszczenia. Do hałaśliwych urządzeń z tej grupy należą: - urządzenia komunikacji telefony wewnętrzne systemy komunikacji komputery - urządzenia gospodarstwa domowego pralki, wirówki, suszarki bębnowe lodówki, agregaty chłodnicze kuchenne urządzenia mechaniczne do przygotowania żywności - wentylatory przenośne i sufitowe Problemy z hałasem wyposażenie technicznego Należy wybrać urządzenia wyposażenia technicznego cechujące się najmniejszą emisją hałasu do budynku. Struktura budynku powinna być odpowiednio dobrana do obciążenia hałasem od wyposażenia technicznego. Problemy w obiektach stosowanie głośnych urządzeń nie posiadających przebadanych parametrów emisji hałasu. błędny dobór sufitu (sufit dźwiękochłonny) bez określonego parametru izolacyjności akustycznej dla ograniczenia przenoszenia hałasu z przestrzeni między stropowej do pomieszczeń niedostosowanie izolacyjności akustycznej przegród w pomieszczeniach technicznych do obciążenia hałasem zainstalowanego urządzenia nieinstalowanie tłumików drgań i kompensatorów odkształceń i innych tłumików na instalacji mocowanie urządzeń technicznych do przegrody w sposób bezpośredni do konstrukcji budynku lub za pomocą nienośnych wibroizolacji Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 49 Pomieszczenie techniczne w budynku mieszkalnym W pomieszczeniach technicznych znajdujących się wewnątrz budynku dopuszczalny jest poziom dźwięku, przy jakim nie są potrzebne specjalistyczne rozwiązania, nie powinien przekroczyć wartości 60 dBA. Jeśli poziom ten jest większy, konieczne jest stosowanie przegród o wyższej izolacyjności akustycznej, czy stosowanie innych zabezpieczeń specyficznych dla urządzenia. Urządzenia hałaśliwe należy tak lokalizować, aby generowany przez nie poziom hałasu nie wpływał na osoby w pomieszczeniach sąsiednich. Zabrania się lokalizowania sypialni za ścianą pomieszczenia technicznego. Pomieszczenia techniczne, zwłaszcza z urządzeniami o głośności powyżej 60 dBA, nie powinny znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie pomieszczeń przeznaczonych do stałego pobytu osób, snu, nauki. Pomieszczenia techniczne należy separować innymi pomieszczeniami. Separacja pomieszczeń wymagających komfortu od pomieszczeń hałaśliwych powinna być realizowana na etapie projektu architektonicznego. Pomieszczenia techniczne należy dodatkowo wyłożyć wewnątrz materiałem dźwiękochłonnym w celu eliminacji hałasu pogłosowego, jaki tworzy pomieszczenie nieadaptowane akustycznie. Pogłosowe pomieszczenie techniczne staje się pozornym źródłem podnosząc poziom dźwięku wewnątrz pomieszczenia o 3 – 5 dB. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 50 Hałas wyposażenia technicznego Urządzenia techniczne wprowadzają do budynku hałas dwiema drogami: droga powietrzna droga materiałowa Powietrzna Emisja od zespołu napędowego poprzez obudowę, transport hałasu instalacją. Materiałowa Przenoszenie drgań na konstrukcję budynku posadowieniem oraz poprzez wzbudzenie od drgań instalacji. Informacje o emisji hałasu urządzeń technicznych powinny znajdować się w opisie technicznym. Takie wymagania nakładają na producentów dyrektywy UE wprowadzone do stosowania polskimi aktami prawnymi. Urządzenia domowego użytku Dyrektywa UE: 86/594/EWG Polski akt prawny wprowadzający: Dz. U. Nr 132/2003, poz. 1228 Emisja hałasu przez elektryczne urządzenia gospodarstwa domowego Wszelkie urządzenia mechaniczne z napędem Dyrektywa UE: 19 98/37/WE Polski akt prawny wprowadzający: Dz. U. Nr 91/2003, poz. 858 Bezpieczeństwo maszyn Obowiązek oznaczenia emisji hałasu dla urządzeń mechanicznych służących do pielęgnacji ogrodów wprowadza ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 26 marca 2002 r. w sprawie wymagań zasadniczych dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska. (Dz. U. z dnia 21 maja 2002 r.). Nabywca jakiegokolwiek urządzenia ma prawo do poznania wielkości emisji hałasu. Obowiązek deklarowania wartości emisji LwA w konkretnych wartościach decybelowych dotyczy każdego producenta i importera urządzeń mechanicznych. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 51 Tabela: Uciążliwość urządzenia a deklarowana wartość emisji hałasu. Deklarowany poziom emisji Opis hałasu LwA Bardzo ciche urządzenia słyszalne tylko w nocy 20 - 30 dB przy obniżonym tle akustycznym. 30 dB - 40 dB 40 - 50 dB 50 - 60 dB 65 - 75 dB 80 dB i więcej 75 – 85 dB Urządzenia ciche, nieuciążliwe, słabo słyszalne podczas pracy. Urządzenia emitujące szum jednostajny, modulowany; przy tak niskim poziomie mogą być oceniane jako uciążliwe. Urządzenia słyszalne, rozpoznawalne hałasu. Poziom akceptowalny za dnia. źródła Urządzenia głośne. Generują maksymalne obciążenie hałasem, jakie jest dopuszczalne w budynkach mieszkalnych ze względu na izolacyjność akustyczną przegród. Urządzenia głośne, zakłócające zrozumienie rozmowy; wymagane głośniejsze mówienie podczas komunikacji. Hałas urządzeń może docierać do sąsiada przez przegrodę. Głośność urządzenia, przy którego użytkowaniu należy - zgodnie z przepisami - stosować zabezpieczenia dla ochrony przed hałasem. Dotyczy np. mechanicznych urządzeń do pielęgnacji ogrodów. Urządzenia bardzo głośne. Hałas zakłócający komunikację słowną. Działanie takich urządzeń w mieszkaniu jest uciążliwe dla mieszkańców i sąsiadów, powoduje zmęczenie, a nawet uszkodzenie słuchu. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 52 Techniki eliminacji wpływu hałasu wyposażenia technicznego Lokalizacja pomieszczenia technicznego Pomieszczenia techniczne nie powinny znajdować się w bezpośrednim sąsiedztwie pomieszczeń przeznaczonych do stałego pobytu osób, snu, nauki. Należy je separować innymi pomieszczeniami. Indywidualne elementy Jednym ze sposobów eliminacji hałasu od wyposażenia technicznego jest stosowanie indywidualnych elementów, do których należą np. tłumiki drgań. Dobór tych elementów jest uzależniony od warunków obiektowych i działania urządzenia. Podstawa wibroizolacyjna - dostosowana nośnością do ciężaru urządzenia - dostosowana tłumieniem drgań do wymuszenia Uchwyt sprężysty - dostosowany do rzeczywistej amplitudy drgań instalacji Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 53 Zabudowa urządzeń Zabudowa urządzeń z napędem jest jedną ze skuteczniejszych metod eliminacji hałasu od wyposażenia technicznego zarówno w zakresie emisji do środowiska jak i emisji do pomieszczeń. Zabudowa powinna być tak dobrana, aby pozwalała na prawidłowe funkcjonowanie urządzenia, lecz nie powodowała np. przegrzewania. Projektowanie instalacji W przypadku odpowiedniego projektowania instalacji można regulować wieloma czynnikami zmniejszając uciążliwość hałasu od wyposażenia technicznego. - - - dobór parametrów pracy dla uzyskania oczekiwanych wydajności bez zwiększania ilości energii przetwarzanej na hałas np. zmniejszenie prędkości przepływu powietrza w systemach wentylacyjnych projektowanie instalacji nie stającej się nowym źródłem dźwięku podczas pracy na skutek powstawania rezonansów i wzbudzeń stosowanie technologii wykonania i układu instalacji przyczyniających się do zmniejszenia poziomu hałasu własnościami fizycznymi i układem instalacji montowanie na instalacji elementów sprężystych eliminujących przenoszenie drgań projektowanie kompensacji odkształceń termicznych instalacji stosowanie systemowych tłumików hałasu, jakie oferują producenci Dobór urządzeń na etapie projektu budowlanego jest najbardziej skuteczną metodą eliminacji hałasu od wyposażenia technicznego. Wyraźny zapis w projekcie budowlanym w postaci artykulacji co do poziomu emisji hałasu przez urządzenie jak i ilości hałasu docierającego do pomieszczeń jest wskazaniem dla pozostałych uczestników procesu inwestycyjnego. W projekcie budowlanym powinny znaleźć się informacje o dopuszczalnym hałasie urządzeń oraz dopuszczeniu urządzeń bardziej hałaśliwych ze względu na zaprojektowanie przegród o wyższej izolacyjność akustycznej. Istnienie wskazań w projekcie budowlanym nakłada na branżystę - projektanta instalacji zapewnienie uzyskania takiego efektu, jaki założył architekt. Projekt wykonawczy powinien zawierać szczegółowe dane techniczne i rozwiązania, oszacowanie parametrów oraz dobór odpowiednich urządzeń. Prawo budowlane wymaga dokonania odpowiednich zapisów w projekcie budowlanym. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 54 Wymagania akustyczne dla wielorodzinnych domów mieszkalnych Wiedzę techniczną o komforcie akustycznym zgodnie z prawem budowlanym zawierają przywoływane przez to prawo normy. Poniżej znajdują się wielkości, jakie należy uzyskać w budynkach w zakresie ochrony przed hałasem. Tabela: Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku wg normy PN-87/B-02151/02. Dopuszczalny Dopuszczalny poziom dźwięku A równoważny hałas przenikającego do poziom dźwięku pomieszczeń od wyposażenia Przeznaczenie A hałasu technicznego budynku oraz innych pomieszczenia przenikającego urządzeń w budynku i poza do pomieszczenia budynkiem od wszystkich średni poziom maksymalny źródeł łącznie dźwięku A, (LAm) poziom dźwięku LAeq, przy hałasie (LAmax), przy [dB] ustalonym lub hałasie nie równoważny ustalonym, poziom dźwięku [dB] A (LAeq) przy hałasie nie ustalonym, [dB] w dzień w noc w dzień w noc w dzień w noc 1 2 3 4 5 6 7 8 Pomieszczenia mieszkalne w budynkach 40 30 35 25 40 30 mieszkalnych Tabela: Wymagane parametry przegród dla domów jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej wg normy PN-B/02151/03: 1999. Lp. Przegroda Wskaźnik izolacyjności akustycznej przegrody w [dB] R'A1min L'nwmax 1 Ściany między mieszkaniami w budynkach szeregowych i bliźniaczych 52 -55 2 Stropy w budynkach szeregowych i bliźniaczych - 53 Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 55 Tabela: Wymagane parametry przegród dla wielorodzinnych domów mieszkalnych wg normy PN-B/02151/03: 1999. Lp Przegroda Wskaźnik izolacyjności akustycznej . przegrody w [dB] Stropy Ściany Drzwi bez drzwi R'A1min L'nwmax R'A1min R'A1 1 Wszystkie wszystkie pomieszczenia pomieszcz- przyległe do mieszkania 51 58 50 2 enia mieszkania korytarze, klatki 3 schodowe 53 50 25 pomieszczenia techniczne wyposażenia instalacyjnego budynku 4 5 sklepy, punkty usługowe o poziomie dźwięku do 70 dBA 6 punktu usługowe o poziomie dźwięku ponad 70 dBA kawiarnie, jadłodajnie, restauracje 7 8 Pokój pomieszczenia sanitarne w tym samym mieszkaniu wszystkie pomieszczenia poza pomieszczeniami sanitarnymi 55 58 55 - 55 58 55 - 55 - 60 48 -53 55 - 60 - 55 - 60 48 - 53 55 - 60 - - - 35 - 45 - 51 58 30 -35 - Dopuszczalny poziom drgań w budynkach mieszkalnych Skorygowana wartość przyspieszenia ak1 w oś z = 0.005 ms-2 oś xy = 0.0036 ms-2 Zgodnie z normą PN -88 B- 02171 Ocena wpływu drgań na ludzi w budynku. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 56 Standardy akustyczne domów jednorodzinnych zawarte w normach Ujednolicenie formy prezentacji wymagań technicznych realizacji obiektu daje możliwości budowania budynków o wysokiej jakości akustycznej. Jednolita forma pozwala na weryfikację inwestycji w sposób nie podlegający dyskusji i jest akceptowana przez uczestników procesu inwestycyjnego. Stosowanie kryteriów parametrycznych i technicznych eliminuje z procesu inwestycji subiektywizm i niejednoznaczność. Łatwiej jest budować dom wiedząc, jakie są wymagania zleceniodawcy. Standaryzacja jest jedną z technik tworzenia łatwego do zastosowania i akceptowanego przez strony systemu opisywania parametrów obiektu. Stosowanie norm jest jednak dobrowolne. Jeśli strony się umówią, kryteria oceny i parametry użytkowe mogą być znacznie ostrzejsze niż zaproponowane w normach, czy prawie budowlanym. W budownictwie indywidualnym również celowe jest stosowanie standaryzacji, podobnie jak to jest w przypadku budynków użyteczności publicznej. Informacja o standardzie akustycznym domów jednorodzinnych znajduje się w normie PN-B/02151/03: 1999, dotyczącej izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Wymaganie dotyczące komfortu akustycznego domu inwestor zawiera w umowie poprzez np. podanie standardu akustycznego, w jakim ma zostać zaprojektowany i wykonany budynek. Stosując informację techniczną z wymienionej wyżej normy ułatwiamy postawienie zadania, a także dajemy architektowi i wykonawcy odpowiedni materiał techniczny dla opracowania projektu i wykonania budynku. Powołanie się na normę pozwala uniknąć subiektywizmu. Jednocześnie wskazuje się na techniki weryfikacji parametrów w istniejącym obiekcie. Zgodnie z normą PN-B/02151/03: 1999 występują trzy standardy akustyczne domów jednorodzinnych. Standardy akustyczne domów jednorodzinnych: podwyższony, podstawowy, obniżony, z nieokreślonymi parametrami. Tabela: Techniczne parametry przegród dla domów jednorodzinnych o różnym standardzie akustycznym wg normy PN-B/02151/03: 1999. Lp Przegroda Wskaźnik izolacyjności akustycznej przegrody w . zależności od standardu budynku [dB] Standard podstawowy Standard podwyższony Stropy pomiędzy pomieszczeniami mieszkalnymi 2 Ściany bez drzwi między pokojami 3 Ściany między pokojami a pomieszczeniami sanitarnymi R'A1min L'nwmax R'A1min L'nwmax 45 63 50 53 30 - 40 - 35 - 45 - 1 Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 57 Indywidualne standardy akustyczne domów jednorodzinnych Chcąc wybudować dom o wyższej jakości akustycznej niż przewiduje prawo budowane należy postawić wyższe wymagania. Należy jednak podać konkretne parametry, jakich się oczekuje i które można zmierzyć. Można to określić jako indywidualny standard inwestora. Podaje się wtedy tylko dwa parametry akustyczne. Parametry akustyczne podawane przy stawianiu indywidualnych wymagań: - poziom dźwięku - czas pogłosu Takie postawienie zadania nakłada na projektanta konieczność pełnej oceny warunków realizacji inwestycji. Budynek jest oceniany pod kątem obciążenia hałasem środowiskowym, jak i wewnętrznym z uwzględnieniem np. pomieszczenia kina domowego i jego wpływu na komfort akustyczny w pozostałych pomieszczeniach, a w szczególności w sypialniach. Takie podejście pozwala na różny, indywidualny kontakt z dźwiękiem nie zakłócając życia innych domowników. Dla zapewnienia dobrych warunków pogłosowych (echo, chłód akustyczny) już na etapie projektu oceniana będzie kubatura pomieszczeń i zastosowane materiały. Nie trzeba będzie rozwiązywać problemów, które zwykle zauważane są dopiero po zamieszkaniu, a jakie występują w dużych przestrzeniach pokojów dziennych, czy salonów połączonych z otwartą kuchnią. Indywidualne postawienie wymagań projektantowi, jak i wykonawcy zawarte w umowie jest skuteczną gwarancją odpowiedniego komfortu akustycznego w mieszkaniu. Architekt, czy wykonawca wiedzą również czego się od nich oczekuje, jakie są wymagania i z czego będą rozliczani. To znacznie ułatwia pracę i wybór odpowiednich rozwiązań technicznych, konstrukcyjnych, które zagwarantują spełnienie wymagań inwestora. Podane w tabeli poniżej indywidualne parametry komfortu akustycznego, jakie określi inwestor można zweryfikować technikami pomiarowymi. Jest to o tyle ważne, że eliminuje subiektywny odbiór efektu pracy projektanta i wykonawcy. Ocena jakości „na słuch” nie jest wiarygodna i może być podważana przez obie strony. Wytyczne czasu pogłosu, jak i poziomu dźwięku podają polskie normy. Normy nie są obowiązkowe do stosowania, dlatego w umowie musi być zawarta informacja, że wiedza techniczna o sposobie kontroli obiektu akceptowana przez obie strony jest zawarta w polskich normach. Zastosowanie do oceny pomieszczenia procedur stworzonych przez instytucję państwową jest najlepszym podejściem. Państwo tworzy system normalizacji dla ułatwienia życia obywatelom. Procedury zawarte w normach są wiarygodne, przetestowane i co najważniejsze powtarzalne. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 58 Tabela: Indywidualne standardy komfortu akustycznego domów. Rodzaj mieszkania/domu Poziom dźwięku dla Czas pogłosu dla wszystkich pomieszczeń wszystkich pomieszczeń oceniany bez bez mebli i wyposażenia wyposażenia użytkownika O wysokim komforcie akustycznym max 20 dBA 0,60 – 0,80 s O standardowym komforcie akustycznym max 30 dBA 0,80 – 1,20 s Normy pomiarowe Dla kontroli efektów i uzyskania odpowiedniego komfortu akustycznego należy przeprowadzić pomiary najlepiej wg sprawdzonych procedur opisanych w polskich normach. Poziom dźwięku w pomieszczeniach mierzony jest w oparciu o wytyczne z normy PN-87/B-02156 Akustyka budowlana. Metody pomiaru poziomu dźwięku A w budynkach. Pomiar czasu pogłosu i ocena warunków pogłosowych dokonywana jest w oparciu o wytyczne z normy PN-EN ISO 3382:2001 Akustyka. Pomiar czasu pogłosu pomieszczenia w powiązaniu z innymi parametrami akustycznymi. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 59 Obowiązki Inwestora W procesie inwestycyjnym występuje kilku uczestników, jednak głównym, gdyż wydającym fundusze i podejmującym decyzje, jest Inwestor. Poziom jego świadomości i wiedzy determinuje jakość całego przedsięwzięcia. W zależności od zakresu i poziomu swojej wiedzy inwestor stawia wymagania pozostałym uczestnikom procesu budowanego. Od strony prawnej obowiązki Inwestora określa prawo budowlane. Dz.U.00.106.1126 ogłoszony dnia 5 grudnia 2000 r. Prawo budowlane. USTAWA z dnia 7 lipca 1994 r. (tekst jednolity) Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 18. 1. Do obowiązków inwestora należy zorganizowanie procesu budowy przez zapewnienie opracowania projektów oraz wykonania i odbiorów robót budowlanych przez osoby o odpowiednich kwalifikacjach zawodowych. 2. Inwestor może ustanowić inspektora nadzoru inwestorskiego na budowie. 3. Inwestor może zobowiązać projektanta do sprawowania nadzoru autorskiego. Jeżeli świadomość inwestora jest dostatecznie wysoka, to jest on w stanie odpowiednio zorganizować realizację inwestycji dobierając specjalistów. W takim przypadku posiadane środki finansowe zostaną zainwestowane w odpowiedni sposób w dobry projekt i dobre technologie. Dobry i komfortowy akustycznie dom nie jest droższy od budynku o niskim standardzie. Współczesne technologie oferują szeroki zakres rozwiązań technicznych, które w zależności od warunków architektoniczno-urbanistycznych potrafią zagwarantować spełnienie oczekiwań przyszłych użytkowników. Wybór technologi realizacji obiektu musi być świadomy i podyktowany rachunkiem ekonomicznym. Brak wyraźnej artykulacji potrzeb ze strony inwestora jest jedną z przeszkód w uzyskaniu komfortu akustycznego. Sytuacja niepełnej artykulacji oczekiwań może prowadzić do niepotrzebnych konfliktów wynikających z rozbieżności pomiędzy mieszkaniem oczekiwanym a uzyskanym. Precyzyjnie spisana umowa zawierająca założenia techniczne przyszłego budynku jest podstawą prawidłowych relacji między uczestnikami procesu inwestycyjnego. Umowa już z projektantem pozwoli uniknąć w przyszłości wszelkich konfliktów, nawet tych podczas samej realizacji. Bez ogólników Zakres realizacji inwestycji powinien być precyzyjny i nie zawierać ogólnikowych stwierdzeń. Nie powinien być zdawkowy i sprowadzać się tylko do tytularnych słów "akustyka budowlana". Zdawanie się na prawo nie jest również prawidłowe. Jeśli chcemy mieć komfortowy akustycznie dom, nie możemy domyślnie zakładać, że budynek wykonany zgodnie z prawem będzie nam odpowiadał. Aktualnie polskie Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 60 przepisy prawa nie przystają do oczekiwań ludzi. Inną ułomnością są przepisy nieprzewidujące obciążenia hałasem środowiskowym i bytowym, jaki współcześnie występuje. Przykładem jest norma dotycząca izolacyjności ścian zewnętrznych, której zakres kończy się przy obciążeniu hałasem na poziomie 75 dB. W aglomeracjach miejskich hałas obciążający budynki wynosi 80 – 85 dB. Dane dotyczące lokalizacji Inwestor powinien sprawdzić miejsce lokalizacji obiektu. W wytycznych dla projektanta powinien zawrzeć informacje, jakie zdobył o warunkach akustycznych w miejscu lokalizacji. W wymaganiach dla obiektu należy zawrzeć uwagę o konieczność oceny warunków rzeczywistych obciążenia budynku hałasem środowiskowym aktualnym i prognozowanym. Część informacji o hałasie w miejscu lokalizacji zawierają warunki zabudowy, ale tylko w przypadku, kiedy jest to obszar ograniczonego użytkowania w rozumieniu ustawy o ochronie środowiska. Jeśli lokalizacja budynku jest obciążona hałasem np. sąsiedniego zakładu pracy, to informacje o poziomie tego hałasu powinny być zawarte w danych np. wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego. Oczekiwane parametry (liczbowo) Inwestor powinien określić przeznaczenie wszystkich pomieszczeń, ogólny zakres nasycenia wyposażeniem technicznym poprzez podanie funkcji użytkowych, jakie to wyposażenie ma realizować. Inwestor w umowie zawiera konkretne parametry techniczne wnętrz. Wskazane jest podanie dla pomieszczeń wartości oczekiwanego poziomu dźwięku i czasu pogłosu. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 61 Zawartość projektu architektonicznego Sposób prezentacji informacji o obiekcie w projekcie architektonicznym określa prawo budowlane aktem prawnym rangi rozporządzenia: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy projektu budowlanego (Dz. U. z dnia 10 lipca 2003 r.). W tym rozporządzeniu określono, jakie informacje z zakresu akustyki architektonicznej należy zawrzeć w dokumentacji architektonicznej, jaka jest składana do pozwolenia na budowę. Zgodnie z tym rozporządzeniem w projekcie powinny znajdować się informacje o wpływie hałasu na osoby, technikach ograniczenia wpływu hałasu na człowieka i środowisko, poziomie emisji hałasu do środowiska. Zapisy rozporządzenia co do zawartości dokumentacji budowlanej w zakresie ochrony przed hałasem nie są jednoznaczne i pozostawiają architektowi szeroki obszar do różnej interpretacji, co tak naprawdę zawierać powinien konkretny projekt budowlany i projekt wykonawczy. Sposób prezentacji informacji o parametrach akustycznych nie jest w podręcznikach budowniczych szczegółowo opisany. Nadmiar informacji na rysunkach zaciemnia obraz całości projektu. Wykonywanie dodatkowej, odrębnej dokumentacji często nie jest celowe ze względu na wielkość inwestycji i ogólny koszt w stosunku do kosztów np. dokumentacji typowej. Sposoby przedstawiania zagadnień akustyki w projektach architektonicznobudowlanych: Weryfikacja specjalisty Metoda oparta na kontroli, audycie projektu przez osobę posiadającą stosowną wiedzę techniczną oraz doświadczenie zawodowe. Weryfikacja taka jest celowa, zwłaszcza w przypadku małych obiektów, remontów, przebudów. W ramach weryfikacji proponowane są zamienne rozwiązania techniczne. Ocena zamyka się krótką notatką dołączaną do dokumentacji. Wszelki korekty, jeśli jest to celowe, na projekt nanosi projektant główny. UWAGA: Polskie prawo budowlane nie przewiduje oddzielnych funkcji technicznych z zakresu akustyki w budownictwie (jak to jest w przypadku architektów i konstruktorów). W związku z tym na terenie Polski nie ma osób uprawnionych w świetle prawa budowlanego do wykonywania takich czynności, gdyż państwo polskie nie przyznaje takich uprawnień. Uzupełnienie projektu architektonicznego Uzupełnienie projektu stanowi wprowadzenie szczegółowych informacji o parametrach akustycznych do projektu architektoniczny w części opisowej i rysunkowej. Takie postępowanie jest wskazane w przypadku małych obiektów, szczególnie domów jednorodzinnych lokalizowanych w obszarach ograniczonego użytkowania ze względu na hałas środowiskowy. W wielorodzinnych obiektach Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 62 mieszkalnych pełna informacja o stanie technicznym obiektu pozwala klientom na świadomy wybór. W przypadkach spornych dokumentacja i jej zawartości jest podstawą do dochodzenia roszczeń przy zakupie wadliwego mieszkania. Dane z zakresu komfortu akustycznego, jakie powinien zawierać taki projekt, aby uzyskać pozwolenie na budowę to: - izolacyjności akustyczne przegród zewnętrznych, izolacyjności akustyczne przegród wewnętrznych, izolacyjności akustyczne stropów, szacowany poziom dźwięku w pomieszczeniu ocenę obciążenia hałasem środowiskowym i z pomieszczeń sąsiadujących, emisja hałasu od wyposażenia technicznego. wartość szacowanego czasu pogłosu Dane te, w postaci opisów i symboli graficznych, powinny być naniesione na rysunek. Wskaźniki izolacyjności mogą być umieszczone wraz z informacją o rodzaju przegrody. Dodatkowo w opisie technicznym można zawrzeć dokładniejsze informacje o przyjętych rozwiązaniach konstrukcyjnych i ich parametrach akustycznych oraz wymaganiach co do deklaracji parametrów od dostawców. Poziom hałasu w środowisku można zamieścić w opisie, w postaci tabelki z odnośnikiem do punktu na planie sytuacyjnym. Informacje o emisji hałasu do środowiska należy umieścić na rzucie przy opisie urządzeń zastosowanych w budynku. Dla każdej przegrody należy podać przyjętą wartość wskaźnika izolacyjności akustycznej, jak podaje się wartość współczynników izolacyjności termicznej. Odrębny projekt Odrębny projekt jest celowy tylko w przypadku dużych obiektów posiadających pomieszczenia, w których jakość akustyczna jest istotna z punktu widzenia funkcji obiektu, np. sale konferencyjne, kina, szkoły muzyczne. Odrębny projekt powinny posiadać wszystkie obiekty wymienione w prawie budowlanym, które mogą spowodować pogorszenie stanu środowiska, a dla których wymagane jest wykonanie oceny oddziaływania na środowisko. Taki projekt nie jest operatem ochrony środowiska, lecz projektem określającym, w jaki sposób na poziomie inżynieryjnym metodami technicznymi należy rozwiązać wszelkie kwestie z zakresu komfortu akustycznego. Dom i Mieszkanie Komfort Akustyczny 63
