Ręczne sterowanie

Make
COVER STORY
Co robić, gdy make odmawia współpracy?
Ręczne sterowanie
Po zakończonym sukcesem
uruchomieniu skryptu configure,
ostatnim etapem do zbudowania
aplikacji jest już tylko pokonanie
trudności związanych z uruchomieniem poleceń make i make install.
ANDREA MÜLLER
B
łędy pojawiające się przy wywoływaniu poleceń make i make install nie
powinny w ogóle występować. Działania, które podejmuje program make podczas kompilacji i instalacji oprogramowania,
opisane są w pliku Makefile, generowanym
przez skrypt configure. Jeśli configure wykryje, że wymagana biblioteka znajduje się
w katalogu /usr/local/multimedia/lib, informacja ta będzie zapisana w Makefile jako jeden z parametrów kompilacji.
Powierzchowne testy
Plik Makefile powinien być idealnie dopasowany do Twojego systemu. Jeśli tak nie jest
i polecenie make zwraca błędy, to najczęściej jest to wina źle napisanego kodu źródłowego. W najgorszym przypadku będziesz
potrzebował pomocy twórcy programu.
Możliwe jednak, że z niektórymi problemami poradzisz sobie samodzielnie – chodzi tu głównie o niechlujnie przygotowane
skrypty configure, które nie zbierają
wszystkich informacji niezbędnych do po-
myślnej pracy polecenia make (Listing 1).
W przypadku nieprawidłowości, make
może zwrócić nawet kilkadziesiąt komunikatów błędów. Zasada jest taka, że pierwsza
informacja jest najważniejsza; wszystkie
pozostałe zazwyczaj z niej wynikają. Na Listingu 1 make informuje o niepowodzeniu,
ponieważ kompilator nie znalazł pliku nagłówkowego mimepp.h. Błąd ten wystąpił
podczas kompilacji pliku o nazwie decodeRFC2047.cpp w linii nr 21 tego pliku.
Gdy komunikat błędu jest oczywisty, tak
jak w przypadku mimelib/mimepp.h: No
such file or directory, nie jest konieczne
sprawdzanie kodu źródłowego. Aby znaleźć
potrzebny pakiet, wykorzystaj polecenia wyszukujące konkretne pliki w pakietach, np.:
urpmf mimepp.h (Mandrake Linux), pin mimepp.h (SuSE Linux) lub internetową wyszukiwarkę pakietów http://www.rpmseek.com/.
Mandrake Linux jako rezultat wyszukiwania zwróci nazwę kdenetwork-devel. Po
zainstalowaniu pakietu ponownie uruchom
make. Tym razem gcc nie powinien mieć
trudności ze znalezieniem mimepp.h.
W rzadkich przypadkach make może nie
znaleźć pliku, mimo że znajduje się on
w Twoim systemie.
Roztargnieni programiści
Jeśli czujesz się na tyle pewnie, by samemu
dodać coś do kodu źródłowego, łatwo wyeliminujesz błędy, takie jak ten na Listingu 2. Zwyczajnie rozłożysz na czynniki
pierwsze te zagadkowo wyglądające komunikaty. Początek linii wskazuje, że kompilator przetwarza legacyimport.cpp. Linia
143 odnosi się do KInputDialog, ale kom-
SŁOWNICZEK
Makefile: Plik zawierający zestaw reguł
i wszystkie szczegóły wymagane do zbudowania programu, np. lokalizacje bibliotek
i plików nagłówkowych, dyrektywy i opcje
sterujące dla kompilatora, a także komendy
potrzebne do zainstalowania gotowej aplikacji w katalogu docelowym.
www.linux-magazine.pl
Lipiec 2004
31
COVER STORY
Make
Listing 1: Typowy przykład braku pliku potrzebnego do kompilacji
[andi@doomtrain kshowmail-3.1.0-pre1]$ make
[...]
decodeRFC2047.cpp:21:28: mimelib/mimepp.h: No such file or directory
decodeRFC2047.cpp: In function `QCString decodeQuotedPrintable(const QCString&)':
decodeRFC2047.cpp:40: error: `DwString' undeclared (first use this function)
[...]
make[2]: *** [decodeRFC2047.o] Error 1
make[2]: Leaving directory `/home/andi/test/kshowmail-3.1.0-pre1/kshowmail'
make[1]: *** [all-recursive] Error 1
make[1]: Leaving directory `/home/andi/test/kshowmail-3.1.0-pre1'
make: *** [all] Error2
[andi@doomtrain]$ make
pilator nie rozumie tej funkcji (undeclared (first use this function)). Undeclared
oznacza, że klasa KInputDialog, która jest
używana po raz pierwszy w tym miejscu,
nie została wcześniej zdefiniowana tak, by
kompilator mógł ją zauważyć. Oznacza to,
że brakuje części kodu wymaganej do zbudowania pakietu.
Programiści używają wielokrotnie tych
samych klas, by uniknąć pisania za każdym razem od nowa kodu potrzebnego do
stworzenia tak skomplikowanych obiektów. Jeśli potrzebujesz obiektu należącego
do danej klasy, wywołaj jej konstruktor.
Klasy są interfejsem programu, dlatego
programy C/C++ umieszczają je w plikach nagłówkowych. Pliki te, najczęściej
o rozszerzeniu .h, umieszczane są w tzw.
pakietach deweloperskich. W celu umożliwienia kompilacji, programista dodaje
do źródeł dyrektywy włączające pliki deklaracji:
#include U
<kmessagebox.h>
mym katalogu co kompilowany plik.
Jak widać na Listingu 2, programista zapomniał włączyć plik nagłówkowy opisujący klasę. Aby rozwiązać ten problem, musisz samodzielnie znaleźć ten plik.
Polecenie grep jest użyteczne w znajdowaniu łańcuchów w plikach. Zaczynając w katalogu z plikami źródłowymi lub w podkatalogu src, polecenie grep KInputDialog *.h będzie szukało łańcucha znaków KInputDialog
w plikach o rozszerzeniu .h. Nie zadziała to
w naszym przypadku, ponieważ KInputDialog należy do standardowych klas KDE,
znajdujących się w jednym z systemowych
katalogów z plikami nagłówkowymi. Najczęściej są to /usr/include oraz /usr/local/inclu-
do legacyimport.cpp.
Spowoduje to, że kompilator wykorzysta kod
zawarty w pliku kmessagebox.h, znajdującym
się w specjalnym katalogu z plikami nagłówkowymi. Katalogi te są przekazywane do
kompilatora jako opcje zapisane w pliku Makefile, według reguły -I/tutaj/znajduja/sie/pliki/naglowkowe. Zauważmy, że
w poniższej linii:
Lipiec 2004
Przełącznik -r (rekurencja) zwróci w naszym przykładzie dwa rezultaty: kinputdialog.h i klineeditdlg.h. Rezultat pasujący
do szablonu, w drugim pliku jest tylko komentarzem, natomiast linie w kinputdialog.h wyglądają na tyle skomplikowanie,
by być klasą... (Ramka 1: kinputdialog.h)
Zauważmy, że nazwa pliku przypomina
nazwę klasy, mimo że jest napisana małymi
literami. To dobry znak – żeby sprawdzić,
czy zgadłeś poprawnie, możesz dodać legacyimport.cpp poniżej innych dyrektyw włączania plików nagłówkowych (Rysunek 1).
Zwróć uwagę, że make nie zgłasza już błędu.
Metoda ta działa tylko w przypadku, gdy
plik nagłówkowy, zawierający wymaganą definicję, znajduje się w Twoim systemie.
Instalacja z przeszkodami
#include „myinclude.h”
32
grep -r KInputDialog U
/usr/local/include/*
#include <kinputdialog.h>
Rysunek 1: Dodawanie dyrektywy dołączania
brakuje nawiasów trójkątnych. Oznacza to,
że kompilator oczekuje, iż plik nagłówkowy
myinclude.h będzie znajdował się w tym sa-
de. W niektórych wypadkach KDE wykorzystuje katalog /opt/kde3/include.
Rysunek 2: Jeśli zainstalujesz K3b w katalogu
„/usr/local”, nie znajdzie on ikon i wtyczek.
www.linux-magazine.pl
Zdarzają się przypadki, gdy końcowe polecenie make install także zwróci błąd.
Większość z nich występuje, gdy użytkownicy próbują zainstalować program w katalogu innym niż /usr/local. Jeśli chcesz
umieścić aplikację w /usr/local/test, może
się to nie udać. Stanie się tak, gdy programista nie doda do Makefile wpisów tworzących katalogi docelowe.
W przypadku, gdy /usr/local/test/bin
nie istnieje, jakakolwiek próba skopiowania pliku do tego katalogu zakończy się
Make
Ramka 1: kinputdialog.h
/usr/local/include/kinputdialog.h:class KInputDialog : public KDialogBase
/usr/local/include/kinputdialog.h:
KInputDialog( const QString
&caption, const QString &label,
Listing 2: Brakująca dyrektywa włączająca
plik nagłówkowy
[andi@doomtrain]$ make
[...]
legacyimport.cpp: In member function `void KLegacyImport::finished()':
legacyimport.cpp:143: `KInputDialog' undeclared (first use this function)
legacyimport.cpp:143: (Each undeclared identifier is reported only once
for each
function it appears in.)
legacyimport.cpp:143: parse error before `::' token
make: *** [legacyimport.o] Error 1
oczywiście fiaskiem. Najłatwiejszym sposobem na pozbycie się tego rodzaju błędu
jest użycie mkdir do tworzenia docelowych
katalogów, których nazwy można wyśledzić
w komunikatach błędów.
Kac po instalacji
Po zbudowaniu nowej aplikacji KDE, możesz się rozczarować próbując ją uruchomić.
Program może nie być w stanie zlokalizować
wtyczek, mieć pusty pasek narzędzi, albo
uruchomić się w nieprawidłowej wersji językowej (Rysunek 2). Domyślenie aplikacje
KDE przeszukują wyłącznie katalogi położenia podstawowych aplikacji. W przypadku
SuSE Linux, katalogiem domowym KDE
jest /opt/kde3, podczas gdy Red Hat i Mandrake Linux preferują /usr. Gdy budujesz
aplikacje KDE, ikony, wtyczki i pliki pomocy zostaną umieszczone w /usr/local.
Często na internetowych listach dyskusyj-
nych początkujący użytkownicy są instruowani, aby rekompilować aplikację i tym razem określić docelowy katalog KDE, wywołując skrypt ./configure np. ./configure
--prefix=/opt/kde3.
Jeżeli posłuchasz tej rady, aplikacja może się uruchomić. Niestety w rzeczywistości
może to okazać się niebezpieczne i obrócić
się przeciwko Tobie. Katalog /opt/kde3
w przypadku SuSE oraz /usr w Red Hat
i Mandrake Linux są zarezerwowane dla
menadżera pakietów. Zbudowane na własną rękę programy nie powinny instalować
się w tych miejscach. Menadżer pakietów
nie będzie w stanie ich usunąć. Przy następnej aktualizacji dystrybucji lub KDE
pliki te mogą stać się przyczyną niestabilności. Możesz już nie pamiętać o aplikacjach zbudowanych przez siebie, a to znacznie utrudni znalezienie winnej aplikacji.
Prawidłowym podejściem jest wskazanie
COVER STORY
programom KDE innego katalogu. Użyj
zmiennej środowiskowej KDEDIRS:
export KDEDIRS=/usr/U
local:/opt/kde3
Ustala ona zmienną dla obu katalogów SuSE
Linux, /usr/local dla samodzielnie skompilowanego oprogramowania oraz /opt/kde3 dla
komponentów dystrybucyjnych KDE. W przypadku Red Hat Linux i Mandrake Linux używamy export KDEDIRS=/usr/local:/usr.
Po dostrojeniu zmiennej w powyższy
sposób, aplikacje KDE będą szukały danych w podkatalogach /usr/local. Gdybyś
chciał ustawić tę zmienną środowiskową na
stałe, dobrym do tego celu miejscem jest
.bash_profile w Twoim katalogu /home.
Wszystkie polecenia, jakie dodasz do tego
pliku, zostaną uruchomione przez Bash-a
w momencie logowania do systemu
Użytkownicy SuSE Linux mają nieco
więcej pracy do wykonania, ponieważ polecenie
unset KDEDIRS
wywoływane przez /opt/kde3/bin/startkde,
jest skryptem powłoki uruchamiającym środowisko KDE. Program unset usuwa zawartość zmiennej środowiskowej, nadpisując
w ten sposób export. Ze względu na to, że
skrypt ~/.bash_profile uruchamia się przed
KDE, KDE nigdy nie „dowie” się, że istnieje
jeszcze inny katalog.
Jeżeli chcesz ustawić tę zmienną na SuSE
Linux, upewnij się, że jesteś zalogowany jako
root. Otwórz plik /opt/kde3/bin/startkde
w edytorze tekstowym i postaw znak komentarza (#) przed linią unset KDEDIRS, zakazując powłoce uruchamiania tego polecenie.
Gdyby zaszła w przyszłości taka potrzeba, możesz łatwo później usunąć znak „#”.
■