Zagadnienia do konkursu chemicznego kwiecień, 2016

Zagadnienia do Konkursu Akademii Ciekawej Chemii - 2015/2016
Konkurs odbędzie się 20 kwietnia 2016 o godz. 1630
Termin 1: 21 października 2015
Wykład nr 1 – dr hab. Damian Plażuk:
Śladami Nagrody Nobla. Chemia i światło – od reakcji fotochemicznych do diagnostyki
medycznej
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Co to jest luminescencja, jakie znasz jej rodzaje (wymień min. 3)? Wyjaśnij na czym
polega różnica pomiędzy chemiluminescencją oraz bioluminescencją.
W jaki sposób fluorescencja jest wykorzystywana w diagnostyce medycznej?
Co oznacza pojęcie „fluorofort”.
W krótki sposób wyjaśnij na czym polega mikroskopia fluorescencyjna.
Czym różnią się zjawiska fosforescencji i luminescencji?
Podaj przykłady związków wykazujących fosforescencję.
Termin 2: 18 listopada 2015
Wykład nr 2: dr Anna Wypych-Stasiewicz:
Język chemii
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Jak nazywa się międzynarodowa organizacja zajmująca się między innymi
nazewnictwem związków chemicznych? Kiedy i gdzie powstała ta organizacja?
a) w 1920 roku w Szwajcarii
b) w 1919 roku w Londynie
c) w 1921 roku w Wielkiej Brytanii
Dawna nazwa kwasu siarkowego(VI) brzmi:
a) olej witriolowy
b) biały witriol
c) zielony witriol
Podaj wzory strukturalne kwasu siarkowego (VI) i kwasu siarkowego(IV).
W czasach alchemicznych proces roztwarzana złota w wodzie królewskiej opisywano
następująco: „Zielony lew pożera słońce”. Wyjaśnij znaczenie tego opisu.
Co to jest woda królewska? Używając współczesnego języka chemicznego zapisz
równanie rekcji chemicznej roztwarzania złota w wodzie królewskiej.
Podaj wzory strukturalne następujących związków: wodorosiarczan(VI) cezu, octan
potasu (etanian potasu), propan-2-ol, aldehyd octowy (etanal), kwas azotowy(V).
Termin 3: 16 grudnia 2015
Wykład nr 3 – dr Katarzyna Łudzik:
Głośna historia z fajerwerkami – chemia materiałów wysokoenergetycznych
1. Ważnym składnikiem czarnego prochu jest saletra potasowa. Podaj wzór sumaryczny:
saletry sodowej, saletry potasowej, saletry wapniowej i saletry amonowej.
2. O barwie fajerwerków decydują dodane sole metali. Podaj wzory chlorków tych
znanych Ci metali, które wywołują efekty barwne; podaj odpowiednie dla nich barwy.
3. Ważną grupę materiałów wybuchowych stanowią niektóre związki organiczne
zawierające azot. Podaj wzory strukturalne: trotylu, nitrogliceryny i kwasu
pikrynowego.
Termin 4: 20 stycznia 2016
Wykład nr 4: dr hab. Grzegorz Celichowski:
Dlaczego liść lotosu jest zawsze czysty a gekon nie spada z drzewa – jak przyroda
inspiruje chemików
Ten temat nie będzie objęty zadaniami konkursowymi.
Termin 5: 10 lutego 2016
Wykład nr 5: dr Monika Skowron:
Czy chemia może być sucha?
1. W krótki sposób wyjaśnij co oznacza pojęcie ‘sucha chemia’. Podaj przykłady jej
zastosowania.
2. Wyjaśnij ogólna zasadę działania immunotestów?
3. W jaki sposób, w starożytności wykrywano obecność trujących soli ołowiu w winie ?
Podaj równanie odpowiedniej reakcji.
4. Soki niektórych roślin znane są jako wskaźniki pH. Podaj przykłady takich roślin.
Termin 6: 16 marca 2016
Wykład nr 6: dr Dominik Szczukocki & dr Barbara Krawczyk:
Cyjanobakterie – sprzymierzeńcy czy wrogowie?
1. Przedstaw znane Ci przykłady toksycznego działania cyjanobakterii na organizm
ludzki ?
2. Podaj przykłady praktycznego wykorzystania sinic w technice i/lub gospodarce.
3. Na czym polega toksyczne działanie sinic w środowisku naturalnym.
4. Co to jest fotosynteza i na czym polega? Zapisz równanie opisujące fotosyntezę
cukrów.
Termin 7: 13 kwietnia 2016
Wykład nr 7 – dr Krzysztof Klimaszewski:
Kolorowa chemia, czyli czemu niebiski długo był niemodny
1. Jaki zakres długości fali elektromagnetycznej odpowiada światłu widzialnemu?
2. Jednym z powodów uzyskiwania trwałego zabarwienia przez roztwór może być
pochłanianie wybranej częstotliwości promieniowania elektromagnetycznego. Jaka
barwa ulega pochłanianiu jeśli roztwór ma barwę:
a. niebieską
b. czerwoną
3. Trudno rozpuszczalne w wodzie drobnokrystaliczne osady mogą być wykorzystane
przy tworzeniu barwnych pigmentów. Spośród podanych jonów wybierz te, za
pomocą których można otrzymać kolorowe osady (uwaga: nie musisz wykorzystywać
wszystkich jonów!). Zapisz skrócone jonowe równania reakcji otrzymywania takich
osadów. NH4+, K+, Pb2+, Fe3+, I-, [Fe(CN)6]4−, CO32-, S2-, NO3-.
a. pigment biały
b. pigment żółty
c. pigment czarny
d. pigment niebieski
4. Ważną cechą niektórych związków barwnych jest zmiana ich koloru wraz ze zmianą
kwasowości środowiska. Poniższa tabela zawiera kilka przykładów takich
wskaźników alkacymetrycznych. Uzupełnij barwy wskaźników w roztworach o
wskazanym pH.
Barwa w roztworze o pH
kwasowym
Barwa w roztworze o pH
zasadowym
oranż metylowy
fenoloftaleina
błękit bromotymolowy
lakmus
5. Jaka jest najczęstsza przyczyna zabarwienia roztworów soli nieorganicznych?
Podkreśl wzory tych związków, których wodne roztwory są barwne oraz wyjaśnij
zjawisko powstawania barwy w takich roztworach.
CoCl2, Na2SO4, FeCl3, Ca(NO3)2, KMnO4, CuSO4, NH4Cl.
Zadania rachunkowe związane z wykładami bądź pokazami.
1. W wyniku reakcji sodu z etanolem powstaje etanolan sodu i wodór. Jaka jest objętość
wodoru (w warunkach normalnych) wydzielonego w wyniku reakcji całkowitego
rozpuszczenia 4,6 g sodu w nadmiarze etanolu?
2. Minimalne stężenie roztworu siarczanu(VI) miedzi(II), przy którym można
zaobserwować jego barwę jest równe 0,01 mol/dm3. Ile gramów CuSO4·5H2O należy
odważyć aby otrzymać 200 cm3 roztworu o tym stężeniu?
3. Do 50 cm3 roztworu Pb(NO3)2 o stężeniu 0,15 mol/dm3 dodano nadmiar KI, tak by
całkowicie wytrącić powstały osad. Jaki związek został wytrącony w postaci osadu?
Ile wynosi masa otrzymanego osadu?
4. Jaką barwę będzie posiadał roztwór otrzymany przez zmieszanie 20 cm3 0,01 mol/dm3
roztworu kwasu azotowego(V) z 30 cm3 roztworu wodorotlenku baru o stężeniu
0,005 mol/dm3, do którego następnie wkroplono parę kropel fenoloftaleiny?