Mutyzm...kiedy dziecko przestaje mówić

Mutyzm...kiedy dziecko przestaje mówić...
Mutyzm jest określany jako zjawisko braku lub ograniczenia mówienia, przy zachowanym
rozumieniu mowy. Występuje u osób, które wcześniej w sposób prawidłowy posługiwały się mową.
Pojawia się on w różnym wieku, głównie między 3 a 5 rokiem życia.
Z uwagi na przyczynę występowania możemy wyróżni dwie podstawowe postaci mutyzmu:
1. mutyzm organiczny
2. mutyzm funkcjonalny, zwany również psychogennym.
Mutyzm organiczny powstaje na skutek :

uszkodzeń w centralnym układzie nerwowym

uszkodzeń w obrębie krtani i jamy ustnej (podniebienia, języka, szczęk, warg).
Mutyzm funkcjonalny charakteryzuje się uogólnioną i trwałą niechęcią do mówienia i ma głównie
podłoże psychologiczne (brak stymulacji ze strony środowiska, nieprawidłowa struktura rodziny,
konflikty rodzinne, błędy wychowawcze, przeżycia traumatyczne, długotrwałe sytuacje stresowe).
Rozpoznawany jest wówczas, gdy z całą pewnością możemy stwierdzić, że nie ma dysfunkcji
mózgowych oraz zaburzeń w funkcjonowaniu aparatu artykulacyjnego.
Mutyzm funkcjonalny występuje w dwóch postaciach:
1. mutyzm selektywny, zwany również wybiórczym
2. mutyzm całkowity.
Mutyzm selektywny (wybiórczy) pojawia się zwykle między 5 a 6 rokiem życia (niektórzy autorzy
podają okres między 3 a 8 r.ż). Częściej występuje u dziewcząt i może współwystępować z innymi
zaburzeniami, jak: jąkanie, zachowania opozycyjno-buntownicze.
Mutyzm selektywny polega na tym, że dziecko odzywa się jedynie do pewnych osób lub
wybranych grup, na przykład: nie rozmawia z nauczycielami lub rozmawia z wybranymi dziećmi,
może rozmawiać tylko z niektórymi członkami rodziny lub nie odzywać się w ogóle. Istotne jest, że
niezależnie od sytuacji widoczna jest wyraźna niechęć dziecka do mówienia, co może przejawiać
się: wypowiadaniem monosylab, brakiem inicjowania kontaktu słownego. W mutyzmie zachowane
jest rozumienie, a zatem możliwe jest, aby dziecko udzielało odpowiedzi pisemnie (często
wykorzystuje tę formę kontaktu w szkole). U dzieci z tym rodzajem logofobii widoczna jest
wzmożona chęć do posługiwania się:

gestykulacją

mimiką

kontaktem wzrokowym.
Czasami obserwuje się całkowite wycofanie się z zachowań pozawerbalnych, czyli:

brak gestykulacji

opuszczanie głowy, chowanie się

unikanie kontaktu wzrokowego.
Mutyzm...kiedy dziecko przestaje mówić...
Nieprawidłowy stosunek otoczenia (zmuszanie do mówienia) może doprowadzić do wtórnych
zaburzeń emocjonalnych, takich jak: agresja i autoagresja, negatywizm emocjonalny, wycofanie.
Jako lżejszą postać tego zaburzenia uważa się mutyzm sytuacyjny. Może on występować u
prawidłowo mówiących dzieci w sytuacjach nowych bądź trudnych (objawy cofają się wraz ze
zmianą sytuacji na korzystną). Przykładem jest tutaj proces adaptacji dziecka do przedszkola lub
szkoły.
Mutyzm całkowity pojawia się w
sytuacjach trudnych i traumatycznych, bezpośrednio
zagrażających bezpieczeństwu dziecka. Różni się on od mutyzmu selektywnego tym, że dziecko
nie mówi w ogóle. Mogą natomiast wystąpić nieartykułowane dźwięki, krzyk, szept lub zachowania
niewerbalne.
Co może zrobić rodzić, by pomóc dziecku z mutyzmem...?
1. Zachowaj równowagę (nie stawiaj dziecku nierealistycznych wymagań i łagodnie zachęcaj do
komunikacji)
2. Spraw, by dziecko angażowało się w proces komunikacji (a nie stało za Twoimi plecami)
3. Nie wypowiadaj się za dziecko (myśl kategoriami "zatykam usta"; powtarzanie tej reguły sprawi,
że dziecko bardziej będzie się angażowało w rozmowę oraz inicjowało ją)
4.Wystawiaj dziecko na oddziaływania społeczne (im więcej sytuacji komunikacyjnych, tym lepiej)
5. Buduj poczucie własnej wartości dziecka (chwal za małe sukcesy)
6. Okazuj zrozumienie i zainteresowanie tym, co mówi dziecko
7. Przygotuj dziecko na nowe wydarzenia (uprzedź dokąd się wybieracie, kto Was odwiedzi)
8. Pomóż dziecku robić "małe kroczki" w kierunku pełnej komunikacji
9. Jeśli Twoje dziecko nagle przestanie mówić, skonsultuj się z logopedą i psychologiem.
Autor: mgr Magdalena Gutkowska, neurologopeda
Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Koluszkach