Ceny transferowe oraz spółki offshore jako

Ceny transferowe oraz spółki offshore jako

Zeszyty naukowe nr 1
2003
Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni
Teresa Kamińska-Blichowska
Ceny transferowe oraz spółki offshore
jako narzędzia unikania opodatkowania
w korporacjach transnarodowych
1. Definicja cen transferowych
Definicji cen transferowych jest wiele, w zależności od obszaru, jakiego dotyczą.1 Generalnie cena transferowa jest to „cena ustalona przez zakład sprzedający, wydział bądź spółkę-córkę przedsiębiorstwa wielonarodowego na produkt lub usługę dostarczaną do zakładu, wydziału bądź spółki-córki tego samego przedsiębiorstwa”.2 Według E. Najlepszego ceny transferowe są to „ceny ustanowione przez korporacje międzynarodowe w tzw. wymianie wewnątrzkorporacyjnej, tj. w transakcjach eksportowo-importowych
między filiami a ich przedsiębiorstwem macierzystym”.3 Natomiast zgodnie
z Międzynarodowym Słownikiem Podatkowym są to „ceny towarów, usług,
wartości niematerialnych oraz honorariów stosowane między przedsiębiorstwami powiązanymi i różniące się od cen wynegocjowanych na wolnym rynku, zawartych w warunkach porównywalnych przez partnerów niepowiązanych”.4
Ceny te są efektem decyzji wewnętrznych korporacji, a nie układu sił rynkowych.
Na podstawie tych definicji można stwierdzić, że przedmiotem transferów
są przede wszystkim produkty gotowe i półprodukty, ale mogą też być usługi
(w tym finansowe, administracyjne i menedżerskie), wartości niematerialne
i prawne oraz uczestnictwo w kosztach (w tym w kosztach działalności badawczej
i rozwojowej).
Wielu autorów podkreśla, iż ceny transferowe są narzędziem manipulowania, służącym korporacjom transnarodowym do omijania obszarów o wysokich
podatkach, barierach celnych, o wysokim ryzyku kursowym, o ograniczeniach
w transferze dywidend.5 Równocześnie podkreśla się, iż proces globalizacji i wynikające z niego wymogi konkurencji wymuszają na korporacjach weryfikację
sposobów obniżenia kosztów, a tym samym szukanie rozwiązań nie wchodzących
w kolizję z ustawodawstwem finansowym.6
8
2. Rodzje cen transferowych
Ceny transferowe można podzielić według różnych kryteriów klasyfikacyjnych. Jednym z podstawowych kryteriów jest podstawa ich wyceny. Z tego punktu widzenia można wyróżnić trzy główne rodzaje cen transferowych.7
- ceny rynkowe,
- ceny oparte na kosztach,
- ceny umowne (wynegocjowane).
Ceny rynkowe to te, które jednostka osiąga przy sprzedaży zewnętrznej
swoich produktów, lub ceny rynkowe stosowane przez inne przedsiębiorstwa.
Uważa się je za najlepszą podstawę cen transferowych, pod warunkiem, że rynek zewnętrzny jest konkurencyjny. Zastosowanie cen rynkowych we wzajemnych rozliczeniach podmiotów wewnętrznych pozwala w obiektywny sposób
zmierzyć ich zysk. Ponadto cena rynkowa jest wyznacznikiem poziomu opłacalności zakupu danego produktu lub usługi „wewnątrz” korporacji. Ustalanie cen
transferowych na poziomie cen rynkowych wymusza na wewnętrznym dostawcy
działanie zmierzające do podnoszenia efektywności. Chcąc osiągnąć lub zwiększyć swój zysk przy danej cenie, musi zredukować koszty. Skutkuje to poprawą
efektywności całego przedsiębiorstwa.
Ceny oparte na kosztach mogą bazować na kosztach całkowitych lub kosztach zmiennych. Z reguły w długim okresie podstawą ustalania ceny transferowej
powinny być koszty całkowite, tzn. zarówno zmienne koszty produktu lub usługi,
jak i stałe koszty związane z utrzymaniem potencjału produkcyjnego wewnętrznego dostawcy. Natomiast w krótkim okresie, w przypadku dodatkowych zamówień realizowanych w warunkach istnienia niewykorzystanych mocy produkcyjnych, podstawą ceny transferowej powinny być koszty zmienne ponoszone przez
wewnętrznego dostawcę. Stanowią one równocześnie dolny poziom ceny. Każda
cena transferowa pokrywająca koszty zmienne (jeżeli nawet nie pokrywa kosztu
całkowitego) powiększa zysk lub pomniejsza stratę dostawcy.
Ceny umowne (wynegocjowane) kształtują się w rezultacie negocjacji między jednostkami wewnętrznymi. Zezwolenie na ustalenie warunków, w tym cen,
wzajemnych transakcji w drodze negocjacji jest korzystne przynajmniej z dwóch
powodów:
• wzmacnia autonomię wyodrębnionych podmiotów,
• stwarza wewnątrz dużego, dotychczas scentralizowanego (przez to skostniałego i mało elastycznego) przedsiębiorstwa „niby-rynek”, wymuszając
poprawę efektywności działania.
Negatywną stroną ustalania cen transferowych w drodze negocjacji może
być podejmowanie decyzji nie zawsze dobrych dla obu stron oraz dla przedsiębiorstwa jako całości. Wyniki jednostek wewnętrznych mogą zależeć nie tylko
od ich efektywności, lecz także od zdolności negocjacyjnych ich kierowników.
9
Decyzja o wyborze metod ustalania cen transferowych w korporacji transnarodowej powinna mieć na uwadze wiele czynników. Wśród najważniejszych
wymienić należy rodzaj produktów (usług) będących przedmiotem wymiany wewnętrznej oraz charakter rynku zewnętrznego tych produktów (jeśli taki istnieje), strategię przedsiębiorstwa, strukturę, a także kulturę organizacyjną. Według
badań przeprowadzonych przez Międzynarodową Grupę Roboczą Ekspertów do
Spraw Międzynarodowych Standardów Rachunkowości i Sprawozdawczości
(ISAR) przy UNCTAD wśród 261 korporacji transnarodowych ze Stanów
Zjednoczonych, Kanady, Japonii, Wielkiej Brytanii i Niemiec, najczęściej stosowano ceny transferowe oparte na cenach rynkowych (Tablica 1). Udział tych cen
waha się od 33% w Niemczech do 64% w Kanadzie. Analitycy przeprowadzający te badania sądzą, że ten odsetek może być większy, ponieważ najczęściej podstawą cen negocjowanych są ceny rynkowe.
Tablica 1. Stosowane metody ustalania cen transferowych (w procentach)
Metoda
Cena rynkowa
Koszty
Negocjowana
Inne
Stany
Zjednoczone
36%
35%
15%
14%
Kanada
Japonia
64%
25%
4%
7%
41%
18%
38%
3%
Wielka
Brytania
36%
21%
36%
7%
Niemcy
33%
17%
39%
11%
Źródło: Tang R. Y. W. Transfer pricing in the 1990s, Management Accounting, 1992 nr 2.
Zjawisko cen transferowych znane jest w praktyce gospodarczej już od dość
dawna. Według analityków badających księgi rachunkowe z końca XIX wieku
już wtedy występowały w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii w przemyśle tekstylnym, a także w Szkocji w hutach żelaza. Jednak na szerszą skalę ceny transferowe pojawiły się w latach dwudziestych XX wieku w Stanach
Zjednoczonych, a przyczyną ich powstania była decentralizacja dużych firm chemicznych. Obecnie do stosowania cen transferowych przyznaje się większość
firm mających swoje filie za granicą. Tablica 2 pokazuje, jak wielki jest rozmiar
tego procederu w wybranych krajach należących do tzw.Triady, czyli najwyżej
rozwiniętych państw kontynentu północnoamerykańskiego, europejskiego oraz
Azji dalekowschodniej.
10
Tablica 2. Liczba przedsiębiorstw ponadnarodowych stosujących ceny transferowe
(w procentach).
Kraj pochodzenia
Stany Zjednoczone
Kanada
Wielka Brytania
Japonia
Liczba firm stosujących ceny transferowe
92%
85%
79%
73%
Źródło: Zorska A. [red.] Korporacje międzynarodowe w Polsce. Wyzwania w dobie globalizacji i
regionalizacji, Difin, Warszawa 2002, str. 200.
Tak wielka popularność stosowania cen transferowych wśród przedsiębiorstw mających swoje filie lub oddziały, a zwłaszcza wśród korporacji transnarodowych, podyktowana jest korzyściami, jakie może im przynieść zastosowanie
tych cen. Do najważniejszych korzyści należy zaliczyć8:
• minimalizację płatności podatkowych,
• minimalizację ceł,
• redukcję ryzyka z tytułu inflacji i wahań kursów walutowych,
• maksymalizację zysku,
• ukryte transferowanie zysków z podejmowanych w innych krajach przedsięwzięć kapitałowych,
• ukrycie rzeczywiście osiągniętej rentowności w filiach zagranicznych.
Możemy tutaj dostrzec wyraźną sprzeczność interesów pomiędzy przedsiębiorstwami i administracją podatkową. Przedsiębiorstwa wykorzystujące ceny transferowe do optymalizacji płatności podatkowych, dążą w ten sposób do maksymalizacji swoich zysków, natomiast fiskus dąży do maksymalizacji płatności podatkowych, a przez to do zwiększania zasobów budżetowych państwa. Praktyka pokazuje, że ustalanie cen transferowych, optymalne
z punktu widzenia zarządzania przedsiębiorstwem, nie zawsze zgadza się
z przepisami podatkowymi. Odnosi się to przede wszystkim do cen opartych na
kosztach. Konflikt między wymogami podatkowymi a potrzebami zarządzania
przedsiębiorstwem (optymalizacja decyzji, sprawiedliwy pomiar dokonań podmiotów wewnętrznych) dotyczyć może np.:
• włączenia do ceny kosztów, które przez fiskusa mogą być uznane za niezwiązane bezpośrednio z wytworzeniem przedmiotu transferu (m.in. kosztów utraconych korzyści, kosztów nie wykorzystanego potencjału),
• cen opartych tylko na kosztach zmiennych – prawdopodobnie zostaną one
uznane za zaniżone,
• przypadku rozbieżności pomiędzy kosztami przewidywanymi a kosztami
rzeczywistymi,
• manipulowania cenami transferowymi, doprowadzającego do osiągania
znacznie zawyżonych zysków.
11
Międzynarodowy Fundusz Walutowy ocenia, że korporacje transnarodowe
oszczędzają znaczne kwoty na podatkach poprzez manipulowanie cenami i przerzucanie kosztów. Nie sposób jest jednak dokładnie określić, jak wielka jest skala tego procederu i ile zyskują na tym firmy, a ile tracą państwa, z których te zyski wyprowadzane są za pomocą cen transferowych. Problem ten nie omija również Polski. Jak wynika z raportu sporządzonego przez firmę Pricewaterhouse
Coopers, w latach 1996-2000 urzędy skarbowe zakwestionowały 42 deklaracje podatkowe firm międzynarodowych, z czego 25 zostało uznanych przez
Naczelny Sąd Administracyjny za uzasadnione, a w pozostałych przypadkach
przyznał rację firmom lub sprawy są jeszcze w toku.
Przykładem dokonywania transferu zysku może być przypadek Stomilu
Olsztyn, którego inwestorem strategicznym, jest francuska grupa Michelin,
w której posiadaniu jest prawie 60% akcji. Mniejszościowi akcjonariusze posiadający około 25% akcji (wśród nich grupa funduszy emerytalnych) podejrzewają koncern Michelin o wyprowadzanie zysków z firmy m.in. poprzez stosowanie zaniżonych cen w eksporcie opon do spółek jej podległych. Rada nadzorcza
Stomilu, twierdzi, iż w latach 1995-99 olsztyńska spółka wypłaciła Michelinowi
ok. 50 mln USD z tytułu opłat licencyjnych, podczas gdy w tym czasie mniejszościowi akcjonariusze pobrali 6 mln USD dywidendy.9
Innym przykładem może być przekazanie spółce-inwestorowi części atrakcyjnych aktywów. W Agrosie o taki transfer na rzecz strategicznego inwestora, francuskiego koncernu Pernod Ricard, oskarżała spółkę grupa jej mniejszościowych akcjonariuszy. Zakwestionowali oni m.in. umowy, które dały Pernod
Ricard bezpłatnie 25-letnie prawo do dystrybucji polskich wódek za granicą.
3. Przeciwdziałanie procederowi „przerzucania”
dochodów
W związku z coraz szerszym wykorzystywaniem cen transferowych przez
korporacje transnarodowe do „przerzucania” dochodów do krajów o łagodniejszej polityce fiskalnej i minimalizowania w ten sposób łącznych obciążeń podatkowych OECD dostrzegło potrzebę stworzenia przepisów podatkowych regulujących zasady ustalania cen w transakcjach zawieranych między podmiotami powiązanymi oraz stworzenia metodologii badania cen transferowych.
W 1995 r. wydano kompleksowy dokument pod nazwą „Wytyczne w sprawie
wyceny transferu dla przedsiębiorstw wielonarodowych oraz administracji podatkowych”. Wytyczne OECD, a także – wzorowane na nich – przepisy krajowe wymagają, aby ceny, po jakich przedsiębiorstwa powiązane wymieniają dobra i usługi, odpowiadały cenom, jakie obowiązywałyby w analogicznych transakcjach zawieranych przez podmioty niezależne (czyli w transakcjach wolnorynkowych). OECD zaleciło krajom członkowskim stosowanie kilku metod bada-
12
nia zgodności cen transferowych z cenami rynkowymi, z których trzy uważa się
dziś za podstawowe:
• metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej (CUP),
• metoda ceny odsprzedaży,
• metoda koszt plus, zwana również metodą rozsądnej marży.
W myśl metody CUP cenę transferową ustala się przez odniesienie do ceny
porównywalnej transakcji zawartej w analogicznych warunkach przez podmioty niepowiązane w tzw. transakcji nie kontrolowanej (przez badanego podatnika
–porównanie wewnętrzne lub przez inne podmioty – porównanie zewnętrzne).
Jest to, według OECD, najlepsza metoda badania rzetelności cen stosowanych
przez podmioty powiązane. Również polskie przepisy zalecają, aby stosować ją
w pierwszej kolejności. Jest to jednocześnie metoda najtrudniejsza, bo wymaga
najwięcej pracy, aby właściwie dobrać materiał do porównań.
Metoda ceny odsprzedaży ma zastosowanie, gdy usługi lub towary nabyte wcześniej od firmy powiązanej sprzedawane są następnie do firmy niezależnej. Od ceny oferowanej takiej firmie niezależnej odejmuje się tzw. marżę ceny
odprzedaży (składają się na nią koszty pośrednie oraz zysk odpowiedni dla danej
transakcji). Przy tej metodzie badający mają dwa punkty odniesienia do rynku
- cenę otrzymaną jako wynik powyższego odejmowania oraz samą marżę otrzymaną z odprzedaży. Poziom jednej i drugiej trzeba porównać z odpowiednimi danymi rynkowymi uwzględniającymi wpływ cech samego towaru czy usługi, warunków konkretnego rynku, strategii realizowanej przez firmę itd.
Przy metodzie koszt plus cena transferowa ustalana jest jako suma kosztów
poniesionych przez sprzedającego w związku z wytworzeniem danego produktu (lub świadczeniem usługi), powiększonych o odpowiedni dla danego rodzaju
działalności narzut zysku (tzw. rozsądną marżę).
Ponadto międzynarodowe i polskie regulacje dopuszczają metodę zysku
transakcyjnego (CPM). W tym wypadku poprawność ceny transferowej badana
jest z punktu widzenia zysków osiągniętych przez podmioty powiązane w wyniku zrealizowanej przez nie transakcji kontrolowanej.10
Dobór właściwej metody wymaga wiedzy z różnych dziedzin: ekonomii,
analizy rynków, techniki i organizacji handlu, marketingu, statystyki i oczywiście prawa podatkowego. Czasem trzeba zastosować więcej niż jedną metodę
lub nawet sięgnąć do innych niż wymienione powyżej. Przede wszystkim jednak
trzeba mieć dane, z którymi można porównać otrzymane wyniki.
Według badań przeprowadzonych przez ISAR, wśród 261 korporacji transnarodowych z pięciu państw rozwiniętych, w trzech krajach dominowała metoda
ceny odsprzedaży, z wyraźną przewagą nad innymi metodami jedynie w Wielkiej
Brytanii (29%). Natomiast w dwóch krajach przeważała metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej, którą w Kanadzie stosowało 50% badanych KTN,
a w Stanach Zjednoczonych 30% (Tablica 3).
13
Tablica 3. Preferencje w zakresie metod ustalania cen transferowych
Metoda
CUP
Cena sprzedaży
Koszt plus
CPM
Inne
Stany Zjednoczone
36%
35%
15%
14%
13%
Kanada
Japonia
64%
25%
4%
7%
4%
41%
18%
38%
3%
11%
Wielka Brytania
36%
21%
36%
7%
28%
Niemcy
33%
17%
39%
11%
12%
Źródło: Na podstawie: UNCTAD, Annual Report, on International Business, New York 2001.
Każda z tych metod badania cen transferowych opiera się na znajomości
rynku. Szeroko rozumiany rynek jest bowiem jedynym i ostatecznym weryfikatorem prawidłowości cen stosowanych przez podmioty powiązane. Wobec powyższego wskazanie, że dana firma obciążana jest nadmiernymi kosztami prac badawczo-rozwojowych, badań rynkowych czy promocji towaru jest niedostateczne. Trzeba udowodnić, na podstawie jakich porównań wyciągnięto taki wniosek
i w stosunku do jakiego punktu odniesienia koszty te są „nadmierne”. W porównaniu z korzyściami osiąganymi przez polską spółkę-córkę, w porównaniu z innymi spółkami należącymi do tej samej grupy, czy w porównaniu z obciążeniami, jakie w podobnej sytuacji zaakceptowałyby podmioty niezależne.
4. Zakładanie spółek offshore a korporacje
Praktyką stosowaną przez korporacje w celu unikania wysokiego wymiaru
podatku jest też zakładanie spółek offshore w tzw. rajach podatkowych (tax heaven). Firmy korzystają ze specjalnych udogodnień finansowych i administracyjnych oferowanych przez ten system, przede wszystkim polegający na preferencjach podatkowych. Poniżej zawarto sporządzoną przez OECD listę krajów stosujących szkodliwe praktyki:
• Andora
• Anguilla
• Antigua
• Antyle Holenderskie
• Aruba
• Bahrain
• Barbados
• Belize
• Guernsey
• Jersey
• Liberia
• Lichtenstein
14
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Malediwy
Monaco
Montserrat
Nauru
Niue
Panama
Samoa
Seszele
St Kitts & Nevis
St Lucia
St Yincent
Tonga Wyspa Man
Vanuatu
Wyspy Bahama
Wyspy Dziewicze - USA
Wyspy Marshalla
Wyspy Turks i Caicos
Prowadząc spółkę offshore w typowym raju podatkowym, inwestor zyskuje anonimowość zarówno co do swojego udziału w przedsięwzięciu, jak również
co do rodzaju prowadzonej przez siebie działalności. Dodatkową zaletą tej formy
działalności jest możliwość korzystania ze wszystkich przywilejów bez konieczności fizycznej obecności zarządu, personelu i inwestorów w jurysdykcji, w której zarejestrowane jest przedsiębiorstwo. Praktyka wykazuje, iż korporacje transnarodowe rejestrują się jedynie formalnie w jurysdykcjach offshore, zaś fizyczna
kontrola i zarządzanie odbywa się z biur zlokalizowanych w miejscach dogodnych dla zarządu.11 Do najczęściej stosowanych metod wykorzystywania przywilejów, z jakich korzystają spółki offshore, należą12:
• czasowe przeniesienie dochodów do raju podatkowego w celu odroczenia
płatności podatku,
• zakup usług od firmy z raju podatkowego w celu zwiększenia kosztów i obniżenia podstawy opodatkowania,
• współpraca z firmą offshore, która pośredniczy w sprzedaży towarów za
granicę,
• wykorzystania umów międzynarodowych o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Regiony offshore z niskimi podatkami zajmują ważną, wciąż rosnącą rolę
w funkcjonowaniu światowej gospodarki. Corocznie rejestruje się ponad 60
tys. firm offshore, a większość dużych banków posiada przynajmniej jeden oddział offshore. Wartość depozytów bankowych w głównych rajach podatkowych to kwota przekraczająca 1300 mld USD (nie wliczając USA, Szwajcarii,
15
Liechtensteinu). I tak np. Wyspy Kajmany są aktualnie szóstym co do wielkości
centrum finansowym świata. Ocenia się, że w chwili obecnej ponad 60% światowych aktywów zarządzanych jest poprzez struktury offshore.
Wybierając swój „raj”, korporacje transnarodowe biorą głównie pod uwagę cel, jakiemu ma służyć rejestracja, jak również takie elementy jak: struktura podatkowa, polityczna i ekonomiczna stabilizacja, system łączności, system prawny, język, struktura prawna dotycząca poufności informacji, obowiązek prowadzenia księgowości, koszty rejestracji i utrzymania firmy.
Generalnym warunkiem wymaganym przez praktycznie wszystkie kraje jest
obowiązek posiadania przez firmę siedziby w kraju rejestracji: Najważniejsze
warunki tworzenia spółki w wybranych rajach podatkowych prezentuje
tablica 4.
Spółka offshore jest odrębną osobą prawną i dlatego jej podatki są rozliczane
osobno od podatków wspólników. Spółka płaci podatek dochodowy w kraju jej
rejestracji, a może on być naliczany albo procentowo od jej dochodu, albo w formie ryczałtu, a w niektórych wypadkach może nawet zostać całkowicie zwolniona z obowiązku podatkowego. Po zapłaceniu podatku dochodowego lub ryczałtu, reszta dochodu może zostać przeznaczona na działalność firmy lub wypłacona jej udziałowcom w postaci dywidendy. Należy jednakże pamiętać, iż w chwili wypłacenia dywidendy osoba otrzymująca ją uzyskuje przychód, który może
być obciążony podatkiem dochodowym obowiązującym na terytorium jego zamieszkania. Biorąc jednakże pod uwagę fakt, iż władze podatkowe nie są w stanie kontrolować danych finansowych korporacji zarejestrowanych w typowych
rajach podatkowych, nie są również w stanie udowodnić ewentualnego ukrycia
dochodu przez osobę otrzymującą taką dywidendę, co z premedytacją wykorzystują liczni inwestorzy rajów podatkowych. Natomiast gdy całość zysków przeznaczana jest na działalność firmy, na jej udziałowcach nie ciąży żaden obowiązek podatkowy.
Tablica 4. Warunki rejestracji i działania spółek offshore w wybranych rajach
podatkowych.
Niue
Wyspy
Bahama
Brytyjskie Wyspy
Dziewicze
Cypr
Jersey
Panama
Wymagany kapitał udziałowy
50000
USD
5000
USD
50000 USD
10000
USD
10000
USD
10000
USD
Koszty rejestracji
+ koszty przygotowania firmy do
rejestracji
400+150
USD
500+200
USD
500+200
USD
1700+300
USD
850+300
USD
500+200
USD
16
Roczna opłata
skarbowa (płacona przy rejestracji
i co rok przy składaniu sprawozdania rocznego)
nie
nie
nie
nie
180
nie
Roczny podatek
płacony z góry w
kraju rejestracji
150
USD
250
USD
300 USD
4,2%
800
USD
150
USD
Roczne opłaty zarządzające wymagane przez prawo
w kraju rejestracji
firmy*
800
USD
800
USD
800 USD
1450
USD
1050
USD
800
USD
Podatek od zysków
brak
brak
brak
4,25%
brat
brak
Ujawnienie właściciela
nie
nie
nie
tak
tak
nie
Minimalna liczba
udziałowców
jeden
jeden
jeden
dwóch
dwóch
jeden
Sprawozdanie
roczne
nie
nie
nie
tak
tak
nie
Prezentacja ksiąg
rachunkowych
nie
nie
nie
tak
nie
nie
* Prowadzenie ksiąg udziałowców, sporządzanie rocznego sprawozdania dla urzędu rejestrowego,podstawow
ąobsługę bez rachunkowości.
Źródło: Na podstawie UNCTAD: Annual Report on International Business. New York 2001.
Firmy offshore działają w wielu dziedzinach, m.in. w handlu międzynarodowym, usługach doradczych i finansowych, działalności inwestycyjnej13, a każdy
sektor ma swoją specyfikę. Spółka importowo-eksportowa działająca w raju podatkowym może być efektywnie wykorzystana do akumulacji zysku powstającego z transakcji handlowych, najczęściej poprzez dodanie pośrednika, który refakturuje poszczególne transakcje, lub agenta, któremu płacona jest prowizja. Firma
zarejestrowana w raju podatkowym może sprzedawać różnego rodzaju usługi:
doradcze, marketingowe, księgowe, agencyjne, a osiągnięte w ten sposób dochody akumulowane są bez opodatkowania. Inwestowanie poprzez firmy offshore
pozwala osiągnąć dwie podstawowe korzyści. Jedną z nich jest gwarancja anonimowości inwestora niwelująca równocześnie ograniczenia wynikające z prawa
dewizowego, a drugą jest ułatwienie dostępu inwestorom do międzynarodowych
rynków finansowych. Należy także pamiętać, że środki będące w dyspozycji firmy offshore zabezpieczone są przed bezpośrednią egzekucją prowadzoną w stosunku do jej właściciela. Tego typu firmy mogą również ułatwić zakładanie depozytowych rachunków bankowych w różnych centrach finansowych, zakup ak-
17
cji i obligacji na rynkach finansowych. Ponadto atrakcyjne może być wykorzystanie tego typu spółek w procesie prywatyzacji.
Szczególnym przypadkiem są holdingi, a więc zgrupowania przedsiębiorstw
należących do jednego właściciela. Spółkę offshore wykorzystuje się wtedy jako
firmę posiadającą oddziały lub akcje spółki w krajach o wyższych zobowiązaniach podatkowych. Pozwala to z jednej strony na ochronę majątku i uporządkowanie interesów inwestora, a z drugiej strony daje możliwość efektywnego wykorzystania umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Nieobce są również działania firm offshore w innych branżach, jak: nieruchomości, transport, bankowość, ubezpieczenia, które wspomagają funkcjonowanie korporacji transnarodowych.
Pytanie, jakie należy postawić w związku z praktykami korporacji, może
brzmieć następująco: czy w globalnym systemie gospodarczym polityka stosowania cen transferowych będzie się wzmacniała, czy osłabiała.14 Unifikacja
wzorców produkcyjnych i konsumpcyjnych, intensywność wymiany towarów
i transferu zasobów niewątpliwie przyczynia się do łagodzenia ingerencji podatkowej w działalność gospodarczą. Strategie firm globalnych z natury rzeczy będą
kierowane w sektory i regiony, stosujące politykę niskich kosztów zarządzania
i realizacji zadań produkcyjnych.
18
Przypisy
1
Chodzi tutaj o to czy ceny transferowe dotyczą przedsiębiorstw działających w jednym
kraju, czy też przedsiębiorstw międzynarodowych.
2
Sojak S., Ceny transferowe. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa 2001, str. 145.
3
Najlepszy E., Międzynarodowe finanse przedsiębiorstw, Bafina, Poznań 1993, str. 219.
4
Międzynarodowy Słownik Podatkowy, PWE, Warszawa 1997, str. 500.
5
Sulejewicz A., Ceny transferowe w obrotach korporacji transnarodowych – podejście
strategiczne [w:] Zorska A., Korporacje transnarodowe w Polsce. Wyzwania w dobie
globalizacji i regionalizacji, Difin, Warszawa 2002, str. 198-199.
6
Zorska A, Ku globalizacji? Przemiany w korporacjach transnarodowych i w gospodarce
światowej, PWN, Warszawa 200, str. 141.
7
Kabalski P., Ceny transferowe, wybrane problemy, Doradca Podatnika, INFOR,
Warszawa 2002, nr 38.
8
Sojak S., Ceny transferowe..., op. cit. str. 146.
9
O’Shaughnessy M., Ceny transferowe, fakty i mity, Rzeczpospolita, Warszawa, 2001,
nr 273.
10
Kabalski P., Ceny transferowe..., op. cit. nr 38.
11
Jakubowska A., Przedsięwzięcia offshore w aspekcie globalizacji gospodarki, PK,
Koszalin 2002, str. 6.
12
Michalski A, Business na Bahamamach, Rzeczpospolita, Warszawa 1999, nr 298.
13
Jakubowska A, Przedsięwzięcia..., op. cit. str. 8.
14
Stonehouse G., Hamill J., Campbell D., Purdie T., Globalizacja. Strategia i Zarządzanie,
Feldberg, Warszawa 2001, str. 150-151.