OZIMEK – HUTA MAŁAPANEW

HUTA MAŁAPANEW W OZIMKU
Autorzy : Julia Langosz i Roksana Mońka kl. 3d
Szkoła : Gminny Zespół Szkół Gimnazjum nr 1 w Ozimku
Opiekunowie : mgr Małgorzata Dziewulska i mgr Dominika Kulczyńska
Dziś rozpoczynamy wędrówkę po naszym małym, ale jakże urokliwym mieście –
Ozimku. Wjeżdżając do miasteczka od strony Opola, widać olbrzymie „góry” – hałdy, które
powstały wskutek działalności Huty Małapanew, a które stały się niejako wizytówką Ozimka.
Nasze miasto właśnie dzięki Hucie Małapanew zawdzięcza swoje istnienie. Prześledźmy
zatem historię głównej bohaterki niniejszej pracy – huty, z którą nieodłącznie związana jest
historia Ozimka.
,,Miasto Ozimek swą nazwę zawdzięcza młynarzowi mieszkającemu nad Małą Panwią
w połowie XVII w. Dziś już tego młyna nie ma, bowiem po jego wyburzeniu, na tym miejscu
i na terenie sąsiednim, została zbudowana huta..”
W czternastym i piętnastym wieku nad rzeką Mała Panew zaczęły powstawać huty żelaza
tamtych czasów: kuźnic, w których wytapiano żelazo w piecach łupkowych, stanowiących
doły zasypane rudą darniową i węglem drzewnym. Niezbędna była wysoka temperatura. By
ją osiągnąć, dmuchano powietrze specjalnymi michami – zaś te napędzano siłą wodną Małej
Panwi.
W osiemnastym wieku zapotrzebowanie na żelazo stanowczo wzrosło, zaczęły więc
powstawać ‘wysokie piece’, które były bardziej wydajne. W dolinie Małej Panwi w tym
czasie istniało dwanaście wysokich pieców i dwadzieścia osiem pieców do fryszowania,
zaczęto więc eksploatować siły chłopów do pracy przemysłowej różnego rozdziału. Powstały
gorzelnie, wapniaki, huty, cegielnie i inne zakłady.
Po zajęciu terenów dzisiejszego Śląska przez Prusy, nastąpił kolejny okres rozwoju
hutnictwa. Projektantem rozbudowy był pruski minister Heinitz, a realizatorem projektu
hrabia Reden. Ich pomysłem było umiejscowienie huty żelaza nad rzeką. Król pruski,
Fryderyk II nakazał budowę huty na lewym brzegu rzeki między Krasiejowem i Schodnią.
Wynikało z tego wiele korzyści: komunikacja (w niedużej odległości od Odry), duże ilości
drewna oraz sama rzeka, która byłą niezastąpionym źródłem energii.
Oto jedne z najważniejszych dat w historii naszej huty:
Sierpień 1754 rok – stanął na miejscu młyna pierwszy wysoki piec
Listopad 1755 rok – stanął na miejscu młyna drugi wielki piec
3 listopada 1779 roku - wszystkie huty na terenie Prus zostały przekazane departamentowi
górnictwa i hutnictwa
‘Wraz z budową huty zaczęły powstawać kolonie robotnicze. Pierwsze domy wybudowano w
1765 r. w pobliżu huty i zakwaterowano w nich urzędników oraz wykwalifikowanych
hutników. Stanowiły one zaczątek późniejszego Ozimka.’ Z czasem, dzięki hucie, nasze
miasto zaczęło się rozwijać.
Huta była na początku nastawiona na produkcję militarną i dopiero pod koniec
osiemnastego wieku, gdy zapotrzebowanie zbrojne zmalało, rozpoczęto produkcje maszyn i
urządzeń.
1786 – zapoczątkowano produkcje stali
1789 – po raz pierwszy na kontynencie zastosowano koks do wytopu surówki
Ponadto huta stała się jednym z nielicznych zakładów produkujących w tej dziedzinie w
Europie. W 1791 roku rozpoczęto produkcje maszyn parowych, które wcześniej
produkowane były jedynie w Anglii.
Warto wspomnieć, że ,,Modernizacja i rozbudowa Huty Małapanew" przypadająca na
lata 1945-1980 czyni z niej jedną z największych i najnowocześniejszych wówczas odlewni
staliwa w Polsce o wielokierunkowej produkcji. Podstawowymi wyrobami huty są odlewy
staliwne i żeliwne, armatura przemysłowa i kolejowa, walce hutnicze, maszyny i urządzenia
oraz konstrukcje stalowe.” To dzięki tej linii produkcyjnej huta rosła w potęgę, a wraz z nią
coraz lepiej żyło się mieszkańcom Ozimka oraz okolicznych wiosek. Nie bez znaczenia jest
fakt, że w latach prosperity w hucie zatrudniano około 7 tysięcy pracowników, wielu z nich
przyjeżdżało do Ozimka z odległych zakątków Polski. Tu bowiem, w naszym małym
miasteczku, otrzymywali mieszkanie i pracę, mogli więc godnie żyć. Nic dziwnego, że w
latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych w Ozimku powstawały nowe osiedla, szkoły,
przedszkola i żłobki. Huta żyła pełną piersią i tak samo dobrze żyło się jej mieszkańcom.
To, co przykuwa uwagę turystów w Ozimku, to stary, żeliwny most. Jest jedną z
najważniejszych atrakcji huty, a także miasta. Most ten nad Małą Panwią w Ozimku zachował
się do dnia dzisiejszego i jest najstarszym żeliwnym mostem wiszącym w Europie. Został
oddany do użytku 12 września 1827 roku. Obecnie na moście trwają prace remontowe,
dzięki którym już niedługo będzie cieszył oczy mieszkańców Ozimka.
kiedyś
dziś
Niestety, huta ma za sobą różne katastrofy. Nawet pisząc tę pracę, miałyśmy
trudności, gdyż Gminę Ozimek dotknęła powódź (lecz z większą siłą rzeka ‘zaatakowała’
zakład w 1997 roku, przy tak zwanej „powodzi tysiąclecia”). Na szczęście, za każdym razem
udało jej się uniknąć większych szkód.
Huta Małapanew była i jest czymś w rodzaju matki. Większość ludzi z naszych
okolic, ale również z innych województw nadal tu pracuje. Można ją nazwać swego rodzaju
żywicielką mieszkańców Ozimka. Jest ona również fundamentem naszej kultury, sprawia, że
czujemy się silniejsi.
Z hutą wiążą się również pewne tradycje, otóż 4 maja odbywa się Dzień Hutnika. W
Ozimku jest on hucznie obchodzony i traktowany z wielkim sentymentem. Zawsze będziemy
pamiętać, jak w młodszych latach wchodziłyśmy z babciami na teren zakładu i oglądałyśmy
miejsca, gdzie pracują. Ogromne hale, wielkie maszyny i piece wprawiały nas nieco w
zakłopotanie, bo przecież praca w tego typu zakładach nie należy do najłatwiejszych,
szczególnie dla kobiet. Nie mniej jednak wędrówka po hucie była dla nas wielkim
przeżyciem, gdyż na co dzień nikt postronny nie mógł znaleźć się na terenie przedsiębiorstwa.
Zatem Dzień Hutnika stanowił niesamowitą okazję do zwiedzania huty.
Niestety, Huta Małapanew, jak wszystkie zakłady przemysłowe, została dotknięta
kryzysem. Ludzie są masowo zwalniani. Mieszkańcy Ozimka cierpią z powodu utraty pracy,
ale również ze strachu, że huta całkowicie podupadnie. Wielu mówi, że przetrwała dwie
wojny światowe, komunizm, musi też obronną ręką wyjść z kryzysu. Zabytek, nasza
żywicielka, nasza chluba... od wieków wpisana w historię Ziemi Opolskiej.
Bibliografia :
1. www.ozimek.pl/historia
2. www.małapanew.com.pl