Jak być dobrym słuchaczem

Jak być dobrym słuchaczem
Wprowadzenie
Porozumiewanie się jest procesem dwukierunkowym, ponieważ wymaga odbiorcy – kogoś, kto
słucha, oraz nadawcy – kogoś, kto mówi. Obie składowe są równie ważne. Jeśli któraś z nich
sprawia trudności, to zwykle powoduje to przerwanie komunikacji.
Porozumiewanie się z kimś, kto używa AAC
Niektórzy ludzie niemogący mówić korzystają ze wspomagających sposobów porozumiewania
się (AAC). AAC pozwala im powiedzieć, co chcą i wtedy, kiedy chcą. Jednak rozmowa z
użytkownikiem AAC jest inna niż z osobą mówiącą w sposób naturalny.
Osoba korzystająca z komunikacji wspomagającej zwykle „mówi” dużo wolniej. Może używać
mowy syntetycznej, do której brzmienia słuchacz będzie się musiał przyzwyczaić. Może też
„mówić” w zupełnie inny sposób – na przykład słuchacz będzie musiał odczytywać to, co
nadawca wskaże w tablicy do porozumiewania się lub na ekranie.
Ponieważ komunikacja jest procesem dwukierunkowym, obaj jego uczestnicy są odpowiedzialni
za jej powodzenie. Jest to jednak trudniejsze, gdy jeden z nich porozumiewa się w sposób
niekonwencjonalny.
Artykuł ten daje kilka wskazówek, jak stać się lepszym słuchaczem. Wiele z nich jest
przydatnych w każdej konwersacji, nie tylko z użytkownikiem AAC. Chodzi o to, by stać się
lepszym słuchaczem w każdej sytuacji.
Pozory mogą mylić
Wszyscy jesteśmy nieco niepewni i zaniepokojeni, gdy spotykamy kogoś, kto jest trochę
odmienny. Czasem ten niepokój może stać się barierą, gdyż nie widzimy osoby, a jej
odmienność, na przykład wózek inwalidzki lub tablicę do porozumiewania się. Postaraj się, by
te lęki nie przeszkadzały w komunikacji, gdy rozmawiasz z użytkownikiem AAC. Odpręż się i
ciesz rozmową!
Bądź cierpliwy
• Porozumiewanie się za pomocą AAC zajmuje więcej czasu niż mowa. Choć może być to
czasem trudne, powinniśmy zawsze czekać na koniec wypowiedzi naszego rozmówcy.
• Nie skupiaj się wyłącznie na słuchaniu – zwróć uwagę na inne sposoby komunikacji: mimikę,
wokalizację, gesty. Mogą one czasem wyjaśnić to, co w wypowiedzi słownej było niezbyt jasne.
Czekaj na swoją kolej
• Ponieważ „mowa” użytkownika AAC jest zwykle wolniejsza od naturalnej, trudniej jest mu
przerwać twoją wypowiedź. Patrz uważnie na swojego rozmówcę, by zauważyć każdy sygnał
oznaczający, że chce on coś powiedzieć.
• Nie zakładaj, że wiesz, co ktoś korzystający z AAC chce powiedzieć. Staraj się czekać i
pozwól mu rozpocząć konwersację oraz kontrolować jej przebieg, choć nie zawsze będzie
odpowiadał na to, co powiedziałeś.
Sposób zadawania pytań też jest ważny
• Kiedy o coś pytasz, staraj się nie zadawać więcej niż jedno pytanie na raz – daj użytkownikowi
AAC czas na odpowiedź, zanim pytasz o coś następnego.
• Staraj się raczej zadawać pytania otwarte typu: „Co robiłeś wczoraj wieczorem?”, niż
zamknięte, na które można odpowiedzieć tylko „tak” lub „nie”, na przykład: „Czy wczoraj
1/2
Jak być dobrym słuchaczem
wieczorem oglądałeś telewizję?”
Zgadywanie – nie wszystko jest takie proste!
• Niektórzy ludzie wykorzystujący AAC używają tylko słów kluczowych, a nie pełnych zdań.
Będziesz musiał odgadnąć lub odpowiednio zinterpretować to, co twój rozmówca chce
powiedzieć. Upewnij się zawsze, czy twoja interpretacja jest właściwa.
• Czasem wskazane jest, by odgadywać, co użytkownik AAC chce powiedzieć, zanim skończy
on swoją wypowiedź. Niektórzy ludzie są zadowoleni, kiedy to robisz, inni tego nienawidzą.
Zapytaj osoby, z którą rozmawiasz, czy możesz odgadywać sens jej wypowiedzi, zanim ją
skończy. Jeśli powie „nie”, musisz czekać, aż skończy mówić. Jeśli próbujesz zgadywać,
zapytaj, czy to, o czym pomyślałeś, jest tym, co twój rozmówca chciał powiedzieć.
Kiedy nie rozumiesz, co mówi druga osoba
• Nie udawaj, że wszystko rozumiesz, jeśli tak nie jest. Niech użytkownik AAC, z którym
rozmawiasz, ma świadomość, ile zrozumiałeś. Powiedz, że nie zrozumiałeś wszystkiego i
poproś o powtórzenie lub powiedzenie tego innymi słowami. Możesz poprosić o pokazanie, co
ma na myśli za pomocą gestów lub mimiki, albo wskazanie rzeczy, o której mowa (o ile jest to
możliwe). Jeśli potrafi literować, poproś, by przeliterował słowo, którego nie mogłeś zrozumieć.
Być może jakaś inna osoba zrozumiała wszystko – spytaj swojego rozmówcę, czy jest w pobliżu
ktoś, kto wie, o co chodzi.
• Czasem problem jest spowodowany hałasem. Jeśli masz trudności ze zrozumieniem
wszystkiego, zmieńcie miejsce rozmowy na spokojniejsze lub przycisz radio czy telewizor.
Tekst niniejszy publikujemy za zgodą Communication Matters/ISAAC-UK www.communication
matters.org.uk
Tłumaczenie: Paweł Szczawiński
2/2