Część 3: strony 21-28 - Dolnośląska Izba Rzemieślnicza

WIADOMOŚCI Z REGIONU
Mam ten zawód we krwi
W
śród wrocławskich rzemieślników spotkać można
osoby wykonujące swój zawód z pasją. Nawet jeżeli
jest to zawód mniej popularny, czy wręcz zanikający w dzisiejszych czasach.
Z tego powodu chcemy Państwu przedstawić Cech Rzemiosł Włókienniczych i Odzieżowych we Wrocławiu. Skupia on krawców, których we Wrocławiu jest tylko dziesięciu! Starszym tego Cechu jest Wanda Fok. Pochodzi ona
z rodziny o rzemieślniczych tradycjach – miała wśród najbliższych szewca, tapicera i stolarza, nic więc dziwnego,
że małej Wandzi od najmłodszych lat towarzyszyło przekonanie, że chce być krawcem. Zaczęła od szkoły zawodowej. Ucząc się pracowała, aby się utrzymać. Już jako uczennica miała swoje klientki. W tym zawodzie przeszła całą
drogę zawodową – od ucznia u mistrza krawiectwa Mariana
Suligi, poprzez czeladnika, aż do mistrza. Ma dwa dyplomy: mistrza krawiectwa damskiego i męskiego oraz mistrza
w projektowaniu odzieży. Miłość do tego zawodu pozostała jej
do dziś: „Uwielbiam to, co robię. Gdybym urodziła się drugi raz,
wybrałabym ten zawód. Jedynie inaczej pokierowałabym swoją
drogą zawodową, by moja praca była bardziej widoczna”.
Jej zdaniem ten zawód, czy szerzej rzemiosło, nie było doceniane przez minione 50 lat. Stało jakby z boku, niewiele się
dla niego robiło. W 1990 roku Wanda Fok przeszła „na swoje”
i tak jest do dziś. Współpracuje z młodą projektantką ze Szwajcarii, jest czynna zawodowo. Kiedy rozmawiamy, często dzwoni telefon, a klientki umawiają się na spotkanie.
Wanda Fok uważa swój zawód za twórczy. Jej zdaniem krawiec musi mieć umiejętności manualne, plastyczne, no i iskierkę
talentu, bo jest to zawód artystyczny. Pani Wanda zawodowo
nie przestaje mieć kontaktu z ludźmi, ale działa
też na innych polach. Jest Starszym Cechu Rzemiosł Włókienniczych i Odzieżowych we Wrocławiu przewodniczącą Komisji Egzaminacyjnej
Czeladniczo-Mistrzowskiej w DIR. Jest też członkiem Zarządu Zrzeszenia Handlu i Usług we
Wrocławiu, członkiem Krajowej Rady Kongregacji Przemysłowo-Handlowej OIG, Przewodniczącą Ogólnopolskiej Komisji Krawców i Rzemiosł
Odzieżowo-Włókienniczych przy ZRP. Pani Wanda przewodniczy także założonemu przez nią
Klubowi Ludzi Twórczych i Aktywnych w Skałce,
gdzie mieszka. Dodajmy, że zawsze walczyła
o prawa pracownicze. W 1998 roku, jako jedyna
z wrocławskiego rzemiosła, wzięła udział w strajku głodowym w sprawie odzyskania dla rzemiosła pieniędzy po powodzi 1997 roku.
Mówiąc o Cechu, Pani Wanda wyraźnie podkreśla starania
osób tworzących go. Dzięki tym ludziom Cech istnieje i działa, więc ich praca jest nieoceniona. Prosi więc, aby wszystkich wymienić. Są to: Joanna Gąska, Danuta Rodak, Antoni
Wielądek, Honorata Kumańska, Maksymilian Świerkocki,
Lucyna Kolbusz, Barbara Bajer, Krystyna Sieczkowska,
Marlena Tarkowska.
Ważnym elementem działalności Cechu jest sfera charytatywna. Rozpoczęła się od współpracy Wandy Fok ze Spe-
cjalistycznym Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym z ulicy
Kamiennej. Najpierw było to sponsorowanie strojów gimnastycznych, później wspólne organizowanie uroczystości wraz
z przygotowaniem strojów na rozmaite okoliczności. Ta współpraca trwa do chwili obecnej. Podobnie jest ze Stowarzyszeniem Dzieci Niepełnosprawnych Intelektualnie. Organizowane tam
przez Cech lekcje projektowe czy wykonanie
strojów do poloneza to tylko niektóre przykłady
wspólnego działania.
Cech na przestrzeni minionych 65 lat działał
bardzo prężnie – organizował zbiórki odzieży,
pokazy mody i inne imprezy, pomagał domom
dziecka, fundował książeczki mieszkaniowe.
Partycypował też w sfinansowaniu insygniów
dla Uniwersytetu Wrocławskiego. Rzemieślnicy
wykonali togi, birety, kryzy dla senatu uczelni.
W rozmowie z Panią Wandą Fok wyczuwam
u niej nutkę nostalgii. Dziś, w dobie produkcji masowej, galerii, marketów zawód krawca jest nieco
usunięty w cień. Czy rzeczywiście tak jest? Zdaniem Pani Wandy, po przemianach 1989 roku sytuacja rzemiosła się zmieniła.
Nie jest ono wspierane przez miasto, nie jest ani doceniane, ani
dostrzegane. A przecież tradycje rzemiosła we Wrocławiu sięgają stuleci. Warto, nawiązując do tych tradycji, otworzyć się na
współczesność. Rzemieślnicy byli, są i będą potrzebni. Zwłaszcza tacy z pasją jak członkowie Cechu Rzemiosł Odzieżowych
i Włókienniczych.
Tomasz Kapłon
nr 14 | wrzesień 2011
21
WIADOMOŚCI Z REGIONU
W sprawie refundacji nauki
W
siedzibie Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu 25 maja br. miało miejsce
ważne spotkanie, dotyczące refundacji płacy i składek ZUS
pracowników młodocianych. Uczestniczyli w nim przedstawiciele biura Senatora Romana Ludwiczuka, Poseł Katarzyny
Mrzygłockiej, Posła Henryka Gołębiewskiego. Wziął
w nim udział także dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy
w Wałbrzychu, przedstawiciele Komendy OHP w Wałbrzychu, stowarzyszeń pracodawców, pracodawcy – instruktorzy
nauki zawodu oraz dyrektor Zasadniczej Szkoły Zawodowej.
Spotkanie poświęcone było znacznemu ograniczeniu
środków finansowych na refundację kosztów kształcenia
pracowników młodocianych w 2011 roku oraz na lata następne. Zebrani zaproponowali wystosowanie listu dotyczącego tych kwestii do Premiera oraz do Minister Pracy
i Polityki Społecznej. W liście tym obecni na spotkaniu wyrażają zaniepokojenie sytuacją, w której zmniejszane są środki
finansowe Funduszu Pracy, przeznaczone na aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Wszak z niego pochodzą
środki na pomoc pracodawcom w kształceniu pracowników
młodocianych. Dodajmy, że w tej grupie wydatków planuje się m.in. zmniejszenie o jedną trzecią kwot przewidzianych dla szkolących na refundację wynagrodzeń i składek
ZUS-owskich oraz zmniejszenie o 20 proc. kwoty przewidzianej dla pracodawców na dofinansowanie kształcenia pracowników młodocianych.
Środki te miały służyć zachęcie i wsparciu pracodawców,
by chcieli szkolić pracowników młodocianych w różnych
zawodach na poziomie tzw. robotnika wykwalifikowanego.
Na takiego pracownika rośnie zapotrzebowanie na krajowym rynku pracy.
Sytuacja ta budzi zdziwienie i niepokój, tym bardziej że
w roku 2010 pracodawcy otrzymywali pisemne informacje
z Dolnośląskiej Wojewódzkiej Komendy OHP we Wrocławiu.
Zawierały one zapewnienia, że wnioski pracodawców o refundację kształcenia pracowników młodocianych zostały
rozpatrzone pozytywnie. Zapewniano też, że umowy z pracodawcami będą zawierane – po dostarczeniu do OHP umów
z uczniami w celu nauki zawodu – najpóźniej do 30 listopada 2010 roku. Tymczasem komendant główny OHP już
we wrześniu 2010 roku polecił komendantom wojewódzkim wstrzymanie zawierania ww. umów z pracodawcami.
Od 1 października 2010 roku umowy nie są zawierane,
a pracodawcy nie wiedzą, na czym stoją i jak należy postępować. Wielu z nich z tego powodu nosi się z zamiarem, by
rozwiązać umowy o naukę zawodu z pracownikami młodocianymi i nie przyjmować nowych uczniów.
Takie postępowanie zagraża zasadniczemu szkolnictwu
zawodowemu w Polsce, tym bardziej że w Niemczech wdrażany jest program szkolenia dla uczniów z Polski, w którym
oferuje się bezpłatną naukę zawodu, wyżywienie, zakwaterowanie i wysokie wynagrodzenie (kilkakrotnie przewyższające kwoty płacone w Polsce).
Ze spotkania przedstawicieli Związku Rzemiosła Polskiego z Czesławą Ostrowską, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej, wynika niewesoły wniosek.
Ministerstwo chce położyć główny nacisk (a co za tym idzie
– środki finansowe) na finansowanie różnych form bezrobocia
szczególnie osób dorosłych, młodzieży zagrożonej wykluczeniem społecznym, kształconej zawodowo w OHP. Chce także
przeznaczyć środki na wspomaganie kształcenia w zawodach
unikatowych i deficytowych. Na spotkaniu ministerstwo wyraziło pogląd, że zachodzi pilna potrzeba opracowania listy
zawodów, w których istnieje największe bezrobocie, w celu
wyłączenia ich z systemu refundacji. Jest to przejaw dyskryminacji pracodawców chcących szkolić kolejne kadry w swoich zawodach.
Materiał z Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu
Teraz kobiety
P
od przewodnictwem Wicewojewody Dolnośląskiej
Ilony Antoniszyn-Klik 4 kwietnia br. odbyło się inauguracyjne posiedzenie zespołu ds. kobiet. Zespół został powołany przy Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego (WKDS),
a w jego skład weszli także reprezentanci Dolnośląskiej Izby
Rzemieślniczej we Wrocławiu: Tamara Gorczycka-Cader
oraz Roman Michalec. Posiedzenie zostało poprzedzone konferencją prasową, na której przedstawiono założenia merytoryczne. W konferencji uczestniczyli m.in. Wicewojewoda Ilona
Antoniszyn-Klik, Ewa Wolak – Poseł na Sejm RP, członkowie
prezydium WKDS oraz Kanclerz Loży BCC Marek Woron.
Powołany zespół będzie zajmował się tematyką dotyczącą kobiet. Główne kierunki jego działalności to monitorowanie uczestnictwa kobiet w życiu publicznym Dolnego
Śląska oraz działania na rzecz jego zwiększania. Będzie też
22
nr 14 | wrzesień 2011
dbał o upowszechnianie oraz propagowanie problematyki
przeciwdziałania dyskryminacji kobiet i wyrównywania ich
szans na rynku pracy. Podejmie działania na rzecz zrównoważonego udziału kobiet i mężczyzn w procesie podejmowania decyzji na szczeblu regionalnym. Zajmie się także
wdrażaniem Europejskiej Karty Równości Kobiet i Mężczyzn
w życiu lokalnym. Chodzi bowiem o wyrównywanie szans
kobiet we wszystkich obszarach życia społecznego.
Z inicjatywy jednego z przedstawicieli DIR, uczestniczącego w pracach zespołu ds. kobiet, została utworzona
strona internetowa www.aterazkobiety.pl. Będą tam zamieszczane materiały publicystyczne związane z kobietami
i ich rozwojem.
Jakub Turański
Tomasz Kapłon
WIADOMOŚCI Z REGIONU
Zakon orderowy
bliski braci rzemieślniczej
Lilla Jaroń (Wiceminister Edukacji Narodowej, wrocławianka), Zbigniew Ładziński (Prezes Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu), Bronisław Pałys (Dyrektor Wydziału Programów Katolickich PSE „Polest” we Wrocławiu, kawaler Zakonu
Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie), Prof. Jan Skalik (pracownik naukowy Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu),
Urszula Wanat (Radna Miasta Wrocławia), Ewa Kobel (historyk,
Wicedyrektor XII LO we Wrocławiu) i Zygmunt Skrzypek (Starszy Dolnośląskiego Cechu Rzemiosł Metalowych i Motoryzacyjnych oraz Małej Przedsiębiorczości). Co łączy te osoby? Wszystkie włączono 18 czerwca do grona Komandorii Orderu
Świętego Biskupa i Męczennika. Inwestytura odbyła się
w kościele św. Jadwigi Śląskiej we Wrocławiu-Leśnicy,
dzięki Stanisławowi Kibało, Komandorowi Dolnośląskiej Komandorii.
Jeśli Stanisława Kibało nasi Czytelnicy kojarzą z branżą piekarską, to mają rację. Od lat jest Starszym Dolnośląskiego Cechu Piekarzy i Cukierników z siedzibą we
Wrocławiu, ale jego zainteresowania sięgają znacznie
dalej i szerzej, stąd aktywność społeczna na wielu polach – jest m.in. Przewodniczącym Zarządu Osiedla
Leśnica, a wśród gremiów związanych z aktywnością
charytatywną należy w pierwszej kolejności wymienić
Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie, do którego przyjęty został rok temu w katedrze w Sosnowcu
podczas inwestytury, której przewodniczył zwierzchnik
polskich bożogrobców – Prymas Polski senior kardynał
Józef Glemp. Jest to zakon niezwykle elitarny, wywodzący się z tego samego pnia, co zakon maltański.
Dolnośląska Komandoria Orderu Świętego Biskupa
i Męczennika powiększyła się
18 czerwca o 18 osób i tym samym
liczy 38 dam i kawalerów. Poprzednia inwestytura – i zarazem pierwsza w dziejach Wrocławia – miała
miejsce dwa lata temu. Do Orderu przyjęci zostali wówczas także
członkowie braci rzemieślniczej:
Sergiusz Siemionko (mistrz cukiernik), Marian Noweta (mistrz
piekarski) i Ryszard Łużniak
(mistrz cukiernik).
– Adresatem Orderu św. Stanisława są ludzie szlachetni, którym
nieobojętne jest dobro drugiego
człowieka, są otwarci, angażują się
charytatywnie, ubierając płaszcz
damy czy kawalera Komandorii
stają się ambasadorami idei, która
zawsze była bliska idei wolnej Polski – wszak św. Stanisław Biskup
i Męczennik jest jednym z patronów naszego kraju – mówi Stanisław Kibało. – Ale to także zadanie, co dobrze rozumiał ostatni
król Polski Stanisław August Poniatowski, ustanawiając Order
św. Stanisława Biskupa i Męczennika. Stwierdził, że ma być on
„Praemiando Inicitat”, czyli „Nagradzając, Zachęca”.
Warto dodać, że zakon orderowy, jakim jest Komandoria Orderu Świętego Biskupa i Męczennika, bliski jest ideom rzemiosła.
Przez stulecia w szeregi cechów rzemieślniczych przyjmowano
wyłącznie ludzi, od których wymagano wysokich standardów
moralnych. Cechy były jednocześnie bractwa religijnymi. Ich
ustrój zmieniono dopiero w XIX wieku.
Marek Perzyński
nr 14 | wrzesień 2011
23
WIADOMOŚCI Z REGIONU
Dostojny jubilat
7 sierpnia br. był dla Cechu Rzemiosł Różnych i Małej
Przedsiębiorczości w Zgorzelcu bardzo uroczysty. Tego
dnia obchodzono 90. urodziny jednego z założycieli Cechu
– Pana Michała Dojlido. Michał Dojlido – kowal ze Sławnikowic – przeszło 60 lat temu na Ziemiach Odzyskanych
zakładał Cech w Zgorzelcu i po dziś dzień jest bardzo z nim
związany.
Uroczystość zaczęła się mszą świetą w kościele parafialnym w Sławnikowicach, następnie jubilat i jego goście udali się na przyjęcie. Dostojnego jubilata w tym dniu swoją
obecnością uczcili znamienici goście. Wśród nich byli: Prezes
Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu Zbigniew
Ładziński, ks. Prałat Józef Stec z Jeleniej Góry oraz Zarząd
Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Zgorzelcu ze Starszym Cechu Franciszkiem Wursztem na czele.
Na uroczystość przybyli pracownicy biura Cechu i rodzina
jubilata. Prezes Zbigniew Ładziński obdarował jubilata Medalem 20-lecia Samorządu Jeleniej Góry, który przyznawany jest działaczom samorządowym i gospodarczym. Jubilat
otrzymał również okolicznościowy grawerton od Dolnośląskiej Izby Rzemieślniczej we Wrocławiu.
Szacowny jubilat obdarowany został prezentami i naręczem kwiatów. – Jesteśmy dumni i szczęśliwi, że wśród nas
jest człowiek, który tworzył polskie rzemiosło – powiedział
Prezes Ładziński.
Materiały z Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Zgorzelcu
Święto młodych rzemieślników
R
zemieślnicza Zasadnicza Szkoła Zawodowa im. Stanisława Palucha w Wałbrzychu po raz czwarty zorganizowała Szkolny Dzień Rzemiosła. Znakomita pogoda pozwoliła na to, aby obchody tegorocznego święta odbyły się
na szkolnym boisku.
Młodzież i wspierający ją rzemieślnicy przygotowali szereg atrakcji. Był więc pokaz carvingu w wykonaniu Rajmunda
Królika, autora licznych publikacji na temat dekoracji
z owoców i warzyw. Młodzież miała możliwość sprawdzenia swoich talentów w tej dziedzinie, nic więc dziwnego,
że stoisko warsztatów carvingowych przez cały dzień było
oblegane.
Kolejnymi punktami programu były pokazy taneczne,
fryzjerskie, a nawet prezentacja mody zawodowej, czyli
ubrań roboczych w kabaretowym stylu. Tu młodzież szczególnie pokazała swoje umiejętności, a modele zbierali gorące owacje.
Patronat nad całością sprawowali przedstawiciele wałbrzyskiego Cechu Rzemiosł w osobie Starszego Cechu
Janusza Molendy i Dyrektora Biura Cechu Barbary Pisuli.
Swoją obecnością młodzież zaszczycił Wiceprezydent Wałbrzycha Zygmunt Nowaczyk, któremu szczególnie bliskie
są problemy oświaty zawodowej.
24
nr 14 | wrzesień 2011
Specjalną atrakcją święta był mistrzowski pokaz Dariusza
Jankowskiego z zakresu trendów i nowoczesnych technik
strzyżenia i modelowania. Ta część miała miejsce w klasopracowni, a na widowni zasiedli oprócz adeptów sztuki fryzjerskiej także widzowie.
Cały dzień upłynął nie tylko pod znakiem zabawy. Mimo
przyjemności – występów muzycznych czy konsumpcji grillowanych kiełbasek – zarówno warsztaty carvingu, jak i fryzjerskie miały wyraźnie edukacyjny charakter.
Tego dnia wszyscy uczniowie zademonstrowali swoje
umiejętności, talenty i aktywność i trzeba dodać, że tego
dnia nikt z nich nie pytał: ile do dzwonka? Szkolny Dzień
Rzemiosła, wpisany w tradycję szkolną, ma na celu aktywizację młodych ludzi, wskazanie im alternatywnych sposobów spędzania czasu. Jest też elementem integracji, bowiem właśnie ona jest w dzisiejszych czasach najważniejsza
dla środowiska rzemieślniczego. Młodzi adepci rzemiosła,
zasilając szeregi Cechu, winni być tego świadomi. Jako
przedstawiciele przyszłego small businessu muszą zdawać
sobie sprawę, że w twardej grze rynkowej drobne przedsiębiorstwa nie stawią czoła gigantom. Jedynie zrzeszeni rzemieślnicy mogą przetrwać skutecznie.
Materiał z Cechu Rzemiosł Różnych i Małej Przedsiębiorczości w Wałbrzychu
PORADNIK DLA PRZEDSIĘBIORCY
Obowiązki sprawozdawcze
w zakresie gospodarki odpadami
12 marca 2010 r. weszła w życie ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r.
o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.
nr 28, poz. 145) wprowadzająca sankcje karne dla posiadaczy odpadów wymierzane w drodze decyzji administracyjnej. Przy czym nie
wprowadziła nowych obowiązków sprawozdawczych w zakresie
gospodarowania odpadami. Natomiast wprowadziła sankcje karne
za niewywiązywanie się z nałożonego w 2001 r. obowiązku sporządzania i przedkładania zbiorczych zestawień danych o odpadach.
Obowiązek sporządzania i przedkładania zbiorczego zestawienia danych o odpadach został ustanowiony ustawą z dnia
27.04.2001 r. o odpadach, która weszła w życie dnia 1.10.2001 r.
Zgodnie z art. 36 i 37 wspomnianej ustawy posiadacz odpadów,
tj. wytwórca odpadów, prowadzący odzysk lub unieszkodliwianie odpadów oraz transportujący odpady jest zobowiązany do prowadzenia
ewidencji odpadów, a następnie sporządzenia zbiorczego zestawienia
danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania
nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów za poprzedni rok kalendarzowy.
Obowiązek prowadzenia ewidencji nie dotyczy wytwórców
odpadów komunalnych, a także wytwórców odpadów w postaci pojazdów wycofanych z eksploatacji, jeżeli pojazdy te zostały
przekazane do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu
lub przedsiębiorcy prowadzącego punkt zbierania pojazdów.
Dodatkowo, zwolnione z ewidencji są odpady określone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11.12.2001 r. w sprawie
rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów
(Dz.U. nr 152, poz. 1735 z późn. zm).
Zgodnie z art. 79c ust. 3 ustawy o odpadach (Dz.U. z 2010 r.
nr 185, poz. 1243, z późn. zm., zwanej dalej ustawą o odpadach)
posiadacz odpadów bądź transportujący odpady, który – będąc
obowiązany do prowadzenia ewidencji odpadów lub przekazywania wymaganych informacji lub sporządzania i przekazywania zbiorczego zestawienia danych lub sporządzania podstawowej charakterystyki odpadów lub przeprowadzania testów
zgodności – nie wykonuje tego obowiązku albo wykonuje go
nieterminowo lub niezgodnie ze stanem rzeczywistym, podlega
karze pieniężnej w wysokości 10 000 zł.
Zgodnie z art. 79d ust. 5 ustawy o odpadach, w sprawach dotyczących kar pieniężnych stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy
z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tj. z 2005 r. Dz.U. nr 8,
poz. 60 z późn. zm.), z tym, że uprawnienia organów podatkowych
przysługują marszałkowi województwa.
Anna Regner-Mikulska
!"#$%&'(#)*$+,-&./0)%1)&2+&34
1
/(2 &,+&342 4562 %'/72 .+$.#*($85-)
$592 $:2 *5$.#2 4('2 +%,+ /(%$/(%4:;+78/2 +2 /'(*#$(.2 "/*95<2 -(9:*.=2/2%+4*(2/9/=2>2?:2':&:%:2%+)
?58'52 ?:.@(2 ,*'(%&/=4/+*&? 2 '2 &(.?+*:2 ABC!
D:*'E%':-E82"/*9E2?*'(4:2.+9#$/.+ :62&/=2'
+?+8'($/(92)2%+&?: 8:9/<2.0/($?:9/<29(%/:)
9/2 8'52 &,+;(8'$+78/E2 0+.:0$E!2 C+%+4$/(
*'(8'29:2&/=2'2.+9#$/.:8-E2 ( $=?*'$E<2.?3)
*:2 #9+@0/ /:2 9+?5 + :$/(2 /2 :$F:@+ :$/(
,*:8+ $/.3 2 +*:'2 4#%+ :$/(2 '(&,+;#!2 G:.
,*'5'$:-(2 H$%*'(-2 B':&?+.<2 ?*($(*2 4/'$(&#<
8+:8I2/2,*('(&2C+0&./(F+2J+ :*'5&? :2J*($()
*3 2K/'$(&#2LC*'(%&/=4/+*852'2&(.?+*:2AMC
2& +-(-28+%'/($$(-2,*:852 5.+*'5&?#-E2NOP
> 8I+62'2*(F#;52/$?#/85-$/(2>2$:*'=%'/:2CQ!R2
H452 -(%$:.2 %'/:;:$/:2 ?(2 45;52 &.#?(8'$(<
:*?+2,+%$+&/62,+'/+92 /(%'52/2%+&.+$:)
0/62#9/(-=?$+78/2,*:8+%: 83 2N ;:78/8/(0/P
+*:' ,*:8+ $/.3 2 .:%* 52 ':*'E%':-E8(':.*(&/(2.+9#$/.:8-/2/ CQ!2
D /E'(.2Q'(9/+&;:2C+0&./(F+2*(:0/'#-(2,*+)
-(.?2 LC#40/82 *(0:?/+$&2 : :%:,?:85-$+76
/ .+$.#*($85-$+762AMCR<2 2*:9:8I2.?3*()
F+2+*F:$/'+ :$(2&E2?*'5%$/+ (2&'.+0($/:<
9!2/$!2'2':.*(&#2.+$?:.?3 2'29(%/:9/<2.+)
9#$/.:8-/2.*5'5&+ (-28'520+44/$F#!2G:.293)
/2./(*+ $/.2,*+-(.?#2A+$/.:2C:%#8I2LQ()
:0/'+ :$52,*+-(.?2-(&?2+%,+ /(%'/E2$: 8'=)
&?+2 5*:@:$52 ,*'('2 ,+0&./8I2 ,*'(%&/=4/+*)
83 2 ,+F0E%2 F;+&'E85<2 @( CQ2 -(&?2 ?50.+2 %0:
%#@58I!2SI8(952'9/($/62?+ 950$(2,*'(.+)
$:$/(<2 / %0:?(F+2
$:&'58I2 &'.+0($/:8I
(T9/(2#%'/:;2,+$:%2UVV2,*'(%&/=4/+*83
/ ,*:8+ $/.3 2 ;:7$/(2 ' &(.?+*:2 9/.*+
/ 9:;58I2"/*9R!2
B'.+0($/:2,+%$+&'E27 /:%+9+762%4:$/:2+2 /)
'(*#$(.2"/*952+*:'2,+.:'#-E<2@(2+%,+ /(%'/:0)
$+762':2?(2%'/:;:$/:20(@52':*3 $+2,+2&?*+$/(
;:78/8/(0/<2 -:.2 /2 ,*:8+ $/.3 !2 W&'?:;?#-E2 /8I
+0=2 %+2 '9/:$<2 8+2 F :*:$?#-(2 8/EF;52 *+' 3.+$.#*($85-$+78/2&(.?+*:2AMC2$:2*5$.#!
X:*&'?:?+ 528I:*:.?(*2&'.+0(Y2+*:'2+%$+)
&'($/(2,*'5.;:%3 2%+2%+7 /:%8'(Y2#8'(&?)
$/.3 <2 8'5$/2 -(2 :?*:.85-$59/2 /2 $/(' 5.0(
,*'5%:?$59/!
S5.02 :*&'?:?3 2 ,*+ :%'+$52 -(&?2 (
&'5&?./8I29/:&?:8I<2 2.?3*58I2& +-(2&/()
%'/452 9:-E2 /'452 *'(9/(70$/8'(2 /2 ?* :62 4=)
%'/(2%+2. /(?$/:2ZV[Z2*+.#!2W:@%52#8'(&?)
$/.2 4/(*'(2 *3 $/(@2 #%'/:;2 2 #'#,(;$/:-E)
858I2 :*&'?:?:8I2()0(:*$/$F+ 58I!
!"#$%&!'()*+,#%!&)&-*)%$.#!$/
0001-*2+3-1-4
nr 14 | wrzesień 2011
25
PORADNIK DLA PRZEDSIĘBIORCY
Ekoinnowacje
– klucz do przyszłej konkurencyjności Europy
Ekoinnowacja to każda innowacja (nowa technologia, produkt,
proces lub usługa), która może przyczynić się do ochrony środowiska lub wydajniejszego wykorzystania zasobów. Technologie
środowiskowe to główny element podejścia Unii Europejskiej do
ważnych wyzwań związanych ze środowiskiem, takich jak zmiany klimatu, niewystarczające zasoby naturalne i zmniejszająca się
bioróżnorodność. Dysponujemy już technologiami pozwalającymi
stawić czoło takim wyzwaniom, ale ich zastosowanie na skalę komercyjną napotyka wiele przeszkód.
Aby umożliwić zastosowanie technologii środowiskowych na
dużą skalę, konieczne jest usunięcie barier ekonomicznych i prawnych, a także promowanie inwestycji i zwiększanie świadomości
w tej dziedzinie. Szanse na zastosowanie technologii środowiskowych są większe na jednolitym rynku europejskim niż na mniejszych rynkach krajowych. Badania naukowe mają podstawowe
znaczenie dla uwolnienia pełnego potencjału szybko rosnącego
sektora ekoprzemysłu oraz dla stymulowania innowacji i tworzenia miejsc pracy.
!"#$"%&"'()'$"%*'+',-$
(!"%./$0!&")-&'1
Świat musi stawić czoło poważnym problemom środowiskowym, takim jak zmiany klimatu, zmniejszająca się ilość zasobów
naturalnych, zanieczyszczenie powietrza i utrata bioróżnorodności. Wszystkie te kwestie mogą mieć katastrofalne skutki dla życia
na Ziemi. Aby uniknąć tych problemów lub je zminimalizować, konieczne jest opracowanie nowych rozwiązań i technologii przyjaźniejszych dla środowiska.
Europa musi osiągać więcej mniejszym kosztem. Podstawowe
znaczenie ma maksymalne zwiększenie wydajności na wszystkich
etapach produkcji. Ekoinnowacja to proces innowacyjny związany
z opracowywaniem i wprowadzaniem na rynek nowych technologii środowiskowych, produktów i usług pozwalających zmniejszyć
ogólne oddziaływanie na środowisko. Połączenie przedsiębiorczości i innowacji może przynieść efekt w postaci zrównoważonych
rozwiązań pozwalających lepiej wykorzystywać cenne zasoby
i redukować negatywne skutki uboczne gospodarki dla środowiska.
Technologie środowiskowe pomogą ograniczyć zużycie energii
i zasobów oraz produkować mniej odpadów i zmniejszyć emisję
gazów cieplarnianych. Na przykład do zwalczania skutków zmian
klimatycznych przyczynia się ograniczanie emisji poprzez oszczędność energii podczas produkcji lub używanie samochodów bardziej przyjaznych dla środowiska.
2")345&'()#$4!(460#(.%,(!7.)$
)$!./0!('$70!8!")54'
Czyste i zdrowe środowisko ma zasadnicze znaczenie dla utrzymania dobrobytu i wysokiej jakości życia w Europie. Jednak do
zapewnienia jakości życia konieczna jest również silna i konkuren-
26
nr 14 | wrzesień 2011
cyjna gospodarka. Opracowywanie i promowanie nowych rozwiązań ma podstawowe znaczenie dla uwalniania potencjału korzyści
ekonomicznych poprzez obniżanie kosztów, innowacyjność i międzynarodową wymianę handlową. Technologie ekologiczne pozwalają otwierać potencjalne rynki, stymulować innowacyjność,
zwiększać konkurencyjność Europy oraz tworzyć nowe miejsca
pracy wymagające wysokich kwalifikacji.
Unia Europejska wprowadziła niedawno inicjatywę rynków
pionierskich i określiła kilka sektorów rynku, które w przyszłości
będą obszarami szybkiego wzrostu w Europie. Większość spośród
sektorów określanych jako rynki pionierskie, np. zrównoważone
budownictwo, recykling, bioprodukty i energia odnawialna, to zarazem główne rynki ekoinnowacji.
9!&":,$5#4;!0'$<0&#85)3=)!0.&!7.)
Nie tylko środowisko korzysta z ekoinnowacji. Z każdym rokiem
rośnie światowy rynek produktów i usług środowiskowych. Silna
pozycja Europy pozwala jej pełnić rolę lidera w wykorzystywaniu
innowacji do zmagania się z dzisiejszymi wyzwaniami w dziedzinie
środowiska, a także daje jej wyjątkową szansę na zwiększenie inwestycji w tym stosunkowo nowym sektorze.
W ostatnich latach ekoprzemysł stał się ważną częścią gospodarki europejskiej. Szacunkowy obrót w tym sektorze wynosi
ok. 227 mld euro, co odpowiada 2,2% PKB w UE – to więcej niż
w europejskim sektorze kosmicznym czy farmaceutycznym.
W sektorze zatrudnienie znajduje bezpośrednio 3,4 mln osób.
Rynek technologii środowiskowych zwiększa się wraz ze
wzrostem ich potencjału. Wskaźnik wzrostu niektórych sektorów
w Europie i na świecie jest znaczący – ponad 20% rocznie w dziedzinie źródeł energii odnawialnej, jak np. elektrownie wiatrowe.
Europa posiada około jednej trzeciej światowego rynku technologii ekologicznych, który do 2020 r. ma się według prognoz podwoić
do poziomu 1 bln euro.
>'0)#0%$"#$"<0!"'8&'()6$"%()4:"
$='8'1$('64!"%./$('$0%(#4
Chociaż Europa ma opinię lidera w dziedzinie rozwoju nowych
technologii, wprowadzenie na rynek produktów lub usług z etapu
badań naukowych nie zawsze jest rzeczą łatwą. Istnieje wiele barier
w rozwoju i szerszym zastosowaniu technologii środowiskowych.
Popyt rynkowy na technologie środowiskowe w sektorze publicznym i prywatnym jest niewielki z wielu względów. Wśród nich
wymienić można przywiązanie do obecnych technologii, wskaźniki cenowe faworyzujące rozwiązania o mniejszej ekoefektywności,
utrudniony dostęp do środków finansowych i niski poziom świadomości konsumentów.
Przejście z technologii tradycyjnych na środowiskowe jest procesem złożonym. Może się on wiązać z barierami ekonomicznymi,
np. wyższymi kosztami inwestycji wynikającymi z postrzeganego
ryzyka i znacznymi kosztami początkowymi. Czynnikiem blokują-
PORADNIK DLA PRZEDSIĘBIORCY
cym transfer technologii z pracowni projektowej na linię produkcyjną jest również brak dostępności kapitału podwyższonego ryzyka.
Systemy pomocy dla innowacyjnych przedsiębiorstw są niewystarczające, niezbędne jest więc zwiększenie inwestycji prywatnych w badania naukowe w całej Europie. Większe wsparcie
potrzebne jest w dziedzinie badań stosowanych, szczególnie
w zakresie współpracy między środowiskiem badawczym i sektorem przemysłu.
2'./3.'()#$<0&#85;'").)#?)$0%(46$
8!$5;!5!"'()'$;#./(!?!+))$70!8!")54!"%./
Obecne zadanie to poprawienie ogólnej ekologiczności produktów na każdym etapie ich cyklu życia, promowanie i stymulowanie popytu na lepsze produkty i technologie oraz pomaganie
konsumentom w dokonywaniu lepszych wyborów poprzez zapewnianie im odpowiednich informacji.
Zrównoważona konsumpcja i produkcja pozwalają maksymalnie zwiększyć potencjał przedsiębiorstw w zakresie przekształcania wyzwań środowiskowych w szanse ekonomiczne oraz zapewnić konsumentom lepszą ofertę.
Aby zachęcić do powszechniejszego wykorzystywania technologii przyjaznych dla środowiska, Unia Europejska stosuje takie
środki, jak ekologiczne zamówienia publiczne (proces, w ramach
którego władze publiczne starają się ograniczyć oddziaływanie nabywanych przez siebie towarów i usług na środowisko), oznakowanie ekologiczne, zachęty finansowe, dobrowolne porozumienia,
normy przemysłowe i mechanizmy rynkowe, np. zbywalne pozwolenia na emisję. Dla przykładu oznakowanie ekologiczne pozwala
konsumentom łatwo zidentyfikować i wybrać towary i usługi
przyjazne dla środowiska, a system weryfikacji technologii środowiskowych, dzięki któremu uzyskuje się wiarygodne informacje
dotyczące efektywności środowiskowej, pomoże producentom
przekonać rynki o zaletach nowej technologii.
Unia Europejska przeznaczyła również konkretne środki finansowe umożliwiające współdzielenie ryzyka związanego z inwestowaniem w ekoinnowacje. Przepisy dotyczące pomocy państwa na
rzecz ochrony środowiska naturalnego zmieniono, tak aby umożliwić skuteczniejsze wspieranie technologii innowacyjnych.
Dowiedziono, że dobrze opracowane przepisy środowiskowe
w takich dziedzinach jak odpady elektroniczne, rekultywacja gleb
i kontrola zanieczyszczeń przemysłowych są czynnikiem stymulującym innowacje. Wyniki przedsiębiorstw spełniających wymogi
takich przepisów pokazują, że ich koszty ogólne uległy znacznemu
zmniejszeniu.
@;0&%*'()#$<0&#"'+)
Aby Europa mogła zachować pozycję lidera rynkowego, konieczne jest utrzymanie poziomu inwestycji na badania i rozwój
w sektorach zależnych od nowych technologii. Unijny plan działań
na rzecz technologii dla środowiska (ETAP) odegrał zasadniczą rolę
w przydzielaniu środków na środowiskowe projekty badawcze
oraz w niwelowaniu rozbieżności między badaniami naukowymi
a rynkiem. Środki finansowe na ten cel zostały zwiększone w ramach siódmego ramowego programu badawczego UE. Program
ten jest głównym mechanizmem finansowania badań przez UE.
Z wynoszącego 32 mld euro budżetu na badania prowadzone w
latach 2007-2013 blisko 30% zostanie przeznaczone na technologie
środowiskowe. Obszary badań obejmują technologie wodorowe
i ogniwa paliwowe, alternatywne źródła energii, składowanie dwu-
tlenku węgla, biopaliwa, efektywność energetyczną, gospodarowanie odpadami oraz technologie wodne.
Inwestorzy, np. banki, podmioty dostarczające kapitał podwyższonego ryzyka, fundusze inwestycyjne i towarzystwa ubezpieczeniowe, mają coraz większą świadomość szans, jakie niosą ze
sobą technologie środowiskowe. Na przykład inwestycje w czyste
technologie stanowią obecnie ok. 10% łącznej wysokości kapitału
podwyższonego ryzyka inwestowanego w Europie. Inwestycje takie przyciągają zarówno małych, jak i dużych inwestorów. W ostatnich latach zwiększyła się również odpowiedzialność społeczna
podmiotów oferujących produkty finansowe, w których uwzględnia się kwestie ochrony środowiska.
A5<:B<0'.'
Państwa członkowskie UE mają do odegrania istotną rolę we
wspieraniu i promowaniu nowych technologii. Większość z nich
opracowało krajowe „mapy drogowe” wdrażania planu działań
na rzecz technologii dla środowiska, ze szczególnym uwzględnieniem krajowych programów wspierających innowacje i technologie środowiskowe.
Unia Europejska współpracuje również z innymi krajami i regionami w zakresie promowania zrównoważonego rozwoju na skalę
globalną. Jest to szczególnie istotne w przypadku krajów rozwijających się, w których coraz pilniejsza staje się potrzeba przeciwdziałania negatywnemu wpływowi działalności produkcyjnej i zmniejszenia wpływu rosnącej liczby ludności na niewystarczającą ilość
zasobów. Podczas dyskusji na szczeblu międzynarodowym Komisja Europejska czynnie opowiada się za zmniejszeniem lub likwidacją cła na produkty, technologie i usługi związane ze środowiskiem.
2*)'('$"&!0.:"$4!(56*<.,)$)$<0!864.,)
Istnieje wiele dziedzin, w których technologia pomaga nam rozwiązywać ważne problemy związane ze środowiskiem. Jednak sama
technologia nie wystarczy. Konieczne są znaczne zmiany wzorców,
zgodnie z którymi konsumujemy oraz wytwarzamy produkty i usługi. Cena rynkowa wielu tradycyjnych produktów i usług często nie
odzwierciedla związanych z nimi kosztów rzeczywistych.
Wytwarzanie produktów często wiąże się z emisją substancji szkodliwych dla środowiska, ale nie jest to wliczone w ich cenę. Podobnie
nie uwzględnia się kosztów opieki zdrowotnej związanych z chorobami wywołanymi odpowiednio wyższym poziomem zanieczyszczeń.
W celu ochrony naszej planety trzeba, by europejscy konsumenci i producenci odegrali swoją rolę w rozwoju gospodarki o wysokiej efektywności energetycznej i niskim poziomie emisji dwutlenku węgla.
Źródło: © Unia Europejska, 2010, Komisja Europejska Środowisko
Opracowanie:
Enterprise Europe Network
Dolnośląska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A.
ul. Szczawieńska 2, 58-310 Szczawno-Zdrój
tel. 74 64 80 450
faks 74 64 80 451
e-mail: [email protected]
Sieć Enterprise Europe Network jest finansowana
z budżetu Unii Europejskiej
ze środków Programu ramowego na rzecz konkurencyjności
i innowacji na lata 2007-2013
oraz budżetu państwa
nr 14 | wrzesień 2011
27