krótki rys dziejów szpitala klinicznego dzieciątka jezus w warszawie

krótki rys dziejów szpitala klinicznego dzieciątka jezus w warszawie

KRÓTKI RYS DZIEJÓW SZPITALA KLINICZNEGO DZIECIĄTKA JEZUS W WARSZAWIE
W dniu 5 sierpnia 1897 roku, w asyście ówczesnych władz Warszawy, dostojników
kościelnych, architektów, budowniczych i lekarzy odbyła się uroczystość złożenia kamienia
węgielnego pod budowę nowego szpitala pod wezwaniem Dzieciątka Jezus, usytuowanego w
obrębie Folwarku Świętokrzyskiego, ograniczonego obecnie istniejącymi ulicami Nowogrodzką,
Chałubińskiego, Koszykową, Starynkiewicza i Żelazną.
Historia szpitala jest nieco dłuższa i rozpoczyna się w 1732 roku, kiedy dzięki inicjatywie
i staraniom francuskiego księdza Gabriela Piotra Baudouina ze zgromadzenia księży Misjonarzy
powstał Dom Podrzutków i Porzuconych Dzieci przy Krakowskim Przedmieściu w Warszawie.
W latach 1757-58 placówka została przeniesiona na plac Warecki i stała się główną instytucją
opiekuńczo–leczniczą w mieście. W 1764 roku w jej obrębie działał już nie tylko Dom Podrzutków,
ale również szpital dla chorych dorosłych, kalek i starców liczący 160 łóżek. Znajdowały się tam
zabudowania: dom dla lekarzy, pawilon główny, prosektorium, kaplica przedpogrzebowa, Instytut
Położniczy ze szkołą akuszerek. Działalności patronował ksiądz Baudouin - dyrektor placówki.
Po ponad 100 latach funkcjonowania Szpitala, wobec rosnących potrzeb mieszkańców
Warszawy i brakiem gruntów na dalszą rozbudowę, w roku 1891 Rada Miejska Dobroczynności
Publicznej podjęła decyzję o przeniesieniu go z placu Wareckiego na tzw. Folwark Świętokrzyski
znajdujący się w pewnym oddaleniu od ówczesnej Warszawy.
Budowę Szpitala Dzieciątka Jezus w obecnej lokalizacji zakończono 14 lutego 1901 roku pod
kierunkiem pomysłodawcy i architekta Józefa Piusa Dziekońskiego. Naczelnym lekarzem Szpitala
został dr Józef Wszebor. Powstał szpital o zabudowie pawilonowej, wzorowany na budynkach
szpitalnych Friedichshein i Am Urbau w Berlinie i Hamburger Eppendorf w Hamburgu, spełniający w
pełni ówczesne europejski standardy nowoczesnej placówki szpitalnej, z oddziałami: chirurgicznym,
chorób wewnętrznych kobiet i mężczyzn, Instytutem Położniczym, Instytutem Szczepienia Ospy i
Domem Wychowawczym, klinikami uniwersyteckimi (chirurgiczne, diagnostyczne okulistyczne i
terapeutyczne), z salami ćwiczeń dla studentów medycyny (w tym Instytut Anatomo- Patologiczny),
zabudowaniami gospodarczymi, administracyjnymi, ambulatoryjnymi, apteką, pomieszczeniami do
przechowywania zwłok, cerkwią i kaplicą katolicką, której rozbudowa rozpoczęta w roku 1902
zaowocowała w 1925 r. powstaniem kościoła pod wezwaniem Dzieciątka Jezus. Przed wejściem do
kościoła umieszczono przeniesiony z Cmentarza Wareckiego przy dawnym szpitalu Dzieciątka Jezus obelisk poświęcony zmarłym w tymże szpitalu w latach 1757-1799, zachowany do dnia dzisiejszego.
Na terenie Szpitala działał system kanalizacji i wodociągów połączonych z siecią miejską.
Dopływ prądu do oświetlenia zarówno budynków jak i terenu gwarantowała przeznaczona
wyłącznie na potrzeby szpitala własna stacja elektryczna. Pawilony były ogrzewane, działała
wentylacja. W części pawilonów istniały windy. Szpital liczył 629 łóżek dla dorosłych i 98 dla dzieci.
W 1907 r. zmianie uległa organizacja szpitala. Zarząd nad jego działalnością przejął Magistrat
m. Warszawy. Uniwersytet Medyczny odpowiadał za funkcjonowanie klinik, a gospodarkę szpitala
powierzono Siostrom Miłosierdzia.
1
Po odzyskaniu niepodległości szpital sukcesywnie się rozbudowywał i modernizował.
W latach 1936-38 jego baza powiększyła się o pawilon usytuowany przy ulicy W. Oczki , w którym
znalazły się ambulatoria i gabinety do fizykoterapii. W 1938 r. uruchomiono na terenie Szpitala
własną studnię artezyjską.
W roku 1939 szpital liczył 1028 łóżek. Działa pracownia rentgenowska dysponująca 20
łóżkami dla chorych poddawanych radioterapii (m in. radem ), pracownia anatomo-patologiczna,
oddział przyrodo-leczniczy i pracownia chemiczno-biologiczna.
W czasie II wojny światowej Szpital Dzieciątka Jezus nie przerwał działalności leczniczej i
dydaktycznej. Baza powiększyła się do 1600 łóżek, wykorzystując dodatkowe pomieszczenia Izby
Skarbowej, Domu Wychowawczego , Kliniki Dermatologicznej i Domu Medyka. Od września 1940
roku na polecenie władz niemieckich nadzór nad klinikami i zakładami przejął zarząd miejski miasta
Warszawy. W roku 1941 na teren szpitala Dzieciątka Jezus przeniesiono z innych warszawskich
placówek leczniczych oddziały: położnictwa zakaźnego i chorób płuc oraz klinikę chorób nosa, gardła
i uszu.
W czasie Powstania Warszawskiego Szpital znalazł się w ogniu walk. W dniu 13.08.1944 roku
pacjenci i personel medyczny przeżyli gehennę na skutek działań nacjonalistów ukraińskich z Pułku
Kamińskiego, wspieranych przez hitlerowców. Zaraz po tym incydencie, w drugiej połowie sierpnia
część oddziałów została ewakuowana do Grodziska, Podkowy Leśnej, Milanówka. Pozostałe Kliniki
w październiku 1944 roku zostały przeniesione do Piastowa, na teren fabryki Tudor.
Od początku działań wojennych, od października 1939 roku na terenie Szpitala Dzieciątka
Jezus działał nieprzerwanie Ruch Oporu, popierany przez władze Szpitala. Prowadzone było tajne
nauczanie studentów medycyny w ramach Szkoły Zaorskiego. Siostry Szarytki niosły nieocenioną
pomoc nie tylko chorym, ale także ukrywając dzieci i dorosłych pochodzenia żydowskiego.
Prowadzono szkolenia sanitariuszek, gromadzono środki opatrunkowych, leki, a nawet broń, co miało
przyczynić się do wsparcia działań w czasie planowanego Powstania Warszawskiego.
Na skutek działań wojennych zginęło 41 pracowników Szpitala Dzieciątka Jezus oraz 300 pacjentów.
Myśl o powrocie Szpitala Dzieciątka Jezus do właściwej siedziby w Warszawie nie opuszczała
personelu tymczasowo ewakuowanego do Piastowa. W dniu 18.01.1945 roku grupa osób wyjechała
do Warszawy, aby przygotować przeniesienie Szpitala do starej siedziby. Ogromnym wysiłkiem,
pokonując szereg podstawowych trudności (brak środków finansowych, zniszczenia wojenne bazy
szpitalnej) i dzięki bezgranicznej ofiarności i determinacji personelu, a także pomocy Wydziału
Szpitalnictwa Warszawy i placówki Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, a także darów UNRA,
w lipcu 1945 roku uruchomiono Szpital w obecnej lokalizacji, początkowo z 300 łóżkami szpitalnymi.
Prace restauratorskie, dbałość o coraz lepsze wyposażenie, organizacja klinik i zakładów, zatrudnienie
wielu lekarzy o niepodważalnym autorytecie zaowocowały imponującymi wynikami.
W 1946 roku w Szpitalu Dzieciątka Jezus działały następujące Kliniki: II Klinika Chorób
Wewnętrznych (kierownik - prof. W. Orłowski ), I Klinika Chorób Chirurgicznych (prof. T. Budkiewicz),
Klinika Ginekologiczno-Położnicza (prof. A. Czyżewicz ) , Klinika Laryngologiczna (prof. A. Dobrzański),
Klinika Okulistyczna (prof. W.Melanowski), Klinika Neurologiczna (Prof. A. Opolski) , Oddział Chirurgii
2
Urazowej (prof. A.Gruca), Oddział Wewnętrzny (prof.A. Biernacki ), Oddział Chirurgiczny (prof. J.
Zaorski), VIII Oddział Wewnętrzny (dr Z. Traczyk), Oddział Radioterapii (dr W. Wolaszkiewicz), Oddział
Chirurgii Szczękowej (prof. F. Borusewicz). W tym samym roku Szpital wzbogacił się o zakład
rentgenowski, pracownię anatomo-patologiczną, oddział fizykoterapii.
Z dniem 1.10.1950 roku Szpital Dzieciątka Jezus zmienił nazwę na Państwowy Szpital
Kliniczny nr 1 Akademii Medycznej (PSK 1).
W 1951 roku w strukturę organizacyjną Szpitala włączono Klinikę Dermatologiczną i Klinikę
Chorób Dziecięcych mieszczącą się przy ul. Litewskiej. W następnym roku baza Szpitala powiększyła
się II Klinikę Ginekologiczno-Położniczą utworzoną na b azie Szpitala Ginekologiczno-Położniczego
przy ul. Karowej i Klinikę Gastrologiczną przy ul. Goszczyńskiego.
W latach 50-tych ubiegłego wieku Klinika Ortopedii powiększyła się o nowoczesny pawilon nr 20.
Powstał też pawilon Kliniki Urologicznej.
W 1952 roku na mocy instrukcji Ministra Zdrowia dotyczącej zasad organizacji Państwowych
Szpitali Klinicznych określono, że kliniki i zakłady PSK 1 pozostają pod zarządem Akademii Medycznej.
W ten sposób połączono dwie funkcje. Szpital pozostawał miejscem zajęć dydaktycznych dla
studentów medycyny i badań naukowych, podlegając w tym zakresie Akademii Medycznej. Z drugiej
strony Szpital pełnił rolę uznanej i znaczącej jednostki usługowo-leczniczej dla mieszkańców
Warszawy i jej okolic oraz miejsca specjalizacji lekarzy wielu specjalności. Wszystkie oddziały Szpitala
zostały przemianowane na kliniki. W 1955 roku ustalono ostatecznie formę funkcjonowania
Państwowych Szpitali Klinicznych. Podlegały one Akademiom Medycznym, natomiast finansowane
były z budżetu centralnego.
W latach 60-tych wprowadzono rejonizację lecznictwa otwartego i zamkniętego na bazie
zespołów opieki zdrowotnej . Zmiany te objęły również nasz Szpital.
Lata 70-te przyniosły dalszą reorganizację. W myśl zarządzenie Ministra Zdrowia i Opieki
Społecznej na terenie szpitali klinicznych powstały Instytuty Naukowe w oparciu o bazę
odpowiednich klinik, co spowodowało konieczność zwiększenia nakładów finansowych na te
jednostki przy znacznych trudnościach w pozyskiwaniu środków.
W 1975 roku z terenu PSK nr 1, na obszar nowopowstałego Centralnego Szpitala Klinicznego
przy ul. Banacha przeniesiono Kliniki : Neurochirurgiczną, Laryngologiczną i Chirurgiczną, a
pozostałe po nich budynki przekazano czasowo (do roku 1980 ) Szpitalowi Soleckiemu (na okres
trwającego w nim remontu kapitalnego).
Po tej reorganizacji na terenie Szpitala pozostały m.in. Kliniki: Ortopedyczna, Chorób
Wewnętrznych, Chorób Naczyń, Gastroenterologii i Przemiany Materii, Kardiologii, I i II Klinika
Ginekologii i Położnictwa, Chorób Oczu, Neurologiczna, Radioterapii, Chirurgii Szczękowej, Oddział
Chirurgii Ogólnej, Instytut Transplantologii, Centralne Laboratorium, Zakłady Rentgenodiagnostyki i
Anatomii Patologicznej.
W 1986 roku na teren CSK 1 przy ul. Banacha przeniesiono kolejne placówki działające
dotychczas w PSK nr 1 : Katedrę i Klinikę Neurologii oraz Kliniki które organizacyjnie tworzyły Instytut
3
Chorób Wewnętrznych. Były to kliniki: Chorób Wewnętrznych, Chorób Naczyń i Nadciśnienia
Tętniczego, Gastroenterologii i Chorób Przemiany Materii , Kardiologii.
W 1988 roku z PSK nr 1 wyłączono II Klinikę Ginekologiczno-Położniczą przy ul. Karowej
podporządkowując ją bezpośrednio Akademii Medycznej.
W pierwszej połowie lat 90-tych w pomieszczeniach odrestaurowanych po przeniesieniu
Instytutu Chorób Wewnętrznych miejsce znalazły : Zakład Radiologii Stomatologicznej, Zakład
Chirurgii Stomatologicznej, I Klinika Chirurgii Szczękowo-Twarzowej, a także przeniesiony
z gmachu przy ul. Filtrowej 30 Zakład Protetyki Stomatologicznej. Pozostałe Zakłady Instytutu
Stomatologii nadal pozostałwały w budynkach przy ul. Miodowej.
W tym samym czasie Katedra i Klinika Ortopedii powiększyła się o Oddziały: Zapaleń Kości,
Chirurgii Ręki, Chirurgii Kolana .
Na uwagę zasługuje fakt, że w 1992 roku dzięki staraniom ówczesnego dyrektora PSK nr 1 dr
med. B. Szczypiorowskiego przywrócono Szpitalowi jego właściwą, historyczną nazwę Szpital
Dzieciątka Jezus, pod którą Szpital pracuje do dnia dzisiejszego.
Po przejściu dr Szczypiorowskiego na emeryturę, funkcję dyrektora Szpitala objął w dniu
1.11.1997 roku Sylwester Bielenin i sprawował ją do dnia 30.09.2005 roku.
Decyzją nr 24/98 r. z dnia 11.12.1998 roku Minister Zdrowia i Opieki Społecznej przekształcił
Państwowy Szpital Kliniczny Nr 1 Dzieciątka Jezus w Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej
pod nazwą Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus – Centrum Leczenia Obrażeń.
Od 1999 roku Szpital realizował świadczenia zdrowotne w oparciu o umowy z Kasą Chorych,
a następnie z Narodowym Funduszem Zdrowia oraz procedury wysokospecjalistyczne finansowane
przez Ministerstwo Zdrowia. W Szpitalu były podejmowane ciągłe starania w celu pozyskania
środków finansowych na remonty budynków, które władze Akademii Medycznej w Warszawie oddały
w zarząd Szpitalowi. W latach 1995 – 1997 przeprowadzono remont pomieszczeń Kliniki Chirurgii
Ogólnej i Transplantacyjnej (pawilon 11 C) oraz dobudowano blok operacyjny i sale dla pacjentów tej
Kliniki. Remont został sfinansowany między innymi przez Komitet Badań Naukowych, PFRON, ZUS,
Fundację Współpracy Polsko–Niemieckiej oraz dzięki darowiznom osób prywatnych. W ramach
posiadanych środków finansowych remontowano również inne budynki Szpitala.
W 2002 roku rozpoczęto budowę – modernizację i nadbudowę Pawilonu nr 4 oraz budowę
łącznika między Pawilonem nr 4 i Pawilonem nr 5. Dzięki staraniom prof. dr hab. med. Janusza
Piekarczyka oraz kierownictwa Szpitala w maju 2009 roku oddano do użytkowania Pawilon nr 4
z przeznaczeniem dla Kliniki Chirurgii Czaszkowo–Szczękowo–Twarzowej, Jamy Ustnej
i Implantologii oraz część łącznika, w którym na piętrze znajduje się blok operacyjny, a na parterze
Poradnia tej Kliniki. W kolejnych latach inwestycja została zakończona – w drugiej części łącznika
powstał blok operacyjny dla Kliniki Okulistyki.
W okresie od 1.01.2006 roku do 31.12.2007 roku funkcję dyrektora Szpitala pełnił dr Artur
Tomaszewski, który wcześniej (1.10-31.12.2005 ro) pracował na stanowisku pełniącego obowiązki
dyrektora.
4
W 2006 roku wykonano kapitalny remont Kliniki Immunologii, Transplantologii
i Chorób Wewnętrznych.
Od dnia 13.05.2008 roku do chwili obecnej dyrektorem Szpitala Dzieciątka Jezus pozostaje
prof. dr hab.med. Janusz Wyzgał.
W latach 2008 r i 2009 wymieniony został dach na budynku Kuchni (pawilon 9), wymieniono
okna oraz wykonano nową elewację w tym budynku. Remont został sfinansowany przez
Stowarzyszenie Żywieniowców.
Na podstawie Decyzji Nr 233/2009/2009 z dnia 17 marca 2009 r. Mazowiecki Wojewódzki
Konserwator Zabytków w Warszawie wpisał do rejestru zabytków nieruchomych województwa
mazowieckiego historyczny układ urbanistyczny i zespół budowlany Szpitala Dzieciątka Jezus,
położony na obszarze ograniczonym ulicami: Nowogrodzką – Chałubińskiego – Oczki – Koszykową.
W czerwcu 2009 roku rozpoczęto prace polegające na rozbudowie Szpitalnego Oddziału
Ratunkowego. W 2010 roku zakończony został I etap budowy - stan surowy SOR. Dyrekcja Szpitala
podejmuje starania mające na celu pozyskanie środków finansowych, które pozwoliłyby zakończyć tę
budowę i udostępnić nowe pomieszczenia, w których funkcjonowałby SOR realizujący świadczenia
zdrowotne oraz kształcone byłyby kolejne kadry medyczne. Należy zaznaczyć, że Szpitalny Oddział
Ratunkowy (SOR) został z dniem 26.01.2004 r. na podstawie Wojewódzkiego Planu Zabezpieczenia
Medycznych Działań Ratowniczych dla województwa mazowieckiego włączony do systemu
Państwowego Ratownictwa Medycznego (Decyzja MCZP/VI/D-SOR/164/2003). Świadczenia
zdrowotne z tego zakresu są realizowane w świeżo wyremontowanych pomieszczeniach Izby Przyjęć.
W 2010 r. wykonano prace modernizacyjne w Klinice Medycyny Transplantacyjnej, a dzięki
uzyskaniu dalszych środków finansowych z Narodowego Programu Rozwoju Medycyny
Transplantacyjnej w 2011 r. modernizacja tej Kliniki będzie kontynuowana. W ramach tego Programu
przyznano Szpitalowi również środki finansowe na remont Kliniki Immunologii, Transplantologii
i Chorób Wewnętrznych oraz Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej.
Dzięki środkom uzyskanym z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, z Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego i Ministerstwa Zdrowia i wsparciu udzielonemu przez Warszawski
Uniwersytet Medyczny w Warszawie, Szpital w latach 2011 - 2012 realizował projekt pod
nazwą „Poprawa dostępności i jakości leczenia specjalistycznego poprzez stworzenie Centrum
Diagnostyki i Leczenia Żylnej Choroby Zakrzepowo Zatorowej w Szpitalu Dzieciątka Jezus”. Placówka
powstaje w przebudowanej siedzibie Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii. Głównym
inicjatorem inwestycji był kierownik Kliniki, prof. dr hab. med. Piotr Pruszczyk.
Jednostki organizacyjne Szpitala są wyposażone w nowoczesny sprzęt diagnostyczny, do
którego należy zaliczyć między innymi: 64-rzędowy tomograf komputerowy (Zakład Radiologii
Klinicznej), aparat ultrasonograficzny 3D (Klinika Położnictwa i Ginekologii), a w 2012 roku został
uruchomiony rezonans magnetyczny – pierwszy w Polsce i jeden z niewielu w Europie – cyfrowy
szerokopasmowy, wysokopolowy system MR.
W dniu 16 lipca 2009 r. zostało podpisane porozumienie pomiędzy Ministerstwem Zdrowia
i Warszawskim Uniwersytetem Medycznym w sprawie połączenia Lecznicy Centrum Lecznictwa
5
Ogólnego i Geriatrii ze Szpitalem Klinicznym Dzieciątka Jezus. W dniu 2 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy
postanowieniem WA.XII NS-Rej KRS/031134/09/787 wykreślił z Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS
0000131076 podmiot Lecznica Centrum Lecznictwa Ogólnego i Geriatrii w Warszawie. Następnie
postanowieniem WA.NS – Rej KRS/034193/09/525 Sąd dokonał wpisu do Krajowego Rejestru
Sądowego w księdze Szpitala o połączeniu placówek. Po przejęciu jednostka otrzymała nazwę Zespół
Poradni – Lecznica. Dokonano jej reorganizacji i dostosowano strukturę do zawartych z NFZ
kontraktów.
Szpital hospitalizuje rocznie średnio 45 tysięcy pacjentów, w tym blisko 5000 pacjentów ze
schorzeniami i urazami układu ruchu, około 3600 po przeszczepieniach nerek, trzustki lub wątroby.
Jednocześnie w Szpitalu rocznie wykonywanych jest około 1800 zabiegów chirurgicznych (w tym
przeszczepienia wątroby, trzustki, nerki). W Szpitalu funkcjonują również 32 poradnie specjalistyczne,
w których lekarze specjaliści udzielają rocznie około 370 tys. porad. Ponadto w strukturach Szpitala
znajduje się 7 zakładów stomatologicznych oraz Zakład Radiologii Klinicznej, Zakład Immunologii
Klinicznej i 39 pracowni specjalistycznych.
Szpital Kliniczny Dzieciątka Jezus jest wiodącą placówką w zakresie medycyny
transplantacyjnej i urazowej (szczególnie urazów wielonarządowych). Realizowane są tu nowatorskie
zabiegi, do których należy zaliczyć operacje wewnątrzmaciczne (Klinika Położnictwa i Ginekologii),
wszczepianie stymulatora nerwów krzyżowych Inter Stim leczącego choroby pęcherza moczowego
(Klinika Urologii Ogólnej, Onkologicznej i Czynnościowej), przeszczepianie wysepek trzustkowych oraz
trzustki - pierwsze zabiegi w Polsce (Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej).
Jednostki Szpitala wyróżniają się doskonałymi wynikami leczenia stanów do niedawna
nieuleczalnych i opornych na leczenie, a związanych z istotną poprawą jakości życia i sprawności
pacjenta.
Warszawa, dnia 05. września 2012 roku.
6