Osiedla a strategia rozwoju miasta

ZARZĄDZANIE MIASTEM z PERSPEKTYWY OSIEDLI
czyli
Osiedla a strategia rozwoju miasta
Migawki poznańskie
PUNKT WIDZENIA
(a więc to, co można zobaczyć i przedstawić innym)
ZALEŻY od PUNKTU SIEDZENIA
Czyli: jaki jest mój punkt siedzenia i czego w związku z tym
można się tu po mnie spodziewać?
Stow. Prawo do Miasta, „współrządzące” Poznaniem przez swojego
wiceprezydenta, pół prezydenta (JJ pochodzi z naszego ruchu), dyrektora
gabinetu prezydenta i jednego radnego.
Rada Mentorów przy prezydencie Poznania weryfikująca i zatwierdzająca
kroki aktualizacji strategii rozwoju Poznań2030
Ogólnopolska federacja Kongres Ruchów Miejskich
(w rejestracji) – oddolne inicjatywy społeczne.
SUMUJĄC: Punkt widzenia – między władzą a społeczeństwem
obywatelskim, między wspieraniem prezydenta a samodzielnymi i
krytycznymi inicjatywami społecznymi, lokalnymi i krajowymi , itp.
2
STRATEGIA ROZWOJU MIASTA
„Lokalność” we wstępnej wersji strategii jest wybrana pośród
kilku innych innych wartości strategicznych, mających
sterować rozwojem miasta. Wartość lokalnej tożsamości dla
identyfikacji z miastem i komfortu życia. JEST SEXY!!!!!!!!
Ma to związek z intensywną aktywnością rad osiedli, która tę
„lokalność” jakby wyzwoliła.
Oprócz rad osiedli wielka jest w tym rola lokalnych, osiedlowych
albo quasiosiedlowych stowarzyszeń – jest co najmniej
kilkadziesiąt „stowarzyszeń miłośników” np. Sołacza,
Umultowa, Śródki, itd.
RENESANS „LOKALNOŚCI”
3
Szczęśliwe, zrównoważone miasto
tworzone przez mieszkańców
KLUCZOWE PYTANIA
REALIZACYJNE
W jaki sposób
umożliwiamy
mieszkańcom
współtworzenie
rozwiązań?
ZAMOŻNOŚĆ
ZDROWIE
Nowoczesna
przedsiębiorczość
Zielone,
mobilne miasto
Na ile podjęte
działanie
buduje postawę
obywatelską?
Poznań
LOKALNOŚĆ
W jaki sposób
zapewniamy
synergię
na poziomie metropolii?
Różnorodność
i unikatowość
osiedli
Miasto
ludzi
RÓWNE SZANSE
Wspólnotowość
i dialog
społeczny
POZYCJA MIASTA
Na ile odpowiadamy
na potrzeby
różnych grup
społecznych?
Globalna
lokalność
Na ile budujemy
unikatową
tożsamość miasta?
Stwarzanie warunków
dla wspólnego działania
na rzecz miasta różnych osób
OTWARTOŚĆ
Większa liczba mniejszych
lokalnych inicjatyw kosztem
dużych, krótkotrwałych
WSPÓŁODPOWIEDZIALNOŚĆ
WSPÓŁTWORZENIE
Szczęśliwe, zrównoważone miasto
tworzone przez mieszkańców
Różnorodność
i unikatowość
osiedli
Poznań
Miasto
ludzi
LOKALNOŚĆ
W 2030 r. Poznań jest miastem o wysokiej jakości życia dla wszystkich grup mieszkańców. Stosowane w mieście zasady projektowania uniwersalnego środowiska i usług oraz dostosowanego do
wymagań i specyfiki osiedli, przy konsekwentnym stosowaniu zasad polityki krajobrazowej, podkreślają ich lokalność i wyjątkowość. Odnowione i dobrze zagospodarowane Śródmieście jest
atrakcyjnym miejscem
do zamieszkania i lokowania biznesu. Wdrożone zasady dostępności oraz wysoki poziom bezpieczeństwa publicznego powoduje, że lokalna przestrzeń i usługi publiczne są przyjazne dla
wszystkich grup mieszkańców i turystów. Lokalne ruchy miejskie, samorządy osiedli oraz
różne organizacje i inicjatywy miejskie działają na rzecz zrównoważenia społecznego i promowania unikatowego charakteru przestrzeni i kontaktów sąsiedzkich. Rodziny z małymi dziećmi,
seniorzy i osoby z ograniczeniami mogą w pełni uczestniczyć w życiu miasta, korzystając
z odnowionej i dobrze zagospodarowanej, estetycznej, otwartej przestrzeni publicznej, ze zróżnicowaną, nowoczesną i zabytkową, architekturą oraz różnorodną lokalną ofertą handlowo-usługową,
rekreacyjną, sportową, kulturalną i oświatową, wykorzystującą inteligentne technologie. Bogata i o wysokiej jakości oferta spędzania czasu wolnego jest skierowana do wszystkich grup
wiekowych. Cenne i szczególnie chronione historyczne i kulturowe dziedzictwo Poznania jest ogólnodostępne, a organizowane lokalne imprezy przywołujące tożsamość i historię miasta
i osiedli, cieszą się dużym zainteresowaniem mieszkańców i turystów. Mieszkańcy aktywnie uczestniczą w procesach rewitalizacji, które obejmują coraz więcej obszarów wymagających odnowy i
zagospodarowania, w tym tereny nadbrzeżne. W Poznaniu jest dostępna zróżnicowana i o wysokiej jakości oferta mieszkaniowa dostosowana do potrzeb różnych grup społecznych oraz
warunków lokalnych i wykorzystująca ekologiczne i inteligentne rozwiązania technologiczne. Prowadzony jest konsekwentny program renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych.
1. Rozwój powiązań społecznych i tożsamości
na poziomie osiedli
5.
Zwiększone kompetencje Rad Osiedli. Większe środki finansowe na działania oddolne. Osiedlowe wypożyczalnie
samochodów, „sąsiedzkie”, co-hausing /
co-working / co-edukacja jako rozwiązanie problemu mieszkaniowego /
dostępu do pomieszczeń na small biznes / dostosowania systemu edukacyjnego
do indywidualnych potrzeb).
2. Dostępna, zróżnicowana i wysokiej jakości lokalna oferta kulturalna, usług
społecznych, oświatowych w osiedlach
Dostępne kluby osiedlowe, lokalne kina i lokalne centra kulturalne w bliskiej odległości każdego mieszkańca. Sprawny
system edukacji kulturalnej, rozwój sąsiedzkich inicjatyw kulturalnych. Przekształcenie bibliotek w lokalne centra kultury.
Zapewnienie usług społecznych i oświatowych na poziomie odpowiadającym potrzebom społeczności lokalnej.
3. Wspieranie zagospodarowania i tworzenia nowych otwartych przestrzeni
publicznych
Zagospodarowywanie nowych terenów zieleni, terenów dla różnych form rekreacji, spotkań społeczności lokalnej oraz
polepszenia stanu środowiska. Udostępnianie terenów „czasowo” na działania rekreacyjne, sportowe, kulturalne.
4. Wspieranie zróżnicowania przestrzennego
dla atrakcyjności turystycznej
Transformacja osiedli w kierunku podniesienia ich unikatowości - przestrzenie kulturalne. Katalizowanie poznawania
miasta w różnych odsłonach przez
turystów, organizacja dużych wydarzeń kulturalnych i sportowych w różnych rejonach miasta.
Rewitalizacja przestrzeni miejskiej
Zrewitalizowane tereny poprzemysłowe, wykreowana moda na mieszkanie
w śródmieściu, uwolnienie przestrzeni publicznej od parkujących samochodów
i uspokojenie ruchy samochodowego; poczucie, że przestrzeń publiczna jest „wspólnym dobrem” i budowa mechanizmów
opartych o współtworzenie tej przestrzeni publicznej. Zorientowanie na „przywrócenie życia” do centrum miasta.
6. Zapewnienie dostępności mieszkań
dla wszystkich grup społecznych
Działanie w synergii różnych podmiotów publicznych i prywatnych, stabilny
rynek najmu - różnorodny i dostosowany, mechanizmy kształtujące
mieszkalnictwo odpowiedzialne społecznie, mieszkalnictwo przyjazne:
z infrastrukturą, zielenią, rekreacją; skuteczne zwalczanie bezdomności.
7. Transformacja wybranych miejsc w tkance miejskiej
Wyselekcjonowane zdegradowane miejsca są transformowane w kierunku przywrócenia ich do życia miejskiego i nadania
im nowej charakterystycznej
formy i funkcji; projektowanie odbywa się na zasadach współtworzenia
rozwiązań z mieszkańcami.
8. Ochrona i rozwój lokalnego rzemiosła, gastronomii, sklepów i punktów
usługowych
Wprowadzenie preferencji dla lokalnych wytworów oraz ograniczeń
dla globalnych rozwiązań sieciowych, rozwój lokalnych firm rzemieślniczych
i handlowych, wprowadzenie wymagań dla dużych inwestorów przeznaczenia przestrzeni dla inicjatywy lokalnej.
Większa liczba mniejszych
lokalnych inicjatyw kosztem
dużych, krótkotrwałych
Stwarzanie warunków
dla wspólnego działania
na rzecz miasta różnych osób
OTWARTOŚĆ
WSPÓŁODPOWIEDZIALNOŚĆ
WSPÓŁTWORZENIE
OSIEDLA i RADY OSIEDLI w Poznaniu 1
Luty-marzec 2015 kampania wyborcza do 42 rad osiedli w Poznaniu II kadencji od
reformy z 2011 r. – kadencje 4-letnie.
W wyniku wyborów w 10 z nich liderami albo członkami władz RO są członkowie i
liderzy stow. Prawa do Miasta. Rady liczą od kilkunastu do dwudziestu kilku
osób
DYSPONUJEMY OBRAZEM
bieżącej sytuacji na osiedlach z pierwszej ręki – dużo widać!
Jako stowarzyszenie miejskie pełnimy funkcję integracyjną naszych radnych
osiedlowych, konsultacyjną, doradczą i ew. wspieramy ich inicjatywy.
Frekwencja w wyborach RO‘15, która mówi o zainteresowniu nimi:
Średnia – 7,8%, czyli co 13 uprawniony poszedł głosować; najwyższa – 22%
(Krzyżowniki-Smochowice), 25% (Morasko-Radojewo) peryferie willowe
walczące o „swoje”; najniższa – 3,2% (Grunwald Pn.), 3,7% (Os. Jana III i
Marysieńki), czyli „blokowiska”. Tam gdzie rady aktywniejsze – wyższa...
http://osiedla.poznan.pl/osiedla
6
OSIEDLA i RADY OSIEDLI w Poznaniu 2
Osiedla bez osobowości prawnej, bez odrębnego budżetu, jednostki
pomocnicze, zgodnie z ustawą.
Działają w oparciu o zapisy statutu miasta i własne statuty przyjęte
przez radę miasta.
Zmiana warunków działania w 2011 r.: zmniejszenie liczby osiedli,
które zaczęły obejmować całe miasto, z ponad 70 do 42, dodanie
uprawnień i środków oraz zwiększenie zadań.
Przegrała koncepcja b. prezydenta (wygrała rady miasta) dalej
idącego sprofesjonalizowania i zbiurokratyzowania RO. Ludzie
pracują społecznie, ew. niewielkie diety za zgodą rady.
Ewolucja składu osobowego RO (pogardliwe „leśne dziadki” na
emeryturach kilka-naście lat temu) – obecnie coraz więcej ludzi
młodych i w średnim wieku, wykształconych, z „klasy średniej”. W
wyborach startowały całe teamy działaczy młodszej generacji ,
robiące sobie profesjonalną kampanię.
7
OSIEDLA i RADY OSIEDLI w Poznaniu 3
Wielkość osiedli: od 63 ha (St. Grunwald) do 2050 ha (Ant.-K-Z),
Górczyn 433 ha;
Liczba mieszkańców: od 1800 (Kiekrz) do 36,9 tys. (Rataje), 36 tys.
Piątkowo (bloki), Św. Łazarz 34,5 tys. (osiedle śródmiejskie).
Charakterystyka: 5 osiedli śródmiejskich, dość jednorodnych (stara
zabudowa); kilkanaście peryferyjnych – zabudowa jednorodzinna i
pozostałe, urbanistycznie zróżnicowane (np. mój Górczyn niespójny
13 tys. mieszkańców: część jednorodzinna, kamienice, blokowiska
PRL, deweloperka, tereny usługowe, nieużytki pokomercyjne..);
część osiedli niespójnie POSKLEJANA z historycznie i tradycyjnie
odrębnych mniejszych osiedli.
Poziom wydatków („budżety”) od 90 tys. zł do ok. 1mln zł rocznie,
zależą głównie od liczby mieszkańców, następnie powierzchni, ale
także od podatków od nieruchomości na terenie osiedla.
8
OSIEDLA i RADY OSIEDLI w Poznaniu 4
Zadania – wspieranie wykonywania zadań miasta na
obszarze osiedla – ze statutu miasta:
Do zadań Osiedla należą działania dotyczące obszaru Osiedla w
zakresie:
1) tworzenia więzi lokalnych;
2) funkcjonowania i rozwoju infrastruktury technicznej;
3) lokalnych dróg, chodników i parkingów;
4) oświaty, kultury, sportu, rekreacji;
5) ładu przestrzennego;
6) porządku i bezpieczeństwa;
7) stanu środowiska, skwerów, zieleńców, parków;
8) dbałości o mienie Miasta;
9) usług świadczonych przez jednostki organizacyjne Miasta.
Zlecone zakres: remonty szkół i przedszkoli; utrzymanie i remonty
dróg osiedlowych z zielenią; skwery i zieleńce.
9
OSIEDLA i RADY OSIEDLI w Poznaniu 5
Finansowanie – z budżetu miasta, statut
miasta:
1. Osiedle gospodaruje:
1) środkami wolnymi [od liczby mieszkańców, powierzchni, podatków];
2) środkami celowymi przeznaczonymi na realizację zadań powierzonych
osiedlom;
3) środkami przeznaczonymi na budowę, przebudowę, modernizację dróg
oraz oświetlenia;
4) środkami uzyskanymi w drodze konkursu na dofinansowanie zadań
inwestycyjnych.
Atrakcyjność różnych biznesów dla finansów osiedla
10
OSIEDLA i RADY OSIEDLI w Poznaniu 6
Narzędzia, uprawnienia:
– Obligatoryjne (publiczne) opiniowanie przez miasto i jego
jednostki wszelkich decyzji dotyczących terenu osiedla (w tym
mpzp i wz, dróg, szkół, zieleni).
– Własne media: gazetki osiedli, strony internetowe, profile na
FB, itd.
– Inicjatywa uchwałodawcza ws. osiedla.
– Koalicje i porozumienia poziome: zach. klin zieleni,
śródmiejskie + ogólnomiejskie (tarcia z władzami).
11
KONKLUZJE 1
Kryterium względem którego oceniać osiedla i ich
samorządy?????????????
Wg kryterium wąsko pragmatycznego, techniczno-organizacyjnego mogą być
uciążliwe, bo wszelkie decyzje wymagają konsultacji – miasto jako ciągłe
negocjacje wszystkich ze wszytkim o wszystko. JEDEN WIELKI JARMARK
Z punktu widzenia kryterium rozwoju demokracji miejskiej i
demokratycznego społeczeństwa obywatelskiego osiedla i rady są nie
zastąpienia jeśli chodzi o długofalową efektywność artykułowania
potrzeb, interesów i wartości mieszkańców, na gruncie najbliższym
lokalnym, negocjowania ich oraz – samorządnego działania na rzecz ich
realizacji. Trudne, kłopotliwe, uciążliwe ale bardzo rozwojowe.
EFEKT: Cywilizowanie konfliktów społecznych przez instytucjonalizację obiegu
informacji, opinii i decyzji. Sprzyja to neutralizowaniu konfliktów, unikaniu
ich, uprzedzaniu a na pewno osłabianiu – np. konfliktów o przestrzeń
miejską.
12
KONKLUZJE 2
W Poznaniu od kilku lat trwa ożywienie społeczne. Aktywiści
osiedlowi są z jednej strony jego generatorami,
prekursorami – z drugiej beneficjentami i spadkobiercami.
Istotny element – zdecydowany wzrost kompetencji
społecznych, organizacyjnych, formalnych znacznej grupy,
kształtuje się oddolnie jakby nowa „elita” społecznych
przywódców, silnie związana ze swoją bazą. To jest nowa
jakość, 1-2% mieszkańców aktywnych lokalnie. To jest
znaczny potencjał ludzki, istotny z punktu widzenia potrzeb
rozwojowych miasta. Pozytywnie weryfikujący politykę.
GOSPODARZE MIASTA, zakorzenieni w miejscu, lokalni
patrioci z miejscem zrośnięci, u siebie i dla siebie.
13
KONKLUZJE 3
ZAANGAŻOWANIE w „BLISKI KONKRET” BYĆ
MOŻE JEST DROGĄ DO PRZEZWYCIĘŻENIA, w
dłuższym planie czasowym, powszechnej
bierności społecznej w Polsce.
Bariera drzwi mieszkania/płotu posesji i bariera
bezpośredniego sąsiedztwa....
14
KONKLUZJE 4
PROBLEM – wzrost uprawnień, kompetencji,
odpowiedzialności takich jednostek jak rady
osiedli prowadzi do obciążeń zadaniami na
granicy wydolności ludzi pracujących
społecznie.
Jakie jest z tego dobre wyjście, eliminujące
zagrożenia – np. biurokratyczne,
technokratyczne, .....?
15
Dziękuję za uwagę
16