Jak dobrze dobrać oświetlenie? Oświetlenie stanowisk pracy.

Jak dobrze dobrać oświetlenie?
Oświetlenie stanowisk pracy.
Światło ma bezpośredni wpływ na jakość widzenia, na to w jaki sposób rozpoznawane
są kształty, szczegóły, barwy i właściwości powierzchni przedmiotów. Stworzenie dobrych
warunków do pracy wzrokowej związane jest z zapewnieniem odpowiedniego poziomu
natężenia oświetlenia, zachowania należytego kontrastu, a w tym kontrastu
barwy/jaskrawości obserwowanego przedmiotu z tłem oraz niedopuszczanie do
występowania olśnienia. Przy niewłaściwym oświetleniu widzi się gorzej i szybciej dochodzi
do zmęczenia. Rezultatem nieprawidłowego oświetlenia mogą być wady i choroby narządu
wzroku. Dlatego też oświetlenie pomieszczeń do nauki i pracy powinno zapewniać wygodę
widzenia, umożliwiać sprawne czytanie i pisanie. Ważne jest, aby stworzyć otoczenie
sprzyjające rozwojowi umysłowemu i emocjonalnemu człowieka.
… W DOM – POKOJU DO NAUKI
Rodzaj i kierunek światła – warto pamiętać, że
w miejscu pracy powinny znajdować się, co
najmniej dwa źródła światła. Jest to światło
główne rozjaśniające cały pokój oraz światło
kierunkowe, którego zadaniem jest oświetlenie
konkretnej powierzchni przy biurku.
Jeśli to tylko możliwe, to w ciągu dnia
powinniśmy jak najdłużej korzystać ze światła
dziennego. Promienie słoneczne są bowiem
najbardziej przyjazne dla naszego wzroku
i naturalnie pobudzają nasz organizm do pracy.
Dobrze, gdy miejsce nauki, czy pracy
usytuowane jest prostopadle do źródła promieni
słonecznych. W ten sposób ich blask nas nie
oślepi, ani nie będą się one odbijać od białych
kartek papieru lub blatu biurka.
Lampa na biurko powinna służyć, jako
oświetlenie dodatkowe. Światło w przypadku
osoby praworęcznej powinno padać z lewej
strony tak, aby nie tworzyło cienia i właściwie
oświetlało miejsce do pracy. Dobrze, jeśli
światło pada bezpośrednio z góry, ale poniżej
poziomu wzroku
Należy pamiętać, że wzrok męczy się
bardziej, kiedy napotyka na duże kontrasty
świetlne polegające na patrzeniu w miejsca
ciemne, a potem oświetlone i na odwrót,
dlatego lampka na biurko nie powinna być
jedynym rodzajem oświetlenia używanym
podczas nauki!
Równie ważne jest odpowiednio dobrane
biurko, przy którym dziecko będzie pracować.
Najlepiej, aby blat był jasny i matowy, śliskie
powierzchnie odbijają światło, przez co męczą
wzrok. Ponadto dbając o wzrok i kręgosłup
nie zapominajmy o odpowiednim kącie
nachylenia pulpitu naszego biurka, który
powinien wynosić 16 stopni. Tak dopasowany
mebel automatycznie zmobilizuje nas do
zachowania prawidłowej postawy ciała.
Jeżeli na biurku stoi komputer pamiętajmy
o tym, że monitor powinien stać bokiem lub
tyłem do światła, dzięki temu światło nie
będzie odbijać się od powierzchni ekranu.
Wybierając lampkę na biurko:
 Należy pamiętać, że światło używane
podczas czytania powinno być lekko
rozproszone.
 Lampka powinna być lekka i przenośna.




Przewód elektryczny musi mieć co najmniej
1,5–3 m. W taki sposób będziemy mogli
ustawić oświetlenie w dowolnym miejscu,
nie martwiąc się o dostęp do gniazdka.
Lampka na biurko powinna mieć możliwość
regulacji jej wysokości oraz kąta padania
światłą na powierzchnię blatu. Ciekawym
rozwiązaniem są lampki, które po
zamontowaniu można przesuwać wzdłuż
blatu biurka. Jest to szczególnie przydatne,
kiedy z jednego biurka korzysta zarówno
osoba prawo i lewo ręczna.
Źródło światła powinno być umiejscowione
na wysokości ok. 35 cm nad płaszczyzną
biurka.
Lampka powinna dokładnie oświetlać
przestrzeń, w której pracujemy (ok. 40 do
50% powierzchni biurka), ale nie powinna
świecić na twarz pochylonego dziecka.
 Promień światła powinien oświetlać całą
centralną część biurka.
 Lampka powinna być wyposażona
w nieprzezroczysty abażur tak, aby światło
nie ulegało rozproszeniu.
 Do pracy i czytania powinno się stosować
świetlówki o chłodnej barwie światła.
Najbardziej zbliżone do światła dziennego
jest
światło
halogenowe.
Żarówki
o chłodniejszej temperaturze barwowej są
korzystniejsze do pracy, ponieważ
stymulują do pracy, pobudzają i nie męczą
wzroku. Światło ciepłe natomiast obniża
koncentrację,
sprzyja
rozluźnieniu
i usypianiu.
… SZKOŁA - SALA LEKCYJNA
Pomieszczenia szkolne powinny mieć
zapewniony dostęp światła dziennego oraz
oświetlenie
elektryczne.
Oświetlenie
naturalne uznaje się za prawidłowe, gdy
spełniony jest warunek dotyczący stosunku
powierzchni okien do powierzchni podłogi
(mieści się on w przedziale od 1:4 do 1:5)
i warunek co do strony z której pada
światło (powinna to być lewa strona). Aby
oświetlenie naturalne mogło docierać do
pomieszczeń szyby w oknach powinny być
utrzymane w czystości.
Oświetlenie sztuczne sal lekcyjnych
spełnia dwie funkcje. Jest oświetleniem
uzupełniającym,
gdy
ilość
światła
dziennego
jest
niewystarczająca
i
oświetleniem głównym, w porze nocnej.
Dobre warunki oświetleniowe można
uzyskać:
 Umieszczając oprawy bezpośrednio na
suficie w dwóch ciągach tworzących
linie świetlne.
 Lampy powinny być zawieszone na
wysokości 1,8 – 1,9m nad przejściami
między rzędami ławek, aby zmniejszyć
wpływ
olśnień
pośrednich,
powstających w wyniku odbicia źródła
światła od błyszczących powierzchni.
 Światło powinno padać na miejsce
pracy z lewej strony i z przodu.
 Punkty
świetlne
powinny
być
prawidłowo osłonięte, aby chronić
wzrok przed olśnieniem.
 Lampy powinny zapewniać światło
rozproszone, zbliżone do dziennego.
 Tablica i miejsca demonstracji powinny
być oświetlone dodatkowo.
 Dla
zminimalizowania
odbicia
nie mniejszej niż 2,2m od tablicy.
uczniowie powinni siadać w odległości
Należy pamiętać, że natężenie oświetlenia powinno być dostosowane do charakteru zajęć
i pory dnia. Parametry oświetlenia powinny odpowiadać potrzebom użytkowym i spełniać
wymagania Polskiej Normy PN-EN 12464-1, dotyczącej oświetlenia wnętrz światłem
elektrycznym i zapewniać odpowiednie warunki pracy.
Przykładowe wartości natężenia oświetlenia dla wybranych pomieszczeń:
Sale lekcyjne - 300 lx
Pracownie artystyczne - 500 lx
Sale gimnastyczne - 300 lx
Biblioteka - półki na książki – 300 lx
Biblioteka - miejsca do czytania – 300 lx
STANOWISKA PRACY NAUKI ZAWODU
Światło na stanowisku pracy wpływa bezpośrednio na szybkość i pewność widzenia
oraz określa, w jaki sposób widzimy kształty, sylwetki, barwy i właściwości powierzchni
przedmiotów znajdujących się na stanowisku pracy. Praca wzrokowa jest wówczas
optymalna, gdy na stanowisku pracy oraz w pomieszczeniu, w którym się ono znajduje
występuje wygoda widzenia.
Zasady oświetlenia miejsca pracy, nauki zawodu:
 Maksymalne wykorzystywanie oświetlenia naturalnego.
 Przystosowanie oświetlenia do rodzaju wykonywanej pracy,
czynności.
 Wybór odpowiedniego typu źródeł światła sztucznego.
 Równomierne oświetlenie całego miejsca pracy.
 Stosowanie urządzeń rozpraszających światło.
 Ustalenie natężenia źródła światła w zależności od
wielkości pomieszczenia i rodzaju wykonywanej pracy.
Stosowanie powyższych zasad przyczynia się do zwiększenia higieny i bezpieczeństwa pracy
oraz wpływa na poprawę warunków pracy.
Słabe oświetlenie stanowiska pracy:
 wymaga wzmożonego wysiłku,
 stwarza poczucie jednostajności,
 zwiększa uczucie senności i znużenia,
 jest bardzo częstą przyczyną wypadków w miejscu pracy,
 pogarsza samopoczucie i wydajność jego pracy.
LITERATURA:
1. Norma PN-EN 12464-1:2011 „Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy. Część 1:
Miejsca pracy we wnętrzach”.
2. Zdrowie i Szkoła pod redakcją prof. dr hab. Med. Barbary Woynarowskiej Wydawnictwo
Lekarskie PZWL Warszaw 2000.
3. Stanisław Marzec, Witold Ślirz, Paweł Kruczek: „Badania oświetlenia”, DASL Systems,
Kraków 2008.
4. Bhp w szkole pod redakcją Małgorzaty Celuch – „Bezpiecznie od momentu wejścia na teren
szkoły” Wydanie II Warszawa 2013.
5. Czasopisma „Praca i Zdrowie” nr 7-8/2007 i 6/2013 – polskie forum ochrony pracy.