Zbigniew Szlenk, Zbigniew M. Markiewicz, Izydor Pagacz Znaki

Zbigniew Szlenk, Zbigniew M. Markiewicz, Izydor Pagacz Znaki

Zbigniew Szlenk, Zbigniew M. Markiewicz, Izydor Pagacz Znaki Kościoła w
Tatrach
Nadesłał Administrator
Wakacje. Urlopy. Ludzie idą w Tatry. Idą. Czy tylko po to. aby wejść na szczyt, przejść trasę? Czy tylko
po to? Są tacy, których interesują nie tylko szczyty, którzy idą jedynie do znaków Kościoła. Idą
pojedynczo, nieraz specjalnie bez świadków, niekiedy idą grupami, a nawet odbywają pielgrzymki po
religijnych szlakach.
14.05.2003
W Tatrach istnieje ponad sto znaków Kościoła. Są to głównie krzyże oraz obrazy i figury - figurki
Madonny. Większość obecnych znaków powstała w miejscu znaków, które uległy czasowi, a istniały od
bardzo dawna. Coraz mniej wiemy o tych pradawnych znakach. Wiadomości o nich żyły w legendach
pasterzy i wraz z ich zniknięciem z hal i polan większość legend przestała żyć. Jest to wielka strata dla
kultury, jeśli uświadomimy sobie, że te żyjące w szałasach pasterskich legendy były - choćby w dziedzinie
muzyki - Źródłem inspiracji dla takich twórców jak na przykład Karłowicz i Szymanowski.
Przypadkowe spotkanie znaku Kościoła przy dobrej pogodzie w wesołym towarzystwie bywa czasami
potraktowane obojętnie. Jednak inaczej sprawa wygląda, jeśli znak Kościoła spotyka się idąc samotnie,
zwłaszcza podczas załamania pogody. Wówczas to, znak Kościoła - świadectwo symbolu chrześcijaństwa,
a dla niewierzącego - świadectwo działalności człowieka nie dla zysku, napawa otuchą. Otucha ta płynie z
zasadniczego rozumowania: tu był człowiek i zszedł tędy, a więc i ja zejdę. Dla wędrowca, który nagle
znajdzie się w zagrożeniu życia lub zdrowia znaki Kościoła nabierają szczególnego znaczenia. (Często
połączone są też z materialną pomocą w postaci żywności, odzieży i środków medycznych.)
Niektóre znaki Kościoła stanowią cel wędrówek same w sobie, inne są punktami szlaków religijnych.
Może najbardziej fascynującym swoją tajemniczością i charyzmatyczną mocą jest znak Kościoła na
Rusinowej Polanie w postaci figury Matki Boskiej Królowej Tatr znajdującej się w kaplicy oraz w postaci
kopii w kapliczce. Znak ten jest pamiątką niezwykłego wydarzenia. W 1861 roku Matka Boża objawiła się
przy prastarej kapliczce, obok Źródełka pasterce Marii. Na pamiątkę tego objawienia pewien pasterz,
genialny artysta, wyrzeźbił z drzewa figurkę Madonny. Figurka ta i Źródełko od razu zasłynęły jako
cudowne i od tamtego czasu coraz liczniejsze fakty świadczą o ich cudowności. Nie opisane, cudowne
wydarzenia fascynują swoją tajemniczością i są przyczyną coraz liczniejszego pojedynczego i grupowego
pielgrzymowania do tego, wciąż jeszcze formalnie nie odkrytego polskiego Lourdes. Nie odkrytego tylko
formalnie, bo przecież ilość przychodzących ludzi - i zdrowych i chorych, turystów i mieszkańców okolic jest tak wielka, że w niedzielę i święta konieczne jest odprawienie pięciu Mszy świętych. Również
codziennie odprawiana jest Msza św. Jest też możność wyspowiadania się i przyjęcia Komunii świętej o
każdej porze dnia. Wyczuwa się tam szczególnie jakąś tajemniczą łączność z odległą naszą przeszłością.
Królowa Tatr jest symbolem tej łączności. Dlatego też coraz częstsze jest przyjmowanie Sakramentu
Małżeństwa u Królowej Tatr - w tej niezwykłej głuszy górskiego lasu. Oprócz tych niezwykłych dóbr u
Królowej Tatr głodny otrzymuje pożywienie, a poszkodowany na ciele pomoc medyczną.
Do Królowej Tatr wiedzie kilka szlaków. Na szlaku z Zazadniej znajdują się dwie figurki i jeden obraz
Madonny. Na szlaku z Toporowej Cyrhli znajduje się figurka Madonny przy drodze na Kopieniec,
następnie figurka i krzyż na Psiej Trawce - krzyż ten niedawno wrzucony był w gąszcza. Dalej przy drodze
znajduje się krzyż przed Polaną Waksmundzką, a na Polanie Waksmundzkiej - Przestrzelony Chrystus o
niezwykłej sile dramatycznego wyrazu. W dalszym ciągu na tej drodze spotyka się, jakby dla kontrastu,
wkomponowany w skałę na Gęsiej Szyi, pełen spokoju obraz Ostatniej Wieczerzy. Natomiast na szlaku z
Wierchu Porońca, na Gołym Wierchu, zasłonięty przez świerki, znajduje się stary drewniany krzyż z
napisem: Królowi Ciszy.
Drugim, najbardziej licznie nawiedzanym znakiem Kościoła jest Krzyż Giewontu. Wiedzie do niego szlak
http://stare.lomianki.art.pl - Serwis archiwalny Domu Kultury w Łomiankach
Powered by Mambo
Generated: 1 March, 2017, 22:13
religijny: Do Krzyża. Szlak ten rozpoczyna się przy kaplicy Sióstr Albertynek i obok krzyża przy drodze
wiedzie do kaplicy Albertynów, a stamtąd do kapliczki Czarnej Madonny na Hali Kondratowej i dalej do
Krzyża Giewontu. Szlakiem tym w czerwcu pielgrzymują maturzyści, a we wrześniu, w święto
Podwyższenia Krzyża, w licznej pielgrzymce idą do swej najcenniejszej własności parafianie Zakopanego.
Na krzyżu znajduje się napis: Zbawicielowi świata na przełomie wieków 1900/1901 wystawiła Krzyż ten
Parafia Zakopane z swoim Proboszczem wykonany w fabryce Góreckiego w Krakowie.
Najwięcej znaków Kościoła znajduje się na szlaku Ave Maria wywodzącym swoją nazwę z legendy,
według której, w tych miejscach szlaku, gdzie obecnie są znaki Kościoła, Anioł śpiewał Zdrowaś Maria.
Szlak ten rozpoczyna się przy obrazie Zwiastowania nad Czarnym Stawem Gąsienicowym i wiedzie do
Krzyża Krzysztofa nad Zmarzłym Stawem. Obok krzyża jest ołtarz, na którym bywa odprawiana Msza św.
Na ołtarzu umieszczona jest skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa zawierająca niezbędne w nagłych
wypadkach środki medyczne oraz żywność i odzież. Pod ołtarzem znajduje się lampa naftowa. Ten znak
Kościoła ze względu na swe położenie jest szczególnie odpowiednim miejscem do odprawiania Mszy
świętej.
Następnym punktem szlaku, który stąd widać jest Madonna Zawratu. Umieszczona w ścianie na początku
bieżącego wieku przez twórcę Orlej Perci księdza Walentego Gadowskiego. Figurka Madonny nadal
zachwyca swoim pięknem. Pod figurą Madonny umieszczona jest skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z
lampą naftową.
Od Madonny Zawratu szlak wiedzie obok tablicy z tekstem Pisam św. na Przełęczy Zawratu i skręca w
lewo i wiedzie do Madonny Koziej Przełęczy z Kozielska. Pod obrazem Madonny znajduje się następna
skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z lampą naftową.
Potem szlak wiedzie do Czarnej Madonny Koziego Wierchu, a stamtąd do Karmiącej Madonny i Kamienia
Modlitwy w Skrajnym Granacie.
Pod medalionem Madonny w Skrajnym Granacie znajduje się kolejna skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z
lampą naftową. Skrzynia ta, tak jak i poprzednie. umieszczona przez Zespół Rodzina św. Łukasza
oznakowana jest godłem tej Rodziny to jest czerwonym krzyżem na żółtym tle.
Każda skrzynia zawiera wewnątrz następujący napis: Pielgrzymie ziemski! Wędrowcze górski! Jeśli jesteś
w nagły m zagrożeniu życia lub zdrowia, skorzystaj ze skarbów skrzyni św. Krzysztofa.
Od Karmiącej Madonny szlak wiedzie do Krzyża Hali Gąsienicowej, a stąd obok zniszczonego krzyża na
Boczaniu, krzyża przy drodze do Kuźnic i kapliczki w drodze na Nosal, do Matki Bożej Nosalu. Niezwykłą
atrakcją tego szlaku jest możność usłyszenia maryjnej pieśni, śpiewanej lub granej najczęściej na
skrzypcach lub flecie przez muzykalnych pielgrzymów.
Najdłuższy szlak religijny to szlak Wokół Krzyża. Rozpoczyna się on przy Krzyżu Pola w Dolinie
Kościeliskiej i prowadzi do Karmiącej Madonny na Chudej Turni, gdzie znajduje się skrzynia ratunkowa
św. Krzysztofa z lampą naftową, a stamtąd do Madonny Krzesanicy, gdzie pod obrazem Madonny
znajduje się także skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z lampą naftową i dalej do Madonny Czuby
Goryczkowej, a stąd przez Kasprowy Wierch. Świnicę do Madonny Zawratu. Tutaj nakłada się na szlak
Ave Maria, wiodąc do Madonny Koziej Przełęczy, Czarnej Madonny Koziego Wierchu i dalej przez Granaty
do Krzyża Ratowników Górskich na Krzyżnem i stąd do Krzyża Księdza Jerzego Popiełuszki nad
Czerwonym Stawem, gdzie także pod krzyżem znajduje się skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z lampą
naftową, a na krzyżu jest napis: Dobrem zwyciężaj zło. Pamięci Ks. Jerzego Popiełuszki. 19.X. 1984.
Szlak wiedzie dalej do zniszczonego krzyża przed Halą Gąsienicową i stąd do Matki Bożej Nosalu.
Szczególnie uroczyste pielgrzymowanie tym szlakiem odbywa się w Jubileuszowych Latach Odkupienia.
Do tradycji należy przenoszenie tym szlakiem kamieni z potoku w Dolinie Kościeliskiej, a nawet kamieni
http://stare.lomianki.art.pl - Serwis archiwalny Domu Kultury w Łomiankach
Powered by Mambo
Generated: 1 March, 2017, 22:13
znad morza i składanie ich u stóp Matki Bożej Nosalu. Pielgrzymujący tym szlakiem przez cały prawie
czas ma w zasięgu wzroku Krzyż Giewontu.
Najmłodszym ze szlaków religijnych jest Szlak Krzyża. Rozpoczyna się on przy kaplicy św. Jana
Chrzciciela w Dolinie Chochołowskiej i wiedzie obok schroniska i bacówki do Krzyża Doliny Jarząbczej, a
następnie obok szeregu krzyży, układanych z kamieni lub zawieszanych na drzewach, do upamiętnionego
miejsca nad potokiem - miejsca zadumy Jana Pawła II. Pielgrzymujący tym szlakiem układają z
przynoszonych z sobą kamieni krzyże lub też zawieszają krzyże na drzewach.
Najbardziej związany z osobą Papieża jest Szlak Jana Pawła II. Rozpoczyna się on przy obrazie Matki
Boskiej Jasnogórskiej nad Morskim Okiem przed Mnichem i wiedzie do obrazu Umęczonego Chrystusa w
cierniowej koronie, pod obrazem tym znajduje się skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z lampą naftową.
Dalej szlak wiedzie do medalionu Jana Pawła II na Szpiglasowej Przełęczy. gdzie również znajduje się
skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa z lampą naftową, a stąd szlak prowadzi do schroniska św. Józefa w
Dolinie Pięciu Stawów Polskich, skąd dalej szlak wiedzie do Krzyża Ratowników Górskich na Krzyżnem, a
stąd do Krzyża ks. Jerzego Popiełuszki nad Czerwonym Stawem i dalej do Przestrzelonego Chrystusa
Polany Waksmundzkiej. a następnie do obrazu Ostatniej Wieczerzy na Gęsiej Szyi i stamtąd do kapliczki
Królowej Tatr w miejscu Jej Objawienia. Szlak kończy się w Kaplicy Królowej Tatr.
Najbardziej związany z młodzieżą akademicką jest Szlak Duszpasterstwa Akademickiego. Rozpoczyna się
on przy Krzyżu Miętusiego Potoku w Dolinie Miętusiej i wiedzie do Karmiącej Madonny na Chudej Turni,
gdzie nakłada się na Szlak Krzyża i wiedzie dalej do Matki Boskiej Ostrobramskiej Krzesanicy, następnie
skręca do Hali Małej Łąki i wiedzie obok Madonny Wielkiej Turni do Krzyża Doliny Małej Łąki, skąd skręca
do Hali Miętusiej i kończy się przy zniszczonym Krzyżu Przysłopia Miętusiego.
Najbardziej dostępnym do przebycia jest Szlak Sodalicji Mariańskiej. Rozpoczyna się on przy Krzyżu
Miętusiego Potoku, na początku Szlaku Duszpasterstwa Akademickiego i wiedzie obok zniszczonego
Krzyża Przysłopia Miętusiego do Krzyża Doliny Małej Łąki, a stąd do Madonny Sarniej Skały - dalej
ścieżką nad reglami przez Kalatówki do klasztoru Albertynów, kończąc się na terenie klasztoru Albertynek
w pustelni bł. Alberta.
Jedynym szlakiem użytkowym gospodarczo jest Szlak św. Józefa, rozpoczyna się on pod figurą Madonny
przy Wodogrzmotach Mickiewicza i wiedzie do krzyża nad Potokiem Roztoki, następnie do Szałasu św.
Rodziny i do wyżej znajdującej się kapliczki Madonny nad tymże potokiem, a stąd do Schroniska sw.
Józefa w Dolinie Pięciu Stawów Polskich.
Szlakiem najbardziej symbolizującym ideę chrześcijaństwa jest Szlak bamarytański. rozpoczyna się on
przy Krzyżu Krzysztofa nad Zmarzłym Stawem, na krzyżu jest napis: Pamięci Krzysztofa, który poświęcił
życie ratując współuczestników wyprawy górskiej 27.1.1981 r. Dalej szlak wiedzie do Krzyża Duńczyków
w Koziej Dolince, gdzie na krzyżu znajduje się napis: Pamięci Emanuela
Gerharda Andersena i jego żony Emilii, członków Duńskiego Czerwonego Krzyża którzy poświęcili swe
życie w walce z grulicą w Polsce 18.2.1949 r Pod krzyżem znajduje się skrzynia ratunkowa św. Krzysztofa
z lampą naftową. Szlak dalej wiedzie do Zadniego Granatu, gdzie nakładając się na Szlak Ave Maria i
Szlak Wokół Krzyża kończy się przy Krzyżu Ratowników Górskich na Krzyznem Na krzyżu tym znajduje
się następujący napis: Pamięci Ratowników Górskich. Pod krzyżem znajduje się skrzynia ratunkowa św.
Krzysztofa z lampą.
Szlakiem dostarczającym najwięcej przeżyć religijnych jest Szlak Drogi Krzyżowej w Jaskini Mylnej. Szlak
ten rozpoczyna się po wejściu do jaskini i wiedzie do 14 Stacji Męki Pańskiej i Urny Męczenników, na
której jest napis: Ziemia uświęcona krwią z obozów w Treblince i Radogoszczu i z miejsca męczeństwa
ks. Jerzego Popiełuszki. Szlak kończy się już po wyjściu z jaskini przy obrazie Wniebowstępującego
Chrystusa.
Oprócz wymienionych znaki Kościoła znajdują się. lub znajdowały się przed ich zniszczeniem także w
Dolinie Kościeliskiej. w Dolinie Chochołowskiej na
Kopieńcu na Polanie Kopieniec, nad Czarnym Stawem pod Rysami, nad Morskim Okiem, w Dolinie
http://stare.lomianki.art.pl - Serwis archiwalny Domu Kultury w Łomiankach
Powered by Mambo
Generated: 1 March, 2017, 22:13
Białego, w Dolinie Strażyskiej. w Dolinie Jaworzynki. przy drodze na Kalatówki, na Polanie Płaśnia, na
Polanie Szałasiska, przy drodze z Brzezin do Hali Gąsienicowej, przy drodze leśnej do Doliny Olczyskiej i
w innych miejscach.
Napisano pod Nosalem 1985 roku.
W 1992 roku Tatrzański Park Narorozpoczął systematyczne niszczenie Znaków Kościoła. Zniszczone
zostały całkowicie lub częściowo m.inn. następujące Krzyże:
Krzysztofa, Duńczyków, Ratowników Górskich, Dunanta, ks. Popie
łuszki. Pozostały samotne skrzynie ratunkowe nad Zmarzłym Stawem, w Koziej Dolince,w Pośrednim
Granacie, nad Czerwonym Stawem,w masywie Miedzianego, na Szpiglasowej Przełęczy oraz przy
Znakach na
Przysłopiu Miętusim i Zawracie.Szczątki niektorjch zniszczonych znaków lub ich kopie otrzymały azyl u
Królowej Tatr.
Zbigniew Szlenk, Zbigniew M. Markiewicz
14.05.2003
Zbigniew Szlenk, Zbigniew M. Markiewicz, Izydor Pagacz Znaki kościoła w Tatrach - zdjęcia z otwarcia
wystawy
Fot. Łukasz Widłak
http://stare.lomianki.art.pl - Serwis archiwalny Domu Kultury w Łomiankach
Powered by Mambo
Generated: 1 March, 2017, 22:13