plan odnowy miejscowości żarki średnie

PLAN ODNOWY MIEJSCOWOŚCI
ŻARKI ŚREDNIE
GMINA PIEŃSK
Żarki Średnie, październik 2008
Niniejszy Plan Odnowy Miejscowości Żarki Średnie został przygotowany przez Zespół
Autorski firmy konsultingowej Agencja Rozwoju Innowacji Sp. z o.o. w składzie:
1. Agata Małysz
2. Katarzyna Olszewska
oraz
Specjalisty do spraw funduszy w Urzędzie Miejskim w Pieńsku – Artur Gradecki, a także
Rady Sołeckiej miejscowości Żarki Średnie.
Plan Odnowy Miejscowości Żarki Średnie został sporządzony metodą ekspercko-partnerską,
w ścisłym partnerskim współdziałaniu z Gminą Pieńsk.
Agencja Rozwoju Innowacji Sp. z o.o.
ul. Włodkowica 18
50-072 Wrocław
Tel./fax +48 71 342 14 20
e-mail: [email protected]
www.aridotacje.pl
2
Spis treści
Wstęp....................................................................................................................................4
I. Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza na obszarze miejscowości ..............6
1.
Podstawowe informacje na temat sołectwa ........................................................6
2.
Historia i dziedzictwo kulturowe ...........................................................................7
3.
Inwentaryzacja zasobów służących ujęciu stanu rzeczywistego ....................12
Środowisko przyrodnicze ..........................................................................................12
Geologia i geomorfologia ..........................................................................................13
Hydrografia .................................................................................................................14
Hydrogeologia (wody podziemne)............................................................................14
Klimat ..........................................................................................................................14
Lasy i tereny zielone ..................................................................................................15
4.
Gospodarka..........................................................................................................17
5.
Rolnictwo..............................................................................................................19
6.
Turystyka..............................................................................................................20
7.
Kultura i sport.......................................................................................................21
8.
Struktura demograficzna, rynek pracy i bezrobocia .........................................24
Struktura demograficzna ...........................................................................................24
Rynek pracy i bezrobocie..........................................................................................26
9.
Komunikacja.........................................................................................................28
10. Infrastruktura komunalna ....................................................................................30
Gospodarka wodna....................................................................................................30
Gospodarka ściekowa ...............................................................................................30
Gospodarka odpadami ..............................................................................................31
Sieć energii cieplnej...................................................................................................31
II. Analiza SWOT dla miejscowości .................................................................................32
III. Planowane kierunki rozwoju........................................................................................35
IV. Opis planowanych przedsięwzięć ..............................................................................38
V. Harmonogram wdrażania Planu Odnowy Miejscowości..........................................42
VI. Monitorowanie Planu Odnowy Miejscowości ...........................................................43
VII. Public Relations Planu Odnowy Miejscowości ........................................................44
3
Wstęp
Plan Odnowy Miejscowości stanowi jeden z najważniejszych elementów rozwoju wsi,
poprawy warunków egzystencjalnych mieszkańców. Dokument ten określa strategię działań
wsi na lata 2007 – 2013, ma na celu efektywne pozyskanie funduszy strukturalnych na rzecz
wsi, w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Plan Odnowy
Miejscowości dla sołectwa Żarki Średnie został stworzony z inicjatywy i
przy udziale
mieszkańców miejscowości. Jest ukierunkowany na zaspokojenie potrzeb mieszkańców
w
zakresie
społecznym,
gospodarczym
i
inwestycyjnym.
Stworzone
opracowanie
nakierowane jest na proste, lokalne przedsięwzięcia, które mają zaspokoić oczekiwania
mieszkańców co do funkcjonowania w miejscowości oraz jej postrzegania przez pozostałych
mieszkańców a także odwiedzających gminę gości.
Opracowanie dokumentu planistycznego, jakim jest Plan Odnowy Miejscowości
wynika z potrzeby perspektywicznego wyznaczenia kluczowych kierunków rozwoju
miejscowości, co w naturalny sposób stanowi nieodzowny element, a także przyczyni się
do zrównoważonego rozwoju całej gminy.
Celem planu jest odtworzenie atrakcyjności i podniesienie walorów wsi poprzez takie
zaplanowanie działań by były wykonalne, do zaakceptowania dla lokalnej społeczności.
Prace na rzecz miejscowości stanowią integralną całość na rzecz odbudowy wizerunku
sołectw i poprawie bytu ich mieszkańców. Pomoc przy modernizacji rolnictwa na wsi,
stworzenie alternatywy dla pracy na roli a także zapewnienie atrakcyjnych uwarunkowań
społeczno – ekonomicznych rozwoju młodych ludzi stanowi ważny priorytet na drodze
do dynamicznego rozwoju sołectw i ich mieszkańców.
Posiadanie przez sołectwo Planu Odnowy miejscowości powoduje szereg korzyści
z niego wynikających a mianowicie:
- pozwala na roztropne i efektywne zarządzanie posiadanymi zasobami: środowiskowymi,
społecznymi, kulturowymi a także zaplanowanymi środkami finansowymi
- włączanie mieszkańców w proces opracowania planu wpływa na stopień ich identyfikacji
z postawionymi celami i zadaniami, a także spojrzenie na wieś w sposób przyszłościowy.
Analiza różnych pomysłów i idei wymaga dojścia do porozumienia i uświadomienia sobie
różnych wizji przyszłości miejscowości,
- tworzenie dokumentu jest momentem w którym realistycznie ocenia się aktualna sytuację
społeczno – gospodarcza, a także określa się mocne i słabe strony miejscowości a przez
co możliwe jest przyjrzenie się możliwościom oraz potencjalnym zagrożeniom.
4
Plan odnowy miejscowości posiada strukturę, która w logiczny i przejrzysty sposób
pokazuje zasoby i przyjęte działania na rzecz rozwoju społeczności lokalnej. Dokument
składa się z dwóch integralnych części : Oceny bieżącej sytuacji oraz przewidywanych
kierunków rozwoju sołectwa. Rozdział pierwszy opisuje sytuację społeczno – gospodarczą,
historię miejscowości, a także umiejscowienie jej w położeniu geopolitycznym gminy.
Rozdział ten stanowi ważną cześć diagnozy zasobów sołectwa w dziedzinach takich jak:
gospodarka, rolnictwo, turystyka, środowisko naturalne i wiele innych. Po przeanalizowaniu
sytuacji społeczno - gospodarczej, dokonano analizy mocnych i słabych stron miejscowości,
a także zidentyfikowano wynikające z nich szanse i zagrożenia dla przyjętych założeń,
na co odpowiada rozdział drugi.
Rozdziały czwarty, piaty i szósty stanowią odpowiedź na pytanie dotyczące
przyszłości miejscowości w kontekście jej odnowy oraz precyzyjnie wyznaczają zadania
do realizacji, które przyczynią się do rozwoju wsi a tym samym wpłyną pozytywnie na rozkwit
całej gminy i regionu. Został również wyznaczony plan wdrażania dokumentu i jego właściwy
monitoring i ocena, która pomoże w przyszłości modyfikować opracowanie i dostosowywać
je do aktualnych potrzeb mieszkańców i miejscowości.
Cele zdefiniowane w przedmiotowym Planie wpisują się w priorytety i założenia
krajowych dokumentów strategicznych takich jak Program Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2007-2013, NSRO, SRK, a także w cele regionalnych i lokalnych strategii: SRWD,
Strategia Rozwoju Gminy Pieńsk, Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Pieńsk oraz Studium
Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego. Niniejsze opracowanie
zawiera charakterystykę miejscowości, jej historię, analizę zasobów służącą przedstawieniu
stanu rzeczywistego, SWOT - czyli mocne i słabe strony wsi, planowane kierunki rozwoju,
a także zakładane przedsięwzięcia wraz z szacunkowymi kosztami i harmonogramem
planowanych działań.
5
I.
Aktualna sytuacja społeczno – gospodarcza na obszarze miejscowości
1. Podstawowe informacje na temat sołectwa
Żarki Średnie położone są w województwie dolnośląskim, w powiecie zgorzeleckim,
w Gminie Pieńsk. Miejscowość zajmuje powierzchnię 305 ha. Żarki Średnie usytuowane
są w odległości 5,1 km od Pieńska. Na terenie sołectwa funkcjonuje biblioteka, świetlica
i boisko. W Żarkach Średnich znajduje się wpisany do Wojewódzkiego Rejestru Zabytków
dwór murowany z 1640 r., przebudowany w XVIII i XIX w. Status zabytku ma również kościół
pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Świętego z 1700 r., mur z XV/XVI w., budynek
szkoły, pochodzący z XIX w. i wiatrak murowany w XVII/XIX w. Wieś leży na terenie
nizinnym w południowo - zachodniej części Gminy Pieńsk. Sołectwo zamieszkiwane jest
przez 644 osób ( w tym: kobiety – 321, mężczyźni – 323). Grunty sołectwa wykorzystywane
są rolniczo.
Mapa Gminy Pieńsk
Źródło: Biuletyn Informacji Publicznej
6
2. Historia i dziedzictwo kulturowe
Nazwa miejscowości sugeruje słowiański rodowód (1308 Sar, 1346 Soer, 1480
Zoraw, 1529 Soraw). Jednakże nie ma zgodności, czy pochodzi ona od serbołużyckiego
wyrazu „ždžar” (żar, wypalenisko) czy też „žoraw” (żuraw). W 1937 r. w ramach zacierania
słowiańskiego nazewnictwa usunięto dotychczasową nazwę Sohra i zastąpiono ją czysto
niemiecką Kesselbach (od nazwy płynącego przez wieś strumienia, zwanego obecnie
Żareckim Potokiem).
Od drugiej połowy XIII wieku do końca XV w. Żarki Średnie stanowiły własność
rodziny von Sor (nazwisko to podlegało ciągłym zmianom, także dalej będzie podawane
zgodnie z oryginalną pisownią w dokumentach). Na przełomie XIII i XIV w. był to ród
zamożny i wpływowy (Sorowie pobierali przez długi czas cła w Zgorzelcu). W 1285 r.
Kristanus de Sar na Żarkach wzmiankowany jest jako świadek w jednym z dokumentów
margrabiego Ottona. W przywileju księcia Henryka I Jaworskiego, przyznanym w 1320 r.
klasztorowi w Marijnej Hwězdzie (Marienstern), widnieje podpis pana Ticzo von Sor.
Pośrednikiem wykupienia w 1406 r. przez Rechenbergów praw do Puszczy Osiecznickiej
od Penzigów był również właściciel Żarek, Mikołaj von Sarow. W tym samym 1406 r. jako
rozjemcę w sporze między Czesławem von Penzig a Mikołajem von Gersdorf wymienia się
Titzego von Sor. Od co najmiej 1417 r. Sorowie wchodzą w posiadanie części Żarskiej Wsi.
W 1466 r. nabywają Żarkę nad Nysą, lecz sprzedają większą część Żarek Średnich
mieszczaninowi ze Zgorzelca nazwiskiem Axt. Jeszcze w 1480 r. Sorowie posiadali
w Żarkach kilka gospodarstw. Wkrótce potem ród ten znika z Górnych Łużyc. W miejscowym
kościele zachowała się późnogotycka płaskorzeźba przedstawiająca herb rodziny von Sor.
Od Axta wykupił Żarki słynny burmistrz zgorzelecki Jerzy Emerich, który u schyłku XV
w. mógł uchodzić za najbogatszego mieszkańca Zgorzelca. Należało do niego jedno
miasteczko ( Sulików ) i 15 wsi, w tym m.in. : Jędzychowice, Jerzmanki, Lasów, Łagów,
Tylice, Żarska Wieś. Eremicha znał dobrze władca Węgier i margrabia górnołużycki, Maciej
Korwin, który nazywał go familiarnie ,,królem ze Zgorzelca”. Pochlebnie wypowiadał się
o nim także sam Marcin Luter. Wieloletni burmistrz Zgorzelca (1483,1488,1494,1498,1503)
swojego olbrzymiego majątku dorobił się ponoć na handlu srebrem, suknem, woskiem
i śledziami. Zmarł w 1507 r. przeżywszy 85 lat. Od jego syna, Hansa Emericha, nabył Żarki
piastowski książę Fryderyk II, pan na Legnicy i Wołowie. W 1529 r. książę sprzedał wieś
radzie miejskiej Zgorzelca, która z kolei utraciła ją na krótko (1547-1556) na rzecz króla
Czech Ferdynanda Habsburga. W 1580r. część Żarek Średnich stała się własnością Kacpra
Fürstenau z Lasowa.
Od końca XVI stulecia środkowa część wsi ( wokół dworu i kościoła ) należała
do wielu rodzin szlacheckich: von Tschirnhaus ( 1591-1600 ), von Sommerfeld (1600- 1603),
von Rindfleisch (1603-1625 ), von Schachmann (1625- 1695 ), von Rutt (1695 – 1700 ), von
7
Hcker (1700 – 1704 ), Moller von Mollerstein ( 1704 -1781 ). Natomiast po roku 1723
znaczna część wsi (wschodnia) znów stała się posiadłością miasta Zgorzelca.
Pierwszy kościół w Żarkach Średnich postawiono już w XIII w. a od 1346 r. istniał tu
kościół
parafialny.
Po
pożarze
z
1697
r.
świątynię
wzniesiono
na
nowo
z kamienia, lecz wieża kościelna (obecnie nie istnieje) została wykonana z drewna.
Późnorenesansowy dwór w Żarkach Średnich, pochodzący z pierwszej połowy XVII w.,
posiadał dekoracje sgraffitowe. Na południe od wsi zachował się kamienny wiatrak
z przełomu XVIII i XIX w.
W 1861 r. wieś zamieszkiwało 786 mieszkańców, w 1941 r. - 764, wrzesień 1947 r. 520, 1998 r. - 606.
Kościół w Żarkach Średnich wzmiankowany jest po raz pierwszy w spisie
sądowniczym
biskupstwa
zgorzeleckiego. Budowla
miśnieńskiego
z 1346
r.,
jako
należący
do
dekanatu
w pierwotnej gotyckiej formie, zachowanej w większości
do czasów dzisiejszych, powstała prawdopodobnie w końcu XIV wieku – wskazuje na to
forma prezbiterium i nieistniejących już dziś, maswerków okiennych z motywem czworoliścia
i rybich pęcherzy. Rozbudowa kościoła nastąpiła po przejęciu go przez protestantów.
Inicjatorów przebudowy i datę jej przeprowadzenia określa tablica fundacyjna umieszczona
nad wejściem do kruchty pn.-wsch. W 1612 roku z inicjatywy braci Jacoba i Friedricha
Rindfleischów, ówczesnych właścicieli wsi, powiększono kościół o symetryczne 2-kond.
Przybudówki wschodnie, w których na piętrach urządzono loże kolatorskie, połączone
z wnętrzem kościoła dużymi otworami okiennymi. Kolejne prace remontowe podjęto w 1700
roku z tego czasu pochodzi sklepienie prezbiterium. Być może wtedy powstała także
sygnaturka kościelna. Forma otworów okiennych nawy wskazuje na ich powstanie w XIX
wieku. Prawdopodobnie, w XIX wieku prowadzono różne prace, związane z remontem
i wyposażaniem kościoła (prospekt organowy, ambona, empory boczne); być może
przebudowie uległa również empora organowa i szczyt zachodni. Wskutek uderzenia bomby
w 1945 roku bryła kościelna została pozbawiona sygnaturki, której nie zdecydowano się
zrekonstruować. Po wojnie świątynia została przejęta przez katolików; do 1965 roku kościół
w Żarkach był filią parafii w Pieńsku, po utworzeniu nowej parafii w Jędrzychowicach, znalazł
się w jej obrębie.
W gminnej ewidencji zabytków znajduje się 38 stanowisk archeologicznych
usytuowanych na terenie sołectwa Żarki Średnie.
Do rejestru zabytków wpisane są:
-
Kościół filialny p.w. Podwyższenia Krzyża Św., mur., wzmiankowany 1346,
wzniesiony w 2 poł. XIV w., rozbudowany 1612, odbudowany po pożarze 1697, nowe
sklepienie 1700, remont w XIX w., ewangelicki od 1945,( numer rejestru i data
decyzji: nr 1270 z 02.04.1965 r.{w decyzji p.w. św. Józefa Oblubieńca}),
8
-
Dwór, nr 102, mur., ok. 1640, XVIII, XIX w., pocz. XX w. (numer rejestru i data
decyzji:1919 z 21.01.1967 r.),
-
Park w zespole dworskim nr 102, 2 poł. XIX w. (numer rejestru i data decyzji: 41/J
z 12.07.1984 r.).
Fot. 1. Kościół w Żarkach Średnich
9
Fot. 2. Zabytkowe elementy Kościoła w Żarkach Średnich.
10
1. Przedstawiony element (płaskorzeźba) jest usytuowany nad sklepieniem łukowym
zewnętrznym wejścia do kościoła.
2.4.5.6.7. Odsłonięte elementy zdobnicze ścian wewnętrznych kościoła dokonano wstępnych
ustaleń w zakresie występowania fresków.
Stwierdzono, iż występuje 7 warstw nałożonych farb, pod którymi znajdują się freski,
przy czym są to dwie nałożone warstwy – freski pierwotne i wtórne. Pochodzenie fresków
określa się na wiek XV.
Elementy
winogronu,
tworzące
łańcuch
okalający,
występujące
złocienia
na poszczególnych elementach fresków, itd.
Fot. 3. Wnętrze Kościoła w Żarkach Średnich.
W przedsionku znajduje się herb z elementami – drzewo dębowe wyraźne elementy
żołędzi w koronie drzewa oraz element zbroi (przyłbica) z welonem.
EPITAFIUM – stwierdzono usytuowanie dwóch herbów, wg ustaleń są one herbami
dwóch braci Penzigów. Epitafium pochodzi z XIII wieku. Według uzyskanych informacji
11
lokalnych, pochodzi ono z kościoła w Lasowie, który został rozebrany i oszabrowany
w okresie po II - ej wojnie światowej.
3.
Inwentaryzacja zasobów służących ujęciu stanu rzeczywistego
Środowisko przyrodnicze
Żarki Średnie, podobnie jak cała Gmina Pieńsk położone jest w zachodniej części
Niziny Łużyckiej. Tworzy ona dolinę Nysy Łużyckiej i jest oddzielona od pozostałej części
obszaru gminy – Pogórzem Izerskim, terasą krawędziową, która rozciąga się wzdłuż całego
prawego brzegu rzeki.
Obszar gminy Pieńsk to w przeważającej części tereny rolnicze, nieliczną część
zajętych obszarów pokrywa roślinność naturalna. Niewielkie jej fragmenty występują w
dolinie Nysy oraz w przyujściowej partii doliny Bielawki. Północna część gminy w 30 %
pokryta jest lasami (duży fragment Borów Dolnośląskich). Charakteryzują się one
obecnością niemal wszystkich gatunków drzew występujących w Polsce. Obecnie dawna
puszcza jedynie w niewielkim stopniu zachowała naturalny charakter. Na siedliska
drzewostanów z jodłą i gatunkami liściastymi wprowadzono ze sztucznego odnowienia,
jednogatunkowe drzewostany sosnowe. W efekcie teren puszczy stał się ogromnym
kompleksem lasów sosnowych. Do najbardziej rozpowszechnionych na terenie gminy należą
zbiorowiska borowe, w których sosna jest gatunkiem dominującym. Oprócz nich w dolinach
Nysy Łużyckiej i Bielawki, spotkać można niewielkie powierzchnie zajęte przez zbiorowiska
łęgowe i łąki oraz lasy mieszane. Fragmentarycznie wykształcone lasy o charakterze łęgów
i olsów występują na niedużych powierzchniach w dolinie Bielawki i na południe od Bielawy
Dolnej oraz na wschód od Pieńska i na północ od Dłużyny Dolnej, po obu stronach linii
kolejowej
Węgliniec-Zgorzelec.
Zbiorowiska
borowe
w
znacznej
mierze
zostały
przekształcone poprzez zabiegi hodowlane, preferowane przez leśnictwo. Miejsce
wielogatunkowych lasów zajęły jednowiekowe monokultury sosnowe. Jedynie w północnowschodniej części gminy, w sąsiedztwie Żółtej Wody, występują fragmenty boru bagiennego,
a na północy (obręb Ruszów) i w rejonie Bielawy można spotkać płaty boru świeżego. Duże
kompleksy leśne sprzyjają występowaniu licznych ginących gatunków zwierząt, np. kuraków
leśnych, cietrzewi, głuszców, jarząbków. Obserwuje się także wilki, ptaki drapieżne
i zwierzęta związane z terenami podmokłymi. Do okazów należą m.in. bielik, kania czarna,
kania ruda, bocian czarny, żuraw. Optymalne warunki życiowe znalazły tutaj żmija
zygzakowata i wydra.
12
Geologia i geomorfologia
W okolicach Żarki Średniej – w Żarce znajdują się złoża kruszywa naturalnego kat.
C1 + B.
Nazwa złoża
Miejscowość
„Lasów Żarka
Północ”
Lasów - Żarka
Powierzchnia
złoża
50,50 ha
„Pieńsk”
Pieńsk - Lasów
1.735.760 m²
Udokumentowane Nazwa
zasoby
surowca
25.362 tys. ton
Kruszywo
naturalne kat.
C1 + B
45.472 tys. ton
Kruszywo
naturalne kat.
C1 + B
Tabela 1. Udokumentowane złoża kruszywa
Źródło: Program Ochrony Środowiska Gminy Pieńsk
Obszar gminy to fragment Niziny Śląsko – Łużyckiej, z charakterystycznymi dla tej
rzeźby cechami. Zasadniczy zarys rzeźby to lekko falista i pagórkowata powierzchnia,
której spadki nie przekraczają 10 – 12%. Obszar ten, pod względem morfologicznym,
ukształtował się w wyniku akumulacji oraz erozji dwóch zlodowaceń: południowopolskiego
i środkowopolskiego, jak również w wyniku erozji wód lodowcowych i rzecznych. Teren
gminy to zdenudowana wysoczyzna plejstoceńska.
Podłoże gminy stanowią utwory ery paleozoicznej, mezozoicznej i kenozoicznej
(trzeciorzęd i czwartorzęd). Utwory paleozoiku to utwory permskie reprezentowane przez
piaskowce drobnoziarniste występujące na południe od miejscowości Żarka oraz wapienie
dolomityczne występujące w południowej części Żarki. Utwory mezozoiczne to utwory kredy
reprezentowane przez margle piaszczyste i piaskowce średnioziarniste występujące
na południe od Dłużyny Dolnej. Utwory trzeciorzędowe reprezentowane są przez żwiry
kwarcytowo – skaleniowe z soczewkami iłów występujące w regionie Dłużyny Dolnej, piaski
i żwiry kwarcytowo – skaleniowe na wschód od Pieńska, piaski i żwiry kwarcytowe
występujące w rejonie Stojanówka, iły szare z wkładkami węgla brunatnego występujące
na wschód od Pieńska. Utwory czwartorzędowe to piaski, żwiry wodnolodowcowe, triasy,
gliny deluwialne oraz piaszczysto – madowe osady terasy zalewowej Nysy Łużyckiej
i mniejszych potoków zbudowane z gliny, piasków z cienkimi wkładami żwirów.
13
Hydrografia
Przez teren sołectwa przepływa Żarecki Potok, który jest dopływem Nysy Łużyckiej. Sieć
hydrograficzną na terenie gminy Pieńsk tworzą rzeka Nysa Łużycka i jej dopływy: Żarecki
Potok, Bielawka, Żółta Woda, Łaźnik. Największą rzeką gminy Pieńsk jest Nysa Łużycka,
ciągnąca się wzdłuż jej zachodniej granicy. Wypływa ona z południowo-zachodnich stoków
Gór
Izerskich,
w
rezerwacie
przyrody
na
terenie
Czech.
Rzeka
zbiera
wody
z obszaru 4297 km2 i odprowadza do Odry w 542 km jej lewego brzegu na terenie
województwa lubuskiego. Długość Nysy wynosi 251,6 km. Górny odcinek o długości 53,8 km
i powierzchni zlewni 375,3 km2 znajduje się na terenie Czech. Od km 197,8 Nysa jest rzeką
graniczną Polski i Niemiec.
Głównymi dopływami Nysy Łużyckiej po stronie polskiej są: Miedzianka, Witka,
Czerwona Woda, Jędrzychowicki Potok, a po stronie niemieckiej: Mandau i Pließnitz.
Do Nysy Łużyckiej na terenie gminy uchodzą trzy niewielkie prawobrzeżne jej dopływy:
- dwa potoki: potok Łaźnik i potok Żarecki wpływające w Lasowie i Pieńsku,
- potok Bielawka uchodzący do Nysy Łużyckiej w Bielawie Dolnej.
Hydrogeologia (wody podziemne)
Wody podziemne ze względu na duże zasoby oraz ich wysoką jakość są bardzo
ważnym źródłem zaopatrzenia w wodę pitną. W granicach gminy zlokalizowane są dwa
główne zbiorniki wód podziemnych:
§
w części zachodniej – niecka zewnętrznosudecka, z wodonośnymi utworami
porowymi czwartorzędowymi, występującymi na głębokości 100-200 m,
§
na północy – zbiornik Chocianów – Gozdnica z wodonośnymi utworami porowymi
czwartorzędowymi na głębokości 60 m.
Klimat
Klimat sołectwa, podobnie jak gminy charakteryzują krótkotrwałe i łagodne zimy
oraz najdłuższy w Polsce okres wegetacji, trwający około 225 dni. Jest to jeden
z najcieplejszych obszarów na Dolnym Śląsku, średnia roczna temperatura wynosi 7 - 8°C.
Opady roczne wynoszą 500 – 700 mm, z czego na okres wegetacji przypada 60 – 80% sumy
rocznej. W tym rejonie przeważają wiatry zachodnie (20%) oraz północno- zachodnie (12%).
14
Pozostałe kierunki wiatrów wahają się od 4 – 12%, przy czym najrzadsze są wiatry
z północy. Średnia maksymalna grubość pokrywy śnieżnej wynosi 10 cm – 15 cm,
a utrzymuje się 50 – 60 dni.
Lasy i tereny zielone
W gminie Pieńsk lasy zajmują powierzchnię 3900 ha, co stanowi około 35,5% ogólnej
powierzchni terenów gminy. Lasy stanowią zatem ważny element infrastruktury gminy
w wymiarze ekonomicznym i ekologicznym. Tworzą niezbędny, jeśli nie główny czynnik
równowagi ekologicznej i siedlisko większości dzikich gatunków roślin i zwierząt (75% - 80%
różnorodności biologicznej kraju), a także główną ostoję przechowanego dziedzictwa
przyrodniczego Polski.
Od utrzymania integralności stanu lasów i jego poprawy zależy bezpieczeństwo
ekologiczne państwa, w tym zachowanie zasobów wody, walorów przestrzeni produkcyjnej
i krajobrazu oraz możliwości wypełniania przez nie funkcji rekreacyjno-zdrowotnych.
Większe skupiska lasów występują w północno-wschodniej części gminy (część
Borów Dolnośląskich).Bory Dolnośląskie to największy zwarty obszar leśny Europy
Środkowej o powierzchni ok. 1650 km2. Najdalej na zachód wysuniętym fragmentem tego
olbrzymiego kompleksu leśnego jest Puszcza Zgorzelecka, obejmująca obszar 30 tys. ha
dawnych lasów miejskich Zgorzelca rozpościerających się pomiędzy Nysą Łużycką a Czerną
Wielką i jest jednym z najbardziej interesujących terenów w Gminie Pieńsk.
Największym atutem tych terenów jest unikatowa flora i fauna, dobrze zachowana
mimo wielowiekowej ingerencji człowieka. Ma tutaj swoje jedyne w kraju niżowe
stanowisko sosna błotna. Ponadto rosną tak rzadkie gatunki roślin, jak widlicz cyprysowy,
długosz
królewski,
rosiczka
pośrednia,
wrzosiec
bagienny,
arnika
górska
i wiciokrzew pomorski. Puszcza jest domem dla wydry, wilka, bobra, gronostaja, gniewosza
plamistego, bąka, gągoła, tracza nurogęsi, bielika, kani rdzawej i czarnej, puchacza,
sóweczki czy włochatki.
Bory sosnowe Puszczy Zgorzeleckiej są jedną z ostatnich w Europie Środkowej
niżowych ostoi głuszca (Tetrao urogallus) i cietrzewia (Tetrao tetrix).
15
Fot. 4. Puszcza Zgorzelecka
Do specyficznych elementów przyrody gminy Pieńsk, odróżniających ją od innych
gmin pasa przyrodniczego należą:
-
położenie w obrębie Borów Dolnośląskich – jednego z większych
w Europie kompleksów leśnych i związane z tym występowanie
charakterystycznych środowisk (np. borów o charakterze bagiennym)
i gatunków (np. kuraków leśnych),
-
obecność struktur przyrodniczych związanych z doliną Nysy (starorzecza,
roślinność brzegu rzeki, lasy i łąki na siedliskach łęgowych),
-
najbardziej
na
północ
wysunięte
płaty
roślinności
o
charakterze
podgórskim.
Flora lasów jest bardzo urozmaicona. W warstwie drzewostanu dominuje sosna
z wrzosem zwyczajnym, żarnowcem i jałowcem w podszyciu. Miejscami występują domieszki
drzew liściastych (domieszka buków, brzozy brodawkowatej, dębu szypułkowego), natomiast
z drzew iglastych występuje także jodła i świerk. W roślinności dominują siedliska ubogich
gądów, lokalnie występują wyspy siedlisk kwaśnych dębów, olsów, wzdłuż Nysy - siedliska
łęgowe. W roślinności rzeczywistej dominuje sosna. Na terenach rolniczych przeważa
typowa dla tych siedlisk
roślinność –
zbiorowiska segetalne na polach ornych
16
oraz półnaturalne zbiorowiska łąkowe i pastwiskowe na użytkach zielonych. W południowej
części gminy pojawiają się pierwsze elementy roślinności typowej dla obszarów podgórskich.
4. Gospodarka
Na terenie gminy Pieńsk w 2007r. działało 752 podmiotów gospodarczych
zarejestrowanych w systemie REGON. Dominowały podmioty prywatne, które stanowiły
ponad 85,5% ogółu, z czego 77,2% stanowiły osoby fizyczne.
gmina
Ogółem
Sektor publiczny
prywatny
Z
spółki
ogółem handlowe
razem
w tym z udziałem kapitału zagranicznego
spółki cywilne
spółdzielnie
fundacje, stowarzyszenia i organizacje społeczne
osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą
752
108
644
18
9
w tym
miasto
555
106
449
14
6
26
3
17
498
18
2
11
326
Tabela 2. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
Według danych z 2007r. sektorami gospodarki, w których działało najwięcej
podmiotów były handel i naprawy oraz obsługa nieruchomości i firm (ten sektor rozwinięty był
głównie na terenie miasta Pieńsk). Innymi ważnymi sektorami gospodarki były przemysł
oraz budownictwo. Zdecydowana większość przedsiębiorstw, bo aż 97,5%, stanowiły
przedsiębiorstwa małe. Bardziej szczegółowe dane zaprezentowane są w poniższych
tabelach.
Ogółem
Podmioty o liczbie
pracujących
9 i mniej
10-49
50 i więcej
Gmina
Pieńsk
752
722
12
6
Tabela 3. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon według liczby pracujących w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r..
17
Gmina
Ogółem
752
W
rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo
24
tym przemysł
razem
60
w tym przetwórstwo
56
przemysłowe
budownictwo
72
handel i naprawy
227
hotele i restauracje
22
transport, gospodarka magazynowa i 37
łączność
pośrednictwo finansowe
17
obsługa nieruchomości i firm
215
W tym miasto
555
9
39
37
49
150
17
16
13
202
Tabela 4. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon według wybranych sekcji w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
W samym sołectwie Żarki Średnie działają następujące podmioty:
-
„Tartak-Ludwik”
-
„Sewam”
-
„Darbud” FH Hurt-Detal
-
„Import-Export” FH
-
„Mater-Met”
-
„Bar na Zakręcie”
-
Handel Okrężny K. Korba
-
Szkolenie Kierowców Prowadzenie Kursów J. Krzyszewski
-
Ochotnicza Straż Pożarna.
Atutem gminy jest jej korzystne usytuowanie w strefie przygranicznej. Takie położenie
determinuje lokalizację nowych inwestycji, które mogą przyczynić się do wzrostu
zatrudnienia. Gmina, w celu przyciągnięcia nowych inwestorów, stosuje system ulg
i preferencji.
Według informacji zawartych w zmianie studium uwarunkowań i kierunkami
zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Pieńsk z 2007r., podstawowymi
potrzebami gminy w sferze gospodarczej są:
●
zapewnienie nowych terenów pod rozwój inwestycji przemysłowych, zwłaszcza
o dużych areałach powierzchni (pow. 10 ha),
●
realizacja układu komunikacji drogowej,
●
modernizacja istniejących dróg,
●
zapewnienie dostawy mediów poprzez między innymi wskazanie nowych terenów
pod lokalizację urządzeń i sieci infrastruktury technicznej,
18
●
rozwiązanie sprawy utylizacji i składowania odpadów komunalnych, wdrażanie planu
gospodarki odpadami.
5. Rolnictwo
Gmina Pieńsk nie ma szczególnych predyspozycji do typowej specjalizacji rolniczej,
decydują o tym istniejące warunki naturalne, zarówno klimatyczne, jak i struktura
użytkowania gruntów. Jednakże rolniczy charakter gminy Pieńsk podkreśla wyraźnie wysoki
udział użytków rolnych w ogólnej jej powierzchni. Znaczną ich część wyznaczają grunty orne
obejmujące obszar 4184 ha, co stanowi ok. 95% gruntów ogółem. Łąki zajmują obszar 1206
ha, pastwiska 596 ha, sady 143 ha.
Lasy i grunty leśne zajmują obszar 3807 ha, natomiast pozostałe grunty i nieużytki
rolne zajmują powierzchnię 1097 ha.
Źródło: Program ochrony środowiska Gminy Pieńsk.
Wartość użytkowa gleb na wszystkich rodzajach użytków rolnych oceniana jest jako
średnia, umożliwiająca produkcję roślin zbożowych o mniejszych wymaganiach glebowych,
(w szczególności żyta), a także roślin paszowych, zielonych i częściowo okopowych
(zwłaszcza ziemniaków). Nie stwarza również sprzyjających warunków dla rozwoju produkcji
19
rolniczej duże rozdrobnienie gospodarstw rolnych, stanowiących indywidualną własność
rolników, słabe wyposażenie gospodarstw w środki produkcji a także naturalny,
wielokierunkowy typ gospodarowania. Generalnie produkcja rolnicza w gminie napotyka
wiele przeszkód, głównie natury ekonomicznej. Znaczące oddziaływanie na stan produkcji
rolnej odgrywają zmienne warunki naturalne, w efekcie czego kondycja rolnictwa waha się
pomiędzy tendencją spadkową a stanem stagnacji. Zdecydowanie mniejsze znaczenie
w gminie ma produkcja zwierzęca.
Jedynym
działem
gospodarki
rolniczej
odgrywającym
dominującą
rolę
jest
gospodarka leśna. Leśnictwem i pozyskiwaniem drewna zajmuje się ponad 20 podmiotów
gospodarczych prowadzonych przez osoby fizyczne, zarejestrowane głównie w Pieńsku,
w Dłużynie Dolnej i w Bielawie Dolnej. Stosunkowo niewielkie znaczenie dla gminy mają
także
inne
sposoby
użytkowania
lasów,
tj.
głównie
dla
celów
turystycznych
i wypoczynkowych. Jednakże z uwagi na niewystarczające zagospodarowanie są one
wykorzystywane
w ograniczonym zakresie. Mogą one jednak stanowić tereny dla rozwoju tych funkcji
w najbliższej przyszłości.
Według Planu Rozwoju Lokalnego działania gminy powinny zmierzać do wspierania
różnorodnych form gospodarczego organizowania działalności rolniczej na wsi i działań
na rzecz poprawy warunków prowadzenia działalności rolniczej oraz podnoszenia kwalifikacji
rolników. W przyszłości zostaną opracowane programy kompleksowej, długookresowej
polityki gospodarki gruntami rolnymi oraz skutecznego pozyskiwania środków z funduszy
strukturalnych na rozwój tego sektora gospodarki.
6. Turystyka
Bory Dolnośląskie poprzez swoje wyjątkowe cechy związane z bogatą i różnorodną
przyrodą i krajobrazem, stwarzają dogodne warunki rozwoju i rekreacji. Dodatkowym
czynnikiem determinującym rozwój jest sąsiedztwo z Niemcami. Na rozległych, zwartych
przestrzeniach występują zróżnicowane ekosystemy leśno – łąkowe. Przystąpienie Polski
do Unii Europejskiej, a zwłaszcza wstąpienie do Strefy Schengen przyczyniło się do rozwoju
turystyki. Dzięki zniesieniu kontroli granicznej więcej sąsiadów z zachodniej granicy
odwiedza tereny gminy Pieńsk, co dodatkowo ułatwia im kładka pieszo-rowerowa. Jej
budowa została współfinansowana w ramach Inicjatywy Wspólnotowej INTERREG III.
20
Rynkowe oddziaływanie w sferze turystyki wiąże się ściśle z systemem odpowiedniej
informacji turystycznej. Na chwilę obecną w gminie nie funkcjonuje placówka ukierunkowana
na promocję turystyczną (w tym działalność reklamową) i doradztwo dla turystów.
W miejscowościach gminy Pieńsk zlokalizowanych jest wiele atrakcyjnych obiektów
zabytkowych mogących być przedmiotem bardziej intensywnej penetracji turystycznej.
Do obiektów tych należy zaliczyć kościół filialny pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża Św.
w Żarkach Średnich, wzniesiony w drugiej połowie XIV wieku i odbudowany w 1697 roku
oraz zespół dworski w Żarkach Średnich, z ok. 1640 roku, z licznymi budynkami
gospodarczymi (spichlerz, gorzelnia) i oficynami mieszkalnymi z XIX wieku. Przy zespole
znajduje się park z drugiej połowy XIX wieku z licznym drzewostanem.
Zróżnicowane ukształtowanie obszaru gminy sprzyja także uprawianiu turystyki
pieszej i rowerowej.
7. Kultura i sport
Na terenie sołectwa znajduje się świetlica wiejska, która zajmuje się działalnością
kulturalną oraz biblioteka i boisko. W świetlicy odbywają się m.in.: zebrania wiejskie
oraz spotkania różnych grup społecznych. Jest ona również siedzibą zespołu ludowego
„Żarki”, który pielęgnuje tu swój warsztat twórczy. W ramach działalności kulturalnej
organizuje się tu imprezy dla sołectwa oraz biwaki z noclegami. Budynek jest siedzibą
Jednostki Ochotniczej Straży Pożarnej.
W Żarkach Średnich działa zespół śpiewaczy “Żarki”.
Fot. 5. Zespół „Żarki”.
21
W Pieńsku funkcjonuje Miejsko – Gminny Ośrodek Kultury. W swojej działalności
MGOK realizuje zadania ukierunkowane na rozbudzanie zainteresowań i potrzeb
społeczności lokalnej, przygotowanie do odbioru i tworzenia wartości kulturalnych
oraz kształtowanie wzorców i nawyków aktywnego uczestnictwa w kulturze. Ośrodek prężnie
działa w kierunku kształtowania zainteresowań mieszkańców gminy, ich wszechstronnemu
rozwojowi i nawiązywaniu nowych kontaktów, także z zagranicą. Miejsko – Gminny Ośrodek
Kultury w Pieńsku organizuje corocznie około 50 imprez kulturalnych, w których uczestniczą
mieszkańcy całej Gminy. Do najbardziej znanych imprez należą:
§
„Szczodry Wieczór” - jest to impreza cykliczna odbywająca się w okresie Bożego
Narodzenia w ramach współpracy transgranicznej polsko- niemieckej, pomiędzy
gminą Pieńsk i Neisseaue. W ramach euroregionalnych spotkań kultury ludowej
nad Nysą Łużycką. Podczas imprezy odbywa się konkurs potraw wigilijnych
i bożonarodzeniowych, biesiada, śpiew kolęd,
Fot. 6. Prezentacja potraw podczas „Szczodrego Wieczoru” w 2007 roku.
§
EUROMOST - Most Sąsiedztwa i Tolerancji – trzydniowa impreza w ramach
wspólnych imprez polsko-niemieckich o charakterze wymiany kulturalnej,
religijnej, oświatowej i sportowej nad Nysą Łużycką.
§
FESTIWAL ALTER PIKNIK – noc tolerancji, noc bez granic. Cykliczny,
odbywający
się
w
sezonie
letnim
festiwal
organizowany
przez
STOWARZYSZENIE PROMOCJI KULTURY ZIEMII PIEŃSKIEJ z Pieńska. Jeden
z nielicznych alternatywnych festiwali na Dolnym Śląsku, promujący kulturę
niezależną
i
awangardową,
nastawioną
w
dużej
mierze
na
działania
22
kontrkulturowe w pozytywnym tego słowa znaczeniu. Ideą festiwalu są spotkania
młodzieży z różnych części Europy, głównie z Polski, Niemiec i Czech. Corocznie
kilkaset osób z wielu krajów ma okazję podziwiać występy zespołów z wielu
części Europy. Zobaczyć można wystawy (malarstwo, grafika, fotografia) a także
stoiska z wieloma dystrybucjami prasowymi, wydawnictwami, koszulkami.
Jednym z elementów integrujących uczestników festiwalu są rozgrywki w piłkę
nożną. Poza tym odbywają się prelekcje, popisy sound systemów, pokazy
filmowe i taniec ognia – popularnie zwany jako fire show. Festiwal trwa 2 – 3 dni.
§
Rocznica forsowania Nysy Łużyckiej w Toporowie,
§
Ekumeniczna Droga Krzyżowa,
§
Mała Wielkanoc.
W miejscowościach wiejskich ośrodkami kultury są świetlice wiejskie. W swoich
zasobach komunalnych Gmina posiada 5 świetlic, w tym świetlica wiejska w Żarkach
Średnich.
Na terenie gminy działa biblioteka publiczna w Pieńsku z dwoma oddziałami:
dla dorosłych i dla dzieci. Biblioteka posiada trzy filie w miejscowościach: Dłużyna Dolna,
Żarki Średnie i Stojanów.
Na terenie gminy znajduje się stadion w Pieńsku oraz 3 boiska sportowe
w pozostałych miejscowościach. Ze względu na stan techniczny funkcjonuje jedynie stadion
w Pieńsku i boisko w Żarkach Średnich.
W gminie realizowany jest obecnie projekt p.t.„Budowa kompleksu sportowego
w ramach programu ‘Moje Boisko – Orlik 2012’ przy Szkole Podstawowej Nr 1 w Pieńsku”.
W ramach projektu powstaną kompleksy dwóch boisk. W celu zapewnienia bezpieczeństwa,
obiekt będzie stale monitorowany, ogrodzony i profesjonalnie oświetlony. Obiekty te poza
wykorzystaniem ich przez szkoły, będą dostępne zarówno dla uczniów pieńskich szkół, jak
i
dla
wszystkich
miłośników
sportu
z
terenu
gminy.
Boiska
te
zgodnie
z założeniem programu mają być czynne do późnych godzin wieczornych. W ramach
programu
zostanie
zatrudniony
trener środowiskowy,
animator
sportu
w
Gminie,
którego zadaniem będzie propagowanie aktywności fizycznej wśród dzieci, młodzieży
i wszystkich mieszkańców gminy. Gmina Pieńsk w swoich zasobach posiada halę
widowiskowo – sportową, mieszczącą się przy Gimnazjum i została współfinansowana
z w ramach
programu
inicjatywy
wspólnotowej
INTERREG
III
A.
Nowoczesny
i profesjonalnie wyposażony obiekt umożliwia jednoczesne korzystanie trzech grup
zajęciowych oraz organizację zajęć pozaszkolnych na terenie hali.
23
Struktura demograficzna
Sołectwo Żarki Średnie zamieszkiwane jest przez 644 osoby, w tym 321 kobiet i 323
mężczyzn. Stopień feminizacji kształtuje się na poziomie 99 kobiet przypadających na 100
mężczyzn i jest to wskaźnik wyższy niż na terenie gminy, gdzie na 100 mężczyzn przypada
98 kobiet.
Liczba ludności gminy Pieńsk w roku 2007 ogółem wynosiła 9420; z czego 5903 osób
jest zamieszkałych w mieście Pieńsk oraz 3481 osób zamieszkałe na obszarze wsi. Gęstość
zaludnienia gminy na 1km2 wyniosła 84. Ludność w wieku produkcyjnym stanowiła 65%
ogółu ludności. W tym czasie przyrost naturalny na 1000 ludności wyniósł -0,2.
Gmina
Ogółem
9420
w tym kobiet
4765
w wieku
razem
1924
przedprodukcyjnym
w tym kobiet
913
w wieku produkcyjnym razem
6069
w tym kobiet
2876
w wieku
razem
1281
poprodukcyjnym
w tym kobiet
913
Ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 52,8
osób w wieku produkcyjnym
w tym miasto
5903
3019
1177
560
3798
1824
826
596
52,7
Tabela 5. Ludność w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
.
Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że 50,6% ogólnej liczby
mieszkańców gminy w 2006 roku stanowiły kobiety. Większość osób jest w wieku
produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Łącznie stanowi to ponad 86% ogólnej liczby
mieszkańców. Świadczy to o prorozwojowej strukturze ludności.
Gmina
8. Struktura demograficzna, rynek pracy i bezroboci
Powierzchnia w km2
111
Ludność
ogółem
9420
mężczyźni
4655
kobiety
4765
2
na 1 km
84
Kobiety na 100 mężczyzn
103
w tym miasto
10
5769
2811
2958
582
105
Tabela 6. Powierzchnia i ludność w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
24
W liczbach
bezwzględnych
Małżeństwa
Urodzenia żywe
Zgony
ogółem
w tym niemowląt
Małżeństwa
urodzenia żywe
Zgony
Na 1000
ludności
Przyrost naturalny
ogółem
w tym niemowląt
Przyrost naturalny
Gmina
54
105
107
2
w tym miasto
32
67
67
2
-2
-
7
9,2
9,0
5,4
11,3
11,3
19,0
29.9
-0,2
-
Tabela 7. Ruch naturalny ludności w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
W roku 2006 do gminy przybyło 107 nowych mieszkańców, emigrowało zaś 140
osób. Większość migrantów poruszała się w obrębie województwa dolnośląskiego. Przyrost
naturalny jest ujemny.
Gmina
w tym miasto
ogółem
mężczyźni
kobiety
123
48
63
25
50
23
z województwa
z
tego z innego
samego
83
24
31
17
z
miast
70
25
ze wsi
do
miast
92
67
na
wieś
48
35
37
23
Tabela 8. Wewnętrzny napływ migracyjny ludności a na pobyt stały w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
ogółem
Gmina
140
w
tym 102
miasto
mężczyźni
kobiety
56
45
84
57
do województwa
tego
innego
samego
99
41
65
37
Tabela 9. Wewnętrzny odpływ migracyjny ludności a na pobyt stały w 2007 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2007r.
25
W gminie Pieńsk mieszka 9420 osób, z czego 62% ludności mieszka w mieście
Pieńsk. Pozostała część ludności znajduje się w dziewięciu miejscowościach. Najwięcej
mieszkańców spośród wszystkich wsi ma Dłużyna Dolna i Żarki Średnie.
Rynek pracy i bezrobocie
W czerwcu b.r. stopa bezrobocia w powiecie zgorzeleckim wynosiła 10,4%,
przewyższając tym samym średnią krajową o 0,8 punktu procentowego.
W roku 2007 liczba bezrobotnych w powiecie zgorzeleckim wyniosła 4059 osób,
przy czym 375 posiadało prawo do zasiłku. Kobiety stanowiły 60% ogółu bezrobotnych.
Największe bezrobocie odnotowano na terenie miast, podczas gdy bezrobotni zamieszkali
na wsi stanowili 37% ogółu. 62,7% bezrobotnych to osoby bezrobotne długotrwale.
Wyszczególnienie
Ogółem
w tym poprzednio pracujące
osoby w tym zwoln. z przyczyn dot. zakładu
pracy
dotychczas
niepracujące
Wybrane kategorie bezrobotnych
Zamieszkali na wsi
w tym posiadający gospodarstwo rolne
Osoby w okresie 12 m-cy od dnia ukończenia
Cudzoziemcy
Osoby w szczególnej sytuacji na rynku pracy
Do 25 roku życia
Które ukończyły szkołę wyższą, do 27 roku życia
Długotrwale bezrobotne
Powyżej 50 roku życia
Brak kwalifikacji zawodowych
Sam. wych. co najmniej 1 dziecko do 7 r.ż.
Niepełnosprawni
Bezrobotni zarejestrowani
ogółem
w tym z prawem
do zasiłku
razem
4059
3304
159
755
kobiety
2448
1928
119
520
razem
375
350
44
25
kobiety
203
203
26
0
1517
9
127
3
922
5
79
3
125
2
4
1
62
1
2
1
702
19
2547
1055
1189
359
218
427
12
1663
529
773
341
107
68
0
13
113
73
20
26
16
0
8
56
42
20
16
Tabela 10. Struktura bezrobotnych w powiecie zgorzeleckim za grudzień 2007 r.
Źródło: PUP w Zgorzelcu.
W ostatnich latach widać znaczny spadek bezrobocia na terenie gminy Pieńsk, z 986
osób w 2004 r. do 404 w roku bieżącym. Prawo do zasiłku posiada jedynie 17% z nich.
59,9% ogółu bezrobotnych stanowią kobiety.
26
Rok
Bezrobotni w gminie
sprawozdawczego
Pieńsk
zarejestrowani
na
koniec
miesiąca
W tym
Zwolnieni z przyczyn Z prawem do zasiłku
dot. Zakładów pracy
12.2004
12.2005
12.2006
12.2007
07.2008
Ogółem
986
865
636
488
404
kobiety
496
451
357
294
242
ogółem
35
31
15
18
14
kobiety
26
20
11
16
10
ogółem
203
98
114
58
69
kobiety
110
41
54
29
40
Tabela 11. Bezrobotni w gminie Pieńsk w poszczególnych latach.
Źródło: PUP w Zgorzelcu.
W roku 2006 długotrwale bez pracy (powyżej 24 miesięcy) pozostawało 35%
bezrobotnych, natomiast 29% z nich to osoby poszukujące pracy nie dłużej niż 3 miesiące.
ogółem
636
według czasu pozostawania bez pracy
3 miesiące i 3-6
6-12
mniej
187
54
88
12-24
powyżej 24
83
224
Tabela 12. Bezrobotni w gminie Pieńsk zarejestrowani według czasu pozostawania bez pracy a w 2006 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2006r.
W 2006 r. bezrobocie rozkładało się w miarę równomiernie we wszystkich grupach
wiekowych, przy czym najmniej osób bezrobotnych miało więcej niż 55 lat. Osoby
z wykształceniem wyższym nie miały raczej problemu ze znalezieniem pracy, największe
bezrobocie panowało w grupie osób z wykształceniem gimnazjalnym, podstawowym
i niepełnym podstawowym.
Ogółem
w wieku
Z
wykształceniem
24 lata i mniej
25-34
35-44
45-54
55 lat i więcej
wyższym
średnim
zawodowym
ogólnokształcący
m
zasadniczym (zawodowym)
gimnazjalnym, podstawowym i
niepełnym podstawowym
636
118
149
137
191
41
9
81
22
189
335
Tabela 13. Bezrobotni w gminie Pieńsk zarejestrowani według wieku i poziomu wykształcenia w 2006 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2006r.
27
Jeśli chodzi o staż pracy, najmniej bezrobotnych pochodziło z grupy ze stażem
powyżej 30 lat. W pozostałych grupach długość stażu nie miała zbyt dużego wpływu
na liczbę bezrobotnych.
Ogółem
Bez stażu pracy
Ze stażem
1 rok i mniej
1-5
5-10
10-20
20-30
powyżej 30 lat
636
101
74
127
98
132
84
20
Tabela 14. Bezrobotni zarejestrowani według stażu pracy w 2006 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2006r.
Pracujący
ogółem
w tym kobiety
Rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo oraz rybactwo
Przemysł i budownictwo
Usługi
rynkowe
nierynkowe
1274
567
43
835
188
208
Tabela 15. Pracujący według sektorów ekonomicznych w 2006 r.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS z 2006r.
Najwięcej osób znalazło zatrudnienie w przemyśle i budownictwie, najmniej zaś
w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie oraz rybactwie.
9. Komunikacja
Obok sołectwa przebiega droga krajowa główna o ruchu pośpiesznym nr 4. Przez teren
gminy przebiegają również dwa inne ważne szlaki komunikacyjne:
-
droga wojewódzka główna nr 351,
-
droga wojewódzka zbiorcza nr 353.
Podstawowy układ komunikacyjny stanowią powyższe drogi uzupełnione siecią dróg
powiatowych i gminnych. Drogi w sołectwie Żarki Średnie zostały wyremontowane, jednak
stan techniczny dróg w gminie jest nadal niezadowalający. Drogi gminne wymagają
zwiększenia parametrów technicznych, jak również pilnego przeprowadzenia prac w zakresie
powierzchniowych utrwaleń nawierzchni.
Większość miejscowości gminnych jest dobrze skomunikowana z siedzibą gminy,
jak również miastem powiatowym - Zgorzelec. Żarki Średnie mają dogodne połączenie
zarówno z Pieńskiem, jak i ze Zgorzelcem. Codziennie kursuje tu komunikacja publiczna,
która zapewnia transport do powyższych miejscowości.
28
Obszar gminy, dzięki przechodzącym przez jej terytorium ważnym szlakom
drogowym i linii kolejowej, jest dobrze skomunikowany. Stwarza to duże możliwości rozwoju
gminy i powinno zostać wykorzystane jako atut i być impulsem przyciągania inwestorów
zewnętrznych.
W południowej części gminy rezerwuje się teren pod przebieg autostrady A4
w kierunku Berlina, relacji Kraków – Wrocław - Zgorzelec. Ważnym aspektem rozwoju
komunikacji winno być dążenie do budowy autostrady oraz nowego przebiegu drogi
wojewódzkiej nr 351. Pozwoli to na wyprowadzenie ruchu tranzytowego z Pieńska,
co znacznie poprawi standard życia mieszkańców i udostępni tereny na wschód od miasta.
Transport kolejowy
Przez teren Sołectwa nie przebiega żadna linia kolejowa, a tym samym nie ma tam
stacji.Na terenie gminy znajduje się linia kolejowa E30. Stanowi ona część III
Paneuropejskiego Korytarza Transportowego (z Drezna do Lwowa). Łączy się on z VI
Korytarzem w Katowicach oraz z linią E 59 (łączącą korytarz III z II) we Wrocławiu. Linia E
30 na polskim odcinku przebiega od granicy państwa z Niemcami przez Zgorzelec,
Węgliniec, Wrocław, Opole, Gliwice, Katowice, Kraków, Tarnów, Rzeszów i Przemyśl,
do granicy z Ukrainą w Medyce. Polski odcinek linii o długości 667 km łączy najważniejsze
centra i regiony ekonomiczne południowej Polski: Dolny Śląsk, Górny Śląsk i Małopolskę.
Obecnie linia ta jest modernizowana na odcinku Legnica – Węgliniec – Bielawa Dolna –
granica państwa (54 km).
Przez teren gminy Pieńsk przebiegają obecnie cztery linie kolejowe: krajowe:
Węgliniec – Pieńsk - Zgorzelec – Zawidów – Bogatynia, Warszawa – Wrocław – Pieńsk Zgorzelec i Bolesławiec – Pieńsk – Lasów – Zgorzelec oraz linia międzynarodowa: Wrocław
Legnica – Pieńsk – Lasów – Görlitz (Niemcy). Dostępność kolejowego transportu osobowego
na terenie gminy Pieńsk uwarunkowana jest rozmieszczeniem punktów przystankowych.
Aktualnie dotyczy ona jedynie dwóch miejscowości gminy, a mianowicie Pieńska i Lasowa.
Mimo relatywnie niewielkich odległości dzielących te miejscowości liczba połączeń
kolejowych jest nieliczna.
29
10. Infrastruktura komunalna
Stan infrastruktury technicznej i społecznej jest podstawowym wskaźnikiem służącym
do oceny warunków życia mieszkańców i atrakcyjności inwestycyjnej regionu. Pod względem
rozwoju infrastruktury gmina wypada korzystnie na tle innych gmin Polski. Rozwój
infrastrukturalny, pod względem niektórych kryteriów, odbiega od średniej krajowej. W celu
uzupełnienia
braków
infrastrukturalnych
i
polepszenia
warunków
zamieszkania
i atrakcyjności inwestycyjnej gmina dąży do ciągłej poprawy stanu infrastruktury.
Gospodarka wodna
Długość czynnej sieci wodociągowej rozdzielczej (bez przyłączy) wynosi 37,3 km, długość
przyłączy wynosi 6,2 km a zużycie wody na 1 mieszkańca wynosi 24,2 m3. Wodociąg jest
zasilany z miejscowego ujęcia wody w Pieńsku, którego rezerwa poboru wody wynosi
2000m3/dobę. Ponadto na terenie Pieńska znajduje się stacja uzdatniania wody.
Stan istniejącej sieci wodociągowej jest niezadowalający, o czym świadczy jej duża
awaryjność. Prowadzi to do zastojów w dostawie wody i powoduje duże ubytki w sieci,
co z kolei skutkuje wzrastającymi kosztami jej eksploatacji.
W Żarkach Średnich w 2005 r. zakończona została budowa wodociągu, dzięki czemu
przestał istnieć problemy związane z brakiem czystej wody.
W związku z realizacją zadania „Sanitacja i wodociągowanie terenów wiejskich gminy
Pieńsk wraz z modernizacją oczyszczalni ścieków” powinna zostać przeprowadzona
modernizacja zakładu uzdatniania wody oraz wymiana i modernizacja sieci wodociągowej.
Gospodarka ściekowa
W Żarkach Średnich w 2005 r. ukończona została budowa kanalizacja, dzięki czemu
przestał istnieć problem odprowadzania nieczystości. Stopień skanalizowania gminy
jest jednak niedostateczny. Długość czynnej sieci sanitarnej (bez przykanalików) wynosi 15,9
km, zaś przykanalików 3,8 km. Do sieci kanalizacji sanitarnej jest przyłączonych 428
budynków (1.699 mieszkań). Działania gminy są skierowane na podłączenie do sieci
wszystkich
mieszkańców
gminy.
W
związku
z
realizacją
zadania
„Sanitacja
i wodociągowanie terenów wiejskich gminy Pieńsk wraz z modernizacją oczyszczalni
ścieków” stopień skanalizowania gminy wyniesie około 60%. Działania inwestycyjne
w kolejnych latach mają doprowadzić do skanalizowania całego obszaru gminy.
30
Na terenie gminy Pieńsk funkcjonuje mechaniczno - biologiczna oczyszczalnia
ścieków w Pieńsku nad Nysą Łużycką, która dodatkowo przyjmuje ścieki ze strony
niemieckiej Deschki. Przepustowość oczyszczalni ścieków wynosi 1300 m3/dobę, a po
modernizacji będzie wynosić 2300 m3/dobę.
Gospodarka odpadami
Na terenie gminy wytwarzane są odpady komunalne, zmieszane:
-
bytowe,
-
gospodarcze,
-
inne odpady nie ulegające biodegradacji,
-
odpady z oczyszczalni ścieków komunalnych.
Gospodarkę komunalną na terenie miast nadzoruje Zakład Usług Komunalnych w Pieńsku,
który również samodzielnie prowadzi wywóz odpadów. W Pieńsku została wprowadzona
segregacja odpadów, ,rozmieszczone zostały kontenery na szkło, plastik i makulaturę.
Na terenie gminy wytwarzane jest prawie 7127 Mg odpadów z sektora gospodarczego,
w tym 14,8 Mg odpadów niebezpiecznych, na wytwarzanie których posiadają decyzje 44
podmioty gospodarcze. Odbiór, odzysk oraz unieszkodliwianie tych odpadów jest
prowadzone przez podmioty zlokalizowane poza gminą.
Sieć energii cieplnej
Gospodarka cieplna na terenie gminy Pieńsk ma w dużym stopniu zdecentralizowany
charakter, oparta jest bowiem o kotłownie lokalne oraz paleniska indywidualne. Szczególnie
istotnym przedsięwzięciem o ekologicznym wymiarze powinno być systematyczne zamiana
ogrzewania konwencjonalnego (węglowego) ogrzewaniem „czystym”. Wiąże się to także
z perspektywami rozwoju ruchu turystycznego w gminie.
W mieście możliwe jest stworzenie zintegrowanego układu ciepłowniczego w oparciu
o źródło ciepła o większej mocy (przy jednoczesnym rozwoju sieci cieplnych). Na terenach
wiejskich natomiast w najbliższym okresie dominować nadal będą paleniska indywidualne,
choć dla rejonów zwartej zabudowy rozważyć można budowę ekologicznych kotłowni
lokalnych.
31
II. Analiza SWOT dla miejscowości
Silne strony
Słabe strony
•
•
Wysokie walory krajobrazowe,
•
Czyste otoczenie i środowisko
kultury i rekreacji dla dzieci i
naturalne,
młodzieży,
Brak dostatecznej infrastruktury
•
Dużo terenów zielonych i lasów,
•
Brak odpowiedniej bazy sportowej,
•
Cenne zasoby historyczne i zabytki,
•
Brak dogodnej infrastruktury
•
Korzystne położenie w strefie
•
drogowej,
przygranicznej, co determinuje nowe
•
Zły stan techniczny zabytków,
inwestycje,
•
Zły stan techniczny i nieodpowiednie
zaplecze świetlicy wiejskiej,
System ulg i preferencji dla nowych
inwestorów,
•
Niska wartość bonitacyjna gleb,
•
Tereny do zagospodarowania,
•
Brak odpowiedniej bazy turystyczno –
•
Położenie w sąsiedztwie granicy
noclegowej umożliwiającej
polsko – niemieckiej,
wykorzystanie walorów turystyczno –
Atrakcyjne komponenty środowiska
krajobrazowych,
•
naturalnego, występowanie
•
terenach inwestycyjnych,
chronionych gatunków roślin i
•
•
•
•
Brak kompleksowej informacji o
zwierząt,
•
Wysoki stopień bezrobocia,
Występowanie cennych pomników
•
Bariera mentalna – niewystarczająca
przyrody,
aktywność części mieszkańców w
Znaczne pokłady wody, które mogą
poszukiwaniu dodatkowych źródeł
być wykorzystywane w celach
dochodu, zmiany dotychczasowej
gospodarczych,
działalności,
Duże pokłady złoża naturalnego
•
Rozdrobnienie i przeludnienie
kruszywa: żwiry jedno- i
agrarne, niedoinwestowanie
wielofrakcyjnego,
gospodarstw rolnych i organizacja
Istnienie organizacji zrzeszających
rynku rolnego,
osoby pasjonujące się śpiewem i grą
•
Brak organizacji gospodarczych
rolników,
w piłkę nożną.
•
Niski poziom infrastruktury
technicznej (wodociągi, kanalizacja,
gazyfikacja).
32
Szanse
•
•
Zagrożenia
Pozyskanie środków zewnętrznych
•
Rosnące bezrobocie,
na dofinansowanie planowanych
•
Brak ożywienia gospodarczego,
inwestycji,
•
Dewastacja środowiska naturalnego,
Promocja walorów turystycznych
•
Wzrost zjawisk patologicznych,
miejscowości zarówno w Polsce, jak i
•
Odpływ ludzi młodych z terenu
w Niemczech,
•
Walory zagospodarowania
miejscowości,
•
przestrzennego,
•
Perspektywa kolejnych inwestycji,
•
Możliwość wykorzystania środków
Niewielkie tempo wzrostu inwestycji
w sołectwie,
•
Stagnacja poziomu uczestnictwa
Polaków w turystyce krajowej.
zewnętrznych – funduszy UE
dostępnych na restrukturyzację
rolnictwa; w szczególności na: rozwój
przetwórstwa spożywczego, wsparcie
budowy infrastruktury, tworzenie
nowych miejsc pracy i pomoc w
inwestycjach gospodarczych,
•
Uzbrojenie terenów wiejskich,
•
Tworzenie nowych miejsc pracy,
•
Wspólne przedsięwzięcia
inwestycyjne z przygranicznymi
gminami niemieckimi,
•
Wykorzystanie walorów
krajobrazowych i obiektów
zabytkowych dla rozwoju funkcji
turystycznych.
Źródło: Opracowanie własne
Przedstawiona powyżej Analiza SWOT ujęła silne i słabe strony, a także szanse
i zagrożenia wsi Żarki Średnie, które wynikły z syntetycznego spojrzenia na zasoby
społeczno – gospodarcze miejscowości i jej otoczenia geopolitycznego. Silne strony Żarki
Średnie wynikają z czynników determinowanych zewnętrznie, a mianowicie środowiska
naturalnego, położenia przygranicznego a także działań gminy. Natomiast słabe strony
wynikają raczej z stanu gospodarki rolniczej i mentalności mieszkańców tej miejscowości,
a także częściowo niedostatecznej infrastruktury społecznej.
33
Szanse, które rysują się przed Żarkami Średnimi wynikają z możliwości jakie dają
fundusze strukturalne na rozwój wsi. Zagrożenia dla miejscowości stanowią tendencje
ogólnokrajowe, odpływ młodych ludzi ze wsi do miast także oraz nie doinwestowanie
terenów
wiejskich
wskutek
czego
ich
marginalizacja.
34
III. Planowane kierunki rozwoju
Przedsięwzięcia ujęte w niniejszym Planie Odnowy Miejscowości są zgodne
z podstawowymi założeniami zawartymi w strategicznych dokumentach dotyczących rozwoju
Polski, województwa i gminy, są to: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia, Krajowy Plan
Strategiczny, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Planuje się,
iż zadania będą realizowane ze środków własnych Gminy Pieńsk, a także funduszy
podmiotów pozarządowych oraz ze źródeł zewnętrznych. Finansowanie zewnętrzne opierać
się będzie przede wszystkim na dofinansowaniu z Europejskiego Funduszu Rolnego
na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich
na lata 2007 – 2013, Oś Priorytetowa 3, działanie „Odnowa i Rozwój wsi” oraz o inne
dostępne środki strukturalne i pomocowe.
Z analizy dokumentu Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013
(dalej też „PROW”) wynika, iż wszystkie planowane w ramach niniejszego Planu Odnowy
Miejscowości projekty mogą zostać sfinansowane w ramach Programu. Ograniczenie jakie
zostało wprowadzone w PROW – współfinansowanie na poziomie 75% i limit 500 000,00 zł
jako maksymalna wysokość pomocy na realizację projektów
w jednej miejscowości
w okresie realizacji Programu – oraz fakt, iż łączna kwota planowanych do realizacji
projektów przez sołectwo Żarki Średnie wynosi 500 000,00 zł, stwarza konieczność
dokonania gradacji zadań i wytypowania do realizacji i współfinansowania ze środków
Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) tylko
niektórych z nich. Z uwagi na brak szczegółowych wytycznych do PROW, a także długi okres
programowania – do roku 2013, hierarchizacja taka zostanie dokonana w terminie
późniejszym.
Celem działania „Odnowa i rozwój wsi” jest poprawa jakości życia na obszarach
wiejskich poprzez zaspokojenie społecznych i kulturalnych potrzeb mieszkańców wsi
oraz ich promocja. Zakłada się, iż cel ten zostanie osiągnięty poprzez dokonanie inwestycji
związanych z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, w tym utrzymaniem, odbudową
i poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego wsi. Efektem realizacji projektów
będzie stworzenie warunków dla rozwoju społeczno-ekonomicznego obszarów wiejskich
i aktywizacji ich ludności. Inwestycje umożliwią rozwój tożsamości społeczności lokalnej,
zachowanie dziedzictwa kulturowego, specyfiki obszarów , wzrost atrakcyjności turystycznej
i inwestycyjnej .
Zaplanowane w Planie Odnowy Miejscowości Żarki Średnie projekty mają na celu
poprawę jakości życia mieszkańców wsi. Przyczynią się do tego inwestycje w obiekty
pełniące funkcje publiczne, społeczno-kulturalne i rekreacyjne, zagospodarowanie terenów
35
zielonych wsi, przebudowa publicznej infrastruktury związanej z rozwojem funkcji
turystycznych i społeczno-kulturalnych miejscowości.
Poniżej przedstawione zostało zestawienie, wykazujące zgodność poszczególnych
zadań z PROW.
PRIORYTET
I.
Wysoki
PROJEKT
CEL
1. Upowszechnienie
1.1 Budowa placu zabaw dla dzieci
sportu i rekreacji
1.2. Remont boiska
poziom życia
1.3. Modernizacja i wyposażenie
mieszkańców
świetlicy wiejskiej
poprzez
zwiększenie
atrakcyjności
3. Zachowanie i
3.1. Remont Kościoła i cmentarza
ochrona dziedzictwa
(zabytek)
kulturowego
wsi oraz
zachowanie
dziedzictwa
kulturowego.
Źródło: Opracowanie własne.
Głównym zadaniem działania jest stworzenie wizerunku miejscowości, która dba
o swoje dziedzictwo kulturowe i zabytki. Zarówno Kościół, jak i cmentarz stanowią ważny
element miejscowości, który zapewnia dostęp mieszkańcom do kultywowania praktyk
religijnych, a także integracji mieszkańców.
Zgodnie z kryteriami dostępu przyjętymi w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata
2007 – 2013, pomoc finansowa może być przyznana, jeżeli:
1) projekty będą realizowane w miejscowości należącej do:
− gminy wiejskiej lub
− gminy miejsko-wiejskiej, z wyłączeniem miast liczących powyżej 5 tys. mieszkańców,
− gminy miejskiej, z wyłączeniem miejscowości liczących powyżej 5 tys. mieszkańców;
2) projekty wpisują się w zakres Planu Odnowy Miejscowości i są zgodne ze Strategią
Rozwoju Gminy Pieńsk;
3) projekty nie mają charakteru komercyjnego;
4) w przypadku, gdy projekty będą realizowane na nieruchomości należącej do beneficjenta,
beneficjent posiada prawo do dysponowania tą nieruchomością na cele określone
w projekcie przez okres 7 lat po realizacji projektu;
36
5) organizacja pozarządowa działa w obszarze zbieżnym z celami działania „Odnowa
i rozwój wsi” w szczególności na rzecz aktywizacji ludności, rozwoju oraz zachowania
dziedzictwa kulturowego lub przyrodniczego;
6) projekt składany przez instytucję kultury, dla której organizatorem jest jednostka
samorządu terytorialnego został zaakceptowany przez tę jednostkę.
37
IV. Opis planowanych przedsięwzięć
Umieszczone przedsięwzięcia zostały zaplanowane na lata 2008-2013 i będą
realizowane w ramach zadań własnych gminy i powiatu. Zadania będą finansowane przez:
Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, Regionalny Program Operacyjny
Województwa Dolnośląskiego na lata 2007 - 2013. Natomiast inne inwestycje sfinansowane
będą przy udziale budżetu gminy, powiatu i dostępnych funduszy pozabudżetowych.
Lp.
1.
2.
3.
4.
Tytuł projektu
Remont boiska
Budowa placu zabaw
dla dzieci
Modernizacja i
wyposażenie
świetlicy wiejskiej
Remont Kościoła i
cmentarza (zabytek)
PROW Oś
Priorytetowa 3
działanie Odnowa i
Rozwój wsi
Budowa lub remont,
przebudowa
publicznej
infrastruktury
związanej z rozwojem
funkcji turystycznych,
sportowych i
społecznokulturalnych;
Remont, przebudowa
i wyposażenie
obiektów pełniących
funkcje publiczne,
społeczno-kulturalne,
rekreacyjne i
sportowe, w tym
obiektów
zabytkowych;
Remont, przebudowa
i wyposażenie
obiektów służących
promocji obszarów
wiejskich, w tym
propagowaniu i
zachowaniu
dziedzictwa
kulturowego, tradycji,
sztuki lub kultury;
Remont, przebudowa
i wyposażenie
obiektów służących
promocji obszarów
wiejskich, w tym
propagowaniu i
zachowaniu
dziedzictwa
kulturowego, tradycji,
sztuki lub kultury;
Szacunkowy
koszt
inwestycji
140.000 zł
Lata
realizacji
Planowane
źródła
finansowania
2010-2011
Środki unijne:
PROW,
LEADER+
Środki
własne
Gminy Pieńsk
80.000 zł
2012-2013
Środki unijne:
PROW,
LEADER+
Środki
własne
Gminy Pieńsk
220.000 zł
2009
Środki unijne:
PROW,
LEADER+
Środki
własne
Gminy Pieńsk
60.000 zł
2010-2011
Środki unijne:
PROW,
LEADER+
Środki
własne
Gminy Pieńsk
Źródło: Opracowanie własne.
38
1. Remont boiska
Celem zadania jest stworzenie miejsca rekreacji i aktywnego wypoczynku
dla mieszkańców Żarek Średnich. Zadanie przewiduje przebudowę terenu i dostosowanie
do działań związanych ze sportem. Będzie ono służyło również do organizacji imprez
plenerowych, rozgrywania turniejów sportowych, a także zapewnienia odpowiedniego
rozwoju aktywności sportowej. Inwestycja powstanie w miejscowości, gdzie aktualnie
znajduje się boisko. Na jego terenie regularnie odbywają się mecze – występuje tam
miejscowa drużyna WKS Żarki Średnie, grająca w klasie B grupa IV okręg Jelenia Góra.
Stan techniczny obiektu jest niezadowalający, płyta wymaga zamontowania ogrodzenia,
siedzisk dla kibiców oraz wykonania boksów dla piłkarzy rezerwowych.
2. Budowa placu zabaw
W Żarkach Średnich mieszka 20 dzieci w wieku przedszkolnym i 50 w wieku
szkolnym. Głównym celem zadania budowy placu zabaw jest zapewnienie najmłodszym
mieszkańcom wsi ciekawego i bezpiecznego spędzania czasu. Plac zabaw zostanie
wyposażony w bezpieczny sprzęt zapewniający rozwój dzieci zarówno fizyczny jak
i psychiczny. Plac zabaw zostanie wyposażony w:
Piaskownica – zapewniająca zabawę dzieciom w każdym wieku, pozwala na rozwój zmysłu
dotyku pozwala doskonalić precyzję i koordynację ruchów
Karuzela tarczowa – rozwija u dzieci zmysł równowagi i koordynacji, przeznaczona
dla dzieci w każdym wieku.
Huśtawka Ważka – podczas zabawy na huśtawce dziecko uczy się koordynacji ruchowej,
wzmacnia mięśnie nóg, pozwala na korzystanie z zabawy w pełni.
Huśtawka klasyczna nabierają
jeden z najpopularniejszych przyrządów. Dzieci podczas zabawy
samodzielności
po
osiągnięciu
umiejętności
utrzymywania
równowagi
oraz koordynacji ruchów. Huśtanie reguluje napięcie i siłę mięśni tułowia, ramion i nóg.
Zjeżdżalnia - Pokonanie strachu przed zjechaniem ze zjeżdżalni jest doskonałym
ćwiczeniem
kształtującym
„odwagę
ruchową”.
Najmłodszym
dzieciom
towarzyszą
opiekunowie asekurując bezpieczne .
Zestaw gimnastyczno - sprawnościowy - Konstrukcja zawiera trapy z lin, ukośne i poziome
drabinki, poprzeczne platformy i wbudowane na wysokości domki. Cały układ zachęca dzieci
do odkrywania nowych sposobów pokonania struktury i ćwiczenia siły mięśni całego ciała.
Zabawa kształtuje równocześnie planowanie przestrzenne ruchu i koordynację ruchową.
39
Fot. 7. Zestaw gimnastyczno-sprawnościowy
Plac zabaw będzie również spełniał warunki odpowiedniego sprawowania opieki
nad bawiącymi
się
dziećmi.
Bezpośrednim
rezultatem
projektu
będzie
poprawa
bezpieczeństwa, a także prawidłowy rozwój dzieci..
3. Modernizacja i wyposażenie świetlicy wiejskiej
W celu zaspokojenia i zagospodarowania czasu wolnego mieszkańców Żarek
Średnich, zostanie zmodernizowana i wyposażona w sprzęt świetlica wiejska. Modernizacja
będzie polegała na:
- remoncie elewacji,
- wymianie okien i drzwi,
- remoncie sali widowiskowej,
- remoncie kuchni i zaplecza kuchennego.
Świetlica wiejska w Żarkach Średnich będzie służyć mieszkańcom w celu organizacji:
- zebrań wiejskich,
- imprez kulturalno-rozrywkowych,
- warsztatów edukacyjnych - poprzez prowadzenie zajęć z młodzieżą
- zajęć o charakterze społecznym - poprzez swobodny i ogólny dostęp do urządzeń
komputerowych i Internetu
- spotkań administracyjnych,
- imprez turystycznych, poprzez organizowanie biwaków z noclegami.
W ramach projektu zostanie zakupione następujące wyposażenie świetlicy:
- nagłośnienie,
- sprzęt sportowy,
- naczynia kuchenne,
- meble,
- gry,
40
- zestaw komputerowy z dostępem do Internetu.
Modernizacja wraz z wyposażeniem świetlicy stworzy osobom korzystającym
z obiektu odpowiednie warunki sanitarne i socjalne. Dzięki realizacji inwestycji nastąpi
poprawa estetyki obiektu. Świetlica wykorzystywana będzie do zajęć profilaktycznych
z uczestnictwem dzieci i młodzieży, zebrań wiejskich, spotkań różnych grup społecznych,
organizacji imprez dla sołectwa oraz biwaków z noclegami. Świetlica nadal pozostanie
siedzibą ludowego zespołu „Żarki”.
4. Remont kościoła i cmentarza
W ramach zaplanowanego zadania planowane jest przeprowadzenie modernizacji
infrastruktury towarzyszącej zabytkowemu kościołowi p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego
Zostanie odrestaurowane ogrodzenie, alejki okalające zabytek a także zadbanie o teren
zielony przy budowli. Ważna dla mieszkańców jest również zwrócenie uwagi na cmentarz
znajdujący się w miejscowości. Na jego terenie również planowany jest remont okalającego
ogrodzenia a także stworzenie alejek cmentarnych wraz z zielenią
41
V. Harmonogram wdrażania Planu Odnowy Miejscowości
Wdrażanie Planu Odnowy Miejscowości rozpocznie się poprzez wprowadzenie go w życie uchwałą Rady Miejskiej w Pieńsku.
Odpowiedzialnym za jego realizację będzie Burmistrz Pieńska. System wdrażania Planu Odnowy Miejscowości Żarki Średnie realizowany
będzie w oparciu o system wdrażania pomocy strukturalnej Unii Europejskiej. Poszczególne projekty będą realizowane w oparciu o zasady
prawidłowego wydatkowania środków zgodnie ze źródłami ich pochodzenia oraz wszystkimi obowiązującymi normami prawnymi..
Z AD ANIE
ODPOWIEDZIAL NI
T ERMIN RE AL IZ ACJ I
Rada Sołecka
Październik 2008
Zebranie Wiejskie
Marzec 2009
3. Zatwierdzenie Planu Odnowy Miejscowości
Żarki Średnie na Sesji Rady Miejskiej
Rada Miejska
Maj 2009
4. Opracowanie dokumentacji technicznych ze
szczególnym uwzględnieniem projektów i
zadań mogących uzyskać wsparcie z
funduszy unijnych
Burmistrz
Do końca I kwartału 2009 r.
Burmistrz, Rada Sołecka
Do roku 2014
1. Przedłożenie projektu Planu Odnowy
Miejscowości Żarki Średnie
przedstawicielom Zebrania Wiejskiego
2. Uchwalenie Planu Odnowy Miejscowości
Żarki Średnie przez Zebranie Wiejskie
5. Realizacja zadań określonych
poszczególnymi projektami zgodnie z
harmonogramem przyjętym w
Siedmioletnim Planie Inwestycyjnym
Źródło: Opracowanie własne.
42
VI. Monitorowanie Planu Odnowy Miejscowości
Monitoring dostarcza informacji o postępie realizacji i efektywności wdrażania Planu Odnowy Miejscowości. Monitorowanie polega
na systematycznym zbieraniu i interpretowaniu danych opisujących postęp i efekty realizacji Planu.
Ze względu na zmieniającą się sytuację społeczno – gospodarczą na skutek zdarzeń wcześniej nieprzewidywalnych lub z innych
ważnych powodów Plan Odnowy Miejscowości Żarki Średnie może zostać skorygowany w każdym z jego rozdziałów, o ile wniosek
z uzasadnieniem złoży jeden z członków Rady Sołeckiej na ręce Przewodniczącego Rady Sołeckiej. Wniosek taki Przewodniczący Rady
Sołeckiej poddaje procedurze uchwalania dokonywanego przez Zebranie Wiejskie i zatwierdzania przez Radę Miejską w formie uchwały
ZADANIE
1.
Przedkładanie raportów z przebiegu
realizacji projektów i zadań zamieszczonych
w Siedmioletnim Planie Inwestycyjnym
2.
Ocena realizacji Siedmioletniego Planu
Inwestycyjnego.
3.
Organizacja debat strategicznych z udziałem
osób tworzących wcześniej program dla
oceny jego aktualności.
ODPOWIEDZIAL NI
TERMIN
RE AL IZ ACJ I
Rada Sołecka
Raz w roku /w I kwartale/
na Zebraniu Wiejskim
Burmistrz
Przed sesją absolutoryjną
każdego roku
Rada Sołecka
Raz na dwa lata
Źródło: Opracowanie własne.
43
VII. Public Relations Planu Odnowy Miejscowości
Proces informowania opinii publicznej będzie polegał na
przekazywaniu wiedzy
o działaniach Unii Europejskiej, wdrażaniu i wykorzystaniu środków wspólnotowych,
korzyściach płynących z członkostwa w budowaniu pozytywnego wizerunku podmiotów
zaangażowanych w proces wdrażania pomocy – w zakresie związanym z realizacją Planu
Odnowy Miejscowości Żarki Średnie.
Public Relations, którego zadaniem jest upowszechnianie zamierzeń Planu Odnowy
Miejscowości Żarki Średnie wśród przyszłych beneficjentów, wykonawców i decydentów,
opierać się będzie o trzy formy przekazu:
-
Internet,
-
Prasa lokalna i centralna,
-
Promocja i reklama bezpośrednia.
Internet będzie głównym dostawcą informacji o Planie Odnowy Miejscowości Żarki
Średnie. Poprzez Internet nastąpi komunikacja pomiędzy bezpośrednio odpowiedzialnym
za wdrażanie Planu Odnowy Miejscowości Żarki Średnie (Urząd Miejski w Pieńsku),
a
zainteresowanymi
podmiotami
samorządowymi,
biznesowymi
i
organizacjami
pozarządowymi.
Prasa lokalna i centralna służyć będzie jedynie upowszechnianiu informacji
o stworzonym Planie Odnowy Miejscowości Żarki Średnie, sposobie jego monitorowania
i wdrażania w różnych kręgach potencjalnych beneficjentów i wykonawców kierując
zainteresowanych do źródła informacji, jakim będzie strona inetrnetowa.
Promocja i reklama bezpośrednia będzie skierowana do wybranych, potencjalnych
wykonawców,
inwestorów
zidentyfikowanych
na
podstawie
analizy
przedsięwzięć
inwestycyjnych zawartych w Planie Odnowy Miejscowości Żarki Średnie.
Powyższa promocja i reklama polegać będzie na bezpośrednim zapraszaniu
do negocjacji wybranych podmiotów, mogących być partnerami w realizacji poszczególnych
zadań w Planie Odnowy Miejscowości.
44