Wymagania edukacyjne dla klas trzecich
Transkrypt
Wymagania edukacyjne dla klas trzecich
WYMAGANIA EDUKACYJNE NIEZBĘDNE DO UZYSKANIA POSZCZEGÓLNYCH ŚRÓDROCZNYCH I ROCZNYCH OCEN KLASYFIKACYJNYCH Z GEOGRAFII W XLIV LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. A. DOBISZEWSKIEGO W WARSZAWIE KLASA 3C, 3D POZIOM ROZSZERZONY SEMESTR II - Na podstawie: K. Beckner, Geografia. Część 3. Człowiek i środowisko. Wydawnictwo Szkolne i pedagogiczne Zagadnienia konieczny (dop) ■ wymieni czynniki Regionalne zróżnicowanie powodujące pogorszenie stanu stanu zdrowotnego ludności zdrowia ludności na świecie, świata 9 wie, jakie są główne przyczyny zgonów ludności, ■ wymieni główne czynniki powodujące raka i choroby układu krążenia, określi nowe choroby zagrażające światu w XXI w. Malaria - najgroźniejsza choroba obszarów międzyzwrotnikowych ■ wymieni przyczyny zachorowań na malarię, wymieni główne obszary występowania malarii na świecie. podstawowy (dst) «wymieni choroby cywilizacyjne, «wyjaśni różnice między epidemią, endemią i pandemią. określi działania niezbędne do ograniczenia zachorowań na malarię, wymieni objawy malarii. rozszerzający (db) *wyjaśni dopełniający (bdb) przyczynyw przedstawi różnice zagrożeń występowania różnic w chorobami ludności krajów średniej długości życia, rozwiniętych i rozwijających wymieni przykłady się. przestrzennego i rodzajowego zróżnicowania raka na świecie, wyjaśni różnice między chorobami: zakaźną, inwazyjną i chroniczną. wymieni liczbę zgonów wskaże na mapie świata spowodowanych malarią i obszary, które są zagrożowskaże na mapie Afryki ne malarią w dużym obszary występowania stopniu oraz te, na których epidemii malarii. malaria nie występuje, wykraczający (cel) wymieni główne objawy chorób: BSE, Lyme, legionistów, SARS. Ebola omówi rozwój choroby BSE w krajach europejskich w latach 1989-2002. określi, na czym polega wspólna akcja WHO i UNICEF w walce z malarią, wymieni instytucje, w których w Polsce można leczyć malarię. scharakteryzuje sposoby zapobiegania zarażeniem się malarią podczas wyjazdów za granicę. Choroby tropikalne wymieni choroby określi przyczyny tropikalne, u wskaże obszar występowania wywołujące choroby trądu, cholery, śpiączki tropikalne. i schistosomatozy. Jakość i styl życia a stan wymieni czynniki zdrowia środowiskowe wpływające na stan zdrowia ludności, wskaże obszary, na których występuje zjawisko wymieni grupy żywności występujące w diecie mieszkańców krajów rozwijających się, wskaże na mapie obszary koncen- określi objawy chorób tropikalnych, przedstawi problemy związane ze zwalczaniem chorób tropikalnych. scharakteryzuje problemy związane z dostępem ludności do wody pitnej, określi wpływ chorób cywilizacyjnych na jakość oceni skutki społecznoekonomiczne wywołane chorobami tropikalnymi, przedstawi światowe tendencje w liczbie zachorowań. określi przyczyny narkomanii, w przedstawi problemy społeczne i ekonomiczne wywołane narkomanią, wymieni sposoby zapobiegające zakażeniu się chorobami tropikalnymi, scharakteryzuje osiągnięcia medycyny w zwalczaniu w/w chorób. wyjaśni, dlaczego jakość życia można definiować w kategoriach ekonomicznych, głodu i niedożywienia, ■ wymieni główne przyczyny klęski głodu, określi skutki narkomanii. a wyjaśni wpływ degradacji środoi stan zdrowia wiska na jakość ludności, życia. określi wielkość nielegalnej produkcji opium i koka- -iny na świecie (na podstawie danych statystycznych). tracji narkomanów na świecie. życia określi przyczyny zachorowań na HIWAIDS, wymieni, w jaki sposób można uniknąć zachorowania na AIDS, * określi, jakie osoby należą do grupy podwyższonego ryzyka zachorowań na AIDS. określi globalne tendencje w rozwoju epidemii HIWAIDS, przedstawi objawy choroby AIDS. wymieni przykłady szczepień ochronnych, wymieni i wskaże na mapie ważniejsze uzdrowi- AIDS - „dżuma XX i XXI wieku” Geograficzna analiza dostępności określi działania Krajowego Biura Koordynacyjnego ds. wyjaśni przyczyny dysproporcji zachorowań Zapobiegania AIDS oraz innych organizacji pozana AIDS między różnymi regionami świata, rządowych. wymieni kraje, w których zmniejszyła się liczba zachorowań na HIWAIDS, i wyjaśni przyczyny wymienionego wyżej zjawiska. a wyjaśni, jaki wpływ ma dobrze wykorzystany określi przyczyny zróżnicowanej dostępności do socjalnych i medycznych. potrafi porównać skutki epidemii AIDS w Afryce i w Europie, a określi czynniki, które zadecydowały o powstaniu i szybkim rozprzestrzenieniu się HIWAIDS w Afryce. określi największe sukcesy medycyny w Polsce, Klasyczne ujęcie relacji człwiek- środowisko w geografii i naukach społecznych wykaże na przykładach związek stanu środowiska geograficznego z rozwojem gospodarczym państwa. m omówi proces rozwoju Od raportu U Thanta po ruchu ekologicznego w rozwój zrównoważony Polsce. wymieni przykłady naruszania naturalnej równowagi środowiska w wybranych okresach historycznych. zna założenia koncepcji wymieni i umiejscowi w ■ udowodni ewolucję determinizmu, nihilizmu i czasie główne okresy związków między posybilizmu historyczne w rozwoju działalnością człowieka a geograficznego ludzkości. degradacją środowiska zna głównych geograficznego w przedstawicieli różnych determinizmu, nihilizmu i okresachhistorycz- nych, posybilizmu wykaże wpływ geograficznego. czynników spo łecznych na rozwój gospodarczy wybranych państw. w wyjaśni zasady rozwoju zrównoważonego, omówi plan działań w zakresie wymieni przykłady ■ konferencji, konwencji, raportów ilp., dotyczących kształtowa- uzasadni konieczność ochrony środowiska, rozumie, że na świecie występują zna założenia strategii ekologicznej polityki państwa, różne hierarchie wartości w odniesieniu do ochrony środowiska. Relacje człowiek- środowisko na etapie gospodarki zbierackołowieckiej i rolniczej Zmiany środowiska przyrodniczego związane z rozwojem rolnictwa w strefie umiarkowanej nia świadomości ekologicznej Polaków oraz społeczności międzynarodowej. wymieni obszary o najlepszych warunkach naturalnych dla rozwoju zbieractwa, łowiectwa i rolnictwa na Ziemi. określi, na czym polega zależność między wskazanym bromem a rodzajem działalności gospodarczej. wskaże na mapie półkul północnej i południowej obszary występowania stref umiarkowanych, określi zależności występujące między strefami klimatycznymi, szatą roślinną i glebami, ochrony środowiska na świecie po Rio+10. v wskaże na mapie świata obszary, z zachowaniem kolejności ich zagospodarowania, wykaże związki zachodzące między wybranymi strefami klimatycznymi a charakterem działalności rolniczej. określi warunki umożliwiające przesunięcie granicy upraw roślin zbożowych, o wyjaśni koniecz- ■ określi założenia lokalnej Agendy 21. » zanalizuje poszczególne elementy środowiska przyrodniczego wybranego regionu (np. Niziny Wschodnioeuropejskiej) w kontekście jego predyspozycji do działalności rolniczej. wymieni korzyści i straty w środowisku wywołane rozwojem rolnictwa (np. w przypadku zastąpienia » wyjaśni korzystne i niekorzystne zmiany środowiska wybranego regionu (np. Tatr), wywołane gospodarczą działalnością człowieka. udowodni związek deforestacji ze zmianami klimatycznymi, wyjaśni, dlaczego rolnictwo ekolo- wyjaśni, na czym polega negatywny wpływ rolnictwa na środowisko geograficzne stref umiarkowanych. określi i wskaże na mapie obszary, na których rozwój rolnictwa spowodował wycinanie lasów i zagospodarowanie formacji trawiastych. Zjawiska ekstremalne sklasyfikuje klęski - przykłady zmagania zna przykłady klęsk żywiołowe w się człowieka z żywiołowych, h wyjaśni, zależności od przyrodą na czym polega czynna i wywołujących je bierna ochrona czynników (egzoprzeciwpowodziowa, genicznych i enokreśli klęski żydogenicznych), wiołowe, które mogą zna nazwę wystąpić w jego i zadania instytucji regionie. powołanych do walki z powodziami. Pustynnienie - jego przyczyny, rozmiary i konsekwencje wyjaśni termin pustynnienie, wymieni obszary podlegające pustynnieniu. wskaże na mapie tereny suche i zagrożone pustynnieniem, ność objęcia ochroną pasterstwa intensywną tradycyjnych obszarów produkcją rolną). rolniczych, określi przyczyny różnic deforesla- cji w różnych regionach świata. wie, na czym polega monitorowanie zjawisk ekstremalnych, omówi społeczne i gospodarcze skutki klęsk żywiołowych (na przykładach). wyjaśni, jakie znaczenie ma znajomość stopnia zagrożenia klęską żywiołową, oceni znaczenie pomocy międzynarodowej w usuwaniu klęsk żywiołowych. wymieni przykłady wyjaśni, w jaki sposób gospodarczej można zahamować działalności człowieka, procesy pustynnienia, które wywołują procesy wymieni przykłady pustynnienia, programów giczne nie może być wyłączną formą gospodarki rolnej. wyjaśni motywy podejmowania decyzji o zamieszkaniu na terenach często nawiedzanych klęskami żywiołowymi (np. na Florydzie, Jawie, w Japonii). oceni rozmiary pustynnienia w skali świata, określi, które obszary Polski są zagrożone stepowieniem. określi strefy klimatyczne, w których występuje zjawisko pustynnienia, zna przykłady metod walki z pustynnieniem. Relacje człowiek środowisko w dobie industrialnej. Wyczerpywanie się bogactw naturalnych wymieni odnawialne i określi skutki rewolucji nieodnawialne przemysłowej, zasoby naturalne, wyjaśni, na czym wskaże zagrożenia polega recykling eksploatacji i poda jego przykłady. surowców mineralnych. n wyjaśni, dlaczego pustynnieją tereny nad Morzem Śródziemnym, na preriach Stanów Zjednoczonych, w strefie Sahelu itp. ograniczających pustynnienie (lub stepowienie), realizowanych w wybranych państwach, wyjaśni, dlaczego J. Aralskie i jego okolice dotknięte zostały klęską ekologiczną. określi różnice między wyjaśni przyczyny i „produkcją czystą” a skutki koncentracji i „produkcją brudną”, dekoncentracji przemywyjaśni związek słu w krajach między stosowaniem rozwiniętych, paliw kopalnych a wyjaśni, na czym globalnym ociepleniem, polega antropopresja w ■ określi warunki, dobie industrialnej, oddalające ryzyko opisze szczególną rolę globalnego kryzysu wody jako surowca, surowcowego. wymieni przyczyny i skutki stepowienia. potrafi prognozować kierunki badań geologicznoposzukiwawczych w związku z rozwojem gospodarki na świecie. ■ wymieni przykłady Człowiek jako czynnik form antropokształtujący rzeźbę genicznych, terenu ■ określi na czym polegają szkody górnicze, wskaże na mapie przykładowe obszary występowania i rekultywacji terenów, gdzie występują szkody górnicze. Zanieczyszczenie środowiska w dobie industrialnej zna główne rodzaje zanieczyszczeń środowiska, wskaże przykłady obszarów dotkniętych katastrofą ekologiczną w Polsce, określi występowanie światowych rezerw surowców energetycznych. wymieni obszary intensywnej morfogenetycznej działalności człowieka, określi najczęściej występujące formy antropogeniczne. ■ potrafi rozpoznać formy wyjaśni, jaki związek antropogeniczne na mają dodatnie wymieni przykłady mapach, sprzężenia zwrotne form antropopotrafi określać etapy z różnorodnością form genicznych, które rozwoju rzeźby antropogenicznych. powstały w poantropogenicznej, czątkowym okresie ■ wyjaśni, na czym polega rozwoju społeczeństw, rekultywacja gruntów. określi na czym polega bezpośredni i pośredni wpływ gospodarczej działalności człowieka na ukształtowanie terenu. zna przyczyny i skutki zanieczyszczenia wód powierzchniowych i podziemnych, wyjaśni na czym polega wykaże związek porówna stopień stosowanie między stanem zanieczyszczenia zamkniętego obiegu środowiska a zdrowiem określonych terenów z wody w zakładach pro- człowieka, obszaru Polski i dukcyjnych, świata. wie, jak powstają kwaśne umie podać przykłady opady. odpadów szkodliwych dla środowiska i zdrowia człowieka, wie na czym polega zanieczyszczenie atmosfery. Obieg zanieczyszczeń w przyrodzie wymieni skutki kwaśnych opadów, zna przykłady najbardziej zanieczyszczonych rzek, mórz i oceanów. zna przykłady katastrof ekologicznych na świecie, scharakteryzuje stan zanieczyszczenia środowiska w Polsce (od obszarów najmniej do najbardziej skażonych). wyjaśni schemat obiegu zanieczyszczeń gazowych, zinterpretuje dane ■ wyjaśni mechanizm statystyczne w celu powstania kwaśnego określenia stopnia opadu, zanieczyszczenia określi przyczyny wybranych elementów powstawania tzw. stref środowiska przyrodnimartwych wód w czego, morzach. określi związek między wymieni źródła zanieczyszczeń transgranicznych dla Polski i krajów sąsiednich, oszacuje stopień zanieczyszczenia wód wybranych jezior (na podstawie danych statystycznych). potrafi prognozować działania ograniczające zanieczyszczenie środowiska w związku z wejściem Polski w struktury UE. wyjaśni przyczyny stopniowego reduwyjaśni mechanizm kowania ilości zarozprzestrzeniania się nieczyszczeń zanieczyszczeń w wprowadzanych do glebach, Bałtyku, wymieni państwa, które wykaże różnice między w największym stopniu obiegiem zaniezanieczyszczają wody czyszczeń w Bałtyku, atmosferze i wie, jak znaleźć hydrosferze. zanieczyszczeniem wód informacje na temat śródlądowych a degranorm dopusz- dacją wód morskich (np. w Bałtyku). wymieni grupy Żywe zasoby mórz i organizmów morskich, ■ wie, na czym polegają oceanów zagrożenia dla życia zwierząt morskich, wymieni państwa o największych połowach ryb morskich, a jest świadomy istnienia Konwencji o Prawie Morza. Wzrost efektu cieplarnianego przyczyny i skutki omówi schemat morskiego łańcucha pokarmowego, zna przyczyny wyczerpywania się żywych zasobów mórz i oceanów, wymieni przykłady działań na rzecz ochrony wód Bałtyku. zna podstawowe zasady eksploatacji zasobów określone Konwencją o Prawie Morza, zna przykłady konfliktów międzynarodowych wywołanych rywalizacją o strefy połowowe, wyjaśni przyczyny określenia kwot połowowych, zna główne łowiska świata, wymieni akwakultury. czalnego zaniczyszczenia powietrza i wód obwiązujących w Posce. oceni znaczenie żywych zasobów mórz i oceanów dla życia i gospodarki. omówi znaczenie wybranych umów międzynarodowych w sprawie ochrony mórz i oceanów, a wymieni umowy dotyczące ochrony i eksploatacji żywych zasobów mórz i oceanów, które ratyfikowała Polska. wymieni dowody a wyjaśni, na czym polega wymieni kraje a określi działania a zna przyczyny wzrostu świadczące o efekt cieplarniany, emitujące najwięcej człowieka zmierzające emisji C02 w XX w., ocieplaniu się klimatu wymieni przykłagazów cieplarnianych, do zahamowania Ziemi, ewentualnego ocieplania się klimatu dy gazów, które zatrzymują część promieniowania termicznego, wymieni skutki ocieplania się klimatu Ziemi. m rozumie termin Dziura ozonowa dziura ozonowa, mechanizm powstania, wymieni negatywne zasięg i zagrożenia następstwa zmniejszania się zawartości ozonu w atmosferze. określi skutki wzrostu poziomu wszechoceanu, u wymieni obszary zagrożone na skutek wzrostu poziomu wszechoceanu. la omówi wpływ antropopresji na klimat Ziemi. wymieni działania chroniące ozonosferę, wie, w której części atmosfery Ziemi występuje warstwa ozonowa, wymieni gazy niszczące ozon w atmosferze ziemskiej. potrafi wskazać na różnice występujące na Ziemi przed i po po wstaniu ozono- sfery, omówi zmiany wielkości produkcji freonów na świecie w drugiej połowie XX wieku. a określi prawdopodobne skutki społeczne ocieplania się globu. określi na czym polega szkodliwość promieniowania UV dla życia organicznego, wyjaśni proces powstawania dziur ozonowych w związku z produkcją freonów. oceni skuteczność działań międzynarodowych na rzecz zmniejszania emisji gazów niszczących warstwę ozonową, wymieni przyczyny różnic w koncentracji freonu w atmosferze ziemskiej. wzrostu efektu cieplarnianego. ■ wymieni przykłady omówi wpływ wybranej zniszczeń dokonanych formy sportu lub rekreTurystyka jako czynnik degradujący przez turystykę masową, acji na środowisko wymieni kraje lub przyrodnicze, środowisko regiony o największym umie rozróżnić terminy nasileniu ruchu turyturystyka i rekreacja, stycznego. ■ wymieni przykłady działań zmierzających do zachowania równowagi między środowiskiem a rozwojem turystyki. Wojny jako czynnik przyspieszonej degradacji środowiska przyrodniczego określi skutki użycia bomby atomowej w ■ Hiroszimie i Nagasaki, wymieni przykłady degradacji środowiska wskutek wojen. wymieni obszary trwale zdegradowane na skutek stacjonowania wojsk (na poligonach) oraz stosowania e k s p e r ym e n t ó w z różnego rodzaju bronią, na podstawie Rocznika statystycznego potrafi ustalić dane dotyczące wielkości ruchu turystycznego w wybranym państwie, wskaże na mapach Polski i świata obszary o szczególnym zagrożeniu ze strony turystyki. określi zagrożenia flory m na wybranym i fauny terenów przykładzie wyjaśni nadmorskich, zasady prawidłowej nizinnych i górskich w polityki lokalnej w Polsce przez rekreację i zakresie ograniczenia turystykę. degradacji środowiska przez turystykę. określi, jakie skutki dla życia biologicznego Wietnamu miało użycie napalmu przez Stany Zjednoczone, wyjaśni, jakie skutki spowodo- udowodni zagrożenie środowiska przyrodniczego spowodowane użyciem broni: konwencjonalnej, atomowej, biologicznej i chemicznej. potrafi przewidzieć skutki wojen totalnych, określi możliwy stopień odbudowy terenów zdegradowanych przez wojnę (na wybranym przykładzie). wymieni obszary działań wojennych na świecie w XX i na początku XXI wieku. Ochrona żywych zasobów planety Racjonalne użytkowanie ziemi wały pożary pól roponośnych w Kuwejcie (podczas 1 wojny w Zatoce Perskiej). wyjaśni, na czym polega wyjaśni, na czym polega ochrona przyrody, ochrona gatunkowa (np. zna przykłady gatunków wymieni przykłady ssaków lądowych, chronionych w Polsce działań mających na celu ptaków, gadów), w czasach histoochronę przyrody. rozumie terminy rycznych i ekorozwój współczesnych, ■ i różnorodność wymieni przykłady biologiczna. gatunków roślin i zwierząt wymierających, scharakteryzuje sposoby ■ ochrony przyrody w Polsce, ■ wie co zawierają: Czerwona Księga i Zielona Księga. określi, w jaki sposób rolnictwo wpływa na wy- wymieni typy gospodarki rolnej i ich wpływ na wyjaśni, na czym polega rolnictwo zrównoważone, określi konsekwencje procesu wy mierania gatunków, potrafi porównać wielkość obszarów przyrody chronionej w Polsce i innych krajach, wyjaśni przyczyny zróżnicowanej wielkości obszarów chronionych między krajami (np. Grecji i Niemiec). porówna wpływ dawnych i współczesnych syste- wyjaśni, na czym polegają metody ochrony przyrody: prawno-zacho- wawcza, technologiczna i planistyczna. wyjaśni mechanizm degradacji gleby w przypad- jako najlepsza forma ochrony żywych zasobów planety Stan prawny i ochrona środowiska przyrodniczego w Polsce brane elementy środowiska przyrodniczego, wie, na czym polega rolnictwo ekologiczne. środowisko przyrodnicze, wymieni skutki wypalania traw, określi funkcje lasów w środowisku, ■ wymieni dodatnie i ujemne skutki chemizacji rolnictwa. zna zapis art. 5 i 74 Konstytucji ■ wymieni Rzeczypospolitej i omówi formy Polskiej, ochrony przyrody w wymieni różnice Polsce, między parkiem wskaże na mapie parki narodowym, renarodowe Polski, zerwatem przyrody i wymieni ważniejsze parkiem krakonwencje jobrazowym. międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę w dziedzinie ochrony środowiska. za pomocą schematu wyjaśni strukturę organi- rozumie na czym polegają biologiczne formy ochrony roślin uprawnych, określi wpływ melioracji na środowisko przyrodnicze. mów produkcji ku nieracjonalnego jej rolnej na środowisko użytkowania, przyrodnicze, ■ przedstawi znaczenie scharakteryzuje wpływ Kodeksu Dobrych Praktyk rolnictwa intensywnego Rolniczych dla ochrony na środowisko przyśrodowiska rodnicze. przyrodniczego. wymieni i wskaże na zna programy mapie Polski i zakres pomocy przykłady: rezerwatów zagranicznej fibiosfery, obiektów z nansującej ochronę listy Konwencji środowiska w Ramsarskiej i Polsce, Światowego wymieni grupy Dziedzictwa UNESCO. tematyczne aktów prawnych dotyczących ochrony środowiska w UE. wyjaśni, na czym polegają główne wymogi UE w zakresie ochrony wybranych elementów środowiska przyrodniczego- Działania na rzecz ograniczenia zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego w Polsce Możliwości poprawy stanu środowiska geograficznego w Polsce i regionie określi, na czym polega Państwowy Monitoring Środowiska, określi działania na rzecz ochrony wód, powietrza, klimatu akustycznego itp. wie, na czym polega niszcząca działalność człowieka w środowisku. zacyjną ochrony środowiska przyrodniczego w Polsce, wymieni przykłady świadczące o poprawie stanu czystości wód powierzchniowych i powietrza w Polsce. wymieni przykłady działań zmierzających do poprawy stanu środowiska w Polsce. zna podstawowe ■ wyjaśni, na czym polega kompetencje: prawidłowa organizacja Głównego Konwysypiska śmieci i goserwatora Przyrody i spodarka odpadami. Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. przedstawi zakres działań Ligi Ochrony Przyrody. zna zasady rozwoju zrównoważonego, m wie, na czym polega ochrona gruntów ornych. wie, na jakie działania można pozyskać środki z Narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska, na podstawie danych statystycznych dokona analizy wpływów i wydatków z funduszy ekologicznych. omówi działania mające na celu: renaturalizację rzek, oceni zakres i charakter poprawę jakości wody antropogenicznych pitnej ochronę powietrza, zmian w środowisku rekultywację terenów lokalnym, zdegradowanych. przedstawi propozycję niezbędnych działań na rzecz ograniczenia negatywnych skutków tych zmian.