Publikacja pt. "Świetlica szkolna. Rola i zadania świetlicy szkolnej w

Publikacja pt. "Świetlica szkolna. Rola i zadania świetlicy szkolnej w

Izabela Niewiejska
Świetlica szkolna.
Rola i zadania świetlicy szkolnej w kontekście wychowawczo-opiekuńczej funkcji szkoły
Świetlica szkolna jest częścią składową szkoły. Nie funkcjonuje jako samodzielna
jednostka organizacyjna, lecz miejsce, w którym realizuje się prace nad kształtowaniem
osobowości uczniów. Działalność świetlicy wpisuje się w działalność pracy szkoły, a poprzez
realizowany w niej plan pracy opiekuńczej, wychowawczej i dydaktycznej realizowany jest
Plan Pracy Szkoły w tym obszarze. Podstawą prawną funkcjonowania świetlicy szkolnej jest
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 z późn. zm.).
Ustawa ta została uzupełniona szeregiem aktów prawnych niższej rangi, w tym m.in.
Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 lutego 1994r. w sprawie rodzajów,
organizacji
zasad
działania
publicznych
placówek
opiekuńczo-wychowawczych
i
resocjalizacyjnych ( Dz. U. Nr 41 z 28 marca 1994r. ). Oczywiście odniesień do świetlicy
szkolnej doszukać się można i w innych regulacjach, które w większym lub mniejszym
zakresie podejmują poszczególne aspekty funkcjonowania szkolnej świetlicy1.
1 Do aktów tych zaliczyć można: Ustawę z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2014 r. poz.
191), •Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), Ustawę
z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r. Nr 234, poz. 153
z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie ramowych planów
nauczania w szkołach publicznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 204), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 12
marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i
wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego
zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2013 r. poz. 1207), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i
Sportu z 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki
dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji
(Dz. U. z 2002 r. Nr 23, poz. 225 z późn. zm.), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 26 października
2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. z 2012 r. poz. 1196),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 27 października 2009 r. w sprawie wymagań, jakim powinna
odpowiadać osoba zajmująca stanowisko dyrektora oraz inne stanowisko kierownicze w poszczególnych typach
publicznych szkół i rodzajach publicznych placówek (Dz. U. z 2009 r. Nr 184, poz. 1436 z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 17 grudnia 2010 r. w sprawie podstawowych warunków
niezbędnych do realizacji przez szkoły i nauczycieli zadań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych oraz
programów nauczania (Dz. U. z 2011 r. Nr 6, poz. 23), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 18 grudnia
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Jednakże przepisy prawa oświatowego zdają się nie doceniać faktycznego znaczenia
świetlic. Taki stan prawny sprawia wrażenie, jakby działalność świetlic była spychana na
margines, a przecież jest to miejsce, które zastępuje dzieciom czasami na długie godziny ich
rodzinny dom. Właściwa opieka świetlicy umożliwia dziecku zaspokojenie rzeczywistych
potrzeb, które stają się czynnikiem rozwoju całej jego osobowości.
Pery i Kmita w sposób wyjątkowo zwięzły nawyzywają świetlicę „szkolną przestrzenią
wolnego czasu”2. Z wiele mówiącą nazwą połączyli oni zadania świetlicy i zatrudnianych w
niej nauczycieli: „Wychowawca świetlicy powinien szukać ciekawych i nowych metod pracy.
Tylko dzięki takiej postawie jest w stanie zaspokoić potrzeby uczniów i wskazać im alternatywę
chociażby dla komputerów i innych gadżetów cyfrowych. Pomysłów do swojej pracy może
szukać wszędzie – wystarczy, by miał „oczy szeroko otwarte” oraz twórczy umysł”3. Zarówno
z wcześniejszych, jak i najnowszych aktów prawnych4 oraz powinności wychowawcy, który
pracuje w szkolnej świetlicy, wynika, że zapewnienie opieki uczniom nie wyczerpuje zadań i
oczekiwań związanych z funkcjonowaniem świetlicy. Podkreślić trzeba, że świetlica jest
częścią szkoły i nie funkcjonuje jako samodzielna jednostka organizacyjna. Tu, w innych
warunkach, wychowawca kontynuuje plany pracy opiekuńczej, wychowawczej i dydaktycznej
zgodne z Planem Pracy Szkoły.
Świetlica jednak świetlicy nie równa, toteż ze względu na ich szczególne funkcje
wyróżniamy:
- świetlice przy szkołach podstawowych – zajmujące się opieką dzieci, które aktualnie
przyjdą do niej lub oczekują na środki lokomocji do domu;
2013 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego
w roku 2014 (Dz. U. z 2013 r. poz. 1687), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013
r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach (DZ.U. z 2013 r. poz. 532), Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja
2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624).
2
A. Pery, D. Kmita, Świetlica – szkolną przestrzenią czasu wolnego. Funkcjonowanie świetlic szkolnych.
Poradnik dla gmin i dyrektorów szkół, Internet, dostęp: 27.03.2015 r.], dostępny:
file:///C:/Documents%20and%20Settings/Administrator/Moje%20dokumenty/Downloads/swietlica%20%20szko
ln%20przestrzeni%20czasu%20wolnego%20(1).pdf..
3
Tamże, s. 15.
4
Por. znowelizowana ustawa o oświacie z 2014 r.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
- świetlice z dożywianiem, typowe dla dużych szkół podstawowych oraz gimnazjów.
Mają one możliwość prowadzenia różnorodnych zajęć pozalekcyjnych oraz otoczenia opieką
dzieci będących w trudnych warunkach środowiskowych;
- świetlice z rozszerzonym programem dydaktyczno - wychowawczym, prowadzące
zajęcia w stałych grupach wychowawczych. Różnorodny program pracy może być realizowany
tylko wtedy, gdy świetlica ma salę do odrabiania lekcji, duży wybór kół zainteresowań, dostęp
do boiska, sali gimnastycznej, biblioteki, środków medialnych. Dużym atutem tego rodzaju
świetlic jest możliwość organizowania zajęć w grupach wiekowych;
- świetlice socjoterapeutyczne, które zajmują się zagospodarowaniem wolnego czasu
dzieci z rodzin patologicznych.
Problem organizacji pracy i zadań świetlicy nie należy do najpopularniejszych w
literaturze z obszaru pedagogiki, a spotkać można się nawet z opinią, iż „Temat świetlic
wyraźnie wydaje się być na marginesie oficjalnego dyskursu pedagogicznego”5. Tymczasem
oczekiwania wobec wychowawcy są znaczące: „… nauczyciel-wychowawca świetlicy
powinien posiadać bogaty warsztat pracy, lecz nie może liczyć na szeroką ofertę w postaci
gotowych programów, publikacji czy wzorcowych scenariuszy. Ma to duży walor twórczy,
gdyż sam decyduje o tematyce i przekazywanych dzieciom treściach oraz dostosowuje do nich
właściwe i adekwatne do wieku metody i techniki zajęć świetlicowych. Obszar zainteresowań
współczesnych dzieci ewoluuje i mądry wychowawca winien uwzględniać te zmiany w swojej
pracy, orientować się, co ciekawi jego podopiecznych oraz dopuszczać dzieci do wspólnego
decydowania, o czym będą zajęcia świetlicowe. W związku z tym wyłaniają się ważne cechy
kompetentnego wychowawcy – otwartość, elastyczność i umiejętność słuchania. Ta ostatnia
cecha jest niezbędna w pracy świetlicowej, ponieważ dzieci potrzebują wsparcia po trudach
lekcji, surowej i ciągłej ocenie, która może wywoływać negatywne emocje. Dzięki dobremu
kontaktowi z nauczycielem świetlicy, jego troskliwości, życzliwości, uśmiechowi, uczniowie
postrzegają świetlicę jako miejsce przyjazne i mogą również dzięki temu zmienić nastawienie
do szkoły”6.
U. Pańka, Wstęp. Świetlica we współczesnej szkole, w: Świetlica we współczesnej szkole, red. U. Pańka, Szczecin
2012, s. 6.
6
A. Pery, D. Kmita, Świetlica – szkolną przestrzenią czasu wolnego, dzieł. cyt., s. 14.
5
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Głównym zadaniem świetlicy jest organizacja czasu wolnego uczniów pozostających
na terenie szkoły przed lub po zakończonych zajęciach lekcyjnych, zapewnienie opieki
wychowawczej, rozwijanie zainteresowań i uzdolnień wychowanków. Zajęcia świetlicowe są
ważnym łącznikiem między działaniami rodziny i szkoły w wychowaniu dziecka. Łączą
realizację obowiązków rodzicielskich z działaniami wychowawczo-opiekuńczymi szkoły.
Korzystanie ze świetlicy szkolnej pozwala na dokładniejsze poznanie ucznia oraz szybkie
rozpoznanie źródeł wielu negatywnych zjawisk występujących wśród młodzieży i dzieci i
skuteczne zapobieganie im. Świetlica może też wzmacniać pozytywne oddziaływanie grup
rówieśniczych, które jest znaczącym czynnikiem w kształtowaniu osobowości młodego
człowieka. Rozwój osobowości dziecka, jego powodzenia szkolne i poczucie własnej wartości
zależą w dużej mierze od osiągnięcia pozytywnych wyników w nauce. Dlatego też jednym z
głównych kierunków pracy świetlicy szkolnej jest stworzenie wychowankom odpowiednich
warunków do odrabiania prac domowych.
Ponieważ dzieci żyją w różnych środowiskach, świetlica w pewnym stopniu musi
przyjąć na siebie zadanie wyrównywania braków i zaniedbań w zakresie wychowania ucznia.
Trzeba wdrażać wychowanków do samodzielnej i systematycznej pracy. Wyniki dzieci w nauce
zależą nie tylko od wiadomości i umiejętności szkolnych, ale również od ich postaw, zachowań
w szkole, od stosunku do wychowawców i kolegów. Świetlica powinna być zatem miejscem
właściwego wykorzystania czasu wolnego, a wychowawca powinien być animatorem
poczynań, które pozwalają rozwijać i kształtować uzdolnienia i zainteresowania uczniów. W
świetlicy powinny pracować różnego rodzaju koła, mające ściśle określone zadania i
zamierzenia wychowawcze. Podstawowym ich celem jest wzrost aktywności np. rozwijania
zainteresowań, zamiłowań i uzdolnień.
Powszechnie wiadomo, iż podstawowym sposobem aktywności ruchowej dziecka jest
zabawa. Swobodny, zabawowy charakter zajęć świetlicowych może sprzyjać kształtowaniu
wyobraźni i postaw twórczych. Zabawy ruchowe i działalność plastyczna spełniają ważną rolę
terapeutyczną- rozładowują napięcie emocjonalne, dają ujście dla energii, uspokajają i
odprężają. Pozwalają poczuć smak zwycięstwa nawet tym uczniom, którzy na co dzień mają
trudności w nauce. Toteż zajęcia ruchowe, wycieczki i turystyka powinny na stałe zapisać się
w planie pracy świetlicy. Zajęcia te uczą samodzielności, dyscypliny i inicjatywy, jednoczą i
aktywizują zespół, rozbudzają upodobania sportowe i turystyczne.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Świetlice szkolne pełnią także bardzo ważną funkcję społeczną, przez którą należy
rozumieć jej udział w życiu środowiska społecznego. Więź świetlicy z lokalnym środowiskiem
wzbogaca jej działalność o nowe treści i pogłębia wychowawcze oddziaływania na dzieci.
Dzięki imprezom i pracom na rzecz środowiska świetlica staje się ośrodkiem życia
kulturalnego, społecznego i towarzyskiego. Stwarza przez to dzieciom warunki do uczestnictwa
w kulturze oraz kształtuje kulturalne nawyki życia codziennego.
Nakreślone przez literaturę przedmiotu funkcje świetlic szkolnych z pewnością
pozwalają zyskać właściwe wyobrażenie na temat ich pracy, niemniej dla pełnego poznania
faktycznych aspektów funkcjonowania świetlic szkolnych należy przyjrzeć się ich
codziennemu działaniu w praktyce. I taka właśnie konfrontacja założeń teoretycznych z
codziennością szkolną stanowi główny cel niniejszej pracy. Analiza pozyskanych danych
pomaga w nakreśleniu rzeczywistej roli świetlicy w życiu szkoły, określeniu jej znaczenia dla
wsparcia procesu dydaktycznego oraz rozwoju społecznej funkcji placówki.
Wyniki badań
Tekst przygotowano w oparciu o dane z badania przeprowadzonego w styczniu i lutym
2015, w którym wzięły szkoły uczestniczące w projekcie
„Kompetencje zawodowe
nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się i lokalnej strategii
oświatowej w powiecie ostrzeszowskim”. Dane wykorzystane w niniejszej analizie pozyskano
metodą ankiety skierowanej do 35 placówek. Na informację zwrotną złożyły się dane z 12
formularzy. Pozyskano również informację od 6 placówek, w których nie działa szkolna
świetlica. W sumie ankiety pochodziły z 9 szkół podstawowych, 2 gimnazjalnych oraz 1 szkoły
ponadgimnazjalnej, przy czym zaznaczyć należy, iż w tej szkole funkcje świetlicy pełni sala
udostępniona uczniom na czas oczekiwania albo na środek transportu, albo na lekcje (w sali nie
są zatrudnieni nauczyciele i nie następuje animacja czasu uczniów, dlatego w dalszej części
analizy ankieta nie będzie brana pod uwagę). Spośród poddanych analizie formularzy 5
pochodziło z placówek zlokalizowanych na terenie miejskim, a 6 na terenie wiejskim. Aż 10
placówek wskazało, iż dysponuje 1 świetlicą. Trzema świetlicami dysponuje tylko jedna szkoła
– Szkoła Podstawowa w Kobylej Górze.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Godziny rozpoczynania pracy świetlicy są w poszczególnych szkołach zdecydowanie
odmienne i oscylują w przedziale od godz. 6.30 do godz. 12.30. Najpóźniej, o 16.20, kończy
pracę świetlica w Gimnazjum w Mikstacie. Z zestawienia wynika, że czas otwarcia świetlic
oscyluje w przedziale od 1 godz. i 35 min do 9,5 godziny.
Niejednorodność w liczbie godzin tłumaczyć można wieloma czynnikami. Jednym z
kluczowych argumentów na rzecz czasu otwarcia świetlicy jest uzależnienie jej
funkcjonowania od godzin przywozu i odwozu uczniów. Innym elementem mającym wpływ
na pracę świetlic szkolnych jest konieczność zapewnienia opieki uczniom, w przypadku
których aktywność zawodowa rodziców rodzi konieczność dłuższego przebywania dziecka w
szkole. Przyczyny przebywania uczniów w świetlicach obrazuje poniższa tabela7.
Tabela 1
Przyczyny pozostawania uczniów w świetlicy szkolnej
Przyczyna
Ponieważ
rodzice pracują
Ponieważ czekają
na dowóz
Ponieważ
przepadły im
lekcje
Inne powody
Liczba
wskazań
7
9
4
1
Świadomość tych potrzeb w połączeniu z finansowymi i organizacyjnymi
możliwościami placówki daje w efekcie grafik prac świetlicy, która ma jak najpełniej
odpowiadać oczekiwaniom uczniów. W opinii 82 % dyrektorów godziny są zdecydowanie
dobrze dostosowane do potrzeb uczniów. Odpowiedź „raczej tak” wybrało 18% dyrektorów,
zaś odpowiedzi: „raczej nie” lub „zdecydowanie nie” nie zostały wskazane przez żadnego
respondenta. W ujęciu graficznym odpowiedzi na pytanie prezentują się następująco:
7
Respondenci mieli możliwość wskazania kilku przyczyn pozostawania uczniów w świetlicy szkolnej.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
0% 0%
18%
82%
zdecydowanie tak
raczej tak
raczej nie
zdecydowanie nie
Wykres nr 1. Czy godziny otwarcia świetlicy odpowiadają potrzebom uczniów?
W badanych świetlicach szkolnych za organizację czasu uczniów i opiekę nad nimi
odpowiadają nauczyciele zatrudniani w różnym wymiarze i na podstawie różnych form
zatrudnienia. Częstokroć zachodzi sytuacja, w której w jednej świetlicy pracuje kilkoro
nauczycieli w oparciu o odmienne wymiary, zapewniając w ten sposób obsadę świetlicy w
ciągu całego dnia. Tylko w trzech świetlicach nauczyciele są zatrudnieni na pełny etat. Dziesięć
placówek daje nauczycielom możliwość uzupełniania w świetlicy wymiaru godzin, zaś w
ramach tzw. „godzin karcianych” nauczyciele pracują w 7 szkołach. Ponadto w czterech
placówkach wykorzystywane są inne rozwiązania w zakresie zaangażowania nauczycieli w
pracy w świetlicy szkolonej.
12
10
8
6
4
2
0
pełen etat
uzupełnienie
etatu
godziny karciane
inne
Wykres nr 2. Zatrudnienie nauczycieli pracujących w świetlicy.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
We wszystkich szkołach nauczyciele świetlicy zobligowani są do pomocy uczniom w
nauce szkolnej. Wszyscy też współpracują w tym zakresie z innymi nauczycielami, realizując
w ten sposób zgłaszane przez nich zadania dydaktyczne. Prócz obowiązków nakierowanych na
wsparcie procesu nauczania, w świetlicach szkolnych organizowane są gry i zabawy w celu
wypełnienia czasu wolnego uczniów. Realizację tego zadania również zadeklarowały
wszystkie ankietowane szkoły. Ponadto w 9 szkołach nauczyciele skupiają się na rozwijaniu
zainteresowań uczniów poprzez m.in. organizowanie zajęć plastycznych i technicznych. W
przypadku 3 placówek nauczyciele świetlicy sprawują opiekę nad uczniami w trakcie
realizowanego dowozu, zaś w dwóch zajmują się również „innymi” zadaniami, wśród których
wymieniono m.in. organizację apeli i konkursów.
5%
31%
24%
8%
32%
organizowanie pomocy w nauce
organizowanie gier i zabaw
dowozy uczniów
rozwijanie zainteresowań uczniów
inne zadania
Wykres nr 3. Obowiązki nauczyciela pracującego w świetlicy.
Aktywność uczniów i ich praca w świetlicy są nie bez znaczenia dla ich ogólnego
postrzegania w środowisku szkolnym. Z ankiety wynika, że nauczyciele świetlic zapewniają
uczniom nie tylko opiekę, integrację i zabawę, ale także wystawiają im opinię, która – zgodnie
z udzielonymi w ankiecie odpowiedziami - ma wpływ na ocenę zachowania. Ponadto
nauczyciele świetlicy wspierają nauczycieli wychowawców w ich pracy w zakresie
kształtowania postaw, odgrywając w ten sposób ważną rolę w realizacji uspołeczniającej roli
szkoły.
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Zdaniem respondentów praca świetlicy musi być dostosowania do potrzeb uczniów.
Aby jednak potrzeby te były zaspokojone w jak najpełniejszym wymiarze, ważna jest
liczebność grupy8. Warunek ten został spełniony we wszystkich placówkach. Problemem
natomiast okazało się techniczne zaplecze świetlic. Szkoły wskazały dwa główne typy
zastrzeżeń: braki w zakresie sprzętu i wyposażenia sal w pomoce dydaktyczne (wskazanie 2
szkół) i warunki lokalowe. Jedna szkoła nie posiada sali dedykowanej wyłącznie na zajęcia
świetlicy, druga wskazała na kategorie braków kwalifikujących pomieszczenie do
natychmiastowego remontu (konieczność wymiany podłóg, malowania).
Podsumowanie
Świetlice szkolne są niewątpliwie niezastąpionym przejawem aktywności szkoły,
wychodzącym naprzeciw realnym problemom (organizacyjnym, dydaktycznym) jej uczniów.
Nie mogą oczywiście przejmować wszystkich funkcji wychowawczo-opiekuńczych, niemniej
na miarę swoich możliwości zapewniają dzieciom podstawową opiekę oraz oferują im warunki
do rozwoju. Szereg wyzwań stojących przed świetlicą, tym samym – przez nauczycielem, który
jest w niej zatrudniony srpawia, iż nałożone na świetlice szkolne obowiązki musza być
realizowane w sposób wyjątkowo elastyczny. Elastycznością muszą też wykazać się organy
prowadzące oraz sama Rada Pedagogiczna.
Jak przekonują B. Zięba-Kołodziej i A. Róg „Autonomia dana samorządom i szkołom
pozwala na dostosowywanie działań świetlicy do własnych potrzeb, ale wprowadza również
wiele niejasności. Brak uregulowań prawnych, które określałyby w sposób precyzyjny
podstawowe zadania placówek, ich organizację, wymagania dotyczące wykształcenia
nauczycieli – wychowawców oraz ich zadania, sposób finansowania, a także standardy
dotyczące wyposażenia, sprzyjają swobodnej interpretacji przepisów, co z kolei przekłada się
na pomniejszenie roli świetlicy, jej niski prestiż. Zdarza się również często, że to względy
Zgodnie z zapisami § 7. 1. Załącznika nr 2 do Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja
2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. 2007 nr 35 poz.
222) Dla uczniów, którzy musza dłużej przebywać w szkole ze względu na czas pracy ich rodziców (prawnych
opiekunów) lub organizację dojazdu do szkoły, szkoła organizuje świetlicę. Ust 2 tegoż paragrafu mówi, iż: W
świetlicy prowadzone są zajęcia w grupach wychowawczych. Liczba uczniów w grupie nie powinna przekraczać
25.
8
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
finansowe decydują o sposobie funkcjonowania placówki, a niekoniecznie potrzeby dziecka
czy ogólne założenia opieki i wychowania”9.
Z pozyskanych informacji wynika, że w szkolnych świetlicach priorytetem uczyniono
dobro ucznia i jego potrzeby. Dylematem są: jakość pomieszczeń i ich wyposażenie.
Tymczasem z opinii Ośrodka Rozwoju Edukacji wynika, że: „Pomieszczenia świetlicy
stwarzać powinny możliwość prowadzenia różnorodnych zajęć wymagających ciszy i
skupienia, w tym, np. pracy z książką, odrabiania lekcji, organizowania gier świetlicowych,
prac plastycznych i innych zajęć, uzależnionych od wieku uczestników czy choćby od
warunków atmosferycznych”10. W obliczu zaleceń warto byłoby połączyć wysiłki szkół i
jednostek samorządowych, ponieważ atrakcyjne plany pracy wychowawczej można realizować
tylko we właściwych warunkach.
B. Zięba-Kołodziej, A. Róg, …żeby świetlica nie była przechowalnią. Wskazówki organizacyjno-metodyczne,
Kielce 2010.
10
A. Pery, D. Kmita, Świetlica – szkolną przestrzenią czasu wolnego, dzieł. cyt., s. 32.
9
Projekt „Kompetencje zawodowe nauczycielek i nauczycieli jako element budowania organizacji uczącej się
i lokalnej strategii oświatowej w powiecie ostrzeszowskim” współfinansowany ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego