Wytyczne sporządzania przeglądów ekologicznych spalarni odpadów

Transkrypt

Wytyczne
sporządzania przeglądów ekologicznych
spalarni odpadów
PRACA WYKONANA NA ZLECENIE
DEPARTAMENTU POLITYKI EKOLOGICZNEJ
MINISTERSTWA ŚRODOWISKA
Autorzy opracowania:
dr inż. Grzegorz Wielgosiński
Politechnika Łódzka
dr inż. Tadeusz Pająk
Akademia Górniczo-Hutnicza
Łódź - Kraków - Warszawa, grudzień 2003
Wytyczne sporządzania przeglądów ekologicznych instalacji termicznego przekształcania odpadów
Spis treści
1.
Cel przeglądu ekologicznego ................................................................... 3
2.
Podstawy formalne przeglądu .................................................................. 3
3.
Kwalifikacje sporządzających przeglądy ekologiczne .....................
4.
Zakres rzeczowy przeglądu ...................................................................... 4
5.
Ocena stanu technicznego instalacji ...................................................... 17
6.
Ocena organizacji pracy spalarni ........................................................... 18
7.
Polskie spalarnie odpadów - stan aktualny ............................................ 19
8.
Podsumowanie ...................................................................................... 20
..... 3
Załącznik nr 1
Podstawowe akty prawne dotyczące opracowania przeglądu
ekologicznego instalacji termicznego przekształcania odpadów
Załącznik nr 2
Ocena stanu technicznego instalacji termicznego przekształcania
odpadów
Załącznik nr 3
Charakterystyka
przekształcania
w Polsce
niektórych
odpadów
typów
instalacji
termicznego
medycznych
eksploatowanych
Strona 2/30
1. Cel przeglądu ekologicznego
Celem przeglądu ekologicznego instalacji termicznego przekształcania
odpadów jest określenie wpływu oddziaływania tego rodzaju instalacji na środowisko
i wydanie oceny czy poprzez to oddziaływanie nie zostanie spowodowane
zagrożenie dla środowiska oraz zdrowia ludzi. Celem przeglądu jest również
stwierdzenie, czy dana instalacja spełnia bezpośrednio wymogi stawiane spalarniom
odpadów określone w przepisach prawa krajowego lub czy ma szansę po
ewentualnej modernizacji spełnić te wymogi, lub też czy dana instalacja nadaje się
jedynie do likwidacji.
Celem natomiast opracowania niniejszych wytycznych sporządzania
przeglądów ekologicznych instalacji termicznego przekształcania odpadów, w
szczególności spalarni odpadów, jest wskazanie:
1. wytycznych określających, jakie kryteria z grupy uwarunkowań
administracyjno-prawnych, technicznych i oddziaływania na
środowisko dotyczących instalacji termicznego przekształcania
odpadów powinny być wzięte pod uwagę podczas opracowywania
przeglądu ekologicznego,
2. wytycznych w oparciu, o które można będzie ocenić przeprowadzony
przegląd ekologiczny.
Tak sformułowany cel jest odniesieniem do treści zapisu art. 242 ustawy Prawo ochrony środowiska, w którym podano, że minister właściwy do spraw
środowiska może określić dodatkowe wymagania, jakie w zakresie formy
sporządzania, zakresu ocenianych zagadnień i rodzaju wymaganych dokumentów
powinien zawierać przegląd ekologiczny poszczególnych rodzajów instalacji. Tak
rozumiany cel opracowania przeglądu ekologicznego oznacza jednocześnie, że dla
prawidłowego jego sporządzania niezbędna jest wszechstronna analiza zarówno
stanu prawnego instalacji, w tym kontrola posiadania wszystkich wymaganych
prawem pozwoleń i decyzji, jak i też analiza stanu technicznego spalarni, jej
konstrukcji i wyposażenia pod kątem minimalizacji negatywnego oddziaływania na
środowisko.
2. Podstawy formalne przeglądu
Podstawą formalną przeglądu ekologicznego instalacji termicznego
przekształcania odpadów jest decyzja administracyjna nakazująca sporządzenie i
przedłożenie przeglądu ekologicznego. Podstawą prawną jest Tytuł III, Dział V, a
głównie art. 237 ustawy - Prawo ochrony środowiska. Zgodnie tym artykułem w razie
stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania
instalacji na środowisko, organ ochrony środowiska może, w drodze decyzji,
zobowiązać prowadzący instalację podmiot korzystający ze środowiska do
sporządzenia i przedłożenia przeglądu ekologicznego.
Wykaz aktów prawnych, które powinny być uwzględnione w trakcie
opracowywania przeglądu ekologicznego instalacji termicznego przekształcania
odpadów przedstawiono w załączniku nr 1.
3. Kwalifikacje sporządzających przeglądy ekologiczne
Ze względu na złożoność i interdyscyplinarność zagadnień związanych z
problematyką termicznego przekształcania odpadów wskazane jest, aby przegląd
Strona 3/30
ekologiczny instalacji realizujących tego rodzaju metodę przekształcania odpadów
sporządzały osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje i wiedzę, tak aby
prawidłowo ocenić stan techniczny instalacji oraz możliwości bądź perspektywy
spełnienia przez nią wymogów prawnych określonych w odpowiednich ustawach i
rozporządzeniach - załącznik nr 1.
W tej sytuacji wydaje się koniecznym, aby w skład zespołu sporządzającego
przegląd ekologiczny wchodzili specjaliści z zakresu inżynierii chemicznej, inżynierii
środowiska oraz energetyki posiadający interdyscyplinarną wiedzę z zakresu
krajowego i wspólnotowego prawa ochrony środowiska, termodynamiki, chemii
fizycznej, procesów wymiany masy, procesów wymiany ciepła, nowoczesnych
rozwiązań technologicznych spalarni w zakresie realizacji procesu spalania i
oczyszczania spalin, oceny stopnia zagrożenia ekologicznego, oceny skutków
ekonomicznych itp.
4. Zakres rzeczowy przeglądu
Zakres przeglądu ekologicznego instalacji, w tym instalacji termicznego
przekształcania odpadów został określony w art. 238 ustawy - Prawo ochrony
środowiska (POŚ). Artykuł ten zawiera podstawowy zakres informacji o zawartości
merytorycznej raportu z przeglądu ekologicznego. Wskazane jest również
uwzględnienie art. 184 i 221 ustawy - Prawo ochrony środowiska, w szczególności w
zakresie określenia stanu formalno-prawnego instalacji. W odniesieniu do instalacji
termicznego przekształcania odpadów konieczne jest również posiłkowanie się
niektórymi przepisami ustawy o odpadach (UO).
W związku z tym, uzasadnionym wydaje się zaproponowanie następującego
spisu treści przeglądu ekologicznego instalacji termicznego przekształcania
odpadów, jaką jest spalarnia odpadów:
1.
2.
Opis stanu formalno-prawnego oraz lokalizacji spalarni
1.1. Oznaczenie podmiotu prowadzącego instalację, jego adres
zamieszkania lub siedziby (nie jest obowiązkowe, gdyż nie wynika
z art. 238 POŚ, a z art. 184, ust. 2, pkt. 1, ale wskazane jest
podanie tej informacji)
1.2. Adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja
instalacji (nie jest obowiązkowe, gdyż nie wynika z art. 238 POŚ, a
z art. 184, ust. 2, pkt. 2, ale wskazane jest podanie tej informacji)
1.3. Dokument potwierdzający, że podmiot prowadzący instalację
termicznego przekształcania odpadów jest uprawniony do
występowania w obrocie prawnym (nie jest obowiązkowe, gdyż nie
wynika z art. 238 POŚ, a z art. 184, ust. 4, pkt. 1, ale wskazane
jest podanie tej informacji)
1.4. Informacja o tytule prawnym do instalacji (nie jest obowiązkowe,
gdyż nie wynika z art. 238 POŚ, a z art. 184, ust. 2, pkt. 3, ale
wskazane jest podanie tej informacji)
1.5. Opis lokalizacji zakładu, na którego terenie zlokalizowana jest
instalacja (POŚ art. 238, pkt. 1, lit. a, d, e, f)
1.6. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
(nie jest obowiązkowe, gdyż nie wynika z art. 238 POŚ, a z art.
184, ust. 4, pkt. 2, ale wskazane jest podanie tej informacji)
Charakterystyka techniczna spalarni
Strona 4/30
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
2.1. Rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji (POŚ art. 238, pkt. 1, lit
b)
2.2. Opis zastosowanej technologii (POŚ art. 238, pkt. 1, lit c, POŚ art.
184, ust. 2, pkt. 4)
2.3. Stan techniczny instalacji (nie jest obowiązkowe, gdyż nie wynika
z art. 238 POŚ, a z art. 184, ust. 2, pkt. 5)
2.4. System przyjęcia odpadów do spalarni i ich magazynowania przed
termicznym przekształcaniem (nie jest obowiązkowe, gdyż nie
wynika z art. 238 POŚ, a z UO art. 45, 46, ale wskazane jest
podanie tej informacji)
2.5. Stan formalno-prawny spalarni (nie jest obowiązkowe, gdyż nie
wynika z art. 238 POŚ, a z art. 180 oraz UO art. 17 i 27, ale
wskazane jest podanie tej informacji)
Sposób korzystania ze środowiska
3.1 Emisja zanieczyszczeń do powietrza (POŚ art. 238, pkt. 2, 3)
3.2. Pobór wody i zrzut ścieków (POŚ art. 238, pkt. 2, 3)
3.3. Odpady (POŚ art. 238, pkt. 2, 3)
3.4. Hałas (POŚ art. 238, pkt. 2, 3)
3.5. Ochrona gleb i wód podziemnych (POŚ art. 238, pkt. 2, 3)
Analiza skuteczności stosowanych rozwiązań ograniczających ujemny wpływ
instalacji termicznego przekształcania odpadów na środowisko
4.1. Ocena stopnia nowoczesności zastosowanej technologii (POŚ art.
238, pkt. 4)
4.2. Analiza spełnienia wymogów prawnych określonych w decyzjach
administracyjnych
4.3. Stany awaryjne instalacji (POŚ art. 238, pkt. 2, 3)
Ocena wpływu spalarni na środowisko, walory krajobrazowe oraz
zagospodarowanie terenu
5.1. Ocena skuteczności stosowanych rozwiązań technicznych w
zakresie minimalizacji oddziaływania na środowisko
5.2. Ocena stopnia spełnienia przez spalarnie wymogów formalnych
określonych w obowiązujących aktach prawnych
5.3. Wymagane działania techniczno-organizacyjne, niezbędne
w celu spełnienia przez spalarnię wymogów formalnych
określonych w obowiązujących aktach prawnych
5.4. Ocena wpływu spalarni na florę, faunę oraz walory krajobrazowe
terenu
5.5. Ocena wpływu spalarni na zagospodarowanie terenu
Analiza zakresu finansowego i opłacalności realizacji programu
modernizacyjnego instalacji niezbędnego w celu spełnienia przez spalarnię
wymogów formalnych określonych w odpowiednich aktach prawnych
Wnioski i zalecenia
Zwięzłe streszczenie w języku niespecjalistycznym (POŚ art. 238, pkt. 6)
Autorzy opracowania (POŚ art. 238, pkt. 7)
Załączniki:
1. Wypis z Krajowego Rejestru Sądowego Przedsiębiorców (KRS)
2. Wypis z rejestru gruntów
3. Wypis i wyrys z miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
4. Mapa lokalizacyjna (np. sytuacyjno-wysokościowa w skali 1:500)
Strona 5/30
Uszczegółowienie i objaśnienie zapisów:
Ad
1.1. Oznaczenie podmiotu
zamieszkania lub siedziby
prowadzącego
instalację,
jego
adres
1.2. Adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja
instalacji
1.3.
Dokument potwierdzający, że podmiot prowadzący instalację
termicznego
przekształcania
odpadów
jest
uprawniony
do
występowania w obrocie prawnym
1.4. Informacja o tytule prawnym do instalacji
W dzisiejszej sytuacji gospodarczej często zdarza się, że kto inny jest
właścicielem instalacji, kto inny ją eksploatuje, a cała instalacja znajduje się na
terenie kolejnego (trzeciego już) podmiotu gospodarczego.
Podmiot prowadzący instalację w sensie prawnym odpowiada za jej stan
techniczny, posiadanie wszystkich wymaganych prawem pozwoleń oraz zezwoleń
i on odpowiada za ewentualne skutki zanieczyszczenia środowiska itp. Jednakże
siedziba podmiotu gospodarczego prowadzącego instalację, wcale nie musi
pokrywać się z lokalizacją instalacji, stąd wskazanym jest podanie tej lokalizacji w
opracowaniu. Dokumentem, który powinien być załączony do raportu przeglądu
ekologicznego potwierdzającym status prawny podmiotu prowadzącego instalację
jest wypis z Krajowego Rejestru Sądowego Przedsiębiorców (KRS). W wypisie
tym zawarte są ustalenia, co do zakresu działania podmiotu gospodarczego.
Wskazane jest sprawdzenie, czy prowadzący instalację podmiot gospodarczy ma
zapisane w KRS, w przypisanym mu zakresie działania prowadzenie gospodarki
odpadami. Jeżeli takich zapisów brak, to dany podmiot powinien uzupełnić zakres
swego działania w Krajowym Rejestrze Sadowym. Informacja o tytule prawnym do
instalacji to informacja, czy instalacja jest własnością prowadzącego instalację,
czy też jest przedmiotem dzierżawy, użytkowania wieczystego, trwałego zarządu,
ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowiązaniowego - w tym
przypadku należy załączyć kopię aktu notarialnego, jeżeli umowa została
notarialnie potwierdzona (art. 138, ust. 2 POŚ). Wskazane jest również
odniesienie się, czy prowadzący instalację spełnia wymagania określone w art. 49
ustawy o odpadach (czy kierownik instalacji posiada potwierdzone egzaminem
kwalifikacje w zakresie gospodarki odpadami).
Ad 1.5. Opis lokalizacji zakładu
W punkcie tym należy opisać szczegółowo lokalizację instalacji, ze
szczególnym uwzględnieniem usytuowania w jej pobliżu obiektów, w stosunku do
których oddziaływanie instalacji może być źródłem ewentualnych skarg oraz
zagrożeń ekologicznych. W szczególności w punkcie tym należy podać:
- powierzchnię zajmowanego terenu oraz obiektu budowlanego, w
którym zlokalizowana jest instalacja,
- istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania
instalacji obiekty mieszkalne i użyteczności publicznej,
- istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania
instalacji dobra kultury poddane ochronie na podstawie ustawy o
ochronie dóbr kultury,
Strona 6/30
-
istniejące w sąsiedztwie lub bezpośrednim zasięgu oddziaływania
instalacji obiekty i obszary poddane ochronie na podstawie
przepisów ustawy o ochronie przyrody, ustawy o lasach, ustawy Prawo wodne oraz przepisów ustawy o uzdrowiskach i lecznictwie
uzdrowiskowym,
Ad 1.6. Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego wskazuje na możliwość
lokalizowania na konkretnym terenie różnych obiektów gospodarczych. Zapisy w
planie zagospodarowania przestrzennego stanowią istotne ograniczenie
możliwości lokalizowania inwestycji, w szczególności inwestycji mogących
znacząco oddziaływać na środowisko oraz zamieszkałą w okolicy ludność. W
przypadku instalacji termicznego przekształcania odpadów lokalizacja bardzo
wielu z nich (w szczególności spalarni odpadów medycznych) jest niezgodna z
planem zagospodarowania przestrzennego. W punkcie tym należy przedstawić
(obok wyrysu z planu) informacje o następującym zakresie:
- klasyfikacja terenu zgodnie z ustaleniami miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego,
- funkcje dozwolone,
- funkcje niedozwolone,
- zapisy decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu,
- zgodność stanu faktycznego z zapisami miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego oraz decyzji o warunkach
zabudowy i zagospodarowania terenu.
Ad 2.1. Rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji
W punkcie tym należy podać podstawowe dane eksploatacyjne analizowanej
instalacji termicznego przekształcania odpadów, a w szczególności:
- rodzaj odpadów poddawanych termicznemu przekształcaniu (wraz z
kodami), a także o ile to możliwe ich przybliżony skład fizykochemiczny i wartość opałową,
- wydajność instalacji (nominalną - odniesioną do projektowanej
wartości opałowej odpadów i faktyczną), w odniesieniu do godziny,
doby oraz roku,
- czas pracy instalacji (ilość godzin w ciągu doby, tygodnia, miesiąca
oraz w ciągu roku),
- usytuowanie instalacji, tj. określenie położenia instalacji na planie
terenu zajmowanego przez podmiot będący prowadzącym instalację,
bądź na działce zakładu, na terenie którego zlokalizowana jest
instalacja.
Ad 2.2. Opis zastosowanej technologii
Opis zastosowanej technologii powinien być przedstawiony wyczerpująco, tak
aby każdy korzystający z przeglądu ekologicznego był w stanie zorientować się co
do przebiegu i charakteru realizowanego procesu termicznego. W szczególności
istotne jest podanie temperatur panujących w poszczególnych elementach
instalacji wraz z odniesieniem do szczegółowych zapisów prawnych
Strona 7/30
obowiązujących w tym zakresie (rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie
wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania
odpadów, rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie dopuszczalnych sposobów i
warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych,
rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie standardów emisyjnych z
instalacji).
W szczególności w punkcie tym należy zamieścić:
- opis rodzaju zastosowanej technologii,
- schemat technologiczny spalarni,
- opis przebiegu procesu technologicznego,
- bilans masowy spalarni,
- bilans energii.
Ad 2.3. Stan techniczny spalarni
Analiza i opis stanu technicznego powinien być efektem nie tylko zaznajomienia
się z dokumentacją techniczną instalacji, ale również wizji lokalnej
przeprowadzonej w spalarni. W szczególności celowym byłoby dokonanie
oględzin instalacji zarówno podczas normalnej eksploatacji, jak i podczas postoju,
kiedy to można dokonać szerszej oceny stanu technicznego podstawowych
zespołów instalacji, np. wnętrza komory spalania, elementów węzła oczyszczania
spalin, rurociągów, aparatury kontrolno-pomiarowej itp. Wskazanym jest również
porównanie istniejącego stanu spalarni z projektem technicznym z okresu jej
budowy (np. w celu wychwycenia ewentualnych różnic stanu faktycznego w
stosunku do projektu technicznego instalacji). W ramach niniejszego punktu
należy szczegółowo opisać:
- rodzaj i stan magazynu odpadów poddawanych termicznemu
przekształcaniu, jak także systemu dozowania odpadów,
- system doprowadzenia powietrza pierwotnego, wtórnego i/lub
tercjalnego,
- stan komory spalania, w tym stan wymurówki,
- stan i wielkość komory dopalania, głównie w aspekcie możliwości
dotrzymania zapisu o wymaganym czasie przebywania i
temperaturze spalin,
- węzeł odzysku ciepła i zakres jego wykorzystania,
- stan systemu oczyszczania spalin,
- charakterystyka i sposób odprowadzenia ścieków technologicznych z
instalacji oczyszczania spalin (w przypadku gdy zastosowano mokrą
instalację oczyszczania spalin),
- system
i
zakres
unieszkodliwiania
wtórnych
odpadów
poprocesowych, a szczególnie żużli i popiołów w aspekcie
zawartości węgla organicznego w tych odpadach,
- stan systemów kontrolnych procesu i monitoringowych.
Ad 2.4. System przyjęcia odpadów do spalarni, kontroli i ich magazynowania
przed termicznym przekształcaniem
Prawidłowe zorganizowanie systemu przyjęcia odpadów do spalarni,
obejmującego zakres kontroli i sposób magazynowania odpadów, jest niezmiernie
ważne. Zgodnie z zapisami art. 45 ustawy o odpadach podmiot zarządzający
Strona 8/30
instalacją termicznego przekształcania odpadów niebezpiecznych zobowiązany
jest do:
1) zapoznania się z przekazywanym przez posiadacza odpadów opisem
odpadów, który powinien obejmować:
a) fizyczny i chemiczny skład odpadów niebezpiecznych oraz
informacje niezbędne do dokonania oceny przydatności tych
odpadów do procesu termicznego przekształcenia,
b) właściwości odpadów niebezpiecznych,
c) określenie substancji, z którymi te odpady nie mogą być
łączone w celu ich łącznego termicznego przekształcenia,
d) niezbędne zabezpieczenia związane z postępowaniem z tymi
odpadami,
2) określenia ilości odpadów,
3) sprawdzenia zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w
karcie przekazania odpadu,
4) pobrania próbek przed rozładowaniem odpadów w celu zweryfikowania
zgodności składu fizycznego i chemicznego oraz właściwości odpadów z
opisem, o którym mowa w pkt 1; wymóg ten nie dotyczy odpadów
medycznych i weterynaryjnych,
5) przechowywania próbek przez okres co najmniej 1 miesiąca po
termicznym przekształceniu tych odpadów.
W przypadku spalarni odpadów medycznych kontroli podlega jedynie źródło
pochodzenia odpadów, czas załadowania do pojemników transportowych oraz ich
ilość, natomiast w przypadku spalarni odpadów komunalnych lub odpadów innych
niż niebezpieczne zarządzający przed przyjęciem odpadów do ich termicznego
przekształcenia, jest obowiązany do określenia ilości odpadów oraz sprawdzenia
zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w karcie przekazania
odpadu. Odpady przed termicznym przekształceniem powinny być prawidłowo
magazynowane, w sposób umożliwiający ich łatwą identyfikację, w miejscu
niedostępnym dla osób postronnych. W przypadku odpadów medycznych według
wytycznych WHO, ze względu na potencjalne zagrożenie mikrobiologiczne,
powinny być one przechowywane w pomieszczeniu chłodzonym (w zakresie
temperatury 4 - 10 oC), przez okres maksimum 48 godzin od chwili zapakowania
do pojemników transportowych w miejscu ich powstawania, zaś czas
przechowywania odpadów medycznych w pomieszczeniu niechłodzonym nie
powinien być dłuższy od 24 godzin. Prawo polskie w chwili obecnej nie zawiera
szczegółowych regulacji w tym zakresie.
Powyższe wymogi powinny być podczas przeglądu ekologicznego sprawdzone,
czy są przestrzegane i czy podmiot prowadzący instalację termicznego
przekształcania odpadów (innych niż komunalne oraz medyczne i weterynaryjne)
dysponuje odpowiednim sprzętem analitycznym do wykonania badań kontrolnych
oraz czy istnieje magazyn próbek odpadów poddawanych termicznemu
przekształcaniu, zawierający zestaw próbek odpadów za okres ostatniego
miesiąca. Kontroli wymaga również dokumentacja ewidencji odpadów
przejmowanych do termicznego przekształcania - czy prowadzona jest zgodnie z
zapisami art. 36 ustawy o odpadach.
Strona 9/30
Ad 2.5. Stan formalno-prawny spalarni
Ocena stanu formalno-prawnego spalarni polega na kontroli posiadanych przez
podmiot prowadzący instalację (zarządzający spalarnią) decyzji administracyjnych.
W szczególności należy zwrócić uwagę, czy prowadzący instalację posiada
wszystkie wymagane prawem zezwolenia i pozwolenia, oraz jaki jest termin ich
ważności. Należy pamiętać, że zgodnie z art. 18 ustawy o wprowadzeniu ustawy Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych ustaw
wydane przed dniem 1 października 2001 r. decyzje ustalające rodzaje i ilości
substancji zanieczyszczających dopuszczonych do wprowadzenia do powietrza
oraz decyzje o dopuszczalnym poziomie hałasu przenikającego do środowiska
wygasają z upływem okresu, na który były wydane, a jeżeli nie był podany termin
ich obowiązywania, z dniem 30 czerwca 2006 r. W ramach niniejszego punktu
należy sprawdzić posiadanie przez podmiot prowadzący instalację następujących
decyzji i pozwoleń:
w przypadku instalacji, na której prowadzenie wymagane jest
pozwolenie zintegrowane (instalacje do termicznego przekształcania
odpadów niebezpiecznych o zdolności przetwarzania ponad 10 Mg
na dobę lub odpadów komunalnych o zdolności przetwarzania ponad
3 Mg na godzinę) - pozwolenie zintegrowane (zgodnie z art. 201
ustawy - Prawo ochrony środowiska),
w przypadku innej instalacji termicznego przekształcania, w której
powstaje powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub
powyżej 5 tysięcy Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie pozwolenie na wytwarzanie odpadów; jeśli nie wydano odrębnego
zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów, pozwolenie to powinno spełniać również
wymagania stawiane temu zezwoleniu (zgodnie z art. 17 i 31 ustawy
o odpadach),
w przypadku instalacji termicznego przekształcania, w której
powstaje pomiędzy 0,1 Mg a 1 Mg odpadów niebezpiecznych decyzja zatwierdzająca program odpadami niebezpiecznymi; jeśli nie
wydano odrębnego zezwolenia na prowadzenie działalności w
zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, decyzja ta
powinna również spełniać wymagania stawiane temu zezwoleniu
(zgodnie z art. 17 i 31 ustawy o odpadach),
w przypadku pozostałych instalacji termicznego przekształcania
odpadów - przedłożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o
sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami oraz
zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub
unieszkodliwiania odpadów (zgodnie z art. 17 i 31 ustawy o
odpadach),
pozwolenie na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza
(zgodnie z art. 180, 181 i 220 ustawy - Prawo ochrony środowiska) poza przypadkami, gdy wymagane jest pozwolenie zintegrowane,
pozwolenie wodno-prawne na wprowadzenie do kanalizacji ścieków
zawierających substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska
wodnego (zgodnie z art. 122 ustawy - Prawo wodne) - poza
przypadkami, gdy wymagane jest pozwolenie zintegrowane,
Strona 10/30
pozwolenie na emitowanie hałasu (zgodnie z art. 180, 181 i 230
ustawy - Prawo ochrony środowiska) - poza przypadkami, gdy
wymagane jest pozwolenie zintegrowane.
W tym punkcie wskazane jest również odniesienie się, czy prowadzący instalację
spełnia wymagania określone w art. 49 ustawy o odpadach – czy kierownik
instalacji posiada potwierdzone egzaminem kwalifikacje w zakresie
gospodarowania odpadami (świadectwo stwierdzające kwalifikacje w zakresie
gospodarowania odpadami).
-
Ad 3. Sposób korzystania ze środowiska - emisja zanieczyszczeń do powietrza,
pobór wody i zrzut ścieków, powstające w wyniku działalności odpady
wtórne, emisja hałasu oraz problem ochrony gleb i wód podziemnych w
związku z prowadzeniem procesu termicznego przekształcania odpadów
W punkcie tym należy dokonać szczegółowej analizy wymienionych w
powyższym tytule zagadnień. W szczególności należy opisać wielkość i zakres
wprowadzanych do powietrza rodzajów zanieczyszczeń, wraz ze szczegółowym
opisem istniejącego systemu ograniczania emisji, jak także charakteryzować
gospodarkę wodno-ściekową w spalarni z określeniem wielkości poboru wody i
źródeł powstawania ścieków technologicznych (np. z systemu oczyszczania
spalin) i sanitarnych, wraz z charakterystyką tych ścieków i sposobem
postępowania z nimi, ilość i rodzaj powstających w instalacji tzw. odpadów
wtórnych (np. żużle, popioły paleniskowe, pyły wydzielone w urządzeniach
odpylających, produkty mokrego lub suchego usuwania gazów kwaśnych,
sorbenty itp.) wraz z ich charakterystyką i sposobem zagospodarowania lub
unieszkodliwienia, sposób zabezpieczenia gleb i wód podziemnych przed
zanieczyszczeniem (sposób i miejsce składowania odpadów do termicznego
przekształcania i tzw. odpadów wtórnych - poprocesowych), zabezpieczenie przed
rozlewami absorbentów z systemu oczyszczenia spalin oraz paliwa do palników
instalacji itp. oraz wielkość emisji hałasu wraz z określeniem uciążliwości
akustycznej instalacji.
Ad 4.1. Ocena stopnia nowoczesności zastosowanej technologii
Prawidłowa ocena stopnia nowoczesności zastosowanej technologii
termicznego przekształcania odpadów i porównanie jej z wymaganiami
określonymi w art. 143 ustawy - Prawo ochrony środowiska jest zadaniem bardzo
trudnym i wymagającym wiedzy na temat termodynamiki różnych fizycznie
procesów termicznego przekształcania odpadów (spalania, zgazowania, pirolizy
itp.), jak także współczesnych konstrukcji spalarni odpadów, konstrukcji i
przeznaczenia poszczególnych elementów systemu oczyszczania spalin oraz
istniejących na rynku najnowocześniejszych rozwiązań w tym zakresie. Zgodnie z
wymaganiami art. 143 ustawy - Prawo ochrony środowiska każda technologia
stosowana w nowo uruchamianych lub zmienianych w sposób istotny instalacjach
i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy których określaniu uwzględnia
się w szczególności:
1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,
2) efektywne wytwarzanie i wykorzystanie energii,
3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz
materiałów i paliw,
Strona 11/30
4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz
możliwość poddania procesom odzysku powstających odpadów,
5) rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,
6) wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały
skutecznie zastosowane w skali przemysłowej,
7) wykorzystanie analizy cyklu życia produktów,
8) postęp naukowo-techniczny.
W stosunku do instalacji termicznego przekształcania celowym wydaje się
posługiwanie również dokumentami dotyczącymi BAT (ang. Best Available
Technique - najlepsza dostępna technika) opracowanymi dla instalacji
termicznego przekształcania odpadów w Europejskim Centrum BAT w Sewilli lub
w Krajowym Centrum BAT, jakie powstało w Ministerstwie Środowiska. W chwili
obecnej istnieje już dokument Europejskiego Centrum BAT w Sewilli zatytułowany
„Draft Reference Document in Best Available Techniques for Waste Incineration”
wydany w maju 2003 roku (dostępny w języku angielskim, jako plik pdf na stronie
internetowej o adresie http://eippcb.jrc.es).
Ad 4.2. Analiza spełnienia wymogów prawnych określonych w decyzjach
administracyjnych
Posiadanie wszystkich wymaganych prawem decyzji administracyjnych nie
rozwiązuje problemu minimalizacji oddziaływania danej instalacji na środowisko.
Niezbędne jest sprawdzenie, czy wartości określone w pozwoleniach są
dotrzymywane. Celowym wydaje się również sprawdzenie, czy instalacja jest w
stanie spełnić wymogi określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie
standardów emisyjnych z instalacji (dla emisji zanieczyszczeń do powietrza) oraz
w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie warunków, jaki należy spełnić
przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji
szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (dla zrzutu ścieków). Dla celów
sprawdzenia należy posługiwać się wynikami badań (emisji, składu odpadów
wtórnych, ścieków itp.) dostępnymi u prowadzącego instalację, dokonując jednak
własnej oceny, czy wyniki te są odpowiednio wiarygodne i czy wykonane zostały
przez wiarygodny na rynku usług w tym zakresie zespół pomiarowy. Oceny w tym
zakresie wykonujący przegląd powinien dokonać na podstawie posiadanej
znajomości firm wykonujących tego rodzaju pomiary, jak także własnej oceny co
do stanu technicznego instalacji oczyszczania spalin.
W szczególności w ramach niniejszego punktu należy przeprowadzić:
- porównanie ilości przyjmowanych i przekształcanych termicznie
odpadów z ilościami określonymi w zezwoleniu,
- porównanie parametrów prowadzenia procesu termicznego
przekształcania odpadów z odpowiednimi zapisami prawnymi
(rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie wymagań
dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania
odpadów,
rozporządzenie
Ministra
Zdrowia
w
sprawie
dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów
medycznych i weterynaryjnych, rozporządzenie Ministra Środowiska
w sprawie standardów emisyjnych z instalacji),
- porównanie zmierzonych wielkości emisji zanieczyszczeń do
powietrza z wartościami określonymi w pozwoleniu,
Strona 12/30
porównanie wyników analiz powstających na terenie spalarni
ścieków z wartościami dopuszczalnymi określonymi w odpowiednich
dokumentach (umowa z przedsiębiorstwem wodociągów I
kanalizacji, pozwolenia, rozporządzenia),
- porównanie ilości wytwarzanych odpadów z ilościami określonymi w
stosownym pozwoleniu,
- porównanie wyników analiz wtórnych odpadów ze spalarni z
wartościami dopuszczalnymi określonymi w odpowiednich aktach
prawnych,
- porównanie wykonanych na zlecenie prowadzącego instalację
pomiarów wielkości emisji z wartościami określonymi w
rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji oraz porównanie charakterystyki ścieków
technologicznych ze spalarni odpadów (z systemu oczyszczania
spalin) z wartościami określonymi w rozporządzeniu Ministra
Środowiska w sprawie warunków, jaki należy spełnić przy
wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,
- analizę
prawidłowości
klasyfikowania
przyjmowanych
i
przekształcanych odpadów oraz wytwarzanych odpadów wtórnych.
Przy porównywaniu wyników zmierzonej na zlecenie prowadzącego instalację
emisji zanieczyszczeń z wartościami dopuszczalnymi, określonymi w pozwoleniu
oraz prawie krajowym (rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji), konieczne jest zwrócenie uwagi, czy wyniki pomiarów
uwzględniają obowiązujące warunki odniesienia - tj. spaliny suche w temperaturze
273 K i pod ciśnieniem 1013 hPa, przy 11 % zawartości tlenu w spalinach.
Pociąga to za sobą konieczność znajomości temperatury i ciśnienia spalin w
przekroju pomiarowym emitora, a także stężenia tlenu i zawartości wilgoci w
spalinach. Bez znajomości i bez uwzględnienia tych parametrów wyniki pomiarów
emisji zanieczyszczeń są praktycznie bezwartościowe.
-
Ad 4.3. Stany awaryjne instalacji
Stany awaryjne występują w każdej instalacji technologicznej. W przypadku
spalarni odpadów należy oprzeć się na informacjach otrzymanych od
prowadzącego instalację. W szczególności należy zwrócić uwagę się na:
1. częstotliwość występowania i sumaryczny w ciągu roku czas trwania
stanów awaryjnych,
2. powstające zagrożenia z tytułu awarii,
3. strategię postępowania w stanach awaryjnych,
4. przyjęte metody minimalizacji zagrożeń podczas stanów awaryjnych,
5. planowane sposoby niedopuszczenia lub minimalizacji ryzyka
powstawania stanów awaryjnych.
Szczegółowe uregulowania prawne dotyczące stanów awaryjnych zawarte są w
ustawie - Prawo ochrony środowiska w tytule IV (art. 243-264). Można przyjąć, że
duże instalacje termicznego przekształcania odpadów zgodnie z przepisami
rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów i
ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie decyduje o
zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku lub zakładu o dużym ryzyku
wystąpienia awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58, poz. 535) mogą być zaliczone do
Strona 13/30
kategorii zakładów o zwiększonym ryzyku. W przeglądzie ekologicznym instalacji
termicznego przekształcania odpadów należy więc odnieść się do spełnienia przez
prowadzącego instalację wymogów określonych w w/wym. przepisach.
W powyższym aspekcie istotne jest również zaznajomienie się z zaplanowanym
i rzeczywiście wykonywanym cyklem konserwacji i remontów poszczególnych
zespołów spalarni.
Ad 5.1. Ocena skuteczności stosowanych rozwiązań technicznych w zakresie
minimalizacji oddziaływania na środowisko
Prawidłowa ocena skuteczności stosowanych rozwiązań technicznych w
zakresie minimalizacji oddziaływania na środowisko instalacji termicznego
przekształcania odpadów wymaga szerokiej wiedzy na temat konstrukcji i
przeznaczenia poszczególnych elementów systemu oczyszczania spalin,
zapobiegania i sposobów oczyszczania ścieków pochodzących z instalacji
termicznego przekształcania odpadów, stwarzanych zagrożeń oraz sposobu
postępowania z odpadami wtórnymi z instalacji, ograniczania uciążliwości
dźwiękowej oraz istniejących na rynku najnowocześniejszych rozwiązań w tym
zakresie. Wskazane jest porównanie wymogów prawnych określonych dla danej
instalacji termicznego przekształcania w odpowiednich pozwoleniach (decyzjach)
oraz w aktach prawnych wymienionych w załączniku nr 1 z rzeczywistymi
wskaźnikami obrazującymi zakres oddziaływania spalarni na środowisko (wielkość
emisji, ładunek zanieczyszczeń w ściekach, charakterystyka odpadów, poziom
hałasu itp.).
Ad 5.2. Ocena stopnia spełnienia przez spalarnię wymogów formalnych
określonych w odpowiednich aktach prawnych
W punkcie tym należy dokonać porównania i oceny zmierzonych wielkości
emisji do środowiska dotyczących zanieczyszczeń gazowych, ciekłych oraz
stałych, a także hałasu z odpowiednimi wielkościami dopuszczalnymi określonymi
w aktach prawnych wymiennych w załączniku nr 1, w szczególności określonych
w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów emisyjnych oraz w
rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie warunków, jaki należy spełnić przy
wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie
szkodliwych dla środowiska wodnego.
Ad 5.3. Wymagane działania techniczno-organizacyjne, niezbędne w celu
spełnienia przez spalarnię wymogów formalnych określonych w
odpowiednich aktach prawnych
W przypadku stwierdzenia, że dana instalacja termicznego przekształcania
odpadów nie spełnia wymogów prawnych podanych w stosownych aktach
prawnych wymienionych w załączniku nr 1 należy określić, jakie niezbędne
działania techniczno-organizacyjne muszą być podjęte w celu doprowadzenia do
stanu spełnienia przez tą instalację wszystkich wymogów. W szczególności należy
określić niezbędny zakres modernizacji i dostosowania instalacji do aktualnych
wymogów prawnych.
Strona 14/30
Ad 5.4. Ocena wpływu spalarni na florę, faunę oraz walory krajobrazowe terenu
Instalacje termicznego przekształcania odpadów lokalizowane są przeważnie
na terenie istniejących zakładów przemysłowych lub placówek służby zdrowia, na
terenach miast. Można więc przyjąć, że oddziaływanie tych instalacji na florę,
faunę oraz walory krajobrazowe terenu praktycznie nie istnieje, nie mniej w
przypadkach szczególnych i ten aspekt należy uwzględnić.
Ad 5.5. Ocena wpływu spalarni na zagospodarowanie terenu
Jak już wspomniano w pkt 1.5 większość instalacji termicznego przekształcania
odpadów medycznych i weterynaryjnych jest zlokalizowana na terenie placówek
służby zdrowia, a tym samym najczęściej niezgodnie z ustaleniami miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego i w związku z tym powinny być one
przeniesione na inną lokalizację. Należy rozważyć, czy takie przeniesienie jest
możliwe, czy możliwe jest również prowadzenie termicznego przekształcania
odpadów w istniejącej lokalizacji przy niezbędnych zmianach w planie
zagospodarowania przestrzennego i czy z kolei niezbędne zmiany w planie nie
wpłyną ujemnie na walory terenu, w szczególności czy nie powstanie konflikt
interesów pomiędzy pracującą instalacją termicznego przekształcania odpadów a
zamieszkałą w pobliżu ludnością.
Ad 6. Analiza zakresu finansowego i opłacalności realizacji programu działań
dostosowujących niezbędnego w celu spełnienia przez spalarnię
wymogów formalnych określonych w odpowiednich aktach prawnych
Często się zdarza, że w wyniku przeglądu ekologicznego sformułowany zostaje
wniosek o niespełnieniu przez daną instalację termicznego przekształcania
odpadów wymogów określonych w odpowiednich aktach prawnych. W takim
przypadku należy przeanalizować celowość stworzenia dla takiej instalacji
programu działań dostosowujących. Na podstawie ofert dostawców instalacji
termicznego przekształcania odpadów wiadomo, że przykładowo nowa instalacja
do spalania odpadów medycznych, o wydajności ok. 100 - 150 kg/h, spełniająca
wszystkie wymogi aktualnego (podanego w załączniku nr 1) prawa polskiego (i
wspólnotowego) kosztuje około 4,5 mln zł. Koszt pieca (komory spalania
wstępnego) to ok. 1 mln zł, koszt termoreaktora (komory dopalania) to kolejny 1
mln zł, koszt systemu oczyszczania spalin to minimum 1,5 mln zł, koszt układów
sterowania i kontroli to ok. 0,8 mln zł, zaś koszt systemów ciągłego monitoringu to
ok. 0,7 mln zł. W przypadku instalacji starych, wyeksploatowanych, pochodzących
z lat siedemdziesiątych, czy osiemdziesiątych zazwyczaj modernizacja nie
wchodzi w rachubę ze względu na jej nieopłacalność ekonomiczną. Ekonomicznie
uzasadnioną staje się wówczas budowa nowej instalacji w miejsce starej.
Natomiast w przypadku instalacji pochodzących z drugiej połowy lat
dziewięćdziesiątych celowym jest rozważanie ich modernizacji. Trzeba pamiętać,
że czas dopuszczalnej eksploatacji instalacji termicznego przekształcania
odpadów wynosi zazwyczaj od 15 do maksimum 20 lat i dla takiego okresu spłaty
należy skalkulować koszty inwestycyjne i na tej podstawie ocenić opłacalność
modernizacji jako wariantu alternatywnego do budowy nowej instalacji, pamiętając
jednocześnie, że instalacje o niskiej przepustowości mają z reguły znacznie
wyższe koszty eksploatacyjne niż instalacje duże. Stąd też w przypadku odpadów
Strona 15/30
medycznych należy dążyć do budowy instalacji termicznego przekształcania
odpadów o charakterze regionalnym, a nie do budowy małych jednostek,
indywidualnych dla każdego szpitala czy zakładu produkcyjnego lub innego
podmiotu gospodarczego. Należy również rozważyć celowość istnienia instalacji
termicznego przekształcania odpadów na analizowanym terenie, gdyż wiadomo,
że znaczna część istniejących instalacji (szczególnie odpadów medycznych i
weterynaryjnych, zlokalizowanych na terenach szpitali) nie jest obciążona w 100
% (często w ok. 20 - 30 %) i pracuje okresowo (kilka dni w tygodniu) na jedna
zmianę, co jest nieuzasadnione ekonomicznie i generuje nadmierne koszty
eksploatacyjne.
Ad 7. Wnioski i zalecenia
Punkt ten powinien stanowić podsumowanie najważniejszych ustaleń zawartych
w przeglądzie ekologicznym. W szczególności powinny zostać powtórzone
stwierdzenia o zgodności (lub niezgodności) lokalizacji z planem
zagospodarowania przestrzennego, oraz o spełnieniu bądź niespełnieniu przez
instalację wymogów prawnych określonych w odpowiednich przepisach (załącznik
nr 1) lub decyzjach administracyjnych. Należy również wskazać, czy prowadzący
instalację posiada wszystkie prawem wymagane decyzje administracyjne.
Kolejnym etapem jest analiza zastosowanej technologii pod kątem jej
nowoczesności i zgodności z ogólnymi wymaganiami prawnymi (POŚ, art. 143), a
także aktualnym stanem techniki (załącznik nr 2, wytyczne BAT). Na podstawie tej
analizy oraz stopnia spełnienia przez instalację wymogów prawnych można
sformułować generalny wniosek o przydatności instalacji. Można przyjąć, że
wniosek taki zazwyczaj będzie miał jedną z następujących postaci:
- instalacja spełnia wszystkie wymogi prawne, reprezentuje aktualny
stan techniki, znajduje się w dobrym stanie technicznym, a jej
eksploatacja nie powoduje przekroczenia standardów jakości
środowiska,
- instalacja nie spełnia wszystkich wymogów prawnych, lecz
reprezentuje aktualny stan techniki i znajduje się w niezłym stanie
technicznym. Wymagana jest jej modernizacja tak, aby jej
eksploatacja nie powodowała przekroczenia standardów jakości
środowiska,
- instalacja nie spełnia wszystkich wymogów prawnych, nie
reprezentuje aktualnego stan techniki i znajduje się w złym stanie
technicznym. Jej modernizacja jest nieopłacalna, a dalsza jej
eksploatacja powodować będzie przekroczenia standardów
środowiska.
W stosunku do instalacji, dla których słuszny jest drugi z wymienionych
wniosków wskazane jest określenie w zaleceniach wymaganego zakresu
modernizacji oraz oszacowanie jej kosztów i podanie, czy modernizacja taka jest
uzasadniona pod względem ekonomicznym.
W stosunku do instalacji, dla których słuszny jest ostatni z wymienionych
wniosków jedynym zaleceniem będzie konieczność likwidacji instalacji.
Strona 16/30
Ad 8. Zwięzłe streszczenie w języku niespecjalistycznym
Punkt ten zazwyczaj bywa powtórzeniem najważniejszych zapisów punktu 7 - tj.
wniosków. Trzeba jednak pamiętać, ze przegląd ekologiczny jest dokumentem
podlegającym udostępnieniu (POŚ, art. 19) i choć istnieje możliwość wyłączenia z
udostępnienia pewnych jego fragmentów (na wniosek prowadzącego instalację),
to zwięzłe streszczenie w języku niespecjalistycznym zawsze podlegać będzie
udostępnieniu. Tym samym ta część przeglądu winna podsumowywać całą jego
zawartość i zawierać wszystkie najważniejsze stwierdzenia, w szczególności
wnioski, co do spełnienia przez instalację wymogów prawnych, poziomu
nowoczesności,
oddziaływania
na
środowisko,
wymaganych
działań
zmniejszających oddziaływanie na środowisko itp. Czytelnikiem tej części raportu
może być przeciętna osoba, nie posiadająca wykształcenia technicznego ani
prawniczego, zamieszkała w pobliżu instalacji i bezpośrednio zainteresowana jej
oddziaływaniem na środowisko oraz zdrowie i życie ludzi. Stąd bardzo ważne jest,
aby w tej części przeglądu unikać sformułowań technicznych i prawniczych oraz w
krótkich, prostych zdaniach odpowiedzieć na pytania:
- jaka instalacja była przedmiotem przeglądu ekologicznego,
- kto jest prowadzącym instalację,
- jaka jest wydajność instalacji i jakiego typu odpady są w niej
unieszkodliwiane,
- czy instalacja posiada wszystkie prawem wymagane decyzje
administracyjne,
- czy instalacja nie przekracza wartości dopuszczalnych w zakresie
emisji gazów i pyłów do powietrza, zrzutu ścieków, hałasu itp.,
- czy instalacja spełnia wymagania nowoczesności pod względem
technicznym i technologicznym,
- czy instalacja wymaga modernizacji.
Ostatnim stwierdzeniem tej części streszczenia przeglądu powinna być odpowiedź
na pytanie, czy instalacja nie oddziaływuje nadmiernie na środowisko oraz zdrowie
ludzi.
Ad 9. Autorzy opracowania
Zgodnie z wymogami art. 238 ustawy - Prawo ochrony środowiska przegląd
ekologiczny powinien być podpisany przez jego autorów. Wskazanym jest również
podanie nazwisk, tytułów i stopni naukowych, uprawnień zawodowych autorów
oraz nazwy instytucji przez nich reprezentowanej. Wydaje się również celowym
podanie adresów i telefonów autorów w celu umożliwienia łatwego z nimi kontaktu
tym wszystkim, którzy chcieliby uzyskać więcej informacji na temat przeglądu.
5. Ocena stanu technicznego instalacji
Wytyczne przeprowadzenia oceny stanu technicznego instalacji oraz sposobu
postępowania z odpadami wtórnymi, a także oceny systemów monitoringowych dla
instalacji termicznego przekształcania odpadów przedstawiono szczegółowo w
załączniku nr 2.
Strona 17/30
6. Ocena organizacji pracy spalarni
Prawidłowe zorganizowanie systemu przyjęcia odpadów do instalacji
termicznego przekształcania odpadów, obejmującego zakres kontroli i sposób
magazynowania odpadów, jest niezmiernie ważne. Prawidłowe prowadzenie procesu
termicznego przekształcania odpadów wymaga dokładnej znajomości podstawowej
charakterystyki odpadów (ciepło spalania, wartość opałowa, zawartość wilgoci,
zawartość substancji palnych, skład pierwiastkowy - w szczególności zawartość
chloru, siarki, azotu, metali ciężkich itp.) Zgodnie z art. 45 i 46 ustawy o odpadach
zarządzający instalacją termicznego przekształcania odpadów zobowiązany jest
między innymi do:
1. zapoznania się z przekazywanym przez posiadacza odpadów
opisem, w szczególności z danymi fizykochemicznymi odpadów i ich
właściwościami,
2. skontrolowania ilości przyjmowanych odpadów,
3. pobrania próbek odpadów i kontroli analitycznej zgodności
deklarowanych właściwości odpadów ze stanem faktycznym.
W praktyce wymóg ten powinien być egzekwowany w sposób opisany
następującym algorytmem postępowania:
1. kontrola formalnej poprawności dokumentów przekazywanych do
termicznego przekształcania odpadów,
2. pobranie próbek odpadów przyjmowanych do termicznego
przekształcenia, analiza podstawowych właściwości (ciepło spalania,
wartość opałowa, zawartość wilgoci, zawartość substancji palnych,
skład pierwiastkowy) i porównanie uzyskanych wyników oznaczeń
analitycznych
z
danymi
deklarowanymi
w dokumentach
przekazywanych odpadów,
3. w
przypadku
braku
zgodności
pomiędzy
deklarowaną
charakterystyką a wynikami oznaczeń analitycznych odmowa
przyjęcia odpadów,
4. w przypadku potwierdzenia deklarowanej charakterystyki przyjęcie
odpadów i zmagazynowanie odpadów w sposób uporządkowany, w
magazynie
odpadów
przeznaczonych
do
termicznego
przekształcenia,
5. Optymalne skomponowanie (pod względem wartości opałowej,
zawartości wilgoci, zawartości substancji palnych oraz składu
pierwiastkowego) wsadu do procesu termicznego przekształcenia.
W przypadku spalarni odpadów medycznych kontroli podlega jedynie źródło
pochodzenia odpadów, czas załadowania do pojemników transportowych oraz ich
ilość. W przypadku spalarni odpadów komunalnych lub odpadów innych niż
niebezpieczne zarządzający przed przyjęciem odpadów do ich termicznego
przekształcenia jest obowiązany do określenia ilości odpadów oraz sprawdzenia
zgodności przyjmowanych odpadów z danymi zawartymi w karcie przekazania
odpadu.
Odpady przed termicznym przekształceniem powinny być prawidłowo
magazynowane, w sposób umożliwiający ich łatwą identyfikację, w miejscu
niedostępnym dla osób postronnych. W przypadku odpadów medycznych, zgodnie z
wytycznymi WHO, powinny być one przechowywane w chłodzonym (do temperatury
4 - 10 oC) pomieszczeniu przez okres maksimum 48 godzin od chwili zapakowania
do pojemników transportowych w miejscu ich powstawania.
Strona 18/30
Wtórne odpady powstające w spalarniach odpadów - szczególnie pyły i
produkty oczyszczania spalin - powinny być gromadzone w szczelnych pojemnikach,
w sposób uniemożliwiający dostęp osób postronnych oraz w sposób
uniemożliwiający ich zawilgocenie, zalanie itp. Są to najczęściej odpady
niebezpieczne i tym samym powinny być one przekazywane uprawnionym firmom do
ostatecznego składowania na izolowanych składowiskach, ewentualnie (żużle i
popioły paleniskowe - w przypadku możliwości zakwalifikowania ich jako odpady inne
niż niebezpieczne) przekazywane innym odbiorcom do składowania bądź
wykorzystania. Szczególnie istotne jest zabezpieczenie przed możliwością
wymywania z wtórnych odpadów po termicznym przekształcaniu zanieczyszczeń
przez opady atmosferyczne i przenikaniem tych odcieków (jak również wyczerpanych
absorbentów) do gleby, ze względu na możliwość skażenia gleb oraz wód
gruntowych i podziemnych.
Powyższe wymogi powinny być podczas przeglądu ekologicznego sprawdzone,
czy są przestrzegane i czy podmiot prowadzący instalację (odpadów innych niż
medyczne i weterynaryjne) dysponuje odpowiednim sprzętem analitycznym do
wykonania badań kontrolnych oraz czy istnieje magazyn próbek odpadów
poddawanych spaleniu, zawierający próbki kontrolne odpadów za okres ostatniego
miesiąca. Kontroli wymaga również dokumentacja ewidencji przejmowanych do
termicznego przekształcania odpadów.
7. Polskie instalacje termicznego przekształcania odpadów - stan aktualny
Według danych z początków 2003 r. w Polsce istnieje około 130 spalarni
odpadów medycznych, ok. 50 spalarni odpadów przemysłowych (w tym znaczna
część spalarni odpadów niebezpiecznych), 4 spalarnie osadów ściekowych oraz
jedna spalarnia odpadów komunalnych. Znaczna część tych spalarni to instalacje
stare, niespełniające aktualnych wymogów prawnych. Szacuje się, że aktualnie
wymogi polskiego prawa ma szanse spełnić 31 spalarni odpadów medycznych oraz
11 spalarni odpadów przemysłowych (i osadów ściekowych). Kolejne 27 spalarni
odpadów medycznych oraz 19 spalarni odpadów przemysłowych (i osadów
ściekowych) ma taką szansę po dokonaniu gruntownej modernizacji systemu
oczyszczania spalin. Bardzo wiele spalarni odpadów w Polsce stanowi urządzenia
pojedyncze, często specjalnie zaprojektowane do termicznego przekształcania
konkretnych rodzajów odpadów. Jednakże, szczególnie w grupie spalarni odpadów
medycznych, jest wiele instalacji zakupionych wg oferty producenta z konkretnego
typoszeregu. W tabeli zawartej w załączniku nr 3 podjęto próbę przedstawienia i
oceny typowych instalacji termicznego przekształcania odpadów medycznych
eksploatowanych w kraju i wskazania szans na spełnienie przez nie aktualnych
wymogów prawnych. W załączniku tym nie podano informacji na temat systemów
ciągłego monitoringu emisji, gdyż są to urządzenia niejako oddzielne w stosunku do
spalarni odpadów. Oznacza to, że można je zakupić w co najmniej kilku firmach na
terenie kraju i zainstalować zarówno do nowej, jak i istniejącej już instalacji. Często
dostawcy instalacji termicznego przekształcania odpadów mają podpisane już
umowy o współpracy z dostawcami systemów ciągłego monitoringu emisji do
powietrza, co nie oznacza, że nie można zakupić takiego systemu oddzielnie,
niezależnie od spalarni.
Według posiadanych danych (stan na początek 2003 r.) w grupie spalarni
odpadów medycznych żadna instalacja nie posiada prawem wymaganego systemu
Strona 19/30
monitoringu emisji, a wiele (w szczególności starszych instalacji) nie posiadało
również układów kontroli parametrów procesu, w tym pomiaru temperatury, stężenia
tlenu i podciśnienia w komorze dopalania.
8. Podsumowanie
Opracowane wytyczne stanowią rodzaj instrukcji ułatwiającej wykonującemu
przegląd ekologiczny instalacji termicznego przekształcania odpadów zinterpretować
obowiązujące w kraju przepisy i dokonać oceny instalacji zgodnie z intencją
ustawodawcy zapisaną w art. 237 ustawy - Prawo ochrony środowiska.
Autorzy, na podstawie własnego doświadczenia, sugerują sporządzenie
przeglądu ekologicznego instalacji w trzech podstawowych dziedzinach
obejmujących: uwarunkowania prawno-administracyjne, techniczne oraz w zakresie
istotnego oddziaływania na środowisko, precyzując jednocześnie, jakie aspekty w
danej grupie uwarunkowań należy przede wszystkim wziąć pod uwagę. Dla
ułatwienia proponowany zakres sporządzania przeglądów ekologicznych spalarni
odpadów podano w formie syntetycznej w poniższej tabeli.
Zestawienie wytycznych określających zakres przeglądu ekologicznego
instalacji termicznego przekształcania odpadów
Lp. Zakres raportu
I.
Opis stanu formalno - prawnego
- Oznaczenie prowadzącego instalację, jego adres zamieszkania lub
siedziby;
- Adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja
instalacji;
- Dokument potwierdzający, że podmiot prowadzący instalację
termicznego przekształcania odpadów jest uprawniony do
występowania w obrocie prawnym;
- Informacja o tytule prawnym do instalacji;
- Opis lokalizacji zakładu;
- Ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego;
- Stan formalno-prawny spalarni.
II.
Uwagi
Załączniki:
- Wypis z KRS;
- Wypis z rejestru
gruntów;
- Wypis i wyrys z
miejscowego planu
zagospodarowania
przestrzennego;
- Mapa lokalizacyjna
(np.
sytuacyjnowysokościowa
w skali 1:500)
Charakterystyka techniczna spalarni. Sposób korzystania ze środowiska
- Rodzaj, wielkość i usytuowanie instalacji;
- Schemat i opis zastosowanej technologii;
- Analiza stanu technicznego spalarni;
- Ocena stopnia nowoczesności zastosowanej technologii;
- Bilans energii;
- Emisja gazów i pyłów do powietrza;
- Pobór wody i zrzut ścieków;
- Odpady wtórne - bilans;
- Hałas;
- Ochrona gleb i wód podziemnych.
Strona 20/30
III.
Ocena wpływu spalarni na środowisko
- Stany awaryjne instalacji;
- Ocena wpływu spalarni na florę, faunę oraz walory krajobrazowe
terenu;
- Ocena wpływu spalarni na zagospodarowanie terenu;
- Analiza spełnienia wymogów prawnych określonych w decyzjach
administracyjnych (np. pozwoleniach);
- Ocena stopnia spełnienia przez spalarnie wymogów formalnych
określonych w odpowiednich aktach prawnych (rozporządzenia);
- Ocena skuteczności zastosowanych rozwiązań technicznych
w zakresie minimalizacji oddziaływania na środowisko;
Wymagane
działania
techniczno-organizacyjne,
niezbędne
w celu spełnienia przez spalarnię wymogów formalnych określonych
w odpowiednich aktach prawnych.
IV.
Konkluzje, wnioski, zalecenia
V.
Ocena skutków finansowych
VI.
Wykaz dokumentacji źródłowej
- Wykaz wydanych pozwoleń i decyzji;
- Wykaz analizowanych rysunków, dokumentacji technicznej itp.;
- Wykaz przeprowadzonych pomiarów emisji;
- Wykaz przywoływanych aktów prawnych.
VII. Zwięzłe streszczenie w języku niespecjalistycznym
Niniejszy dokument powinien nie tylko ułatwić prawidłowe sporządzenie
przeglądu ekologicznego, ale jednocześnie ujednolicić zakres postępowania (co jest
bardzo istotne ze względu na różne przygotowanie zawodowe i kwalifikacje
wykonawców przeglądów), a jednocześnie wskazać oceniającemu przegląd
ekologiczny, w jakim stopniu jego wykonawca wypełnił postawione przeglądowi
wymagania.
Autorzy opracowania mają nadzieję, że niniejsze „Wytyczne sporządzania
przeglądów ekologicznych instalacji termicznego przekształcania odpadów”,
systematyzując wiedzę na temat termicznego przekształcania odpadów, okażą się
pomocne zarówno wykonawcom przeglądów, jak i oceniającym przedłożone już, czy
też wymagające powtórzenia przeglądy ekologiczne.
Strona 21/30
Załącznik Nr 1.
Załącznik nr 1
Podstawowe akty prawne
dotyczące opracowania przeglądu ekologicznego
(wg stanu prawnego na dzień 24 listopada 2003 r.)
1.
Ustawy:
• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U.
Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113,
poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46,
poz. 392, Nr 80, poz. 717 i 721, Nr 175, poz. 1693 i Nr 190, poz. 1865);
wejście w życie z dniem 1 października 2001 r.,
•
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z
2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1671 oraz z
2003 r. Nr 7, poz. 78); wejście w życie z dniem 1 października 2001 r.,
•
Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony
środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U.
Nr 100, poz. 1085, z 2002 r. Nr 143, poz. 1196 oraz z 2003 r. Nr 7, poz.
78) - tzw. ustawa wprowadzająca; wejście w życie z dniem 1
października 2001 r.,
•
Ustawa z dnia 2 marca 2001 r. o postępowaniu z substancjami
zubożającymi warstwę ozonową (Dz. U. Nr 52, poz. 537 i Nr 100, poz.
1085 oraz z 2003 r. Nr 56, poz. 497); wejście w życie z dniem 1 lipca
2002 r.,
•
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i
zbiorowym odprowadzeniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz.747 i z 2002 r. Nr
113, poz. 984): wejście w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.,
•
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. Nr 115 poz. 1229
i Nr 154 poz. 1803 oraz z 2002 r. nr 113 poz. 984 i Nr 130 poz. 1112, Nr
233 poz.1972, Nr 238 poz. 2022): wejście w życie z dniem 1 stycznia
2002 r.,
•
Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o przewozie drogowym towarów
niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671); wejście w życie z dniem 1
stycznia 2003 r.,
•
Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717); wejście w życie z dniem 11
lipca 2003 r.
Załącznik nr 1 - strona 1
Załącznik Nr 1.
2.
•
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2000 r. Nr
109, poz. 1157 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 5, poz. 42, Nr 100, poz.
1085, Nr 110, poz. 1190, Nr 115, poz. 1229, Nr 129, poz. 1439 i Nr 154,
poz. 1800, z 2002 r. Nr 74, poz. 676 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 718),
•
Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z
2002 r. Nr 112, poz. 982, z późn. zm.).
•
Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dóbr kultury (Dz. U. z 1999 r.
Nr 98, poz. 1150, z późn. zm.), uchylona z dniem 17 listopada 2003 r.
przez ustawę z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. Nr 62, Nr 1568),
•
Ustawa z dnia 16 października 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z
2001 r. Nr 99, poz. 1079, z późn. zm.),
•
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz.
679, z późn. zm.),
•
Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o uzdrowiskach i lecznictwie
uzdrowiskowym (Dz. U. Nr 23, poz. 150, z późn. zm.).
Rozporządzenia:
2.1. Rozporządzenia
wydane
na podstawie
w ustawie - Prawo ochrony środowiska:
upoważnień
zawartych
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 listopada 2001 r. w sprawie
rodzajów instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia (Dz. U. Nr
140, poz. 1585) - na podstawie art. 153 ust. 1; wejście w życie z dniem 26
grudnia 2001 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002 roku w sprawie
wartości progowych poziomów hałasu (Dz. U. Nr 8, poz. 81) - na podstawie
art. 118, ust. 7, wejście w życie z dniem 15 lutego 2002 r.,
•
Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 9 kwietnia 2002 r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w
zakładzie decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku lub
zakładu o dużym ryzyku wystąpienia awarii przemysłowej (Dz. U. Nr 58,
poz. 535) - na podstawie art. 248 ust. 3, wejście w życie z dniem 1 czerwca
2002 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji w powietrzu, alarmowych
poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów tolerancji dla
dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. Nr 87, poz. 796) na podstawie art. 86 ust. 1; wejście w życie z dniem 12 lipca 2003 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie
oceny poziomu substancji w powietrzu (Dz. U. Nr 87, poz. 798); - na
podstawie art. 90 ust. 3; wejście w życie z dniem 12 lipca 2003 r.,
Załącznik Nr 1.
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lipca 2002 r. w sprawie
rodzajów instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie
poszczególnych elementów przyrodniczych albo środowiska w całości (Dz.
U. Nr 122, poz. 1055) - na podstawie art. 201 ust. 2; wejście w życie z
dniem 16 sierpnia 2002 r.,
•
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2002 r. w sprawie
określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na
środowisko oraz szczegółowych kryteriów związanych z kwalifikowaniem
przedsięwzięć do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.
U. Nr 179, poz. 1490) - na podstawie art. 51 ust. 8; wejście w życie z dniem
13 listopada 2002 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 grudnia 2002 r. w sprawie
wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2003 r.
Nr 1, poz. 12) - na podstawie art. 222 ust. 2; wejście w życie z dniem 1
lutego 2003 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 czerwca 2003 r. w sprawie
wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji (Dz. U. Nr
110, poz. 1057) - na podstawie art. 148; wejście w życie z dniem 1 lipca
2003 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 sierpnia 2003 r. w sprawie
standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 163, poz. 1584) - na
podstawie art. 145 ust. 1 pkt. 1 oraz art. 146 ust. 2 i 4; wejście w życie z
dniem 3 października 2003 r.
2.2. Rozporządzenia
wydane
w ustawie o odpadach:
na
podstawie
upoważnień
zawartych
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) - na podstawie art. 4 ust. 1
pkt 1; wejście w życie z dniem 1 stycznia 2002 r.,
•
stwierdzania kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr
140, poz. 1584) - na podstawie art. 49 ust. 8; wejście w życie z dniem 26
grudnia 2001 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 29 stycznia 2002 r. w sprawie
rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne oraz rodzajów instalacji i
urządzeń, w których dopuszcza się ich termiczne przekształcanie (Dz. U. Nr
18, poz. 176 oraz z 2003 r. Nr 192, poz. 1877) - na podstawie art. 44 ust. 5;
wejście w życie z dniem 21 marca 2002 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie
wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania
odpadów (Dz. U. Nr 37, poz. 339) - na podstawie art. 47; wejście w życie z
dniem 27 kwietnia 2002 r.,
Załącznik Nr 1.
•
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie
rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie
odzyskowi jest zakazane (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103) - na podstawie
art. 42 ust. 2; wejście w życie z dniem 8 lutego 2003 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie
dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów
medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 104) - na
podstawie art. 42 ust. 3; wejście w życie z dniem 8 lutego 2003 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia .................... w sprawie
warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. Nr
......., poz. ........) - na podstawie art. 4 ust. 1 pkt. 2; wejście w życie z dniem
......................
2.3. Rozporządzenia, obwieszczenia wydane na podstawie upoważnień
zawartych w innych ustawach:
•
Obwieszczenie Ministra Gospodarki z dnia 28 maja 2002 roku w sprawie
listy dozwolonych technologii niszczenia substancji kontrolowanych oraz
warunków stosowania tych technologii (M. P. 2002, Nr 22, poz. 397) - na
podstawie art. 6 ustawy o postępowaniu z substancjami zubożającymi
warstwę ozonową,
•
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 czerwca 2002 r. w sprawie
sposobu oznakowania pojemników zawierających substancje kontrolowane
oraz produktów i urządzeń, w skład których takie substancje wchodzą (Dz.
U. Nr 94, poz. 837) - na podstawie art. 18 ust. 2 ustawy o postępowaniu z
substancjami zubożającymi warstwę ozonową, wejście w życie z dniem 1
lipca 2002 r.,
•
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 20 lipca 2002 r. w sprawie
sposobu realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz
warunków wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych (Dz. U. Nr
129, poz. 1108) - na podstawie art.11 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w
wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków, wejście w życie z dniem 28
sierpnia 2002 r.,
•
warunków, jaki należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska
wodnego (Dz. U. 2002, Nr 212, poz. 1799) - na podstawie art. 45 ust. 1 pkt.
1 i3 ustawy - Prawo wodne, wejście w życie z dniem 1 stycznia 2003 r.
Załącznik Nr 1.
Prawodawstwo Unii Europejskiej
(stan na 31 października 2003 r.)
Wykaz obowiązujących aktów prawnych Unii Europejskiej
związanych z gospodarką odpadami
Wymagania ogólne:
•
Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. w sprawie odpadów
(tzw. dyrektywa ramowa) znowelizowana dyrektywami Rady: 91/156/EWG i
91/692/EWG oraz decyzją Komisji 96/350/WE (tekst pierwotny: OJ L 194
25.07.1975 p.39).
•
Dyrektywa Rady 91/689/EWG z dnia 12 grudnia 1991 r. w sprawie odpadów
niebezpiecznych znowelizowana dyrektywą Rady 94/31/WE (tekst pierwotny:
OJ L 377 31.12.1991 p.20).
•
Decyzja Komisji z dnia 13 listopada 2002 r. w sprawie włoskich zasad
zawieszania wymagań dotyczących zezwoleń dla przedsiębiorstw
poddających odzyskowi odpady niebezpieczne zgodnie z art. 3 dyrektywy
91/689/EWG (OJ L 315 19.11.2002 p.16).
•
Decyzja Komisji 2000/532/WE z dnia 3 maja 2000 r. zastępująca decyzję
Komisji 94/3/WE ustanawiającą listę odpadów zgodnie z art. 1 pkt - a
dyrektywy Rady 75/442/EWG w sprawie odpadów oraz decyzję Rady
94/904/WE ustanawiającą listę odpadów niebezpiecznych zgodnie z art. 1
ust. 4 dyrektywy Rady 91/689/EWG w sprawie odpadów niebezpiecznych,
znowelizowana decyzjami Komisji 2001/118/WE, 2001/119/WE i
2001/573/WE (tekst pierwotny: OJ L 226 06.09.2000 p.3).
Międzynarodowy obrót odpadami:
•
Konwencja Bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i
usuwania (unieszkodliwiania) odpadów niebezpiecznych.
•
Decyzja Rady 97/640/WE z dnia 22 września 1997 r. o uznaniu w imieniu
Wspólnoty poprawki do konwencji o kontroli transgranicznego
przemieszczania i usuwania (unieszkodliwiania) odpadów niebezpiecznych,
jak postanowiono w decyzji III/1 Konferencji Państw - Stron Konwencji (OJ
L 272 04.10.1997 p.45).
•
Rozporządzenie Rady 259/93/EWG z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie
nadzoru i kontroli przesyłania odpadów wewnątrz, do i z Wspólnoty
Europejskiej, znowelizowane rozporządzeniem Rady 97/120/WE oraz
decyzją Komisji 99/816/WE (tekst pierwotny: OJ L 030 06.02.1993 p.1).
•
Decyzja Komisji 94/774/WE z dnia 24 listopada 1994 r. w sprawie ogólnie
obowiązujących dokumentów przewozowych stosownie do rozporządzenia
Rady 259/93/EWG z dnia 1 lutego 1993 r. w sprawie nadzoru i kontroli
przesyłania odpadów wewnątrz, do i z Wspólnoty Europejskiej (OJ L 310
03.12.1994 p.70).
Załącznik Nr 1.
•
Rozporządzenie Rady 1420/1999/WE z dnia 29 kwietnia 1999 r.
ustanawiające wspólne zasady i procedury stosowane do przesyłania
niektórych rodzajów odpadów do niektórych krajów nie będących członkami
OECD, znowelizowane rozporządzeniami Komisji: 1208/2000, 2630/2000,
1800/2001 i 2243/2001 (tekst pierwotny: OJ L 166 01.07.1999 p.6).
•
Rozporządzenie Komisji 1547/1999/WE z dnia 12 lipca 1999 r. określające
procedury kontrolne według rozporządzenia Rady 259/93/EWG stosowane
do przesyłania niektórych rodzajów odpadów do niektórych krajów, do
których nie ma zastosowania Decyzja OECD C(92)39 final, znowelizowane
rozporządzeniami Komisji: 334/2000, 354/2000, 1208/2000, 1552/2000,
1800/2001 i 2243/2001 (tekst pierwotny: OJ L 185 17.07.1999 p.1).
•
Rezolucja Rady z dnia 21 grudnia 1988 r. w sprawie transgranicznego
przemieszczania odpadów niebezpiecznych do państw trzecich (OJ C 009
12.01.1989 p.1).
Wymagania szczegółowe dotyczące spalania odpadów:
•
Dyrektywa Rady 89/369/EWG z dnia 8 czerwca 1989 r. w sprawie
zapobiegania zanieczyszczeniu powietrza przez nowe zakłady spalania
odpadów komunalnych (OJ L 163 14.06.1989 p.32).
•
Dyrektywa Rady 89/429/EWG z dnia 21 czerwca 1989 r. w sprawie
zmniejszania zanieczyszczenia powietrza przez istniejące zakłady spalania
odpadów komunalnych (OJ L 203 15.07.1989 p.50).
•
Dyrektywa Rady 94/67/WE z dnia 16 grudnia 1994 r. w sprawie spalania
odpadów niebezpiecznych (OJ L 365 31.12.1994 p.34).
•
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/76/WE z dnia 4 grudnia
2000 r. w sprawie spalania odpadów (OJ L 332 28.12.2000 p. 91). Z dniem
28 grudnia 2005 r. zastąpi ona dyrektywy: 89/369/EWG, 89/429/EWG i
94/67/WE.
•
Decyzja Komisji 97/283/WE z dnia 21 kwietnia 1997 r. w sprawie
zharmonizowanych metod pomiarowych określania stężenia masowego
dioksyn i furanów w emisjach do atmosfery zgodnie z art. 7 ust. 2 dyrektywy
Rady 94/67/WE w sprawie spalania odpadów niebezpiecznych (OJ L 113
30.04.1997 p.11).
Załącznik Nr 2.
Załącznik nr 2.
Ocena stanu technicznego
1. Ocena techniczna
Analiza i ocena stanu technicznego instalacji powinna dać odpowiedź na
pytanie czy przeglądana instalacja termicznego przekształcania odpadów
reprezentuje odpowiedni poziom zaawansowania technicznego, który potwierdzony
sporządzonym przeglądem ekologicznym kwalifikuje ją jako instalację spełniającą lub
ewentualnie mającą techniczne możliwości, aby spełnić wymogi prawne określone w
nowym polskim prawie dotyczącym ochrony środowiska.
Jednym z podstawowych wymogów - gdy realizowany proces termiczny jest
spalaniem - jest istnienie dwustopniowego systemu spalania odpadów - spalania
wstępnego (właściwego) oraz komory dopalania. Wieloletnie doświadczenia w
zakresie budowy i eksploatacji instalacji termicznego przekształcania odpadów
potwierdzają ten wymóg. Dla procesów spalania wymagane jest istnienie komory
spalania (niedomiar tlenu) i komory dopalania (nadmiar tlenu). W przypadku procesu
termicznego typu pirolizy (odgazowania) pierwszym etapem jest komora pirolityczna
(rozkład termiczny bez dostępu powietrza) oraz komora dopalania gazów
pirolitycznych lub instalacja wykorzystania gazów pirolitycznych, zaś w przypadku
zgazowania pierwszym etapem jest komora zgazowania (współczynnik nadmiaru
powietrza mniejszy od jedności, środowisko pary wodnej lub innego czynnika) a
następnie dopalanie lub energetyczne wykorzystanie gazu syntezowego. Komora
dopalania powinna umożliwić utrzymanie gazów spalinowych powstających we
właściwym procesie spalania (w pierwszym stopniu), nawet w najbardziej
niekorzystnych warunkach (np. przy ściance komory dopalania, przy wylocie z niej
gazów spalinowych), przez ponad 2 sekundy w temperaturze ponad 850oC (dla
spalania odpadów zawierających ponad 1 % chloru i odpadów medycznych minimum 1100oC), przy zachowaniu możliwie wysokiej turbulencji przepływu.
Zgodnie z projektem rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej
zmieniającym rozporządzenie Ministra Gospodarki w sprawie wymagań dotyczących
prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów podane powyżej
temperatury oraz czas przebywania spalin w tych temperaturach powinien być
dotrzymany w strefie komory dopalania za ostatnim doprowadzeniem powietrza. W
przypadku spalania jednostopniowego, sformułowanie „za ostatnim doprowadzeniem
powietrza” odnosi się do doprowadzenia powietrza pierwotnego. W niektórych
starszych typach spalarni (np. odpadów medycznych, nie posiadających układu
odzysku ciepła), stosuje się schładzanie spalin za pomocą wprowadzenia zimnego
powietrza do kanału spalin. Takiego przypadku doprowadzenia powietrza,
dokonywanego poza strefą spalania, nie należy traktować jako „ostatniego
doprowadzenia powietrza”, rozumianego w aspekcie cytowanego projektu
rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej. W niektórych
spalarniach odpadów, zwłaszcza przemysłowych, jako paliwo do palników w
komorze dopalania (termoreaktorze) stosuje się ciekłe odpady i tym samym komora
dopalania przestaje spełniać swoją funkcję, stając się niejako drugą komorą
spalania. Skutkiem tego jest faktyczny brak komory dopalania gazów spalinowych.
Załącznik Nr 2.
Rozwiązanie takie należy uznać za nieprawidłowe i niedopuszczalne z punktu
widzenia obowiązujących przepisów prawnych.
Bardzo istotnym aspektem, z punktu widzenia ochrony środowiska, jest
prawidłowe prowadzenie procesu spalania lub innego rodzaju procesu termicznego,
zmierzające już u źródła do minimalizacji negatywnych skutków przebiegu tego
procesu. Oznacza to takie prowadzenie procesu, aby stężenie tlenku węgla w
spalinach było możliwie najniższe (rzędu kilku ppm lub mg/m3). Uzyskanie tak niskich
stężeń CO w spalinach wymaga prawidłowego wyregulowania palników
pomocniczych (tak, aby spalanie paliwa pomocniczego nie było źródłem emisji CO)
oraz prawidłowego natlenienia zarówno w strefie spalania (w komorze spalania
pierwotnego - aby nie dopuścić do powstawania sadzy), jak i spalania wtórnego (w
komorze dopalania, aby cały CO uległ utlenieniu do CO2). Optymalne stężenie tlenu
w procesie spalania odpadów wynosi od 6 aż do 10 ÷ 13 % tlenu, w zależności od
strefy spalania oraz rodzaju spalarni i spalanych odpadów. Często zdarza się,
szczególnie w starych instalacjach, że stężenie tlenu w spalinach ze spalarni
odpadów (w emitorze) przekracza nawet 17 %, ale najczęściej jest to efekt
wprowadzenia dodatkowego powietrza chłodzącego spaliny, poza strefą spalania,
bądź też efekt istnienia nieszczelności w układzie i zasysania „fałszywego” powietrza
(nie biorącego udziału w procesie spalania) do układu poza strefą spalania i
dopalania. Minimalizacja stężenia CO w spalinach jest oprócz zapewnienia
prawidłowych warunków temperaturowych jednym z najbardziej istotnych
parametrów pozwalających prowadzić spalanie w sposób niskoemisyjny. Liczne,
opisane w literaturze badania procesu spalania odpadów wykazały jednoznacznie,
że stężenie większości mikrozanieczyszczeń organicznych w spalinach, będących
produktami niezupełnego spalania odpadów, takich jak WWA, formaldehyd, fenole,
chlorofenole, węglowodory aromatyczne czy węglowodory alifatyczne czy wreszcie
polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i polichlorowane dibenzofurany jest ściśle
skorelowane ze stężeniem tlenku węgla w spalinach. Zależność ta jest w przybliżeniu
proporcjonalna,
stąd
niskie
stężenie
CO
zapewnia
niskie
stężenia
mikrozanieczyszczeń organicznych w spalinach. Istotnym jest też zwrócenie uwagi
na możliwość ograniczenia emisji pyłu w procesie spalania, gdyż według danych
doświadczalnych stężenia wielu zanieczyszczeń (w szczególności metali ciężkich i
polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn i polichlorowanych dibenzofuranów) są ściśle
skorelowane z wielkością emisji pyłu. Jest to spowodowane zawartością praktycznie
wszystkich (poza rtęcią, kadmem i arsenem, które w wysokich temperaturach
występują w postaci par) metali ciężkich w pyle, jak również doskonałą adsorpcją
mikrozanieczyszczeń organicznych, w tym dioksyn i furanów na cząstkach pyłu.
Trzeba również pamiętać, że dominującym mechanizmem powstawania
polichlorowanych dibenzo-p-dioksyn i polichlorowanych dibenzofuranów w procesie
spalania jest mechanizm tzw. syntezy de novo, katalizowany obecnością metali
(miedź, glin, cynk) w pyle osiadłym na układach odzysku ciepła (szczególnie w
zakresie temperatur 250 - 400 oC). Stąd konieczna jest ocena stanu czystości tych
układów, a przede wszystkim ocena możliwości oczyszczania z pyłu powierzchni
wymienników ciepła odbierających ciepło spalin.
W świetle licznych doświadczeń konstrukcyjnych i eksploatacyjnych można
stwierdzić, że system oczyszczania spalin w instalacji termicznego przekształcania
odpadów powinien być wielostopniowy i obejmujący następujące elementy:
• System odpylania spalin (elektrofiltr, filtry tkaninowe lub coraz rzadziej
stosowana bateria cyklonów). Efektywność systemu odpylania jest
bardzo istotna z punktu widzenia ochrony środowiska, gdyż to właśnie
Załącznik Nr 2.
•
•
pył jest nośnikiem emisji metali ciężkich (rtęć, ołów, kadm, miedź,
chrom, mangan, arsen, nikiel, antymon i tal), jak również cząsteczki
pyłu są doskonałym sorbentem dioksyn, stąd też dążenie do
maksymalizacji wydajności urządzeń odpylających. Zazwyczaj w
nowoczesnych, dużych spalarniach odpadów (komunalnych lub
przemysłowych) do odpylania spalin stosuje się elektrofiltry - urządzenia
pozwalające zatrzymać nawet 99,9 % emitowanego pyłu. Wadą
elektrofiltrów jest dodatni wpływ pola elektrostatycznego na przebieg
syntezy „de novo” polichlorowanych dioksyn i furanów. Znacznie
rzadziej stosowane są cyklony, gdyż ich sprawność odpylania jest z
reguły niewystarczająca. Ostatnio coraz częściej stosuje się filtry
tkaninowe. Dzięki zastosowaniu nowoczesnych materiałów filtracyjnych,
odpornych na wysokie temperatury (np. włókna szklane powlekane
specjalnie preparowanym teflonem) udaje się uzyskać bardzo wysokie
stopnie odpylenia przy jednoczesnym znacznym ograniczeniu stężenia
dioksyn w spalinach. Doświadczenie uczy, że zastosowanie filtrów
tkaninowych jest dziś możliwe zarówno w małych spalarniach odpadów
medycznych, jak i wielkich spalarniach odpadów komunalnych.
Układ usuwania gazów kwaśnych - najczęściej w dużych spalarniach
jest to układ mokry, dwustopniowy. W pierwszym stopniu następuje
schładzanie spalin zimną wodą, nawilżanie i absorpcja chlorowodoru
oraz fluorowodoru, zaś w drugim stopniu absorpcja pozostałych gazów
kwaśnych (przede wszystkim SO2) w zawiesinie wodorotlenku lub
węglanu wapniowego, a czasem wodorotlenku sodowego. Jest to
absorpcja połączona z reakcją chemiczną, w wyniku której otrzymuje
się zazwyczaj odpadowy gips oraz chlorek i fluorek wapnia. Wariantem
metody jest zastosowanie suchej technologii odsiarczania (w oparciu o
tlenek, wodorotlenek lub węglan wapniowy) z wcześniejszym
schłodzeniem i nawilżeniem spalin wodą (przy okazji absorpcja HCl i
HF). Zastosowanie suchych układów usuwania gazów kwaśnych stało
się ostatnio coraz częstsze, szczególnie w połączeniu z odpylaniem na
filtrach tkaninowych. W takim układzie udaje się osiągnąć stopnie
skuteczności usuwania zanieczyszczeń ponad 99 %, przy jednocześnie
niższych kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych. Trzeba tu jednak
pamiętać, że szczególnie dodatnio na wydajność usuwania gazów
kwaśnych metodą suchą wpływa nawilżenie spalin - reakcja chemiczna
przebiegająca w warstewce cieczy na powierzchni stałego sorbentu jest
wielokrotnie szybsza od reakcji powierzchniowej gaz-ciało stałe W
efekcie układy bez nawilżania spalin osiągają skuteczności o 10 - 20 %
niższe od układów z nawilżaniem. Połączenie metody suchej z
cyklonem bądź elektrofiltrem nie jest dobre, gdyż czas kontaktu
suchego sorbentu z zanieczyszczonymi gazami spalinowymi jest zbyt
krótki dla uzyskania wysokiej skuteczności (najczęściej osiąga się
skuteczność usunięcia gazów kwaśnych nie przekraczającą 60 %). W
przypadku filtrów tkaninowych warstwa ciała stałego (pył z sorbentem)
osadzonego na tkaninie filtracyjnej pracuje bardzo skutecznie, co
pozwala, przy dobrym nawilżeniu na osiągnięcie skuteczności
przekraczającej 99 %.
Dozowanie koksu aktywnego (węgla aktywnego) w celu eliminacji
(adsorpcji) polichlorowanych dioksyn i furanów, a następnie odpylanie
Załącznik Nr 2.
•
gazów spalinowych na filtrach tkaninowych - tzw. metoda strumieniowopyłowa. Połączenie metody strumieniowo-pyłowej z cyklonem,
elektrofiltrem lub odpylaczem mokrym jest niekorzystne, gdyż czas
kontaktu zanieczyszczeń z węglem jest zbyt krótki i stąd udaje się
osiągnąć skuteczność jedynie ok. 60 %. Podobnie jak dla suchej
metody usuwania gazów kwaśnych jedynie dobre efekty daje
zastosowanie filtrów tkaninowych bądź ceramicznych. Innym wariantem
są adsorbery ze stałym złożem węgla aktywnego usytuowane jako
ostatni element systemu oczyszczania spalin przed wprowadzeniem ich
do komina. To drugie rozwiązanie wymaga dbałości o bezpieczeństwo
pracy, gdyż ze względu na wysokie temperatury spalin oraz
egzotermiczność procesu adsorpcji na węglu zdarza się, że wewnątrz
adsorbera temperatura znacznie wzrasta, co może doprowadzić do
samozapłonu węgla. Adsorpcja pozwala na ograniczenie emisji również
i innych związków organicznych oraz niektórych metali ciężkich (np.
rtęci i kadmu), które adsorbują się na powierzchni węgla (koksu)
aktywnego. W niektórych rozwiązaniach technicznych spalarni zużyty
węgiel aktywny jest wprowadzany razem z odpadami do komory
spalania i w ten sposób nie stanowi on zagrożenia dla środowiska
(ustala się równowaga pomiędzy np. rtęcią związaną w żużlu a rtęcią w
gazach odlotowych, stąd wprowadzenie zwiększonej ilości rtęci do
procesu spalania - zaadsorbowanej na sorbencie węglowym - nie
powoduje istotnego wzrostu jej emisji). W warunkach krajowych tego
rodzaju sposób unieszkodliwiania zużytego węgla aktywnego powinien
zostać ujęty w decyzji w zakresie gospodarki odpadami, mimo, że jak
wskazują doświadczenia eksploatacyjne, nie wiąże się on ze wzrostem
stężeń zanieczyszczeń. W metodzie strumieniowo-pyłowej zużyty pył
węgla aktywnego odpylany jest w układzie filtrów tkaninowych wspólnie
z produktami półsuchego lub suchego oczyszczania gazów
spalinowych. Stanowi on wtórny odpad, który składowany jest na
składowiskach odpadów niebezpiecznych lub coraz częściej
poddawany zestalaniu. W małych spalarniach odpadów przemysłowych
i medycznych powszechne zastosowanie znalazła mieszanina suchego,
dobrze rozdrobnionego tlenku wapnia i pylistego węgla aktywnego (w
ilości ok. 5 - 10 %) powszechnie znana pod handlową nazwą np.
SORBALIT® lub SPONGIACAL® (choć istnieje również wiele innych
mieszanek o podobnych składzie sprzedawanych pod innymi nazwami
handlowymi), której wtrysk do strumienia spalin połączony z odpylaniem
na filtrach tkaninowych pozwala bardzo skutecznie (powyżej 99 %)
usuwać zarówno gazy kwaśne, jak i metale ciężkie, a także dioksyny i
inne mikrozanieczyszczenia organiczne ze spalin.
System redukcji tlenków azotu dotychczas instalowany opcjonalnie,
lecz dziś już coraz częściej. Niezbędne jest bowiem dotrzymywanie
standardów emisyjnych określonych w załączniku nr 5 do
rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie standardów emisyjnych
z instalacji. Aktualnie, we współczesnych spalarniach posiadających
nowoczesne instalacje oczyszczania gazów spalinowych system
redukcji tlenków azotu jest powszechnie instalowany. Proces redukcji
tlenków azotu może być realizowany dwiema podstawowymi
technikami:
Załącznik Nr 2.
SNCR - selektywna redukcja niekatalityczna polegająca na
wprowadzeniu do komory spalania gazowego amoniaku, wody
amoniakalnej bądź mocznika, które to substancje w temperaturze
ok. 850 - 950oC redukują tlenki azotu do wolnego azotu. Istotną
sprawą jest tutaj odpowiedni zakres temperatury. Selektywna
niekatalityczna redukcja tlenków azotu przebiega z najlepszą
wydajnością w temperaturze ok. 900 - 950oC. Zarówno wzrost
temperatury powyżej 1000oC, jak i spadek poniżej 850oC
powodują spadek efektywności redukcji, który maksymalnie
wynosi ok. 50 - 80 %.
- SCR - selektywna redukcja katalityczna polegająca na tym, że
oczyszczone z pyłu i gazów kwaśnych (podanymi powyżej
metodami) gazy spalinowe po podgrzaniu do temperatury ok.
300oC i wymieszaniu z roztworem amoniaku kierowane są na
monolityczne złoże katalityczne (katalizator platynowy lub
wanadowo-tytanowy na nośniku z dwutlenku tytanu), gdzie
następuje redukcja tlenków azotu do wolnego azotu. Proces ten
przebiega bardzo dobrze z wydajnością powyżej 90 %, często 95
- 99 %.
Zarówno selektywna niekatalityczna redukcja tlenków azotu (SNCR),
jak i selektywna katalityczna redukcja tlenków azotu (SCR) prowadzone
są przy udziale roztworu amoniaku. Dodatkowym efektem zastosowania
systemu katalitycznej lub niekatalityczej redukcji tlenków azotu jest
również skuteczna redukcja emisji polichlorowanych dioksyn i furanów przebiegająca dla układów katalitycznych z wydajnością ok. 90 - 99 %
(katalityczny rozkład - odchlorowanie i utlenienie dioksyn), zaś dla
układów niekatalitycznych z wydajnością ok. 60 - 70 % (wiązanie chloru
w strefie spalania i poza strefą spalania, podczas chłodzenia spalin).
-
Wartości dopuszczalnych stężeń zanieczyszczeń w gazach odlotowych ze
spalarni odpadów określone zostały w rozporządzeniu Ministra Środowiska w
sprawie standardów emisyjnych z instalacji. Rozporządzenie to określa zarówno
dopuszczalne stężenia określane dla wartości średnich 30-minutowych, jak i
średniodobowych, których dotrzymanie będzie kontrolowane w oparciu o system
ciągłego monitoringu emisji. System monitoringu w odniesieniu do takich
zanieczyszczeń, jak: pył, SO2, CO, HCl, HF, suma związków organicznych jako TOC
jest wymagany we wszystkich spalarniach już od 1 stycznia 2003 roku. Szczegółowe
zasady prowadzenia monitoringu emisji zanieczyszczeń określone zostały w
rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia
pomiarów wielkości emisji.
Problem jakości ścieków pochodzących ze spalarni odpadów jest uregulowany
w kilku aktach prawnych. Przede wszystkim w rozporządzenie Ministra Środowiska w
sprawie warunków, jaki należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do
ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego
uregulowało problem zrzutów ścieków z instalacji termicznego przekształcania
odpadów, w szczególności z systemu oczyszczania spalin. W istotny sposób
ogranicza ono zrzuty ścieków ze spalarni odpadów, w szczególności limitując
stężenia metali ciężkich oraz polichlorowanych dioksyn i furanów w ściekach. W tej
sytuacji w nowoczesnych instalacjach termicznego przekształcania odpadów
preferowanym powinien być bezściekowy system oczyszczania spalin. Absolutnie
Załącznik Nr 2.
niedopuszczalne jest natomiast wprowadzanie zużytych roztworów absorpcyjnych,
bez żadnego oczyszczania, do sieci kanalizacyjnej. Ponadto istniejące
rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie sposobu realizacji obowiązków
dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków wprowadzania ścieków do
urządzeń
kanalizacyjnych
regulują
wprowadzanie
ścieków
do
wód
powierzchniowych, ziemi oraz urządzeń kanalizacyjnych.
2. Ocena postępowania z odpadami wtórnymi
Kolejnym istotnym elementem jest ocena sposobu postępowania z
powstającymi w spalarni wtórnymi odpadami z procesu termicznego przekształcania
odpadów. Najczęściej są to następujące odpady:
- żużel po procesie spalania
- kod: 19 01 11*) lub 19 01 12
- odpady stałe z pirolizy odpadów
- kod: 19 01 17*) lub 19 01 18
- odpady z procesu oczyszczania spalin:
1. popioły lotne
- kod: 19 01 13*) lub 19 01 14
2. pyły
- kod: 19 01 15*) lub 19 01 16
3. placki filtracyjne, szlamy i inne
odpady z oczyszczania spalin
- kod: 19 01 05*), 19 01 06*)
19 01 07*)
- zużyte sorbenty (węgiel aktywny) z procesu
oczyszczania spalin
*)
- kod: 19 01 10*)
- odpad niebezpieczny
Jak widać, niektóre z nich mogą być klasyfikowane jako odpad niebezpieczny
lub inny niż niebezpieczny. Kryterium klasyfikacji jest zawartość substancji
niebezpiecznych - w tym przypadku metali ciężkich, polichlorowanych dioksyn i
furanów itp. Żużel po procesie spalania zazwyczaj może być klasyfikowany jako
odpad inny niż niebezpieczny, ale taka klasyfikacja wymaga badań. Zakres tych
badań jest określony w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie warunków
uznawania odpadów za inne niż niebezpieczne. W przypadku zakwalifikowania żużla
po termicznym przekształcaniu odpadów jako odpad inny niż niebezpieczny może
być on deponowany na składowiskach odpadów innych niż niebezpieczne lub
obojętnych albo wykorzystywany jako materiał budowlany. W przeciwnym przypadku
może być on deponowany jedynie na składowiskach odpadów niebezpiecznych.
Odpady stałe z procesu pirolizy (koks pirolityczny) zazwyczaj zawierają bardzo wiele
substancji toksycznych dla środowiska i najczęściej są klasyfikowane jako odpady
niebezpieczne. Ponadto tego typu odpady mogą zawierać znacznie więcej węgla
organicznego niż przewidują to krajowe uregulowania, na co należy także zwrócić
uwagę. Natomiast pozostałe odpady - popioły lotne, pyły, placki filtracyjne, szlamy i
inne produkty procesu oczyszczania gazów spalinowych bezwzględnie muszą być
taktowane jako odpady niebezpieczne - koncentracja metali ciężkich i
polichlorowanych dioksyn i furanów jest tam zwykle bardzo wysoka. Odpady te po
uprzednim zestaleniu (immobilizacji zanieczyszczeń) powinny być składowane na
składowiskach odpadów niebezpiecznych. Ostatni odpad - zużyty sorbent (węgiel
aktywny) z oczyszczania gazów spalinowych zawiera zazwyczaj bardzo wiele
Załącznik Nr 2.
substancji niebezpiecznych. Jak już wspominano może być on zawrócony do
procesu - wprowadzony do procesu spalania i tam bezpiecznie unieszkodliwiony, tym
samym wcale nie musi być składowany na składowiskach odpadów
niebezpiecznych.
Prawidłowe rozwiązanie problemu zagospodarowania wtórnych odpadów z
procesu spalania odpadów jest jednym z najważniejszych czynników decydujących o
wynikach przeglądu ekologicznego. Przykładowe wytyczne postępowania z wtórnymi
odpadami z instalacji termicznego przekształcania odpadów przedstawiono poniżej:
Rodzaj odpadu
Żużel
i
paleniskowe
Zagrożenie
popioły Zależne od wymywalności
metali ciężkich oraz wyników
badań
określonych
w
rozporządzeniu
Ministra
Środowiska
w
sprawie
warunków
uznawania
odpadów
za
inne
niż
niebezpieczne
Koks
pirolityczny
(pozostałość stała po
procesach pirolizy lub
zgazowania)
Sposób postępowania
W przypadku niskiej wymywalności metali
możliwe budowlane wykorzystanie lub
składowanie na składowiskach odpadów
innych niż niebezpieczne lub obojętnych, w
pozostałych
przypadkach
składowisko
odpadów niebezpiecznych
Wysokie
zagrożenie
ze Spalenie
w
względu
na
zawartość niebezpiecznych
substancji organicznych oraz
dioksyn
spalarni
odpadów
Popioły lotne i pył z Wysokie
zagrożenie
ze Składowisko odpadów niebezpiecznych,
układów odpylania
względu na zawartość metali wskazane zestalanie poprzez betonowanie
odpadów w bloczki
ciężkich i dioksyn
zagrożenie
Stałe produkty reakcji z Wysokie
układów oczyszczania względu na zawartość metali wskazane betonowanie odpadów w bloczki
gazów
Osady z oczyszczania Wysokie
zagrożenie
ścieków
względu na zawartość metali wskazane betonowanie odpadów w bloczki
ciężkich
Zużyte katalizatory
Wysokie
zagrożenie
ze Składowisko odpadów niebezpiecznych lub
względu na zawartość metali zakład przetwórczy
ciężkich
Zużyty węgiel aktywny
Wysokie
zagrożenie
ze Najczęściej spalanie w spalarni odpadów
względu na zawartość metali niebezpiecznych (może być we własnej
jako dodatek do innych spalanych
odpadów)
lub
deponowanie
w
podziemnych, suchych wyrobiskach kopalń
(Niemcy, Austria)
3. Ocena systemów kontrolnych
Ostatnim, bardzo ważnym elementem oceny spalarni odpadów jest weryfikacja
jej wyposażenia w systemy kontroli parametrów procesu spalania (pomiar
temperatury, ciśnienia, stężenia tlenu i wilgotności spalin na wylocie z komory
dopalania) oraz ciągłego monitoringu emisji zanieczyszczeń w spalinach (ciągły
pomiar stężenia tlenu, tlenku węgla, dwutlenku siarki, chlorowodoru, sumy
węglowodorów jako TOC, a także temperatury, ciśnienia, wilgotności spalin i ich
objętościowego przepływu). Niestety tylko bardzo niewielka część instalacji posiada
takie układy pomiarowe. System kontroli parametrów procesu spalania występuje w
Załącznik Nr 2.
kilkunastu instalacjach, natomiast system ciągłego monitoringu emisji jest
zdecydowaną rzadkością.
Przepisy wspólnotowe nie wymagają natomiast, aby w sposób ciągły
prowadzona była rejestracja czasu przebywania spalin w danej temperaturze, w
komorze dopalania. Czas przebywania spalin jest wielkością, która wylicza się jako
iloraz objętości komory dopalania (w której panuje wymagana prawem temperatura
850oC lub 1100oC) i aktualnego objętościowego strumienia spalin (odniesionego do
temperatury panującej w komorze dopalania).
Przedstawiając ocenę stanu technicznego spalarni wystarczy stwierdzić, czy w
oparciu o zainstalowane w instalacji przyrządy pomiarowe i znajomość geometrii
komory dopalania podmiot prowadzący instalację jest w stanie wykazać, że
spełnione są wymagane przepisami temperatury i czas przebywania spalin.
Załącznik Nr 3.
Załącznik nr 3
Charakterystyka niektórych typów instalacji termicznego przekształcania odpadów medycznych
eksploatowanych w Polsce
Producent
Typ instalacji
Charakterystyka instalacji
Ocena
Węgry
MHK,
KHK
Komorowy piec do spalania odpadów medycznych
wyposażony najczęściej w dwa palniki olejowe (gazowe), bardzo mała komora dopalania, często wyposażone w układ odzysku ciepła, najczęściej brak
jakiegokolwiek układu oczyszczania spalin, załadunek ręczny, brak jakichkolwiek systemów kontroli
procesu.
Nie spełnia wymogów określonych w prawie zbyt mała komora dopalania, brak systemów
oczyszczania spalin, brak automatyki załadunku.
Ze względu na konstrukcję oraz datę produkcji
(lata 70-te i 80-te) praktycznie nie nadaje się do
modernizacji.
Jugosławia
Univerzal-12
wyposażony najczęściej w dwa palniki olejowe (gazowe), bardzo mała komora dopalania, najczęściej
brak jakiegokolwiek układu oczyszczania spalin,
załadunek ręczny, brak jakichkolwiek systemów
kontroli procesu.
modernizacji.
Czechy
SP-1203,
SP-1204
wyposażony najczęściej w dwa palniki olejowe (gazowe), bardzo mała komora dopalania, układ
oczyszczania spalin - bateria cyklonów, załadunek
ręczny, drzwi komory otwierane elektrycznie, pomiar temperatury na wyjściu z komory spalania
Nie spełnia wymogów określonych w prawie zbyt mała komora dopalania, ubogi system
oczyszczania spalin (tylko cyklony), brak automatyki załadunku. Ze względu na konstrukcję
oraz datę produkcji (lata 70-te i 80-te) praktycznie nie nadaje się do modernizacji.
Załącznik Nr 3 - strona 1
Załącznik Nr 3.
Producent
Typ instalacji
Ocena
Przedsiębiorstwo SO-75,
Zagraniczne
SO-150
ATA, Brok
(Polska)
wyposażony najczęściej w dwa palniki olejowe (gazowe), bardzo mała komora dopalania, najczęściej
brak jakiegokolwiek układu oczyszczania spalin,
załadunek ręczny.
modernizacji.
MESTER Kft
(Węgry)
VH-150/M
wyposażony w dwa palniki olejowe (gazowe), komora dopalania, układ odzysku ciepła, system
oczyszczania spalin składający się z multicyklonu,
filtrów ceramicznych, komory zeolitowej (adsorpcja)
oraz absorbera (roztwór NaOH), opcjonalnie automatyczny system dozowania odpadów. Układ kontroli temperatury procesu. Bardzo niska jakość wykonania, kłopoty z trwałością wymurówki pieca.
W sprzyjających warunkach (nowa instalacja)
może spełnić wymagania określone w prawie.
Brak jest jednoznacznych danych, lecz najprawdopodobniej objętość komory dopalania jest zbyt
mała i nie pozwala na dotrzymanie warunku 2
sekund czasu przebywania. Pomiar temperatury
w komorze dopalania odbywa się w strefie oddziaływania palnika i tym samym nie ma pewności, co do dotrzymania wymaganej temperatury.
Z 4 zakupionych instalacji w połowie lat dziewięćdziesiątych dziś nie pracuje już żadna.
DAELLI Calor
Impianti
(Włochy)
FIP-1,7,
FIP-2,1
Dwukomorowa instalacja do spalania odpadów
medycznych z węzłem spalania wstępnego i
komorą dopalania. Układ odzysku ciepła. System
oczyszczania spalin - filtry tkaninowe i absorber
gazów kwaśnych (wodny roztwór NaOH). Układ
kontroli temperatury procesu.
Ze względu na brak układów adsorpcyjnych
mogą wystąpić przekroczenia emisji dioksyn
i metali ciężkich. Wskazana modernizacja
instalacji.
Załącznik Nr 3.
Producent
Typ instalacji
Ocena
Howalwerk AG
(Lichtenstein)
GG-7,
GG-14
Dwukomorowa instalacja z węzłem spalania
Bez problemu spełnia wymagania określone w
wstępnego i komorą dopalania. Układ odzysku cie- prawie.
pła. Bardzo wydajny system oczyszczania spalin dwustopniowa absorpcja (woda i wodny roztwór
NaOH), wtrysk „Sorbalitu®” i filtr tkaninowy, dobry
system kontroli parametrów procesu. Nie przystosowana do pracy ciągłej (maksimum 12 godzin),
bardzo wysoka jakość wykonania.
PUROTHERM,
(Austria)
PL-18-600,
PL-4-100
wstępnego i komorą dopalania. Układ odzysku ciepła. Wydajny system oczyszczania spalin - absorpcja gazów kwaśnych, dyszą Veturiego. Brak układów adsorpcyjnych. Dobry system kontroli parametrów procesu. Dobra jakość wykonania.
ENVIKRAFT,
(Dania)
EK-115
pła. Wydajny system oczyszczania spalin
- wtrysk „Sorbalitu®” i filtr tkaninowy. Dobry system
kontroli parametrów procesu. Bardzo dobra jakość
wykonania.
SEGHERS
(Belgia)
MWDS
Fluidalna instalacja spalania odpadów o dużej wydajności. Wydajny system oczyszczania spalin z
absorpcją gazów kwaśnych i odpylaniem. Brak
układów adsorpcyjnych. Dobry system kontroli parametrów procesu. Bardzo dobra jakość wykonania.
i metali ciężkich. Wskazana modernizacja instalacji.
i metali ciężkich. Wskazana modernizacja instalacji.
Załącznik Nr 3.
Producent
Typ instalacji
Ocena
Starsze instalacje z mokrym lub suchym systemem oczyszczania spalin nie spełniają wymogów emisyjnych. Część starszych instalacji nie
posiada układów odzysku ciepła (schładzanie
spalin powietrzem) ani też automatyki załadunku
odpadów. Nowe instalacje z tzw. systemem
dwukolumnowym lub trójkolumnowym bez problemu spełniają wymogi określone w prawie.
ATI Muller
(Francja)
CP-50,
CP-100,
HP-500,
wstępnego i komorą dopalania. Układ odzysku ciepła. Wydajny system oczyszczania spalin
- wtrysk „Sorbalitu®” i filtr tkaninowy, ale tylko w
części najnowszych instalacji (tzw. system dwukolumnowy). Najnowsze rozwiązania maja system
tzw. „trójkolumnowy” z podwójnym wtryskiem sorbenta („Sorbalitu®” i „Spongiacalu®”). Dobry system
kontroli parametrów procesu. Dobra jakość wykonania.
GPPU Gdańsk
(Polska)
SP-50,
SP-100,
SP-150,
SP-300
pła. Wydajny system oczyszczania spalin
- w trójfazowej warstwie fluidalnej oraz adsorber
węglowy. Dobry system kontroli parametrów procesu. Dobra jakość wykonania.
EKOFORMA
(Polska)
WPS-500,
WPS-1000,
WPS-1500,
WPS-2500
Komora pirolityczna ogrzewana elektrycznie, gazy
pirolityczne spalane w palniku. Brak systemów
oczyszczania spalin, brak wyodrębnionej komory
dopalania. Brak systemu kontroli procesu.
Nie ma szans na spełnienie wymagań ze
względu na brak komory dopalania, wysoką zawartość substancji palnych w koksie pirolitycznym oraz wielkość emisji zanieczyszczeń (w
szczególności emisji CO). Brak automatyki załadunku i systemów kontroli procesu.
Uwaga:
Pod pojęciem „Sorbalit®”, „Spongiacal®” (nazwy handlowe) rozumiany jest stały sorbent zawierający wysokorozdrobniony tlenek wapnia
(CaO) oraz 5 - 10 % dodatek węgla aktywnego (w postaci pyłu) stosowany w suchych układach oczyszczania spalin.

Wytyczne sporządzania przeglądów ekologicznych spalarni odpadów

Transkrypt

Podobne dokumenty

21 czerwca 2016 (wtorek)

Piec wolnostojący KOZA K5 S z zamykaną wnęką na drewno

Wymagania techniczne dla mebli

Raport o oddziaływaniu na środowisko - bip.kolo.pl