Pobierz plik - Brzeska Wieś Historyczna
Transkrypt
Pobierz plik - Brzeska Wieś Historyczna
LOKALNA GRUPA DZIAŁANIA STOWARZYSZENIE BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Dla obszaru gmin Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz opracowana w ramach Programu wdroŜenia podejścia Leader w województwie opolskim prowadzonego przez Urząd Marszałkowski Województwa Opolskiego WRZESIEŃ 2006 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Strategia Rozwoju Obszarów Wiejskich przygotowana dla Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenie BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA na obszarze gmin: Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz Opracowanie wykonane Piotr Bębenek __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 2 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I. Wstęp ..................................................................................................4 1. Cele programu. ...............................................................................4 2. Rezultaty z wdraŜania LEADER.....................................................4 II. Opracowanie i rola strategii..............................................................5 III. Charakterystyka obszaru...............................................................11 DIAGNOZA ........................................................................................12 LEWIN BRZESKI .............................................................................12 OLSZANKA......................................................................................33 SKARBIMIERZ.................................................................................38 IV. Obszar i nazwa ...............................................................................44 V. Wizja i misja.....................................................................................46 VI. Charakterystyka Dziedzin strategicznych ....................................48 Dziedzina Strategiczna I......................................................................48 VII. Analiza SWOT................................................................................49 VIII. Cele strategiczne..........................................................................53 IX. Cele operacyjne i projekty.............................................................55 X. Kryteria ustalenia znaczenia projektów ........................................60 V. Monitoring i ewaluacja....................................................................61 __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 3 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH I. Wstęp Lokalna Strategia Rozwoju dla obszaru wiejskiego gmin Lewin Brzeski, Olszanka i Skarbimierz, zwanego dalej obszarem, została skonstruowana zgodnie z zasadami podejścia Leader, o których mowa w Rozporządzeniu Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz załoŜeniami Programu wdraŜanie podejścia Leader województwie opolskim prowadzonego przez samorząd województwa. w Obszar wspomnianych gmin, jest jednym z 6 na terenie województwa, które zaistniały w ramach Programu. 1. Cele programu. • Program ma na celu zbudowanie i trwałego partnerstwa sektorów publicznego, społecznego i gospodarczego, zgodnie z zasadami podejścia Leader, na terenie gmin, które przygotowują działania w ramach PilotaŜowego Programu Leader + będącego działaniem Sektorowego Programu Operacyjnego. • Przygotowanie Obszaru do wykorzystania środków Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW) na lata 2007 – 2013, na działania przyporządkowane podejściu Leader. 2. Rezultaty z wdraŜania LEADER. Program wdraŜania podejścia Leader w województwie opolskim ma doprowadzić do następujących rezultatów: • Obszar jest terenem partnerskiej współpracy samorządów oraz partnerów społecznych i gospodarczych na rzecz rozwoju obszarów wiejskich w ramach podejścia Leader. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 4 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • W Obszarze będzie działała, jako osoba prawna, Lokalna Grupa Działania (LGD) złoŜona z przedstawicieli sektora publicznego oraz partnerów społecznych i gospodarczych. • LGD będzie posiadała zasoby ludzkie, rzeczowe i finansowe w stopniu niezbędnym do bieŜącego działania i podejmowania inicjatyw na rzecz rozwoju obszaru, a w szczególności na rzecz przygotowania obszaru do pozyskania środków związanych z podejściem Leader. • LGD będzie dysponować wiedzą i umiejętnościami w zakresie zarządzania projektami i reguł korzystania ze środków PROW oraz innych środków Unii Europejskiej. • Obszar będzie posiadał Lokalną Strategię Rozwoju (LSR) , zwaną dalej strategią, przyjętą przez LGD. II. Opracowanie i rola strategii Strategia będzie przyjęta przez rady gmin wchodzących w skład obszaru, co znajdzie odzwierciedlenie w protokołach z sesji rad tych gmin. Do czasu pozyskania środków na funkcjonowanie w ramach PROW na lata 2007 – 2013 LGD będzie korzystać ze wsparcia samorządu województwa i gmin jak równieŜ z innych źródeł. W tym okresie Strategia będzie stanowić podstawę działań rozwojowych podejmowanych przez LGD oraz podstawę dla sformułowania dokumentu strategicznego wymaganego przez PROW i akty wykonawcze. Na potrzeby Programu sporządzono metodologię prac nad Strategią. Wykorzystano podejście partycypacyjno - eksperckie, które obejmowało pracę warsztatową oraz wkład koncepcyjny trenerów i konsultantów. Łączy ono zalety obu podejść metodycznych (eksperckiego i partycypacyjnego), a polegało na tym, Ŝe część prac wykonywana była w wersji uczestniczącej (partycypacyjnej) z udziałem przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, społecznego i prywatnego, a część prac wykonywana była przez trenera i konsultantów (np. niektóre analizy, raporty, syntezy, diagnozy, opracowanie niektórych koncepcji działań) pracujących w czterech grupach zadaniowych. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 5 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Warsztaty prac nad strategią poprzedziło spotkanie inaugurujące, które obejmowało następujące elementy: • Przedstawienie programu i celu spotkania. • Nawiązanie dialogu z uczestnikami spotkania • Prezentacja podejścia Leader tu min.: o Leader jako podejście ROW o Leader+ i perspektywa 2007-13 o Zakres wsparcia w ramach Leadera • Prezentacja załoŜeń programu „WdroŜenie podejścia Leader w województwie opolskim” • Role poszczególnych uczestników programu oczekiwania wobec członków LGD i przedstawicieli lokalnych środowisk. • Ustalenie terminu I warsztatu na tle harmonogramu. • Zaproszenie do pozostawienia deklaracji udziału Warsztaty były realizowane z wykorzystaniem techniki moderacji wizualnej, która pozwala na: − uzyskanie wysokiego poziomu interakcji między uczestnikami spotkań; − efektywne dochodzenie do wyników pracy w grupie; − ogniskowanie dyskusji, trzymanie się tematu; − wizualizację przebiegu pracy i jej wyników; − rozwinięcie u osób pracujących nad Strategią umiejętności pracy w grupie oraz skutecznego porozumiewania się. Prace nad opracowaniem "Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich gmin: Lewin Brzeski, Olszanka i Skarbimierz” przebiegały podczas 4 spotkań warsztatowych moderowanych przez trenera. Warsztat I. 1. Animacja procesu grupowego 2. Identyfikacja obszaru (profil obszaru) 3. Określenie systemu wartości wspólnych dla obszaru 4. Poszukiwanie nazwy obszaru __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 6 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 5. Oczekiwania co do rozwoju obszaru (wizja / aspiracje) 6. Ustalenie misji 7. Problemy rozwoju obszaru - ustalenie dziedzin strategicznych 8. 8. Powołanie grupy zadaniowej do tworzenia LGD i informacja o zadaniach dla grupy Praca pomiędzy warsztatami Grupa zadaniowa ds. diagnozy • Sporządzenie listy partnerów i sporządzenie mapy aktywności. • Przegląd i zestawienie danych diagnostycznych w kontekście ustaleń warsztatu Grupa zadaniowa ds. informacji i konsultacji społecznych • Ustalenie kanałów i moŜliwych form informowania i konsultowania ustaleń z prac nad strategią. • Sporządzenie komunikatu dot. podejścia Leader i prac nad strategią obszaru oraz tworzeniem LGD Grupa zadaniowa ds. utworzenia LGD • Przegląd listy partnerów, rekomendacje odnośnie składu LGD Warsztat II. 1. Doprecyzowanie ustaleń z warsztatu I (propozycje grup roboczych, uczestników) 2. Sprecyzowanie dziedzin strategicznych 3. Opis dziedzin 4. SWOT w układzie dziedzin 5. Sformułowanie celów strategicznych 6. Informacja grupy zadaniowej ds. utworzenia LGD Praca pomiędzy warsztatami Grupa zadaniowa ds. diagnozy • Przegląd i zestawienie danych diagnostycznych w kontekście ustaleń warsztatu I i II • Opracowanie listy wskaźników dla celów strategicznych __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 7 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Grupa zadaniowa ds. informacji i konsultacji społecznych • Ocena skuteczności informowania (kanały informacyjne, forma komunikatów) ocena reakcji społecznych • Sporządzenie komunikatu dot. postępu prac nad strategią obszaru oraz tworzeniem LGD Grupa zadaniowa ds. utworzenia LGD • Rekomendacja formy prawnej dla LGD i siedziby • Rekomendacje co do składu zarządu i lidera LGD Przegląd procesu prac nad strategią i tworzeniem LGD Spotkanie w składzie: wójtowie i burmistrzowie obszaru, trener, koordynator, szefowie grup roboczych, przedstawiciel urzędu marszałkowskiego • uzgodnienie ewentualnych działań korygujących, • omówienie rekomendacji grupy ds. LGD, przyjęcie ustaleń dot. udziału w LGD oraz zapewnienia warunków instytucjonalnego funkcjonowania LGD Warsztat III. 1. Doprecyzowanie ustaleń z warsztatu II (propozycje grup roboczych, uczestników) 2. Propozycje projektów (lista) 3. Opis projektów 4. Kryteria waŜności projektów 5. Informacja grupy zadaniowej ds. utworzenia LGD, ocena rekomendacji Warsztat IV. 1. Doprecyzowanie ustaleń z warsztatu III (propozycje grup roboczych, uczestników) 2. Wybór projektu do zrealizowania w ramach dotacji UM, doprecyzowanie projektu 3. Powołanie grupy zadaniowej ds. projektu 4. Przegląd elementów strategii __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 8 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 5. Przyjęcie zasad zarządzania i monitoringu 6. Przegląd procesu tworzenia LGD i wymogów rejestracji Faza po warsztatowa Zestawienie wyników warsztatów wg struktury dokumentu strategii Grupa zadaniowa ds. diagnozy Redakcja danych diagnostycznych w kontekście ustaleń warsztatów I – IV Końcowa redakcja dokumentu strategii Grupa zadaniowa ds. projektu Udział w warsztatach dot. zarządzania projektem. Opracowanie projektu i zgłoszenie do dofinansowania przez urząd marszałkowski zgodnie z wymogami konkursowymi Grupa zadaniowa ds. informacji i konsultacji społecznych Sporządzenie komunikatu dot. zakończenia prac nad strategią obszaru oraz tworzenia LGD Przygotowanie konferencji kończącej projekt Grupa zadaniowa ds. utworzenia LGD Sporządzenie dokumentów rejestrowych i zgłoszenie LGD do rejestracji Podsumowanie procesu prac nad strategią i tworzeniem LGD Spotkanie w składzie: wójtowie i burmistrzowie obszaru, trener, koordynator, szefowie grup roboczych, przedstawiciel urzędu marszałkowskiego • uzgodnienie działań zapewniających warunki instytucjonalnego funkcjonowania LGD • przygotowanie konferencji inaugurującej działanie utworzonego obszaru Leader W warsztatach nad opracowaniem strategii uczestniczyło 25-30 osób. Byli to przedstawiciele trzech sektorów: publicznego, społecznego i prywatnego. Byli to: __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 9 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH − przedstawiciele władz samorządowych, − przedstawiciele organizacji pozarządowych, − przedstawiciele podmiotów gospodarczych, instytucji lokalnych i innych grup interesów, − inne osoby o wysokiej aktywności lub pozycji społecznej - tzw. lokalne autorytety, lokalni liderzy, − przedstawiciele istotnych dla rozwoju instytucji zewnętrznych (np. władz powiatu, urzędu pracy, banków, itp.). Taki skład uczestników przyczynił się do zbudowania bardzo dobrej atmosfery do współpracy. Uczestnicy w toku spotkań zaczęli podkreślać, Ŝe skupiając się na postrzeganiu siebie jako konkurentów i wzajemnym zwalczaniu traci się siły i traci w ogóle, stąd warto podjąć współpracę i realizować wspólne przedsięwzięcia wpływające na rozwój trzech gmin, które reprezentują. Zakres Strategii obejmuje: 1 Wstęp 2 Opracowanie i rola strategii 3 Charakterystyka obszaru: a. Wielkość, połoŜenie i powiązania. b. Cechy i zróŜnicowanie wewnętrzne: − społeczność, − zasoby naturalne, − tradycja, − gospodarka, c. Spójność obszaru (uzasadnienie). d. Określenie specyfiki (profil obszaru). e. Pozycja konkurencyjna / trendy rozwojowe. 4 Nazwa obszaru. 5 Wizja i misja. 6 Dziedziny strategiczne rozwoju. 7 Cele strategiczne, cele operacyjne i projekty. 8 Zasady zarządzania strategią __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 10 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH III. Charakterystyka obszaru Diagnoza obszaru objętego ZSROW Mapa trzech regionów wchodzących w skład (Lewin Brzeski, Olszanka, Skarbimierz) Typ gminy Nazwa gminy Gminy (wiejska, miejsko-wiejska) Lewin Brzeski miejsko-wiejska Olszanka wiejska Skarbimierz wiejska __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 11 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH DIAGNOZA LEWIN BRZESKI Miasto - Gmina Lewin Brzeski jest jedną z 71 gmin województwa opolskiego, połoŜoną w jego zachodniej części, w powiecie brzeskim. Obejmuje obszar 15 970 hektarów po obu stronach rzeki Nysy Kłodzkiej przy jej ujściu do Odry. Graniczy z gminami: Niemodlin, Dąbrowa, Popielów, Skarbimierz, Olszanka.. Od północny granicą gminy jest rzeka Odra, na wschodzie Bory Niemodlińskie, na południu autostrada A 4, na zachodzie gmina Skarbimierz. Geograficznie jest częścią Niziny Śląskiej Miasto połoŜone jest w centrum gminy. Odległość z najbardziej oddalonych miejscowości do Lewina Brzeskiego wynosi: ze Strzelnik -13 km, z Borkowic – 11km. Z Lewina do Opola jest 25 km, do Brzegu 17 km, a do Wrocławia 60 km. Administracyjnie miasto – gmina obejmuje: miasto Lewin Brzeski i 20 sołectw. Największe wsie to: Łosiów i Skorogoszcz, najmniejsze: Leśniczówka, BłaŜejowice i Jasiona. Do 1975r. obecne terytorium gminy podzielone było na trzy gminy: Lewin Brzeski, Łosiów i Skorogoszcz, która naleŜała do powiatu niemodlińskiego. W gminie są 3 parafie: Lewin, Łosiów i Skorogoszcz. Lewin i Łosiów przynaleŜą do diecezji wrocławskiej, a Skorogoszcz do opolskiej. Przez gminę przebiegają waŜne arterie komunikacyjne: wschód – zachód: - linia kolejowa Katowice –Wrocław; - autostrada A 4; - droga krajowa Nr 94. Na terenie gminy ma siedzibę Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie i Powiatowe Biuro Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z siedzibą w Lewinie. Ludność i zatrudnienie. Terytorium miasta i gminy Lewin Brzeski zamieszkuje 13.645 mieszkańców Demografia gminy Lewin Brzeski. Liczba ludności oraz podział na męŜczyzn i kobiety Ogółem Kobiety % ogółu MęŜczyźni % ogółu mieszkańc mieszkańc ów ów 1. Borkowice 339 177 52 162 48 __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 12 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 2. Borkowice-BłaŜejowice 3. Borkowice-Niwa 4. Buszyce 5. Buszyce-Leśniczówka 6. Chróścina 7. Golczowice 8. Jasiona 9. Kantorowice 10. Łosiów 11. Mikolin 12. Mikolin-Piaski 13. Nowa Wieś Mała 14. Oldrzyszowice 15.Przecza 16. Przecza-Raski 17. Ptakowice 18. RóŜyna 19. Sarny Małe 20. Skorogoszcz 21. Strzelniki 22. Stroszowice 23. Wronów 24.Lewin Brzeski Razem 137 71 199 166 314 238 124 268 1.561 274 42 238 338 507 65 278 309 241 1.150 397 171 183 6.035 13.645 72 32 111 82 165 107 69 128 825 152 23 117 179 249 29 131 159 118 544 200 91 79 3.136 6.975 53 45 56 49 53 45 56 48 53 55 55 49 53 49 45 47 51 49 47 50 53 43 52 51 65 39 88 84 149 131 55 140 736 122 19 121 159 258 36 147 150 123 606 197 80 104 2.899 6.670 47 55 44 51 47 55 44 52 47 45 45 51 47 51 55 53 49 51 53 50 47 57 48 49 Na przestrzeni lat obserwuje się migrację ludności ze wsi do Lewina Brzeskiego oraz poza granice gminy do: Brzegu, Opola, Wrocławia. Powoduje to powolne, ale systematyczne zmniejszanie się liczby ludności na wsiach i mieście. Pracujący i bezrobotni. Liczbę ludności w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym i poprodukcyjnym w mieście i gminie z podziałem na miejscowości przedstawia tabela Ludność gminy Lewin Brzeski (stan na 31 grudnia 2004r.). 64 68 63 63 61 60 61 73 63 K 25 8 6 20 13 39 21 16 24 M 12 2 2 5 8 17 12 2 13 % całośc i 219 92 45 125 102 187 145 90 168 Raze m % całośc i Wiek poprodukcyjny Raze m % całośc i Raze m Ludność według podziału na wiek produkcyjny, poprodukcyjny oraz przedprodukcyjny Miejscowość Wiek Wiek produkcyjny przedprodukcyjny K M K M 1. Borkowice 47 36 83 25 105 114 2. Borkowice-BłaŜejowice 18 17 35 25 46 46 3. Borkowice - Niwa 10 8 18 25 16 29 4. Buszyce 28 21 49 25 63 62 5. Buszyce-Leśniczówka 24 19 43 26 45 57 6. Chróścina 34 37 71 23 92 95 7. Golczowice 23 37 60 25 63 82 8. Jasiona 13 3 16 13 40 50 9. Kantorowice 31 32 63 24 73 95 37 10 8 25 21 56 33 18 37 11 7 12 12 13 17 14 14 13 __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 13 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 10. Łosiów 11. Mikolin 12.Mikolin - Piaski 13. Nowa Wieś Mała 14. Oldrzyszowice 15. Przecza 16. Przecza-Raski 17. Ptakowice 18. RóŜyna 19. Sarny Małe 20. Skorogoszcz 21. Strzelniki 22. Stroszowice 23. Wronów 24. Lewin Brzeski Razem 175 44 8 28 35 61 10 36 29 28 124 42 20 17 744 1.629 145 32 6 35 42 70 18 43 32 31 157 43 17 28 733 1.642 320 76 14 63 77 131 28 79 61 59 281 85 37 45 1.477 3.271 20 28 33 26 23 26 43 28 20 24 24 21 22 25 25 24 473 80 13 61 99 144 11 64 81 58 342 117 46 42 1.864 4.038 503 77 12 73 96 167 16 84 95 79 417 136 55 62 1.961 4.463 976 157 25 134 195 311 27 148 176 137 759 253 101 104 3.825 8.501 63 57 60 56 58 61 41 53 57 57 66 64 59 57 63 62 177 28 2 28 45 44 8 31 49 32 78 41 25 20 528 1.308 88 13 1 13 21 21 2 20 23 13 32 18 8 14 205 565 265 41 3 41 66 65 10 51 72 45 110 59 33 34 733 1.873 17 15 7 18 19 13 16 19 23 19 10 15 19 18 12 14 W gminie Lewin Brzeski 62 % ludności jest w wieku produkcyjnym. Liczba ta ma tendencje wzrostową. Największy udział procentowy osób w wieku produkcyjnym w ogólnej liczbie ludności mają: Jasiona (73%), Borkowice(68%) oraz Skorogoszcz (66%), najmniejszy: Przecza (41%). Zatrudnienie i bezrobocie. Ludność gminy znajduje zatrudnienie w: miejscowych gospodarstwach rolnych, instytucjach uŜyteczności publicznej, zakładach pracy i zakładach usługowych. DuŜo osób dojeŜdŜa do pracy w Opolu i Brzegu. Takie moŜliwości stwarza dogodny układ połączeń komunikacyjnych PKS, a zwłaszcza PKP, stacja w Lewinie Brzeskim, przystanki w Łosiowie i Przeczy. Gmina nie prowadzi statystyki zatrudnienia, ale ewidencjonowane jest bezrobocie. Według stanu na dzień 31 października 2005r. na terenie gminy zarejestrowanych było 1163 bezrobotnych w tym 706 (60,7%) na wsi i 457 (39,29%) w mieście. Poziom bezrobocia w gminie Lewin Brzeski ulega niewielkim wahaniom. Ponad 55 % wśród wszystkich bezrobotnych w mieście i gminie stanowią kobiety (liczba ta ulegała niewielkim wahaniom na przestrzeni ostatnich lat), przypuszczać więc moŜna, Ŝe pozostanie ona w najbliŜszym czasie na podobnym poziomie. Wśród zarejestrowanych bezrobotnych niespełna 20 % to ludzie młodzi w wieku do 24 lat. Ponad 70 % ogólnej liczby bezrobotnych stanowią osoby pomiędzy 25 a 44 rokiem Ŝycia. Wykres struktury bezrobocia w gminie ukazuje dwubiegunową tendencję. Z jednej strony przedstawia on znaczny spadek liczby bezrobotnych posiadających prawo do __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 14 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH zasiłku, a z drugiej strony wzrost liczby bezrobotnych nie posiadających prawa do zasiłku. ZaleŜność ta przedstawia zagroŜenie, jakim staje się uboŜenie społeczeństwa oraz wzrost obciąŜenia opieki społecznej poprzez konieczność przeznaczenia znacznych środków z budŜetu gminy na zasiłki dla bezrobotnych. Liczba osób z prawem do zasiłku stanowi ok. 16 % wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Jest ona zróŜnicowana w zaleŜności od miejsca zamieszkania - na terenach wiejskich oscyluje pomiędzy 14-15 %, a w mieście pomiędzy 19-20 % wszystkich bezrobotnych. Najgorzej sytuacja kształtuje się wśród kobiet wiejskich – gdzie mniej niŜ 10 % bezrobotnych kobiet otrzymuje zasiłek. Gospodarka Lewin Brzeski jest gminą o charakterze rolniczo - usługowym. Obszar gminy jest równinny, miejscami lekko falisty. Charakteryzuje się dobrymi warunkami fizjograficznymi do rozwoju rolnictwa. Gmina Lewin Brzeski posiada dobrą strukturę agrarną (dotyczy to szczególnie zachodniej części gminy). Rolnictwo na terenie gminy Lewin Brzeski oparte jest na gospodarstwach po PGR-ach, które przejęte zostały przez Agencję Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa (zagospodarowane w formie dzierŜaw wieloletnich), gospodarstwach indywidualnych i gruntach RSP. Na bazie likwidowanych PGR-ów na terenie Gminy Lewin Brzeski powstały - Gospodarstwo Rolne w Ptakowicach, Eryk Scholz, - Gospodarstwo Rolne AGRO-FARM Spółka z o.o. we Wronowie, - Gospodarstwo Rolne przy Cukrowni „Wróblin” w Lewinie Brzeskim, - Gospodarstwo Rolne „LESROL” w Leśniczówce, - Gospodarstwo Rolne w Mikolinie, - Gospodarstwo Rolne w Przeczy, - Gospodarstwo Rolne „AGROPOL” Spółka jawna w Łosiowie, - Gospodarstwo Rolne „AGROGAL” Spółka z o.o. w BłaŜejowicach. Organizacja produkcji roślinnej w gospodarce indywidualnej cechuje się wysoką intensywnością - wskaźnik intensywności produkcji roślinnej wynosi 154. Oznacza to, Ŝe w produkcji roślinnej gminę charakteryzuje róŜnorodność upraw. Wielkość tego wskaźnika jest pochodną stosunkowo wysokiej klasy gleb na naszym terenie, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 15 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH dobrej organizacji gospodarstw indywidualnych oraz korzystnej ekonomicznie liczby osób zatrudnionych w tych gospodarstwach. Istotną rolę w procesie produkcji odgrywają środki techniczne. Na terenie naszej gminy rolnicy posiadają 526 sztuk ciągników (wg spisu rolnego z 2002 r.). Gmina posiada zaplecze rolnictwa w postaci zakładów przetwórstwa rolnego: Cukrownia „Wróblin”, Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska filia w Lewinie Brzeskim, Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w Brzegu, Młyny Polskie w Brzegu. Na terenie gminy działa Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie, który wspiera rozwój rolnictwa na terenie województwa opolskiego oraz Powiatowe Biuro Agencji Restrukturyzacji i modernizacji Rolnictwa w Lewinie Brzeskim. 5 sołectw w gminie bierze udział w programie „Odnowa wsi w województwie opolskim”. Przemysł, handel, usługi. Strukturę podmiotów gospodarczych w mieście i gminie Lewin Brzeski w 2005r. przedstawiają poniŜsze tabele. Struktura podmiotów gospodarczych w 2005 r. Miejsce Miasto Gmina Ogółem Usługi 270 194 464 Handel 151 119 270 Sklepy 77 62 139 Gastronomia 10 7 17 Przemysł 12 8 20 Rodzaje oraz liczba podmiotów gospodarczych w 2005r. Rodzaj Ogółem Os. fizyczne Os. prawne Podmioty gospodarcze 985 910 75 Dominująca działalność produkcyjna w gminie to: piekarnictwo, produkcja i przetwórstwo artykułów spoŜywczych, wytwórnia wód gazowanych, produkcja wyrobów metalowych, stolarstwo i eksploatacja kruszyw mineralnych. DuŜe zakłady na terenie miasta i gminy to: 1. Dolnośląski Holding Cukrowniczy. W jego skład wchodzi Cukrownia „Wróblin” S.A. w Lewinie Brzeskim. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 16 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 2. Opolskie Kopalnie Surowców Mineralnych – odkrywkowe wydobycie kruszyw budowlanych; 3. SEGA – produkcja urządzeń rozdzielczych i sterowniczych niskiego napięcia; 4. REMOTEX – konstrukcje schodowe; 5. VIPAK – produkcja opakowań foliowych; 6. MONTAGETECHNIK Sp. z o.o. – produkcja i obróbka materiałów metalowych; 7. "PROKONEX" zakład pracy chronionej specjalizujący się w szyciu odzieŜy roboczej; 8. PPH Chemia – Bomar – produkcja płynów eksploatacyjnych do samochodów i produkcja pojemników do przechowywania kwasów; 9. ELMAN – wykonywanie pomiarów elektrycznych, wycena robót, instalacje elektryczne i wodno – kanalizacyjne; 10. J.D. Trade sp. z o. o. – kopalnia kruszyw; 11. Spółdzielnia Mleczarska w Brzegu zakład w Lewinie Brzeskim; 12. OPTIMUS S.A. W działalności usługowej dominują usługi budowlane, instalacyjne, metalowe, transportowe, komunalne, motoryzacyjne i kamieniarskie. Ponadto: krawiectwo, fryzjerstwo, wideofilmowanie, naprawy sprzętu AGD i RTV, rachunkowość, usługi geodezyjne oraz projektowanie i nadzór budowlany. Układ komunikacyjny. 1. Kolej Na terenie miasta i gminy Lewin Brzeski linia kolejowa ma długość 17,540 km. Na dobę przejeŜdŜają 34 pasaŜerskie regionalne pociągi osobowe, 38 międzywojewódzkich pospiesznych pociągów pasaŜerskich, 4 pociągi pasaŜerskie ekspresowe krajowe, 2 pociągi pasaŜerskie międzynarodowe Inter City, 36 pociągów towarowych. Linia kolejowa została zmodernizowana i dostosowana do ruchu z prędkością 160 km/h. Lewin posiada stację kolejową wyposaŜoną w dodatkowy tor nr 3 oraz __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 17 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH bocznicę do Cukrowni „Wróblin”. W Łosiowie i Przeczy znajdują się przystanki PKP. 2. Drogi Układ komunikacyjny gminy tworzą: - autostrada A 4; - droga krajowa Nr 94; - drogi wojewódzkie Nr 181, 1032, 460, 459, 458; - drogi powiatowe Nr 159, 160, 161, 162, 165, 166, 182, 184, 185, 186, 187, 508; - drogi gminne – w liczbie 27 wykaz podany w załączniku nr 2. Autostrada A-4 biegnie wzdłuŜ południowej granicy gminy. Na naszym terenie brak jest zjazdu z autostrady. NajbliŜsze zjazdy znajdują się w Dąbrowie oraz w Przylesiu w odległości ok. 15 km od granic gminy. Droga krajowa Nr 94 przebiega przez miejscowości: Strzelniki, Łosiów, Leśniczówkę, Buszyce, Skorogoszcz, Borkowice na długości 27 km. Na terenie gminy znajdują się dwie przeprawy drogowo - mostowe przez rzekę Nysę Kłodzką – w Lewinie Brzeskim i Skorogoszczy, jedna przeprawa mostowa kolejowa przez Nysę Kłodzką – w Lewinie Brzeskim i jedna przeprawa drogowa mostowa przez rzekę Odrę w Mikolinie. Ta ostatnia jest jedyną przeprawą mostową pomiędzy Brzegiem a Opolem. Pilnego remontu wymagają wszystkie drogi powiatowe, które są w bardzo złym stanie technicznym. Stan dróg gminnych jest zadawalający – corocznie przeprowadza się ich remonty cząstkowe, utrzymując je w zadawalającej kondycji technicznej. Obecnie remontowane są 2 drogi wojewódzkie Nr 460 oraz 458. Droga krajowa Nr 94 jest w zadawalającym stanie technicznym. Stowarzyszenia i organizacje. Organizacje łowieckie Na terenie gminy działa 5 Kół Łowieckich, których obwody w całości lub części leŜą w granicach gminy. NaleŜą do nich: 1. Koło Łowieckie „Cyranka” w Brzegu, dzierŜawiące obwód łowieckie Nr 56 i 57l; 2. Koło Łowieckie „Glon” w Brzegu, dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 54; __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 18 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 3. Koło Łowieckie „Jeleń” w Niemodlinie, dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 59; 4. Koło Łowieckie „Rogacz” w Niemodlinie dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 60; 5. Koło Łowieckie „Hubertus” w Opolu dzierŜawiące obwód łowiecki Nr 58. PrzewaŜają obwody polne. Najbardziej obfitujące w zwierzynę są tereny Stawów Niemodlińskich oraz starorzecza Odry, Nysy Kłodzkiej i Ścinawy Niemodlińskiej. Koła wędkarskie. Funkcjonują 4 koła wędkarskie. 3 z nich podlegają Polskiemu Związkowi Wędkarskiemu. Zarejestrowanych jest ponad 1000 wędkarzy. Koła opiekują się zbiornikami poŜwirowymi w Kantorowicach, Ptakowicach i Lewinie Brzeskim oraz rzeką Nysą Kłodzką wraz z jej z starymi korytami. Zbiorniki są sztucznie zarybiane w ilości ok. 5 ton ryby rocznie, gatunkami: karp, karaś, amur, szczupak, sandacz, węgorz i sum. Oprócz zarybiania i połowów wędkarze zajmują się równieŜ sprzątaniem i wywozem śmieci z okolic zbiorników, wapnowaniem zbiorników i zadrzewianiem terenu. Organizowane są zawody wędkarskie dla członków PZW oraz dzieci i młodzieŜy szkolnej. Związek Hodowców Gołębi Pocztowych. PZHGP Lewin Brzeski działa od 01.01.1971r. Posiada zarejestrowane sekcje w Lewinie Brzeskim, Tułowicach i Kantorowicach, które zrzeszają 70 hodowców. Działalność Oddziału skupia się na organizowaniu lotów krajowych i zagranicznych (m.in. Monte Casino, Barcelona, la Havre, Aachem, Dortmund, Munnchengladbach, Wismar, Eisenach oraz Haga). Corocznie organizowane są wystawy najlepszych gołębi. Ochotnicza StraŜ PoŜarna. Ochotnicza StraŜ PoŜarna na terenie miasta i gminy Lewin Brzeski funkcjonuje w 3 jednostkach OSP w: Lewinie Brzeskim, Łosiowie i Skorogoszczy, w których skupia ok. 70 osób. Stowarzyszenia kulturalne. Towarzystwo Przyjaciół Lewina __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 19 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Głównymi celami TPL-u są rozwijanie działalności kulturalno – oświatowej, popieranie inicjatyw społecznych słuŜących rozwojowi i upowszechnianiu kultury poprzez popularyzację dorobku regionu i jego perspektyw rozwojowych, rozwój oświaty, jak równieŜ popieranie inicjatyw tworzenia ośrodków turystycznych, działalności zmierzającej do podnoszenia estetyki miasta oraz kultury Ŝycia codziennego. Terenem działalności towarzystwa jest obszar gminy Lewin Brzeski. Towarzystwo liczy obecnie 38 członków. Jedną z bardziej znanych form działania jest prowadzenie prze Komisję Historyczną Izby Muzealnej Domu Kultury. Towarzystwo Miłośników Łosiowa i Okolic. Celem tej organizacji jest rozwijanie działalności kulturalno – oświatowej oraz popieranie inicjatyw społecznych poprzez: popularyzację dorobku regionu, rozwoju kultury i oświaty, popieranie inicjatyw tworzenia szlaków turystycznych, podnoszenia estetyki wsi oraz kultury Ŝycia jej mieszkańców, współpraca kulturalna z innymi regionami oraz propagowanie kultury i obyczajów kresowych. Stowarzyszenie Przyjaciół i Osób Niepełnosprawnych „PomóŜmy im”. Rodzice dzieci niepełnosprawnych z terenu Gminy Lewin Brzeski w roku 1998 załoŜyli Stowarzyszenie, które pomaga funkcjonować osobom niepełnosprawnym w środowisku i prowadzi rehabilitację. Oświatowo-Kulturowe Stowarzyszenie „Civitatis Lowiensis”. Celem Stowarzyszenia kształcenia postaw jest wyrównywanie obywatelskich, szans organizowanie edukacyjnych, zajęć rozwijanie pozalekcyjnych i pozaszkolnych, realizacja programów i projektów profilaktycznych oraz inne działania wspierające rozwój dzieci i młodzieŜy z terenu miasta i gminy Lewin Brzeski. Kultura, sport i turystyka. Miejsko – Gminny Dom Kultury oraz świetlice wiejskie. Koordynatorem Ŝycia kulturalnego na terenie miasta i gminy jest Miejsko – Gminy Dom Kultury w Lewinie Brzeskim. Istnieje od 1958 roku. Początkowo prowadził działalność w budynku przy ulicy Wojska Polskiego, gdzie dziś mieści się przedszkole, a od 1985 roku w obecnej siedzibie - Rynek 14. Zarządza Domem Kultury w Łosiowie i 12 świetlicami wiejskimi. Prowadzi działalność merytoryczną z dziećmi i młodzieŜą, dorosłymi, emerytami i rencistami. Stałą formą zajęć objętych jest 125 osób w zespołach i kołach zainteresowań. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 20 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Funkcjonuje Izba Pamięci i Kultury w Lewinie Brzeskim. Zajmuje się gromadzeniem i przechowywaniem eksponatów związanych z historią Lewin Brzeskiego. Znajduje się w Domu Kultury w Lewinie Brzeskim i zwiedzać ją moŜna po wcześniejszym umówieniu się w sekretariacie Domu Kultury. Dom Kultury jest organizatorem wielu imprez, które na stałe wpisały się w kalendarz kulturalny naszej gminy, województwa i Polski. PosłuŜyły innym domom kultury za pomysł wdroŜenia ich na swoim terenie. Do najciekawszych naleŜy zaliczyć: Wojewódzki Przegląd Zespołów Kolędniczych „HERODY” – organizowany od 20 lat w okresie karnawału. KaŜdorazowo w przeglądzie bierze udział kilkadziesiąt zespołów (ponad 400 wykonawców) z całego województwa opolskiego. Na deskach domu kultury prezentują się zespoły, które wygrały eliminacje w swoich gminach i powiatach. ”Herody” znacznie przyczyniają się do popularyzacji kolędowania na Opolszczyźnie. „Biesiady Kresowe” – popularyzujące tradycję i kulturę kresową. Jednocześnie pokazują, Ŝe na mapie województwa jest coś więcej niŜ mniejszość niemiecka. Od kilku lat dom kultury „Biesiady kresowe” organizuje na terenie całego województwa. Ogólnopolski Plener Malarski Lewin, gdzie artyści plastycy w ciągu dziesięciu dni malują, rzeźbią, tworzą, a następnie prezentują swoje prace. Wystawa jest połączona z wernisaŜem i sprzedaŜą prac, na który przybywa wiele osób z województwa opolskiego. Po kaŜdym plenerze pozostaje w mieście jedna forma przestrzenna, którą moŜna podziwiać na skwerach naszego miasta. RównieŜ kaŜdy uczestnik zostawia jedną pracę olejną (wyboru dokonuje komisja), która wzbogaca galerię miejsko-Gminnego Domu Kultury. Turniej Sołectw – to impreza, na której od 12 lat prezentują się poszczególne sołectwa gminy. Impreza od lat nabiera atrakcyjności poprzez czynne uczestnictwo sołectw i coraz ambitniejsze prezentacje. Nocne biegi uliczne – nowa forma. Ponadto Dom Kultury jest organizatorem „Dni Lewina Brzeskiego”, festynów w poszczególnych wsiach, imprez z okazji świąt państwowych, okolicznościowych dla zakładów pracy i środowiskowych. W Domu Kultury odbywają się: sesje Rady Miejskiej, uroczystości z okazji świat i rocznic państwowych, zebrania mieszkańców, wesela i uroczystości rodzinne. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 21 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH W Łosiowie funkcjonuje Wiejski Dom Kultury, który posiada salę widowiskową, bibliotekę, klub i wypoŜyczalnię naczyń KGW. Świetlice wiejskie wykorzystywane są do imprez wiejskich i środowiskowych, uroczystości rodzinnych, zabaw wiejskich, itp. Utrzymywane wspólnie przez Rady Sołeckie i Dom Kultury w Lewinie. Świetlice wiejskie istnieją w: Buszycach, Stroszowicach, Przeczy, Oldrzyszowicach, Nowej Wsi Małej, Ptakowicach, Golczowicach, RóŜynie, Mikolinie, Kantorowicach i Jasionie. Z działalności prowadzonej poza Domem Kultury wymienić naleŜy: Zespół „Asgaard” wykonujący muzykę gotycko – metalową. Na koncie dwa albumy wydane przez wytwórnię Mystic Prod. W formacie CD i MC (drugi album Ad Sidera ad Infinitum w magazynie „Tylko Rock” uzyskała 4 pkt. na 5 moŜliwych) oraz koncerty min. w Warszawie, Katowicach i Wrocławiu z zespołami norweskimi, niemieckimi, szwedzkimi. Zespół prezentowany był w kilkudziesięciu stacjach radiowych w kraju i zagranicą, w wielu magazynach poświęconych muzyce metalowej i rockowej oraz w dwóch stacjach telewizyjnych – Polsat i Atomic. Poeci: Poetka, pani Irena Zajączkiewicz – Dudek. Autorka kilku tomików wierszy, ostatni z 1997 roku wydany przez Oddział Związku Literatów Polskich w Opolu, współfinansowany przez Gminę Lewin Brzeski. Poetka ludowa pani Obacz z Mikolina – Paulina z Mikolina. Malarze: Stanisław ŚnieŜek z Przeczy – autor obrazu w kościele w Przeczy. Tadeusz Ufa – Łosiów. Kowalstwo artystyczne – Marek BłaŜewicz – Łosiów. Sport. Kluby sportowe działające na terenie miasta i gminy Lewin Brzeski: 1. Klub Sportowy „Olimpia” – sekcja piłki noŜnej, klasa A i I liga juniorów; 2. Klub Sportowy „Pogoń” Łosiów – sekcja piłki noŜnej, klasa A i II liga juniorów; 3. Klub sportowy LKS Skorogoszcz – sekcja piłki noŜnej, klasa B i II liga juniorów; 4. Klub sportowy LKS Golczowice – sekcja piłki noŜnej, klasa C; 5. Klub sportowy Kantorowice – sekcja piłki noŜnej, klasa C; 6. Klub sportowy LKS „Błękitni” Przecza – sekcja piłki noŜnej, klasa B; __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 22 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 7. Klub sportowy LKS Sarny Małe– sekcja piłki noŜnej, klasa C; 8. Klub sportowy LKS Ptakowice – sekcja tenisa stołowego. 9. Ludowy Klub jeździecki „Husaria” w Skorogoszczy W Lewinie od 6 lat działa sekcja KARATE KYOKUSHNKAI, naleŜąca do Polskiej Organizacji KARATE KYOKUSHNKAI IFK. Trenuje młodzieŜ ze szkoły podstawowej, gimnazjum, szkół średnich i kilku studentów. Razem ponad 40 osób. Odnosi znaczące sukcesy na szczeblu krajowym. Walory turystyczne: Walory krajobrazowe gminy kształtowane są przez bieg i starorzecza rzeki Odry i Nysy Kłodzkiej, lasy stanowiące otuliny wsi oraz Stawy Niemodlińskie. W kompleksach leśnych we wschodniej części gminy istnieje obszar chronionego krajobrazu „Bory Niemodlińskie”, który utworzony został dla ochrony największego płatu naturalnej roślinności i bogatej fauny lewego brzegu Odry w województwie opolskim. Drugim interesującym turystycznie obszarem jest „Stobrawski Park Krajobrazowy” stanowiący ostoję ptactwa o randze europejskiej. Na terenie gminy Park obejmuje dolinę Odry i Nysy Kłodzkiej wraz z kompleksami lasów i starorzeczami w okolicy Wronowa i Zawadna. W lasach Stobrawskich licznie występuje zwierzyna płowa oraz liczne gatunki ptaków: m.in. orzeł bielik i bocian czarny. Kolejnym wartym obejrzenia miejscem jest Zespół Przyrodniczo – Krajobrazowy „Stawy Niemodlińskie”, który powstać ma w celu ochrony ze względów naukowych, dydaktycznych i społecznych wielu interesujących ptaków wodno – błotnych gniazdujących, Ŝerujących i wypoczywających na ich terenie. Występują tu m.in. kania rdzawa, trzmielojad i zimorodek. Ponadto w Parku połoŜone są stawy hodowlane wykorzystywane równieŜ przez wędkarzy. Interesującym, z punktu widzenia turystyczno – krajobrazowego, jest proponowany Rezerwat „Odra”. Ma obejmować on tereny porośnięte starodrzewem dębowo – jesionowym w wieku ok. 150 lat. Stale na tym obszarze przebywa wiele gatunków ptaków drapieŜnych w tym orła bielika i myszołowa oraz drapieŜnych ptaków śpiewających. Na terenie gminy znajdują się trzy poŜwirowe zbiorniki wodne. 2 największe z nich, połoŜone blisko siebie pomiędzy Kantorowicami i Ptakowicami o łącznej powierzchni ok. 80 ha posiadają ciekawie ukształtowaną linię brzegową sprzyjającą wypoczynkowi osób prywatnych jak równieŜ biwakowania zorganizowanych grup. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 23 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Pomiędzy akwenami znajduje się teren z wydzielonymi działkami rekreacyjnymi dla indywidualnych nabywców i teren przygotowany pod pole namiotowe oraz miejsce przeznaczone na gastronomię i urządzenia sportowo – rekreacyjne. O atrakcyjności tego miejsca świadczą licznie odwiedzający te Ŝwirownie osoby zamieszkałe nie tylko na Opolszczyźnie, ale równieŜ na Dolnym i Górnym Śląsku. Pomiędzy zbiornikami poŜwirowymi w Kantorowicach gmina Lewin Brzeski wydzieliła działki rekreacyjne przeznaczone pod zabudowę letniskową. Tereny te rozwijają się bardzo dynamicznie – przez ostatnie kilka lat pomiędzy zbiornikami utworzył się pas małych, murowanych i przytulnych domków letniskowych. Ich właścicielami są osoby stale zamieszkałe zarówno na terenie województwa opolskiego, dolnośląskiego i śląskiego. Działki mają wielkość ok. 3 arów, a ich koszt to ok. 15zł/m2. W okolicach działek letniskowych wygospodarowany został teren przeznaczony na działalność usługową i gastronomiczną, który nie jest jeszcze w pełni zagospodarowany przez przedsiębiorców. W granicach miasta znajduje się zbiornik wodny o pow. ok. 25 hektarów z przygotowanym miejscem do kąpieli, zapleczem sanitarnym, parkingiem i wolnymi terenami do dalszego zagospodarowania. Przez teren gminy przebiega oznakowany 81-km szlak rowerowy, który swym zasięgiem obejmuje wszystkie ciekawe historycznie, przyrodniczo i krajobrazowo miejsca gminy Lewin Brzeski. Ponadto na terenie gminy istnieją sprzyjające warunki do uprawiania hippingu – m.in. organizowane są w dzień św. Huberta gonitwy koni. Wsie gminy, malowniczo połoŜone, tworzą piękne panoramy z dominującymi sylwetami wieŜ kościołów gotyckich i barokowych, oraz zamków i pałaców połoŜonych w zespołach parków przypałacowych. Na wsiach dominuje zabudowa typu ulicówki , podkreślająca charakter wsi opolskiej. Przez gminę przebiega trasa turystyczna „Szlakiem polichromii brzeskich”, która ujmuje kościół w Strzelnikach i Łosiowie. Z tego samego okresu pochodzą polichromie w kościołach w RóŜynie i Buszycach, które wymagają jednak badań i prac konserwatorskich. Baza turystyczna: 1. Gospodarstwo agroturystyczne w Skorogoszczy. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 24 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 2. Gospodarstwo agroturystyczne PANTAAGRO w Skorogoszczy – ul. Za Nysą 7, 4 pokoje, 10 miejsc noclegowych. 3. Gospodarstwo agroturystyczne „Pod bocianim gniazdem” w Kantorowicach 47, 2 pokoje, 5 miejsc noclegowych. Rekreacja: 1. Stadnina koni w Skorogoszczy przy Gospodarstwie agroturystycznym. 2. Gospodarstwo agroturystyczne w Przeczy posiadające konie wierzchowe. Historia i zabytki Lewin Brzeski to stara osada targowa leŜąca przy przeprawie przez Nysę Kłodzką na szlaku handlowym, łączącym Śląsk z Węgrami. Trakt handlowy, przy którym powstało miasto, zaliczany jest do węgierskiej odnogi szlaku bursztynowego. Miasto lokowane było około 1250 roku przez pierwszego właściciela Bogusza z Pogorzeli. Po raz pierwszy wymienione w przekazach źródłowych jako Lewin (1257), później Lebyn (1376), od 1742 roku Loeben. Etymologia nazwy nie jest do końca wyjaśniona. Herbem miasta jest złoty lew wyskakujący zza trzech pagórków. Całość w niebieskim tle. Rozwój Lewina datuje się właściwie dopiero od 1333 roku, kiedy to otrzymał prawa miejskie na wzór Brzegu. Miasto kilkakrotnie zmieniało swoją przynaleŜność polityczną. Od zarania swoich dziejów naleŜało do księstwa opolskiego, od 1329 roku do księstwa legnicko – brzeskiego. W 1526 roku zostało wraz z koroną Czeską przyłączone do monarchii habsburskiej, a po śmierci ostatniego piastowskiego księcia brzeskiego Jerzego Wilhelma w 1657 roku włączone bezpośrednio do cesarstwa austriackiego. W wyniku wojen śląskich, w 1742 roku znalazło się w granicach Prus. Do 1509 roku Lewin stanowił własność Pogorzelskich, następnie do 1796 roku był w posiadaniu hrabiowskiego rodu von Beess (Biesów), potem hrabiego Jana Bogmiła Stosza. Miasto liczące ok. 700 mieszkańców rozwijało się pomyślnie do początków XVII wieku, dzięki rzemiosłu, rolnictwu i od 1522 roku cotygodniowym (środy) targom. Jego gospodarczy upadek spowodowała wojna 30-toletnia (1618 – 1648), a ponowny rozwój zahamowany został wojnami napoleońskimi (1806 – 1807). Ludność Lewina utrzymywała się z rolnictwa, rzemiosła i handlu. W 1787 roku mieszkało tu 851 osób. Było 12 cechów rzemieślniczych i 84 majstrów cechowych, w tym 8 krawców i szewców, 6 płócienników. W wiekach XVII – XIX musiał być w Lewinie dość znaczny odsetek Polaków, skoro nauka w szkole ewangelickiej __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 25 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH odbywała się w języku polskim, a w miejscowym kościele protestanckim głoszono po polsku kazania. Do 1939 roku miasto miało charakter rolniczo – przemysłowy, chociaŜ od połowy XIX wieku tj. od czasu przeprowadzenia przez Lewin linii kolejowej (1843 rok), zaczęły powstawać róŜne zakłady przemysłowe: cegielnie, kaflarnia, garbarnia, zakład metalowy – 1866r., cukrownia 1882r. Po I wojnie światowej: młyn, mleczarnia, tartak, gazownia, wikliniarnia. W Lewinie były; poczta – 1843r., szpital – 1866r., Sąd – 1860r., miejska kasa oszczędności – 1900r., biblioteka – 1903r. oraz sześcioklasowa szkoła powszechna – 1903r. Ponadto szereg zakładów rzemieślniczych jak piekarnie, rzeźnie i masarnie, szewcy, krawcy, stolarze, cieśle itd. Nieszczęściem dla Lewina były poŜary (największe w 1586r., 1633, 1666, 1692, 1819 i 1829r.) i powodzie (ostatnia 1997 roku). 4 lutego 1945 roku Lewin Brzeski zdobyty został przez wojska 21 Armii gen. płk. Dimitryja Gusiewa (I Front Ukraiński) w toku operacji wiślańsko – odrzańskiej. Zniszczenia były stosunkowo niewielkie. Po wojnie, do 1950 roku przynaleŜał do województwa wrocławskiego, następnie do opolskiego, do powiatu Brzeg. Liczba mieszkańców Lewina Brzeskiego wynosiła: w 1751 r. – 651, w 1809r. – 1080, w 1840r. – 1500, 1880r. – 2229, w 1900 – 3249, w 1939r. – 3978, w 2000 – 6071. Zabytki Kościół pod wezwaniem Św. Piotra i Pawła przy ul. Zamkowej. Kościół wyznania ewangelickiego. Obecnie nieczynny. Wzmiankowany w 1310 roku. Obecny kształt pochodzi z XIV wieku. W 1543 roku przejęty został przez ewangelików. Po poŜarze w 1586 roku odbudowany i rozbudowany. Pierwotnie zbudowany w renesansowym. Orientowany, jednonawowy, stylu gotyckim, rozbudowany w z kwadratową wieŜą w naroŜniku i licznymi przybudówkami. WieŜa w latach 1761 - 1945 miała chełm barokowy, obecnie zrekonstruowany w formie gotyckiej. Najstarsza część to wieŜa z przyległym do niej prezbiterium, ze sklepieniem krzyŜowo-Ŝebrowym ze zwornikiem wykonane w 1586 roku. W przyziemiu kaplica z renesansowym sklepieniem. Okna ostrołukowe. Wewnątrz ołtarz główny drewniany z 1613 roku - renesansowy, wykonany przez Hermana Fischera z Nysy o bogatej dekoracji snycerskiej. W polu środkowym ołtarza __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 26 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH scena ukrzyŜowania /uszkodzona/, po bokach rzeźby św. Jana Chrzciciela i MojŜesza. Ołtarz w kaplicy z piaskowca, pochodzi z połowy XVII wieku. Kompozycja tryptykowa, pośrodku scena ukrzyŜowania. /Po konserwacji i odnowieniu w 2000 roku przeniesiony do kościoła rzymskokatolickiego, znajduje się w prawej nawie/. Oba ołtarze fundowane przez właścicieli Lewina, rodzinę von Beess. W prezbiterium szereg płyt nagrobkowych kamiennych upamiętniających zmarłych rodziny von Beess i pastorów noszących daty: 1559, 1566, 1597 /1497/ i nowszych. W kruchcie zachodniej zachował się XIV wieczny portal kamienny. Barokowa ambona i prześliczny barokowy krzyŜ w nawie głównej przed prezbiterium. W kronikach zanotowano, Ŝe juŜ w 1416 roku przy kościele była szkoła. Kościół parafialny pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny - wyznania rzymsko- katolickiego przy ulicy Wojska Polskiego. Zbudowany w 1903 roku w stylu neogotyckim. Pałac. Zbudowany w 1772 roku, staraniem Ottona Leopolda von Beess w stylu barokowym. Odnowiony w 1860 roku i ponownie zniszczony przez ogień w 1955 roku. Piętrowy na piwnicach sklepionych kolebkowo. Wzniesiony na rzucie prostokąta, z dwoma prostopadłymi skrzydłami. W jednym pomieszczeniu na parterze sklepienie kolebkowe z lunetami. Na piętrze ozdobny balkonik. Ozdobne wejście. Przed frontem pałacu prostokątny dziedziniec otoczony murem z XVIII wieku z trzema bramami i półkoliście zamkniętymi arkadami. W części południowej nad Nysą park krajobrazowy z przewagą lip i dębów. W otoczeniu okazy cisu, grójecznika, srebrnych świerków, włoskich topoli i wierzby. Ratusz. Najstarszy zbudowany około 1500 roku. Obecna bryła z 1837 roku, kilkakrotnie przebudowywany. Późno klasycystyczny Prostokątny z ryzalitami pośrodku dłuŜszych elewacji. Zabudowa Rynku . Zachował się średniowieczny układ rynku z uliczkami odchodzącymi po dwie z kaŜdego rogu. Ponadto owalny kształt zabudowy uliczek okalających rynek. KrzyŜ pokutny. Nad Nysą, niedaleko cmentarza - pochodzi z 1617 roku. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 27 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Napis na krzyŜu w tłumaczeniu na język polski brzmi: „ 15 kwietnia 1617 roku został w tym miejscu zakłuty bez powodu George Friedrich Brandtner, młodzieniec mający lat dwadzieścia i pół, przez mordercę Georga ... z Saksonii rodem”. Brakuje nazwiska mordercy, naleŜy przypuszczać, Ŝe zostało ono przez niego samego lub przez kogoś innego skute lub zatarte. Motyw zbrodni pozostaje tajemnicą. Łosiów – rys historyczny Miejscowość połoŜona jest na tzw. Wzgórzu Łosiowskim usytuowanym 182, 7 m. n. p. m. Wzgórze to znajduje się na Wale Łosiowskim stanowiącym pasmo niewielkich wzniesień. Trzon jego stanowią iły trzeciorzędowe. Forma ta powstała w okresie topnienia lądolodu zlodowacenia środkowo-polskiego, którego wody osadzały piaski i Ŝwiry w zastoiskowym basenie, powstałym w rozszerzeniu ujściowym odcinka Nysy Kłodzkiej. Osady tego zastoiska stanowią zasadniczą część Wału Łosiowskiego Wzniesienia jego są działem wodnym między dorzeczem Nysy Kłodzkiej a pozostałymi lewobrzeŜnymi dopływami Odry. Łosiów połoŜony jest na stoku wału o płaskim wierzchołku i swoją nazwę zawdzięcza przezwisku Łoś topograficznego, /1427r./. Nie moŜna równieŜ wykluczyć jej pochodzenia w tym przypadku dotyczyłoby łosia, zwierzęcia być moŜe ongiś tu występującego. W dokumentach pojawia się jako Lossowe /1238/ i Lossow /1284/. Z zachowanych dokumentów wynika równieŜ, Ŝe Łosiów od okresu wczesnohistorycznego byt własnością zakonu joannitów , którzy akt nadania otrzymali od księcia Henryka Brodatego . Do nich naleŜał teŜ kościół św. Jana Chrzciciela o którym pierwsze wzmianki pochodzą z 1255 r., bowiem do 1810 r. Łosiów był siedzibą komturii Kawalerów Maltańskich .Jednak w latach 1534-1590 kościół pozostawał w rękach ewangelików. PoniewaŜ świątynia w stylu gotyckim uległa zniszczeniu na skutek poŜaru, joannici odbudowali ją w 1703 r., wykorzystując pozostałe fragmenty murów. Zabytki: Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela. W dokumentach historycznych wzmianka o świątyni będącej własnością Joannitów pochodzi z 1255 roku. Do 1810 roku istniało komturstwo Zakonu Maltańskiego. Obecny kościół zbudowano w 1703 roku, powiększono w katach 1728 - 1731. WieŜa barokowa dwukondygnacyjna nakryta baniastym hełmem z latarnia. Trójboczne prezbiterium, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 28 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH kolebkowe sklepienie nawy. Wystrój barokowy. Polichromia z pierwszej połowy XVIII wieku. W prezbiterium na sklepieniu scena narodzin oraz Trójca Święta, po bokach medaliony ze scenami z Ŝycia św. Jana Chrzciciela. Na szczycie nawy i w prezbiterium krzyŜe Joannitów. Z tego samego okresu ołtarz główny z rzeźbami św. Jana Nepomucena i aniołów. W bocznym ołtarzu figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem - gotycka z 1420 roku. Ciekawe obrazy i płyty nagrobne min. komtura Fryderyka von Pannwitz zmarłego w 1580 r, proboszcza Krzysztofa Hanniusa zmarłego w 1617 roku, czy Franciszka Teodora von Jurstin zmarłego w 1694 roku. Przed wejściem na cmentarz przykościelny znajduje się figurka św. Jana Nepomucena ufundowana w 1709 roku przez Leopolda Fryderyka von Jauera. Pałac z końca XIX wieku zbudowany przez ówczesnych właścicieli Łosiowa rodzinę Briegerów. Pałac znajduje się w zabytkowym parku o powierzchni 5,2 ha ze starymi dębami i lipami oraz pojedynczymi okazami daglezji, orzecha czarnego, modrzewia i magnolii. Skorogoszcz – rys historyczny Skorogoszcz była do 1945r. miasteczkiem w powiecie niemodlińskim rejencji opolskiej, po II wojnie światowej do 1975 r. wsią w tymŜe powiecie województwa śląsko – dąbrowskiego, a po jego podziale w 1950r. opolskiego. Po podziale administracyjnym w 1975r. przez rok była jeszcze siedzibą gminy, a potem wsią w gminie L. Brzeski. Usytuowana nad Nysą Kłodzką z rzeką tą i połoŜeniem przy Przesiece Śląskiej – puszczy oddzielającej Górny Śląsk od Dolnego o walorach obronnych – tym czynnikom zawdzięczała swe istnienie i początkowy rozwój, gdyŜ w Skorogoszczy znajdowała się przeprawa przez rzekę. Znalazło to odzwierciedlenie w pierwszej, zanotowanej w 1223 r. nazwie osady – Scorogostov Most. Skorogost to imię własne być moŜe załoŜyciela osady. Miejscowość połoŜona w części górnośląskiej naleŜała terytorialnie do ksiąŜąt opolskich, chwilowo tylko 1313 -–1328 do księstwa niemodlińskiego. Ok. 1300r. dokonano jej ponownej lokalizacji teraz na prawie niemieckim. Dokonał jej klasztor sióstr norbertanek w Czarnowąsach, do którego miejscowość ta naleŜała od ok. 1200r. do 1328, kiedy to wróciła pod jurysdykcję ksiąŜąt opolskich. WaŜną rolę spełniała Skorogoszcz w 1310r. jako siedziba komory celnej ksiąŜęcej, gdyŜ przez przeprawę na Nysie przebiegał szlak handlowy, o czym świadczy takŜe __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 29 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH fakt, iŜ ksiąŜęta dolnośląscy wydali 24 X 1310r. dokument wprowadzający w ich księstwach przymus droŜny na obszarze Dolnego Śląska, przy czym wjazd na Dolny Śląsk następował przez trakt skorogoski. Początkowo była Skorogoszcz znaczącym miastem w księstwie opolskim. Odbywały się w niej zjazdy ksiąŜąt piastowskich. Wzmiankowane jest w 1223r. istnienie kościoła dla którego okoliczne wsie odprowadzały dziesięcinę. W tym samym czasie wzmiankowany był takŜe szpital, który naleŜy traktować jako przytułek, dom opieki, w mniejszym zakresie miejsce leczenia ludzi. Z czasem, gdy Przesieka Śląska przestała odgrywać pierwotną rolę i pod toporami osadników zmniejszał się jej areał, malało teŜ znaczenie Skoogoszczy. Do śmierci ostatniego księcia opolskiego Jana II Dobrego w 1532 r. Skorogoszcz była jego własnością. Potem księstwo stało się dziedzictwem Habsburgów- cesarskiego rodu rządzącego Austrią, Węgrami i Czechami. Cesarz Rudolf Habsburg zmieniał zarząd królestwem dzieląc go, celem łatwiejszego zastawiania, na mniejsze jednostki Majątek skorogoski wyodrębnił się w osobną jednostkę. Dla jej zarządzania powstała osobna gmina zamkowa – Gutsbezirk. Pierwszymi jej właścicielami była rodzina von Bees, potem von Pawlowski, następnie Verdugo – Tworog, Schack von Wittenau, von Zedlitz, von Wartensleben. Z czasem majątek skorogoski dostał się w ręce drobnych właścicieli: urzędników, oficerów armii cesarskiej itp. W 1874 r. trafiła Skorogoszcz w ręce rodu Schaffgotschów i w drodze posagu w 1892r. do rodziny von Korff – Kerssenbrock zarządzającej majątkiem do 1945r. Miasto Skorogoszcz usytuowane niedaleko Opola, blisko Lewin Brzeskiego utrzymywało się głównie z rolniczych zajęć jego mieszkańców. Próba wybudowania tu twierdzy wojskowej na pocz. rządów pruskich w poł. XVIII w. została zarzucona. Nie rozwinęło się tu na szerszą skalę rzemiosło ani handel, brakło więc czynników rozwojowych. Niedostatek mieszczan uprawiających licha glebę pogłębiały wylewy rzeki Nysy Kł. Nędzy ekonomicznej towarzyszyła inercja duchowa, więc mieszkańcy sprzeciwili się przeprowadzeniu tu linii kolejowej. W mieście powstawały gmachy uŜyteczności publicznej: szpital, poczta, telefony, ale zabrakło przemysłu. Działania podjęte przez właścicieli majątku w celu rozwoju postępu cywilizacyjnego – sprowadzenie misjonarzy z Marianhill dały tylko __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 30 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH częściowe rezultaty. Ze Skorogoszczy pochodził tylko jeden człowiek zasłuŜony na polu nauki, wybitny arabista – ojciec Dominik. Bitwa o przełamaniu Odry w 1945r. przyczyniła się do powstania ogromnych strat w zabudowie. Skorogoszcz, której ludność po II wojnie światowej niemal całkowicie wymieniła się, utraciła status miasta. Przez cały okres Polski Ludowej była wsią, bardzo powoli odbudowującą się ze strat wojennych. Próby jej oŜywienia w oparciu o PGR i maleńkie zakłady przemysłu spoŜywczego nie przyniosły rezultatu. Po bezkrwawej rewolucji 1989r. powstało wiele prywatnych jednostek gospodarczych: sklepów, zakładów wytwórczych, usługowych, następuje rozbudowa miejscowości. JednakŜe Skorogoszcz w dalszym ciągu czeka na swoją szansę rozwoju, szukając w nowej rzeczywistości zajęć zyskownych dla mieszkańców. Zabytki: Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba, przy Placu Wolności. Zbudowany w stylu neoromańskim z połowy XIX wieku. Po przeciwnej stronie drogi plebania cegła współczesna kościołowi. Kompleks pałacowo - parkowy przy ulicy Zamkowej. Pałac zburzony w 1945 roku, nie odbudowany. Park krajobrazowy odrestaurowany. Stara wieŜa ciśnień jako przykład zabytku techniki i doskonały punkt widokowy na dolinę Nyską i okolice. Pozostałe miejscowości: BłaŜejowice Dwór z 1910 roku, murowany z ozdobnymi elewacjami wraz z parkiem. Buszyce Kościół pod wezwaniem św. Trójcy. Wzmiankowany w 1310 roku. W średniowieczu pod patronatem Joannitów z Łosiowa. Gotycko - renesansowy. W obecnym kształcie z XVI wieku. Ołtarz główny z około 1700 roku. Chór muzyczny drewniany z organami z początków XVIII wieku. Interesujące obrazy św. Anny Samotrzeciej z przełomu XVIII i XIX wieku oraz Matki Boskiej Bolesnej z połowy XIX wieku. Golczowice Kościół pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa, z 1934 roku. Mieszkanka wsi pani Idzikowska prowadzi kronikę kościelną o wybudowania kościoła. Kapliczka murowana z figurą św. Jana Nepomucena z 1850 roku. Kantorowice __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 31 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Zamek myśliwski, renesansowy, otoczony fosą zbudowany w 1600 roku przez ksiąŜąt brzeskich. Obecnie w zabytkowych wnętrzach dwa mieszkania. Własność prywatna. Mikolin. Dwór rokokowy, parterowy z facjatą wzniesiony przez Jana Fryderyka von Sauer w 1771 roku. W XIX wieku w posiadaniu rodziny Lanckorońskich. Na elewacji i wewnątrz zachowały się fragmenty dekoracji stiukowej. Portal ozdobiony kartuszem herbowym z datą budowy dworu. Osobną część stanowi rokokowa tablica. Otoczony niewielkim parkiem. Własność prywatna. Obecnie dwór poddawany jest remontowi. Pomnik śołnierzy Radzieckich, przy szosie Skorogoszcz - Popielów. Murowany, cokół licowany kamieniem, poświęcony poległym w lutym 1945 roku Ŝołnierzom radzieckim podczas forsowania Odry. Wysokość pomnika 18,5 m. Przecza. Kaplica z wieŜą, murowana, gotycka, modernizowana w XIX i XX wieku. Obecnie wyremontowana i odbudowana. Ptakowice. Folwark - budynki z pierwszej połowy XIX wieku. W otoczeniu dworu zniszczonego w 1945 roku niewielki park krajobrazowy oraz kanał nawodniony, stanowiący fragment dawnych fos otaczających pierwotnie budynek. RóŜyna. Kościół pod wezwaniem św. Mikołaja. Wzmiankowany w 1310 roku. W średniowieczu pod patronatem komturstwa w Łosiowie. Obecny, zbudowany w 1712 roku, odbudowany po poŜarze 1813 roku. Barokowy, murowany z cegły. Jednoprzęsłowe prezbiterium z wydzieloną apsydą. WieŜa nakryta hełmem z ośmioboczną latarnią, zwieńczona chorągiewka z datą 1712. Ogrodzony gotyckim murem z kamienia i cegły. Sarny Małe. Zespół parkowo - dworski z drugiej połowy XIX wieku w niewielkim parku krajobrazowym. Strzelniki. Kościół pod wezwaniem św. Antoniego. Zbudowany w 1376 roku. Murowany z cegły, z wieŜą nadbudowaną w 1844 roku, zwieńczoną hełmem baniastym z latarnią, na którym chorągiewka 1844 rok. Kościół otoczony gotyckim murem ceglanym. Wewnątrz wystrój architektoniczny oraz polichromia z XIV - XVII wieku zdobi całe __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 32 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH wnętrze. Przedstawia sceny ze Starego i Nowego Testamentu, z Ŝycia Chrystusa i świętych. Malowidło związane z ksiąŜęcym dworem w Brzegu posiada wybitne walory artystyczne i historyczne. Jest ogniwem na szlaku polichromii gotyckich na Śląsku Opolskim. Wronów. Zespół pałacowo - parkowy z folwarkiem z przełomu XIX i XX wieku. Grodzisko średniowieczne w lesie koło Wronowa. KrzyŜ pokutny. OLSZANKA CHARAKTERYSTYKA GEOGRAFICZNA GMINY Obszar Gminy Olszanka, której powierzchnia wynosi 92,6 km2 zajmuje fragment środkowo-zachodniej części województwa opolskiego. Graniczy od strony północnej z gminą Brzeg, od wschodu z gminą Lewin Brzeski, od południowego-wschodu z gminą Niemodlin, od południa z gminą Grodków i od zachodu z gminą Wiązów. Powierzchnia Gminy Olszanka stanowi 0,98% powierzchni województwa i zajmuje 50 miejsce pod względem wielkości obszaru w województwie. Wg regionalizacji fizyczno-geograficznej J. Kondrackiego Gmina Olszanka leŜy na obszarze makroregionu Niziny Śląskiej, na pograniczu dwóch jednostek mezoregionalnych: Równiny Wrocławskiej, w mikroregionie Równiny Grodkowskiej – obejmuje cały obszar Gminy za wyjątkiem jej najbardziej południowej części, stanowi płaską równinę wodno-lodowcową i częściowo moreny dennej, pokrytej warstwą utworów lessowych i lessopodobnych. Doliny Nysy Kłodzkiej – obejmująca południowy fragment Gminy, stanowi płaskodenną, rozległą formę dolinną z systemem teras zlewowych z pokrywami madowymi i nadzalewowych. Pod względem morfologicznym obszar Gminy cechuje się głównie monotonną, płaskorówninną rzeźbą terenu. PodłoŜe geologiczne terenu stanowią skały krystaliczne proterozoiku. Generalnie najwaŜniejszą formacją decydującą o budowie geologicznej większości terenów __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 33 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH gminy są osady czwartorzędowe. Budowa geologiczna Gminy sprzyja występowaniu piasków i Ŝwirów, lessów i glin lessopodobnych. Gmina połoŜona jest w całości w dorzeczu rzeki Odry. Głównymi rzekami na terenie Gminy są Nysa Kłodzka oraz Potok Pępicki i Potok Przyleski naleŜący do zlewni rzeki Odra. W okolicach wsi Pogorzela i Czeska Wieś występują niewielkie „oczka” wodne. Wody podziemne na terenie Gminy reprezentowane są przez wody przypowierzchniowe, gruntowe i wgłębne. Warunki klimatyczne Gminy są ciepłe i umiarkowane. Średnia temperatura w okresie wegetacyjnym wynosi 14,5 o C . Środowisko Lasy na terenie Gminy stanowią 5,3% jej obszaru. W porównaniu ze wskaźnikiem lesistości województwa, jest to obszar bardzo mały. Lasy występują w postaci niewielkich powierzchni otoczonych terenami uŜytkowanymi rolniczo. Pod względem Ŝyzności i wilgotności siedliska wyodrębnia się cztery typy lasu: • las mieszany świeŜy, • las świeŜy, • las wilgotny, • las łęgowy. W Gminie znajdują się dwa większe kompleksy leśne. Przylesie , w obrębie którego znajduje się 17 ha rezerwat przyrody ”Przylesie”, połoŜony w dorzeczu Odry pomiędzy Przyleskim Potokiem, a Gnojną, które są odnogami większych cieków, tj Psarskiego i Oławy, te z kolei stanowią dopływy rzeki Odry. Gleby rezerwatu naleŜą do dwóch działów gleb: autogenicznych i hydrogenicznych. Drzewostan występujący w rezerwacie jest zróŜnicowany w zaleŜności od typu siedliska. W jednym przypadku jest on miejscami dwupiętrowy, gdzie w górnym piętrze dominuje dąb szypułkowy, w dolnym grab zwyczajny, jesion wyniosły i klon jaworowy, w innym miejscu teren rezerwatu porasta jednopiętrowy drzewostan olchowy i jesionowy z nalotami klonu i jaworu. Na uwagę zasługuje 200-letni drzewostan dębowy, który stanowi rzadkość na skalę kraju. Michałów : kompleks leśny leŜący nad Nysą Kłodzką. Gmina posiada dwa parki, uznane za zabytki kultury. Są to: Park podworski w Obórkach, załoŜony prawdopodobnie w połowie XIX wieku. Występuje w nim 14 gatunków drzew, na __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 34 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH które składa się 169 egzemplarzy. Dominującym gatunkiem są lipy drobnolistne w wieku ok.120 lat. Park usytuowany jest w obszarze rolnym w sąsiedztwie zabudowań folwarku. Park przypałacowy w Janowie – połoŜony przy szosie biegnącej z Łosiowa do Olszanki. Znajduje się w nim 17 gatunków drzew i 5 gatunków krzewów. Najciekawsze z nich to kasztan jadalny i dąb szypułkowy. Większość drzew liczy 70 lat, natomiast najstarsze z nich ok. 120-170 lat. CHARAKTERYSTYKA SPOŁECZNO-KULTUROWA Gminę zamieszkuje 5104 osób. Gęstość zaludnienia obszaru Gminy to 55,1 osób na 1 km2. Mieszkańcy Gminy pochodzą głównie z byłych Terenów Wschodnich /Wołyń, Tarnopol/, a takŜe z Polski Centralnej i Podkarpacia. Mimo, Ŝe Gmina jest częścią Regionu Śląska Opolskiego, mieszkańcy kultywują typowe tradycje kulturowe przywiezione z Kresów Wschodnich oraz z Podkarpacia. Tereny Gminy są bardzo bogate w zasoby dziedzictwa kulturowego. Świadczą o tym liczne stanowiska archeologiczne z róŜnych epok oraz zabytkowe obiekty. Gmina jest przykładem wspaniałej – zwartej zabudowy Gospodarka Gmina połoŜona jest w strefie rolnej województwa opolskiego. Na obszarze Gminy występują gleby: brunatne, bielicowe i pseudobielicowe, czarne ziemie, mady na podłoŜu madowo-piaszczysto-gliniastym i gliniastym. Analiza struktury typologicznej i rodzajowej gleb wykazuje, Ŝe Gmina posiada gleby bardzo dobre i dobre, głównie pszenne i pszenno-buraczane. Stąd teŜ Gminę charakteryzuje głównie gospodarka rolna. UŜytki rolne zajmują 87,2% ogółu gruntów, lasy 5,3%, a pozostałe tereny 7,5% ogólnej powierzchni. Poprzez wysoką kulturę agrotechniczną , stosowaną przez rolników, Gmina przez wiele lat była jedną z przodujących na Opolszczyźnie w dziedzinach hodowli i uprawy. Na terenie Gminy nadal funkcjonują duŜe jednostki organizacyjne, zajmujące się głównie produkcją rolną. Zaliczyć do nich naleŜy: Rolnicze Spółdzielnie Produkcyjne w Jankowicach Wielkich i Przylesiu, Gospodarstwo Rolne w Jankowicach Wielkich / dawny PGR/, Spółkę ROLA, Zakład Rolno-Usługowy w Janowie. Przemysł Stopień uprzemysłowienia Gminy jest niewielki. Przemysł rolno- spoŜywczy jest na terenie Gminy słabo rozwinięty. MoŜna równieŜ mówić o słabo rozwiniętych usługach dla rolnictwa. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 35 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH W Gminie funkcjonują: Przedsiebiorstwo Produkcyjno-Handlowe „Skarbiszów” – suszarnia zboŜa w Olszance, mieszalnia pasz – Spółka HYDRO w Olszance, gorzelnia w KrzyŜowicach, Spółka AGROL w Olszance. Nie funkcjonują obecnie zlewnie mleka w Pogorzeli, Gierszowicach oraz w Michałowie. Przemysł i rzemiosło w Gminie oparte jest na podmiotach gospodarczych. Największe przedsiębiorstwa produkcyjne w Gminie to: Firma EMAR w Pogorzeli / produkcja zniczy/ PWiK Brzeg w Gierszowicach i Obórkach / zakład uzdatniania wody/MPiWK Wrocław w Michałowie / zakład produkcji wody/„STANPOL” w Jankowicach Wielkich / zakład mięsny/ Pozostałe zakłady produkcyjne to: Zakład Kamieniarski w Przylesiu, Piekarnia w Przylesiu i Olszance, Tartak w Michałowie, Młyn zboŜowy w Olszance, Przedsiębiorstwo WielobranŜowe w KrzyŜowicach. Urbanizacja i mieszkalnictwo. W skład Gminy wchodzi 10 Sołectw: 1/ Czeska Wieś, 2/ Gierszowice, 3/ Jankowice Wielkie, 4/ Janów, 5/ KrzyŜowice, 6/ Michałów, 7/ Obórki, 8/ Olszanka, 9/ Pogorzela, 10/ Przylesie. Wielkość poszczególnych wsi pod względem liczby mieszkańców jest stosunkowo zróŜnicowana / od 300 do 800 osób/. Podstawową funkcja kaŜdego Sołectwa jest funkcja rolnicza i związana z nią funkcja mieszkaniowa. W Sołectwach brak jest świadomie wykształconych funkcji usługowych, które występują głównie w formie rozproszonej. Zgodnie z danymi statystycznymi z 1997 roku / na podstawie spisu powszechnego/ , stan zasobów mieszkaniowych w Gminie wynosił: 1312 mieszkań, 5510 izb, 116,1 tys. m 2 powierzchni uŜytkowej mieszkań. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 36 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Szacuje się, Ŝe przeciętna liczba gospodarstw domowych na mieszkanie wynosi ok. 1,14. oznacza to, Ŝe deficyt mieszkaniowy mierzony samodzielnością zamieszkiwania na 1 rodzinę wynosi obecnie około 180 mieszkań. Na terenie Gminy występują wszystkie typy zabudowy mieszkaniowej: wielorodzinna, zagrodowa i jednorodzinna. Wśród zabudowy dominują budynki przedwojenne, charakterystyczne dla regionu Opolszczyzny. Budynki jednorodzinne wybudowane zostały w okresie ostatnich 30 lat. Obecnie zauwaŜa się spadkową tendencję w rozwoju budownictwa jednorodzinnego na terenie Gminy. Większość mieszkańców przeprowadza remonty i modernizacje starych obiektów. Rozmieszczenie usług bytowych na terenie gminy moŜna ocenić jako zadowalające. Obecnie w Gminie w usługach typu handel, gastronomia, naprawy pracuje ok. 50 osób. Dostępność placówek handlowych jest wystarczająca – kaŜda wieś posiada sklep przemysłowo-spoŜywczy. Na obszarze Gminy zarejestrowanych jest około 200 podmiotów prowadzących drobną działalność usługowo-rzemieślniczą. Liczba ta jest szacunkowa, poniewaŜ ich działalność jest bardzo płynna. Kultura Na terenie Gminy w miejscowości KrzyŜowice usytuowany jest obiekt pałacowy, w którym mieści się Gminny Ośrodek Kultury i Sportu. W dziewięciu miejscowościach Gminy znajdują się wiejskie świetlice. Stan techniczny tych obiektów jest w miarę dobry, jednakŜe wykorzystanie ich do typowej działalności kulturalnej jest zbyt małe. W Pogorzeli mieści się Gminna Biblioteka Publiczna, a jej filie znajdują się w miejscowości: Czeska Wieś, KrzyŜowice, Michałów i Przylesie. Biblioteki są w zadowalającym stopniu zaopatrywane w księgozbiór, z którego korzystają zarówno dzieci, młodzieŜ jak i dorośli mieszkańcy Gminy Sport We wszystkich miejscowościach Gminy znajdują się boiska sportowe, utrzymywane głównie przez Ludowe Zespoły Sportowe. Przy Szkole Podstawowej w Olszance i Jankowicach Wielkich funkcjonują sale gimnastyczne. Obiekty te wykorzystywane są zarówno przez dzieci i młodzieŜ jak i przez organizacje społeczne i róŜne instytucje do organizacji imprez rekreacyjno-sportowych. Organizacje społeczne i stowarzyszenia. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 37 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH W Gminie prowadzi działalność Ochotnicza StraŜ PoŜarna, której dwie jednostki funkcjonują w krajowym systemie gaśniczym. Baza OSP jest w miarę dobra. Brak jest natomiast wystarczających środków na wyposaŜenie. Wśród dzieci i młodzieŜy rozpowszechniona jest działalność Ludowych Zespołów Sportowych. Jest to Stowarzyszenie powołane do upowszechniania kultury fizycznej. Na uwagę zasługuje nieformalna juŜ działalność Kół Gospodyń Wiejskich – obecnie reaktywowana w KrzyŜowicach w ramach programów Odnowa Wsi. SKARBIMIERZ POŁOśENIE GEOGRAFICZNE Gmina Skarbimierz leŜy w zachodniej części województwa opolskiego, na granicy z województwem dolnośląskim. Graniczy z gminami: od północy – Lubsza i miasto Brzeg; od wschodu – Popielów i Lewin Brzeski; od południa – Olszanka; od zachodu – Wiązów i Oława. Obszar połoŜony jest w dorzeczu Odry, na południowym brzegu rzeki. Wg podziału fizjograficznego Polski J. Kondrackiego – leŜy w obrębie makroregionu nizina Śląska, na styku jej dwóch mezoregionów : Pradoliny Wrocławskiej i Równiny Grodkowskiej. Obszar gminy ma powierzchnię 110 km2 i podzielony jest na 15 jednostek osadniczych: Lp. Nazwa Lp. Nazwa 1. Bierzów 9. Prędocin 2. Brzezina 10. Pępice 3. Kopanie 11. Skarbimierz 4. Kruszyna 12. Zielęcice 5. Lipki 13. Zwanowice 6. Łukowice Brzeskie 14. śłobizna 7. Małujowice Skarbimierz Osiedle 8. Pawłów 15. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 38 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH CHARAKTERYSTYKA SFERY SPOŁECZNEJ Ludność Liczba ludności wynosi ok. 6,8 tyś. mieszkańców. W 15 miejscowościach mieszka poniŜej podana liczba osób: Lp. Miejscowość 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. Skarbimierz Osiedle Lipki Łukowice Brzeskie Brzezina śłobizna Zwanowice Małujowice Kruszyna Pawłów Pępice Zielęcice Prędocin Skarbimierz Bierzów Kopanie Strukturę wieku Liczba mieszkańców 1818 629 549 537 484 441 420 310 404 344 218 208 191 183 151 oraz płci w sposób dominujący kształtuje ludność Skarbimierza Osiedla, które zamieszkuje prawie 1/3 ludności gminy. Mieszkańcy osiedla to przewaŜnie młode małŜeństwa z dwojgiem dzieci ( około 70% zameldowanych) i niewielka ilość emerytów. Korzystna struktura wieku wynika z napływu ludzi młodych, poszukujących szybkiego oraz łatwiejszego zdobycia mieszkania. Struktura wieku charakteryzuje się niewielkim – systematycznym, obniŜaniem się udziału ludności w wieku przedprodukcyjnym, wzrostem ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym . Obecnie uwarunkowania demograficzne są korzystne . Pojawiają się jednak tendencje w dynamice rozwoju, sygnalizujące niekorzystne zmiany: • malejący przyrost naturalny: • znaczący spadek salda migracji: • pomimo korzystnej struktury wieku – wzrost udziału ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 39 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Bezrobocie Kluczowym problemem gospodarczym i społecznym w Gminie Skarbimierz jest stosunkowo wysoki poziom bezrobocia z tendencją do wzrostu w ostatnich latach. Poziom i stopa bezrobocia w Gminie Skarbimierz Rok Liczba bezrobotnych 2002 2003 2004 (m-c luty) Stopa bezrobocia ludności w wieku produkcyjnym 18,4% 18,9% 20,0% 739 758 803 w stosunku do czynnej zawodowo 27,5% 27,9% 29,6% Sytuacja bezrobotnych kobiet Rok Liczba bezrobotnych z Liczba zarejestrowanych kobiet zasiłkiem z prawem Ogółem % Ogółem % w stosunku do zasiłku w do ogółu stosunku do ogółu % w stosunku do ogółu kobiet 2002 146 19,3% 400 52,8% 59 14,8% 2003 131 2004 ( luty ) 170 17,7% 394 53,3% 58 14,7% 21,2% 406 50,6% 58 14,3% Edukacja Na terenie gminy Skarbimierz funkcjonuje Gminna Szkoła Podstawowa w Skarbimierzu Osiedle oraz jej 3 Filie w Lipkach, Łukowicach Brzeskich oraz Zwanowicach. W wymienionych szkołach w roku szkolnym 2003/2004 obowiązek szkolny spełnia ogółem 578 uczniów. PoniŜsza tabela zawiera informacje o poszczególnych placówkach : Nazwa szkoły Gminna Szkoła Podstawowa w Skarbimierzu Osiedle Liczba uczniów 400 Liczba oddziałów 17 __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 40 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Gminna Szkoła Podstawowa w Skarbimierzu Osiedle Szkoła Filialna w Łukowicach Brzeskich Gminna Szkoła Podstawowa w Skarbimierzu Osiedle Szkoła Filialna w Lipkach Gminna Szkoła Podstawowa w Skarbimierzu Osiedle Szkoła Filialna w Zwanowicach ogółem 71 6 75 6 32 2 578 31 Z tabeli wynika, Ŝe na jeden oddział szkolny przypada średnio 18 uczniów. Ponadto w dwóch placówkach szkolnych funkcjonują oddziały przedszkolne w Zwanowicach ( 15 dzieci ) oraz w Łukowicach Brzeskich ( 10 dzieci ) przygotowujące dzieci do nauki w szkole, tzw. rok „0”. W gminie w przekroju 3 lat (2001-2004) ogólna liczba dzieci uczęszczających do szkół podstawowych pozostaje na tym samym poziomie. Na terenie gminy działa równieŜ Gminny Zespół Przedszkoli Publicznych w Skarbimierzu Osiedle z ogólną liczbą 188 wychowanków w roku szkolnym 2003/2004. Zespół składa się z 5 placówek : Przedszkola w Skarbimierzu Osiedle oraz Oddziałów w Brzezinie, Lipkach, Małujowicach i Kruszynie. Placówki w Lipkach, Małujowicach, Brzezinie i Kruszynie mają po jednym oddziale dzieci w wieku od 3-6 lat i liczą od 16 do 23 dzieci. Przedszkole w Skarbimierzu Osiedle jest największym przedszkolem liczącym 5 oddziałów , do których uczęszcza 121 dzieci. CHARAKTERYSTYKA SFERY GOSPODARCZEJ Podmioty gospodarcze Z pośród 411 zarejestrowanych podmiotów gospodarczych 83% naleŜy do osób fizycznych. Najwięcej, bo 43% prowadzi działalność gospodarczą o profilu handlowym i naprawczym. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze regon : 1. wg sektorów Ogółem Sektor publiczny Sektor prywatny Razem Przedsięb. Razem Sp. prawa Spółki Spółdzielnie Zakłady handlowego cywilne państwowe osób __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 41 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH 411 6 405 Raze m 9 z o.o. 9 35 prywat. 3 349 2. wg liczby pracujących ogółem Rolnict. Przemysł Bud. Handel i Hotele i Trans., naprawy restaur. gosp. Łowiec. Leś. magazyn. Łączność 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 28 13 175 51 38 A 393 16 2 1 5 5 B 17 C 1 Edukacja 10. 5 - Ochrona zdrowia i op. społ. 11. 2 - Pośred. Obsługa finans. nieruch. I firm 8. 7 - 9. 43 1 - Pozostała Dział. 12. 15 - Ludność w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym w Gminie Skarbimierz Dane z Narodowego Spisu Powszechnego – 2002r. Lp. 1. KATEGORIE wiek przedprodukcyjny 2. wiek produkcyjny 3. wiek poprodukcyjny 4. RAZEM Rolnictwo KOBIETY 923 MĘśCZYŹNI 1004 OGÓŁEM 1927 1956 2194 4150 618 288 906 3497 3486 6983 Gmina Skarbimierz naleŜy do gmin typowo rolniczych. Rozwój przemysłu, usług i i mieszkalnictwa w obszarze Skarbimierza Osiedla umoŜliwi wzbogacenie oferty rozwojowej. Warunki klimatyczne i glebowe sprzyjają prowadzeniu, a takŜe rozwijaniu intensywnej produkcji rolniczej oraz są głównymi zaletami środowiska naturalnego. Z dominującą funkcją rolniczą gminy łączy się struktura uŜytkowania gruntów. UŜytki rolne stanowią 76,43% jej obszaru. 4,62% zajmują lasy. Pozostałe 18,95% to tereny zabudowane, drogi, rowy, stawy i nieuŜytki. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 42 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Struktura uŜytkowania gruntów w Gminie Skarbimierz Lp. Formy uŜytkowania gruntów 1. 2. 3. 4. UŜytki rolne 5. 6. 7. 8. 9. Obszary leśne Grunty pod wodami gr. orne sady łąki pastwiska lasy zad. i zakrz. w. stojące w. płynące rowy Powierzchnia w ha 6963 47 909 475 414 93 364 25 95 % 63,40 0,43 8,58 4,32 3,77 0,85 3,31 0,23 0,86 10. 11. Tereny komunikacji drogi kolej 371 51 3,38 0,46 12. 13. 14. 15. 16. Obszary zabudowane i zurbanizowan e mieszkalne przemysłowe zab. inne niezabudow. wypoczynkow e 214 32 30 36 24 1,95 0,29 0,26 0,33 0,22 17. Tereny róŜne 765 6,97 18. NieuŜytki 75 0,68 Powierzchnia ha 8394 ha % 76,43 % 507 ha 4,62% 484 ha 4,41% 422 ha 3,84% 336 ha 3,06% 765 6,97% 75 0,68% ha ha Na terenie gminy występują gleby: brunatne; pseudobielicowe; czarne ziemie; mady; ziemie mułowo – torfowe. Komunikacja Komunikacja drogowa. Podstawowy układ drogowy gminy tworzą: Droga krajowa Nr 4 – przewidziana do modernizacji. Na rozpatrywanym terenie stanowi ona w większości granicę pomiędzy miastem Brzeg i Gminą Skarbimierz. Drogi wojewódzkie : Nr 456 – Oława – Brzeg, III klasy technicznej; Nr 401 – Brzeg – Przylesie, IV klasy technicznej. Drogi powiatowe: __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 43 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Nr 172, Nr 173, Nr 174, Nr 177, Nr 178, Nr 163, Nr 166. Na pograniczu gminy przebiega Autostrada A- 4 z węzłem komunikacyjnym w okolicach Przylesia. Droga krajowa Nr 4 i autostrada stwarzają duŜe moŜliwości rozwoju gospodarczego. Drogi gminne: Małujowice-stacja PKP; Zielęcice – Skarbimierz; Lipki-stacja PKP; Lipki-granica woj. dolnośląskiego; Małujowice-granica woj.dolnośląskiego; Pawłów: ul. Wesoła, ul. Poligonowa, ul. Ogrodowa, ul. Krótka; ul. Zielęcice :ul. Piekarska, ul.Zielona, Łąkowa, ul. Rzemieślnicza; Zwanowice-droga na działce Nr 340; Zwanowice-droga na działce Nr 22. Do układu drogowego zaliczana jest równieŜ sieć dróg wewnętrznych, którymi pokryty jest obszar całej gminy. Komunikacja kolejowa Przez obszar gminy przebiegają trzy linie kolejowe: dwutorowa, zelektryfikowana trasa magistralna Medyka – Przemyśl – Kraków – Katowice – Opole – Wrocław – Frankfurt. Krótki odcinek ( około 1,5 km ) drugorzędnej lini jednotorowej relacji Brzeg – Grodków – Nysa; Jednotorowa linia z Brzegu do Strzelina, nieczynna od 1991r. Na terenie zlokalizowane są trzy stacje kolejowe, jednak czynna jest tylko jedna – w Lipkach. Obiekty i obszary chronione W kaŜdej wsi występują obiekty chronione i stanowiska archeologiczne. Do najwaŜniejszych zabytków naleŜą kościoły, w tym znany z wyjątkowej polichromii kościół w Małujowicach. PoniewaŜ na rozpatrywanym terenie występuje szereg obiektów sakralnych o podobnych walorach , utworzono szlak turystyczny Polichromii Ziemii Brzeskiej. Ochronie podlegają ogrodzenia , budynki uŜyteczności publicznej, mieszkalne i inwentarskie. Jedynym obiektem zieleni chronionym kulturowo jest zespół pałacowo – parkowy w Zwanowicach. IV. Obszar i nazwa Nazwa obszaru, która została przyjęta przez grupy robocze powołane do prac nad strategią brzmi: BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA. Brzeska wieś historyczna obejmuje obszar leŜący w zachodniej części województwa opolskiego na terenie powiatu Brzeskiego i obejmuje obszar trzech gmin: Lewin __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 44 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Brzeski, Olszanka, Skarbimierz. Teren, na obszarze, którego będzie realizowana strategia stanowi obszar spójny historycznie, społeczno-gospdarczy, przyrodniczy oraz kulturowy. Geograficznie jest to obszar leŜący pomiędzy rzeką Odrą , a autostradą A4 Wrocław – Katowice. Jest stosunkowo nieduŜy, o zbliŜonych warunkach przyrodniczych, zalesiony o umiarkowanym klimacie. Bardzo charakterystyczne na tym obszarze są liczne zabytki o znaczeniu strategicznym dla tego regionu. Do najwaŜniejszych zaliczyć moŜna polichromię z XIV – XVII, krzyŜe pokutne, kościoły, pałace i parki. Ludność utrzymuje się głównie z pracy zarobkowej, z rolnictwa, jak równieŜ pracą w krajach zachodnich. Mieszkańcy borykają się z podobnymi problemami związanymi z brakiem pracy i niską dochodowością pracy. ZauwaŜalne są coraz częściej moŜliwości wykorzystania istniejącego potencjału w gospodarstwach i tworzenia alternatywnych źródeł zarobkowania. Rozwija się drobna przedsiębiorczość na terenach wiejskich, rolnicy coraz częściej zajmują się drobną wytwórczością. Znaczące są równieŜ turystyczne i kulinarne produkty regionalne, którymi mikroregion chce przyciągnąć turystów. DuŜe tradycje produkcyjne przekładają się na oryginalne potrawy serwowane w regionie. Region stwarza moŜliwości zagospodarowania terenów pod inwestycje – przedsiębiorstwa, rekreacja itp. Obszar charakteryzuje się dobrymi cechami uprawiania turystyki w ciągu całego roku. Od niedawna zauwaŜalnym źródłem dochodu jest turystyka, funkcjonują liczne gospodarstwa biwakowe. agroturystyczne, Współpraca na tej restauracje, płaszczyźnie zajazdy, wymaga hotele, miejsca podejścia bardziej kompleksowego, poniewaŜ promocja jest bardzo rozdrobniona i nieefektywna. Na terenie mikroregionu działają liczne stowarzyszenia, instytucje finansowe (banki), zakłady produkcyjne, organizacje społeczne i co waŜne bardzo aktywni są mieszkańcy. Ten kapitał ludzki w postaci, zaangaŜowania mieszkańców moŜe być kluczem do dobrze funkcjonującej grupy LGD co z kolei przełoŜy się na sprawną i efektywną realizację załoŜeń w strategii rozwoju. Kulturowo jest to obszar, na którym występują podobne obyczaje i ludowe tradycje. Imprezy kulturalne są zazwyczaj organizowane na bazie porozumienia w gminie pomiędzy wsiami jak równieŜ pomiędzy gminami. Ustalany jest kalendarz imprez organizowanych w regionie. Na obszarze regionu wyznaczone są szlaki turystyczne: piesze, rowerowe i od niedawne znakuje się szlaki konne. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 45 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH V. Wizja i misja Uczestniczący warsztatów w procesie budowania strategii sformułowali wizję i misję obszaru. Wizja i misja została sformułowana na lata 2006-2020 Dokonano akceptacji budowy najwaŜniejszych załoŜeń: Misja rozwoju (JAKIE SĄ NASZE AMBICJE? - perspektywa długofalowa) Cele strategiczne (DOKĄD ZMIERZAMY? - perspektywa długofalowa, weryfikowana ze względu na potrzeby) Cele operacyjne (CO CHCEMY OSIĄGNĄĆ W NAJBLIśSZYCH LATACH? – zmiany które zostaną osiągnięte zostaną zweryfikowane i z monitorowane Projekty (CO ZAMIERZAMY ZROBIĆ? - projekty do zrealizowania Nasza wizja – jakie ma być nasze Ŝycie? pragniemy nowoczesności, bezpieczeństwa i wygody, które moŜemy uzyskać dzięki szerokiemu rozwojowi infrastruktury technicznej i społecznej pragniemy zapewnić odpowiednie wsparcie dla powodzenia naszych zamierzeń gospodarczych (wspieramy przedsiębiorców, rozwijamy lokalny rynek, dbamy o wielofunkcyjny rozwój wsi, wspieramy specjalizację i zróŜnicowanie lokalnej gospodarki), szukamy innowacyjnych rozwiązań gospodarczych – odnawialne źródła energii pragniemy zapewnić sobie dogodne warunki do rekreacji, zdrowego trybu Ŝycia i integracji: (restauracja, modernizacja stadionu, korty tenisowe, lodowisko, basen) pragniemy zapewnić moŜliwości powrotu do czynnego Ŝycia chcemy być zintegrowaną i nowoczesną społecznością (wysoka świadomość ekologiczna, wykształcone społeczeństwo, działają organizacje pozarządowe, rozwinięte partnerstwo) __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 46 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH chcemy dbać o dzieci i młodzieŜ, aby kaŜdy mieszkaniec czuł się waŜnym członkiem naszej społeczności i miał jak najlepsze warunki do rozwoju pragniemy kultywować nasze zwyczaje, obrzędy i wartości, aby tradycja była Ŝywsza niŜ dziś Wizja została sformułowana następująco: BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA - POSIADAJĄCE RÓśNORODNE I BOGATE WARTOŚCI HISTORYCZNE, GOSPODARCZE I PRZYRODNICZE STWORZONE POPRZEZ WYEDUKOWANE I AKTYWNE SPOŁECZEŃSTWO Misja rozwoju obszaru została sformułowana następująco: BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA GOSPODARNA I PRZYJAZNA DLA WSZYSTKICH WARTOŚCI (w co wierzymy, jakie wyznajemy podstawowe wartości, które mają wpływ na nasze działania): -ZDROWIE -RODZINA -TRADYCJA , TAśSAMOŚĆ -MIŁOŚĆ -GODNOŚĆ -PRZYJAśŃ -HONOR -WRAśLIWOŚĆ -UCZCIWOŚĆ -SZACUNEK -TOLERANCJA STANDARDY ZACHOWAŃ otwartość na współpracę śYCZLIWOŚĆ SPOŁECZNA, pobudzanie do aktywności, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 47 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH rzetelna informacja ze strony władzy lokalnej, tolerancja i szacunek – myślenie nie tylko o sobie, rozwój społeczności. VI. Charakterystyka Dziedzin strategicznych PoniŜej opisano cele strategiczne w poszczególnych obszarach tematycznych, cele operacyjne w perspektywie 2008, odpowiadające im projekty pogrupowano według dominującego rodzaju wsparcia w ramach PilotaŜowego Programu Leader+. Wybór tematu wiodącego. Ustalono, Ŝe tematem wiodącym dla obszaru „Brzeska Wieś Historyczna” będzie: Dziedzina Strategiczna I „Wykorzystanie zasobów naturalnych i kulturowych, w tym potencjału Brzeskiej Wsi Historycznej” 1. Opracowanie i wdroŜenie spójnych, koncepcji efektywnego wykorzystania walorów naturalnych obszaru „Brzeska Wieś Historyczna” zgodnych zasadami zrównowaŜonego rozwoju 2. Kształtowaniem świadomości kulturowej powiązanych z promocją najwaŜniejszych walorów na obszarze „Brzeska Wieś Historyczna ” Dziedzina Strategiczna II „Podniesienie wartości lokalnych produktów i usług: 1. Wspólna promocja produktów i usług. 2. Kompleksowa oferta turystyczna zgodnych ze standardami jakościowymi 3. Wymiana doświadczeń w zakresie profesjonalnej obsługi turystycznej 4. Promocja przedsiębiorczości. Dziedzina Strategiczna III „Poprawa jakości Ŝycia w mikroregionie” 1. Integracja społeczności lokalnej – promowanie aktywności na rzecz rozwoju 2. Dostęp do nowoczesnych technik komunikacyjnych (internet) 3. Edukacja – zdrowie, postawy przedsiębiorcze, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 48 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH VII. Analiza SWOT Analiza SWOT stanowi została zbudowana w dwóch obszarach: turystyki i otoczenia społeczno-gospodarczego. Jest to zestawienie informacji opracowanych w ramach procesu planowania strategii rozwoju przez społeczeństwo reprezentujące obszary społeczne, publiczne i gospodarcze. Jest to zestawienie charakteryzujących cechy zewnętrzne jaki wewnętrzne regionu. Nie bez znaczenia podczas budowania strategii mają juŜ zdefiniowane dziedziny strategiczne i główne cele na tle Wizji i Misji rozwoju. Elementy wewnętrzne: 1. Silne stron (atuty) związanych z obszarem, ograniczenie lub teŜ przezwycięŜenie 2. Słabe stron (bariery) Elementy zewnętrzne: 3. Szanse obejmujących strategię 4. ZagroŜenia SPRAWY SPOŁECZNO-GOSPODARCZE • • • • • • MOCNE Walory środowiskowe, bogactwo cennych obiektów, miejsc dziedzictwa kulturowego i wynikająca z nich atrakcyjność turystyczna Zasoby naturalne, lasy i kompleksy leśne, rzeki zbiorniki wodne, parki, rezerwaty Wysoka kultura rolna – dobrze rozwinięty przetwórstwo rolnospoŜywcze Dobre połoŜenie komunikacyjne przy autostradzie tereny inwestycyjne połoŜenie między miastami: Opole, Wrocław Wykształcona młodzieŜ Dobrze rozwinięta sieć instytucji pozarządowych - aktywność stowarzyszeń • • • • • • • • • • SŁABE Bezrobocie Migracja młodych ludzi do miast i poza granice Brak miejsc pracy w sektorze MSP Słaba oferta spędzania wolnego czasu / młodzieŜ Zbyt małe zaangaŜowanie ogółu ludności Trudność w zdobyciu środków finansowych Niekompetencja osób z sektora publicznego Luki w infrastrukturze komunikacyjnej, telekomunikacyjnej Mało aktywne zachęty promocje dot. inwestorów Brak szkoleń dla przedsiębiorców __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 49 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • • • • • • • • • • • • • • Dobre tradycje kulturowe DuŜa liczba zabytków Promocja regionu poprzez kontakty zagraniczne Posiadamy pręŜne organizacje społeczne Zapał ludzi, aktywność społeczna LIDERÓW PołoŜenie geograficzne Sieć komunikacji rozwinięta na dobrym poziomie Dobrze rozwinięty handel i usługi Bliskość przemysłu rolnospoŜywczego Dobra infrastruktura techniczna Rozwinięte rolnictwo z zapleczem Dobrze rozwinięta obsługa bankowa Reaktywacja org. społ. • • • • • • • • • • • • • • • • • • • SZANSE Napływ inwestorów z zewnątrz nowe miejsca pracy Dobra oferta edukacyjna i kulturalna Uproszczone procedury dla rolników Pieniądze z UE –umiejętność ich wykorzystania Promocja produktu lokalnego na rynkach zewnętrznych Tańszy Internet – rozwiązania telekomunikacyjne MoŜliwość pozyskiwania (funduszy) środków finansowych unijnych Dobre tereny inwestycyjne Wykorzystanie walorów kultury terenu do rozwoju ekonomicznego terenu Kształcąca się młodzieŜ w kraju i za granicą • • • • • • • • • Złe relacje międzykulturowe Niedostateczna ilość publikami na temat historii poszczególnych miejscowości oraz promujących region Słaba infrastruktura turystyczna i sportowo-turystyczna, niski poziom obsługi turystycznej, brak doświadczenia w zakresie tworzenia rynku turystycznego i agroturystycznego oraz promocji walorów przyrodniczo-kulturowych Słaby dostęp do internetu w mniejszych miejscowościach Niska jakość Ŝycia oraz poziom dochodów ludności gospodarstw Tendencja starzenia się ludności wiejskiej, odpływ ludności z regionu Słaba mobilność zawodowa mieszkańców Roszczeniowe postawy społeczne i niski poziom kreatywności Zły stan techniczny większości zespołów i obiektów dziedzictwa kulturowego ZAGROśENIA Migracja młodych osób poza granice kraju – cele zarobkowe Brak moŜliwości zbytu produktów rolnych po opłacalnej cenie zbyt duŜa liczba osób utrzymująca się z rolnictwa/ malejąca liczba przedsiębiorstw Spadek urodzeń Wzrost podatków Niesprawiedliwy podział pieniędzy w województwie (gminy mniejszościowe) Zmieniające się przepisy prawne Słaba wydajność ekonomiczna rolników i przedsiębiorców Masowa emigracja młodzieŜybezrobocie Zbyt mała aktywność społeczna __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 50 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • MoŜliwość uczestnictwa w szkoleniach oferowanych przez instytucje z poza regionu TURYSTYKA SŁABE STRONY • Słabo rozwinięta - baza noclegowa - mało gospodarstw agroturystycznych - mało punktów gastronomicznych (restauracje , smaŜalnie , karczmy , jadłodajnie) - ścieŜki rowerowe tylko gmina Lewin Brzeski - nie zadawalający stan budynków i budowli • Ograniczona świadomość mieszkańców dot. walorów konieczności współfinansowania trzech gmin • Nieskoordynowana promocja obszaru trzech gmin MOCNE STRONY Zasoby naturalne( kompleksy leśne, cieki wodne, potoki , pomniki przyrody ,parki obszary chronionego krajobrazu , uŜytki ekologiczne , stobrawski park krajobrazowy • Szlak polichromii średniowiecznej (kościoły , pałace , krzyŜe pokutne) - duŜe zasoby terenów rekreacyjnych(zbiorniki wodne Odry i Nysy , lasy drogi polne ) • Stosunkowo korzystne połoŜenie koło miasta Brzeg , Opole , Wrocław • Infrastruktura komunikacyjna • Aktywne i zorganizowane społeczeństwo -kultywowanie tradycji i obrzędów - róŜnorodne formy turystyki rekreacji (wędkarstwo , jazdy konne , motolotnie i balony , turystyka motorowa ) -produkty lokalne ( np. pierogi gryczane , prosiak Jankowicki) • ZAGROśENIA • • • Klęski Ŝywiołowe (powodzie , susze , wymarznięcia , gradobicia,) Niekontrolowany rozwój przemysłu Bezrobocie , migracja ludzi młodych zagranice SZANSE • • • • Stowarzyszenia ,zrzeszenia MoŜliwość skorzystania ze środków unijnych Szerzenie świadomości społecznej Integracja społeczności trzech gmin __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 51 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Rozbudowa biurokracji przy pozyskiwaniu środków unijnych • Wypromowanie produktów lokalnych Rekomendacje • Utworzenie bazy turystyczno-rekreacyjnej program rozwoju szlaku polichromii • Ciągła identyfikacja lokalnych produktów, • Identyfikacja lokalnych animatorów turystyki w poszczególnych gminach • Prace koncepcyjne mające na celu stworzenie kompleksowego rozwoju turystyki w poszczególnych gminach • Opracowanie charakterystyki przedsiębiorczości i wytyczenie strategii rozwoju w przyszłości • Ranking produktów oraz usług charakterystycznych dla podmiotów z obszaru mikroregionu. • Podejmowanie działań na rzecz integracji środowiska przedsiębiorców – kształtowanie otoczenia okołobiznesowego • Analizy funkcjonowania Powiatowych Centrów Informacji Europejskiej i Gospodarczej. Centra powinny posiadać nie tylko wysoki stopień zgodności co do sposobów działania, ale równieŜ współdziałać w zakresie pozyskiwania informacji, doskonalenia swojej oferty oraz wymiany doświadczeń. • Organizacja szkoleń i doradztwa dla przedstawicieli władz samorządowych, przedsiębiorców oraz organizacji pozarządowych z dziedziny pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych UE i innych programów pomocowych. Aby cele strategiczne i operacyjne przełoŜyć na konkretne działania, wskazane jest: • wyłonienie i wspieranie lokalnych liderów turystyki, • powołanie grupy koordynującej działania, składającej się z liderów turystyki, pracowników urzędów gmin, lokalnych animatorów turystyki (przedsiębiorców zainteresowanych promocją swoich firm równieŜ poprzez turystykę • stała identyfikacja produktów, aktualizacja danych dotyczących ruchu turystycznego, • stworzenie specjalnej strony www promującej produkty i lokalne programy turystyczne, • ciągły monitoring ruchu turystycznego i oczekiwań turystów, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 52 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Elastyczność, kreatywność, przedsiębiorczość miejscowej ludności oraz wsparcie logistyczne, prawne i ekonomiczne ze strony urzędów gmin oraz Partnerstwa Brzeskiej Wsi Historycznej – to zasady towarzyszące wymienionym rekomendowanym zadaniom. Na terenie gminnych objętych obszarem Brzeskiej Wsi Historycznej tworzą się warunki do powstawania i funkcjonowania mikro-przedsiębiorstw związanych z turystyką, głównie gospodarstw ekologicznych i agroturystycznych, które stosują metody przyjazne środowisku. Tworzenie zakładów przetwórstwa, jest związane z identyfikowanymi atutami regionu (produkcja ziemniaka, warzyw itp.) oraz charakterystycznymi dla wielu gmin na tym obszarze produktami lokalnymi. Cechą charakterystyczną obszaru jest funkcjonowanie wielu instytucji pozarządowych (stowarzyszenia, zrzeszenia, kluby itp.), która stara się kreować działania słuŜące zrównowaŜonemu rozwojowi, inicjują i wspomagają inicjatywy lokalne w sferze gospodarczej samorządowej i społecznej, wspomagają współpracę międzygminną oraz edukuję dzieci i młodzieŜy. VIII. Cele strategiczne Określenie celów strategicznych do poszczególnych Dziedzin Strategicznych Dziedzina strategiczna Wykorzystanie zasobów naturalnych i Cele Strategiczne • Podniesienie świadomości kulturowych, w tym potencjału mieszkańców mikroregionu o Brzeskiej Wsi Historycznej wartości kulturalne • Optymalne zagospodarowanie zasobów środowiska naturalnego i promowanie dziedzictwa kulturowego obszaru Cele Operacyjne • Inwentaryzacja cennych przyrodniczo i kulturowo miejsc, • Opracowanie koncepcji połączenia w jedną całość istniejących i planowanych ścieŜek rowerowych, konnych, dydaktycznych i szlaków turystycznych __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 53 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Opracowanie oferty pozwalającej na uaktywnienie potencjału (min. społecznego i gospodarczego) poszczególnych miejscowości na obszarze Brzeskiej Wsi Historycznej • Zwiększenie zainteresowania obszaru w oparciu o dobrą znajomość jej walorów przez mieszkańców i moŜliwości propagowania ich na zewnątrz • Prezentacja dorobku kulturowego i kultywowanie tradycji • Zapoznanie dzieci i młodzieŜy z walorami kulturowymi mikroregionu – podkreślenie silnych więzi z regionem • Stworzenie zaplecza edukacyjnego kulturowego - historia miejsc ciekawych • Podniesienie standardu usług osób zajmujących się krzewieniem kulturowych zasobów przyrodniczych, a takŜe cennego dobra w postaci wyśmienitej kuchni regionalnej. Szeroko zakrojona kampania wśród przedsiębiorców zajmujących się turystką Podniesienie wartości lokalnych • produktów i usług Tworzenie warunków dla rozwoju przedsiębiorczości i tworzenia nowych miejsc pracy (informacja, porady, finanse, poręczenia, doradztwo, lokale, tereny) • Zintegrowana oferta turystyczna jako waŜny element lokalnej gospodarki Cele Operacyjne • Wsparcia przedsiębiorców poprzez zintegrowane oferty • Profesjonalne wsparcie dla osób zajmujących się turystyką (wiedzy, informacji, promocji, obsługi ruchu) – współpraca z innymi LGD • Forum wymiany informacji wśród przedsiębiorców z terenu mikroregionu • Wsparcie przedsiębiorców z terenu mikroregionu - promocja lokalnych produktów i usług • Edukacja dzieci i młodzieŜy – „bądź przedsiębiorczy” • Wypromowanie i promocja atrakcyjnych elementów regionu (produkty, usługi, kultura) __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 54 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Promocja obszaru w regionie opolskim jak równieŜ w kraju i europie Poprawa jakości Ŝycia w mikroregionie • Innowacyjna społeczność wiejska nastawiona na nowoczesny rozwój • Aktywna i szkoląca się społeczność wiejska • Aktywna, skuteczna i lojalna grupa LGD Cele Operacyjne • Wpieranie integracji lokalnych środowisk lokalnych (przeciwdziałanie patologią) • Rozwój potencjału dzieci i młodzieŜy poprzez edukację i przedsiębiorczość • Promocja i wdraŜanie strategii LGD wśród mieszkańców mikroregionu • Promocja w mediach i multimediach • Wspieranie umiejętności korzystanie z nowych technologii telekomunikacyjnych -internet • Wymiana doświadczeń z innymi grupami LGD w regionie i w Polsce • Rozwój grupy LGD – aby była stabilna, skuteczne, sprawne • Upowszechnianie i krzewienie kultury i wiedzy o regionie IX. Cele operacyjne i projekty W y k Cel Strategiczny Projekty __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 55 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Podniesienie świadomości 1. Turystyka i historia – trasy rowerowe mieszkańców mikroregionu o poprzez zespoły pałacowo-parkowe i wartości kulturalne pomniki przyrody 2. Pielgrzymką po regionie szlakiem polichromii 3. Jadą wozy drabiniaste – poznajemy walory przyrodniczo – historyczne, produkty, potrawy, usługi 4. Rozwój ruchu turystycznego szlakiem polichromii średniowiecznej 5. Poznajemy naszą historię 6. U nas poznasz tradycje kulturoweregionalne’: czynny wypoczynek w gospodarstwach agroturystycznych (przygotowywanie potraw, uczestniczenie w imprezach, świętach wsi z mieszkańcami, właścicielem gospodarstwa). __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 56 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Optymalne 1. Lokalny Ekologiczny Pojazd zagospodarowanie zasobów Turystyczny ‘LOCALMOBIL’ – środowiska naturalnego i powiązanie szlaków turystycznych w promowanie dziedzictwa mikroregionie, pola namiotowe, kulturowego obszaru schroniska młodzieŜowe, lokalna sieć gastronomiczna. 2. Kraina czystego środowiska i zabytków – wykorzystanie terenów zielonych, leśnych rezerwatów, parków i zabytków 3. Rewitalizacja obiektów zabytkowych w mikroregionie 4. Niepowtarzalna trasa rowerowa z ‘wielkim Ŝarciem’ i spaniem na sianie. 5. Szlaki rowerowe i rozwój małej o P gastronomii. Cel Strategiczny Projekty __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 57 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Tworzenie warunków dla 1. Zintegrowana komunikacja lokalna w rozwoju przedsiębiorczości i mikroregionie – budowa (remont) sieci tworzenia nowych miejsc dróg lokalnych, punkty widokowe. pracy (informacja, porady, finanse, poręczenia, doradztwo, lokale, tereny) 2. Okienko internetowe dla przedsiębiorców 3. ‘Gościnna chata’ – szlakiem gospodarstw agroturystycznych i potraw regionalnych. 6. Balonem w dolinie Odry i Nysy – loty balonowe, paralotnie. 7. Zielone światło dla przedsiębiorczości: stworzenie moŜliwości dla małych przedsiębiorstw przetwórstwa rolnospoŜywczego, mała gastronomia, baza noclegowa. 8. ‘Zielone płuca’ – turystyka w siodle i kajakiem po Odrze i Nysie. 9. Kajakowy szlak wodny po Nysie Kłodzkiej i Odrze __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 58 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Zintegrowana oferta turystyczna jako waŜny element lokalnej gospodarki 1. Nasze świetlice nasz drugi dom 2. Promocja regionu poprzez wprowadzenie wspólnego oznakowania waŜnych kulturowo, historycznie, gospodarczo i turystycznie miejsc + wydanie folderu 3. Punkty regionalnych produktów (w kaŜdej gminie). 4. Misa niesamowitości – dotyczy dziedzictwa kulinarnego (prezentacja potraw oraz dziedzictwa kulinarnego 5. Na szlaku (Szlakiem) tradycji kulinarnych 6. Akcja promocyjna walorów mikroregionu: wydawnictwa promujące, stworzenie wspólnego archiwum regionalnego (kroniki, zbiory wydawnicze, wycinki prasowe, reportaŜe z cyklicznych imprez kulturalnych), strona www. teksty w trzech językach. Projekty • Innowacyjna społeczność 1. Centrum informatyczne w kaŜdej wsi: wiejska nastawiona na nauka obsługi komputera, obsługa nowoczesny rozwój programów, Internet. Poprawa jakości Ŝycia w Cel Strategiczny __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 59 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • Aktywna i szkoląca się 1. Interaktywna wieś – komputer + internet społeczność wiejska dla kaŜdego sołtysa i Rady Sołeckiej, komunikacja i szybki obieg informacji 2. ‘Sport to zdrowie’ – zawody młodzieŜy między gminami, festyn rodzinny 3. Regionalna Liga Sportowa poprzez budowę bazy sportowej 4. Kontaktujmy się ze światem (Internet) 5. Kto Ŝyw na rowery. 6. Dziadkowie i wnukowie integrujcie się. 7. Festiwal wielokulturowy • Aktywna, skuteczna i lojalna grupa LGD 1. Nawiązywanie kontaktów i wymiana doświadczeń z innymi mikroregionami w krajach Unii Europejskiej X. Kryteria ustalenia znaczenia projektów Lista zaproponowanych projektów, jest odpowiedzią na zidentyfikowane problemy. Kryteria wyboru projektów do realizacji: 1. Projekt musi dotyczyć obszaru mikroregionu Brzeskiej Wsi Historycznej. 2. Projekt musi być zgodny z załoŜeniami Zintegrowane Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich - z misją oraz z celami strategicznymi. 3. Projekt musi być innowacyjny. 4. Projekt musi być napisany zgodnie z załoŜeniami i wytycznymi w projektowaniu i zarządzaniu projektami – cechy charakterystyczne to: • nazwa projektu • opis programu, • w jaki cel strategiczny się wpisuje, • jakie cele pośrednie, • kto będzie odpowiedzialny za realizację • oczekiwane efekty, • czas realizacji, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 60 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH • rodzaje działań – rezultaty • lokalizacja • partnerzy • budŜet, • finansowanie 5. Generuje miejsca pracy V. Monitoring i ewaluacja 1.Zbieranie danych Podczas zbierania danych – w fazie obserwacji podstawowym zadaniem jest: - określenie zakresu badań oraz - zbieranie danych. SłuŜy to głównie zgromadzeniu danych pierwotnych (dane nieistniejące przed rozpoczęciem). Podczas zbierania danych pierwotnych korzysta się głównie z metod charakterystycznych dla nauk społecznych – badań, wywiadów, obserwacji itd. W czasie zbierania danych wtórnych korzysta się z informacji z systemu monitorowania danego programu lub wcześniej wykonanych raportów ewaluacyjnych. Związek pomiędzy programem i jego efektami mogą być zakładane, jeŜeli istnieją dostępne dane. Jako dane określamy znane fakty, których uŜywamy jako punkt wyjścia dla naszych wniosków. Jako naturalne źródło danych powinien słuŜyć system monitorowania, jednak dane z monitorowania ograniczają się do produktów. W większości przypadków nie są one wystarczające. Pozostałe dane muszą zostać zebrane. Wybór sposobu zbierania danych jest następstwem wybranego przez nas modelu ewaluacji. W tej części publikacji przybliŜymy w skrócie niektóre metody zbierania danych, które uŜywa się w ewaluacji programów pomocowych. Nim jednak przejdziemy do meritum, wymieńmy techniki pozyskiwania danych. Główne z nich to: - wywiady, - badania, - studium przypadku (case studies), - obserwacje, - opinie ekspertów, __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 61 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH - analizy dokumentów programów, - analizy literatury tematu. 2. Klasyfikacja danych Istnieje wiele metod klasyfikacji danych. W tej części przedstawimy najistotniejsze z nich. Dane subiektywne – zawierają personalny stosunek, opinie lub postrzeganie jakiś faktów. Dane obiektywne – zawierają mierzalne dowody potwierdzone teorią i nieobciąŜone osobistymi opiniami. Dane ilościowe – zwierają opis liczbowy sytuacji (np. liczba beneficjentów programu). Dane jakościowe – nie zwierają opisu liczbowego sytuacji, natomiast przedstawiają pewnie klasy (np. płeć beneficjentów programu). Zarówno dane subiektywne, jaki i obiektywne mogą być mierzone metodą ilościową i jakościową. Zbieranie danych jakościowych dla programu (np. opinie ekspertów, beneficjentów lub administratorów programu) nie oznacza niekonsekwencji w stosunku do analitycznego rygoru. Pomijając fakt, Ŝe wiele waŜnych aspektów programów często nie podlega kwantyfikacji, dane jakościowe mogą być niezbędne do poprawnej interpretacji informacji liczbowych. Dane liczbowe mogą być obciąŜone błędem pomiaru i w takim przypadku tracą wiarygodność. Innym sposobem klasyfikacji danych jest rozróŜnienie pomiędzy danymi podłuŜnymi, które są zbierane cały czas, i danymi przekrojowymi, które są zbierane w tym samym czasie, ale z róŜnorodnych regionów itp. I wreszcie rozróŜnienie pomiędzy danymi podstawowymi i danymi drugorzędnymi. Pierwsze z nich pochodzą bezpośrednio ze źródła, są danymi „z pierwszej ręki”. Dane drugorzędne zostają poddane obszernym interpretacjom, są danymi „z drugiej ręki.” Dokładność danych powinna być kluczową sprawą zarówno dla tych, którzy prowadzą ewaluację, jak teŜ i dla tych, którzy ją finansują. Zawsze jednak trzeba być świadomym moŜliwości wystąpienia błędu pomiaru. Między innymi z tego właśnie powodu większość ewaluatorów uŜywa róŜnych kombinacji danych, aby wyeliminować błędy i przekłamania. 3. Obserwacje __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 62 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Ten rodzaj pozyskiwania pociąga za sobą konieczność odwiedzania terenów, na których są przygotowywane programy, i prowadzenia na miejscu bezpośrednich obserwacji. Dane zebrane w trakcie obserwacji mogą być wykorzystywane do opisu tła programu, działań, jakie zostały podjęte, jednostek uczestniczących w działaniach (kto moŜe, a kto nie moŜe mieć świadomości, Ŝe jest obserwowany) i znaczenie tych działań i jednostek. Zaletą tego rodzaju obserwacji jest to, Ŝe ewaluator moŜe lepiej zrozumieć działania i efekty programu przez bezpośrednią obserwację, co się dzieje i jak ludzie reagują na program. Ewaluator ma takŜe szansę zobaczyć rzeczy, które mogły umknąć władzom zarządzającym programem lub rzeczy o których niechętnie mówią w wywiadach. Z drugiej strony poprawność wewnętrznych, jak i zewnętrznych danych moŜe być ograniczona przez subiektywizm osoby prowadzącej obserwacje. W dodatku występuje specyficzny problem w postaci tzw. efektu Hawthorne’a, który opisuje, iŜ kadra programu oraz beneficjenci mają całkiem inne zachowania, kiedy wiedzą Ŝe są obserwowani. 4. Opinie ekspertów Opinie ekspertów są kolejnym, bardzo istotnym, źródłem informacji dla procesu ewaluacji. Wybierając ekspertów, naleŜy się kierować ich kwalifikacjami takimi jak wiedza i doświadczenie w danej dziedzinie. Istnieje wiele metod usystematyzowania opinii ekspertów. Na przykład: - the Delphin technique – konsultacje z ekspertami są prowadzone w kilku turach. Za kaŜdym razem tylko z jednym z ekspertów. Na początku kaŜdej następnej tury eksperci są informowani o punkcie widzenia innych. Ta technika moŜe być wykorzystywana do wypracowania konsensusu oraz zredukowania róŜnicy poglądów wśród grupy ekspertów. - The Abacus of Tegnier – jest to kolejna metoda systematyzowania opinii wyraŜanych w grupie ekspertów. Grupie przedstawia się listę zamkniętych pytań, na które kaŜdy musi odpowiedzieć w sposób niewerbalny przy pomocy siedmiokolorowego kodu (dwa odcienie zielonego dla zdecydowanego „TAK”, dwa odcienie czerwonego dla zdecydowanego „NIE”, pomarańczowy opisuje wahanie, biały słuŜący zaznaczeniu, Ŝe osoba (ekspert) nie dysponuje informacjami potrzebnymi do odpowiedzi na pytanie, i czarny – kiedy ekspert odrzuca pytanie). 5. Raportowanie – prezentacja danych __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 63 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH Raporty roczne JeŜeli program jest realizowany w okresie dłuŜszym niŜ jeden rok, władze zarządzające są zobowiązane przedkładać Komisji roczne raporty wdroŜeniowe. Elementy raportu rocznego : - dane na temat kontekstu, w jakim pomoc była wdraŜana, - postęp jaki został poczyniony w dziedzinie osiągania priorytetów i celów szczegółowych, działań i tam, gdzie będzie to znaczące, postęp osiągnięty przy duŜych projektach, przedstawiony liczbowo przy uŜyciu wskaźników monitorowania dostosowanych do tego zadania, - finansowe wdroŜenie pomocy na poziomie działań w oparciu o wskaźniki liczbowe. Raport roczny musi być dostarczony Komisji w ciągu 6 miesięcy od zakończenia pełnego roku kalendarzowego wdraŜania. Średniookresowe raporty ewaluacyjne Kolejnym typem raportów w procesie monitorowania i ewaluacji są średniookresowe raporty ewaluacyjne. Na ich podstawie komitety monitorujące oceniają rezultaty, trafność celów i skalę, w jakiej zostały osiągnięte. Wszystko to jest wynikiem porównania ewaluacji ex ante z raportem ewaluacji średniookresowej. Na tym etapie procesu wdraŜania ewaluator przygotowuje ogólny szacunek systemu wskaźników i ich poziomu ilościowego oraz określa poziom osiągniętej efektywności (% realizacji celu). Wskaźniki skuteczności, w tej fazie projektu, dotyczą na ogół produktów i rezultatów. Niektóre wskaźniki oddziaływania mogą być juŜ dostępne, ale ich pomiar będzie prowadzony w dalszych etapach wdraŜania programu. __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 64 „BRZESKA WIEŚ HISTORYCZNA” – ZINTEGROWANA STRATEGIA ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH __________________________________________________________________________________________ Opracował Piotr Bębenek Strona 65