Mgr E Kasperska Historia języka polskiego V sem ĆW

Historia języka polskiego
(ćwiczenia)
Prowadzący: mgr Ewelina Kasperska
Liczba godzin: 30
Czas trwania przedmiotu: semestr V, zimowy 2011/2012
Forma zajęć: ćwiczenia
Forma zaliczenia: zaliczenie
Celem zajęć jest przegląd stylów i gatunków poszczególnych okresów, zauwaŜenie
innowacyjnych i ustępujących zjawisk językowych, obcowanie z tekstami dawnymi (m.in.
przyjrzenie się pisowni zabytków i innych pism). Zagadnienia poświęcone zjawiskom
stylistycznym dominującym w określonej epoce uzupełnione zostaną o kwestie dotyczące
stylizacji (językowej, literackiej), w tym głównie archaizacji i dialektyzacji. Praca z tekstami
staropolskimi zaowocować winna syntezą wiedzy na temat rozwoju polskiej ortografii.
Problematyka ćwiczeń:
1. W kręgu zagadnień związanych z historią języka – przypomnienie definicji
niezbędnych terminów (język, gwara, dialekt, idiolekt, innowacja, archaizm,
neosemantyzm, styl i in.).
2. Językowe zabytki polszczyzny – analiza wybranych tekstów, zwrócenie uwagi na
osobliwości językowe i stylistyczne tekstów (Geograf bawarski, Kronika Thietmara,
Dagome iudex, Bulla gnieźnieńska, Bulla wrocławska, Przywilej trzebnicki, Kronika
Galla Anonima, Kronika Wincentego Kadłubka, Liber Fraternitatis Lubiniensis,
Nekrolog premonetsratensów, Księga henrykowska, Bogurodzica, Kazania
Świętokrzyskie, Psałterz floriański, roty sądowe z ksiąg poznańskich i krakowskich,
Kazania gnieźnieńskie, Biblia królowej Zofii, Legenda o św. Aleksym, Rozmowa
Mistrza Polikarpa ze Śmiercią, Psałterz puławski, Rozmyślanie przemyskie).
3. Stylistyka tekstów średniowiecznych – T. Skubalanka: styl hymniczny i retoryczny,
psałterzowo-biblijny, styl romansów XVI-wiecznych; Z. Klemensiewicz: styl
artystyczny, dydaktyczno-normatywny, praktyczny.
4. Charakterystyka stylu poetów Odrodzenia: Biernata z Lublina i Mikołaja Reja.
5. Wyjątkowość stylu Jana Kochanowskiego na tle poezji Odrodzenia. Poetyzmy – ich
rodzaje i geneza.
6. Jedność w róŜnorodności – charakterystyka stylu barokowego (słownictwo, środki
stylistyczne, zasady kompozycyjne, wersyfikacja, gatunki).
7. Style literatury XVIII wieku (retoryczny, potoczny, styl pieśni ludowej, modlitewnobiblijny).
8. Style prozy uŜytkowej okresu od XVI do XIX wieku (publicystyczny, naukowy,
urzędowy, inne: tzw. literatura prywatna – listy, pamiętniki, poradniki).
9. Stylizacja językowa w literaturze – rodzaje stylizacji, stylizacja a stylizowanie i in.
Archaizacja i dialektyzacja.
10. Historia pisma i ortografii.
11. Dawne słowniki i gramatyki języka polskiego.
1
Literatura:
Borawski Stanisław, Furdal Antoni, Wybór tekstów do historii języka polskiego,
Warszawa 2003.
Dubisz Stanisław, Uwagi o dialektyzacji w „Konopielce” Edwarda Redlińskiego,
„Poradnik Językowy” z. 7, 1977.
Gajda Stanisław, Styl naukowy, [w:] Współczesny język polski, pod red. Jerzego
Bartmińskiego, Lublin 2001.
Jodłowski Stanisław, Losy polskiej ortografii, Warszawa 1979.
Klemensiewicz Zenon, Historia języka polskiego, Warszawa 1999.
Piotrowski Tadeusz, Słowniki języka polskiego, Współczesny język polski, pod red.
Jerzego Bartmińskiego, Lublin 2001.
Polański Edward, Reformy ortografii polskiej – wczoraj, dziś, jutro, BULLETIN DE
LA
SOCIÉTÉ
POLONAISE
DE
LINGUISTIQUE,
fasc.
LX,
2004
(www.mimuw.edu.pl/polszczyzna/PTJ/b/b60_029-046.pdf).
Skubalanka Teresa, Historyczna stylistyka języka polskiego, Wrocław 1984.
Taszycki Witold, Najdawniejsze zabytki języka polskiego, Wrocław-WarszawaKraków, 1927.
Walczak Bogdan, Zarys dziejów języka polskiego, Wrocław 1999.
Wilkoń Aleksander, Problemy stylizacji językowej w literaturze, „Przegląd
Humanistyczny” z. 3, 1984.
Wojtak Maria, Kilka uwag o stylu językowym „Krakowiaków i górali” Wojciecha
Bogusławskiego, „Polonistyka” nr 10, 1989.
Wojtak Maria, Styl urzędowy, [w:] Współczesny język polski, pod red. Jerzego
Bartmińskiego, Lublin 2001.
2