Program nauczania - Centrum Edukacji Artystycznej

Transkrypt

Anna Niedziałkowska
Michał Jarmuła
Program nauczania przedmiotu
Studia orkiestrowe
Skrzypce
Szkoła muzyczna II stopnia
© Centrum Edukacji Artystycznej
Strona 1
Spis treści
WSTĘP ..................................................................................................................................... 3
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE ......................................................... 6
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE, PRZEWIDYWANE
EFEKTY NAUCZANIA, TREŚCI NAUCZNIA, SPOSOBY REALIZACJI CELU ........ 6
FORMY SPRAWDZANIA OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW, KRYTERIA I CELE
OCENIANIA .......................................................................................................................... 11
EFEKTY KSZTAŁCENIA PO ZAKOŃCZENIU ETAPU EDUKACYJNEGO
SZKOŁY MUZYCZNEJ DRUGIEGO STOPNIA ............................................................. 12
WARUNKI NIEZBĘDNE DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA .................. 12
KOMENTARZ DO PROGRAMU NAUCZANIA .............................................................. 13
WYKAZ PRZYKŁADOWEJ LITERATURY .................................................................. 14
Strona 2
WSTĘP
W polskim szkolnictwie muzycznym przedmiot studia orkiestrowe do niedawna prowadzony
był tylko w akademiach i na uniwersytetach muzycznych. Nowa podstawa programowa
zawarta w Rozporządzeniu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 2 lipca 2014 r.
w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego
w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2014 r., poz. 1039) przewiduje wprowadzenie
przedmiotu studia orkiestrowe również w szkołach muzycznych drugiego stopnia. Związane
jest to m.in. ze zwiększeniem się konkurencji wśród młodych muzyków, wzrostem wymagań,
jakie muszą spełniać kandydaci do orkiestr oraz wprowadzeniem w wielu krajach systemów
mających na celu jak najwcześniejsze przygotowanie uczniów do gry zespołowej. Zarówno
w Polsce, jak i za granicą działają orkiestry młodzieżowe. O przyjęcie do tego typu zespołów
mogą ubiegać się osoby w przedziale wiekowym odpowiadającym szkołom muzycznym
drugiego stopnia i szkołom wyższym (w zależności od orkiestry, dolna granica wiekowa
może wynosić nawet 14 lat). Podczas przesłuchań do orkiestr młodzieżowych kandydaci,
oprócz obowiązkowych utworów solowych, muszą wykonać fragmenty partii orkiestrowych,
będących niejednokrotnie częścią egzaminów do profesjonalnych zespołów. Wprowadzenie
przedmiotu studia orkiestrowe w szkole muzycznej drugiego stopnia stało się więc
koniecznością, pozwalającą młodym muzykom zdobyć niezbędną wiedzę, umiejętności
i doświadczenie, a także inaczej spojrzeć na wykonywany w przyszłości zawód muzyka
orkiestrowego.
Zarówno w szkole muzycznej, jak i w orkiestrze skrzypkowie tworzą najliczniejszą
grupę instrumentalistów, więc m.in. ze względów organizacyjnych prowadzenie lekcji
przedmiotu studia orkiestrowe w formie zajęć grupowych wydaje się być właściwym
wyborem. Grając wspólnie partie orkiestrowe, uczniowie mają możliwość ćwiczenia pracy
w grupie – umiejętności, która dla przyszłych muzyków orkiestrowych jest bardzo ważna.
Warto zauważyć, że w przypadku profesjonalnych orkiestr, po pomyślnie zdanym
przesłuchaniu kandydat jest zatrudniany na okres próbny, w którym sprawdzane są jego
predyspozycje do współpracy w grupie. Jest to bardzo ważny etap, w którym zwraca się
uwagę m.in. na szybkość dostosowania się do stylu grania pozostałych muzyków. Dotyczy to
przede wszystkim osób grających na instrumentach smyczkowych. Przedmiot studia
orkiestrowe nie tylko pozwala poznać repertuar orkiestrowy, lecz także uczy prawidłowego
podejścia do gry w zespole orkiestrowym, jest również ogniwem łączącym zajęcia zespołu
kameralnego i orkiestry.
Oprócz zajęć grupowych, na studiach orkiestrowych wskazane są również zajęcia
indywidualne, np. w celu pomocy najzdolniejszym uczniom w przygotowaniu do przesłuchań
do orkiestr młodzieżowych lub aby nadrabiać zaległości z osobami mniej zdolnymi.
Program realizowany na zajęciach powinien obejmować utwory muzyki poważnej
od baroku do współczesności. Ważna jest również różnorodność formalna – uczeń powinien
mieć możliwość poznania zarówno symfonii, uwertur, akompaniamentów, jak i form
wokalno-instrumentalnych.
Strona 3
Aby zainteresować uczniów muzyką orkiestrową, na zajęciach – zwłaszcza we
wstępnym etapie nauczania przedmiotu – można omawiać repertuar złożony z powszechnie
znanych utworów.
Ze względu na stopień zaawansowania uczniów, każdy rocznik powinien mieć zajęcia
osobno, a poziom trudności wykonywanego programu powinien być dobrany do średniego
poziomu umiejętności osób z danej klasy.
Wydaje się również właściwym, aby uczniowie mieli możliwość publicznego
wykonania niektórych utworów ćwiczonych na studiach orkiestrowych. W związku z tym
niezbędna jest ścisła współpraca między nauczycielem studiów orkiestrowych
a prowadzącym orkiestrę szkolną.
Ponadto program przedmiotu studia orkiestrowe powinien być skorelowany
z programem nauczania przedmiotu głównego. Chodzi o to, aby uczeń na zajęciach studiów
orkiestrowych grał utwory z epoki, z którą zetknął się wcześniej na lekcjach indywidualnych.
Niepożądane jest, aby uczniowie napotykali w utworach orkiestrowych problemy techniczne,
które nie były omawiane i rozwiązywane na indywidualnych lekcjach skrzypiec. Rolą
nauczyciela prowadzącego studia orkiestrowe jest przekazanie uczniowi informacji,
np. o rodzaju artykulacji, który powinien być zastosowany do prawidłowego wykonania
utworu, a nie uczenie tej artykulacji. Mogłoby to kłócić się z tym, co uczeń usłyszał na
lekcjach skrzypiec, a w skrajnych przypadkach prowadzić do niepotrzebnych konfliktów
i dezorientacji ucznia.
Warto również wspomnieć, że uczeń rozpoczynający naukę w szkole drugiego stopnia
wchodzi w nowe środowisko – nowi nauczyciele, nowi koledzy. Proces asymilacji przebiega
u różnych osób w różnym tempie. Często nowy nauczyciel skrzypiec decyduje się na
dokonanie korekty aparatu gry ucznia, w konsekwencji czego zwalnia go czasowo
z uczęszczania na inne przedmioty (np. orkiestra, zespoły kameralne) wymagające biegłości
w grze i mogące zakłócać przebieg korekty. Biorąc pod uwagę powyższe czynniki, autorzy
przedstawianego tu programu zdecydowali się podzielić proces kształcenia ucznia
w przedmiocie studia orkiestrowe na dwa etapy:
Etap I – klasy 1–2
Etap II – klasy 3–6
Etap I pozwala prowadzącemu na poznanie uczniów, zorientowanie się w poziomie
umiejętności prezentowanym przez większość grupy i dostosowanie programu do stopnia
zaawansowania uczniów. W etapie tym najważniejsze jest zachęcenie uczniów zarówno do
gry w orkiestrze, jak i słuchania muzyki orkiestrowej poprzez czynne i bierne uczestnictwo
w koncertach. W tym czasie uczniowie powinni przyswoić sobie podstawową wiedzę
dotyczącą gry w zespołach orkiestrowych. Repertuar omawiany w pierwszym etapie to –
przede wszystkim – utwory z epoki baroku niewymagające używania skomplikowanych
środków technicznych i wyrazowych oraz utwory znane i popularne, które uczniowie będą
ćwiczyli z przyjemnością.
Strona 4
W drugim etapie główny nacisk położony jest na:
1. Przygotowywanie partii I i II skrzypiec utworów, które potem będą wykonane przez
orkiestrę szkolną na koncertach.
2. Przygotowywanie fragmentów partii orkiestrowych, które mają służyć poznaniu
specyfiki gry w orkiestrze symfonicznej lub/i kameralnej, są przygotowaniem do
późniejszej pracy w orkiestrze lub przesłuchań do zespołów orkiestrowych. Poziom
trudności i wymagania dotyczące wykonywania partii orkiestrowych powinny
wzrastać w kolejnych latach nauki, tak aby umożliwić rozwój młodym muzykom.
Program nauczania przedmiotu studia orkiestrowe (skrzypce) w szkole muzycznej
drugiego stopnia zawiera ogólne i szczegółowe cele nauczania, proponowane treści nauczania
i przykładowe sposoby realizacji celów, opis warunków niezbędnych do realizacji programu
oraz kryteria oceniania i metody sprawdzania osiągnięć ucznia. Końcową część programu
stanowi wykaz spodziewanych efektów kształcenia po zakończeniu całego sześcioletniego
etapu edukacyjnego, komentarz metodyczny, zawierający m.in. opis warunków koniecznych
do realizacji programu, oraz wykaz przykładowej literatury orkiestrowej, która może służyć
jako materiał dydaktyczny stosowany podczas nauczania przedmiotu. Dokonując wyboru
partii orkiestrowych, autorzy kierowali się przede wszystkim ich przydatnością w procesie
dydaktycznym oraz możliwością późniejszego wykorzystania ich przez uczniów, zarówno
podczas przesłuchań do profesjonalnych i młodzieżowych orkiestr, jak i w pracy muzyka
orkiestrowego. Fragmenty partii orkiestrowych, których poziom trudności wykracza poza
średnie umiejętności ucznia szkoły drugiego stopnia, zostały oznaczone kursywą. Utwory
szczególnie często występujące na przesłuchaniach do różnego typu zespołów orkiestrowych
zostały zapisane pogrubionym drukiem.
Strona 5
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA OGÓLNE
1.
2.
3.
Rozwijanie zainteresowania uczniów muzyką orkiestrową (symfoniczną, operową,
kameralną).
Poznanie skrzypcowych partii orkiestrowych w wybranych utworach z różnych
epok i gatunków muzycznych.
Kształcenie świadomości roli muzyka w grupie instrumentów i w zespole
orkiestrowym.
CELE KSZTAŁCENIA – WYMAGANIA SZCZEGÓŁOWE
1.
Rozwijanie zainteresowania uczniów muzyką orkiestrową (symfoniczną, operową,
kameralną)
Przewidywane efekty kształcenia w poszczególnych etapach:
Etap I
Uczniowie:
 uczestniczą jako słuchacze w koncertach muzyki symfonicznej, operowej i kameralnej
organizowanych przez instytucje kultury;
 słuchają występów szkolnej orkiestry i zespołów kameralnych;
 słuchają nagrań i porównują różne wykonania tych samych utworów.
Etap II
Uczniowie:
 potrafią napisać recenzje z koncertu i ocenić stopień trudności i jakość wykonania partii
poszczególnych instrumentów/grupy instrumentów;
 potrafią znaleźć w Internecie lub prasie branżowej informacje o przesłuchaniach do
zespołów orkiestrowych (orkiestry młodzieżowe polskie i zagraniczne, profesjonalne
zespoły orkiestrowe);
 znają perspektywy zawodowe muzyka-instrumentalisty.
Przykładowe treści – sposoby realizacji celu:
 nauczyciel zachęca uczniów do uczęszczania na koncerty muzyki symfonicznej, operowej
i kameralnej organizowane przez instytucje kultury;
 w porozumieniu ze szkołą i rodzicami uczniów nauczyciel organizuje wyjścia grupowe na
koncerty znanych orkiestr i zespołów kameralnych, spektakle operowe i baletowe;
Strona 6
 uczniowie słuchają nagrań i porównują różne wykonania tego samego utworu, a następnie
dyskutują o nich z nauczycielem;
 nauczyciel zachęca uczniów do czytania prasy branżowej, aby mogli zapoznać się
z dobrymi wzorcami pisania recenzji z koncertów;
 według wskazówek nauczyciela uczniowie piszą recenzje z koncertów, potrafią ocenić
stopień trudności i jakość wykonania poszczególnych partii instrumentów (dla ułatwienia
na początku uczniowie mogą pisać recenzje z występów małych zespołów kameralnych –
duety, tria – a dopiero potem stopniowo przechodzić do recenzowania koncertów
większych zespołów orkiestrowych);
 nauczyciel zachęca uczniów do brania udziału w projektach związanych z grą
w zespołach kameralnych i orkiestrowych;
 korzystając ze wskazówek nauczyciela, uczniowie znajdują informacje o przesłuchaniach
do zespołów orkiestrowych;
 nauczyciel pomaga uczniom w przygotowaniu się do przesłuchań do orkiestr
młodzieżowych;
 nauczyciel zachęca uczniów do brania udziału w wakacyjnych warsztatach i kursach
orkiestrowych;
 nauczyciel motywuje uczniów do nauki języków obcych, aby mogli swobodnie korzystać
z obcojęzycznych źródeł informacji, np. o przesłuchaniach do orkiestr i skutecznie
komunikować się podczas pracy w międzynarodowych zespołach orkiestrowych;
 nauczyciel informuje uczniów o zasadach przyjmowania muzyków do zespołów
orkiestrowych i możliwościach rozwoju zawodowego.
2. Poznanie skrzypcowych partii orkiestrowych w swojej specjalności instrumentalnej
Etap I
Uczniowie:
 poznają partie orkiestrowe I i II skrzypiec o niewielkim stopniu trudności, bazujące na
podstawowych elementach technicznych i wykorzystujące znane uczniowi sposoby
artykulacji, m.in. utwory lub fragmenty utworów z epoki baroku, np. Corelli – Concerto
grosso „Boże Narodzenie”, Bach – „Koncert brandenburski” nr 3;
 poznają partie orkiestrowe utworów powszechnie znanych, np. akompaniament do
„Czterech pór roku” A. Vivaldiego, walc „Nad pięknym modrym Dunajem” lub inny walc
Strona 7
J. Straussa, fragmenty „Muzyki na wodzie” Händla, utwory muzyki rozrywkowej,
popularnej i filmowej;
 słuchają wybranych utworów muzycznych i obserwują ich przebieg w partyturze.
Etap II
Uczniowie:
 poznają partie I i II skrzypiec w utworach orkiestrowych, formach wokalnoinstrumentalnych i akompaniamentach orkiestrowych pochodzących z różnych epok
i stylów, wykonują utwory podczas występów szkolnej orkiestry;
 grają charakterystyczne fragmenty partii I lub II skrzypiec w utworach pochodzących
z epok od baroku do współczesności, służące poznaniu specyfiki gry w orkiestrze lub
będące materiałem wymaganym na przesłuchaniach do zespołów orkiestrowych;
 podczas gry partii orkiestrowych wykorzystują wiedzę i umiejętności zdobyte na
zajęciach z innych przedmiotów (m.in. lekcjach skrzypiec i zespołów kameralnych).
Treści nauczania:
 zwrócenie uwagi na specyficzne palcowanie partii skrzypiec w utworach orkiestrowych;
 wyjaśnienie przyczyny różnic w sposobie palcowania utworów solowych i orkiestrowych;
 zachęcenie uczniów do ćwiczenia biegłości w czytaniu a vista;
 zwrócenie uwagi, na czym polega różnica między wykonaniem a vista utworu
orkiestrowego i solowego;
 wskazanie najważniejszych elementów gry podczas wykonywania partii orkiestrowej,
podkreślanie roli:







dokładnego wykonywania rytmu,
umiejętności utrzymywania stałego tempa (np. ćwiczenie z metronomem),
precyzji intonacyjnej,
prawidłowego odczytania i realizowania zapisów dotyczących artykulacji,
punktualnego wchodzenia po krótkich pauzach,
umiejętności śledzenia wejść swojej grupy,
dokładnej realizacji oznaczeń dynamicznych i agogicznych;
 wskazanie roli umiejętności pracy w grupie i dostosowania sposobu gry do reszty grupy;
Strona 8
 zwracanie uwagi na sposób zachowania uczniów, m.in. punktualność, kulturę osobistą;
 nauka prowadzenia grupy I lub II skrzypiec, np. prowadzenie próby sekcyjnej przez
uczniów;
 ćwiczenie umiejętności zachowania prawidłowej postawy przy grze na siedząco.
Sposoby realizacji celu:
 zapoznanie ucznia z wybranymi utworami orkiestrowymi dostosowanymi do stopnia jego
zaawansowania – poznawanie partii skrzypiec w utworach orkiestrowych
przygotowywanych pod kątem występów orkiestry szkolnej może przebiegać
w następującej kolejności:
1. nauczyciel studiów orkiestrowych – wspólnie z prowadzącym orkiestrę szkolną –
decyduje o obsadzie I i II skrzypiec oraz o wyborze osób pełniących rolę
koncertmistrza i prowadzącego grupy II skrzypiec (ewentualnie o możliwości
wprowadzenia systemu rotacyjnego),
2. nauczyciel – wspólnie z prowadzącym orkiestrę szkolną – ustala koncepcję
artykulacyjną, dynamiczną, agogiczną i wyrazową wykonywanych utworów,
3. nauczyciel przygotowuje materiały nutowe dla uczniów – ustala smyczkowanie zgodne
z epoką i jednocześnie dostosowane do możliwości technicznych uczniów,
4. nauczyciel przekazuje uczniom informacje o budowie utworu, stylu, rodzajach
artykulacji niezbędnych do jego wykonania, tempach, frazowaniu itp.,
5. nauczyciel prezentuje uczniom prawidłowy sposób wykonania partii orkiestrowych,
6. pod kierunkiem nauczyciela uczniowie rozczytują poszczególne partie orkiestrowe
i dobierają palcowanie odpowiednie dla poprawnego i wygodnego wykonania utworu,
7. uczniowie wspólnie grają wyćwiczony utwór, realizując wskazówki nauczyciela
mające na celu ujednolicenie gry wszystkich uczniów i stworzenie grupy
instrumentów,
8. nauczyciel studiów orkiestrowych jest obecny na próbach całej orkiestry,
9. uczniowie wykonują przygotowane utwory podczas koncertu szkolnej orkiestry;
 przy wykonywaniu fragmentów partii orkiestrowych skrzypiec, mających na celu
poznanie specyfiki gry w orkiestrze lub wymaganych na przesłuchaniach do orkiestr,
nauczyciel studiów orkiestrowych powinien zwrócić szczególną uwagę na:
Strona 9
1. dostosowanie trudności partii orkiestrowych do poziomu umiejętności większości
osób z danej klasy,
2. dbałość o różnorodność i wartość dydaktyczną przerabianego materiału,
3. przydatność przerabianych partii orkiestrowych podczas przesłuchań do orkiestr
(np. poprzez sprawdzanie na bieżąco repertuaru wymaganego na przesłuchaniach do
krajowych i zagranicznych orkiestr młodzieżowych),
4. umożliwienie osobom szczególnie zaawansowanym uczęszczania na zajęcia wyższego
rocznika,
5. wyodrębnienie kilku godzin lekcyjnych w semestrze na indywidualne konsultacje,
mające na celu np. pomoc uczniom w ćwiczeniu problematycznych miejsc, pomoc
osobom szczególnie uzdolnionym w przygotowaniu się do przesłuchań do orkiestr
młodzieżowych, wyćwiczenie partii orkiestrowych przygotowywanych na warsztaty
i kursy orkiestrowe;
 uczniowie wspólnie słuchają fragmentu utworu muzycznego i obserwują jego przebieg
w partyturze, zwracając szczególną uwagę na partię skrzypiec (ćwiczenie może być
przeprowadzane na przykład przy pomocy rzutnika).
3. Kształcenie świadomości roli muzyka w zespole orkiestrowym
Przewidywane efekty kształcenia na poszczególnych etapach nauki:
Etap I
Uczniowie:
 znają podział ról i różnice zadań wykonywanych przez muzyków w zespole
orkiestrowym;
 czytając partyturę, potrafią ocenić rolę poszczególnych instrumentów w przebiegu utworu.
Etap II
Uczniowie:
 podczas zajęć studiów orkiestrowych (ewentualnie podczas prób i występów szkolnej
orkiestry) wykonują partie tutti I i II skrzypiec, pełnią funkcję koncertmistrza lub
prowadzącego grupy II skrzypiec;
 znają zasady ubiegania się o przyjęcie do orkiestr i orientacyjny repertuar wymagany
podczas przesłuchań na poszczególne stanowiska (koncertmistrz, muzyk-solista,
prowadzący grupy II skrzypiec i muzyk tutti).
Strona 10
Treści nauczania – sposoby realizacji celu:
 nauczyciel objaśnia uczniom, jakie role w orkiestrze pełnią muzycy poszczególnych
specjalności i jakie zadania do nich należą;
 nauczyciel wyjaśnia, jaka jest rola koncertmistrza i prowadzących poszczególne grupy
w kwintecie smyczkowym zespołu orkiestrowego;
 na zajęciach studiów orkiestrowych uczeń ma możliwość poprowadzenia grupy I lub II
skrzypiec i wykonania partii solowej;
 nauczyciel udziela uczniowi pełniącemu rolę koncertmistrza wskazówek dotyczących
sposobu prowadzenia grupy;
 pracując z partyturą, nauczyciel wskazuje uczniom role poszczególnych instrumentów
i ich wzajemne zależności.
FORMY SPRAWDZANIA
OCENIANIA
OSIĄGNIĘĆ
UCZNIÓW,
KRYTERIA
I
CELE
Formy sprawdzania osiągnięć uczniów:
 obserwacja pracy ucznia podczas zajęć grupowych;
 wewnętrzne przesłuchania (np. zabawa w symulację przesłuchań do orkiestry);
 przesłuchania i egzaminy – indywidualne i zbiorowe;
 występy w ramach orkiestry szkolnej.
Kryteria oceniania:
 zainteresowanie ucznia przedmiotem, praca na lekcjach;
 obecność na lekcjach i przygotowanie ucznia do zajęć;
 postępy, jakie uczeń zrobił w czasie ostatniego semestru;
 zaangażowanie ucznia podczas gry w orkiestrze szkolnej;
 jakość wykonania partii orkiestrowych podczas egzaminów i przesłuchań, ze szczególnym
uwzględnieniem precyzji rytmicznej, intonacyjnej i artykulacyjnej, utrzymania stałego
tempa i prawidłowego odczytania i zrozumienia tekstu;
 udział w projektach szkolnych i pozaszkolnych związanych z grą w orkiestrze (np. kursy
i warsztaty orkiestrowe).
Strona 11
Cele sprawdzania postępów:
 zmobilizowanie uczniów do pracy nad utworami orkiestrowymi;
 zachęcenie uczniów do aktywnego uczestniczenia w próbach orkiestry;
 obserwowanie postępów uczniów w grze zbiorowej;
 określenie przez nauczyciela wartości i skuteczności własnych metod nauczania
przedmiotu.
EFEKTY KSZTAŁCENIA PO ZAKOŃCZENIU
SZKOŁY MUCZYCZNEJ DRUGIEGO STOPNIA
ETAPU
EDUKACYJNEGO
Po zakończeniu nauki przedmiotu studia orkiestrowe w szkole drugiego stopnia uczeń
powinien:
 przestrzegać zasad kultury i etyki;
 przestrzegać prawa autorskiego i innych przepisów chroniących dobra kultury;
 uczęszczać – w miarę możliwości – na koncerty muzyki kameralnej, symfonicznej
i operowej;
 umieć ocenić grę profesjonalnych zespołów orkiestrowych;
 umieć dostrzegać różnice w różnych wykonaniach tego samego utworu;
 umieć napisać recenzję z koncertu kameralnego, symfonicznego lub spektaklu operowego,
w której uwzględnia i ocenia partie solowe poszczególnych instrumentów;
 prezentować publicznie swoje dokonania;
 umieć słuchać utworu, obserwując jego przebieg w partyturze;
 czytając partyturę, rozróżniać role poszczególnych instrumentów;
 umieć pracować w zespole, biorąc współodpowiedzialność za efekt końcowy wspólnej
pracy;
 współpracować z pozostałymi członkami zespołu;
 budować relacje oparte na zaufaniu;
 prezentować aktywną postawę;
 umieć przewidywać skutki podejmowanych działań.
WARUNKI NIEZBĘBNE DO REALIZACJI PROGRAMU NAUCZANIA
Szkoła powinna dysponować odpowiedniej wielkości pomieszczeniem o dobrej
akustyce i oświetleniu, mogącym pomieścić kilkunastoosobową grupę uczniów. Niezbędne
wyposażenie sali stanowią pulpity z możliwością regulacji wysokości i krzesła. Dostępne
powinny być również materiały nutowe poszczególnych partii orkiestrowych, rzutnik oraz
odtwarzacze audio.
Strona 12
KOMENTARZ DO PROGRAMU NAUCZANIA
Podczas nauki przedmiotu studia orkiestrowe – skrzypce w szkołach muzycznych
drugiego stopnia uczniowie wykorzystują wiedzę i umiejętności zdobyte zarówno na
zajęciach praktycznych (skrzypce, zespoły kameralne, orkiestra), jak i teoretycznych, m.in.
z kształcenia słuchu, harmonii, form muzycznych, literatury muzycznej i historii muzyki.
Dlatego też dobór repertuaru omawianego na zajęciach studiów orkiestrowych powinien być
skorelowany z programem nauczania innych przedmiotów, zwłaszcza przedmiotu głównego.
Podstawowym celem zajęć jest zainteresowanie uczniów muzyką orkiestrową,
zachęcenie do gry w różnego typu zespołach orkiestrowych, zapoznanie ze specyfiką pracy
muzyka-instrumentalisty, nauka pracy w grupie. Poza tym uczeń poznaje palcowanie
i smyczkowanie partii orkiestrowych oraz rozwija umiejętności gry na instrumencie, ze
szczególnym uwzględnieniem precyzji rytmicznej, artykulacyjnej, intonacyjnej
i dynamicznej.
Ważnym elementem pracy w trakcie zajęć studiów orkiestrowych jest przygotowanie
utworów, które będą wykonywane podczas koncertów szkolnej orkiestry. W tym przypadku
niezbędna jest ścisła współpraca pomiędzy nauczycielem studiów orkiestrowych
a dyrygentem szkolnej orkiestry, w celu ustalenia wspólnej koncepcji interpretacyjnej
utworów.
Ze względu na grupowy charakter zajęć utwory przerabiane na studiach orkiestrowych
nie powinny wykraczać poza średni poziom umiejętności osób z danego rocznika. Uczniom
szczególnie zdolnym i zainteresowanym udziałem w pozaszkolnych projektach (np. orkiestry
młodzieżowe) należy umożliwić uczęszczanie na zajęcia z wyższym rocznikiem (bardziej
zaawansowaną grupą) oraz pomóc w przygotowaniu partii orkiestrowych wymaganych
podczas przesłuchań.
Zamieszczony poniżej przykładowy spis literatury jest tylko sugestią. Głównymi
kryteriami wyboru fragmentów partii orkiestrowych była ich popularność i przydatność
podczas przesłuchań do orkiestr. Wybór programu dostosowanego do poziomu umiejętności
uczniów należy do nauczyciela prowadzącego przedmiot. Utwory zawierające fragmenty
wartościowe pod względem dydaktycznym, ale zbyt trudne do wykonania przez uczniów
szkoły muzycznej drugiego stopnia, mogą być omawiane na zasadzie analizy partytury
z jednoczesnym słuchaniem utworu.
Nauczyciele powinni zachęcać uczniów do udziału w różnego rodzaju projektach
orkiestrowych (również pozaszkolnych). Ważne jest, aby uczniowie samodzielnie potrafili
znaleźć informacje o warsztatach orkiestrowych i przesłuchaniach do orkiestr
młodzieżowych.
Aby uczyć efektywnie, nauczyciel studiów orkiestrowych powinien na bieżąco
aktualizować swoją wiedzę dotyczącą wymagań programowych na przesłuchaniach, zarówno
do profesjonalnych orkiestr, jak i zespołów młodzieżowych, oraz znać i wykorzystywać
podczas zajęć materiał zawarty w najpopularniejszych zbiorach skrzypcowych partii
orkiestrowych. Przydatna może okazać się również znajomość utworów orkiestrowych
w wykonaniach wybitnych zespołów i dyrygentów oraz posługiwanie się językami obcymi,
zwłaszcza językiem angielskim.
Strona 13
WYKAZ PRZYKŁADOWEJ LITERATURY:
 I SKRZYPCE I PARTIE SOLOWE
Bach J.S. – Koncert brandenburski nr 3, cz. I, takty 1–50.
Bach J. S. – Pasja według św. Mateusza, aria „Erbarme dich”
Beethoven L. v. – Symfonia op. 55 nr 3 „Eroica”, cz. III, takty 1–163.
Beethoven L. v. – Symfonia op. 60 nr 4, cz. IV, takty 1–52, 100–1201.
Beethoven L. v. – Symfonia op. 92 nr 7, cz. III.
Beethoven L. v. – Symfonia op. 125 nr 9,
cz. III, takty 99–144,
cz. IV, takty 543–594.
Beethoven L. v. – Uwertura Leonora III op. 72a, takty 514–554.
Brahms J. – Symfonia op. 68 Nr 12
cz. I, takty 1–70, 321–378,
cz. II takty 22 - 28
cz. IV, takty 94–132, 220–288.
Brahms J. – Symfonia nr 2 op. 73, cz. II.
Brahms J. – Symfonia op. 90 nr 3,
cz. I, takty 1–22,
Brahms J. – Symfonia op. 98 nr 4,
cz. IV, takty 57–80, 253 do końca utworu.
Brahms J. – Uwertura tragiczna op. 81, takty 1–33.
Brahms J.– Uwertura akademicka op. 80, takty 277–312, 379 do końca utworu.
Bruckner A. – Symfonia nr 9 WAB 109, cz. II Scherzo, takty 1–95.
Chopin F. – Koncert fortepianowy f-moll op. 21, cz. I, takty 1–65.
1
2
Kursywą oznaczono fragmenty o dużym stopniu trudności.
Pogrubieniem oznaczono utwory szczególnie często wymagane na przesłuchaniach do orkiestr.
Strona 14
Corelli A. – Concerti grossi op. 6 (wybór).
Czajkowski P. – Koncert fortepianowy b-moll op. 23, cz. I, takty 7–29, 60–81.
Czajkowski P. – Koncert skrzypcowy D-dur op. 35, cz. I, takty 188–211.
Czajkowski P. – Suita baletowa „Dziadek do orzechów” (wybór).
Czajkowski P. – Symfonia op. 36, nr 4,
cz. I, takty 69–103, 155–193, 381–422,
cz. IV, takty 1–60, 257–293.
Czajkowski P. – Symfonia op. 64, nr 5 ,
cz. IV, takty 58–82, 504–546.
Czajkowski P. – Symfonia op. 74, nr 6,
cz. I, takty 42–80, 161–198,
cz. III, takty 1–14.
Dvořák A. – Symfonia op. 88, nr 8,
cz. I, takty 41–61, 196–239,
Dvořák A. – Koncert wiolonczelowy op. 104 h-moll,
cz. I, takty 9–37, 51–87,
cz. II, takty 39–49,
cz. III, takty 13–48, 73–110, 253–265.
Glinka M. – Uwertura do opery „Rusłan i Ludmiła”, takty 1–57.
Händel G.F. – Suita „Muzyka na wodzie” (wybór).
Haydn J. – Koncert wiolonczelowy D-dur op. 101, cz. I, takty 1–28.
Haydn J. – Symfonia D-dur „Zegarowa” Hob. I 101,
cz. I, takty 24 – 122
cz. II, takty 2 – 34
cz. IV, takty 138 - 188
Lutosławski W. – Koncert na orkiestrę, cz. II, takty 1–28.
Strona 15
Mendelssohn Bartholdy F. – „Sen nocy letniej”
Uwertura takty 6–62,
Scherzo takty 1–99.
Mendelssohn Bartholdy F. – Symfonia op. 56, nr 3 „Szkocka”,
cz. I, takty 17–62, 64–141,
cz. II, takty 1–87, 180–273,
cz. IV, takty 1–82, 109–147, 182–237.
Mendelssohn Bartholdy F. – Symfonia op. 90, nr 4 „Włoska”,
Moniuszko S. – Mazur z opery „Straszny dwór”, takty 1–78.
Moniuszko S. – Tańce góralskie z opery „Halka” – Coda.
Mozart W.A. – Uwertura do opery „Wesele Figara”, takty –58, 221–265.
Mozart W.A. – Uwertura do opery „Czarodziejski flet”, takty 20–57.
Mozart W.A. – Koncert klarnetowy A-dur KV 622, cz. I, takty 1–24.
Mozart W.A. – Msza koronacyjna C-dur KV 317 – Credo, takty 1–72.
Mozart W.A. – Requiem KV 626 – Dies Irae.
Mozart W.A. – Symfonia KV 201 (29), cz. I, takty 1–76.
Mozart W.A. – Symfonia KV 385 (35) „Haffnerowska”,
Mozart W.A. – Symfonia KV 543 (39) Es-dur,
cz. II, takty 95–125,
Mozart W.A. – Symfonia KV 550 (40),
Strona 16
Mozart W.A. – Symfonia KV 551 (41) „Jowiszowa”,
cz. I, takty 133–183,
Musorgski M. – „Obrazki z wystawy” (fragmenty).
Penderecki K. – Koncert altówkowy – od 4 taktu przed nr 13 do 4 taktu po nr 16.
Prokofiew S. – fragmenty suit symfonicznych z baletu „Romeo i Julia”.
Prokofiew S. – Symfonia klasyczna,
Rimski-Korsakow N. – Suita symfoniczna „Szeherezada”,
cz. I, od litery C do litery F ,
cz. II, od litery N do litery P,
cz. IV, od litery A do litery F,
dodatkowo wszystkie fragmenty na skrzypce solo.
Rossini G. – Uwertura do opery „Sroka złodziejka”, takty 62–114, 239–274.
Rossini G. – Uwertura do opery „Wilhelm Tell”, takty 315–383.
Rossini G. – Uwertura do opery „Włoszka w Algierze”, takty 40–73.
Rossini G. – Uwertura do opery „Cyrulik sewilski”, takty 1–91.
Schumann R. – Symfonia op. 61, nr 2, cz. II, takty 1–55.
Schumann R. – Symfonia op. 120, nr 4, cz. I, takty 29–42, 167–207.
Smetana B. – Uwertura „Sprzedana narzeczona”, takty 1–100.
Strauss J. – „Marsz Radeckiego”.
Strauss J. – Uwertura do operetki „Zemsta nietoperza”.
Strauss J. – Walc „Nad pięknym, modrym Dunajem”.
Strauss R. – Poemat symfoniczny „Don Juan” op. 20, takty 1–62.
Szymanowski K. – Symfonia op. 60, nr 4 „Koncertująca”, cz. III, od nr 33 do nr 38.
Verdi G. – Uwertura do opery „Moc przeznaczenia”, takty 9–43, 154–167, 206–225.
Vivaldi A. – „Cztery pory roku” na skrzypce, orkiestrę smyczkową i b.c. (wybór).
Weber C.M. v. – Uwertura do opery „Euryante”, takty 1–52, 152–185.
Strona 17
Weber C.M. v. – Uwertura do opery „Oberon”, takty 23–51.
Weber C.M. v. – Uwertura do opery „Wolny strzelec”, takty 145–180.

II SKRZYPCE
Brahms J. – Koncert fortepianowy op.15, nr 1 d-moll, cz. 3, takty 238–263.
Beethoven L. v. – Symfonia nr 7, cz. 1, takty 88–109.
Mozart W.A. – Symfonia KV 550 (40), cz. 1, takty 56–100.
Mozart W.A. – Symfonia KV 551 (41),
cz. 1, takty 123–153,
cz. 4, takty 74–115.
Mozart W.A. – „Cosi fan tutte”, II akt, scena XV, Finał.
Mozart W. A. – „Czarodziejski flet” Finał Allegro
Prokofiew S. – Symfonia klasyczna, cz. 4, od nr 69 do 71.
Strona 18

Program nauczania - Centrum Edukacji Artystycznej

Transkrypt

Podobne dokumenty

REGULAMIN XVI OGÓLNOPOLSKIEGO KONKURSU

W zakresie wiedzy: 1. Opanowanie podstawowego repertuaru z

Kod przedmiotu/modułu I2-21, 2-letnie studia II st. / stacjonarne profil

Kod przedmiotu/modułu I2-21, 2-letnie studia II st. / niestacjonarne

Gra w kolory

Dlaczego tańczymy?

Joanna Tomkowska