Katalog metod aktywizujących

Projekt „Kompleksowe wsparcie procesu doskonalenia nauczycieli w Powiecie
Oleckim”
współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Społecznego
KATALOG METOD
ATYWIZUJĄCYCH
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
W CICHYM
Maj 2014r.
Spis treści
I.WSTĘP .............................................................................................................................................. 3
II.CZYNNIKI, KTÓRE UŁATWIAJĄ UCZENIE SIĘ ....................................................................................... 3
III.JAK ORGANIZOWAĆ PROCES DYDAKTYCZNY,
BY PRZYNOSIŁ NAJLEPSZE EFEKTY? .................................................................................................... 7
IV.PODZIAŁ METOD NA UCZANIA ......................................................................................................... 8
V.PRZYKŁADY CIEKAWYCH METOD AKTYWIZUJĄCYCH UCZNIÓW, KTÓRE MOŻNA WYKORZYSTAĆ W
PRACY DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ .......................................................................................... 10
VI.KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z ZASTOSOWANIA METOD ATYWIZUJĄCYCH:.......................................... 19
2
I.
WSTĘP
Metoda nauczania jest to celowo i systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela
z uczniem umożliwiający uczniom opanowanie wiadomości i umiejętności.
Dzieci w młodszym wieku szkolnym dążą do rozszerzania i pogłębiania swej wiedzy, starają
się zrozumieć świat i poszukują dla siebie miejsca w otaczającym je środowisku. Przejawiają
potrzebę poznawania, poszukiwania i odkrywania wszystkiego co znajduje się w ich
otoczeniu. Chęć uczenia ujawniają zwykle przez naturalną ciekawość. Nauczyciel powinien
być twórczy, otwarty na nowości, eksperymenty. Wtedy rozwija własną aktywność. Powinien
dbać o to, aby uczeń pracował na lekcji aktywnie i twórczo. Drogą dla rozwijania aktywności
twórczej jest stwarzanie takich sytuacji dydaktyczno-wychowawczych, które prowadzą do
zastosowania wiedzy w działalności praktycznej. Osiąganie zamierzonych celów zależy
przede wszystkim od tego jakie metody i formy stosuje się na zajęciach. Niezbędne jest to,
aby obok metod podających stosować metody pobudzające uczniów do współudziału w
tworzeniu i przekształcaniu informacji.
Metody aktywizujące pracę uczniów w procesie dydaktycznym są uznawane przez
współczesnych dydaktyków za naczelną zasadę nauczania-uczenia się. Aktywność uczniów
jest ważna w procesie zdobywania wiedzy. Bierne przyswajanie wiadomości utrudnia
uczniom ich zrozumienie i wykorzystanie w praktyce, a wiedza przekazywana w postaci
gotowej jest powierzchowna, nietrwała. W zreformowanej szkole nauczyciel nie musi
wiedzieć wszystkiego, ale może i powinien wyposażyć swoich uczniów w podstawowe
umiejętności radzenia sobie z gwałtownie zmieniającą się rzeczywistością. W prawidłowo
zorganizowanym procesie nauczania, główną rolę pełni nauczyciel, który stwarza sytuacje
pobudzające uczniów do aktywności, kieruje ich działalnością poznawczą podczas
zdobywania wiedzy oraz czuwa nad jej wykorzystaniem. Poprawnie merytorycznie dobrana
metoda powinna również dawać możliwość indywidualizacji oddziaływań na każde dziecko,
prowadzenia obserwacji, stawiania odpowiedniej diagnozy.
Trzeba podkreślić, że uczniowie uczą się w trakcie własnej aktywności. Potrzebną wiedzę i
umiejętności nabywają wtedy w sposób trwały, skuteczny i przyjemny. Istotnym elementem
procesu uczenia się jest pamięć, a powiększenie zasobów pamięci ma związek z zastosowaną
przez niego metodą. Nauczyciel powinien zachęcać uczniów do stawiania pytań i
poszukiwania na nie odpowiedzi, stwarzać warunki do bycia odkrywcą i eksperymentatorem.
Umożliwienie uczenia się poprzez działanie powoduje, iż zapamiętują 90% tego co robią.
Nauczanie jest sztuką wymagającą nie tylko znajomości praw rządzących procesem uczenia
się, ale też wyczucia formy, stylu, tempa i rytmu.
Poznanie potrzeb uczniów, stworzenie sprzyjającego klimatu i odpowiednich sytuacji
dydaktycznych, to warunki niezbędne przy wzbudzaniu motywacji do działania.
3
II.
CZYNNIKI, KTÓRE UŁATWIAJĄ UCZENIE SIĘ
1.Pamiętaj, że ludzie z natury posiadają zdolność do uczenia się.
2.Podmiotowo traktuj swoich uczniów. Oni, tak jak ty, mają silne poczucie własnej godności.
3.Zapewnij swoim uczniom poczucie bezpieczeństwa.
4. Ucz przez doświadczanie! Ucz umiejętności.
5. Nie zapomnij, że w procesie uczenia się ważny jest nie tylko intelekt, ale też emocje.
6.Staraj się nie stosować takich metod, których sama nie znasz.
7. Pozwól. Aby uczniowie znali rezultaty własnego uczenia się i mieli wpływ na jego proces.
8. Wzmacniaj pożądane zachowania.
9. W procesie uczenia się zwróć uwagę na informację zwrotną.
10.Pozwól uczniom na samoocenę.
To jak zapamiętujemy przedstawia stożek Dalea.
10% tego co czytamy, słyszymy
30% tego co widzimy
50% tego co widzimy i słyszymy
70% tego co mówimy i piszemy
90% tego co wykonujemy
4
Wyróżniamy trzy grupy uczniów:
SŁUCHOWCY
- lubią dialog i rozmowy
- powtarzają głośno to, co napisali
- rozmawiają ze sobą
- lubią słuchać
- lubią wykłady
- lubią długie wypowiedzi własne
- lubią muzykę
- wolą mówić o dziełach sztuki niż je oglądać
- dobrze pamiętają imiona
WZROKOWCY
- lubią demonstracje lub pokazy
- lubią wykresy i tabele
- lubią opisy
- pamiętają twarze
- lubią patrzeć, rysować
- preferują sztuki wizualne
CZUCIOWCY ( kinestetycy )
- uczą się przez wykonywanie i bezpośrednie zaangażowanie
- lubią emocje, ruch
- nie lubią czytać
- pamiętają to – co sami wykonali
- muszą się poruszać, wiercić, coś trzymać
- tupią, gestykulują
- nie lubią słuchać
Metody aktywizujące wykorzystują możliwości tkwiące w każdym uczniu. Przygotowują do
odbioru rzeczywistości za pomocą wszystkich zmysłów. Rozwijają umiejętność uczenia się.
Uczą komunikacji, dyskutowania, zadawania pytań, umiejętności pracy w grupie i radzenia
sobie w trudnej sytuacji. Uczą sposobów przezwyciężania trudności . Planowania
i organizowania pracy. Uczą budowania więzi w grupie, gromadzenia doświadczeń, ośmielają
uczniów. Pozwalają być twórczym.
5
Według
W. Okonia aktywność jest właściwością indywidualną jednostki, polegającą na
większej niż u innych podejmowaniu działań. Aktywność ma określony kierunek wyznaczony
przez cel, któremu przyporządkowany jest jej przebieg. Zatem nauczyciel powinien
uświadomić uczniom cel ich działania oraz motywować potrzebę jego osiągania.
Uczeń będzie aktywny gdy:
• Cel jest dla niego bliski i wyraźny
• Uwzględnione są jego potrzeby i zainteresowania
• Ma poczucie bezpieczeństwa
• Działaniom towarzyszą emocje
• Odczuwa satysfakcję
• Bierze udział w planowaniu
• Ma poczucie własnej wartości
• Dostrzega się jego wkład pracy
• Ma możliwość realizowania własnych pomysłów
AKTYWIZACJA jest określana jako ogół poczynań nauczyciela i ucznia zapewniających
dzieciom odgrywanie czynnej roli w realizacji zadań. Uczniowie uczą się w trakcie własnej
aktywności. Chodzi o to, aby potrzebną wiedzę i umiejętności nabyli w sposób trwały
i przyjemny.
III. JAK ORGANIZOWAĆ PROCES DYDAKTYCZNY,
BY PRZYNOSIŁ NAJLEPSZE EFEKTY?
1.Ograniczyć stosowanie metod podających.
2. Stosować metody i techniki aktywizujące.
3.Organizować pracę tak, aby uczniowie mogli zaspokajać swoje potrzeby.
4.Uatrakcyjniać zajęcia (efekt zaskoczenia, zabawy).
5.Wykorzystywać środki dydaktyczne.
6. Tworzyć małe grupy.
7. Stwarzać sytuacje do eksperymentowania, doświadczania, obserwowania.
8. Zagospodarować przestrzeń w sali.
6
IV.
PODZIAŁ METOD NA UCZANIA
Zmodyfikowany podział metod nauczania
PODAJĄCE- wykład informacyjny
*Prelekcja
*Opowiadanie
*Pogadanka
*Anegdota
*Opis
*Odczyt
*Objaśnienia lub wyjaśnienia
EKSPONUJĄCE
*Pokaz łączony z przeżyciem
*Film sztuka teatralna
*Ekspozycja
PROGRAMOWE
*Z użyciem podręcznika programowego
*Z użyciem komputera
PRAKTYCZNE
*Pokaz z objaśnieniem
*Pokaz z instruktażem
*Ćwiczenia laboratoryjne
*Ćwiczenia przedmiotowe
*Metoda projektu
*Metoda przewodniego tekstu
7
PROBLEMOWE
*wykład
*inscenizacja
*gry dydaktyczne
Metody przypadków - sytuacyjna
* symulacyjne
* decyzyjne
* psychologiczne
dyskusja dydaktyczna
* związane z wykładem
* okrągłego stołu
* burza mózgów
V.
PRZYKŁADY CIEKAWYCH METOD AKTYWIZUJĄCYCH
UCZNIÓW, KTÓRE MOŻNA WYKORZYSTAĆ W PRACY
DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEJ
METODY INTEGRACYJNE
Krasnoludek – jest to jedna z najprostszych technik integracyjnych, którą można stosować na
różnych przedmiotach – jako element wprowadzający, ogólnorozwojowy i jako atrakcyjny
element w uzyskaniu informacji zwrotnych.
Krasnoludek to przedmiot w ręku dziecka – może to być piłeczka grzechotka, kolczatka,
maskotka, jednym słowem – krasnoludkiem może być „coś”, czym można do siebie rzucać,
co przyciąga wzrok dziecka, jest przyjemne w dotyku.
Pajęczynka lub kłębek – nazwa techniki pochodzi od efektu końcowego, który powstaje w
wyniku zabawy z kłębkiem nici. Uczestnicy stoją w kole. Prowadzący rzuca kłębek wełny,
zatrzymując koniec i równocześnie stawia mu pytanie, na które dany uczestnik odpowiada
(bez przymusu). Następnie ten rzuca kłębek do kogoś innego. W ten sposób przez kolejne
rzucanie tworzy się siatka. Pytania mogą dotyczyć: jak się dziś czujesz, co ciekawego ostatnio
czytałeś, najpiękniejsze przeżycie w ostatnim roku...
8
Zamiast pytań można wywołać tylko imiona uczestników, albo ten, który rzucał, mówi swoje
imię – w celu zapoznania się. Na zakończenie likwiduje się siatkę poprzez kolejne odrzucanie
kłębka. Możliwości wykorzystania są bardzo różne, a wszystko zależy od pomysłowości
samego nauczyciela.
Graffiti
jest
techniką,
którą
można
stosować
na
wiele
różnych
sposobów.
Dzięki niej można wytworzyć i wzmocnić dobry klimat w grupie oraz kształcić u dzieci
myślenie twórcze – zabawy w niedokończone zdania typu np. „Gdybym był bogaty, to ...”,
,,Gdybym miał czarodziejska różdżkę, to ...” jak też przy jej pomocy można rozwiązywać
twórczo problemy. Jest to dobry sposób na dzielenie się z innymi własnymi pomysłami, na
dostrzeganie różnych aspektów zawartych w jednym temacie, a także na przyjmowanie do
wiadomości nowych niezwykłych koncepcji i pomysłów.
Co mi się we mnie podoba
Po dwie osoby siadają obok siebie i każda daje drugiej osobie swoją dłoń do obrysowywania
na kartce papieru. Następnie mówi tej drugiej osobie co mu się w sobie podoba (cechy
zewnętrzne i wewnętrzne), a ta zapisuje to na tej dłoni, po czym odwrotnie – ona mówi, a ja
to wpisuję na jej dłoń. Powinno być po ok. 5 cech. Po ukończeniu kartki zbiera się, miesza i
każdy uczestnik
wyciąga
jedną,
po czym
wszyscy kolejno
głośno
je czytają.
Metoda ta służy wzmocnieniu samoakceptacji i wiary w siebie.
Cebula
Wszyscy stają w dwóch kołach: zewnętrznym i wewnętrznym, zwróceni twarzami do siebie.
Prowadzący wydaje polecenia. Po każdym wykonaniu go, przesuwają się o jedno miejsce w
lewo.
Przykłady poleceń:
Proszę się pozdrowić i powiedzieć swoje imię.
Powiedzcie sobie nawzajem coś miłego.
Powiedz swoje najmilsze przeżycie z ostatniego miesiąca.
Powiedz swoje najtrudniejsze przeżycie.
Lustro
Jeden robi jakiś ruch, drugi powtarza i odwrotnie.
Na końcu: Powiedzcie sobie, jak się czuliście przy poszczególnych stacjach.
9
METODY TWORZENIA I DEFINIOWANIA POJĘĆ
Burza mózgów
Metoda zabawowa, kształtująca pomysłowość i wyobraźnię. Pomysły mogą być oczywiste,
banalne, ale z czasem niespodziewane, fantastyczne, innowacyjne.
Znana jest też pod nazwami „fabryka pomysłów”, „giełda pomysłów”, „jarmark pomysłów”.
Celem tej metody jest zgromadzenie w krótkim czasie dużej ilości pomysłów na rozwiązanie
jakiegoś problemu.
Nauczyciel przedstawia problem, udziela głosu zgłaszającym pomysły rozwiązań, które
zapisuje na tablicy, np. wymień jak najwięcej zastosowań kolorowej bibuły, co by było, gdyby
niebo widziało?; jako definiowanie pojęć przez skojarzenia np. – Co kojarzy się ze słowem
„zabawa” Trzeba podkreślić, że nauczyciel zbiera wszystkie informacje, choćby wydawało
się niedopasowane lub nie na temat, a zbierane myśli winny być widoczne dla wszystkich.
Zabronione są jakiekolwiek reakcje oceniające, jak śmiech, chrząknięcia, wzruszenia
ramionami...itp. Po wyczerpaniu pomysłów następuje dyskusja i wybór najlepszego
rozwiązania.
Metodę tę stosuje się:
- jako rozgrzewkę umysłową na początku zajęć,
- w celu ustalenia zakresu posiadanej wiedzy,
- dla utrwalenia wcześniej zdobytej wiedzy,
- dla znalezienia najlepszego rozwiązania jakiegoś problemu.
Efektem stosowania burzy mózgów na zajęciach jest:
- włączenie wszystkich uczniów do pracy,
- szybkie zgromadzenie dużej ilości pomysłów i ciekawych rozwiązań,
- przeprowadzenie rozgrzewki umysłowej.
Burza pytań – odwrotność burzy mózgów
Metoda ta polega na podaniu przez nauczyciela problemu do rozwiązania. Dzieci zadają jak
najwięcej pytań do tego problemu do rozwiązania, nauczyciel zapisuje je na tablicy. Bardzo
ważne jest aby nauczyciel kierował logicznym ułożeniem pytań i późniejszych odpowiedzi w
pewną całość. To logiczne połączenie pytań i odpowiedzi może stać się zabawną hipotezą i
wyjaśnianiem problemu.
10
Słoneczko
Przy pomocy tej metody dzieci mogą definiować pojęcia, określać różne cechy, dokonywać
hierarchizacji. Dzieci siedzą w kręgu. Na podłodze nauczyciel umieszcza planszę. Każde
dziecko otrzymuje np. 3 kartki i wpisuje istotne cechy charakteryzujące np. dobrego
przyjaciela. Zadaniem każdego z uczniów jest wpisanie na jednej kartce – jednej cechy. W ten
sposób dzieci układają ze swoich karteczek promyki – podobne cechy tworzą jeden promyk.
O podobieństwie cech decydują dzieci. Po ułożeniu karteczek, dzieci sprawdzają, które cechy
okazały się ważne, istotne (najdłuższe promyki).
Lawina – kula śniegowa
W tej metodzie dzielimy uczniów na grupy i każda grupa wybiera swojego przedstawiciela,
który krąży po klasie. Nauczyciel podaje problem i każda grupa wpisuje swoje odpowiedzi,
po czym przedstawiciel grupy krąży po klasie od grupy do grupy i dopisuje inne wyrazy.
Chodzi oto, aby zebrać jak największą ilość wyrazów, ale takich, które się nie powtarzają.
Np. Określ co to jest zabawa? Określ co to znaczy uczyć się?
Metoda ta jest możliwa tylko w zdyscyplinowanej klasie.
Mapa pojęciowa zwana też „mapą mentalną”, „mapą mózgu”, „mapą myśli”, „mapą
pamięci” – służy do wizualnego opracowania pojęcia z wykorzystaniem rysunków, symboli,
wycinków, krótkich słów, zwrotów i haseł. Metodę tę można stosować na różne sposoby, za
jej pomocą można definiować pojęcia, rozwiązywać problemy, planować działania itp.
Uczniowie ćwiczą czytanie, pisanie, rysowanie, planowanie. Mapa pojęciowa przybiera
postać plakatu.
Np. Przedstaw za pomocą symboli, rysunku pojęcie ,, Moja ojczyzna ‘’, ,,Warszawa”,
,,Kraków”
Po wykonaniu należy powiesić wszystkie prace i poprosić o komentarz. Następnie wspólnie
wybierzcie istotne cechy do szukanego pojęcia.
Piramida priorytetów – układ priorytetów przypomina piramidę.
Podstawowy cel tej metody, to ułożenie priorytetów według ustalonych wcześniej kryteriów
np. ważności, kolejności.
Metoda zachęca do dyskusji, negocjacji oraz osiągania porozumienia drogą negocjacji i
kompromisu. Priorytety mogą być podane przez nauczyciela lub wypracowane przez
uczniów. Liczba ich może być bardzo różna.
METODY I TECHNIKI DIAGNOSTYCZNE
11
Procedura
- metoda dyskusyjna, której celem jest dokonanie analizy, oceny i opisu istniejącego stanu
rzeczy. Uczniowie przechodzą 7 etapów.
*W I II III - dokonują opisu stanu aktualnego.
*IV etap to oddzielenie dobrego od tego co złe
*V, VI, VII to wizja czegoś nowego.
Przedstaw temat ,,Prawa ucznia w szkole ‘’
Grupy otrzymują plakat i karty z pytaniami;
1. Jak jest? Jakie prawa mają uczniowie w szkole?
2.Jak respektują prawa nauczyciele i rodzice? Jakie pełnią role?
3. Jakie funkcjonują zasady i normy regulujące prawa ucznia?
4.Co jest dobre, a co trzeba zmienić?
5.Jakie zasady i normy powinny funkcjonować w szkole?
6.Jaką rolę powinni pełnić nauczyciele i rodzice?
7. Jak być powinno? Jakie prawa powinni mieć uczniowie w szkole?
Metaplan
To plastyczny zapis dyskusji o problemie w formie plakatu.
Potrzebne będą:
- arkusze szarego papieru
- kartki w trzech kolorach i różnych kształtach.
Przebieg:
1. Postawienie pytania.
2. Burza mózgów.
3.Porządkowanie odpowiedzi wg ustalonego porządku
4. Prezentacja plakatów.
5.Zebranie wniosków. Podsumowanie.
Łańcuch skojarzeń
Prowadzący podaje jakieś pojęcie lub hasło, np. szkoła, matka, rodzina, sprawiedliwość...
12
Uczestnicy piszą na kartkach szybko spontanicznie, co im się z danym pojęciem kojarzy. Czas
ok. 5 min. Następnie wszyscy kolejno podają, jedna osoba zapisuje na tablicy, bez dyskusji; a
na końcu zaznacza,
które pojęcia są pozytywne (+),
a które negatywne (-).
Metoda ta pomaga zrozumieć samego siebie, daje możliwość lepszego zrozumienia i
poznania przeżyć innych.
METODY I TECHNIKI GRUPOWEGO PODEJMOWANIA DECYZJI
Wspólne rysowanie
Uczestnicy dobierają się po dwie osoby i każda para otrzymuje arkusz papieru i 1 kredkę.
Zadanie polega na wspólnym narysowaniu domu, drzewa, psa, kota trzymając razem kredkę i
wspólnym napisaniu tytułu obrazka. Wszystko to odbywa się bez porozumiewania się. Po
zakończeniu każda para prezentuje swoje wytwory z równoczesnym omówieniem, jak się
czuli. Czas przeznaczony na to zadanie nie powinien przekraczać 10 - 15 min.
Ćwiczenie to ma na celu uświadomienie sobie, jak się zachowuje i co odczuwa człowiek przy
współdziałaniu.
METODY TWÓRCZEGO ROZWIĄZYWANIA PROBLEMU
Karta kołowa – to prosta technika, za pomocą której można twórczo rozwiązywać problemy.
Karta zawiera koło, podzielone na cztery ćwiartki. Każda ćwiartka to kolejny krok na drodze
do rozwiązania problemu.
Przebieg:
1. Przedstawienie problemu: np. Jak poprawić relacje nauczyciel, wychowawca – rodzic?
2. Podział klasy na grupy i rozdanie kart z pytaniami:
*Co jest złego w relacjach nauczyciel – rodzic?
*Jakie mogą być tego przyczyny?
*Jakie macie pomysły na rozwiązanie problemu?
*Co można zrobić, aby poprawić relacje?
3.Po namyśle grupy wpisują w poszczególne ćwiartki swoje propozycje.
4. Przedstawiciele grup omawiają kartę kołową.
5. Wspólne omówienie rozwiązania problemu na podstawie zgromadzonych informacji.
Asocjogram – to metoda, która uczy jasnego i precyzyjnego wyrażania myśli. Łączy treści z
13
kilku dziedzin. Przy jej pomocy można twórczo rozwiązywać problemy, doskonalić
umiejętności prezentacji.
Przebieg:
1. Podziel klasę na dwie grupy.
2. Przedstaw problem:
,, Jak dbać o zdrowie?Jak odżywiać się zdrowo ?
Rozdaj grupom pisaki, kartki w dwóch kolorach oraz plakaty;
I grupa:
Jak dbać o zdrowie?
II grupa:
Jak odżywiać się zdrowo?
3. Pierwsza grupa wpisuje odpowiedzi na kartkach jednego koloru i przykleja na swój plakat,
a zadaniem drugiej grupy jest zapisanie pomysłów na drugie pytanie jednym kolorem.
4.Po upływie wyznaczonego czasu, grupy wymieniają się plakatami i uzupełniają swoimi
pomysłami zapisując je na innym kolorze.
5. Powstały plakaty z różnymi pomysłami
6. Rozmowa na temat przedstawionego pomysłu.
METODY I TECHNIKI PLANOWANIA
Gwiazda pytań- to prosta technika planowania zmian. Można nią planować każde
przedsięwzięcie. Można ją stosować w pracy zespołowej i indywidualnej. Pamiętaj plan
wymaga realizacji. Istotą jest szukanie odpowiedzi na pytania:
Przebieg:
1.Poproś,aby dzieci narysowały na kartce swoją pięść, a w powstałym polu napisały dokąd
chciałyby pojechać na wycieczkę.
2.Poproś, aby dzieci pogrupowały się wg napisanych propozycji.
3.Rozdaj przygotowane plansze i określ zadania dla grup. Zaplanuj wycieczkę wg gwiazdy
pytań.
4.Po upływie określonego czasu, liderzy grup przedstawiają swoje propozycje.
5.Na koniec uczniowie starają się dokonać wyboru najlepszej oferty.
Projekt
Metodą tą opracowuje się turnieje klasowe, imprezy okolicznościowe, uroczystości szkolne.
Metoda ta opiera się na swobodzie działania i samodzielności uczniów, to ich spontaniczne
14
pomysły są podstawą projektu. Uczniowie z pomocą nauczyciela wyznaczają sobie zadania
np. przy organizacji przedstawienia. Nauczyciel pełni rolę pomocnika, doradcy, motywuje do
działania, nie ogranicza swobody i kreatywności swych podopiecznych. Każda grupa
relacjonuje przebieg swych działań, przedstawia efekty swojej pracy, dzieli się
spostrzeżeniami i problemami, które wynikły w czasie realizacji zadań. Jego realizacja
wymaga wykorzystanie różnych źródeł informacji, pomocy, form pracy.
Przykłady projektów badawczych:
Moja rodzina ( zbieranie informacji o dziejach rodziny na podstawie dokumentów,
wywiadów, prezentacja w postaci albumu, drzewa genealogicznego, linii czasu )
Walory turystyczne naszej gminy . Folder gminy, Historia mojej wsi. itp..
Karty,, Dziwne powiedzonka” – to gra dydaktyczna, którą możemy stosować w różnych
grupach wiekowych. Karty mogą uczyć, a jednocześnie bawić. Karty są proste do wykonania
nawet przez samych uczniów. Rozwijają spostrzegawczość. Każdy uczeń powinien otrzymać
co najmniej po trzy karty. Na jednej stronie jest zadanie czyli dziwne powiedzonko, a na
drugiej wyjaśnienie tego powiedzonka, ale nie na tej samej karcie tylko innej. Zadaniem
uczniów jest odczytanie dziwnych powiedzonek i ich znaczeń.
Symulacje
Metoda ta polega na naśladowaniu rzeczywistości. Jest to zabawa „na niby”, ćwiczenie
najbardziej efektywnych zachowań w bezpiecznych warunkach. Jest to trening umiejętności i
sprawności w działaniu. Symulacje mogą obejmować takie umiejętności jak: rozmowa
telefoniczna, zabawy w sklep, lekarza, listonosza, itp. Celem symulacji jest doskonalenie
konkretnych umiejętności oraz uczenie się na błędach popełnianych w bezpiecznej sytuacji
ćwiczeniowej. Dzięki tej metodzie uczniowie rozwijają swoją inwencję twórczą, umiejętności
społeczne, poznawcze.
Drama
Polega na wczuwaniu się w rolę, na improwizacji angażującej ruch i gest, mowę, myśli i
uczucia. Dostarcza bezpośredniego doświadczenia, przekraczającego zakres zwykłej
informacji, wzbogacającego wyobraźnię i poruszającego emocje tak samo jak umysł. Istotą
dramy jest konflikt wzięty z życia, z literatury lub po prostu wymyślony.
15
Umożliwia ona przeżycie określonych problemów, poszukiwanie własnych rozwiązań i
dokonywanie rozwiązań. Głównym sposobem pracy w dramie jest bycie w roli.
Biorąc pod uwagę, że w zakres dramy wchodzą: rozmowa, wywiad, improwizacja, scenka
improwizowana, żywy obraz itp. Można ją stosować na niemal wszystkich przedmiotach.
Gry planszowe
Jest to metoda zawierająca treści dydaktyczne i wychowawcze. Uczy ścisłego przestrzegania
reguł, aktywizuje uczniów, integruje różne dziedziny aktywności oraz przyspiesza ich rozwój.
Gry stosuje się w przypadku: jako sprawdzian zdobytych wiadomości (uczniowie tworzą grę
w oparciu o posiadaną wiedzę), jako sposób na zdobycie nowych wiadomości, jako
niekonwencjonalny sposób na myślenie, redagowanie poleceń.
Gry planszowe uczą twórczego myślenia, rozwijają wyobraźnię, nadają sens pracy, zmuszają
do współdziałania, uczą planowania pracy, dają satysfakcję z wykonywanej pracy.
Fabuła z kubka
Metoda bardzo przydatna przy budowaniu opowiadań twórczych. Na ławce znajdują się dwa
lub trzy kubki (nie za dużo). Każdy kubek coś oznacza np. postać, miejsce, akcja.
Wybrany uczeń losuje z każdego kubka kartkę. Z tych wyrazów dziecko układa opowiadanie.
Inny uczeń losuje następne kartki itd.
VI. KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z ZASTOSOWANIA METOD
ATYWIZUJĄCYCH:
- poprawiają komunikację,
- dają przeżycie wspólnoty z innymi,
- dają lepsze poznanie i rozumienie reakcji własnych i drugich osób,
- wywołują ożywienie, radość oraz rozluźnienie psychiczne poprzez pozbycie się lęków
i napięć,
- uruchamiają procesy myślowe oraz emocje,
- dają okazję do czynnościowego poznawania rzeczywistości,
- mobilizują nauczyciela i ucznia do twórczych rozwiązań,
- uczą prawidłowej i skutecznej komunikacji,
- kształtują postawę otwartości i tolerancji,
- uczą interpretowania i oceniania własnych działań,
- rywalizację zastępują współdziałaniem,
- są atrakcyjne,
- chronią przed nudą i monotonią,
- poprawiają nastrój i dodają energii, a nauka wydaje się być zabawą.
16
Korzyści wynikające ze stosowania aktywizujących metod nauczania są tak wielkie, że
metody te powinny stanowić podstawę w procesie kształcenia i wychowania.
17