Jak duży jest problem bezrobocia wśród młodych ludzi w

Jak duży jest problem bezrobocia wśród młodych
ludzi w Polsce?
Od tego jak wygląda start na rynku pracy, często zależy przyszła kariera. Zdaje sobie z tego sprawę Komisja Europejska,
która od 2013 roku wdraża inicjatywę „Gwarancje dla młodzieży” zalecającą władzom publicznym by w ciągu 4
miesięcy od zakończenia formalnego kształcenia lub utraty pracy przedstawiły młodym ludziom ofertę pracy,
stażu, przyuczenia do zawodu lub dalszego kształcenia. Jest to reakcja na wysokie stopy bezrobocia wśród
ludzi młodych w UE. Problem ten jest w ostatnich latach szeroko komentowany również w mediach,
przykładowo: „W Polsce bezrobocie wśród młodych ludzi zbliża się do 30 proc.”, „Prawie co trzeci młody Polak
nie ma pracy”, „W 2014 r. młodzi będą stanowić połowę bezrobotnych?”.
Czy jednak sytuacja wygląda naprawdę aż tak źle?
Bezrobocie najmłodszej grupy na polskim rynku pracy w istocie rośnie od 2008 roku. Warto jednak zwrócić
uwagę, że obecnie jest wciąż na znacznie niższym poziomie niż przed dekadą. Właśnie w tamtym okresie
rozpoczęła się największa zmiana stopy bezrobocia młodych – spadła ona z prawie 40% w 2001 roku do około
20% w latach 2007-2009. Wtedy też analizowana stopa bezrobocia osiągnęła poziom zbliżony do stopy
bezrobocia grupy wieku 15-24 średnio w UE-15. Jednak od tego najkorzystniejszego dla młodych momentu
stopa bezrobocia znowu zaczęła rosnąć. Zgodnie z danymi Eurostatu w 2012 roku stopa bezrobocia osób w
najniższej grupie wieku wyniosła 26,5%. Podobny trend wzrostowy był obserwowany rownież wśrod młodych
w UE-15 i - na co szczególnie zwracamy uwagę - także wśród osob 25+.
Zespół GRAPE we wcześniejszym materiale (jest on dostępny tutaj) dokonał porównania bezrobocia
najmłodszej i najstarszej grupy na rynku pracy, wskazując na silniej pogarszającą się sytuację osób w bardziej
zaawansowanym wieku. Wyniki wskazują rownież na ustabilizowanie się liczby młodych osób bezrobotnych od
2011 roku. Z kolei Iga Magda w raporcie IBS „Zatrudnienie w Polsce 2012” (publikację można znaleźć tutaj)
zwraca uwagę, że bezrobocie wśród młodych ludzi nie urosło znacznie bardziej niż wśród innych grup wieku.
Co tak konkretnie mierzymy?
W porównaniach międzynarodowych przyjęło się raportowanie wskaźników bezrobocia dla osób w wieku 1524. Jednak w europejskich warunkach nie jest to zbyt trafiony pomysł. Osoby w tej grupie w większości wciąż
uczą się lub łączą pracę w elestycznym wymiarze godzin z nauką, czyli zgodnie z metodologią – są to osoby
nieaktywne. Według Eurostatu w UE-15 około 46% osób w najmłodszej grupie wieku na rynku pracy było
aktywnych zawodowo w 2012 roku. W Polsce – zaledwie 34%. Jak już wspominaliśmy, stopa bezrobocia wśród
osób w wieku 15-24 wyniosła w 2012 roku 26,5%. Jednak biorąc pod uwagę, że jest to udział bezrobotnych
wśród 34% młodych ludzi aktywnych zawodowo to otrzymujemy... około 9% populacji w tej grupie.
To może lepiej mówić o NEET?
Wskaźnikiem lepiej obrazującym sytuację osób w wieku 15-24 są tzw. stopy NEET (ang. Not in Employment,
Education or Training) oznaczające jaki procent populacji osób w analizowanej grupie wieku nie jest w trakcie
nauki, czy szkolenia i nie pracuje. Stopy NEET mocno spadły od 2001 roku (pierwsze wyliczenia przez Eurostat)
i od 2007 roku są w Polsce nawet niższe niż w UE-15.
Ul. Bednarska 2/4
00-310 Warszawa
e-mail: [email protected]
tel: 88 722 8 722
www: grape.uw.edu.pl
twitter: GrapeUW
Netherlands
Austria
Denmark
Germany
Sweden
Finland
Czech…
Slovenia
Lithuania
Poland
France
Belgium
Estonia
Slovakia
Portugal
Hungary
Latvia
Croatia
Romania
Ireland
Spain
Greece
Italy
Bulgaria
25
20
15
10
5
0
United…
Stopy NEET dla wybranych krajów europejskich w roku 2012 (w %)
Źródło: Opracowanie GRAPE na podstawie danych Eurostatu.
Należy jednak zwrócić uwagę, iż mocna tendencja spadkowa stóp NEET skończyła się w 2008 roku i od tego
czasu ten wskaźnik wzrósł o 3 p.p. Wskazuje to więc na pogarszającą się sytuację osób w tej grupie wieku.
Stopy NEET w Polsce i EU-15
19
EU-15
Polska
14
9
4
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Źródło: Opracowanie GRAPE na podstawie danych Eurostatu.
Podnieśmy oczy na 25-34 latków!
Osoby które zakończyły edukację, a więc zazwyczaj po 24 roku życia, w zdecydowanej większości są aktywne
na rynku pracy. W grupie wieku 25-29 stopa aktywności wynosi około 85%, a dla trzydziestolatków nawet
86%, czyli jest porównywalna do wskaźników UE-15. W Polsce, podobnie jak w większości krajów Unii
Europejskiej, stopy bezrobocia 25-34 latków w ostatnich latach rosną. Ten negatywny trend dotyczy
zarówno osób bez wyższego wykształcenia, jak i tych które ukończyły studia i to niezależnie od tego, czy
szukają pracy na metropolitarnych, czy na bardziej peryferyjnych rynkach pracy. Naturalnie, wśród osób z
wyższym wykształceniem w dużych miastach problem bezrobocia jest o połowę mniejszy, ale narastał
systematycznie w ciągu ostatnich pięciu lat.
Ul. Bednarska 2/4
00-310 Warszawa
e-mail: [email protected]
tel: 88 722 8 722
www: grape.uw.edu.pl
twitter: GrapeUW
Stopa bezrobocia w grupie 25-34 lat
16%
14%
12%
10%
8%
6%
4%
osoby z wyższym wykształceniem, mieszkające w dużych miastach
osoby z wyższym wykształceniem, mieszkające poza dużymi miastami
osoby bez wyższego wykształcenia, mieszkające w dużych miastach
osoby bez wyższego wykształcenia, mieszkające poza dużymi miastami
2%
0%
2008q1
2009q1
2010q1
2011q1
2012q1
2013q1
* stopy bezrobocia wygładzone średnią ruchomą
* duże miasta oznaczają te mające powyżej 50 tys. mieszkańców
Źródło: Opracowanie GRAPE na podstawie danych BAEL.
Mówimy o 558 tysiącach osób!
Choć stopy bezrobocia w tej grupie wieku nie wydają się uderzająco wysokie, problem dotyczy ponad pół miliona osób, z
których zdecydowana większość ma wykształcenie średnie lub niższe (to około 75%). Dwie trzecie z nich mieszka poza
dużymi ośrodkami akademickimi. Nie jest więc jasne, czy na drodze do zdobycia dyplomu uczelni stanęły niechęć do
dalszego kształcenia czy bariery o charakterze finansowym. To łącznie ok. 270 tys. osób!
Liczba osób bezrobotnych w wieku 25-34 (2013 r.)
z wyższym
wykształceniem i poza
miastami
91 tys.
bez wyższego
wykształcenia i w
miastach
127 tys.
z wyższym
wykształceniem i w
miastach
73 tys.
bez wyższego
wykształcenia i
poza miastami
267 tys.
Źródło: Opracowanie GRAPE na podstawie danych BAEL. Statystyki uśrednione dla trzech pierwszych kwartałów 2013
Ul. Bednarska 2/4
00-310 Warszawa
e-mail: [email protected]
tel: 88 722 8 722
www: grape.uw.edu.pl
twitter: GrapeUW
Komentarz GRAPE:
Media grzmią, że co czwarty młody człowiek jest w Polsce bezrobotny. Tymczasem, ze względu na wysokie wskaźniki
skolaryzacji, tak naprawdę bezrobotnymi pozostaje 9% osób w grupie wieku 15-24. Podobny odsetek – też około 9% pozostaje bez pracy (i aktywnie jej szuka!) w grupie wieku 25-34, lecz ze względu na wyższe stopy aktywności, taki sam
udział w populacji ogółem skutkuje niższym wskaźnikiem bezrobocia. Dlatego 560 tysięcy bezrobotnych 25-34 latków nie
pojawia się w nagłówkach gazet. Tymczasem większość z nich nie zdobyła wyższego wykształcenia i mieszka poza
ośrodkami metropolitarnymi. Konsekwencje braku pracy oznaczają brak stabilności finansowej w okresie, kiedy na
osiągnięcie samodzielności jest już najwyższy czas. Od tego czy młodzi po 25 roku znajdą odpowiednią pracę zależy czy
będą mogli się usamodzielnić i założyć rodzinę. Jak wskazuje artykuł o młodych Polakach mieszkających z rodzicami w
grupie wieku 25-34 w taki sposób mieszka 43% osób. Na różne przyczyny tego stanu rzeczy w zależności od miejsca
zamieszkania wskazuje artykuł „Gdzie szansa na sukces? Wielki ranking miast”. Jednym z najważniejszych kryteriów w
rankingu jest oczywiście stopa bezrobocia. Wiemy jednak, że problem braku pracy dotyczy w mniejszym stopniu
wykształconych mieszkańców dużych miast – a w znacznie większym osoby bez dyplomu uczelni zamieszkujące w
mniejszych miastach i na terenach wiejskich. Czy znów patrzymy nie tam, gdzie trzeba?
Ul. Bednarska 2/4
00-310 Warszawa
e-mail: [email protected]
tel: 88 722 8 722
www: grape.uw.edu.pl
twitter: GrapeUW