Zabawy rozwijające sprawność ruchową (motorykę dużą):

Zabawy i ćwiczenia ogólnorozwojowe dla dzieci w
wieku przedszkolnym
Zabawy rozwijające sprawność ruchową
(motorykę dużą):
Ćwiczenia wdrażające do utrzymywania prawidłowej
postawy ciała:
●
●
●
●
●
●
Stawanie na palcach i wyciąganie do góry ciała, np. wspinanie
się na palcach i naśladowanie zrywania owoców
Zabawa z szarfą trzymaną dwiema rękami na końcach:
napinanie i rozluźnianie, skręt w lewo i prawo, skłon do
przodu, przechodzenie
i przeskakiwanie obunóż
„Zrób tak jak ja” – dotykanie dłonią poszczególnych części
ciała, witanie się nosa z kolanem itp
„Rowerek” w powietrzu, leżąc na plecach
Chodzenie z woreczkami na głowie, na ramionach
Czworakowanie – naś ladowanie zwierzątek, wyginanie
grzbietów jak kotki, omijanie przeszkód, wchodzenie do tunelu,
pokonywanie przeszkód.
Ćwiczenia uczące regulowania napięcia mięśniowego
• „Start rakiety w kosmos” – wyskok, dzieci kucają mocno,
opierając się na całych stopach, na hasło start (można odliczać
z dziećmi 10, 9, 8…) wyskakują do góry;
1
• „Wyciskanie pomarańczy” – ściskanie dłoni i rozluźnianie;
• spacer z piłeczką pingpongową na łyżeczce lub z
dzwoneczkiem w ręce, tak by nie zadzwonił,
• „Start samolotu” – dziecko kuca stabilnie na obu nogach,
powoli podnosi się i zaczyna naśladować lot.
Ćwiczenia zmierzające do wyczuwania własnego ciała
• „Leci, leci mucha…, gdzie usiadła?” – dziecko z
zamkniętymi oczami koncentruje się na wrażeniach płynących
spoza swojego ciała;
• „Pisze pani na maszynie…” – masażyki są nie tylko
wspaniałym przeżyciem dla masowanego, ale także masujący
rozwija precyzję ruchów.
Ćwiczenia zmierzające do poznania nóg
●
●
●
●
●
●
Marszczenie stopami chusteczki, chwytanie jej palcami i
unoszenie, wyrzucanie chusteczki do góry
Uderzenie nogami rytmicznie w woreczki z grochem
Odbijanie balonika nogami, kolanami, brzuchem
Naśladowanie skoków małego ptaszka, ropuchy, zająca
Stymulacja materiałami naturalnymi: w fasoli, w małych
orzechach włoskich – toczenie, układanie kompozycji z
kolorowej fasoli
Toczenie piłki nogą.
Ćwiczenia równowagi
• Szybkie wstawanie i siadanie na podłodze,
2
• Chodzenie po wyznaczonych trasach,
• Chodzenie noga za nogą – po sznurku
• Chodzenie i bieganie między rozrzuconymi woreczkami, np.
„Patrz pod nogi”,
• „Omijanie kałuż” – np. omijanie rozrzuconych na podłodze
szarf.
Zabawy doskonalące koordynację ręka – oko
• Zabawy z woreczkami: podrzucanie i łapanie,
• Wrzucanie do wiaderka np. kulek z gazet,
• Toczenie dużej piłki lewą i prawą ręką,
• Rysowanie w powietrzu kółek (dużych i małych) wstążką lub
chusteczką,
• Przekraczanie środkowej osi ciała z wykorzystaniem
propozycji P. Dennisona: rysowanie leniwej ósemki ręką lewą i
prawą, nogą lewą i prawą.
Zabawy i ćwiczenia rozwijające sferę
poznawczą (pamięć, uwaga, wiedza o świecie,
schemat ciała, figury geometryczne)
Czytanie dziecku bajek
Już trzyletnie dziecko rozpoznaje bohaterów bajek.
Identyfikuje się z nimi, a swoją mimiką manifestuje wobec
nich sympatię lub antypatię.
Wyliczanki
3
●
●
●
●
Ele mele dudki,
Gospodarz malutki,
Gospodyni jeszcze mniejsza,
Ale za to zaradniejsza.
Ene due rabe,
bocian połknął żabę,
a później Chińczyka,
co z tego wynika,
raz, dwa, trzy, wychodź ty.
Trąf, trąf misia bela.
Misia asia konfacela.
Misia a, misia be,
misia asia
konface.
Entliczek - pentliczek,
czerwony stoliczek,
na kogo wypadnie,
na tego – bęc!
Wierszyki z pokazywaniem
●
Tu paluszek (pokazujemy wskazujący palec jednej ręki).
Tu paluszek (pokazujemy wskazujący palec drugiej ręki).
Kolorowy mam fartuszek (wykonujemy ruch ręką, wskazując
fikcyjny fartuszek).
Tu jest rączka (prawą rękę wysuwamy wierzchem dłoni do
przodu).
A tu druga (lewa ręka jw. w przód).
A tu oczko do mnie mruga (pokazujemy oko).
Tu jest buzia (pokazujemy buzię).
4
Tu ząbeczki (wskazujemy ręką na zęby, może być szeroki
uśmiech).
Tu wpadają cukiereczki (otwieramy buzię i wskazujemy
palcem do środka).
Tu jest główka (pokazujemy ręką głowę).
A tu nóżka (wysuwamy prawą nogę).
Ot i cała jest dziewuszka (wskazujemy siebie dłonią).
●
Tu sroczka kaszkę warzyła.
Tu sobie ogonek sparzyła.
Temu dała na miseczkę (kręcimy wysuniętym kciukiem prawej
dłoni).
Temu dała na łyżeczkę (kręcimy palcem wskazującym).
Temu, bo grzecznie poprosił (kręcimy kolejnym palcem).
Temu, bo wodę nosił (kręcimy kolejnym palcem).
A temu najmniejszemu nic nie dała.
Tylko ogonkiem zamieszała,
i frrrrrrrr odleciała i tu się schowała.
Zabawy w przeciwieństwa
Do zabawy na początku potrzebne są rekwizyty: duża i
mała lalka, duża i mała piłka, duży i mały płotek, duży i
mały kot-maskotka. Jeśli tego nie mamy możemy
wykorzystać rysunki.
Pokazujemy dziecku duży płot (na rysunku) mówiąc:
„To jest duży płot."
Pokazujemy dziecku mały płotek mówiąc:
„A to mały płotek."
Pokazujemy dziecku dużego kota mówiąc:
„To jest duży kot."
5
Pokazujemy dziecku małego kotka:
„A to mały kotek."
„Pokazujemy dziecku dużą lalkę mówiąc:
„To jest duża lalka"
Teraz pokazujemy małą lalkę mówiąc:
„To mała laleczka"
Pokazujemy dziecku dużą piłkę mówiąc:
„To jest duża piłka"
Pokazujemy dziecku małą piłkę mówiąc:
„To mała piłeczka"
Za drugim razem wystarczy dziecku pokazywać rekwizyty,
aby samodzielnie dopowiadało jego nazwę płot - płotek.
Dzięki tej zabawie maluch uczy się dobierać odpowiednie
końcówki do wyrazu.
Oczywiście wierszyk ten możemy również budować w
nieskończoność (dom- domeczek, pies - pieseczek, kartka karteczka itp.)
Zabawa z przyimkami
Do zabawy potrzebne będzie pudełko/kartonik i kostka do
gry bądź inny drobny przedmiot. Zapoznajemy dziecko z
przyimkami ,,w”, ,,na”, ,,pod”, ,,za”, ,,przed”, ,,obok”, ,,z
przodu”, ,,z tyłu”. Instrukcja: wkładamy kostkę
do pudełka tłumacząc dziecku, że kostka znajduje się teraz
w pudełku, potem kładziemy kostkę na pudełku tłumacząc,
że jest teraz na pudełku, itd. Potem dajemy dziecku
polecenia aby wykonało poprawnie sekwencję. Jeżeli
dziecko od razu nie zrozumie na czym zabawa polega
ćwiczcie z nim codziennie
6
i zobaczycie, że codzienny trening czyni mistrza.
Jaki to kolor
Do nauki służą najprostsze zabawki np. zwykłe plastikowe
klocki dostępne
w każdym sklepie z zabawkami. Dla dziecka dwuletniego
takie klocki
to świetna zabawka. Po krótkim przeszkoleniu powinno
sobie poradzić
z budową małej wieży, czyli spięciem ze sobą 3-4 klocków.
Można zacząć od łączenia ze sobą klocków w tych samych
kolorach, czyli czerwone
z czerwonymi, żółte z żółtymi itp. Ewentualnie ustawiamy
4 pojemniki i do każdego wrzucamy klocki w innym
kolorze, pokazujemy dziecku klocek mówimy, w jakim jest
kolorze „to jest klocek niebieski" „wrzucamy go do
klocków niebieskich".
Zabawy i ćwiczenia rozwijające sferę
emocjonalną
Masażyki
●
IDZIE PANI (dziecko zwrócone jest do rodziców plecami)
Idzie pani: tup, tup, tup,
(Stukamy plecy malucha opuszkami palców)
dziadek z laską: stuk, stuk, stuk,
(Teraz stukamy w plecy zgiętym palcem)
skacze dziecko: hop, hop, hop,
(Opieramy dłoń na przemian to na przegubie to na palcach)
żaba robi długi skok.
7
(Klepiemy dwie odległe części ciała dziecka stopy i potem
głowę)
Wieje wietrzyk: fiu, fiu, fiu,
(Dmuchamy w jedno i w drugie ucho dziecka)
kropi deszczyk: puk, puk, puk,
(Stukamy w plecy dziecka wszystkimi palcami)
deszcz ze śniegiem: chlup, chlup, chlup,
(Klepiemy plecki dziecka dłońmi złożonymi w miseczki)
a grad w szyby łup, łup, łup.
(Stukamy dłońmi zwiniętymi w pięści)
Świeci słonko,
(Palcem wykonujemy na plecach koliste ruchy)
wieje wietrzyk,
(Dmuchamy we włosy dziecka)
pada deszczyk.
(Znowu stukamy opuszkami palców)
Czujesz dreszczyk?
(Leciutko szczypiemy w kark).
Części ciała
●
Rodzic łapie się za ucho i mówi "ucho", dziecko robi to samo.
Rodzic łapie się za nos i mówi "oko", dziecko powinno jednak
złapać się za "oko", czyli zawsze za to, o czym mówi
mama/tata a nie za to co wskazuje.
Nauka liczenia
Miedzy 4 a 5 rokiem życia pojawia się istotna zmiana w
świadomości matematycznej dziecka. Z powodzeniem
może się nauczyć liczyć do 10,
8
a nawet dalej i co najważniejsze zaczyna liczyć świadomie.
Czyli po przeliczeniu wszystkich elementów na pytanie ile
ich jest poda wynik, wcześniej to nie było tak oczywiste.
Pojawia się również kolejna zmiana, po przeliczeniu
palców jednej ręki, palce kolejnej zaczyna liczyć od 6,
wcześniej każda ręka jest zazwyczaj traktowana oddzielnie.
Dzieciom, które mają większe trudności z liczeniem można
zaproponować wierszyk rymowankę:
●
Jeden ,dwa, jeden, dwa,
pewna pani miała psa.
Trzy i cztery, trzy i cztery,
pies ten dziwne miał maniery.
Pięć i sześć, pięć i sześć,
pies ten kości nie chciał jeść.
Siedem, osiem, siedem, osiem,
wciąż o lody tylko prosił.
Dziewięć, dziesięć, dziewięć, dziesięć,
kto te lody mu przyniesie?
Może ja, może Ty?
Licz od nowa: raz, dwa, trzy!
Zabawy i ćwiczenia rozwijające sprawność
manualną (motorykę małą)
Chwytanie oburącz
●
Turlanie piłki do dziecka. Chwytanie balonika umieszczonego
na sznurku.
9
Chwytanie przedmiotów całą dłonią
Odkręcanie i zakręcanie słoików (np. nakrętek od pasty),
otwieranie i zamykanie pojemników oraz pudełek.
Chwytanie i manipulowanie kolorowymi chustkami i
szarfami, np. poprzez zataczanie kółek w powietrzu,
malowanie „leniwej ósemki” Dennisona, fal czy zwijanie
chusteczki w ślimaka. Z kolei do ćwiczeń rozmachowych na
dużym formacie możemy zaliczyć zamalowywanie dużej kartki
grubym pędzlem
i stopniowe zmniejszanie rozmiarów (pędzla i kartki). Warto
także stwarzać okazje do malowania na stojąco bez
ograniczania ruchów rąk, malowania kredą na tablicy oraz na
chodniku itp.
Różnicowanie konsystencji
Rozpoczynamy od stymulacji sypką mąką, następnie wlewamy
sporo wody, tak by dziecko pobawiło się w kleistej konsystencji.
Dosypując więcej mąki zmieniać się będzie konsystencja, a
użycie oleju zapewni dodatkowe wrażenia dotykowe. Zabawę
masą solną można wzbogacić, umieszczając w niej nasiona
fasoli, grochu, przypraw i barwników do ciast. Dodatkową
korzyścią może być ćwiczenie chwytu pęsetkowego podczas
„oczyszczania” ciasta.
Ćwiczenie precyzji ruchów, przy udziale wzroku – bardzo
prostym ćwiczeniem jest rozciąganie plasteliny na kartce.
Dziecko musi włożyć odpowiedni nacisk i wykonać ruch w
jakimś kierunku.
Łączenie elementów – zachęcam do wykorzystania w tym
10
ćwiczeniu małych stempli, np. gwiazdek. Zadaniem dziecka
będzie połączenie elementów w pary,
w trójki lub w czwórki linią prostą. Można zachęcić dziecko do
łączenia punktów, tak by powstała sieć pająka. Dla starszych
dzieci dużą atrakcyjne są zabawy
w łączenie ponumerowanych punktów i sprawdzanie, co
powstało.
Zabawy paluszkowe – polegają na wyodrębnianiu
poszczególnych palców, dotykaniu kciukiem do kciuka i
tworzeniu koszyka ze splecionych dłoni. Polecam do tych
ćwiczeń doskonałe wierszyki w zabawach paluszkowych.
Różnicowanie napięcia mięśniowego – zabawy masami
plastycznymi: modelina, glina, masa papierowa, plastelina,
masa solna; papieroplastyka. Ćwiczenie polega na formowaniu
wałków i toczeniu kulek. Można np. zwijać wałeczki w ślimaka,
odtwarzać wałeczkiem narysowanego kształtu falującego, a
także ciąć plastikowym nożykiem wałeczki na kawałki. Warto
również zastosować terapię ręki
z wykorzystaniem zwykłych dziurkaczy oraz z wzorami
atrakcyjnymi dla dzieci.
Ćwiczenie chwytu pęsetkowego – gra na flecie, zabawy na
niby z kredką, zastępującą flet. Malowanie kłębkiem waty,
zdejmowanie klamerek i przypinanie prac na sznurku.
Atrakcyjne dla dzieci jest także tworzenie kompozycji z
gotowych naklejek, a także wypychanie drobnych elementów,
darcie papieru na paski, na małe kawałki, składanie kartki i
stosowanie techniki origami.
Wycinanie nożyczkami jest umiejętnością złożoną – warto
11
na samym początku opanować umiejętność trzymania kciuka
do góry w postaci zabawy „jest ok”. Wcześniej należy wyjaśnić
znaczenie tego gestu, a następnie pilnować, by dziecko
trzymało nożyczki kciukiem do góry. Wiele nawyków powstaje
na samym początku działania, a potem trudno je zmienić.
Zabawy z przypinaniem klamerek do ubrań pozwolą dziecku
utrwalić ruch między palcem wskazującym a kciukiem i zachęci
do wykorzystania siły poprzez np. wycinanie pasków papieru,
krepiny, sznurka czy wełny. Zachęcam szczególnie do
tworzenia kolaży z wykorzystaniem kolorowych gazet, ale także
katalogów (np. przysyłanych przez firmy produkujące zabawki
dydaktyczne dla dzieci).
Ćwiczenie pamięci ruchu – niezwykle istotne jest
przygotowanie dziecka do zapamiętywania.
Etap 1 – naśladownictwo prostych ruchów np.: dłoni. Zabawa
typu: „Zrób tak jak ja”, (można klasnąć w dłonie, pogłaskać
policzek, podrapać się w czoło itp.).
Etap 2 – naśladowanie sekwencji ruchów, np.: Ty stuknij, ja
klasnę w dłonie. Ty ustaw klocek, ja postawię klocek.
Następnie można dzieciom zaproponować zabawę w parach.
Etap 3 – pogrubianie narysowanych przez nauczyciela
prostych linii, kształtów.
Etap 4 – naprzemienne rysowanie prostych znaków
graficznych (np.: Ja kreskę – ty kółko, ja na czerwono – ty na
zielono) W przypadku dzieci starszych rysowanie kwadratów i
prostokątów (np. ja poziomo – ty pionowo, ja długa kreska – ty
krótka kreska).
Etap 5 – samodzielne tworzenie sekwencji ruchów – rytmy.
12
Etap 6 – rysowanie według instrukcji (można wykorzystać np.
Rysowane wierszyki).
Naśladownictwo prostych schematów, np.: jak narysować
krokodyla, schemat postaci.
Ćwiczenie wyobrażania sobie ruchu – zabawa w slalom z
wykorzystaniem np. kręgli, a następnie przeniesienie ruchu na
kartkę – rysowanie szlaczków falistych, zapamiętywanie
sekwencji ruchów – rytmy.
Malowanie i rysowanie – domalowywanie brakujących
elementów pozwala dziecku osiągnąć łatwy sukces i rozwija
wyobraźnię przedmiotów. Zamalowywanie prostych rysunków
konturowych pastelami suchymi, olejnymi lub flamastrami –
pozwala z kolei eksperymentować z siłą nacisku na kartkę.
Rozpoznawanie dotykiem podstawowych przedmiotów –
zabawa „Zaczarowany worek” wymaga kilku etapów
wprowadzania, czyli zastosowania zasady stopniowania
trudności.
Etap 1 - Poznanie przedmiotu różnymi zmysłami (atrakcyjne
jest wykorzystanie np. owoców), pomoc w posługiwaniu się
określeniami w odpowiedzi na pytanie: Jakie to jest?
(ukierunkowywanie wrażeń).
Etap 2 - Porównywanie dwóch poznanych wcześniej
polisensorycznie przedmiotów.
Etap 3 - Włożenie do worka 3 poznanych wcześniej
polisensorycznie przedmiotów.
Zabawy konstrukcyjne, manipulowanie przedmiotami
13
przy udziale wzroku
Etap 1 - Układanie szeregu z klocków, piętrzenie w postaci
wieży klockami sześciokątnymi, walcami, prostopadłościanami.
Zabawy typu – dokładanie elementów, zmuszają do obserwacji
oraz myślenia. Ustawianie klocków równolegle i prostopadle do
siebie uczy planowania prostych ruchów dłoni.
Etap 2 - Łączenie elementów w całość. Poznanie właściwości
klocków, dopasowywanie ich do siebie.
Opracowała:
Małgorzata Włodarczyk-Olek
neurologopeda
14