nr 11/2016 - Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Budapeszt, 11 listopada 2016 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 11/2016
1. Podstawowa stopa procentowa bez zmian. Rada Monetarna Węgierskiego Banku Narodowego
(MNB) nie zmieniła wysokości podstawowej stopy procentowej, pozostawiając ją na poziomie 0,9%.
2. W sierpniu 2016 roku produkcja przemysłowa odnotowała wzrost r/r na poziomie 11,1% (po
wyeliminowaniu czynników kalendarzowych o 3,5%). W stosunku do poprzedniego miesiąca, po
wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik produkcji był wyższy w sierpniu
2016 roku o 1,6% r/r. Wolumen eksportu produktów przemysłowych był wyższy w sierpniu o 9,5%
r/r, a sprzedaży krajowej produktów przemysłowych o 5,8% r/r. (KSH)
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych we wrześniu 2016 roku były wyższe w stosunku do cen z września
2015 roku o 0,6%. Ceny żywności były wyższe o 0,8%, przy czym olej spożywczy zdrożał o 5,8%,
cukier o 22,2%, żywność sezonowa: ziemniaki, świeże warzywa, owoce o 4,3%, staniały natomiast
drób o 2,1%, mięso wieprzowe o 10,8%, jaja o 3,3%. Przeciętnie o 2,0% zdrożał alkohol i wyroby
tytoniowe. W porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych
pozostały niezmienne, zaś ceny paliw obniżyły się o 3,9%. Ceny odzieży oraz dóbr konsumpcyjnych
trwałego użytku zdrożały o 0,2%, usług o 1,3%. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny
artykułów konsumpcyjnych we wrześniu 2016 roku były wyższe o 0,2%. (KSH)
4. W okresie lipiec-wrzesień 2016 roku bezrobocie na Węgrzech spadło do 4,9% r/r (i było o 1,5%
niższe r/r). W badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 226 tysiące osób i była o 66 tys. osób
niższa niż rok wcześniej. W grupie wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 1,3% r/r i wyniosło 4,3%,
w grupie wiekowej 55-64 skurczyło się również o 1,3% do 4,0%, a wśród osób młodszych (15-24 lat)
wyniosło 12,7% i obniżyło się o 4,0% w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku. Spośród
ogółu bezrobotnych 48,1% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres
przebywania bez zatrudnienia wynosił 18,1 miesięcy. (KSH)
5. W okresie lipiec-wrzesień 2016 roku zatrudnionych (w wieku 15-74 lat) na Węgrzech było 4.390,7
tysiące osób, co oznacza o 125,9 tysięcy osób więcej niż rok wcześniej (wzrost o 3,0%). W badanym
okresie na rynku pierwotnym zatrudnienie znalazło 125,9 tys. osób więcej r/r (w sumie pracuje na
nim 4 390,7 tys.), w ramach programu prac publicznych przyjęto do pracy o 1,0 tys. osób mniej r/r (w
sumie pracuje w nich 225,6 tys.), a o 1,0 tys. r/r osób obniżyła się liczba Węgrów pracujących za
granicą (w sumie oficjalnie pracuje zagranicą 113,2 tys.). Wskaźnik zatrudnienia osób w wieku 15-64
lat wzrósł do 67,1% (o 2,3% r/r). (KSH)
6. W okresie styczeń-sierpień 2016 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym etacie,
bez uwzględnienia osób zatrudnionych w ramach prac publicznych, wzrosła na poziomie gospodarki
narodowej o 6,5% r/r i wyniosła 272.500 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto
wzrosła o 5,3% (do 274.100 HUF), a w sferze budżetowej o 9,8% (do 271.100 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym okresie o 7,6% r/r i
wyniosła 171.500 HUF. (KSH)
7. W sierpniu 2016 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były niższe o 2,8% w stosunku do
sierpnia 2015 roku. Ceny sprzedaży krajowej w sierpniu spadły o 3,3% r/r, a sprzedaży na eksport o
2,6% r/r. (KSH)
8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w lipcu 2016 roku spadek o 17,6% w porównaniu z
lipcem 2015 roku, w porównaniu z poprzednim miesiącem po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych odnotowano spadek o 3,2%. W lipcu produkcja budynków wzrosła o
1,0% r/r, a wykonanie robót budowlanych innego typu spadło o 31,8% r/r. W stosunku do lipca 2015
roku w lipcu 2016 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był niższy o 3,1%, a
skumulowana liczba zamówień na koniec miesiąca była wyższa o 16,6% r/r. (KSH)
9. W okresie styczeń-sierpień 2016 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 60.940 mln EUR
(wzrost o 3,0% r/r), a importu 54.304 mln EUR (wzrost o 1,4% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla
Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 6636 mln EUR (wzrost o 1046
mln EUR r/r). (KSH)
10. W sierpniu 2016 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o 5,8%, a po wyeliminowaniu
czynników kalendarzowych wzrósł o 4,3% r/r. Wartość obrotów handlu detalicznego po cenych
bieących (w tym również internetowego i wysyłkowego) w lipcu 2016 roku wyniosła 853 mld HUF.
(KSH)
11. W stosunku do sierpnia 2015 roku ceny produktów rolnych wzrosły w sierpniu 2016 roku o 2,6%,
przy czym ceny upraw roślinnych spadły o 5,5% r/r, a zwierząt żywych i produktów pochodzenia
zwierzęcego wzrosły o 2,5%. (KSH)
12. Bardzo niski deficyt budżetowy we wrześniu. Budżet wykazał nadwyżkę rzędu 271,6 mld HUF, co
spowodowało, że po trzech kwartałach br. deficyt wynosi 2,4 mld HUF przy budżetowych założeniach
na poziomie 761,6 mld HUF (po nowelizacji z czerwca br.). W porównaniu z poprzednimi latami
wrześniowy wynik jest poważną nadwyżką – zdarzało się wcześniej, że we wrześniu przychody
bywały wyższe od wydatków, ale tak duże nadwyżki zdarzały się do tej pory co najwyżej w ostatnich
miesiącach roku. Resort tłumaczy zjawisko otrzymaniem pierwszych zaliczek ze środków unijnych
oraz wyższymi dochodami budżetowymi (ze sprzedaży gruntów rolnych, tzw. wzrostowy kredyt
podatkowy wpłacany kwartalnie przez GE), niższymi wydatkami, w rezultacie czego oficjalnie
zapowiedziano obniżenie założonego deficytu z dotychczasowych 2% do 1,7% PKB. Analitycy są
zdania, że faktyczny deficyt będzie o wiele mniejszy (0,9-1,1%), co daje możliwość jeszcze większej
redukcji zadłużenia, jak i też obniżki podatków (mówił o tym w wywiadzie dla państwowej telewizji
M1 Richárd Adorján, odpowiedzialny za budżet podsekretarz stanu w Ministerstwie Gospodarki
Narodowej) oraz wprowadzenia jesienią br. zapowiedzianego pakietu prowzrostowego. Analitycy
zwracają jednak uwagę na to, że wyższe dochody w tym roku są wynikiem głównie wpływów
jednorazowych, które w przyszłym roku wcale niekoniecznie się muszą powtórzyć.
13. Stan zadłużenia w II kwartale 2016 roku. Eurostat opublikował dane dotyczące zadłużenia państw
członkowskich Unii Europejskiej na koniec II kwartału br. Węgry, z poziomem 75,6% PKB, znalazły się
na 16. miejscu wśród 27 państw. Średnie zadłużenie strefy EUR obniżyło się do 91,2%, a całej UE - do
84,3%. W porównaniu z końcem poprzedniego kwartału poziom węgierskiego zadłużenia był niższy o
1,6%, co było trzecim największym spadkiem w UE (po Finlandii i Irlandii). W porównaniu z końcem II
kwartału ubiegłego roku nastąpił spadek o 3,2%, co również jest trzecim największym spadkiem w
UE (po Irlandii i Holandii).
14. MFW: Węgry słabo na tle regionu. Z opublikowanego przez Międzynarodowy Fundusz Walutowy
regionalnego raportu ekonomicznego wynika, że na rok 2016 na Węgrzech prognozowany jest
jedynie 2-procentowy wzrost PKB. W 2017 roku ma to być 2,5%, z czego wynika, że MFW nie
spodziewa się prawdziwego przyśpieszenia węgierskiej gospodarki. Wśród 11 badanych krajów
regionu Węgry pod tym względem uplasowały się na dziewiątym miejscu, przed Słowenią i
Chorwacją. Jedną z przyczyn tak pesymistycznej prognozy dynamiki gospodarki w 2017 roku jest to,
że MFW nie spodziewa się też znaczącego wzrostu konsumpcji gospodarstw – w ujęciu realnym z
2,7% w bieżącym roku może ona spowolnić do 2,4% w przyszłym. Przyczyną spowolnienia może być
też wzrost inflacji z 0,4% w br. do 1,9% w 2017 roku i 2,6% pod koniec przyszłego roku. Wzrost
konsumpcji w 2017 roku także jest trzecim najgorszym wynikiem w regionie. W kwestii deficytu
budżetowego stanowisko MFW jest ostrożne – Fundusz nadal zakłada go na poziomie 2% PKB w br.
Kształtowanie się deficytu prognozuje na 2,7% PKB z uwagi na planowaną przez rząd znaczną
redukcję składek i zbliżające się (wiosną 2018 roku) wybory parlamentarne. Szczególnie interesująca
jest element prognozy MFW dot. zadłużenia - w tym roku nie będzie odnotowany spadek r/r
(pozostanie na poziomie 75,3% PKB), a w przyszłym roku obniży się tylko nieznacznie – do 75,1%
PKB. Najprawdopodobniej analitycy MFW liczą się z negatywnym oddziaływaniem państwowego
banku wsparcia eksportu Eximbank – Węgry wyłączają go z sektora budżetowego, czego domaga się
Eurostat (zaliczenie Eximbanku do sfery budżetowej podniosłoby dług Węgier aż o ok. 2%).
15. Morgan Stanley bardziej pesymistycznie o wzroście gospodarczym. Londyński bank inwestycyjny
Morgan Stanley obniżył prognozę dynamiki wzrostu węgierskiej gospodarki w bieżącym roku z
dotychczasowych 2,6% do 1,8% i tym samym obniżył też prognozę na przyszły rok z 2,7% do 2,5%
PKB. Uzasadniono to niskim tempem dynamiki gospodarki w II kwartale (1,8%) i pierwszym półroczu
(1,4%) oraz powolniejszym niż zakładano wykorzystywaniem środków unijnych i wolniejszym
tempem wzrostu w strefie euro. W kwestii inflacji analitycy banku zapowiadają jednoznaczne
przyśpieszenie z uwagi na napięcia, jakie występują na rynku pracy (brak wykwalifikowanej siły
roboczej) i szybszy od inflacji wzrost kosztów pracy przypadający na jednostkę produktu. Szybki
wzrost płac oraz oddziaływania bazowe razem wzięte dość silnie inflację podnoszą, a wraz z nimi
rosną także oczekiwania inflacyjne.
16. Październikowa prognoza GKI. Dynamika gospodarki węgierskiej w br. w porównaniu z poprzednim
rokiem oraz krajami regionu jest słaba – stwierdza Instytut Badań nad Gospodarką (GKI) w
październikowej edycji swojej comiesięcznej prognozy. Centralny Urząd Statystyczny (KSH) oraz bank
centralny (Węgierski Bank Narodowy; MNB) zmodyfikowały zresztą wstecznie wiele danych. Zgodnie
z nimi dynamika PKB była w 2014 roku o 0,3%, a w 2015 roku o 0,2% wyższa niż pierwotnie
obliczono. W porównaniu z pierwszym półroczem w drugiej połowie roku można oczekiwać
przyśpieszenia. Co do bieżącego roku GKI nie modyfikuje swojej prognozy wzrostu PKB (2%). Bilanse
handlu zagranicznego i budżetu krajowego wyglądają bardzo korzystnie, inflacja prawie zanikła, choć
we wrześniu zaczęła powoli się ożywiać. Głównie za sprawą ponownego rozpoczęcia wypłat środków
unijnych tegoroczny poważny spadek inwestycji zastąpiony zostanie w przyszłym roku ich wzrostem,
podczas gdy rosnąca w tym roku bardzo szybko konsumpcja tylko nieco spowolni. Biorąc pod uwagę
podwyższenie ratingu Węgier do kategorii inwestycyjnej przez kolejną agencję, GKI podwyższyło swą
prognozę wzrostu PKB na przyszły rok do 2,7%. Pomiędzy majem i lipcem stale spadała produkcja
przemysłowa w porównaniu z poprzednim miesiącem. Ten niekorzystny proces w sierpniu się
zakończył i nastąpił wzrost o 1,6%. W ujęciu rocznym wzrost wyniósł 11,1%. Produkcja przemysłowa
w br. prawdopodobnie nieco przekroczy 2%, a w przyszłym może przyśpieszyć do 3,5%. Wolumen
produkcji budowlanej w lipcu obniżył się o 18%, a w pierwszych siedmiu miesiącach o 24%.
Korzystnie wygląda liczba zamówień – jest o 17% wyższa r/r. W tym roku pytaniem jest tylko rozmiar
spadków, w przyszłym roku natomiast możliwy jest wzrost o 10%. Sierpień z punktu widzenia handlu
detalicznego był o wiele lepszy (obroty wzrosły o 5,8% r/r) niż lipiec. W pierwszych ośmiu miesiącach
wzrost wyniósł 5%. Liczba sprzedanych samochodów osobowych, które nie są zaliczane do obrotów
detalicznych, w tym samym okresie była wyższa o 25% r/r, a liczba sprzedanych samochodów
używanych rosła jeszcze szybciej. W bieżącym roku, podobnie jak i w przyszłym, spodziewany jest 5procentowy wzrost obrotów handlu detalicznego. W przyszłym roku wspierane to będzie również
przez prawdopodobnie ożywiającą się chęć gospodarstw do brania kredytów. Wraz ze wzrostem siły
nabywczej rośnie też popyt na produkty droższe, lepszej jakości. W lipcu wystrzelił węgierski eksport
- wzrósł o 12,5% r/r; w sumie w pierwszych ośmiu miesiącach jego dynamika wyniosła 3%. Stopa
bezrobocia w okresie czerwiec-sierpień obniżyła się do 4,9%, czyli o 1,7% mniej niż rok wcześniej. W
pierwszych siedmiu miesiącach br. liczba zatrudnionych wzrosła o 2,9%, przy wliczaniu osób
zatrudnionych w ramach programów prac publicznych - o 3,4%. Sektor prywatny zatrudnił o 3,6%
więcej pracowników. Liczba zatrudnionych tego lata przekroczyła poziom sprzed kryzysu w 2008
roku. We wrześniu zamiar zatrudniania, z wyjątkiem przemysłu, wzmocnił się we wszystkich
branżach, jednocześnie rosła też obawa społeczeństwa przed bezrobociem. W przemyśle
budowlanym skłonność do zatrudniania dotarła do najwyższego punktu w tym półroczu, poprawa
odczuwalna jest też w usługach. Liczba zatrudnionych w 2016 roku, mimo obserwowanego w wielu
miejscach braku siły roboczej, wzrośnie o 3%. W 2017 roku, rok przed wyborami, rząd
prawdopodobnie wesprze wzrost zatrudnienia, co uzasadnione też będzie lekkim przyśpieszeniem
wzrostu gospodarczego. Płace brutto w pierwszych siedmiu miesiącach roku były wyższe o 5,8% (nie
wliczając osób zatrudnionych przy pracach publicznych – o 6,4%), w tym w sektorze prywatnym - o
5%. Płace realne wzrosną w br. o 7%, w następnym – o 4,5% w wyniku kończącego się wpływu
tegorocznej redukcji PIT oraz wzrostu inflacji. W sektorze prywatnym spodziewane jest nieco niższe
tempo wzrostu. Wzrost dochodów realnych w br. wyniesie ok. 4,5%. Razem z nim konsumpcja
wzrastać będzie w podobnym tempie. W 2017 roku tempo wzrostu dochodów realnych spowolni do
3%. Zmienią się przepisy dotyczące bonów żywieniowych. Pracownicy otrzymywać będą mogli na
preferencyjnych warunkach podatkowych 100 tys. HUF w gotówce, a ponadto pozapłacowych
świadczeń udzielać można będzie pracownikom tylko w postaci kart rekreacyjnych Széchenyi (tzw.
SZÉP), maksymalnie do wartości 450 tys. HUF. Inwestycje w pierwszym półroczu br. spadły o 14%.
Choć przeciętne koszty kredytowe inwestycji nieco zmalały w rezultacie tzw. kredytowych
programów prowzrostowych banku centralnego oraz oddziaływania środków unijnych, to nadal są
jeszcze wysokie, w szczególności w świetle malejącego wskaźnika cen produkcyjnych. Od 2016 roku
dzięki wsparciu Unii Europejskiej otworzyły się możliwości kredytowania z zerowym
oprocentowaniem na cele inwestycyjne. Przeważająca część przedsiębiorstw natomiast wcale nie
zamierza zaciągać kredytów – ci, którzy zastanawiają się nad inwestycjami, myślą raczej o
zaangażowaniu bezzwrotnych środków unijnych. Na małe zainteresowanie wskazuje też poziom
wykorzystania tegorocznej puli prowzrostowego programu kredytowego MNB - na koniec września
osiągnęło jedynie 39%. GKI przewiduje w br. spadek inwestycji o 10%. W 2017 roku w wyniku
ponownie ruszającego unijnego cyklu inwestycyjnego spodziewać się można 5-procentowego
wzrostu ich wartości. Węgierski Bank Narodowy nie zmienił stopy bazowej. Forint z powodu
korzystnych danych oraz podwyższenia ostatniego ratingu wzmocnił się w ostatnim okresie,
pytaniem pozostanie jednak, jak na to zareaguje MNB. Stopa referencyjna rocznych obligacji
państwowych w lipcu osiągnęła swoje 10-miesięczne minimum, od tamtej pory w zasadzie się nie
zmieniła. We wrześniu inflacja wyniosła 0,6%. W wyniku rewizji danych PKB za ostatnie 20 (!) lat
skorygowano dane dotyczące równowagi w proporcji do PKB. Zgodnie z nimi w 2015 roku deficyt
budżetowy obniżył się do 1,6% PKB, a zadłużenie do 74,7% PKB. Deficyt budżetowy w I półroczu br.
według danych wstępnych wyniósł 0,7% PKB, czyli o 1,1% mniej niż rok wcześniej. W zmniejszeniu się
deficytu rolę odegrały: spadek wydatków inwestycyjnych oraz na spłatę odestek, rosnące dochody z
CIT będące konsekwencją tzw. prowzrostowego kredytu podatkowego, wzrost składek na
ubezpieczenie społeczne i dochodów z PIT. Natomiast w II półroczu w związku z programem
ożywiania gospodarki deficyt budżetowy może być nieco wyższy, nadwyżka w wymianie handlowej
natomiast, z powodu malejącej poprawy proporcji, może być nieco mniejsza niż w I półroczu,
podczas gdy powoli rozpocznie się wzrost cen. W wyniku zmniejszenia środków unijnych bieżący
bilans płatniczy i kapitałowy w bieżącym roku spadnie mimo wzrostu nadwyżki obrotów handlu
zagranicznego, w przyszłym roku zaś w zasadzie się nie zmieni, gdyż zmniejszenie się nadwyżki
handlu zagranicznego kompensowane będzie przez nabierające tempa wypłaty środków unijnych.
Zadłużenie państwa w latach 2016-17 zgodnie z wymogami UE redukowane będzie rocznie o 0,8%.
17. KE podjęła decyzję w tzw. „sprawie asfaltowej”. Komisja Europejska zadecydowała, że zatwierdzi
faktury o wartości 700 mln EUR (215 mld HUF) i wypłaci środki w, ciągną cej się od trzech lat, tzw.
sprawie asfaltowej. Wypłaty obejmą także dalsze faktury przesyłane przez władze węgierskie do
wysokości skorygowanej o uzgodnioną z władzami węgierskimi grzywnę w kwocie ok. 160 mln EUR
(49 mld HUF). Decyzja Komisji oznacza, że rozdzielono spór asfaltowy dotyczący środków z cyklu
budżetowego 2007-13 od tego, że również w umowach budowy dróg obecnego cyklu finansowego
2014-20 dostrzeżono elementy ograniczające konkurencję. Wraz z zapłatą 700 mln EUR proporcja
środków otrzymanych przez Węgry z Brukseli wzrośnie z 91,6% do 93,4%, czyli na poczet środków z
cyklu budżetowego 2007-13 władze węgierskie będą jeszcze mogły wysłać dalsze rachunki za
budowę dróg – według reguł stosowanych przez KE z puli przysługującej w siedmioletnim cyklu
przed ostatecznym zamknięciem finansowym (wiosna 2017 roku) wypłacone może być najwyżej 95%
puli. Sprawa dotyczyła zakwestionowania posiadania przez KE zapisów przetargowych przy
budowach dróg. Mówiły one o konieczności posiadania wytwórni mas bitumicznych w określonej,
niewielkiej odległości od realizowanej inwestycji, co ograniczało konkurencję, wykluczając znaczną
część graczy na rynku.
18. Eurostat kwestionuje poziom zadłużenia Węgier i krytykuje bank centralny. Eurostat ponownie
zasygnalizował, że nie przekonały go argumenty węgierskiego rządu co do wyłączenia ze sfery
budżetowej zobowiązań nadzorowanego przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Handlu
państwowego banku wspierania eksportu Eximbank. Eurostat opublikował w październiku dane
dotyczące PKB państw członkowskich i w przypadku Węgier zamieścił w tekście odrębną notę:
”Eurostat nadal z rezerwą odnosi się do jakości danych podanych przez Węgry”, które nie obejmują
długu Eximbanku – podwyższającego o ok. 2% poziom zadłużenia kraju. Eurostat zalicza przy tym
również do wydatków państwowych zakupy dzieł sztuki oraz wydatki na edukację czynione przez
fundacje założone przez bank centralny MNB. Eximbank w ostatnich latach nie tylko promował
eksport, ale również udzielał poważnych kredytów biznesmenom zbliżonych do rządu (np. Andrásowi
Vajnie na zakup stacji telewizyjnej TV2). Węgierski Centralny Urząd Statystyczny (KSH) kwestionuje
stanowisko Eurostatu i uważa sprawę za wciąż otwartą. Latem natomiast kierownictwo KSH
zapowiedziało, że nie będzie czekać, aż Eurostat obliczy wskaźnik zadłużenia i urząd zrobi to sam
(zadłużenie wyliczono na 74,7% PKB). Nie tylko organy unijne uważają, że Eximbank jest częścią
budżetu państwa: pod koniec września także agencja Standard&Poor’s podwyższył kwalifikację
banku, zaraz po podwyżce ratingu dla Węgier. Wówczas uzasadniła swą decyzję tym, że Eximbank
jest organizacją o powiązaniach z rządem i można odbierać jako pewnik, że w razie zaistnienia
trudnej sytuacji finansowej rząd węgierski udzieliłby bankowi odpowiedniego, nadzwyczajnego
wsparcia. „Powiązanie z rządem” w rozumieniu statystyków oznacza nie tylko osobiste powiązania,
lecz także to, że bank nie wykonuje samodzielnej działalności, nie podejmuje samodzielnych decyzji,
czyli wyczerpuje znamiona tzw. zależnej instytucji finansowej. Eurostat krytykuje również węgierski
bank centralny - według niego MNB przeprowadza czynności, które nie byłyby zadaniem banku, lecz
rządu. MNB jak dotychczas krytykowany był nie przez Eurostat, lecz przez jego organ nadzorczy
Europejski Bank Centralny. MNB jest krytykowany za przejęcie większościowego pakietu
budapeszteńskiej giełdy, ale najbardziej za fakt zakupu przez fundacje MNB państwowych papierów
wartościowych, czego zakazuje art. 123 Traktatu o UE w przypadku, gdy służyć ma obejściu zakazu
finansowania monetarnego. Prezes EBC Mario Draghi zresztą wyraził w ostatnich dniach w nowym
piśmie swe obawy z tym związane, dodając, że nadal dogłębnie jest badane, czy MNB nie narusza
przepisów unijnych, bo banki centralne nie mogą bezpośrednio finansować budżetów krajów
członkowskich, a w przypadku fundacji MNB zaistniało takie podejrzenie. Draghi w swoim piśmie
wspomina też o możliwości wszczęcia postępowania naruszeniowego. MNB wydał w tej sprawie
komunikat, z którego wynika że jego fundacje aktywnie zadziałały w kierunku pozbycia się ze swego
portfolio papierów wartościowych. Sprzedano obligacje o wartości 56 mld HUF, MNB na koniec
września przechowywało 157 mld HUF w państwowych papierach wartościowych, pozostała część
majątku to nieruchomości (70,7 mld HUF), lokaty bankowe (19 mld HUF) i obligacje przedsiębiorstw
(21 mld HUF).
19. Wpływ funduszy unijnych na gospodarkę Węgier. Jak wynika z materiału Komisji Europejskiej
(publikowanego odrębnie dla każdego państwa członkowskiego), gdyby Węgry nie otrzymały ani
jednego euro w okresie 2007-15, to poziom PKB na koniec 2015 roku byłby o 5% niższy niż w
rzeczywistości. 5-procentowa różnica jest najwyższa wśród państw członkowskich Unii Europejskiej,
na drugim miejscu uplasowała się Łotwa, na trzecim - Litwa, a na czwartym - Polska (4,3%). Z
dokumentu zarysowuje się też długofalowe oddziaływanie środków unijnych wydanych na Węgrzech
– zgodnie z nim w 2023 roku oddziaływanie środków unijnych cyklu finansowego 2007-13
podwyższające poziom PKB sięgać może 4,5% (w tym samym czasie w Polsce osiągnąć może 5,7%, co
KE tłumaczy faktem przeznaczenia przez Polaków znacznie więcej środków na cele badawczorozwojowe i innowacje w okresie 2007-15). We wspomnianym okresie wydane środki unijne
podwyższyły do końca 2015 roku wynagrodzenie realne per capita społeczeństwa węgierskiego o
4%, co w całej UE jest drugim najwyższym oddziaływaniem na portfel ludności (na pierwszym
miejscu Łotwa, trzecim i czwartym odpowiednio Litwa i Polska). Z punktu widzenia sensu i
skuteczności unijnej polityki spójności ważny jest całkowity czynnik produkcyjności (jeden z istotnych
komponentów potencjalnego PKB), który wzrósł o blisko 5% do końca 2015 roku, a do 2023 roku
jego wpływ osiągnie kolejne 2,5%. W okresie 2007-15 wydatkowane na Węgrzech środki unijne
podwyższyły inwestycje biznesowe o 1%, co jest trzecim najwyższym wynikiem po Estonii i Litwie.
Interesującym jest też związek pomiędzy faktem najwyższego na Węgrzech oddziaływania środków
unijnych na wzrost PKB, a faktem, że to na Węgrzech odnotowano najwyższy wpływ środków
unijnych na pogorszenie bilansu handlu zagranicznego. Ma to związek z wysoką liczbą produktów
importowanych zakupionych z funduszy unijnych. Spośród 28 państw UE środki kohezyjne na
Węgrzech przyczyniły się w największym stopniu do finansowania państwowego - składając się na
57,1% inwestycji rządowych (52,1% na Litwie i 50,5% na Słowacji, przeciętna UE 6,5%, Polska 40,9%).
21 mld EUR otrzymane od UE przeznaczone zostało głównie na rozwój transportu (odnowa 2500 km
istniejących dróg, 216 km linii kolejowych, budowa 502 km nowych dróg, z czego 135 km to część
TEN-T), na inwestycje środowiskowe (478 tys. osób podłączono do oczyszczalni ścieków), na badania
i rozwój (ponad 3900 projektów, z czego 640 zrealizowane zostało przy współpracy przedsiębiorstw i
centrów badawczych), na wspieranie przedsiębiorczości (powstało 108,9 tys. miejsc pracy, w tym 41
tys. w pełnym wymiarze pracy, 44 tys. w małych i średnich przedsiębiorstwach, 3,6 tys. w firmach
związanych z badaniami i rozwojem). Dzięki środkom z okresu 2007-13 o 72,4 tys. zwiększyła się
liczba osób podłączonych do szerokopasmowego internetu.
20. Rząd obiecuje zwiększenie tempa wypłat unijnych. Do końca roku dwukrotnie ma wzrosnąć wartość
wypłacanych dofinansowań z funduszy Unii Europejskiej - poinformował sekretarz stanu w Kancelarii
Premiera Nándor Csepreghy, dodając, iż rząd w styczniu podjął decyzję o wytyczeniu celu wypłat
środków unijnych w br. na poziomie 2,048 bln HUF, z czego do końca III kwartału br. należało
wykonać 971 mld HUF. Z aktualnych rządowych danych wynika, że wypłacono już 1,054 bln HUF: w
tym znajdują się również pozycje przeciągające się jeszcze z poprzedniego cyklu budżetowego 200713 oraz wypłaty krajowe na poczet cyklu 2014-20 (ok. 800 mld HUF). Csepreghy wspomniał o lekkim
spowolnieniu, jakie spowodował państwowy system oceny projektów w podejmowaniu decyzji o
przetargach, ale mimo to potwierdził, że według oczekiwań rządu wypłaty środków unijnych w IV
kwartale br. mogą się podwoić w porównaniu z trzema poprzednimi kwartałami (według aktualnych
danych wolumen już przyznanych w przetargach środków przekracza 3 bln HUF, więc jest przestrzeń
do zwiększenia faktycznych wypłat). W bieżącym roku 4746 pracowników rozpoczęło rejestrację w
państwowym systemie oceny projektów, z 2116 osobami Kancelaria Premiera już podpisała umowę,
rozpoczęła się ocena 3912 projektów. Węgry ogłosiły już 71% z siedmioletnich ram finansowych
2014-20, podczas gdy np. w Czechach, zajmujących drugie miejsce, proporcja ta wynosi 54,7%.
21. Pakiet podatkowy na 2017 rok przesłany do parlamentu. Ministerstwo Gospodarki Narodowej
złożyło w parlamencie projekt pakietu podatkowego na przyszły rok. Składający się z prawie 300
paragrafów (204 strony) pakiet wymaga nowelizacji trzydziestu ustaw. Minister gospodarki Mihály
Varga powiedział, że „należy zmniejszyć administrację podatkową, czyli biurokratyczne obciążenia
nałożone na ciężary publiczne. Głównym zatem celem obecnego wniosku jest uproszczenie
podatków”. Minister szczególnie akcentował zmiany dotyczące górnej granicy zryczałtowanego
podatku tzw. KATA dla najmniejszych podmiotów gospodarczych (samozatrudnionych). W
przyszłości także ci przedsiębiorcy mogliby wybierać ten najprostszy sposób opodatkowania, jeśli ich
roczne przychody przekroczą 6 mln HUF i nie przekroczą 12 mln HUF. Do tej pory ten sposób
opodatkowania wybierać można było tylko z przychodami do wysokości 6 mln HUF – wówczas
miesięczna kwota podatku wynosiła 50 tys. HUF w razie zatrudniania siebie w pełnym wymiarze
pracy, w przypadku wykonywania działalności gospodarczej obok pracy w pełnym wymiarze - 25 tys.
HUF. Obecnie ponad 160 tys. podmiotów odprowadza podatki według reguł KATA, w razie
przegłosowania poprawek ich liczba wzrosłaby o 60 tys. Podobnie podwyższona zostać miałaby
górna granica sumy bilansowej uprawniającej do pozostania podatnikiem tzw. KIVA (dla mniejszych
przedsiębiorców zatrudniających do maksymalnie 25 pracowników) – z 500 mln HUF do 1 mld HUF.
Pakiet miałby też wprowadzić tzw. ulgę podatkową inwestycji przedsięwziętej dla celów skuteczności
energetycznej, w ramach której podatnik w roku realizacji inwestycji i w następnych pięciu latach
podatkowych może skorzystać z ulgi podatkowej, której maksymalna kwota wynieść może 30%
wartości inwestycji do nominalnej wysokości 15 mln EUR. W przypadku małych przedsiębiorstw ulga
ta podwyższona mogłaby być o 20% (do 50% wartości inwestycji), w przypadku średnich
przedsiębiorstw o 10% do maksymalnie 40% wartości inwestycji. Pakiet podatkowy modyfikuje też
ustawę o akcyzie. Podwyższona zostać ma stawka akcyzy na produkty tytoniowe zgodnie ze
wcześniejszymi zapowiedziami rządu (akcyza za 1000 sztuk papierosów wynieść ma 16 200 HUF oraz
25% ceny sprzedaży detalicznej, ale co najmniej 28 800 HUF – obecnie wynosi odpowiednio 15 700 i
28 400 HUF, na cygara wynieść ma 14% ceny sprzedaży detalicznej, ale co najmniej 4120 HUF za
1000 sztuk – obecnie 4060 HUF, na drobno krojony tytoń konsumpcyjny – 16 200 HUF za kg, obecnie
15 100 HUF). Nastąpić też ma podwyższenie z 6 mln HUF do 8 mln górnej granicy przychodów
uprawniających do wyboru tzw. statusu podatnika zwolnionego podmiotowo z obowiązku
odprowadzania VAT. Oznaczać to będzie, że większa liczba podatników nie będzie zobowiązana
naliczać i uiszczać VAT na rzecz skarbu państwa, wypełniać zeznań VAT, co znacznie zredukuje
administrację wokół podatków. Osobom zawierającym pierwszy raz małżeństwo – także w razie
narodzin dziecka – przysługiwać będzie przez 24 miesiące „podarunek weselny” (5 tys. HUF/miesiąc),
który należeć się będzie wraz z ulgą rodzinną z możliwością odliczenia podarunku weselnego już od
zaliczki na poczet podatku PIT. Zlikwidowany ma zostać podatek w wysokości 6% (dodatek
zdrowotny) nałożony na dochody kapitałowe (ponad 15-procentowy podatek od dochodów
kapitałowych). Uproszczony też ma być system stawek dodatku zdrowotnego (EHO) składającego się
z pięciu różnych stawek – 6%, 14%, 15%, 20%, 27% - nakładanych na różne przedmioty
opodatkowania oraz podmioty i pozostać mają tylko stawki 1% i 27%. Ulga podatkowa ma wspierać
przedsiębiorstwa inwestujące w start-upy, co przynieść ma innowacyjnym firmom początkującym ok.
60 mld HUF kapitału. Ulga będzie mogła być wykorzystana przez inwestorów w roku realizacji
inwestycji oraz w trzech latach podatkowych następujących po niej, rocznie do wysokości
maksymalnie 20 mln HUF. Modyfikacja ustawy wprowadza i definiuje pojęcie „przedsięwzięcia w
fazie początkowej” oraz uzależnia wykorzystanie ulgi podstawy opodatkowania z tytułu
zainwestowania w start-up od liczebności załogi start-upu, w którym zatrudnione powinny być co
najmniej dwie osoby, z których jedna zakwalifikowana powinna być w rozumieniu ustawy o
badaniach naukowych, rozwoju i innowacji jako badacz-innowator. Start-upy nie będą mogły być też
powiązane z innymi firmami. Wprowadzone ma być w przyszłym roku nowe postępowanie
wspierające urzędu podatkowego (NAV). NAV ma pomagać, jeśli zauważy u podatnika ryzyka – czyli
nie będzie kontrolować i od razu karać, lecz zaproponuje autokontrolę i w razie potrzeby udzieli
bezpośredniej profesjonalnej pomocy w eliminowaniu błędów i braków. Na wniosek branży
vendingowej (automatów z napojami i żywnością) automaty będą mogły do połowy 2017 roku
funkcjonować jeszcze bez zainstalowania modułu połączonego online w czasie rzeczywistym z
urzędem podatkowym. Przy okazji złożenia pakietu podatkowego minister gospodarki wypowiedział
się też na temat zapowiadanej wcześniej redukcji składki dla pracodawców, która nie pojawiła się w
pakiecie. – Na dniach otrzymałem upoważnienie do rozpoczęcia negocjacji z przedstawicielami
pracodawców i pracobiorców, uzgodnienia rozpocząć się mogą w pierwszych dniach listopada. Rząd
chciałby, aby dobrze wykształcona, doświadczona siły robocza także w przyszłości pozostała i
pracowała na Węgrzech – powiedział Mihály Varga. Jest to, zdaniem ministra, możliwe do
osiągnięcia, jeśli rosnąć będą płace, dlatego też rząd jest gotów wesprzeć firmy redukcją składek pod
warunkiem, że podwyższą one płace pracownikom. Minister powiedział, że można też wyobrazić
sobie takie rozwiązanie, w którym kwota składająca się na podwyżkę byłaby częściowo zwolniona ze
składek. Według słów min. M. Vargi, jeśli dojdzie do porozumienia, stanie się ono częścią pakietu
podatkowego i wejdzie w życie w 2017 roku.
22. Obniżka składek rozciągnięta na parę lat. W wywiadzie dla państwowego kanału informacyjnego
M1 minister gospodarki narodowej Mihály Varga powiedział, że planowana redukcja obciążeń
pracodawców ma być rozciągnięta na 2-3 lata. Po dwóch latach obniżania poziomu składek ma
ruszyć redukcja, która będzie już uzależniona od spełnienia warunku podwyższenia przez
pracodawców płac pracowniczych (redukcja nie będzie całkowicie automatyczna). Pracodawcy
chcieli dwucyfrowej redukcji, lecz będzie ona jednocyfrowa, dzięki czemu poziom składek być może
zmaleje do 20% (obecnie składki pracodawców wynoszą 27%). Redukcja składek będzie elementem
jesiennego pakietu podatkowego. Okazało się też, że w budżecie nie ma funduszy na
przeprowadzenie zapowiadanej redukcji PIT do poziomu jednocyfrowego. Częścią jesiennego pakietu
ma być też ożywianie giełdy poprzez stymulowanie obecności na niej małych i średnich
przedsiębiorstw wraz z utworzeniem dla nich kapitałowego funduszu ryzyka. Redukcja składek jest o
istotna dla gospodarki Węgier, że pod względem wysokości obciążeń nałożonych na płace netto kraj
jest na 4. miejscu w UE. Obniżanie składek pracodawców ma jednak swoją cenę – obniżka o 1%
powoduje pogorszenie bilansu budżetowego o 54 mld HUF. Oddziaływanie brutto wyniosłoby już
100 mld HUF, lecz ponieważ państwo też płaciłoby mniej składek od pracowników budżetówki, to
jednak pogorszenie bilansu brutto nie byłoby tak odczuwalne, a wyższe płace i zwiększone
zatrudnienie również hamowałoby straty.
23. Zmiany w systemie ‘kafeterii’. Przekształcenie systemu pozapłacowych świadczeń pracowniczych
jest wynikiem werdyktu Trybunału Sprawiedliwości UE z początku tego roku. TSUE stwierdził, że
niektóre elementy węgierskiego systemu bonów naruszają przepisy unijne. Trybunał stwierdził, że
wraz z wprowadzeniem tzw. kart rekreacyjnych Szép oraz bonów Erzsébet wymuszono opuszczenie
rynku węgierskiego przez dominujące na nim firmy francuskie (np. Sodexho). Doprowadziło to do
sytuacji monopolowej, w której pracodawcom przysługiwały korzystniejsze warunki opodatkowania
w przypadku korzystania z bonów Erzsébet i kart Szép, co spowodowało, że firmy decydowały się
raczej na ich stosowanie. Ponieważ w postępowaniu o naruszenie zobowiązań Węgry przegrały
proces, należało zmodyfikować ustawy i przepisy dopasować do unijnych kryteriów.
Najpopularniejsze elementy systemu wyglądają obecnie następująco:
 świadczeniem nieopodatkowanym może być ubezpieczenie na życie, od następstw
nieszczęśliwych wypadków i zdrowotne do wysokości 30% płacy minimalnej miesięcznie –
obecnie 33 300 HUF (ok. 470 zł);
 rocznie bez opodatkowania można przekazać pracownikowi 50 000 HUF (ok. 700 zł) na usługi
kulturalne, co pięć lat 5 mln HUF (ok. 70 000 zł) na cele mieszkaniowe oraz bez żadnych
ograniczeń bilety wstępu na wydarzenia sportowe i dotacje na opłacenie żłobka;
 z preferencyjnym opodatkowaniem (34,51%) pracodawca przyznać może pracownikowi
bony Erzsébet i karty rekreacyjne Szép do wysokości 8 000 HUF (ok. 112 zł) miesięcznie,
obiady pracownicze w miejscu pracy na kwotę 12 500 HUF (ok. 175 zł) miesięcznie, wspierać
może też rozpoczęcie roku szkolnego dziecka pracownika, kształcenie dziecka w szkole,
oszczędności na cele emerytalne, może też zwrócić cały koszt miesięcznego biletu na dojazdy
do pracy;
 oprócz powyższych pracodawca może udzielać licznych innych świadczeń pozapłacowych,
jednak z normalnym opodatkowaniem tj. 49,98%.
W zmienionym systemie inne mają być w szczególności elementy nieopodatkowane oraz z
opodatkowaniem preferencyjnym. W przyszłorocznym systemie kafeterii tylko dwa elementy będą
opodatkowane preferencyjnie (34,51%): karty rekreacyjne Szép, rocznie można będzie udzielić
pracownikowi świadczenia w gotówce na kwotę 100 tys. HUF (ok. 1400 zł). Opodatkowanie
wszystkich innych, wcześniej preferencyjnych elementów podskoczy do 49,98% (np. bony Erzsébet,
dobrowolna kasa emerytalna, kasa zdrowotna, zwrot kosztów biletu miesięcznego i dopłat do
rozpoczęcia roku szkolnego), co z pewnością zredukuje ich dotychczasową popularność. Do tej pory
pracodawca bez opodatkowania refundować mógł jedynie opłatę za żłobek, teraz ma to być
rozciągnięte również na usługi i wyżywienie w przedszkolu (zarówno państwowym, jak i prywatnym).
Nieopodatkowana będzie też dotacja na mieszkanie, której wysokość wynieść może 40% płacy
minimalnej w pierwszym roku, 25% w drugim, trzecim i czwartym roku pracy i 15% od piątego roku.
Firma może też wspierać dojazd do pracy, niezależnie od tego, czy pracownik przyjeżdża
samochodem, czy np. rowerem: zamiast dotychczasowych 9 HUF/km bez opodatkowania będzie to
15 HUF/km. Nowym elementem mają być nieopodatkowane usługi zdrowotne, lecz nie są jeszcze
znane ich szczegóły – rząd ma je ujawnić dopiero, gdy parlament uchwali nową ustawę podatkową
(prawdopodobnie pod koniec listopada).
24. Obowiązek utrzymywania rodziców. Rząd przedłożył parlamentowi propozycję nowelizacji ustawy o
utrzymywaniu przez dzieci starszych rodziców. Nowelizacja zaproponowana przez Ministerstwo
Zasobów Ludzkich (EMMI) jest właściwie rozwinięciem i rozszerzeniem istniejącej już w węgierskim
systemie prawnym instytucji, bowiem rodzice będący w potrzebie także dotychczas byli uprawnieni
do wszczęcia za pośrednictwem urzędów powiatowych procesu przeciwko swemu dorosłemu
dziecku z roszczeniem o utrzymanie. Zapewnione przez państwo emerytury i inne świadczenia
materialne i socjalne pozostają w takiej sytuacji niezmienne. Zmiana polega na tym, że nie tylko
będący w potrzebie rodzic, lecz także osoba prywatna lub instytucja będzie mogła wysunąć
roszczenia o zwrot kosztów, jeśli to ona zamiast dziecka opiekuje się starszymi rodzicami. Według
sformułowania Ministerstwa Zasobów Ludzkich „ten, kto posiada zdolność do tego, a mimo to nie
opiekuje się swym rodzicem - jest niewdzięczny i w rzeczywistości obciąża tym pozostałych
podatników”. EMMI podkreśla, że w 18 państwach UE prawnie obowiązki dzieci w kwestii
utrzymania rodziców są regulowane, z drugiej strony zwraca uwagę na to, że o zwrot kosztów
utrzymania rodziców występować można jedynie w stosunku do osób, których sytuacja materialna
na to pozwala. Nie ma natomiast obowiązku alimentacyjnego osoba, której tym samym groziłaby
niezdolność utrzymania samego siebie lub swych dzieci.
25. Modyfikacja progów zamówień publicznych. Wraz z pakietem podatkowym rząd przedłożył
pierwsze poprawki do ustawy budżetowej, wśród których najważniejszą zmianą będzie modyfikacja
ustawy o zamówieniach publicznych. Ustawa budżetowa w każdym roku podaje limity przy których
istnieje obowiązek przeprowadzenia procedury zamówienia publicznego. Od przyszłego roku w
przypadku zamówień na dostawy towarów oraz usług dotychczasowy próg 8 mln HUF (ok. 112 tys.
zł) wzrośnie do 15 mln HUF (ok. 210 tys. zł), przy inwestycjach budowlanych – z 15 mln HUF do 25
mln HUF (ok. 350 tys. zł), w przypadku koncesji usługowej – z 25 mln HUF do 30 mln HUF (ok. 420
tys. zł).
26. Rząd utajni szczegóły ulg podatkowych. Minister gospodarki Mihály Varga przedłożył w imieniu
rządu projekt nowelizacji ordynacji podatkowej, zgodnie z którym podatnicy wspierający cele
państwowe oraz szczegóły ich wsparcia finansowego objęci zostaną tajemnicą podatkową. Według
składającego się z jedynie trzech paragrafów projektu tajemnicą podatkową będą ulgi podatkowe
udzielane przez rząd na poczet budżetu centralnego w przypadku podatników wspierających –
określone w ustawie – cele państwowe, a także wysokość wsparcia przez nich zaoferowanego. W
takich przypadkach nazwa podatnika oferującego wsparcie, wykorzystana przez niego ulga
podatkowa oraz wysokość przekazanego wsparcia, zaoferowanego podatku lub zaliczki na podatek,
jak również nazwa beneficjenta oraz wysokość wsparcia lub podatku czy zaliczki podatkowej
zaoferowanej beneficjentowi mają podlegać tajemnicy podatkowej. Oznacza to, że np. w przypadku
wspierania, sponsorowania kultury tajemnicą podatkową będzie nazwa podatnika udzielającego
wsparcia, kwota wsparcia udzielonego w danym roku podatkowym określonej organizacji, nazwa
wspieranej organizacji oraz poszczególne kwoty wsparcia otrzymane przez beneficjenta od
poszczególnych podatników. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że nie będzie tajemnicą podatkową
zsumowana kwota ulg podatkowych wykorzystanych przez podatnika udzielającego wsparcia, suma
kwot wsparcia lub suma kwot podatków lub zaliczek na podatek otrzymanych przez beneficjenta od
podatników – także do tej pory dane kumulowanej kwoty ulg podatkowych w danym roku
podatkowym były danymi jawnymi, dostępnymi dla każdego z uwagi na przepisy o publikacji
sprawozdań firm.
27. Projekt zmiany przepisów o programach prac publicznych. Podniesiona zostanie dolna granica
uczestnictwa z 16 do 18 lat, co ma zachęcić do kontynuowania edukacji. Zniknąć mają też tzw.
spółdzielnie zatrudnieniowe, pośredniczące w znajdowaniu pracowników z programu, ale
pobierające za to prowizję. Dodatkowo, pracownicy zatrudnieni w ramach programów robót
publicznych zobowiązani będą nie tylko przyjąć zaproponowaną ofertę pracy, lecz również możliwość
zaoferowanego kształcenia. Uczestnicy programu robót publicznych dotychczas mieli obowiązek
przyjąć odpowiednią dla nich, zaoferowaną im przez państwowy urząd pracy ofertę zatrudnienia, w
przeciwnym razie byli wykluczani na trzy miesiące z programu prac publicznych. Restrykcje
rozszerzone mają też być na zaoferowane możliwości kształcenia – ich nieprzyjęcie także ma
skutkować trzymiesięcznym wykluczeniem z programu. Krok ten ma poprawić możliwości znalezienia
przez tę kategorię pracowników pracy na pierwotnym rynku pracy. Projekt nowelizacji zawiera też
przepisy o zwrocie kosztów podróży komunikacją publiczną pracownika robót publicznych z miejsca
zamieszkania do państwowego organu zatrudniającego lub firmy zatrudniającej i z powrotem.
28. Rząd będzie mógł zakładać fundacje. Nowa ustawa pozwala rządowi zakładać fundacje i przelewać
do nich środki publiczne praktycznie bez kontroli i nadzoru. Nowe przepisy nie ograniczają
maksymalnej wysokości środków, jakimi będą mogły zarządzać takie fundacje, nie ustalają również,
kto i na jakiej podstawie stanie się członkiem gremium decyzyjnego takiej fundacji. Parlament
uchwalił ustawę przedłożoną przez szefa Kancelarii Premiera Jánosa Lázára i wicepremiera Zsolta
Semjéna 11 października i tym samym rząd ponownie został uprawniony do zakładania na podstawie
odrębnej ustawy (a nie kodeksu cywilnego) fundacji. Praktyka ta została ukrócona w 2006 roku,
kiedy ówczesne Ministerstwo Finansów powołując się na to, że tzw. közalapítványok (fundacje
publiczne) stały się głównym kanałem rozpłynięcia pieniędzy publicznych, zakazało ich
funkcjonowania. Ustawa jak na razie czekająca na podpis prezydenta nie określa, w jakim celu mogą
być tworzone fundacje, nie ogranicza też jakiej wielkości majątek można przekazać danej fundacji,
nie wiadomo również na podstawie jakich wymogów mają być wyznaczani członkowie kuratoriów
fundacji.
29. Rząd dopłaci do kas fiskalnych online. Ministerstwo Gospodarki Narodowej zamierza dotować
zakup kas fiskalnych połączonych online w czasie rzeczywistym z serwerami urzędów skarbowych
taksówkarzom, masażystom, pralniom i zakładom naprawy samochodów. Obowiązek posiadania
takich kas obejmie te podmioty od stycznia 2017 roku. Dotacja miałaby pokryć ok. 40-55% ceny kasy
(ok. 50 tys. HUF – 150 EUR).
30. Podstawowe pakiety internetowe będą tańsze o 15%. W listopadzie ma się pojawić inicjatywa
ustawodawcza rządu w sprawie tzw. podstawowego pakietu cyfrowego. Oznaczać to będzie, że od 1
stycznia 2017 roku każdy węgierski operator internetowy będzie zobowiązany oferować taki pakiet w
swojej ofercie usług, co ma obniżyć cenę obecnych najtańszych ofert internetowych o 15% (w sumie
obniży ceny internetu o 8-10%). W regulaminach niektórych operatorów już ukazały się informacje o
tym, że w przypadku najtańszych pakietów internetowych VAT na te usługi zredukowany zostanie z
27% do 18%, w rezultacie klienci mają w sumie zaoszczędzić w skali roku mniej więcej miesięczną
opłatę. W sumie rocznie w skali całego rynku będzie to ok. 13-15 mld HUF.
31. Emisja obligacji państwowych w Azji. Dzięki podwyższeniu ratingów do kategorii zalecanej do
inwestycji od początku roku miesięcznie państwo węgierskie oszczędza na odsetkach ok. 1 mld HUF.
ÁKK dążyć będzie w następnym okresie do tego, by skład finansowania długu był jeszcze bardziej
zróżnicowany, czym w znacznym stopniu eliminować można ryzyka nawet w razie wystąpienia
sytuacji kryzysowych. Dlatego też w przyszłym roku ponownie może dojść do emisji obligacji
węgierskich w Chinach, a być może także w Japonii. Jednak najbardziej prawdopodobnym
scenariuszem jest emisja obligacji denominowanych w EUR – w 2017 roku stanie się wymagalny dług
na kwotę 2-3 mld EUR, który powinien zostać odnowiony na możliwie najlepszych warunkach. Na
koniec roku głównie z powodu mocnego kursu forinta, niskiego deficytu oraz większego zwrotu
unijnych środków niż zakładano zadłużenie obniżyć może się – zdaniem Barczy – do 73-74% PKB (pod
koniec 2015 roku stał na poziomie 75,3%).
32. Raport OECD o wydatkach socjalnych państw członkowskich. Według danych OECD Węgry w 2015
roku przeznaczyły 20,6% PKB na wydatki socjalne, co jest lekkim spadkiem w porównaniu z 21,4%
sprzed dwóch lat. Średnia OECD wynosi 21%. W skład kategorii wchodzą pieniądze przeznaczane na
emerytury, wydatki zdrowotne, rodzinne, inwalidzkie, na rynku pracy, mieszkaniowe itd. Wśród nich
największą pozycję zajmują emerytury – na Węgrzech stanowią one 10,8% PKB, w regionie więcej
przeznaczają na nie jedynie Austria i Słowenia. Drugą pozycją są wydatki na zdrowie – tutaj spośród
krajów regionu tylko Polska wydaje mniej, natomiast wydatki na politykę rodzinną najhojniejsze są
na Węgrzech, gdzie wydaje się na nie 3% PKB. Z wykresu obrazującego strukturę wydatków w latach
2005-09 oraz 2010-14 wyłania się obraz całkowitego zaniku w ostatnim okresie dotacji na cele
mieszkaniowe - spadek o 16,3% w przeciwieństwie do znacznych wydatków na ten cel poprzednich
rządów (w okresie 2005-09 wzrost o 15,9%). Rzuca się w oczy także spadek o 7,8% wydatków na
rzecz osób niepełnosprawnych, co było wynikiem rewizji przez rząd Orbána po 2010 roku systemu
kwalifikacji do rent inwalidzkich i w konsekwencji skierowało masę ludzi z powrotem na rynek pracy.
Niespodzianką jest też spadek o 2,9% w ostatnich latach wydatków na cele rodzinne. Należy jednak
dodać, że nie jest do nich wliczana rodzinna ulga podatkowa, gdyż nie jest ona kwalifikowana jako
świadczenie socjalne – a w tym świetle wynik ten już nie jest taki zaskakujący. Tendencja spadkowa
w przypadku wydatków na cele rodzinne jest wynikiem tego, że przed 2010 rokiem kwota zasiłku
rodzinnego rosła z roku na rok, od kilku lat natomiast jego kwota była zamrożona, co realnie daje
spadek.
33. Powstaną nowe lasy. Gabinet przyjął strategię w kwestii lasów, których jest na Węgrzech ok. 2
milionów hektarów. Jak powiedział minister rolnictwa Sándor Fazekas w wywiadzie dla państwowej
telewizji informacyjnej M1 na cele sadzenia lasów rząd przeznaczy 50 mld HUF w następnych 4-5
latach, dzięki czemu posadzić można 20-25 tys. ha nowych lasów. W minionych 8-10 latach
powierzchnia lasów na Węgrzech zwiększyła się o 50 tys. ha., zaś w przyszłych dekadach byłoby
zapotrzebowanie na 600 tys. ha nowych lasów. Zgodnie ze strategią w sprawie lasów państwowy
majątek leśny obejmujący milion hektarów nie podlega obrotowi, zakwalifikowany został jako
majątek publiczny.
34. Według Eurostatu na Węgrzech zmniejsza się ubóstwo. Według raportu Eurostatu na Węgrzech
proporcja osób zagrożonych ubóstwem zmniejszyła się z 31,1% w 2014 roku do 28,2% w ubiegłym
roku (średnia UE 23,7%) i znajduje się tym samym poziomie co w 2008 roku. W 2015 roku 14,9%
Węgrów było zagrożone ubóstwem dochodowym, u 19,4% występowały problemy z warunkami
życia, 9,4% nie umiało w sposób trwały znaleźć pracy na rynku pracy (w całej UE wskaźniki te
kształtują się odpowiednio na poziomie 17,3%, 8,1% i 10,5%). W okresie 2008-2015 największą
poprawę wykazała Polska, gdzie proporcja osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem
społecznym spadła z 30,5% do 23,4%. Ze statystyk Eurostatu wynika też, że ponad jedna trzecia
mieszkańców UE nie umiałaby sfinansować nagłych, niespodziewanych wydatków, na Węgrzech
proporcja ta jest najwyższa w Unii - 72,2%.
35. Volán zamierza lizingować 100 autobusów. Towarzystwo Komunikacji Autobusowej Volán Buszpark
Szolgáltató Kft. (odpowiednik byłego polskiego PKS) zamierza wziąć w leasing 40 autobusów nisko- i
60 wysokopodłogowych. W ogłoszeniu przetargowym opublikowanym w państwowym biuletynie
zamówień publicznych zapisano, że pod uwagę brane będą tylko pojazdy nowe, tej samej marki.
Leasing finansowy miałby opiewać na 72 miesiące, wysokość odsetek nie mogłaby przekroczyć stopy
trzymiesięcznego BUBOR (odpowiednik polskiego WIBOR) powiększonej o 6%. Oferty składać mogą
podmioty, których przychody netto w minionych dwóch zamkniętych latach podatkowych,
pochodzące ze stałego najmu, leasingu pojazdów lub ze sprzedaży nowych autobusów osiągają 1 mld
HUF. Termin składania ofert upływa 17 listopada br. Przy wyborze kryteria jakościowe oraz cena
brane będą pod uwagę w proporcji 50-50%.
36. Zamiast Solarisów unieważniony przetarg i kara. Na wniosek ministra rozwoju narodowego Miklósa
Sesztáka z 23 września br. Komisja Zamówień Publicznych unieważniła 18 października przetarg
budapeszteńskiego zarządu transportu BKK na świadczenie autobusowych usług przewozowych
podczas remontu trzeciej linii metra (M3) w węgierskiej stolicy i nałożyła na BKK karę w wysokości 40
mln HUF (ok. 560 tys. zł). Przetarg został unieważniony z powodów formalnych – w dokumentacji
przetargowej nie zapisano daty rozpoczęcia świadczenia usług (nie jest ona znana, bo nie wiadomo,
kiedy rozpocznie się remont metra M3) oraz wymaganych świadczeń (np. ubezpieczeń
pracowników). Rząd krytykował przetarg za brak preferencji dla węgierskich dostawców autobusów
(na Węgrzech nie produkuje się, a jedynie montuje autobusy), mimo że byłoby to niezgodne z
regulacjami unijnymi. Najprawdopodobniej to jest rzeczywista przyczyna unieważnienia przetargu
rozpisanego przez Budapeszt. Usługi przewozowe w unieważnionym przetargu miały zostać
zakupione wobec uniemożliwienia przez rząd zakupu 150 autobusów przez budapeszteńskie
komunalne przedsiębiorstwo komunikacyjne BKV. W rozstrzygniętym w styczniu br. przetargu
zwyciężył polski Solaris i węgierska montownia Mabi-Bus. Pierwotnie miały podzielić się
zamówieniami po połowie, ale wobec braku zdolności produkcyjnych Mabi-Busa Budapeszt chciał
kupić od Solarisa 110 autobusów. Po kilku miesiącach rozmów umowy z polskim producentem
ostatecznie jednak nie zawarto.
37. W Komárom powstanie montownia chińskich autobusów. Chiński koncern BYD otworzy w
przygranicznym mieście Komárom swoją pierwszą europejską montownię autobusów. Inwestycja
warta jest 6,2 mld HUF, rząd węgierski dołożył do niej 925 mln HUF w formie dotacji. Produkcja ma
ruszyć w przyszłym roku, w pierwszym okresie zmontowane ma być 200 busów, w dwóch turach
stworzone zostanie 300 miejsc pracy. Ambasador Chin na Węgrzech powiedział, że BYD w erze
powoli wychodzących już z użytku pojazdów dieslowych produkować będzie przy użyciu
nowoczesnej technologii pojazdy przyjazne środowisku, w oparciu o węgierską, doświadczoną siłę
roboczą. W nowym zakładzie znaleźć się też mają centra badań i testów. Dyrektor BYD Europe
stwierdził, że przy wyborze lokalizacji dla pierwszego europejskiego centrum montażowego o
wartości 20 mln EUR istotnym aspektem było centralne położenie Węgier i miasta Komárom,
doświadczenie i wiedza inżynierska związana z produkcją autobusów oraz wsparcie rządu. Powstała
w 1995 roku BYD zatrudnia globalnie 180 tys. pracowników w przemyśle IT (produkcja
akumulatorów, komputerów osobistych i ich części) oraz w przemyśle motoryzacyjnym (samochody,
samochody elektryczne, busy, rowery), posiada też znaczne inwestycje w dziedzinie energii
odnawialnej i technologii LED. BYD od 2008 roku posiada moce produkcyjne na Węgrzech, wówczas
bowiem zakupił fabrykę plastikowych części zamiennych w parku przemysłowym w Komárom od
południowokoreańskiej firmy Mirae. Ówczesnym planem Chińczyków było wywindowanie produkcji,
w czym jednak przeszkodził kryzys w 2008 roku oraz sytuacja Nokii, której dostarczano akumulatory
do komórek i inne części zamienne. BYD w końcu zmuszony był zamknąć fabrykę, a hala produkcyjna
o pow. 18 tys. m² stała niewykorzystana.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
-17,7
4,2
10,0
2010
1,2
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH), r/r
Opr.: Wydział Polityczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
2013
1,5
1,4
1,7
10,2
2014
3,5
7,6
-0,2
7,1
2015
2,9
7,5
-0,1
6,8
2016
2,6 (II kw.)
11,1 (VIII)
0,6 (IX)
4,9 (VII-IX)