GATUNKI DZIENNIKARSKIE

GATUNKI
DZIENNIKARSKIE WPROWADZENIE
mgr Anna Dudzińska
mail: [email protected]
PRZEGLĄD PRASY

Cytaty z najciekawszych materiałów
publicystycznych i informacyjnych
zamieszczone w gazetach i czasopismach

Obecnie również w telewizji, Internecie

Dobór tekstów jest autorski
INFOGRAFIA I INFOGRAFIKA
•
Infografia – informacja ilustrowana
fotografią. Tekst nie opisuje fotografii, ale
jest jej uzupełnieniem.
•
Infografika (mapy, tabele, wykresy) –
gatunek towarzyszący większej całości,
wydzielony w tekst boksach
•
Występują samodzielnie
•
Najczystsza informacja, ALE dobór skali,
prezentowanych faktów zależy od autora
SPRAWOZDANIE
•
Prezentuje zdarzenia, które ZAKOŃCZYŁY SIĘ
•
Zdarzenia o wyjątkowym charakterze
•
Cechy charakterystyczne:
 dynamika prezentowania faktów
 porządek czasowy
 chronologia zdarzeń
 wiele punktów widzenia
 brak szczegółowej charakterystyki postaci
 dozwolone streszczenie wypowiedzi,
cytaty
RELACJA
•
Prezentuje zdarzenia, które NIE SKOŃCZYŁY
SIĘ
•
Jest równoległa z rozwijającą się akcją
•
Z jednej strony fakty, z drugiej barwny,
emocjonalny przebieg zdarzeń
•
Autor relacji = komentator, sprawozdawca
•
Prowadzona na żywo
•
Dopuszczalne drobne potknięcia stylistyczne
Relacja
„Zachęcam młodych kolegów, tę generację, która dziś
siedzi przy mikrofonie telewizyjnym i radiowym, żeby
próbowali pisać. Pisanie jest męką, ale uczy języka. Nie
można pisać kostropato w książce czy felietonie. Trzeba
szukać nowych wyrazów i szanować słowo”.
(Rozmowa Mirosława Żukowskiego” z Bohdanem Tomaszewskim „Sen o
szkockiej orkiestrze”)
RAPORT
•
Chronologiczne przywoływanie faktów i zestawienie
ich w celu kontrastu
•
Gatunkowo – odmiana sprawozdania, bliski
najprostszej formie reportażu
•
Dopuszczalna jest zdawkowa charakterystyka
postaci, opis zachowań, funkcji, cytowanie postaci
•
Występują śródtytuły
•
Występuje infografika
•
Apla
•
Często występuje w tygodnikach
KORESPONDENCJA
•
Należy do najstarszych gatunków dziennikarskich
•
DEFINICJA: Rozbudowana informacja, zakładająca
„istnienie różnicy geograficznej (odległości) między
miejscem, gdzie ma być opublikowana. W tym też
sensie mówi się o korespondencji z zagranicy i
różnych rodzajach korespondencji krajowej, np.
korespondencji stołecznej, którą publikuje się w
innym mieście czy też korespondencji
prowincjonalnej – opublikowanej w stolicy
(K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, W. Furman, „Gatunki dziennikarskie. Teoria,
praktyka, język”, za: Z. Bauer „Gatunki dziennikarskie”)
KORESPONDENCJA – CECHY
GATUNKU

Cechy: aktualność, zwięzłość, najistotniejsze fakty, opisowe
i pogłębione ujęcia

Swoboda w zakresie tematu i formy

Obowiązuje chronologia

Występują fotografie

Autorski dobór faktów z wyraźnym zasugerowaniem
odbiorcy punktu widzenia autora

Korespondencje prasowe, radiowe, telewizyjne –
przedstawiają ważne wydarzenia z życia politycznego,
społecznego, kulturalnego danego kraju
ŻYCIORYS I SYLWETKA
•
„Małe gatunki”
•
Autor skupia się na przywołaniu
najważniejszych szczegółów z życia postaci
•
Polska socjalistyczna – życiorys – chronologia
ważniejszych wydarzeń z biogramu postaci,
podawanie istotnych faktów, dat
•
Obecnie gatunek nabrał żywszego charakteru –
teraz to sylwetka, postać, portret, główka –
prezentacja osobowości, wyglądu
zewnętrznego, sposobu życia, zainteresowań,
nie ma wymogu chronologii czasowej
SYLWETKA

Prezentujemy charakterystyczne elementy
osobowości prezentowanej postaci

Selekcja informacji

Nie oceniamy, a opisujemy

Pamiętajmy o podaniu źródła

Ważny jest ciekawy, żywy opis
REPORTAŻ
•
Początki reportażu upatruje się w początkach
piśmiennictwa
•
Praprzodkiem reportażu jest plotka
•
Reportaż – słowo pochodzi od łać. „reporto” =
donoszę o danym wydarzeniu ludziom, którzy
tego zdarzenia nie widzieli
•
DEFINICJA: Reportaż – utwory o charakterze
sprawozdań z wydarzeń, których autor był
bezpośrednim świadkiem lub uczestnikiem;
szczegóły odgrywają ważną rolę; human touch
W REPORTAŻU…
•
Autor rzeczowo przedstawia fakty zgodne z
rzeczywistością, używając przy tym
artystycznych środków wyrazu: obrazowość,
język charakterystyczny dla dzieł literackich,
aktualność, istotność, komunikatywność i
interakcyjność z odbiorcą
•
Autor podejmuje aktualną tematykę
•
Autor występuje w charakterze obserwatora,
świadka, współuczestnika wydarzeń,
rekonstruktora
PODZIAŁ WG. MIEJSCA I SPOSOBU
PUBLIKACJI
•
Reportaż pisany (fabularny/problemowy) – publikowany w
prasie – dziennikach/czasopismach/ magazynach/w formie
książkowej/seriach reportaży
•
Reportaż radiowy – nagrywany i puszczany przez rozgłośnię
radiową; szumy/efekty akustyczne/wypowiedzi bohaterów i
ich zestawienie/montaż – istotne dla lepszej percepcji, jak
również słowny opis sytuacji
(…) Reportaż radiowy różni się od pisanego. Inna jest jego
wrażliwość. Wyraża się w słowie bezpośrednio usłyszanym,
podczas kiedy w reportażu pisanym dużą rolę odgrywa
narracja i opis. Słowo wypowiedziane przez bohatera lub
świadka wydarzeń nieraz ginie w reportażu, a jest ono jego
wielką wartością. Korzyść z publikowania reportaży radiowych
jest obopólna. Dla radia utrwalenie ulotnej pracy, dla gazety zyskanie czegoś nowego, co inaczej brzmi, co inaczej czuje
(…) - B. Dudko, „Dlaczego radio w gazecie?” [w:] „To nie jest
mój pies, ale moje łóżko. Reportaże roku 1997”
PODZIAŁ WG. MIEJSCA I SPOSOBU
PUBLIKACJI

Reportaż filmowy – gatunek filmu
dokumentalnego; głównym założeniem
reportażu jest obiektywizm i prezentacja
rzeczywistych wydarzeń, ukazuje wycinek
rzeczywistości; cecha charakterystyczna –
niedopowiedzenie wniosku/tezy

Reportaż telewizyjny – bezpośredni przekaz
z miejsca zdarzenia – transmisja; reportaż
przekazuje wiadomości, o których wie;
interpretacja i reżyseria bliższa jest już
reportażowi filmowego
PODZIAŁ WG. MIEJSCA I SPOSOBU
PUBLIKACJI
•
Fotoreportaż – informacja wizualna, pokazuje
rzeczywistość taka, jaka ona jest, ma wywoływać
reakcję u odbiorcy, drugorzędne jest słowo –
element informacyjny, składa się z minimum 3
zdjęć – pierwsza pokazuje bohatera, druga – czas
zdarzenia, trzecia – miejsce akcji, następne –
odautorskie dopowiedzenie prezentowanej historii,
pokazuje on człowieka i jego świat, główny temat
fotoreportażu – zdarzenie, w których bohaterami są
ludzie
•
Pictorial – fotografie o zabarwieniu erotycznym,
prezentujące kobietę, autor pictorialu stara się
przeniknąć do psychiki modelki, może, ale nie musi
być opatrzony tekstem
PODZIAŁ REPORTAŻU WEDŁUG K.
WOLNEGO-ZMORZYŃSKIEGO
•
Ze względu na formę:
 Fabularny
 Problemowy (publicystyczny)
•
Ze względu na miejsce i sposób
publikacji:
 Pisany
 Dźwiękowy
 Telewizyjny
 Fotoreportaż
REPORTAŻ FABULARNY
•
REPORTER JEST BEZSTRONNY, to pośrednik,
prezentujący fakty
•
Przedstawione fakty są tylko informacją, na podstawie
której odbiorca sam wyciąga wnioski
•
Ważny jest język i jego obrazowość
•
Zjawiska są prezentowane w związku przyczynowoskutkowym
•
W miarę rozwoju reportażu, wyłania się fabuła, którą
odbiorca może sobie wyobrazić, sam wyciąga wnioski,
ocenia bohaterów
•
Fakty podane chronologicznie lub na zasadzie
przeciwstawiania zdarzeń, albo rekonstruując je
LITERATURA
M. Wojtak „Analiza gatunków prasowych”
 K. Wolny-Zmorzyński, A. Kaliszewski, W. Furman
„Gatunki dziennikarskie. Teoria, praktyka, język”
 M. Chyliński, S. Russ-Mohl „Dziennikarstwo”
 „Biblia dziennikarstwa”, pod red. A. Skworza, A.
Niziołka
• Brendan Hennessy, „Dziennikarstwo publicystyczne”
• Z. Bauer, „Dziennikarstwo i świat mediów”
• K. Mroziewicz, „Dziennikarz w globalnej wiosce”
