Program preorientacji, orientacji i poradnictwa zawodowego na

Program preorientacji, orientacji i poradnictwa
zawodowego na poszczególnych
etapach edukacyjnych w latach 2014/2016.
Opracowały:
Marzanna Sacewicz - doradca zawodowy
Martyna Andrusiak – pedagog, doradca zawodowy
1
Podstawa prawna
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (tekst jednolity: Dz.
U. z 2003 r., Nr 118, poz. 1112 ze zm.)
Art. 42. 7. Organ prowadzący szkołę lub placówkę po uzyskaniu opinii organu
sprawującego nadzór pedagogiczny określa: tygodniowy obowiązkowy wymiar
godzin zajęć (...) logopedów, doradców zawodowych (...). Dnia 31 sierpnia 2004
r. weszła w życie nowela ustawy − Karta Nauczyciela, ustanawiająca podstawę
prawną do zatrudniania w szkołach doradców zawodowych, a jednocześnie
zobowiązująca organy prowadzące szkoły i placówki do określenia w terminie
dwóch miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy tygodniowego obowiązkowego
wymiaru godzin zajęć edukacyjnych doradcy zawodowego (ustawa z dnia 5
lipca 2004 r., Dz. U. z 2004 r., Nr 179, poz. 1845)45.
2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U.
z 1996 r., Nr 67, poz. 329 ze zm.)
Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności:
14) przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia
15) warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez
organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie
aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego46.
3. Rozporządzenie MENiS z dnia 21 maja 2001 r. oraz z 2002 r. w sprawie
ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół, które
nakładało na dyrektorów obowiązek zapisania w statucie organizacji
wewnątrzszkolnego systemu doradztwa zawodowego oraz zajęć związanych z
wyborem kierunku kształcenia. Rozporządzenie określa również organizację
współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym
poradniami specjalistycznymi, oraz innymi instytucjami świadczącymi
poradnictwo i specjalistyczną pomoc uczniom i rodzicom.
4. Rozporządzenie MENiS z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowych
zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk
wymagających kwalifikacji pedagogicznych... (Dz. U. z 2004 r., Nr 89, poz.
845).
W rozporządzeniu tym przedstawione zostały przykładowe wskaźniki działań
wychowawczych szkół i placówek, m.in.: działania związane z orientacją
zawodową i planowaniem kariery uczniów.
5. Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania
i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114)
2
Rozporządzenie regulowało kwestie udzielania pomocy uczniom w
dokonywaniu wyboru kierunku dalszego kształcenia, zawodu i planowania
kariery zawodowej oraz informacji w tym zakresie. W rozporządzeniu tym (co
bardzo istotne) po raz pierwszy umieszczono zapis mówiący, że obok pedagoga
i psychologa w szkole doradztwem zawodowym może zajmować się również
szkolny doradca zawodu.
Cele podstawowe
1. Wsparcie
przedszkola, szkoły podstawowej, gimnazjum i liceum
ogólnokształcącego w prowadzeniu systematycznej działalności z zakresu
preorientacji, orientacji i poradnictwa zawodowego dla uczniów.
2. Podwyższenie
świadomości w środowisku oświatowym
oświatowym znaczenia poradnictwa zawodowego.
i
poza
Cele szczegółowe
1. Skonstruowanie i inicjowanie wprowadzenia do realizacji programu
2.
3.
4.
5.
6.
reorientacji, orientacji i poradnictwa zawodowego na poszczególnych
etapach kształcenia w placówkach, gdzie nie są zatrudnieni doradcy
zawodowi.
Przeszkolenie nauczycieli do realizacji programu.
Wsparcie merytoryczne realizacji programu.
Realizacja niektórych działań w ramach programu.
Przygotowanie rodziców do pełnienia roli pierwszych doradców dla
swoich dzieci.
Podjęcie działań popularyzujących poradnictwo zawodowe w ramach
Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery.
3
Program działania systemu reorientacji ,orientacji i poradnictwa
edukacyjno-zawodowego na poszczególnych etapach edukacyjnych.
Program skierowany jest do przedszkoli, szkół podstawowych, gimnazjum
i liceum ogólnokształcącego zainteresowanych wprowadzeniem systemu
reorientacji, orientacji i poradnictwa zawodowego dla dzieci i młodzieży, w
których nie są zatrudnieni doradcy zawodowi.
Celem nauczania i wychowania szkolnego jest optymalne przygotowanie
młodzieży do aktywnego funkcjonowania we współczesnym społeczeństwie, a
przede wszystkim do pełnienia roli zawodowej, zgodnie z jej możliwościami
psychofizycznymi, jej ambicjami i uwarunkowaniami rynku pracy.
Strategia Lizbońska zakłada, iż poradnictwo zawodowe odpowiada za
kreowanie nowoczesnego człowieka nastawionego na rozwój, innowacyjność,
adaptacyjność i przedsiębiorczość.
Strategia ta jest oparta na trzyczęściowym opisie F. Parsonsa /uznawanego za
twórcę współczesnego poradnictwa i doradztwa edukacyjno –
zawodowego/efektywnego planowania wyboru zawodowego:
1. Pełne poznanie własnej osoby, zdolności, wartości, zainteresowań.
2. Wiedza o zawodach ,rynku pracy, warunkach zatrudnienia,
wynagrodzeniach, perspektywach i kierunkach rozwoju kariery zawodowej.
3. Realne rozważenie związków między dwoma powyższymi warunkami.
Plan systematycznej pomocy, poradnictwa zawodowego dla każdej osoby
1. Oświecenie- rozumiane jako wgląd w siebie
2. Informacje – oznacza dane ,która osoba powinna zebrać o sobie i o świecie.
3. Inspiracje – oznacza nadzieje, która wzmacnia pewność siebie w dążeniu do
zrealizowania kariery
4. Współpraca - dotyczy mobilizowania zasobów danej osoby tak, aby mogła
wprowadzić w życie wybraną przez siebie karierę.
Poradnictwo zawodowe jest to proces długofalowy, który ma swoją
stopniowość i porządek.
Jest to długofalowa działalność wychowawcza obejmująca swym zasięgiem
wszystkie działania wychowawcze szkoły, rodziców i innych osób, grup oraz
instytucji mających na celu przygotowanie młodzieży do podejmowania
kolejnych decyzji edukacyjno-zawodowych i planowania kariery zawodowej.
4
W dalszej perspektywie jest to wychowanie młodzieży do aktywnego udziału w
życiu społecznym i gospodarczym, przygotowanie do radzenia sobie w trudnej
sytuacji/np. zmian społecznych, bezrobocia/ kształtowanie jednostek
ukierunkowanych na rozwój osobisty i zawodowy, zmotywowanych do ciągłego
kształcenia się, podnoszenia kwalifikacji i kompetencji.
„Współczesność”- to częste zmiany zatrudnienia, miejsca pracy, miejsca
zamieszkania. Wiąże się nierozerwalnie z poczuciem niepewności i lękiem przed
tym co jeszcze nie do końca sprawdzone. W tym poczuciu dezorientacji każda
jednostka reaguje i zachowuje się inaczej. Nie jest możliwe oderwanie życia
prywatnego od zawodowego. Człowiek żyjący w poczuciu niepewności
dotyczących pracy zawodowej będzie przekładał ten lęk na inne sfery swojego
życia. Aby zniwelować poczucie niepewności w sferze aktywności zawodowej,
przygotować młodzież do funkcjonowania w dobie postmodernistycznej
bardzo ważną rolę może spełniać poradnictwo i doradztwo edukacyjnozawodowe zwłaszcza w systemie edukacji.
5
Preorientacja zawodowa dzieci na etapie edukacji przedszkolnej
I. Cel główny
 przygotowywanie dzieci do prawidłowej drogi edukacyjno-zawodowej
poprzez lepsze zrozumienie siebie samego w przyszłości i życia
zawodowego
II. Cele szczegółowe
 kształtowanie nawyku dbania o porządek, zamiłowania do
czystości i punktualności
 nauka pracy w zespole ,planowania, podziału zadań
odpowiedzialności za innych
 rozwijania wyobrażeń dzieci o pracy,
 poznawanie i obserwacja ludzi pracujących w różnych zawodach
 kształtowanie zamiłowania do pracy
 uświadamianie dzieciom roli pracy w życiu
 kształtowanie szacunku dla ludzi pracujących – każdy poznany
powinien być traktowany jako ważny i zasługujący na szacunek
 kształtowanie postaw przejawiających się szacunkiem do prac
osób, nie tylko najbliższych.
pracy,
i
ról,
zawód
innych
Kończąc edukacje na poziomie przedszkolnym w ramach oddziaływań
preorientacji zawodowej dziecko potrafi:
1. Wymienić imiona i nazwiska osób bliskich, wie gdzie pracują, czym się
zajmują
2. Zna nazwę miejscowości, w której mieszka, zna ważniejsze instytucje i
orientuje się w rolach społecznych pełnionych przez ważne osoby np.
policjanta, strażaka itp.
III.
Metody i formy
 obserwacja ludzi pracujących
 wycieczki do rożnych zakładów pracy, po przedszkolu, w najbliższym
otoczeniu
 wywiady z ludźmi pracującymi
6








wypowiedzi słowne na ten temat
twórczość artystyczna dzieci w formie pracy np. rysunki, wyklejanki itp.
gry i zabawy tematyczne dotyczące np. rożnych zawodów
inscenizacje i przedstawienia tematyczne
czytanie książek i czasopism związanych z praca zawodowa
spotkania zawodoznawcze z przedstawicielami rożnych zawodów
spotkania z rodzicami wykonującymi rożne zawody
organizowanie uroczystości np. z okazji Dnia Górnika, Dnia Kolejarza
IV. Osoby odpowiedzialne i realizujące preorientacje zawodowa
 nauczyciele nauczania wczesnoszkolnego
7
Program preorientacji zawodowej uczniów na etapie nauczania
wczesnoszkolnego
I.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
II.








Cele programu
Rozwijanie zainteresowań uczniów, wzmacnianie wiary we własne siły
Kształtowanie pozytywnego stosunku do pracy
Poznawanie pracy w wybranych zawodach, szczególnie z najbliższego
otoczenia
Budzenie zainteresowań uczniów różnorodną działalnością zawodową
ludzi, określanie jakie cechy musi posiadać przedstawiciel danego
zawodu
Rozwijanie
zdolności
manualnych,
wyrabianie
nawyków
systematyczności i obowiązkowości w szkole, zachęcanie do pracy w
zespole
Kształtowanie wyobrażeń i życzeń zawodowych
Rezultaty:
 uczeń potrafi powiedzieć czym się interesuje i w jaki sposób
realizuje swoje zainteresowania
 uczeń nabiera przekonania o wartości pracy w życiu
 uczeń poszerza swoją wiedzę na temat funkcjonujących zawodów
 potrafi powiązać zawody z niektórymi cechami osobowości
wymaganymi w zawodach
 uczeń rozwija swoje predyspozycje zawodowe
 potrafi opowiedzieć o swoich marzeniach zawodowych
Metody pracy
zajęcia grupowe
zajęcia integracyjne
mini-wykłady
pogadanki
prezentacje multimedialne
dyskusje
burze mózgów
analiza przypadku
8
 drama, symulacje
Osoby odpowiedzialne za realizację preorientacji zawodowej:
 nauczyciele nauczania wczesnoszkolnego
 pedagog
9
Preorientacja zawodowa w klasach IV-VI szkoły podstawowej
I.
Cele ogólne:
1. Poznawanie znaczenia pracy w życiu indywidualnym i w społeczeństwie,
organizacji pracy i jej efektach na przestrzeni czasów
2. Ułatwianie uczniowi poznawanie siebie -swoich mocnych i słabych stron
3. Wspieranie wrażliwości ucznia, podkreślanie walorów dziecka- zwłaszcza
artystycznych
4. Wpajanie zasad szacunku dla każdej rodzaju pracy
5. Prezentowanie siebie w roli zawodowej
6. Kształtowanie cech charakteru niezbędnych w późniejszej pracy
zawodowej jak: obowiązkowość, punktualność, systematyczność,
doprowadzanie czynności do końca
7. Inspirowanie uczniów do myślenia o przyszłości i planowane swojej
kariery zawodowej
8. Wyjaśnianie znaczenia pracy zawodowej w życiu człowieka
9. Analiza mocnych i słabych stron w kontekście wymarzonego zawodu
10. Rozwój zainteresowań, zdolności, umiejętności i sprawności przydatnych
w pracy zawodowej
11. Wzbudzanie motywacji do podejmowania działań w kierunku
indywidualnych planów zawodowych
12. Wyposażanie uczniów w wiadomości o zawodach i drogach kształcenia
Bloki tematyczne;
Poznaj siebie
Poznaj zawody
Poznaj drogi kształcenia
Gimnazja w danej miejscowości
-spotkanie z przedstawicielami gimnazjów
Cykl spotkań z przedstawicielami zawodów, którymi interesuje się młodzież
Konkurs plastyczny „Kim będę”
Mój zawód w przyszłości
Kalambury zawodów
Tworzenie autoportretów ‘”Ja z kilka lat”
Moje hobby -rekwizyty-rozpoznawanie grup zainteresowań
10
Tworzenie gazetek ściennych oraz wystaw poświęconych rożnym zawodom np.
dzieci wykonują w danym tygodniu zdjęcia ludziom wykonującym rożne zawody
Pokaz mody zawodowej
-pisanie zaproszeń
-ustalanie planu imprezy
Przebieranie się np. za lekarza, górnika, ratownika itp.
Wielki kiermasz zawodów
Zawody świata na przestrzeni dziejów - Dawniej, Dziś, Jurto
Metody i formy
- gry i zabawy
- pogadanki
- prezentacje multimedialne
- konkursy
-burz mózgów
- metoda słoneczka
- mapa myślowa
- udział w kolkach zainteresowań
Formy pracy z rodzicami
- spotkania z rodzicami, na których omawia się potrzebę kształtowania cech
pracowniczych
- potrzebę rozwijania zainteresowań
-wzmacnianie poczucia własnej wartości dzieci
- poznawanie zawodów -wymagań, zadań zawodowych
11
Program orientacji zawodowej dla uczniów gimnazjum
Cele główne
1. Przygotowanie młodzieży do samodzielnej, trafnej decyzji
wyboru
zawodu, ścieżki dalszego kształcenia ,planowania kariery zawodowej
2. Nabycie przez młodzież umiejętności samooceny, określenie własnego
potencjału zawodowego
3. Kształtowanie umiejętności planowania dalszego rozwoju edukacyjnozawodowego
Cele szczegółowe
1. Kształtowanie
umiejętności
planowania
dalszego
rozwoju
edukacyjno - zawodowego i kontynuacji nauki w szkołach
ponadgimnazjalnych.
2. Wyzwalanie własnej aktywności ucznia w kierunku samopoznania,
odkrywanie zainteresowań, uzdolnień, rozpoznawania swojego
usposobienia i temperamentu pod kątem predyspozycji do
wykonywania różnych zawodów.
3. Wskazanie na znaczenie stanu zdrowia i warunków psychofizycznych
w związku z wymaganiami konkretnego zawodu.
4. Wyposażenie uczniów w wiedzę o interesujących ich zawodach, o
czynnościach i warunkach pracy dla konkretnego zawodu.
5. Kształtowanie umiejętności określania swoich celów życiowych,
mocnych
i
słabych
stron,
sprawnego
komunikowania,
autoprezentacji.
6. Wzmacnianie poczucia wartości przez wyłonienie pozytywnych stron
osobowości.
7. Rozwijanie świadomości mobilności zawodowej i pobudzenie
aktywności do poszukiwania alternatywnych rozwiązań w różnych
sytuacjach zawodowych i życiowych.
8. Zapoznanie uczniów ze strukturą szkolnictwa, wskazanie dróg
dalszego kształcenia, przedstawienie warunków przyjęć do
konkretnej
szkoły.
12
1.Wyzwalanie własnej aktywności uczniów w kierunku samopoznania i
samooceny
2.Okreslaenenie własnych zainteresowań i skłonności zawodowych, mocnych i
słabych stron
3.Ksztaltowanie umiejętności określania swoich celów zawodowych i życiowych
4.Nabywanie i poszerzanie kompetencji społecznych - współpracy w grupie,
komunikowania się, autoprezentacji
5.Poznawanie czynników trafnego wyboru zawodu
6.Pozyskiwanie informacji o zawodach i wymaganiach zawodowych
7.Poznawanie dróg kształcenia.
Efekty orientacji
Uczeń potrafi:
1.Okreslic własne zainteresowania i cechy charakteru
2.Potrafi określić swoje zdolności i umiejętności
3.Potrafi określić swoje mocne i słabe stront
4.Zna czynniki trafnego wyboru zawodu – jest świadomy swoich możliwości m.
innymi stanu zdrowia
5.Posiada wiedze o zawodach, które go interesują i wymaganiach w tych
zawodach
6.Zna strukturę szkolnictwa ponadgimnazjalnego
7.Ma wiedze na temat sytuacji zmieniającego się rynku pracy
8.Potrafi przygotować dokumenty aplikacyjne i zasady odbywania rozmów
kwalifikacyjnych.
9.Przygotowanie rodziców do efektywnego wspierania dzieci w podejmowaniu
decyzji edukacyjnych i zawodowych
Treści programu
I. Rozpoznawanie własnych możliwości zawodowych
1.Okreslenie własnych zainteresowań zawodowych
2. Uświadomienie własnych uzdolnień ,rozwijanie własnych uzdolnień
3.Uznawanie wartości a konkretne oczekiwania wobec zawodu
4.Typy osobowości i zbieżne z nimi środowiska pracy
5.Czynniki trafnego wyboru zawodu, w tym mój stan zdrowia
6.Aspiracje i ambicje zawodowe
II. Świat zawodów
13
1. Podział zawodów ze względu na dominujące czynności: zawody związane z
rzeczami, zawody związane z praca z ludźmi, zawody związane z danymi
2.Poznawanie zawodów- opisy zawodów i ich wymagania
III. Możliwości dalszego kształcenia i doskonalenia zawodowego
1.Zapoznanie uczniów ze struktura kształcenia ponadgimnazjalnego
2.Mozliwosci doskonalenia zawodowego w systemie pozaszkolnym
IV. Rynek pracy
1.Zapoznanie się z sytuacja na lokalnym i ogólnopolskim rynku pracy
2.Poznanie mechanizmów funkcjonowania rynku pracy i wymagań stawianych
przez rynek pracy
3.Poznanie prognoz dotyczących zatrudnienia i zawodów przyszłości
Metody i formy
- zajęcia warsztatowe
- lekcje zawodoznawcze
- pogadanki i dyskusje
- mini- wykłady
-wycieczki do zakładów pracy
-spotkania z przedstawicielami danych zawodów
- burza mózgów
- prezentacje multimedialne
- konkursy
- mapa myśli
14
Program orientacji i poradnictwa zawodowego dla uczniów liceum
ogólnokształcącego
Okres nauki w szkole ponadgimnazjalnej jest czasem, w którym uczniowie
wyprobowują rożne role społeczne, zdobywają nowe doświadczenia zarówno w
trakcie nauki szkolnej jak i w wolnym czasie. Wybierając naukę w liceum
ogólnokształcącym część młodzieży chce odwlec decyzje o wyborze zawodu,
ale planuje kontynuowanie nauki najczęściej na poziomie studiów wyższych.
Kontynuując naukę w liceum ogólnokształcącym chcą uzyskać szeroką wiedzę
ogólną ,wszechstronnie rozwijać się, przygotować się do matury i zaplanować
drogę dalszego rozwoju edukacyjno-zawodowego.
Cele ogólne
1.Przygotować młodzież do podjęcia samodzielnej decyzji wyboru kierunku
studiów, kierunku dalszego kształcenia i zaplanowania ścieżki kariery
zawodowej.
2.Pobudzanie młodzieży do nabywania i poszerzania kluczowych kompetencji
społecznych i zawodowych.
3.Przygotowac młodzież do aktywnego wejścia na rynek pracy i podjęcia ról
zawodowych.
Cele szczegółowe
1.Rozwijanie aktywności poznawczej uczniów w kierunku właściwej,
pogłębionej samooceny możliwości zawodowych.
2.Określenie obszaru zainteresowań, predyspozycji i preferencji zawodowychokreślenie swojego potencjału zawodowego.
3.Przygotowywanie młodzieży do planowania realistycznych planów kariery
zawodowej w kontekście swojego potencjału zawodowego.
4.Pobudzanie uczniów do aktywnego poznawania ścieżek kariery zawodowej w
wybranych obszarach zawodowych ,m. innymi w kontekście zawodów
przyszłości.
5.Poznawanie możliwości kształcenia w krajach Unii Europejskiej.
6.Poznanie wymagań rekrutacyjnych na wybrane kierunki studiów.
7.Poznawanie mechanizmów funkcjonowania rynku pracy i właściwe
przygotowanie się do wejścia na rynek pracy.
8.Nabywanie umiejętności radzenia sobie ze stresem .
15
Treści programu:
1. Rozbudzeniu świadomości konieczności planowania rozwoju i kariery
zawodowej,
2. Samopoznaniu i określeniu predyspozycji wyznaczających rozwój zawodowy
i karierę zawodową, autodiagnozę preferencji i zainteresowań zawodowych w
odniesieniu do specyfiki realizowanego rozszerzenia.
3.Ściezki kształcenia i rozwoju zawodowego na poziomie studiów wyższych.
4.Zawody przyszłości.
5.Mozliwosci kształcenia w krajach Unii Europejskiej.
6.System i wymogi rekrutacyjne na studia wyższe na wybranych kierunkach.
7.Konfrontowanie samooceny uczniów z wymaganiami szkół wyższych i rynku
pracy.
8. Doskonalące umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej i
współdziałania,
9. Redagowania dokumentów aplikacyjnych /CV, list motywacyjny/,
10. Rozwijaniu i doskonaleniu umiejętności autoprezentacji i rozmowy
wstępnej /kwalifikacyjnej/ z pracodawcami.
12.Przygotowanie do samodzielności w trudnych sytuacjach życiowych:
egzamin-radzenie sobie ze stresem.
13.Analizę potrzeb rynku pracy i możliwości zatrudnienia na lokalnym i
krajowym rynku.
Metody i formy pracy
- zajęcia warsztatowe
- prelekcje
- mini –wykłady
- prezentacje multimedialne
-konkursy
- dyskusje
- burza mózgów
- mapa myśli
-analiza przypadku
- doradztwo indywidualne
- wycieczki zawodoznawcze
- spotkania z przedstawicielami wybranych zawodów
- spotkania z przedstawicielami uczelni wyższych
16