Bartoszyce

Transkrypt

Bartoszyce

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce
Załącznik do uchwały Nr ………. .............
z dnia ……….………….................. roku
Rady Gminy Bartoszyce w sprawie zmian
Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce.
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
BARTOSZYCE
Kierunki zagospodarowania przestrzennego
1
ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. +48 87 5674313, fax. +48 875657675,
Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. +48 22 350 61 45
Opracowane wykonane przez zespół w składzie:
Generalny Projektant mgr inż. arch. Katarzyna Kuźniak – Okręgowa Izba Urbanistów z/s
w Warszawie - WA-103
mgr inż. Anna Maria Serguć
mgr inż. Tadeusz Kościuk
mgr inż. arch. Paweł Fiann
dr inż. Ludmiła Pietrzak
mgr inż. Joanna Pietrzak
lic. Maciej Jurewicz
I.Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu terenów............4
I.1 Kierunki zmian w strukturze przestrzennej............................................................................7
2
II.Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania terenów, w tym
tereny wyłączone spod zabudowy.......................................................................12
III.Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody, krajobrazu
kulturowego i uzdrowisk.....................................................................................12
IV.Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej.........................................................................................................15
V.Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych.........................................................19
VI.Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny............19
VII.Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich
ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów
zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 ).........................................................................20
VIII.Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej...............20
IX.Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania mas ziemnych..................21
X.Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu
lokalnym...............................................................................................................22
XI.Obszary, dla których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego o znaczeniu
ponadlokalnym,
zgodnie
z
ustaleniami
planu zagospodarowania
przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa w
art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.........23
XII.Obszary,
dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym
obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a
także obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży
powyżej 2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej......................................26
XIII.Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji..............................27
XIV.Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej........................28
XIV.5 Lądowisko...........................................................................................................................32
XV.SPIS TABEL:.......................................................................................................................42
XVI.BIBLIOGRAFIA:..............................................................................................................42
3
I.
Kierunki zmian w strukturze przestrzennej gminy oraz w przeznaczeniu
terenów
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy sporządzane
jest w celu określenia polityki przestrzennej gminy. Na etapie jego opracowywania zostają
zidentyfikowane problemy związane z zagospodarowaniem przestrzennym oraz walory środowiska
przyrodniczego, kulturowego i inne. Wszelkie prace związane z rozpoznaniem w/w elementów
prowadzą do określenia kierunków rozwoju gminy w oparciu o zasady ładu przestrzennego
i zrównoważonego rozwoju. Kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w Studium
są wynikiem zarówno uwarunkowań zewnętrznych, jak i wewnętrznych wpływających na rozwój
gminy. Uwarunkowania te zostały określone w dokumentach strategicznych, programujących
rozwój gminy nie tylko w aspekcie lokalnym, ale także w aspekcie powiązań z obszarem powiatu,
województwa oraz całego kraju. Podstawowymi dokumentami, uwzględniającymi uwarunkowania
zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne wraz z postulatami istotnymi dla kształtowania struktury
przestrzennej gminy Bartoszyce, są:
W zakresie uwarunkowań wewnętrznych:

Wieloletni Program Inwestycyjny Gminy Bartoszyce (załącznik nr 3, 3a do uchwały
Nr XLI/299/2009 Rady Gminy Bartoszyce z dnia 18 grudnia 2009 r.),

Program Ochrony Środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem
perspektywy na lata 2008-2011,

Plan Gospodarki Odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem

Zaktualizowana strategia rozwoju gminy Bartoszyce z uwzględnieniem elementów
zrównoważonego rozwoju.
W zakresie uwarunkowań zewnętrznych:

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego,

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego,

Program Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2006 z perspektywą
na lata następne,

„Studium przebiegu korytarza głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach
Działania V.2 PO RPW” Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, (styczeń 2009),

Strategia Rozwoju Miasta Bartoszyce.
4
Z wyżej wymienionych dokumentów wynika, iż kluczowymi dla przyszłości gminy zadaniami
o znaczeniu ponadlokalnym są:

modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa – Bezledy – Olsztyn,
z czego na terenie gminy (granica państwa – Bezledy – Bartoszyce - Osieka-granica
gminy) do parametrów klasy GP — budowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce,
Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Smolajny, Barcikowo, Kabikiejmy, Spręcowo,
Dywity, z czego na terenie gminy miejscowości Bezledy i Bartoszyce,

budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: Lidzbark Warmiński – Bartoszyce
DN 200,

modernizacja drogi krajowej nr 57 — Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk do
parametrów klasy G, z czego na terenie gminy odcinka: Bartoszyce – Minty - Galinygranica gminy,

modernizacja dróg wojewódzkich do parametrów technicznych klasy G:
−
nr 512 Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce, z czego na terenie gminy
odcinek: Bartoszyce – Spytajny – Tolko - Wojciechy-granica gminy;
−
nr 592 Bartoszyce – Korsze, z czego na terenie gminy odcinek: Bartoszyce –
Kinkajmy – Maszewy - Łabędnik-granica gminy,

modernizacja linii kolejowej II-rzędniej Korsze – Głomno,

modernizacja linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – Kaliningrad,

rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych – Bezledy,

rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych – Głomno,

Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna: Bezledy,

budowa obwodnicy miasta Bartoszyce,

budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie w miejscowościach: Ardapy i Szylina,

uporządkowanie gospodarki ściekowej w obszarze gminy poprzez budowę oczyszczalni
i sieci kanalizacyjnych dla miejscowości o zwartej zabudowie,

rozwój szlaków turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym.
W wyniku przeprowadzonej analizy stanu istniejącego oraz analizy opracowanych
wszelkich uwarunkowań gminy Bartoszyce stwierdzono, że pomimo tego, iż jest to gmina
o przeważającym rolniczym charakterze, pozostaje ona pod silnym wpływem miasta Bartoszyce,
leżącego w centrum granic administracyjnych gminy. Miasto jako ośrodek koncentracji potencjału
gospodarczego i społecznego wywiera silny wpływ na kształtowanie się struktur przestrzennych
gminy. Jego intensywny rozwój pociąga bowiem za sobą poważne zmiany w strukturze
przestrzennej gminy. W obszarach bezpośrednio przylegających do granic miasta Bartoszyce,
zaznacza się wyraźny rozwój budownictwa mieszkaniowego jednorodzinnego. Wiąże się to ze
5
zmianą dotychczasowego wykorzystania terenów. Można to w szczególności zaobserwować na
przykładzie miejscowości Połęcze, Sędławki, Dąbrowa, Falczewo, Wawrzyny, Okopa, które
stanowią strefę podmiejską.
W miejscowościach tych silnie rozwinęła się funkcja mieszkaniowo-usługowa, a wraz z nią
poprawił się stan infrastruktury technicznej. Duży wpływ na rozwój zabudowy nie tylko
mieszkaniowej, ale także usługowej i przemysłowej mają drogi głównego i podstawowego układu
komunikacyjnego, a mianowicie drogi krajowe nr 51 i 57 oraz droga wojewódzka nr 592, tam
bowiem powstaje najwięcej zabudowy tego rodzaju. W związku z panującą tendencją do osiedlania
się ludności w ośrodkach wiejskich rozwój miejscowości podmiejskich będzie się nasilał, a zatem
coraz większe obszary podmiejskie będą ulegały urbanizacji, co wymusi na gminie nie tylko
rozwój infrastruktury, ale także przyniesie wymierne korzyści w postaci wpływów do budżetu
z podatków od gruntu, nieruchomości i innych.
Na dalszy rozwój gminy duży wpływ będzie miała budowa, przebudowa oraz rozbudowa
układu drogowego. Przebudowa drogi krajowej numer 51 do parametrów technicznych GP – drogi
głównej ruchu przyśpieszonego wraz z budową obwodnicy miasta Bartoszyce i miejscowości
Bezledy oraz Minty przyczynią się znacząco do zwiększenia płynności ruchu. Będzie to też miało
wymierne korzyści dla miasta Bartoszyce, w którym zmniejszy się liczba aut przejeżdżających
tranzytem i przyczyniających się do powstawania korków komunikacyjnych. Chodzi tutaj głównie,
o przejeżdżający w dużej liczbie, tranzyt towarów samochodami ciężarowymi (TIR) jadący do
przejścia granicznego w Bezledach. Planowana przebudowa dróg wojewódzkich zapewni bardziej
komfortowy dojazd do drogi krajowej nr 51. Wyższa klasa poszczególnych dróg wojewódzkich
przyczyni się do poprawy warunków jazdy dla samych mieszkańców gminy Bartoszyce, jak
i powiatu bartoszyckiego. Dużym usprawnieniem połączeń drogowych na terenie gminy i miasta
Bartoszyce byłoby otwarcie planowanego lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich oraz
helikopterów w rejonie skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57 (w przypadku wybrania
wschodniego wariantu obwodnicy) lub w okolicach miejscowości Bukowo jeśli zostanie wybrany
wariant zachodni. Lądowisko to także mogłoby być wykorzystywane przez aeroklub, zwiększając
tym samym ofertę turystyczno-rekreacyjną regionu. Poza potencjalnymi lokalizacjami lądowiska
wymienionymi wyżej przewiduje się możliwość realizacji kolejnego w ramach WarmińskoMazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej w okolicach przejścia granicznego w Bezledach,
podnosząc tym samym atrakcyjność strefy i umożliwiając łatwiejszą komunikację z przejściem
granicznym.
Na rozwój gminy duży wpływ ma jej położenie geograficzne, i uwarunkowania
przyrodnicze. Gmina, pomimo swego rolniczego charakteru, posiada duży potencjał dla rozwoju
turystyki, zarówno w okresie letnim, jak i - być może -zimowym między innymi poprzez rozwój
szlaków rowerowych, pieszych, narciarskich i kajakowych oraz poprzez promocję i ochronę szlaku
bocianich gniazd, jak również poprzez budowę infrastruktury turystycznej nad rzeką Łyną
6
i jeziorem Kinkajmy. Dość płaski teren, duże powierzchnie pól oraz opuszczone zabudowania
będące pozostałością po wielkoobszarowej gospodarce rolnej dają gminie szanse na rozwój pól
golfowych oraz infrastruktury z nimi związanej. Dużym wyzwaniem może też być tak zwane nowe
osadnictwo ludności z dużych miast – poszukujących drugich domów wśród opuszczonych siedlisk
rolniczych, budujących domy na starych fundamentach lub pozostałościach po budynkach, które
już nie istnieją. Zakładając, że władze gminy zainwestują w infrastrukturę rekreacyjną, turystyczną
(wyznaczą miejsce pod lokalizację zabudowy rekreacji indywidualnej) i sportową (boiska
sportowe), a także umiejętnie wypromują gminę, może ona stać się z gminy rolniczej, gminą
rolniczo-turystyczą. Duże znaczenie w tej kwestii może odegrać otwarcie się Obwodu
Kaliningradzkiego. Gmina stwarza możliwości dla rozwoju przedsiębiorczości z uwagi na
przynależność miejscowości Bezledy do Bartoszyckiej Podstrefy Warmińsko-Mazurskiej
Specjalnej Strefy Ekonomicznej.
Elementami pociągającymi za sobą ograniczenia w użytkowaniu terenów są obszary
prawnie chronione na podstawie przepisów ustawy o ochronie przyrody (obszary chronionego
krajobrazu, użytki ekologiczne, obszary Natura 2000). Ochrona tych obszarów pociąga za sobą
włączenie części tych terenów do obszarów o ograniczonej urbanizacji. W przypadku gminy
Bartoszyce są to duże powierzchnie, obejmujące ponad połowę gminy (część na północ od rzeki
Łyny). Położenie gminy nad rzeką Łyną wyłącza także z zabudowy znaczne tereny (ok. 65 ha
terenów zagrożonych wodą stuletnią - 1%) w jej dolinie z uwagi na niebezpieczeństwo powodzi
oraz osuwanie się mas ziemnych.
Polityka zagospodarowania przestrzennego powinna, więc prowadzić do rozwoju
wielokierunkowego obejmującego nie tylko gospodarkę rolną, leśną i mieszkaniową, ale także
turystyczną, w tym agroturystyczną (zachowanie i rozwój dotychczasowych form turystyki,
tworzenie ułatwień i zachęt dla inwestorów tej dziedziny usług, stworzenie systemu promocji
oferty turystycznej). Poza turystyką warto zainwestować w rozwój innych kierunkach,
np. ekorolnictwo. Ważne stają się przy tym działania na rzecz poprawy środowiska przyrodniczego
(ochrona istniejących zasobów przyrodniczych, poprawa funkcjonowania środowiska oraz
eliminacja jego zagrożeń) i wyposażenia infrastrukturalnego (wyposażenie terenów w niezbędne
urządzenia infrastruktury technicznej, modernizacja i utwardzenie dróg, budowa chodników
i ścieżek rowerowych). Efektem końcowym powinno być znaczne podniesienie, jakości życia
mieszkańców oraz wyposażenie miejscowości w infrastrukturę techniczną.
I.1
Kierunki zmian w strukturze przestrzennej
Powyżej określone zadania w znacznym stopniu determinują prowadzenie polityki
przestrzennej gminy polegającej na alokacji przestrzennej inwestycji celu publicznego
(w rozumieniu przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami) i kształtowaniu elementów
struktury zagospodarowania przestrzennego. Zadania ponadlokalne celu publicznego wraz
7
z zadaniami o znaczeniu lokalnym stanowią główny instrument realizacji polityki przestrzennej
gminy z zachowaniem zasady zrównoważonego rozwoju. Zasady rozumianej jako utrzymywanie
względnej równowagi funkcjonalno – przestrzennej między: ekologiczną, społeczną i ekonomiczną
sferą rozwoju gminy.
W zakresie rozwoju funkcji społecznych przewiduje się:

utrzymanie obecnego oraz dalszy rozwój poziomu wyposażenia w infrastrukturę
społeczną, w tym, w zakresie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego,

rozwój usług sportu i rekreacji,

rozwój usług turystycznych,

rozwój usług kulturalnych.
W zakresie rozwoju funkcji mieszkaniowej przewiduje się:

uzupełnienie terenów zabudowanych zabudową mieszkaniową, zagrodową, usługową
oraz mieszkaniowo-usługową we wsiach gminy.
W zakresie rozwoju funkcji gospodarczych przewiduje się:

przeznaczenie nowych terenów do zainwestowania pod przemysł i usługi
w miejscowościach gminy m.in Sędławki,

rozwój obszarów usług turystycznych/usług hotelarskich m.in. w miejscowościach
Dębówko, Osieka, Galiny ,

wyposażanie terenów mieszkaniowych w podstawowe usługi obsługi ludności.
W zakresie rozwoju funkcji kulturowych:

ochrona zabytkowych obiektów i obszarów posiadających wartości historyczne,

rewaloryzacja i rewitalizacja zdegradowanych obiektów i obszarów o walorach
zabytkowych.
W zakresie rozwoju systemu ochrony przyrody i kształtowania zieleni:

utrzymanie istniejącej zieleni,

urządzenie terenów rekreacyjnych – zielonych,

urządzenie terenów przestrzeni publicznej w poszczególnych wsiach,

zachowanie terenów rolnych (łąki i pastwiska) jako terenów czynnych biologicznie.
W następstwie przeprowadzonej analizy uwarunkowań w gminie Bartoszyce wyraźnie zaznacza się
jej podział na trzy strefy. Północną - objętą prawnymi formami na podstawie przepisów ustawy
8
o ochronie przyrody, południową pozbawioną ograniczeń wynikających z w/w ustawy oraz
centralną – położoną na południe od granic miasta Bartoszyce do linii projektowanych wariantów
obwodnicy miasta. Podział ten ma znaczący wpływ na kierunki planowania przestrzennego gminy.
Część północna objęta jest szeroką liczbą zakazów w związku z obszarami cennymi przyrodniczo,
a co za tym idzie konieczne jest oddzielenie tego obszaru i wyznaczenie poza nim terenów,
na których gmina będzie mogła rozwijać się w sposób bardziej intensywny. W związku
z powyższym gmina została podzielona na następujące strefy funkcjonalne:
Strefa A – strefa o ograniczonej urbanizacji,
Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji,
Strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji.
Strefa A – znajduje się na północ od rzeki Pisy i granic Obszaru Chronionego Krajobrazu rzeki
Łyny, poprzez zewnętrzną granicę miasta Bartoszyce po Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki
Łyny w okolicach miejscowości Perkujki i Lipina.
Strefa A położona jest w obszarze Natura 2000 „Ostoja warmińska” znajdują się w niej również
Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny oraz Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Elmy.
Z uwagi na w/w formy ochrony przyrody w północnym obszarze gminy urbanizacja powinna być
ograniczona. Gospodarowanie w granicach obszarów chronionego krajobrazu musi być
prowadzone zgodnie z przepisami powołującymi w/w obszary. W związku z powyższym nie
należy tam lokalizować przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko
w rozumieniu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, za wyjątkiem
inwestycji celu publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca
obsługi podróżnych, stacje paliw), technicznej. Gospodarka strefy A powinna być planowana
i rozwijana w kierunkach nie powodujących zagrożeń środowiskowych.
W strefie tej przewiduje się rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego
i usługowego, w ramach już istniejącej zabudowy lub w jej sąsiedztwie. Rozwój turystyki pieszej,
rowerowej i innych. np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub orlika
krzykliwego. Rozbudowę cmentarza komunalnego na styku z miastem Bartoszyce przy ul. Leśnej.
Planowana jest również lokalizacja, w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy
Ekonomicznej, lądowiska zapewniającego lepszą obsługę strefy oraz ułatwiającego komunikację
z przejściem granicznym w Bezledach.
Nie wskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego
przekształcenia krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Zalesienia na obszarach
Natura 2000 mogą być prowadzone na podstawie przepisów odrębnych (także miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego). W granicach strefy A na styku gruntów wsi Spytajny
z miastem Bartoszyce znajduje się kompleks działek będących w strefie oddziaływania strzelnicy
9
garnizonowej typu A zlokalizowanej w Bartoszycach. Dla obszaru tego występują ograniczenia
wynikające z przepisów dotyczących warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać
strzelnice garnizonowe i ich usytuowanie. Ponadto w wyniku przeprowadzonego raportu „Badanie
uciążliwości akustycznej od strzelnicy garnizonowej i placu ćwiczeń ogniowych” wykazano, że dla
działek numer : 72 (strefa A), 4 i 65 (strefa B) - obręb Połęcze hałas emitowany do środowiska
podczas eksploatacji strzelnicy przekracza dopuszczalne równoważne poziomy dźwięku na
terenach chronionych akustycznie i w związku z tym, zabudowa mieszkaniowa na tych terenach
jest niewskazana.
Strefa B – pozbawiona jest obszarów ochrony przyrody o dużych powierzchniach, niewielki
obszar stanowi jedynie użytek ekologiczny „Torfowisko źródliskowe Spurgle” będący
jednocześnie siedliskową Naturą 2000 „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”. Brak większych
przeciwwskazań ze strony ustawy o ochronie przyrody pozwala na prowadzenie gospodarki bez
większych ograniczeń w południowej części gminy z zachowaniem przepisów odrębnych.
W Strefie B przewiduje się m.in. budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich,
helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego
wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, a także rozwój i dopełnienie zabudową
mieszkaniową, zagrodową i usługową poszczególnych wsi. W ramach strefy B dopuszcza się
realizację odnawialnych źródeł energii poprzedzoną przeprowadzeniem analiz określających
wpływ inwestycji (z uwzględnieniem oddziaływań skumulowanych) na zasoby przyrodnicze oraz
walory krajobrazowe i kulturowe znajdujące się w zasięgu oddziaływania przedsięwzięcia, w tym
na: naturalne zbiorowiska roślinne, faunę ze szczególnym uwzględnieniem ornitofauny
i chiropterofauny we wszystkich okresach fenologicznych, włączając w to sezonowe wędrówki
ptaków i miejsca ich żerowania, istniejące i projektowane formy ochrony przyrody, szlaki
migracyjne zwierząt oraz miejsca ich odpoczynku i żerowania, a w szczególności na obszar Natura
2000 Ostoja Warmińska.
Przewiduje się, że w najbliższym czasie szczególnie ważny będzie rozwój zabudowy
mieszkaniowej w miejscowościach położonych w strefie podmiejskiej, a także innych
miejscowościach strefy. Ze względu na brak wystarczającej powierzchni terenów mieszkaniowych
na obszarze miasta Bartoszyce, ludność miejska będzie prawdopodobnie lokalizować swoje domy
na terenie gminy.
Strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji utworzona jest na południe od granic miasta do
linii projektowanych wariantów obwodnicy miasta Bartoszyce. Jej powstanie związane jest ze
wzmożonym ruchem budowlanym i inwestycyjnym w tej części gminy. W obszarze tym planuje
się rozwój funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowo-składowej
(w tym lokalizację wielkopowierzchniowych obiektów handlowych) o zwiększonym stopniu
10
uciążliwości a także mieszkaniowej, w nawiązaniu do struktury miasta. W Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bartoszyce, stwierdzono, że: ”pod rozwój
działalności produkcyjnej oraz baz i innych jednostek gospodarczych wyznacza się tereny
położone w południowo-wschodniej części miasta w powiązaniu z terenami gminy Bartoszyce
w kierunku miejscowości Sędławki.” W strefie C przewiduje się utrzymanie i rozwój istniejącej
w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej. Rozwój usług turystycznych (w tym
usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, zachowanie zakładu utylizacji odpadów
pozwierzęcych w Perkujkach oraz budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych
nr 51 i 57, w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce.
Można założyć, że powstanie takiego obszaru pociągnie za sobą kolejne inwestycje i pobudzi
ogólny rozwój całego regionu. Ze względu na niekorzystną sytuację na rynku pracy, założenie
strefy może stanowić szczególny priorytet w pracy samorządu. W ramach strefy C dopuszcza się
realizację odnawialnych źródeł energii poprzedzonych monitoringiem środowiska, tak jak w strefie
B. Najlepszym rozwiązaniem byłoby, aby rozwój zabudowy w strefie C kształtowany był
w oparciu o plany miejscowe. W ramach Strefy C nie wskazane są zalesienia gruntów.
W ramach wszystkich stref planuje się również rozwój terenów związanych z turystyką i rekreacją.
Dotyczy to budowy zarówno obiektów turystycznych, jak też infrastruktury towarzyszącej, m.in.:
pola golfowe, stadniny koni, tory crossowe, szlaki narciarskie i inne. Zapewni to wypoczynek
sezonowy i całoroczny na terenie gminy. Ponadto bogate zaplecze turystyczne umożliwi
uprawianie turystyki kwalifikowanej i krajoznawczej obejmującej między innymi: wędkarstwo,
myślistwo, wędrówki piesze, rowerowe i konne na wyznaczonych szlakach. Do obszarów już
ukierunkowanych na rozwój turystyki i rekreacji są okolice jeziora Kinkajmskiego, gdzie gmina
posiada uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dający możliwość
lokowania zabudowy rekreacji indywidualnej, pól namiotowych oraz zabudowy związanej
z rekreacją zbiorową dla mieszkańców gminy.
Bez względu na wybrany wariant obwodnicy, przebiegać będzie ona zarówno przez strefy
A, B i C. W związku z powyższym w strefie obwodnicy przewiduje się lokalizację zabudowy
usługowej oraz związanej z obsługą podróżnych.
Biorąc pod uwagę podział gminy na strefy w związku z różnorodnością uwarunkowań w ramach
tych stref określa się:

obszar rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej – należy przez to rozumieć obszar, na
którym przewiduje się uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej i usługowej oraz jej rozwój
wraz z infrastrukturą techniczną. Obszar stanowiący kontynuację dotychczas ukształtowanej
struktury urbanistycznej;
11
▪
obszar kontynuacji zabudowy w funkcji produkcyjno-usługowej – obejmuje obszary
zainwestowane w niewielkim stopniu bądź niezainwestowane, przeznaczone do rozwoju
funkcji produkcyjno-usługowej o zwiększonym stopniu uciążliwości.
II.
Kierunki i wskaźniki dotyczące zagospodarowania oraz użytkowania
terenów, w tym tereny wyłączone spod zabudowy
W Studium proponuje się następujące wskaźniki dotyczące projektowanej zabudowy na
terenach gminy Bartoszyce:

wielkość nowo projektowanych działek budowlanych w zabudowie mieszkaniowej
jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej nie powinna być mniejsza niż 800 m 2, przy
powierzchni terenu czynnego biologicznie minimum odpowiednio 50% i 70%,

wielkość nowo projektowanych działek w zabudowie zagrodowej wynikać powinna
z planowanych kierunków produkcji rolniczej,
Określone powierzchnie należy traktować jako minimalne, z możliwością odstępstwa
w przypadku ograniczeń fizjograficznych lub własnościowych.
W lokalizacji nowej zabudowy należy uwzględnić sąsiedztwo obiektów zabytkowych tak, by nowe
budynki nie były sytuowane w sposób degradujący zabudowę zabytkową.
2.1 Tereny proponowane do objęcia ograniczeniem i zakazem
zabudowy
Zakazem zabudowy są objęte tereny na podstawie przepisów odrębnych.
Tereny objęte ograniczeniami zabudowy wynikającymi z przepisów odrębnych:

Obszary NATURA 2000,

OSOP "Ostoja Warmińska” PLB 280015,

SOOS „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika” PLH280047,
Na podstawie przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych ograniczeniem
zabudowy objęte są grunty rolne stanowiące użytki rolne I-III klasy bonitacyjnej oraz grunty leśne.
Przeznaczanie tych gruntów na cele nierolnicze i nieleśne, a także torfów oraz gruntów
użytkowanych w intensywnej produkcji rolnej następować powinno wyłącznie w uzasadnionych
przypadkach.
III.
Obszary oraz zasady ochrony środowiska i jego zasobów, ochrony przyrody,
krajobrazu kulturowego i uzdrowisk
12
3.1 Obszary objęte prawnymi formami ochrony przyrody
Na obszarze gminy Bartoszyce znajdują się tereny objęte prawnymi formami ochrony
przyrody. Obszary te podlegają specjalnym zasadom użytkowania. Do obszarów takich na terenie
gminy Bartoszyce należą:


obszary chronionego krajobrazu:
−
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny,
−
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy.
obszary Natura 2000:
− OSOP "Ostoja Warmińska” PLB 280015,
− SOOS „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika” PLH280047.

użytki ekologiczne:
−
„Rosiczka
koło
Węgoryt”
-
torfowisko
z
rzadkimi
gatunkami
roślin
Żydowa”
-
torfowisko
z
rzadkimi
gatunkami
roślin
torfowiskowych,
−
„Rosiczka
koło
torfowiskowych,

−
torfowisko źródliskowe „Sokolica”,
−
torfowisko źródliskowe „Spurgle”.
pomniki przyrody:
−
52 dęby szypułkowe (Quercus robur),
−
34 lipy drobnolistne (Tilia cordata),
−
5 brzóz brodawkowatych (Betula pendula),
−
3 modrzewie europejskie (Larix decidua),
−
1 daglezja zielona (Pseudotsuga menziesii),
−
1 buk pospolity odmiana czerwonolistna (Fagus sylvatica subsp. Purpurea),
−
1 głaz - różowy granit grubokrystaliczny.
Dla wyżej wymienionych obszarów wyznaczone zostały zasady użytkowania oraz zakres ochrony.
Obszary Chronionego Krajobrazu - na obszarach chronionego krajobrazu obowiązują
ograniczenia zgodnie z aktualnie obowiązującymi przepisami je powołującymi.
Obszary Natura 2000 - na obszarach objętych siecią NATURA 2000 zabrania się podejmowania
działań mogących w istotny sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków
roślin i zwierząt, a także działań mogących wpłynąć negatywnie na gatunki wchodzące w skład
13
obszaru objętego siecią NATURA 2000. Ochronę tych obszarów regulują przepisy o ochronie
przyrody.
Pomniki przyrody i użytki ekologiczne - w stosunku do pomników przyrody i użytków
ekologicznych obowiązują ograniczenia wynikające z przepisów je powołujących.
III.2 Obszary objęte innymi prawnymi formami ochrony
III.2.1 Z tytułu przepisów prawa – Ustawa o ochronie
gruntów rolnych i leśnych
Lasy ochronne - podlegają ochronie na podstawie przepisów ustawy o lasach. Chronione są ze
względu na pełnioną funkcję (lasy glebochronne, wodochronne, stanowiące drzewostany nasienne).
Status lasów ochronnych wyklucza prowadzenie na ich obszarze produkcyjnej działalności leśnej.
Grunty rolne stanowiące użytki rolne klas I- III zwartych kompleksów – najbardziej urodzajne
gleby w gminie - wskazane użytkowanie rolnicze. Zmiana przeznaczenia powinna nastąpić tylko
w wyjątkowym przypadku. Stosownie do przepisów ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych
wymagana jest zgoda na zmianę przeznaczenia właściwego ministra dla obszaru o zwartej
powierzchni powyżej 0,5 ha.
Trwałe użytki zielone wykształcone na glebach pochodzenia organicznego - tereny te wymagają na
ogół okresowej regulacji stosunków wodnych. Należy unikać melioracji polegających tylko na
odwadnianiu. Wskazane użytkowanie rolnicze. Zmiany przeznaczenia należy dokonywać tylko
w uzasadnionych przypadkach.
III.2.2 Z tytułu przepisów prawa – Ustawa prawo wodne
Obszary bezpośredniego zagrożenia powodziowego wodami rzeki Łyny - na obszarze
bezpośredniego zagrożenia powodzią zgodnie z przepisami ustawy Prawo Wodne, zakazuje się
wykonywania urządzeń wodnych i wznoszenia obiektów budowlanych, sadzenia drzew lub
krzewów, z wyjątkiem plantacji wiklinowych na potrzeby regulacji wód lub służącej do
wzmacniania brzegów, obwałowań lub odsypisk, zmiany ukształtowania terenu, składowania
materiałów oraz wykonywania innych robót, z wyjątkiem robót związanych z regulacją lub
utrzymywaniem wód oraz brzegów a także utrzymywaniem lub odbudową, rozbudową lub
przebudową wałów przeciwpowodziowych wraz z ich infrastrukturą. Jeżeli nie utrudni to ochrony
przed powodzią, dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej może w drodze decyzji zwolnić
od zakazów wymienionych powyżej.
14
GZWP 205 Subzbiornik „Warmia” - obszar objęty strefą wysokiej ochrony. Organizowanie
gospodarki ściekowej w sposób, który może spowodować przedostawanie się ścieków w grunt,
powinno się poprzedzić badaniami geologicznymi z oceną wpływu na wody podziemne. Wymaga
się ustalenia właściwych zasad nawożenia gleb i stosowania odpowiednich środków ochrony
roślin. Istnieją ograniczenia dla lokalizacji inwestycji mogących negatywnie oddziaływać na jakość
wód podziemnych (potrzeba stosowania warstw izolacyjnych).
III.3 Obszary wskazane do objęcia prawnymi formami ochrony
przyrody
Obecnie na terenie gminy Bartoszyce nie przewiduje się obejmowania nowych obszarów
prawnymi formami ochrony przyrody.
IV.
Obszary i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury
współczesnej
IV.1
Obiekty nieruchome wpisane do rejestru zabytków oraz
wojewódzkiej ewidencji zabytków w tym stanowiska
archeologiczne
Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się 48 obiektów ujętych w rejestrze zabytków oraz
222 obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków.
Rejestr zabytków z terenu gminy obejmuje również 8 stanowisk archeologicznych. Oprócz
stanowisk ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków gmina posiada 226
stanowisk archeologicznych nie ujętych w rejestrze. Tak duża liczba stanowisk świadczy o dużym
znaczeniu archeologicznym tego regionu.
Zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, zabytki podlegają
ochronie prawnej.
W odniesieniu do zabytków wpisanych do rejestru, w tym zabytków archeologicznych,
ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami wymaga uzyskania pozwolenia
wojewódzkiego konserwatora zabytków w przypadku:

prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych,

wykonywania robót budowlanych w otoczeniu zabytku,

prowadzenia badań konserwatorskich,

prowadzenia badań architektonicznych,

przemieszczania zabytku nieruchomego,

dokonywania podziału zabytku nieruchomego,
15

zmiany przeznaczenia zabytku lub sposobu korzystania z tego zabytku,

umieszczania na zabytku urządzeń technicznych, tablic, reklam oraz napisów,
z wyłączeniem tablic informujących, iż dany obiekt jest zabytkowy,

podejmowania innych działań, które mogłyby prowadzić do naruszenia substancji lub
zmiany wyglądu zabytku,

poszukiwania ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych, w tym zabytków
archeologicznych, przy użyciu wszelkiego rodzaju urządzeń elektronicznych i technicznych
oraz sprzętu do nurkowania.
IV.2
Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami
Ochrona zabytków, dawnych materialnych i niematerialnych dóbr kultury jest
obowiązkiem konstytucyjnym Państwa. W myśl art. 5 Konstytucji RP „Rzeczpospolita Polska (...)
strzeże dziedzictwa narodowego (...). Istotnym elementem tego dziedzictwa są zabytki, które
w swych niematerialnych wartościach są dobrem wspólnym. Art. 82 Konstytucji wskazuje, iż
„obowiązkiem Obywatela (...) jest troska o dobro wspólne”. Głównym aktem prawnym
regulującym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce jest ustawa o ochronie zabytków
i opiece nad zabytkami.
Wykonywanie zadań w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym zadaniem
samorządów. W ustawie o samorządzie gminnym zostały określone zadania własne gminy:
„zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności
zadania własne obejmują sprawy (...) kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami”.
Na terenie gminy oprócz zabytków ujętych w rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora
Zabytków, istnieją obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Gmina Bartoszyce jest
obecnie w trakcie opracowywania Gminnej ewidencji zabytków oraz Programu opieki nad
zabytkami. Posiadanie przez gminę w/w opracowań, jest niezmiernie ważne dla zachowania
wartości kulturowej obiektów dotąd nieujętych w ewidencji zabytków.
Opieka nad zabytkiem znajdującym się w wojewódzkiej oraz gminnej ewidencji zabytków
spoczywa na jego właścicielu lub posiadaczu i polega, w szczególności, na zapewnieniu
warunków:
1. naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2. prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku;
3. zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
4. korzystania z zabytku w sposób zapewniający trwałe zachowanie jego wartości;
16
5. popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii
i kultury.
Ubiegać się o dofinansowanie prac archeologicznych, konserwatorskich, restauratorskich lub robót
budowlanych może właściciel lub zarządca jedynie zabytku wpisanego do rejestru (dotyczy to
również stanowiska archeologicznego).
Po stronie organów administracji publicznej ochrona zabytków polega na podejmowaniu działań
mających na celu:
1. zapewnienie warunków prawnych, organizacyjnych i finansowych umożliwiających trwałe
zachowanie zabytków oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;
2. zapobieganie zagrożeniom mogącym spowodować uszczerbek dla wartości zabytków;
3. udaremnianie niszczenia i niewłaściwego korzystania z zabytków;
4. przeciwdziałanie kradzieży, zaginięciu lub nielegalnemu wywozowi zabytków za granicę;
5. kontrolę stanu zachowania i przeznaczenia zabytków;
6. uwzględnianie zadań ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz
przy kształtowaniu środowiska.
IV.3
Kierunki i zasady ochrony dziedzictwa kulturowego
IV.3.1 Zasoby dziedzictwa kulturowego i podstawowy cel ich
ochrony
Zasoby dziedzictwa kulturowego rozumiane jako trwałe elementy zagospodarowania
obszaru, a także struktury przestrzenne o walorach historycznych, zabytkowych, estetycznych czy
artystycznych, są jednym z komponentów współtworzących środowisko antropogeniczne.
Stanowią istotny element tożsamości świadczący o ciągłości działalności i dorobku społeczności
lokalnej.
Na terenie gminy znajduje się wiele interesujących obiektów zabytkowych. W związku
z powyższym i po rozpoznaniu uwarunkowań z zakresu ochrony dóbr kultury, podstawowym
celem polityki przestrzennej władz gminy w tej dziedzinie powinna być ochrona oraz racjonalne
wykorzystanie zasobów dziedzictwa kulturowego, a także kreowanie nowych wartości.
Najpełniejszą ochronę obiektów dziedzictwa kulturowego przed naturalnym niszczeniem,
dewastacją przez człowieka poprzez wykorzystywanie na nieodpowiednie cele lub obudowywanie
innymi obiektami, biorąc pod uwagę otoczenie zabytku, można uzyskać poprzez sporządzanie
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
17
IV.3.2 Rodzaje obiektów chronionych w gminie i zasady
ochrony konserwatorskiej
Na terenie gminy znajdują się następujące grupy obiektów podlegające ochronie
konserwatorskiej:
1)
obiekty zabytkowe wpisane do rejestru zabytków objęte ścisłą ochroną konserwatorską,
która polega na ich zachowaniu i konserwacji, wszelkie prace przy obiektach i na terenach
zabytkowych oraz w ich bezpośrednim otoczeniu mogą być prowadzone tylko za zgodą
służb konserwatorskich,
2)
pozostałe obiekty zabytkowe, w tym zabytkowe założenia zespołów folwarcznych, parków
dworskich pałaców i parków oraz cmentarze,
3)
zabytki archeologiczne objęte ścisłą ochroną konserwatorską, która polega na zakazie
prowadzenia na terenie zabytku wszelkiej działalności inwestycyjnej nie związanej z jego
rewaloryzacją,
4)
stanowiska archeologiczne objęte obserwacją archeologiczną. Wszelka działalność
inwestycyjna na ich terenie może być prowadzona zgodnie z przepisami odrębnymi pod
nadzorem archeologiczno - konserwatorskim. W przypadku stwierdzenia reliktów
archeologicznych prace winny być przerwane, a teren udostępniony do badań
archeologicznych, których wyniki zadecydują o możliwości ich kontynuowania.
1. Ochrona obiektów zabytkowych powinna polegać na:
niedokonywaniu zmian mogących doprowadzić do utraty wartości zabytkowej, z wyłączeniem
prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach.
2.
Ochrona zabytkowych założeń zespołów folwarcznych, pałaców, parków dworskich
i parków powinna polegać na:
-
zachowaniu i restauracji zespołów folwarcznych i pałaców oraz zabudowy podworskiej,
-
restauracji i rekonstrukcji elementów zabytkowych układu terenu: układu komunikacyjnego,
podziału funkcjonalno-przestrzennego, osi kompozycyjnych
i widokowych, cieków
i zbiorników wodnych,
-
zachowaniu i konserwacji starodrzewu,
-
usunięciu elementów zniekształcających kompozycję zieleni (np. samosiewów) i odtworzeniu
elementów zniszczonych (uzupełnianie nasadzeń),
-
zakazie lokalizowania na terenie założenia nowych inwestycji o charakterze uciążliwym mogącym przyczynić się do zniszczenia zabytku, a także obiektów zasłaniających widok na
zabytek, czy też dysharmonizujących z jego elementami,
3.
Ochrona cmentarzy powinna polegać na:
18
-
zachowaniu i konserwacji historycznych elementów ukształtowania terenu cmentarzy
(nasypy, wały, układ alejowy, układ kwater i mogił),
-
zachowaniu i konserwacji starodrzewu,
-
zachowaniu i konserwacji zabytkowych nagrobków, krzyży oraz innych elementów małej
architektury (ogrodzenia, bramy),
-
usuwaniu elementów zniekształcających (np. samosiewy, wysypiska śmieci, wyrobiska),
-
zakazie lokalizowania w ich bezpośrednim sąsiedztwie działalności o uciążliwym charakterze
oraz obiektów zasłaniających widok na cmentarz, czy też dysharmonizujących przestrzennie
i kompozycyjnie z ich elementami.
4.
Kierunki ochrony dóbr kultury i stanowisk archeologicznych
-
wprowadzanie do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego stosownych ustaleń
uzgodnionych ze służbami ochrony zabytków,
-
ustalanie sposobu – uzgodnionego ze służbami archeologicznymi - postępowania przy
przeznaczaniu, w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, terenów ze
stanowiskami archeologicznymi na cele budowlane,
5.
-
Realizacja kierunków będzie się odbywać poprzez:
spełnianie wymagań ochrony zasobów dziedzictwa kulturowego na podstawie przepisów
odrębnych,
-
realizowanie ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,
-
ewentualne wykonanie przed rozbiórką obiektów o wartościach historyczno-kulturowych
podstawowej dokumentacji historycznej zgodnie z przepisami odrębnymi.
6.
Tworzenie nowych wartości kulturowych powinno odbywać się poprzez:
-
przebudowę obiektów lub ich zespołów o obcych dla krajobrazu, otoczenia i tradycji formach,
-
dostosowanie i zharmonizowanie form zabudowy i sposobu zagospodarowania przestrzeni
z otaczającym krajobrazem i otaczającą zabudową poprzez odpowiednie ustalenia
w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego,
V.
Granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych
W granicach administracyjnych gminy Bartoszyce terenem zamkniętym w rozumieniu
przepisów prawa geodezyjnego i kartograficznego na dzień sporządzania Studium jest obszar
działek ewidencyjnych nr: 4, 65, 72 położonych w obrębie Połęcze
VI.
Obiekty lub obszary, dla których wyznacza się w złożu kopaliny filar ochronny
W gminie Bartoszyce nie występują obiekty i obszary, dla których wyznacza się w złożu
kopaliny filar ochronny.
19
VII.
Obszary pomników zagłady i ich stref ochronnych oraz obowiązujące na nich
ograniczenia prowadzenia działalności gospodarczej, zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 7 maja 1999r. o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów
zagłady (Dz. U. Nr 41, poz. 412 )
Na terenie gminy Bartoszyce nie występują pomniki zagłady i ich strefy ochronne
w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady.
VIII.
Kierunki i zasady kształtowania rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
Kształtowanie leśnej i rolniczej przestrzeni produkcyjnej powinno odbywać się z należytą
uwagą. Gmina charakteryzuje się bowiem niedużym udziałem gruntów leśnych, które stanowią ok.
17, 67% jej powierzchni. Wskaźnik lesistości w województwie warmińsko-mazurskim wynosi
30,0% i jest wyższy od średniego krajowego (28,8%).
Niski poziom zalesienia gminy Bartoszyce jest skutkiem dominacji obszarów
wysoczyznowych,
o względnie dobrych warunkach glebowych, predysponowanych
do
użytkowania rolniczego.
Na obszarach leśnych gminy zagospodarowanie terenu odbywa się na podstawie przepisów ustawy
o lasach. Na zalesienia gruntów rolnych należy przeznaczyć tereny w obszarze gminy,
wnioskowane przez ich właścicieli w trybie przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów
zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy
finansowej na zalesianie gruntów rolnych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich, o ile
zalesienia w/w terenów nie są sprzeczne z przepisami o lasach. Zalesieniu mogą również podlegać
nieurodzajne gleby użytków rolnych, na których ze względu na niekorzystne uwarunkowania
przyrodnicze oraz erozję, produkcja rolnicza jest nieopłacalna. Ich położenie w bezpośrednim
sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych dodatkowo pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów
ekologicznych.
Na terenie gminy pożądana jest regulacja granicy rolno-leśnej i uzupełnienie jej o nowe
zalesienia. Prowadzone działania powinny być realizowane przy współpracy organów gminnych
oraz jednostek prowadzących gospodarkę leśną na terenie gminy.
Grunty orne na terenie gminy zajmują 76, 24% powierzchni ogólnej użytków rolnych.
Nieracjonalne i nieuzasadnione przeznaczanie terenów rolnych pod zalesienia w znacznym stopniu
ograniczy produkcyjną przestrzeń rolniczą.
W odniesieniu do przestrzeni rolniczej postuluje się o utrzymanie dotychczasowych kierunków
użytkowania:
20

grunty orne - rolnicze wykorzystanie nastawione na uprawy zbożowe,

łąki i pastwiska - rolnicze wykorzystanie – pozyskiwanie surowców roślinnych dla
hodowli zwierzęcej, wypas zwierząt.
Należy zwrócić uwagę na nadmierne zakwaszenie gleb, które jest podstawowym
czynnikiem ich degradacji chemicznej. Powoduje ono wzrost toksycznego dla roślin glinu
i manganu oraz zubożenie gleb w magnez. Dodatkowo doprowadza to do zachwiania równowagi
jonowej w środowisku glebowym. Negatywne skutki zakwaszenia gleby wpływają na produkcję
roślinną, dlatego też wapnowanie powinno stać się priorytetem w proekologicznej produkcji rolnej.
Racjonalne nawożenie doprowadzi do wykształcenia optymalnego dla roślin odczynu gleby.
W zestawieniu ze sprzyjającymi warunkami klimatycznymi i stosunkowo dobrymi
glebami, uwarunkowania do rozwoju rolnictwa w gminie uznać można za korzystne.
W obecnych czasach coraz większą rolę przywiązuje się do rolnictwa ekologicznego. Gmina
Bartoszyce posiada duże predyspozycje dla rozwoju tego typu rolnictwa.
IX.
Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi i osuwania mas ziemnych
IX . 1
Obszary zagrożenia powodziowego
W granicach administracyjnych gminy występują obszary bezpośredniego zagrożenia
powodziowego. Zidentyfikowane zostały obszary zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda
100 – i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary zagrożenia powodziowego występują wzdłuż rzeki.
Najbardziej narażone obszary powodzią znajdują się na wschód od miejscowości Bartoszyce.
Potencjalne niebezpieczeństwo zalania tych terenów nasila się w okresie występowania pokrywy
lodowej oraz w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie się zatorów lodowych.
Początek zjawisk lodowych na Łynie ma miejsce w miesiącach listopad – grudzień a ich natężenie
jest notowane w lutym i marcu.
IX . 2
Obszary osuwiskowe
W latach 2015-2016 na terenie gminy Bartoszyce będą prowadzone prace w ramach
projektu Systemy Osłony Przeciwosuwiskowej, którego celem jest udokumentowanie i oznaczenie
na mapie w skali 1: 10000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami
masowymi w Polsce. Obszar gminy Bartoszyce narażony jest na erozję w niewielkim stopniu.
Jedynymi obszarami o predyspozycjach erozyjnych są zbocza doliny rzeki Łyny narażone na
ingerencję wody. W wyniku przeprowadzonej w latach 1968-1970 inwentaryzacji osuwisk oraz
prac dokonanych w latach 2003-2004 przez pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej
w Krakowie - na obszarze gminy Bartoszyce zidentyfikowano 45 osuwisk.
21
Na terenach zagrożonych osuwaniem się mas ziemnych należy w maksymalnym stopniu
ograniczyć lub wyeliminować lokalizację budynków i budowli. W zagospodarowaniu terenu
należy wprowadzić zadrzewienia stabilizujące grunty narażone na procesy osuwiskowe.
X.
Obszary, na których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego
znaczeniu lokalnym
o
Inwestycje celu publicznego o znaczeniu lokalnym opracowane zostały w oparciu o Wykaz
inwestycji i wieloletnich programów inwestycyjnych 2010-2012 (Załącznik nr 3, 3a do Uchwały
Nr XLI/299/2009 Rady Gminy Bartoszyce z dnia 18 grudnia 2009 r.).
Realizacja inwestycji celu publicznego o znaczeniu lokalnym określonych w studium stanowi
zadania własne gminy. Zadania te powinny być finansowane ze środków budżetu gminy, Unii
Europejskiej oraz ze źródeł zagranicznych i innych.
Do zadań tych w szczególności należą:

Budowa sieci wodociągowej Krawczyki kol. - zrealizowano

Wyposażenie placu zabaw w Wojtkowie, Kosach, Dąbrowie - zrealizowano

Budowa placów zabaw („Radosna Szkoła”) Bezledy, Sokolica, Wojciechy - zrealizowano

Budowa oświetlenia drogowego w Sokolicy kol., Łoskajmach - zrealizowano

Budowa kanalizacji sanitarnej z Galin do Bartoszyc – etap I Osieka – Bartoszyce

Infrastrukturalne uzbrojenie terenu zabudowy mieszkaniowej w Wawrzynach

Budowa sieci wodociągowej łączącej miejscowości: Kiersity, Wyręba, Rodnowo, Tolko zrealizowano

Likwidacja SUW w Wyrębie i Rodnowie - zrealizowano

Modernizacja SUW w Tolko z budową zbiorników wyrównawczych

Budowa sieci wodociągowej Dąbrowa kol. - zrealizowano

Sieć wodociągowa Leginy – Dąbrowa kol. – Falczewo - zrealizowano

Sieć wodociągowa Solno – Piersele z likwidacją hydroforni w Solnie

Połączenie wodociągu Borki – Wojciechy z wyłączeniem SUW w Wojciechach

Połączenie wodociągu Wojciechy – Wargielity z wyłączeniem SUW w Wajsnorach

Kanalizacja sanitarna grawitacyjno – tłoczna Kosy – Kinkajmy

Kanalizacja sanitarna grawitacyjno – tłoczna Dąbrowa – Bartoszyce

Sieć wodociągowa Zawiersze kol.

Kanalizacja sanitarna Sędławki – Bartoszyce

Modernizacja ciągów pieszych w Sokolicy, Kinkajmach, Dąbrowie - zrealizowano

Modernizacja drogi gminnej w Ciemnej Woli - zrealizowano
22

Modernizacja drogi Żydowo – Zawiersze

i inne.
XI.
Obszary, dla których rozmieszczone będą inwestycje celu publicznego
o znaczeniu ponadlokalnym, zgodnie z ustaleniami planu zagospodarowania
przestrzennego województwa i ustaleniami programów, o których mowa
w art. 48 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
X I. 1
Zadania rządowe stanowiące inwestycje celu publicznego
o znaczeniu ponadlokalnym
Na terenie gminy Bartoszyce nie występują zadania rządowe stanowiące inwestycje
ponadlokalnych celów publicznych, znajdujące się w rejestrze programów rządowych, o których
mowa w przepisach ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
X I. 2
Zadania
stanowiące
inwestycje
celu
publicznego
o znaczeniu wojewódzkim – Plan zagospodarowania
przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego
Inwestycje celu publicznego o znaczeniu wojewódzkim umieszczone zostały w Planie
Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego i przedstawione
w tabeli poniżej:
Tab. 1. Wykaz inwestycji ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu wojewódzkim
Lp.
Nazwa zadania
Transport
1.
Modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa–Bezledy –Olsztyn, z czego na
terenie gminy (granica państwa–Bezledy –Bartoszyce-Osieka-granica gminy ) do parametrów klasy
GP — budowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce, Rogóż, Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto,
Smolajny, Barcikowo, Kabikiejmy, Spręcowo, Dywity, z czego na terenie gminy miejscowości Bezledy
i Bartoszyce
Nazwa dokumentu zawierającego zadanie: Strategia utrzymania i rozwoju sieci dróg krajowych do
2015 r.
Infrastruktura techniczna
2.
Budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: Lidzbark Warmiński–Bartoszyce DN 200;
Budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: budowa gazociągu DN 100 do Sępopola z
istniejącego gazociągu DN 200 Bartoszyce–Kętrzyn
Nazwa dokumentu zawierającego zadanie: Perspektywiczne plany rozwoju Polskiego Górnictwa
Naftowego i Gazownictwa S.A. w Warszawie.
Poprawa powiązań komunikacyjnych z krajem i Europą przez rozbudowę i modernizację nadrzędnych
systemów transportowych i przejść granicznych
23
Modernizacja systemów transportowych podstawowych dla funkcjonowania województwa
4.
Modernizacja drogi krajowej nr 57: Bartoszyce–Biskupiec–Szczytno–Pułtusk do parametrów klasy G,
z czego na terenie gminy Bartoszyce–Minty-Galiny- granica gminy
5.
Modernizacja niżej wymienionych dróg wojewódzkich układu podstawowego do parametrów
technicznych klasy G:
- nr 512 Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce , z czego na terenie gminy: Bartoszyce-SpytajnyTolko-Wojciechy-granica gminy;
- nr 592 Bartoszyce – Korsze, z czego na terenie gminy: Bartoszyce –Kinkajmy-Maszewy-Łabędnikgranica gminy.
6.
Modernizacja linii kolejowej II-rzędnej: Korsze –Głomno
7.
Modernizacja linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – Kaliningrad
8.
Rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych – Bezledy
9.
Rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych – Głomno
Zachowanie równowagi przyrodniczej w środowisku naturalnym
10.
Utrzymanie w sprawności systemów melioracyjnych – gmina Bartoszyce
Zadania rządowe wpisane do wojewódzkiego rejestru
11.
Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna– Bezledy
12.
Budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie– Ardapy i Szylina
Źródło: Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko - Mazurskiego
X I. 3
Zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu
powiatowym – Program Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego,
Strategia
Zrównoważonego
Rozwoju
Powiatu
Bartoszyckiego
Zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym ujęte w Programie
Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2007 – 2013:

przebudowa drogi powiatowej nr 26 323 Witki – Sępopol, z czego na terenie gminy Witki
– granica gminy;

przebudowa drogi powiatowej nr 26 339 Piasek – Kicina, z czego na terenie gminy od jej
granic do miejscowości Kicina;

wykonanie warstw ścieralnych na drogach powiatowych
−
nr 26 311 Bezledy – Piasek, z czego na terenie gminy na odc. Bezledy – granica
gminy,
−
nr 26 342 Galiny – Maszewy
−
nr 26 343 Kosy – Bajdyty
24
−
nr 26 322 Bartoszyce – Wirwilty – Sępopol, z czego na terenie gminy na odc.
Bartoszyce – Wirwilty – granica gminy,
−
nr 26 317 Bartoszyce – Dąbrowa – Kiertyny na odc. Bartoszyce – Nalikajmy
Natomiast zadania ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym ujęte
w Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego – zakres na lata 2010 – 2015
przedstawia tabela poniżej:
Tab. 2. Wykaz inwestycji ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym
Lp.
zadanie
Świadomość ekologiczna społeczeństwa
1.
Zaleca się promocję i ochronę bocianiego szlaku.
Zagrożenia środowiska
1.
Wskazuje się ograniczenie zjawiska „dzikiego” składowania
odpadów.
2.
Proponuje się uporządkowanie gospodarki wodno – ściekowej.
Podmiot odpowiedzialny
gmina, właściciele ośrodków
wypoczynkowych,
gospodarstwa agroturystyczne
gmina
gmina, użytkownicy
i właściciele obiektów
Obszary zieleni
1.
Rozważa się zalesienie gruntów niewykorzystywanych rolniczo.
właściciele gruntów,
nadleśnictwa
2.
Sugeruje się dbałość oraz zwiększenie obszarów zieleni urządzonej.
gmina, właściciele gruntów
Rozwój gospodarczy
1.
Zaleca się tworzenie warunków do rozwoju turystyki oraz wspieranie
rozwoju usług turystycznych i agroturystycznych, w szczególności
w zakresie:
• szlaków turystycznych
• budowy infrastruktury turystycznej nad rzeką Łyną i
jeziorem Kinkajmy
gmina, inwestorzy
2.
W zakresie rozbudowy infrastruktury zaleca się wspieranie działań
związanych z:
• budową elektrowni wodnych na rzece Łynie,
• modernizacją dróg gminnych, powiatowych i wojewódzkich
• zwodociągowaniem wsi
• budową obwodnicy miasta Bartoszyce
• rozbudową kanalizacji sanitarnej
W zakresie tworzenia warunków do rozwoju przedsiębiorczości:
gmina, inwestorzy
3.
•
gmina, inwestorzy
rozwój wymiany gospodarczej z Obwodem
Kaliningradzkim i krajami nadbałtyckimi
Problemy socjalne
1.
Proponuje się rozwój budownictwa socjalnego
gmina, Towarzystwa
Budownictwa Społecznego
Wsie i zagrody
25
1.
Sugeruje się likwidację szpecących obiektów gospodarczych i
ogrodzeń oraz poprawę estetyki obejść, mieszkań i otoczenia –
organizowanie konkursów itp.
gmina
Źródło: opracowanie własne na podstawie Strategii Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego.
XII.
Obszary, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego na podstawie przepisów odrębnych, w tym
obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości, a także
obszary rozmieszczenia obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej
2000 m2 oraz obszary przestrzeni publicznej
X I I. 1
Obszary, dla których wskazane jest sporządzenie
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na
podstawie przepisów odrębnych
Na terenie gminy istotne będzie sporządzenie miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego dla dalszego prawidłowego rozwoju gminy. Miejscem najbardziej wymagającym
uporządkowania planem są obrzeża miasta Bartoszyce. Gmina zakłada tam intensywny rozwój
przemysłu, handlu, ale także mieszkalnictwa. Obrazują to zaproponowane przez studium Strefy
A, B i C. Dla zachowania ładu przestrzennego, który mógłby zostać zburzony nieprzemyślaną
lokalizacją
w/w
funkcji
zagospodarowania
zabudowy,
przestrzennego.
stosowne
Miejscowe
jest
plany
sporządzenie
miejscowych
zagospodarowania
planów
przestrzennego
rozstrzygną również o położeniu wielkopowierzchniowych obiektów handlowych. Pozwoli to już
na etapie prac projektowych rozstrzygnąć ewentualne spory, co do miejsca oraz zasadności ich
lokalizacji. Dla obszarów, na których rozmieszczone będą urządzenia wytwarzające energię
z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW ustala się obowiązek sporządzenia
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
X I I. 2
Obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału
nieruchomości
Do czasu opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na terenie
gminy Bartoszyce nie wyznacza się obszarów wymagających scaleń i podziału nieruchomości na
podstawie przepisów odrębnych.
X I I. 3
Obszary
rozmieszczenia
obiektów
o powierzchni sprzedaży powyżej 2000 m 2
handlowych
Na terenie gminy Bartoszyce nie ma obiektów handlowych o powierzchni sprzedaży
przekraczającej 2000 m2, jednak planuje się ich budowę w strefie C.
26
X I I. 4
Obszary przestrzeni publicznej
Obszarami przestrzeni publicznej są obszary o wyjątkowym znaczeniu dla zaspokojenia
potrzeb mieszkańców, poprawy jakości życia, sprzyjające nawiązywaniu kontaktów społecznych
ze względu na ich położenie i cechy funkcjonalno – przestrzenne. Zaliczane są do nich m.in.: parki,
skwery, boiska itd. Gmina Bartoszyce powinna inwestować w takie przestrzenie. Docelowo
należałoby stworzyć przestrzenie publiczne we wszystkich miejscowościach sołeckich.
X I I. 5
Obszary, dla których gmina zamierza sporządzić
miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego
Gmina zamierza sporządzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego dla obszaru
przemysłowo-usługowego w miejscowości Sędławki oraz dla obszarów, na których rozmieszczone
będą urządzenia wytwarzające energię z odnawialnych źródeł energii o mocy przekraczającej 100
kW, w obrębach geodezyjnych: Kosy, Gromki, Króle, Ciemna Wola, Węgoryty. Pozostałe plany
miejscowe będą sporządzane w miarę potrzeb.
XIII.
Obszary wymagające przekształceń, rehabilitacji lub rekultywacji
W studium nie wyznacza się obszarów wymagających przekształceń i rehabilitacji.
W miejscowościach Galiny i Rodnowo wyznacza się do rekultywacji obszary po „dzikich
wysypiskach odpadów”. Ważne dla gminy są miejsca po byłych państwowych gospodarstwach
rolnych, obecnie opustoszałe i popadające w ruinę. Rozwiązaniem dla nich jest przywrócenie
dawnej funkcji rolniczej lub w przypadku pojawienia się inwestorów zezwolenie na
przekształcenie w innym kierunku. Zapewni to miejsca pracy dla miejscowej ludności oraz pozwoli
na poprawę wyglądu estetycznego budynków i zagospodarowanie terenów przyległych.
W związku z powyższym zaleca się, aby tereny te poddać procesowi, który byłby związany
nie tylko z działaniami z zakresu budownictwa i planowania przestrzennego, ale również ekonomii
i polityki społecznej. Działania te doprowadziłyby do ożywienia, poprawy funkcjonalności,
estetyki, wygody użytkowania i jakości życia w rewitalizowanym miejscu.
Należy rozważyć nowe przeznaczenie dla opustoszałych zabudowań, wykorzystując je
także do celów muzealnych, turystycznych, rekreacyjnych, przemysłowych, przemysłowoskładowych itp. Taki proces przyczyniłby się do stworzenia nowych miejsc pracy, wywołałby
pozytywne skutki w zachowaniach ludności wsi, poprawiłby walory krajobrazowe gminy oraz
zapobiegłby dalszemu niszczeniu budynków. Należy zdegradowane budynki mieszkalne
wyremontować lub rozebrać (w sytuacji, gdy budynek nie jest zamieszkany a jego stan techniczny
nie nadaje się do zamieszkania).
27
W zakresie zmian społecznych proponuje się wsparcie byłym pracownikom PGR
w szczególności poprzez: organizację kolonii i obozów dla dzieci, programy aktywizujące,
stypendia socjalne, wyrównywanie szans dzieci i młodzieży poprzez dostęp do Internetu, pomocy
naukowych oraz służby medycznej. Jednak za najważniejsze wskazuje się stworzenie nowych
miejsc pracy bezrobotnym.
Problemem są opustoszałe siedliska rolnicze lub pozostałości po nich (fundamenty, fragmenty
zabudowań). Ich przeznaczenie pod tzw. nowe osadnictwo dla ludności z dużych miast przyczyni
się jednocześnie do ich rewitalizacji.
XIV.
Kierunki rozwoju systemów komunikacji i infrastruktury technicznej
X IV . 1
Układ drogowy
Obsługę komunikacyjną
gminy zapewniają drogi o następujących
parametrach
technicznych: główne (G), zbiorcze (Z), lokalne (L). Ze względu na klasyfikację administracyjną
na układ komunikacyjny gminy składają się drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne.
Podstawowym celem polityki rozwoju systemu komunikacji, opartym na strategii
zrównoważonego
rozwoju,
jest
stworzenie
warunków
dla
sprawnego,
bezpiecznego
i ekonomicznego przemieszczania się osób i towarów, z jednoczesnym ograniczeniem konfliktów
przestrzennych oraz uciążliwości dla środowiska.
Z uwagi na powyższe ważnym staje się:

usprawnienie funkcjonowania transportu przy rosnącej liczbie pojazdów,

skrócenie czasów przejazdu pomiędzy poszczególnymi miejscowościami,

poprawa bezpieczeństwa ruchu drogowego,

zapewnienie lepszych połączeń z drogami krajowymi, wojewódzkimi oraz pomiędzy
poszczególnymi miejscowościami,
W tym celu wydaje się niezbędne przeprowadzenie aktualizacji kategoryzacji dróg,
a w dalszej kolejności dokonanie prac dostosowujących je do wymogów klasy, do której zostaną
zakwalifikowane.
Do zadań z zakresu infrastruktury komunikacyjnej, które odegrają największą rolę
w realizacji polityki przestrzennej gminy Bartoszyce zalicza się realizację obwodnicy miasta
Bartoszyce.
Wykonanie obwodnicy miasta Bartoszyce przyczyni się do:

zmiany istniejącego układu dróg w gminie (kategorie, hierarchia i powiązania),

zwiększenia dostępności gminy i uruchomienia nowych terenów inwestycyjnych
(budownictwo mieszkaniowe),
28

uruchomienia nowych potencjalnych terenów inwestycyjnych w okolicach węzłów
(rozwój działalności gospodarczych).
Innymi działaniami, które należałoby podjąć na terenie gminy w zakresie infrastruktury są
modernizacja istniejącej sieci w tym zmiana parametrów technicznych oraz realizacja obwodnic
miejscowości w ciągach dróg wojewódzkich.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada:
•
modernizację drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa – Bezledy –Olsztyn,
z czego na terenie gminy (granica państwa – Bezledy –Bartoszyce - Osieka-granica gminy)
do parametrów klasy GP — oraz budowę obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce,
•
modernizację drogi krajowej nr 57: Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk do
parametrów klasy G, z czego na terenie gminy odcinka Bartoszyce – Minty - Galinygranica gminy.
W studium wskazuje się do zarezerwowania pas terenu o szerokości 80m w liniach
rozgraniczających dla rozbudowy DK 51 i pas o szerokości 30 w liniach rozgraniczających m dla
rozbudowy DK 57.
Na podstawie raportów o oddziaływaniu na środowisko dla inwestycji podobnych do w/w
w związku z przewidywanym uciążliwym oddziaływaniem hałasu z ruchu pojazdów należy dla
planowanej nowej zabudowy mieszkaniowej zachować odległości nie mniejsze niż 200 m, licząc
od przewidywanych linii rozgraniczającej DK 51 i 100 m dla DK 57.
Modernizacja dróg pociągnie za sobą rozwój aktywności gospodarczej i społecznej wzdłuż tychże
dróg. Wzrost ruchu na przebudowanych drogach znacznie ożywi region, co z kolei stworzy
konieczność przebudowy do klasy technicznej G dróg wojewódzkich nr 512 (Pieniężno – Górowo
Iławeckie – Bartoszyce) oraz nr 592 (Bartoszyce – Korsze), co również jest ujęte w planach
zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego.
Istotną inwestycją dla gminy Bartoszyce będzie budowa obwodnicy miasta Bartoszyce
w ciągu drogi krajowej nr 51. Celem zadania inwestycyjnego polegającego na budowie obwodnicy
Bartoszyc jest odciążenie układu ulicznego i przeniesienie ruchu tranzytowego poza obszar miasta.
Głównym efektem budowy obwodnicy powinna być poprawa warunków i bezpieczeństwa ruchu
na odcinku drogi krajowej nr 51. Ponadto zmniejszy się uciążliwość drogi dla otoczenia (emisja
hałasu, drgań i spalin), szczególnie dla terenów zabudowy mieszkaniowej zlokalizowanej przy
obecnym przebiegu drogi krajowej nr 51. Budowa obwodnicy powinna przyczynić się także do
stworzenia korzystnych warunków dla rozwoju przestrzennego miasta poprzez poprawę
dostępności transportowej do miasta. Prawdopodobny rozwój terenów funkcji produkcyjno29
usługowej po obu stronach korytarza obwodnicy, skomunikowany będzie drogami dojazdowymi
zlokalizowanymi wzdłuż drogi głównej. Drogi krzyżujące się z obwodnicą będą podłączone
poprzez węzły.
Na podstawie przeprowadzonych analiz materiałów źródłowych i terenowych wizji
lokalnych opracowano 2 warianty przebiegu obwodnicy. Jeden z nich (krótszy-12, 22 km) biegnie
po zachodniej stronie miasta, drugi znacznie dłuższy (18, 92 km) po wschodniej. Oba warianty
planowanej obwodnicy na przeważającej długości przebiegają przez tereny rolne. Jedynie krótkie
odcinki przechodzą przez tereny leśne. Występują zbliżenia trasy do pojedynczych zabudowań
gospodarskich. Z punktu widzenia gminy korzystniejszym byłoby wybranie wariantu wschodniego,
mimo że prace poniesione na jego realizacje będą większe a czas trwania inwestycji dłuższy.
Wariant wschodni łączy bowiem z obwodnicą drogę wojewódzką nr 592 (kluczową dla systemu
komunikacji gminy Bartoszyce), którą porusza się znaczna ilość tranzytu w kierunku Bezled
z województwa podlaskiego, a dalej także z krajów nadbałtyckich. Poza tym wschodnia obwodnica
idealnie wpasuje się w strefę przemysłową gminy w miejscowości Sędławki oraz ułatwi dojazd
gościom strefy usługowo-hotelowej w Dębówku. W przypadku zdecydowania się jednak na
wariant zachodni, należałoby się zastanowić nad utrzymaniem wariantu wschodniego w części od
drogi krajowej nr 51 do drogi krajowej nr 592, aby zapewnić gminie dogodne połączenie
z Mazurami, Podlasiem i krajami nadbałtyckimi.
W przypadku wyboru jednego wariantu, teren odrzuconej wersji można zagospodarować
zgodnie z przeznaczeniem terenów przyległych.
Z powodu rozwijającej się infrastruktury komunikacyjnej niezbędne jest tworzenie miejsc
towarzyszących drogom krajowym, wojewódzkim i planowanej obwodnicy, czyli MOP-ów miejsc obsługi podróżnych. Lokalizacja MOP podyktowana będzie spełnieniem przepisów
z zakresu warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi. Instrukcja zagospodarowania
autostrad, dróg ekspresowych oraz dróg ogólnodostępnych wskazuje na miejsce, które umożliwia
użytkownikom zaparkowanie pojazdu i wypoczynek, a przy pełnym programie wyposażenia
uzupełnienie paliwa, obsługę techniczną pojazdu, posiłek i nocleg. Miejsce to jest obszarem
zlokalizowanym poza koroną autostrady, drogi ekspresowej bądź drogi ogólnodostępnej wyższej
klasy. Celem MOP jest umożliwienie lokalizacji stacji paliw płynnych i gazowych, obiektów
związanych z kompleksową obsługą podróżujących. W obrębie terenu przewiduje się lokalizację
budynków i urządzeń związanych z obsługą transportu samochodowego i ruchu turystycznego,
motelu, gastronomii, handlu, punktu obsługi i diagnostyki technicznej pojazdów, parkingów
i zieleni izolacyjnej wraz z niezbędną infrastrukturą techniczną. W projekcie budowlanym
obiektów dla miejsc obsługi podróżnych należy zastosować nowoczesne, dostępne rozwiązania
techniczne, technologiczne i organizacyjne, zapewniające wyeliminowanie niekorzystnego
oddziaływania na poszczególne elementy środowiska. Należy podjąć działania zapewniające
30
ograniczenie
niekorzystnego
oddziaływania
inwestycji
do
granic
władania
inwestora,
uwzględniające przepisy szczegółowe określone m.in. w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać bazy i stacje paliw płynnych,
rurociągi dalekosiężne do transportu ropy naftowej i produktów naftowych i ich usytuowanie.
W zagospodarowaniu działek należy uwzględnić potrzebę zastosowania zieleni izolacyjno dekoracyjnej rodzimego pochodzenia, w celu poprawienia walorów krajobrazowych i sanitarnych,
na obrzeżu inwestycji oraz wewnątrz terenu jako izolację pomiędzy częściami terenu o odmiennym
charakterze funkcjonalnym. W strefach ograniczeń lokalizacyjnych spowodowanych istniejącą
infrastrukturą techniczną należy przewidzieć lokalizację zieleni niskiej.
Na obszarze, na którym zaproponowane zostały miejsca obsługi podróżnych, ustala się następujące
zasady i warunki zagospodarowania wynikające z potrzeb ochrony środowiska przyrodniczego:
zastosowanie barier akustycznych w formie obiektu budowlanego lub zadrzewień i zakrzewień
oraz innych środków technicznych ograniczających hałas, wibrację, przemieszczanie pyłów
i gazów.
Miejsca obsługi podróżnych dodatnio wpłyną na rozwój gminy. Ludzie przejeżdżający przez jej
tereny będą zatrzymywać się na chwilowy odpoczynek, a dzięki korzystaniu z usług dostępnych
w danych punktach - gmina będzie pozyskiwać korzyści materialne. MOP-y staną się
drogowskazami, przystankami, które w przyszłości mogą być miejscami częstych odwiedzin.
X IV . 2
Główny układ komunikacyjny
Obecnie na układ komunikacyjny nadrzędny na terenie gminy składają się następujące drogi:

DK 51 – (granica Państwa – Bezledy – Bartoszyce – Olsztyn – Olsztynek), przebiegająca
na terenie gminy Bartoszyce przez miejscowości: Bezledy, Połęcze, Osieka)

DK 57 – (Bartoszyce, Plęsy, Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark,
Chorzele, Rembielin, Przasnysz, Maków Mazowiecki), przebiegająca na terenie
gminy Bartoszyce przez miejscowości: Plęsy, Minty, Galiny.

DW 592 – (Bartoszyce – Kętrzyn – Giżycko), przebiegająca na terenie gminy Bartoszyce
przez miejscowości: Dębówko, Kinkajmy, Wardomy, Maszewy, Łabędnik
Mały.
Wyżej wymienione drogi krajowe stanowią połączenie dla gminy z drogami krajowymi
nr 53 oraz 16. Natomiast elementem kluczowym dla gminy Bartoszyce jest połączenie
komunikacyjne z Obwodem Kaliningradzkim. Droga wojewódzka nr 592 zaś łączy Bartoszyce
z Giżyckiem.
31
Obecność w granicach gminy dróg krajowych nr 51 i 57 powoli zaczyna determinować
rozwój przestrzenny terenów do niej przylegających (strefa przyspieszonego rozwoju społecznego
i gospodarczego). W tych miejscach coraz częściej powstawać będą nowe tereny usługowe
i przemysłowe.
Strategiczną dla gminy Bartoszyce jest droga krajowa nr 51, która jest jednym
z najważniejszych szlaków komunikacyjnych w województwie warmińsko-mazurskim. Zapewnia
gminie połączenie z polsko-rosyjskim przejściem granicznym w Bezledach oraz z Olsztynem
-miastem wojewódzkim. Przebudowa tejże drogi do parametrów technicznych GP oraz budowa
„obejść” ważniejszych miejscowości leżących na jej trasie spowoduje zwiększenie płynności ruchu
oraz znacząco skróci czas podróży, szczególnie aut ciężarowych. Przebudowa drogi będzie miała
wymierne korzyści dla miejscowości Bartoszyce, w której zmniejszy się ilość aut przejeżdżających
tylko tranzytem, a niewątpliwie przyczyniających się do powstawania korków. W znacznym
stopniu zminimalizuje się także zanieczyszczenie powietrza atmosferycznego na terenie miasta,
będące skutkiem zmniejszenia się ilości emitowanych spalin.
X IV . 3
Układ komunikacyjny podstawowy
Do podstawowego układu komunikacyjnego zaliczono drogę DW 512 (granica gminy
Bartoszyce od strony gminy Sępopol – Bartoszyce – Górowo Iławieckie – Pieniężno) o przebiegu
na terenie gminy Bartoszyce: Szczurkowo – Bartoszyce – Spytajny – Tolko – Wojciechy.
Zadaniem układu podstawowego jest uzupełnienie układu nadrzędnego oraz usprawnienie
powiązań pomiędzy poszczególnymi częściami gminy. Planowana modernizacja do klasy
technicznej G drogi wojewódzkiej nr 512 na trasie Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce
przyczyni się do poprawy warunków jazdy nie tylko przyjezdnych, ale także samych mieszkańców
gminy i powiatu bartoszyckiego.
X IV . 4
Układ kolejowy
Obecnie na terenie gminy Bartoszyce nie ma czynnych linii kolejowych. Zgodnie z Planem
zagospodarowania
przestrzennego
województwa
warmińsko-mazurskiego
zakłada
się
modernizację linii kolejowej II-rzędniej Korsze – Głomno oraz linii o torze szerokim: Bartoszyce –
Głomno – Kaliningrad. Rozbudowie i modernizacji ma również ulec kolejowe przejście graniczne
w Głomnie.
XIV.5
Lądowisko
Budowa lądowiska wraz z infrastrukturą towarzyszącą planowana jest w okolicach
skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57. Obiekt przeznaczony będzie dla samolotów pasażerskich
oraz helikopterów. Przewiduje się, że inwestycja ta spotka się z dużym zainteresowaniem ze strony
32
ratownictwa medycznego oraz przedsiębiorców. Dodatkowymi atutami będzie rozwój sportów
lotniczych na terenie gminy (paralotniarstwo, lotnictwo, szybownictwo), co z pewnością wpłynie
na wzrost ruchu turystycznego. Lądowisko to także doskonałe miejsce do urządzania pikników
i pokazów lotniczych, zlotów, koncertów i innych imprez masowych. Wszystko to przyczyni się do
wzrostu konkurencyjności, a co za tym idzie rozwoju społeczno-gospodarczego gminy Bartoszyce.
X IV . 6
Szlaki pieszo-rowerowe
Na terenie gminy projektowane są następujące trasy rowerowe:
Według Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości - „Studium przebiegu korytarza
głównego Trasy Rowerowej realizowanej w ramach Działania V.2 PO RPW” (styczeń 2009)
proponowane są następujące warianty przebiegu tras rowerowych w województwie warmińskomazurskim:
−
Wariant „0”
Powiaty: elbląski grodzki, elbląski ziemski, braniewski, lidzbarski, bartoszycki, kętrzyński,
węgorzewski, gołdapski,
Miejscowości: Elbląg, Łęcze, Suchacz, Kadyny, Tolkmicko, Frombork, Nowa Pasłęka,
Braniewo, Płoskinia, Pieniężno, Lelkowo, Kandyty, Kamińsk, Górowo Iławeckie, Janikowo,
Lidzbark Warmiński, Stoczek Klasztorny, Krekole, Bartoszyce, Sępopol, Lwowiec, Krelikiejmy,
Barciany, Srokowo, Węgorzewo, Budry, Banie Mazurskie, Gołdap, Dubeninki, Stańczyki,
Maciejowięta.
1. Łącznik: Lidzbark Warmiński – Olsztyn
Powiaty: lidzbarski, olsztyński, powiat grodzki Olsztyn
Miejscowości: Lidzbark Warmiński, Dobre Miasto, Olsztyn
2. Zmiana przebiegu na odcinku Sępopol – Drogoszyn
Miejscowości: Sępopol – Prosna – Korsze – Drogosze.
- Wariant „1”
Powiaty: elbląski grodzki, elbląski ziemski, braniewski, bartoszycki, kętrzyński,
węgorzewski, gołdapski,
33
Miejscowości: Elbląg, Łęcze, Suchacz, Kadyny, Tolkmicko, Frombork, Braniewo,
Płoskinia, Pieniężno, Górowo Iławeckie, Bartoszyce, Sępopol, Lwowiec, Krelikiejmy, Barciany,
Srokowo, Węgorzewo, Budry, Banie Mazurskie, Gołdap, Dubeninki, Stańczyki.
−
Wariant centralny – społeczny
Powiaty: elbląski grodzki, elbląski ziemski, ostródzki, olsztyński, Olsztyn – powiat
grodzki, mrągowski, piski, ełcki.
Miejscowości: Elbląg, Pasłęk, Morąg, Ostróda, Olsztyn, Barczewo, Biskupiec, Mrągowo,
Mikołajki, Orzysz, Ełk, Kalinowo.
Natomiast Warmińsko-Mazurskie Biuro Planowania Przestrzennego w Olsztynie
opracowało projekt międzynarodowych i międzyregionalnych tras rowerowych - „Studium tras
rowerowych
na
obszarze województwa
warmińsko-mazurskiego”. Wymienione
studium
uwzględnia projekt Europejskich Tras Rowerowych Polski Północnej, biorących początek na
granicy polsko - niemieckiej i prowadzących do granicy na wschodzie Polski z Litwą i Obwodem
Kaliningradzkim.
W projekcie tym uwzględnione są dwa warianty przebiegu korytarzy międzynarodowych
tras rowerowych przez obszar Polski północnej: trasa nadmorska i Trasa Tysiąca Jezior
Północnych. Tworzą one system międzynarodowych tras rowerowych na obszarze województwa.
Trasa nadmorska prowadzi od Świnoujścia terenem nadmorskim przez Światowy Rezerwat
Biosfery w okolicach Łeby, półwysep Helski, Władysławowo, dalej prowadzona jest wariantowo
przez Kaszuby lub drogę nadmorską z Gdańska na Mierzeję Wiślaną. Na tereny Warmii i Mazur
wprowadzona jest z kierunku Malborka (wariant prowadzony przez teren Kaszub), dalej przebiega
przez Żuławy Wiślane, Elbląg, Wysoczyznę Elbląską, Frombork, Braniewo do Kaliningradu. Od
Braniewa natomiast trasa nadmorska łączy się ze Szlakiem Bocianim, który jest szlakiem
nadgranicznym i dalej przebiega przez miejscowości Płoskinia, Pieniężno, Górowo Iławeckie,
Sępopol do Węgorzewa, gdzie z kolei łączy się z Trasą Tysiąca Jezior Północnych.
Trasa Tysiąca Jezior Północnych wprowadzona na teren Polski w Choszcznie wiąże
pojezierze Pomorskie z Pojezierzem Mazurskim. Na obszarze województwa warmińskomazurskiego trasa ta prowadzona jest przez Iławę, Ostródę, Olsztyn, Lidzbark Warmiński,
w którym następuje odgałęzienie od trasy w kierunku przejścia granicznego w Bezledach przez
Bartoszyce i dalej przebiega przez Kętrzyn, Węgorzewo, Giżycko, Gołdap w kierunku Litwy
i Białorusi.
34
Uzupełnienie wyżej wymienionych tras międzynarodowych będą stanowiły trasy
międzyregionalne, regionalne oraz trasy lokalne wyznaczone przez samorządy.
Niezbędne jest wyposażenie ścieżek i szlaków w oznaczenia pionowe i poziome.
Aby zwiększyć atrakcyjność tras należy zainwestować w infrastrukturę towarzyszącą - turystyczną
i rekreacyjną wzdłuż tras turystycznych poprzez budowę obiektów sportowych i rozwój
agroturystyki. Konieczne jest również stałe modernizowanie ścieżek i szlaków turystycznych
w obszarach predysponowanych do rozwoju funkcji krajoznawczej w celu podnoszenia standardu
podróży i bezpieczeństwa.
X IV . 7
XIV.7.1 Sieć wodociągowa i kanalizacyjna
Rozwój sieci wodnej i kanalizacyjnej prowadzi do polepszenia standardu życia
mieszkańców gminy w związku z tym priorytetowym działaniem będzie zapewnienie możliwości
przyłączenia do zbiorczej sieci kanalizacji wodociągowej i sanitarnej terenów znajdujących się
w granicach aglomeracji ściekowej. Została ona wyznaczona Rozporządzeniem Wojewody
Warmińsko-Mazurskiego Nr 59/2005 z dnia 07 grudnia 2005 r. w sprawie wyznaczenia
aglomeracji Bartoszyce (Dz. U. Nr 202, poz. 2124, z dnia 13 grudnia 2005 r.) ze zmianami
wprowadzonymi Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 55/2008 z dnia
06 sierpnia 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce
(Dz. U. Nr 126, poz. 2059, z dnia 12 sierpnia 2008 r.).
W granicach wyznaczonej aglomeracji znalazł się obszar miasta Bartoszyce oraz
następujące miejscowości z gminy Bartoszyce: Nalikajmy, Leginy, Wipławki, Łojdy, Dąbrowa,
Skitno, Jarkowo, Falczewo, Wirwilty, Wiatrak, Spytajny, Ceglarki, Sędławki, Wawrzyny, Połęcze,
Plęsy, Osieka, Bukowo, Krawczyki, Szawruny, Minty, Ciemna Wola, Galiny, Okopa, Karolewko,
Dębówko, Witki, Gile. Punktem odbioru ścieków z obszaru objętego aglomeracją jest
oczyszczalnia ścieków w mieście Bartoszyce.
Aglomeracja wodno-ściekowa gminy Bartoszyce została objęta Krajowym Programem
Oczyszczania Ścieków Komunalnych, sporządzonym przez Ministra Środowiska i zatwierdzonym
przez Radę Ministrów.
Ponadto w Strategii zrównoważonego rozwoju powiatu Bartoszyckiego za jeden z celów
w zakresie ładu przestrzennego, gospodarczego i ekologicznego stawia się uporządkowanie
gospodarki wodno-ściekowej. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce również porusza
problematykę budowy sieci kanalizacyjnej i wodociągowej.
35
Dalszy rozwój sieci kanalizacyjnej i wodociągowej będzie się odbywał w oparciu
o „Program funkcjonalno-użytkowy uporządkowania gospodarki wodno-ściekowej w gminie
Bartoszyce” .
XIV.7.2 Gospodarka odpadami
Gospodarka odpadami w gminie Bartoszyce funkcjonuje w oparciu o międzygminne
składowisko odpadów w miejscowości Wysieka w gminie Bartoszyce, które jest zarządzane przez
Zakład Gospodarki Odpadami i w miarę potrzeb może być modernizowane. Teren wszystkich
działek składowiska to dz. nr 1/1 obr. Markiny i dz. nr 11/2 obr. Duża Wola. Obecnie
funkcjonująca niecka (dz. nr 1/1) zostanie na początku 2011r. zamknięta. Od wiosny 2011 r.
odpady będą składowane w nowo wybudowanej niecce. Na terenie gminy znajdują się również
dwa „dzikie wysypiska” w miejscowości Galiny i Rodnowo, które mimo okresowej likwidacji
ciągle są eksploatowane przez okoliczną ludność. Dzikie wysypiska należy definitywnie zamknąć
a teren poddać rekultywacji.
Dodatkowo w Bartoszycach znajdują się 2 stacje demontażu pojazdów.
W dalszej perspektywie zaleca się podniesienie standardu gospodarki odpadami w gminie
Bartoszyce poprzez:

zapobieganie i minimalizację powstawania odpadów,

objęcie zorganizowanym systemem zbiórki wszystkich mieszkańców gminy,

selektywne gromadzenie odpadów tworzyw sztucznych, szkła, papieru i tektury, odpadów
wielkogabarytowych (mebli, kuchenek, pralek, itp.), odpadów budowlanych (z remontów
mieszkań),

system zbiórki odpadów niebezpiecznych dostępny dla wszystkich mieszkańców,

powtórne wykorzystanie odpadów, których powstania nie udało się uniknąć,

unieszkodliwianie odpadów poza składowiskiem (o ile jest to uzasadnione technicznie
i ekonomicznie),

bezpieczne dla zdrowia ludzkiego i środowiska składowanie odpadów, których nie dało się
odzyskać bądź unieszkodliwić w inny sposób.

bezpieczne składowanie na składowisku w Wysiece wyłącznie odpadów poddanych
procesom obróbki,

prowadzenie akcji edukacyjnych.
XIV.7.3 Elektroenergetyka
Głównymi źródłami zasilania gminy Bartoszyce w energię elektryczną są:
36

GPZ Bartoszyce,

GPZ Lidzbark Warmiński – GPZ Bartoszyce – GPZ Korsze.
Rozwój sieci elektroenergetycznej będzie następował w oparciu o rezerwy istniejącej
infrastruktury elektroenergetycznej. Z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii
elektrycznej na użytek przyłączania nowych odbiorców, konieczne będzie wybudowanie na terenie
gminy nowych linii elektroenergetycznych, rozbudowa istniejących oraz budowa nowych stacji
elektroenergetycznych
wraz
z
wykonaniem
powiązań
funkcjonalnych
z
istniejącymi
i projektowanymi liniami.
Wspierając politykę proekologiczną gmina Bartoszyce zakłada rozwój odnawialnych
źródeł energii o mocy przekraczającej 100 kW, na obszarze Strefy B. Możliwości takie stwarza
energia wiatru, wody, słoneczna i geotermalna. Siłownie wiatrowe, elektrownie wodne, baterie
słoneczne oraz ogrzewanie geotermalne bazują na odnawialnych źródłach energii, tym samym nie
wyczerpują zasobów surowców mineralnych, nie emitują gazów, wyłączają stosunkowo niewielki
obszar z dotychczasowego użytkowania, a przy tym koszt ich instalacji jest stosunkowo niski.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada
budowę elektrowni wodnych na rzece Łynie w miejscowości Ardapy i Szylina. Lokalizacja
podobnych budowli możliwa jest także w innych miejscowościach gminy.
XIV.7.4 Zaopatrzenie w gaz
Przez obszar gminy Bartoszyce przebiegają gazociągi wysokiego ciśnienia:

DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994,

DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987,

DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987,

DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994,

DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994,
oraz zlokalizowane są stacje redukcyjno-pomiarowe wysokiego ciśnienia:

SRP Bartoszyce o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1988,

SRP Wiatrak o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1994.
Dla projektowanych obiektów i urządzeń w bezpośrednim sąsiedztwie sieci gazowej wysokiego
ciśnienia należy zachować normatywne odległości określone w przepisach odrębnych.
Na terenie gminy Bartoszyce istnieją warunki techniczne zasilania z sieci gazowej średniego
i niskiego ciśnienia. Zasilanie z sieci gazowej podmiotów ubiegających się o przyłączenie może
odbywać się w przypadku uzyskania odpowiednich wskaźników opłacalności ekonomicznej.
37
Na terenie gminy przewiduje się lokalizowanie sieci gazowej, oraz przebudowę istniejącej sieci
kolidującej z obiektami przy zachowaniu przepisów odrębnych.
Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada budowę
gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia:

Lidzbark Warmiński – Bartoszyce DN 200, obszar realizacji zadania: gm.: Lidzbark
Warmiński, Kiwity, Bartoszyce,

budowa gazociągu DN 100 do Sępopola z istniejącego gazociągu DN 200 Bartoszyce –
Kętrzyn, obszar realizacji zadania: gm.: Sępopol.
Zarządca sieci nie przewiduje jednak realizacji w/w gazociągów. W sporządzanej aktualizacji
planu zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego w/w sieci nie będą
uwzględnione.
XIV.7.5 Zaopatrzenie w energię cieplną
Na terenie gminy nie działa centralny system grzewczy. Głównym sposobem zaopatrzenia
ludności w ciepło są źródła indywidualne. Lokalne kotłownie funkcjonują w budynkach
użyteczności publicznej oraz w budynkach mieszkalnych i znajdują się w miejscowościach: Tolko,
Bezledy, Galiny, Kinkajmy.
Docelowo system zaopatrzenia gminy w energię cieplną wymaga uporządkowania. W miarę
możliwości należy rozbudowywać system zbiorczego zaopatrzenia w energię cieplną oraz dążyć do
wykorzystania surowców „ekologicznych”. Wskazane jest również poszukiwanie i zwiększanie
udziału energii cieplnej pozyskiwanej z odnawialnych źródeł. W tym celu wykorzystać należy
energię wiatrów, biomasę (w tym biogazy) oraz energię słoneczną. Przydatna byłaby modernizacja
kotłowni węglowych i palenisk domowych, co w dużej mierze uzależnione jest od sytuacji
ekonomicznej i świadomości ekologicznej społeczeństwa. Powinno się dążyć do poprawy sytuacji
poprzez podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców oraz działania preferujące
rezygnację z zasilania paliwem węglowym na rzecz ekologicznych sposobów ogrzewania.
Pożądane jest również wprowadzenie mechanizmów służących oszczędzaniu ciepła poprzez:

poprawę charakterystyki cieplnej budynków,

pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych.
XIV.7.6 Infrastruktura telekomunikacyjna
Na terenie gminy Bartoszyce zezwala się na lokalizację sieci telekomunikacyjnych zarówno
w tradycyjnych jak i nowych technologiach, w tym budowę, rozbudowę i modernizację
infrastruktury światłowodowej. Rozwój systemów komunikacyjnych i teleinformatycznych
38
(przewodowych i bezprzewodowych) będzie uzależniony od wzrostu zapotrzebowania na usługi
telekomunikacyjne i teleinformatyczne w gminie i w regionie. Zezwala się na objęcie gminy
zintegrowanym systemem telekomunikacyjnym, połączonym z systemami sieci internetowych:
wojewódzkiej i krajowej.
Podsumowanie
Wiodącą funkcją gminy Bartoszyce jest rolnictwo i jego obsługa. Jednakże z powodu
wpływu miasta Bartoszyce, leżącego w centrum granic administracyjnych gminy i będącego
ośrodkiem koncentracji potencjału gospodarczego i społecznego, a także z powodu położenia przy
granicy z Rosją oraz uwarunkowań przyrodniczych i kulturowych, gmina Bartoszyce ma szanse na
rozwój funkcji usługowych, w tym przede wszystkim turystycznych, mieszkaniowych i innych
wpływających na poprawienie jakości życia jej mieszkańców.
Na podstawie przeprowadzonej analizy uwarunkowań gminy Bartoszyce, wydzielono na
terenie gminy strefy funkcjonalno-przestrzenne. Wyznaczając te strefy wzięto w szczególności pod
uwagę czynniki determinujące możliwości dalszego rozwoju takie jak: wysoką w skali regionu
jakość środowiska przyrodniczego i kulturowego, dobre warunki dla rozwoju rolnictwa oraz
potencjalny rozwój rekreacji związanej z wypoczynkiem w ogólnie dostępnych ośrodkach,
pensjonatach, na własnych działkach rekreacyjnych i w gospodarstwach agroturystycznych.
W Studium uwzględniono również obowiązujące przepisy odrębne oraz dokumenty o znaczeniu
ponadlokalnym i lokalnym.
39
Wyodrębniono w obszarze gminy następujące strefy o zróżnicowanej polityce zagospodarowania
przestrzennego:
Strefa A – strefa ograniczonej urbanizacji
Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji
strefa C – strefa zintensyfikowanej urbanizacji
W ramach w/w stref wyznaczono :


obszar rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej;
obszar kontynuacji zabudowy w funkcji produkcyjno-usługowej.
Wyznaczono również obiekty liniowe:
 Drogi:

krajowe (nr 51, 57);

wojewódzkie (nr 592, 512);

powiatowe;

gminne;

projektowane warianty obwodnicy miasta Bartoszyce;
 Trasy rowerowe
 Linię energetyczną wysokiego napięcia – 110 kV relacji GPZ Lidzbark Warmiński – GPZ
Bartoszyce – GPZ Korsze
 Gazociągi wysokiego ciśnienia:
o
o
o
o
o
DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994;
DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987;
DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987
DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994;
DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak
 Wodociągi istniejące i projektowane
 Kanalizację istniejącą i projektowaną
W ramach infrastruktury technicznej stwierdzono, że:
 dopuszcza się budowę nowych oraz wykorzystanie, przebudowę, rozbudowę

i ewentualną likwidację istniejących sieci uzbrojenia terenu;
dopuszcza się realizację innych sieci oraz urządzeń infrastruktury technicznej,
wynikających
z
technicznych
warunków
realizacji
inwestycji
i
przepisów
szczególnych.
Przyjęte w niniejszym opracowaniu rozwiązania oraz wprowadzone zmiany w odniesieniu do
uchwalonego przez Radę Gminy Bartoszyce (uchwała nr XVIII/175/2000) wynikają m.in. z:
40
•
uwarunkowań środowiskowych określonych w ustawie Prawo ochrony środowiska;
•
zakresu studium, formy oraz innych wymogów formalnych określonych w ustawie
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wraz z Rozporządzeniem Ministra
Infrastruktury w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego;
•
zapisów zawartych w Strategii Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego;
•
ustaleń zawartych w Planie Zagospodarowania Przestrzennego Województwa WarmińskoMazurskiego uchwalonym w 2002 r.;
•
rozporządzenia dotyczącego utworzenia Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk sieci
Natura 2000 – Torfowiska Źródliskowe koło Łabędnika PLH 280047;
•
rozporządzenia dotyczącego utworzenia Obszaru Specjalnej Ochrony Ptaków– Ostoja
Warmińska PLB 200015;
•
zapisów zawartych w Programie Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata
2004-2006 z perspektywą na lata następne, Starostwo Powiatowe w Bartoszycach;
•
innych aktualnie obowiązujących opracowań będących w posiadaniu Urzędu Gminy
w Bartoszycach.
Podjęcie uchwały Rady Gminy Bartoszyce Nr XXXI/223/2009 z dnia 12 lutego 2009 r. w sprawie
przystąpienia do sporządzenia Zmiany studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego Gminy Bartoszyce wynikało z konieczności dostosowanie zapisów Studium (...) do
wymogów obecnie obowiązujących przepisów prawnych o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym oraz Rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zakresu projektu studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, a także dostosowania do
nowych potrzeb kształtowania polityki przestrzennej gminy powstałych w czasie, jaki upłynął od
2000 r. do chwili obecnej.
Studium, mimo iż nie jest aktem prawa miejscowego, jest dokumentem niezbędnym do
opracowania planów miejscowych, zaś jego aktualność jest konieczna, bowiem przesądza
o przyjętych kierunkach rozwoju gminy. Zgodnie z ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym istnieje obowiązek stwierdzania zgodności rozwiązań wszystkich projektów planów
miejscowych wykonywanych na bazie tej ustawy z ustaleniami uchwalonego Studium.
W ustaleniach zmienionego Studium uwzględniono złożone wnioski umożliwiając, po
opracowaniu planów miejscowych, wprowadzenie nowej zabudowy. Uporządkowano zasady
zagospodarowania przestrzennego poprzez określenie wskaźników zabudowy.
41
XV.
XVI.
SPIS TABEL:
BIBLIOGRAFIA:

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko - Mazurskiego, Zarząd
Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Warmińsko - Mazurskie Biuro Planowania
Przestrzennego, Olsztyn 2002,

Program Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2006 z persektywą na
lata następne, Starostwo Powiatowe w Bartoszycach , Biuro Ekspertyz Finansowych,
Marketingu i Consultingu UNICONSULT, 2004,

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego,

Działania V.2 PO RPW” Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Instytucja
Pośrednicząca PO RPW, Program Operacyjny Rozwoju Polski Wschodniej (styczeń 2009),

42


Dostępne strony internetowe.
43
STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO GMINY
BARTOSZYCE
Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego
1
ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. (0-87)5674313, fax. (0-87)5657675,
Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. (0-22) 350 61 45
Opracowane wykonane przez zespół w składzie:
Generalny Projektant mgr inż. arch. Katarzyna Kuźniak Okręgowa Izba Urbanistów Z/S
w Warszawie - WA-103
mgr inż. Anna Maria Serguć
mgr inż. Tadeusz Kościuk
mgr inż. arch. Paweł Fiann
dr inż. Ludmiła Pietrzak
mgr inż. Joanna Pietrzak
lic. Maciej Jurewicz
Spis treści:
2
I.
Uwarunkowania przyrodnicze
I.1
Położenie i ogólna charakterystyka gminy
Gmina Bartoszyce leży w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego (rys. 1),
w centralnej części powiatu bartoszyckiego. Od strony zachodniej graniczy z gminą Górowo
Iławeckie, od południa z gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (powiat lidzbarski) i Bisztynek,
zaś od wschodu sąsiaduje z gminą Sępopol. Północna granica gminy stanowi granicę państwową
z Rosją (Obwód Kaliningradzki, Rejon Bagrationowsk). Ponadto, gmina graniczy z położoną
centralnie gminą miejską Bartoszyce.
Gmina Bartoszyce jest jedną z największych obszarowo gmin w Polsce – 428 km2, jej
powierzchnia stanowi 1, 77% ogólnej powierzchni województwa warmińsko-mazurskiego. Liczba
ludności, według danych Urzędu Gminy, na dzień 30.06.2010 r. wynosiła 11 121 osób, co daje
średnią gęstość zaludnienia 26 mieszkańców/km2. Jest to wskaźnik mieszczący się na poziomie
średniej w województwie.
Gmina liczy 110 miejscowości. Największą miejscowością są Bezledy liczące 1 139
mieszkańców. Inne większe miejscowości (powyżej 500 mieszkańców) to: Galiny, Tolko,
Wojciechy, Łabędnik. Przez teren gminy przebiega międzynarodowa trasa komunikacyjna
Warszawa – Olsztyn - Kaliningrad (Królewiec), główny szlak dojazdowy do nowoczesnego
przejścia granicznego w Bezledach, przeznaczonego dla ruchu osobowego i towarowego.
Połączenia kolejowe normalne i szerokotorowe Bartoszyce-Głomno (stacja przeładunkowa) Granica Państwa-Kaliningrad dają możliwość współpracy gospodarczej z Rosją, Litwą, Łotwą
i Estonią.
3
Geograficznie gmina Bartoszyce leży w mezoregionie Równiny Sępopolskiej, która wchodzi
w skład makroregionu Nizina Staropruska, leżącego w obrębie podprowincji Pobrzeża
Wschodniobałtyckie. Obszar gminy znajduje się w zlewisku Zalewu Wiślanego. Większa część jej
terenu leży w dorzeczu Pregoły i odwadniana jest przez Łynę i jej dopływy, natomiast północno –
zachodnia część obszaru gminy leży w dorzeczu rzeki Prochładnaja i odwadniana jest głównie
przez Bezledę.
Klimatycznie gmina Bartoszyce należy do obszaru dzielnicy mazurskiej, która należy do
najchłodniejszych w Polsce. Średnia roczna suma opadów wynosi około 600 mm a temperatura
średnioroczna 7°C. Najcieplejszym miesiącem jest lipiec ze średnią temperaturą 17,4 °C, natomiast
najzimniejszym luty ze średnia temperaturą - 4,8°C. Z kolei okres wegetacyjny wynosi około 200
dni.
I.2
Rzeźba terenu i budowa geologiczna
Obecny wygląd gminy Bartoszyce jest wynikiem zalegania lądolodu, który ustępując ok. 14
tys. lat temu ukształtował krajobraz północnej części województwa warmińsko - mazurskiego.
W wyniku topnienia lodowiec akumulował duże ilości nagromadzonego materiału skalnego
i mineralnego. W wyniku jego działalności doszło do wykształcenia form rzeźby lodowcowej tzw.
młodoglacjalnej.
4
W obszarze opracowania dominuje wysoczyzna moreny dennej o rzeźbie na ogół falistej lub
równinnej. Na jej terenie doszło do akumulacji utworów gliniastych w postaci glin zwałowych
powstałych w fazie pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego. Miejscami są one przemieszane
z płatami piaszczystych osadów wodnolodowcowych. Występują tu również moreny czołowe
zbudowane głównie z osadów gliniastych. Wschodnia część gminy stanowi natomiast miejsce
nagromadzenia osadów zastoiskowych w postaci osadów kemowych (rejon jez. Kinkajmskiego).
Obniżenia terenowe wypełniają utwory holoceńskie powstałe w wyniku nagromadzenia substancji
organicznych tworząc lokalnie występujące płaty torfów, namułów i gytii. Piaski sandrowe
znajdują się w rejonie przejścia Równiny Sępopolskiej w Wzniesienia Górowskie, a także wzdłuż
doliny Łyny i Pisy Północnej.
Największą wklęsłą formą urozmaicającą krajobraz gminy jest meandrująca dolina rzeki
Łyny. Tworzy ona dość wąską dolinę (szerokość przeważnie 300-700 m) o charakterze erozyjnym.
Dodatkowo krajobraz urozmaicają doliny mniejszych rzek m.in. Pisy Północnej, Bezledy, Elmy.
Pod utworami czwartorzędowymi występują osady neogenu w części południowowschodniej, a w części północno-zachodniej osady paleogenu. W profilu osadów trzeciorzędowych
zalegają oligoceńskie piaski glaukonitowe, posiadające znaczenie jako poziom wodonośny. Ich
miąższość wynosi około 100 m. Według podziału geologicznego gmina leży w syneklizie
perybałtyckiej.
I.3
Wody powierzchniowe i podziemne
I.3.1 Wody powierzchniowe
W gminie jest dobrze rozwinięta sieć hydrograficzna. Obszar całej gminy leży w zlewisku
Zalewu Wiślanego. Większość terenu gminy znajduje się w dorzeczu Pregoły, natomiast jej
północno - zachodnia cześć leży w dorzeczu Prochładnej. Do zlewni niższego rzędu wchodzą:
w dorzeczu Pregoły:

zlewnia Łyny:
- zlewnia rzeki Elmy,
- zlewnia Pisy Północnej,
w dorzeczu Prochładna:

zlewnia rzeki Riezwaja:
- zlewnia rzeki Bezledy.
Najdłuższą rzeką gminy i województwa jest rzeka Łyna (długość całkowita 263, 7 km).
Prawym jej dopływem jest rzeka Pisa Północna, płynąca w południowej części gminy z kierunku
5
południowego na północny. Rzeka Bezleda płynie w północnej części gminy również z kierunku
południowego na północ. Jest rzeką trzeciorzędową i prawobrzeżnym dopływem Riezwej.
Największym jeziorem w gminie jest jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95, 5 ha i objętości
902, 1 tys. m3.Głębokość maksymalna to 1, 7 m, a średnia głębokość 0, 9 m. Na terenie
opracowania znajduje się również kilkanaście małych jezior, położonych w południowej części
gminy o niewielkiej powierzchni i głębokości.
I.3.2 Wody podziemne
Gmina Bartoszyce położona jest na obszarze mazurskiego regionu hydrogeologicznego.
Występują w nim wodonośne poziomy czwartorzędowe i trzeciorzędowe stosunkowo zasobne
i możliwe do wykorzystania. Głębokość występowania warstw wodonośnych jest zróżnicowana
i wynosi od 35 do 150 m, a ich miąższość waha się od kilku do kilkunastu metrów. Południowowschodnia część gminy jest objęta zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych
oznaczonego numerem 205. Warstwy wodonośne są dobrze izolowane osadami o słabej
przepuszczalności, a jakość tych wód nie jest zagrożona.
I.3.3 Wody geotermalne
Gmina Bartoszyce jest zasobna w złoża wód geotermalnych. Zalęgają one w osadach
mezozoicznych i paleozoicznych. Najpłytsze z nich występują na głębokości około 600-700 m, ich
temperatura wynosi ok. 20
o
C. Cieplejsze są wody znajdujące się na większych głębokościach
2000-2200 m, ich temperatura wynosi 32 o C. Są to solanki znacznie zmineralizowane rzędu 150200g/dm3.
I.4
Klimat
Gmina Bartoszyce położona jest w obrębie wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej (wg
R. Gumińskiego w modyfikacji J. Kondrackiego). Dzielnica ta jest chłodniejsza od położonej na
zachodzie dzielnicy gdańskiej jednak cieplejsza od południowej dzielnicy mazurskiej. Średnia
roczna temperatura w tym rejonie wynosi 7 o C, natomiast średnia roczna suma opadów wynosi ok.
600 mm.
Na terenie gminy dominują wiatry południowo-zachodnie (18,9%) oraz zachodnie
i północno zachodnie (15,2%). Udział wiatrów południowo-zachodnich zaznacza się szczególnie
jesienią i zimą. Lato i wiosna przynosi z sobą zmianę na zachodnie i północno-zachodnie. Liczba
dni mroźnych wynosi 38-42, dni z przymrozkami 110-125, liczba dni z pokrywą śnieżną 60-65 dni.
Okres wegetacyjny wynosi około 200 dni, a średnia wilgotność względna – 82% i jest
charakterystyczna dla całego województwa.
6
Na klimat lokalny wpływa również rzeźba terenu. Sprawia ona, że w obniżeniach zalega
często zimne i wilgotne powietrze, natomiast tereny wyniesione narażone są na działanie silnych
wiatrów.
I.5
Gleby
Dominującym typem gleby są gleby brunatne właściwe i kwaśne morfologiczne. Obszary
dolin rzecznych zajmują mady i gleby brunatne. Dodatkowo na niewielkim obszarze spotykane są
również gleby hydrogeniczne (torfowe, torfowe-murszowe i murszowate) oraz bielicowe. Gleby
o charakterze kwaśnym stanowią 81% powierzchni użytków rolnych powiatu bartoszyckiego.
Wysoka urodzajność gleb gminy Bartoszyce sprawia, że plasuje się ona na drugim miejscu
w powiecie bartoszyckim. Najwięcej gleb należy do III klasy bonitacji zajmując 45% powierzchni
gruntów rolnych i 46% wszystkich użytków rolnych. Udział poszczególnych klas bonitacji gleb
rolnych na terenie gminy Bartoszyce [Starostwo Powiatowe 2004].
Rys. 2. Udział użytków rolnych w klasach bonitacji na terenie gminy Bartoszyce
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach 2004
I.6
Fauna i flora
Duża część gminy Bartoszyce jest przekształcona przez działalność człowieka. Dominuje tu
związany z gospodarką krajobraz rolniczy z niewielką ilością obszarów leśnych (17, 67% obszaru
gminy). Krajobraz leśny w dużej części również został przekształcony antropogenicznie,
7
szczególnie widoczne jest to w budowie i strukturze drzewostanów. Na szczęście starania leśników
sprzyjają przebudowie zadrzewień i powodują znaczny wzrost różnorodności w lasach. W związku
z tym największe bogactwo roślin skupione jest na obszarach podmokłych, mało dostępnych
i niedostępnych ostoi leśnych.
Na podstawie inwentaryzacji zwierzyny grubej prowadzonej przez Nadleśnictwo Bartoszyce
możemy stwierdzić znaczny wzrost pogłowia łosia spowodowany wprowadzeniem w roku 2001
moratorium na ten gatunek. Pamiętać należy o obawach leśników związanych z większym
pogłowiem tego ssaka, a zwłaszcza o szkodach, jakie wyrządza w młodnikach, skutecznie hamując
przebudowę i odnowę drzewostanów. Od 2005 roku rośnie także pogłowie jeleni, ponadto inne
gatunki zwierzyny grubej takie jak daniel, sarna i dzik oscylują na podobnym poziomie.
Fauna gminy wzbogacona jest przez liczną zwierzynę drobną m.in.: lisa i jenota oraz
borsuka, kunę, tchórza i norkę amerykańską. Dodatkowo gatunkami chronionych ssaków
występujących w regionie, takich jak: bóbr europejski, jeż, wydra (umieszczona w Załączniku IV
Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory z 1992
r., – jako gatunek wymagający ścisłej ochrony oraz widniejący w Czerwonej Księdze Zwierząt).
Bardzo bogata jest awifauna gminy Bartoszyce, szczególnie jej północna cześć, dla której
w celu jej ochrony utworzono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach Europejskiej Sieci
Natura 2000. W całym regionie a szczególnie na północy gminy (we wsi Lejdy) występuje liczna
populacja bociana białego. Dodatkowo występują tu również inne bardzo rzadkie gatunki ptaków,
takie jak: kania ruda, bąk, błotniak zbożowy, bocian czarny, żuraw, czapla siwa. Przylatują tu
również orlik krzykliwy, rybołów i bielik. Region Bartoszyc leży na trasie wiosennych i jesiennych
wędrówek ptasich z kierunku północ-południe i wschód-zachód.
Płazy i gady posiadają także bogatą reprezentację w faunie gminy. Występuje tu: padalec
zwyczajny,
jaszczurka
zwinka,
jaszczurka
żyworódka,
zaskroniec
zwyczajny,
traszka
grzebieniasta, traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebuszka ziemna, ropucha szara, ropucha
paskówka, ropucha zielona, rzekotka drzewna, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba jeziorowa.
Największe bogactwo roślin występuje w terenach niedostępnych, które w najmniejszym
stopniu podlegały gospodarce człowieka. Spotyka się tu wiele gatunków pospolitych, ale także
gatunki rzadkie, takie jak: malina moroszka, wawrzynek wilczełyko, podrzeń żebrowiec, pełnik
europejski, lepnica litewska. Bogate pod względem florystycznym są torowiska niskie. Jedno
z torfowisk w regionie: „Torfowisko źródliskowe koło Łabędnika” zostało zgłoszone do Komisji
Europejskiej w celu zatwierdzenia, jako Specjalny Obszar Ochrony w ramach Europejskiej Sieci
Natura 2000.
8
II.
Obszary i obiekty objęte prawnymi formami ochrony przyrody
Na terenie gminy znajdują się następujące formy prawnej ochrony przyrody:




Obszary Chronionego Krajobrazu,
Obszar Natura 2000,
Użytki ekologiczne,
Pomniki przyrody.
II.1
Obszary chronionego krajobrazu
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione
ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowy ze
względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną
funkcją korytarzy ekologicznych.
Spośród obszarów chronionego krajobrazu, na terenie gminy Bartoszyce występują:

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny powołany rozporządzeniem
Wojewody Warmińsko-Mazurskiego w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny

Dolnej Łyny
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy powołany rozporządzeniem Wojewody
Warmińsko-Mazurskiego w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy.
II.2
Obszary Natura 2000
Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się obszar Natura 2000:

"Ostoja Warmińska”

„Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”
Na obszarach wchodzących w skład sieci NATURA 2000 działalność rolna, leśna, rybacka,
łowiecka, amatorski połów ryb i utrzymanie urządzeń ochrony przeciwpowodziowej nie będzie
podlegać ograniczeniom, jeżeli działania te nie wpłyną negatywnie na gatunki, dla ochrony których
wyznaczono dany obszar. W przypadku gminy może to oznaczać np. dążenie do zachowania
istniejącej powierzchni łąk, pastwisk i terenów podmokłych, przeciwdziałanie ich zarastaniu przez
drzewa i krzewy, zachowanie bilansu wodnego. Ocenia się, że na występujących powierzchniach
obszarów chronionych uniemożliwiona jest lokalizacja ferm wiatrowych:
9
Ostoja Warmińska
Obszar ten położony jest w północnej części woj. warmińsko-mazurskiego i ciągnie się
pasem długości ok. 115 km i szerokości 10-20 km wzdłuż granicy państwowej z Federacją
Rosyjską. Na wschodzie obszar sięga jeziora Oświn, na zachodzie zaś - doliny niewielkiej rzeki
Gołubej, dopływu Banówki. Środkowa i wschodnia część obszaru leży na Nizinie Staropruskiej,
obejmując w całości dwa mezoregiony: Równinę Sępopolską i Wzniesienia Górowskie.
Powierzchnia całego obszaru wynosi 142016.2 ha. Obszar „Ostoi Warmińskiej” zajmuje dużą
część gminy Bartoszyce, gdzie na północy gminy występuje liczna populacja bociana białego.

Głównym celem powołania tego obszaru jest ochrona jednego gatunku – bociana białego,
który osiąga tu największą liczebność i zagęszczenie w kraju. Jednocześnie pełni ona
również funkcję ochronną dla dużej ilości innych gatunków ptaków. Znajdują się tu 93
gatunki ptaków waloryzujących obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych).
Wśród nich 38 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków z Polskiej
Czerwonej Księgi Zwierząt. Najcenniejszymi walorami awifaunistycznymi ostoi są:

najliczniejsza w Polsce lokalna populacja bociana białego występującego w liczbie ok.
1000 par, w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2,

liczna populacja lęgowa dwu innych rzadkich w kraju gatunków ptaków: orlika
krzykliwego i żurawia,

potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera
i łabędzia krzykliwego,

gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła,
bielika, błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki,

możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego,

możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani
rudej, kani czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika
wielkiego, rybitwy białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego,

gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek,

dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak: derkacz, przepiórka
i gąsiorek.
10
Ważnym aspektem istnienia obszaru jest jego położenie na trasie migracji ptactwa z obszaru
Europy północnej na południe oraz ze wschodu na zachód.
Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika
Z powodu wysokich walorów przyrodniczych teren torfowisk objęty został siecią Natura 2000.
Torfowiska te objęte były dotychczas ochroną jako użytki ekologiczne „Sokolica” (1996 r., 3, 33
ha) i „Spurgle” (1996 r., 3, 63 ha). Obszar torfowisk zajmują dwa osobne torfowiska źródliskowe
otoczone użytkami zielonymi. Teren obu torfowisk jest własnością prywatną obejmując obszar
27 ha. Pierwsze znajduje się ok. 1, 5 km w kierunku wschodnim od wsi Sokolica i reprezentuje
dobrze wykształcony kopułowy typ torfowiska źródliskowego (pow. torfowej kopuły ok. 3, 3 ha).
Powierzchnia całego torfowiska wynosi 11, 56 ha. Torfowisko ma kształt wydłużonego wału
rozszerzającego się od strony wschodniej w okrągły pagórek. Kopuła torfowiska wynosi prawie
2 m po stronie południowej, po której występuje mineralne pastwisko i ok. 6 m od strony północnej
zajętej przez łąki. Duża powierzchnia i wysokość względna sprawia, że torfowisko to jest bardzo
widocznym i charakterystycznym elementem krajobrazu. Torfowisko obecnie dzieli się na dwie
enklawy: zachodnią stanowiącą wydłużony wał i wykazującą cechy przesuszenia oraz wschodnią,
gdzie kopuła ma kształt koła i jest porośnięta szuwarem trzcinowym, który otaczają drzewa.
Niestety występuje tu wypływ wody gruntowej sprzyjający osuszaniu się torfowiska. Z tego
powodu szata roślinna torfowiska jest uboższa.
Obrzeża kopuły torfowiska porośnięte są przez olszę szarą, olszę czarną, jesiona wyniosłego, bez
czarny i wierzbę szarą. Na występującym w obszarze torfowiska bzie stwierdzono po raz pierwszy
w północnej Polsce obecność grzyba, tzw. ucha bzowego. Na kopule występuje również
źródliskowy zbiornik wodny (pow. ok. 3m2) otoczony kępami turzycy prosowej, która przechodzi
w szuwar turzycy błotnej i szuwar trzcinowy. W zbiorniku wodnym występują gatunki
charakterystyczne dla źródliskowych fitocenoz: rzeżucha gorzka typowa oraz mech żebrowiec
paprociowy.
Drugie torfowisko leży na południowy wschód od zabudowań osady Spurgle. Znajduje się ono
w odległości 700 metrów od opisanego wyżej torfowiska. Zajmuje powierzchnię 15, 39 ha, z czego
większość to torfowisko źródliskowe wiszące, a reszta to łąki zmienno wilgotne. Torfowisko to
przylega do wzniesienia z tego względu dominującym typem jest torfowisko wiszące. Różnica
wysokości sięga tu 15 m i porośnięte jest przez las źródliskowy z udziałem olszy i brzozy.
Torfowisko to ma bardzo interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu wapiennego
i rekordową miąższość utworów źródliskowych – do 16 m.
Głównym siedliskiem na torfowisku są źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4)
(Cardamino-Alnetum
glutinosae)
oraz
punktowo
petryfikujące
źródła
z
utworami.
11
W źródliskowym lesie licznie występują: porzeczka czarna, sitowie leśne i chmiel zwyczajny.
Występują też płaty szuwaru trzcinowego, turzycowiska turzycy prosowej oraz źródliskowe
zbiorowisko. Z rzadszych gatunków roślin objętych ochroną zauważa się m.in.: kruszczyk błotny,
listera jajowata, jaskier wielki oraz rzadko występujące: bniec czerwony, trędownik skrzydlaty,
rzeżucha gorzka typowa oraz mech żebrowiec paprociowy.
II.3
Użytki ekologiczne
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę
pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej. Do
użytków ekologicznych można zaliczyć m.in.: naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne
oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej
roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz
stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca
rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.
Część najwartościowszych pod tym wglądem przyrodniczym torfowisk występujących na
obszarze gminy Bartoszyce zostało objętych ochroną, jako użytki ekologiczne. Torfowisko
źródliskowe „Spurgle” oraz „Sokolica” prawdopodobnie objęte zostaną również Specjalnym
Obszarem Ochrony Siedlisk Natura 2000.
Tab. 1. Wykaz użytków ekologicznych na obszarze gminy Bartoszyce.
Lp.
Nazwa
Pow.
[ha]
Przedmiot ochrony
Akt prawny powołujący
1.
Rosiczka
koło
Węgoryt
0,38
torfowisko z rzadkimi
gatunkami roślin
torfowiskowych
Rozporządzenie Nr 86 Wojewody WarmińskoMazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r. w sprawie
ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka
koło Węgoryt" (Dz. Urz. woj. warm. - maz. Nr
105, poz. 1719)
2.
Rosiczka
koło
Żydowa
0,95
torfowisko z rzadkimi
gatunkami roślin
torfowiskowych
koło Żydowa" (Dz. Urz. woj. warm .- maz. Nr
105, poz. 1717)
3.
Torfowisko
źródliskowe
Sokolica
3,33
torfowisko źródliskowe
ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko
źródliskowe Sokolica" (Dz. Urz. woj. warm.maz. Nr 105, poz. 1691)
4.
Torfowisko
źródliskowe
3,63
torfowisko źródliskowe
12
Spurgle
stanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko
źródliskowe Spurgle" (Dz. Urz. Woj. warm.- maz.
Nr 105, poz. 1677)
Źródło: Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie
II.4
Pomniki przyrody
Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody
żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej,
historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je
wśród innych tworów. Do pomników przyrody zaliczamy m.in.: okazałych rozmiarów drzewa,
krzewy gatunków rodzimych i obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy
narzutowe oraz jaskinie.
W Gminie Bartoszyce zarejestrowanych jest kilkadziesiąt pomników przyrody, głównie
okazy dębu, lipy, modrzewia, jesionu i wiązu.
Tab. 2. Wykaz pomników przyrody na obszarze gminy Bartoszyce (stan na 31 stycznia 2010 r.)
Lp.
Nr
Obiekt
ew.
Obwód
Wysokość
[cm]
[m]
Lokalizacja
Rok uznania
1.
161
dąb szypułkowy
Quercus robur
465
30
200 m od
leśniczówki
przy Galinach
Orzec. Nr Lb-161/57
Prez. WRN w
Olsztynie z 30.05.57 r.
2.
162
dąb szypułkowy
Quercus robur
550
30
200 m od
leśniczówki
przy Galinach
Orzec. Nr Lb-162/57
Prez. WRN w
3.
163
lipa drobnolistna
Tilia cordata
480
25
200 m S od wsi
Minty
Orzec. Nr Lb-163/57
Prez. WRN w
4.
165
dąb szypułkowy
Quercus robur
490
25
k. wsi
Deksniany, 150
m N od szosy
do Kętrzyna
Orzec. Nr Lb-165/57
Prez. WRN w
5.
166
dąb szypułkowy
Quercus robur
634
30
Podwórze b.
PGR Ciemna
Wola, obok
głazu- pomnika
nr 276
Orzec. Nr Lb-166/57
Prez. WRN w
6.
167
lipa drobnolistna
Tilia cordata
735
30
NW róg parku
b. PGR
Kinkajmy,
300m od szosy
Orzec. Nr Lb-167/57
Prez. WRN w
13
do Kętrzyna
7.
170
dąb szypułkowy
Quercus robur
350
28
Przy szosie
Maszewy
Łabędnik Mały
Orzec. Nr Lb-170/57
Prez. WRN w
8.
184
modrzew
europejski Larix
decidua
250
25
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-184/57
Prez. WRN w
9.
185
dąb szypułkowy
Quercus robur
495
28
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-185/57
Prez. WRN w
10.
186
modrzew
europejski
Larix decidua
260
25
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-186/57
Prez. WRN w
11.
188
dąb szypułkowy
Quercus robur
470
25
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-188/57
Prez. WRN w
12.
189
dąb szypułkowy
Quercus robur
420
26
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-189/57
Prez. WRN w
13.
190
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
28
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-190/57
Prez. WRN w
14.
191
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
25
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-191/57
Prez. WRN w
15.
193
dąb szypułkowy
Quercus robur
460
29
Parkoszewo,
nad sadzawką
150 m SW od
szkoły
Orzec. Nr Lb-193/57
Prez. WRN w
16.
194
dąb szypułkowy
Quercus robur
500
29
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-194/57
Prez. WRN w
17.
196
lipa drobnolistna
Tilia cordata
350
28
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-196/57
Prez. WRN w
18.
197
dąb szypułkowy
Quercus robur
410
29
Sporwiny,
zbocze przy
zabudowaniach
S.Krasnowskieg
Orzec. Nr Lb-197/57
Prez. WRN w
19.
198
dąb szypułkowy
Quercus robur
420
20
Sporwiny,
zbocze przy
strumieniu
Orzec. Nr Lb-198/57
Prez. WRN w
20.
199
dąb szypułkowy
400
30
Sporwiny,
Orzec. Nr Lb-199/57
14
Quercus robur
zbocze przy
strumieniu
Prez. WRN w
21.
200
dąb szypułkowy
Quercus robur
530
30
Sporwiny,
zbocze przy
zabudowaniach
S.Krasnowskieg
Orzec. Nr Lb-200/57
Prez. WRN w
22.
201
dąb
szypułkowyQuer
cus robur
480
30
Sporwiny,
zbocze przy
zabudowaniach
S.Krasnowskieg
Orzec. Nr Lb-201/57
Prez. WRN w
23.
202
dąb szypułkowy
Quercus robur
380
28
Sporwiny,
zbocze przy
zabudowaniach
S.Krasnowskieg
Orzec. Nr Lb-202/57
Prez. WRN w
24.
203
dąb szypułkowy
Quercus robur
440
30
Sporwiny,
zbocze przy
zabudowaniach
S.Krasnowskieg
Orzec. Nr Lb-203/57
Prez. WRN w
25.
276
głaz-różowy
granit
grubokrystaliczny
780
1,6
Podwórze b.
PGR Ciemna
Wola, obok
dębu- nr 166
R.XII.276/61 z
27.11.1961 r.
26.
316
dąb szypułkowy
Quercus robur
550
30
obok stawu w
parku b. PGR
Bajdyty
R-X-316/64 z
26.06.1964 r.
27.
325
dąb szypułkowy
Quercus robur
-2 szt.
385; 415
30
m. Łęg, park
przypałacowy
Rlop-325/67 z
30.05.1967 r.
28.
334
dąb szypułkowy
Quercus robur
-4 szt.
350-690
30
m. Łęg
Nr 334/68 z
26.06.1968 r.
lipa drobnolistna
Tilia cordata
490
30
29.
373
lipa drobnolistna
Tilia cordataaleja - 25 szt.
150-300
22-28
m. Łęg, przy
drodze do
Ardap, na
odcinku 150 m
Nr 373/75 z
25.09.1975 r.
30.
559
dąb szypułkowy
Quercus robur
-9szt.
400-560
26
Bajdyty,
park
Dz. Urz. Woj.
Olsztyńskiego Nr 7,
poz. 66 z 16.04.1992 r.
31.
560
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
25
Łabędnik,
park
Dz. Urz. Woj.
poz. 66 z 16.04.1992 r.
15
32.
1219
dąb szypułkowy
Quercus robur
520
25
N-ctwo
Bartoszyce,
L-ctwo
Górzyste, oddz.
329 a, obręb
Sępopol
Dz. Urz. Woj. WarmMaz. Nr 134, poz.1685
z 29.09.2004 r.
33.
1220
daglezja zielona
Pseudotsuga
menziesii
228
35
N-ctwo
Bartoszyce,
L-ctwo
Górzyste, oddz.
338 d, obręb
Sępopol
z 29.09.2004 r.
34.
1221
dąb szypułkowy
Quercus robur
570
22
N-ctwo
Bartoszyce,
L-ctwo
Łabędziowo,
oddz. 54 b,
obręb Bartniki
z 29.09.2004 r.
35.
1223
dąb szypułkowy
Quercus robur
480, 47
34
N-ctwo
Bartoszyce,
L-ctwo
Dąbrówka 145
Aa, obręb
Sępopol
z 29.09.2004 r
36.
1313
lipa drobnolistna
Tilia cordata
315
28
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Wola, 50 m od
drogi gruntowej
Dz. Urz. Woj. Warm. –
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
37.
1314
dąb szypułkowy
Quercus robur
660
29
oddz. 192 j
leśnictwo Mała
Wola, 50 m do
drogi gruntowej
Bezledy – Solno
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
38.
1315
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
218
29
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
39.
1316
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
250
27
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
40.
1317
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
220
28
Bartoszyce
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
16
41.
1318
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
235
28
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
42.
1319
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
290
28
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
43.
1320
buk pospolity
odmiana
czerwonolistna
Fagus sylvatica
subsp. Purpurea
345
29
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
44.
1321
dąb szypułkowy
Quercus robur
650
32
oddz. 193 j
leśnictwo Mała
Wola, 200 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
45.
1323
lipa drobnolistna
Tilia cordata
370
29
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
46.
1326
dąb szypułkowy
Quercus robur
413
32
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
47.
1327
dąb szypułkowy
Quercus robur
402
29
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
park podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
48.
1328
lipa drobnolistna
Tilia cordata
325
26
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
49.
1329
lipa drobnolistna
Tilia cordata
536
25
oddz. 332 Bi
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
50.
1330
lipa drobnolistna
Tilia cordata
425
25
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
51.
1331
dąb szypułkowy
Quercus robur
383
31
oddz. 328 f
leśnictwo Borki,
500 m od drogi
gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
52.
1332
dąb szypułkowy
383
32
oddz. 328 f
17
Quercus robur
leśnictwo Borki,
500 m od drogi
gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
53.
1333
dąb szypułkowy
Quercus robur
424
28
oddz. 332 Bi
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
54.
1334
modrzew
europejski larix
decidua
320
27
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
55.
1335
dąb szypułkowy
Quercus robur
394
22
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
56.
1336
dąb szypułkowy
Quercus robur
421
23
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
57.
1337
dąb szypułkowy
Quercus robur
420
28
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
58.
1338
dąb szypułkowy
Quercus robur
723
25
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
park podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
59.
1339
dąb szypułkowy
Quercus robur
430
26
oddz. 337 d
leśnictwo Borki,
100 m od drogi
gruntowej, na
granicy las –
pole
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
60.
1340
dąb szypułkowy
Quercus robur
394
28
oddz. 314 o
leśnictwo Borki,
20 m od drogi
utwardzonej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
II.4.1 Sieć ECONET- Polska
Zgodnie z polskim prawodawstwem, według ustawy o ochronie przyrody, korytarz
ekologiczny to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów. W Polsce opracowano
kilka projektów korytarzy ekologicznych na poziomie krajowym. Pierwszym z nich był projekt
Krajowej Sieci Ekologicznej (ECONET-PL) stanowiącej część Europejskiej Sieci Ekologicznej
(EECONET). W projekcie tym priorytetem stały się korytarze ekologiczne ciągnące się wzdłuż
18
cieków wodnych. Na obszarze gminy Bartoszyce znajduje się korytarz ECONET – PL o znaczeniu
krajowym biegnący wzdłuż doliny Łyny. Jest to ważny korytarz ze względów przyrodniczych
i krajobrazowych pozwalający na migrację zwierząt wzdłuż doliny rzeki. Dodatkowo występują tu
również korytarze o znaczeniu lokalnym związane zwłaszcza z dopływami Łyny. Korytarze te
pełnią ważne role w utrzymaniu równowagi przyrodniczej nie tylko na poziomie lokalnym, ale
także krajowym. Pozwalają na swobodną wymianę puli genowej między populacjami
oddzielonymi od siebie, dzięki temu wzbogacana jest różnorodność genetyczna populacji. Sieć
ECONET pozwala również na migrację gatunków niewystępujących dotychczas na obszarze
gminy wzbogacając tym samym jej różnorodność na poziomie gatunkowym.
II.5
Lasy ochronne
Zgodnie z ustawą o lasach za lasy szczególnie chronione, zwane dalej „lasami
ochronnymi” mogą być uznane lasy, które:

chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi,
obrywanie się skał lub lawin;

chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne
w zlewni oraz na obszarach wododziałów;

ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków;

są trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu;

stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegających
ochronie gatunkowej;

mają
szczególne
znaczenie
przyrodniczo-naukowe
ale
także
dla
obronności
i bezpieczeństwa Państwa;

są położone:
o
w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic
administracyjnych miast liczących ponad 50 tys. mieszkańców,
o
w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk,
o
w strefie górnej granicy lasów.
19
Na terenie gminy występują lasy wodochronne chroniące brzegi wód przed obrywaniem się, zaś
źródła rzek i potoków przed zasypywaniem. Należy dążyć do zwiększenia ich udziału w ogólnej
powierzchni gminy, co ma swoje uzasadnienie w szeregu pełnionych przez nie funkcji ochronnych.
II.6
Gleby chronione
Ochrona gruntów rolnych i leśnych polega na ograniczaniu przeznaczania ich na cele
nierolnicze lub nieleśne, zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz
szkodom w produkcji rolniczej (leśnej) powstającym wskutek działalności nierolniczej (nieleśnej)
i ruchów masowych ziemi. Ochrona powinna również uwzględniać ograniczanie zmian
naturalnego ukształtowania powierzchni ziemi. Dodatkowo ochrona gruntów rolnych polega na ich
rekultywacji i zagospodarowaniu na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych,
jako naturalnych zbiorników wody. Ochrona gruntów leśnych, zaś polega na przywracaniu ich
wartości użytkowej. Dotyczy to terenów, które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek
działalności nieleśnej oraz poprawianiu ich wartości użytkowej, a także zapobieganiu obniżania ich
produkcyjności. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami (ustawa o ochronie gruntów
rolnych i leśnych) ochronie podlegają grunty:
- stanowiące użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego
przeznaczenia przekracza 0, 5 ha,
- grunty leśne
Na terenie gminy Bartoszyce gleby III klasy bonitacji zajmują ponad 45% wśród gruntów
rolnych i aż połowę trwałych użytków zielonych. Zmiana ich przeznaczenia w areale
przekraczającym 0, 5 ha wymaga zgody Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Znaczny jest również
udział gleb pochodzenia organicznego.
Zmiana przeznaczenia gruntów leśnych na cele nieleśne wymaga zgody Ministra Ochrony
Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa lub upoważnionej przez niego osoby lub zgody
marszałka województwa w przypadku lasów prywatnych.
II.7
Rolnicza przestrzeń produkcyjna
Na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach w strukturze użytkowej
gruntów gminy, użytki rolne według stanu na dzień 01.01.2010 r. zajmują 32 596 ha, co stanowi
ok. 76, 24 % ogólnej powierzchni gruntów gminy. Struktura użytkowania gruntów rolnych
przedstawia się w następujący sposób:
•
grunty orne – 24 350 ha – 74,70%,
20
•
pastwiska trwałe – 5 736 ha – 17,60%,
•
łąki trwałe – 2 432 ha – 7,46%,
•
grunty pod rowami – 78 ha – 0,24%.
Największy odsetek użytków rolnych zajmują grunty orne ok. 74, 70% czyli 24 350 ha a następnie
pastwiska trwałe 17, 60% (5 736 ha). Natomiast udział pozostałych użytków w strukturze
użytkowania gruntów rolnych jest nieznaczny. Rolnictwo stanowi jeden z podstawowych działów
gospodarki gminy Bartoszyce.
Strukturę użytkowania rolnego gminy Bartoszyce przedstawia wykres poniżej.
Rys. 3. Struktura użytków rolnych w gminie Bartoszyce.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach
II.8
Leśna przestrzeń produkcyjna
Lasy i grunty leśne zajmują 7 555 ha, co stanowi 17, 67% ogółu powierzchni gminy.
Udział lasów na terenie gminy Bartoszyce jest znacznie mniejszy niż w województwie warmińskomazurskim (30%) i mniejszy niż w kraju (28,8%). Niski poziom zalesienia gminy wynika
z dominacji na jej terenie obszarów wysoczyznowych o dobrych warunkach glebowych dla
rozwoju rolnictwa.
Obszary leśne na terenie gminy Bartoszyce występują w każdej części regionu:

na południe od Bartoszyc między miejscowościami:
- Szwarunki, Minty, Ciemna Wola, Galiny, Klekotki, Krawczyki,
21

na zachód od Bartoszyc między miejscowościami:
- Ardapy, Połęcze, Osieka, Kol. Bukowo, Kiersity,
- Rodnowo, Burkarty,
- Wojciechy, Borki, Rodnowo, Gruszynki,

na północny-zachód od Bartoszyc między miejscowościami:
- Solno, Bezledy, Wysieka, Pilwa, Barciszewo, Merguny,

na północ od Bartoszyc między miejscowościami:
- Żardyny, Kromarki, Styligi, Molwity,
- Posłusze, Parkoszewo, Nowe Witki, Żydowo, Leginy, Dąbrowa, Kiertyny
Wielkie, Ganitajny,

na wschód od Bartoszyc:
- między miejscowościami: Skitno, Szylina Wielka, Kol. Wirwilty,
- wokół jeziora Kinkajmskie,

na południowy-wschód od Bartoszyc między miejscowościami:
- Spurgle, Sporwiny, Łabędnik,
- Kol. Łabędnik Mały, Kol. Węgoryty, Kol. Króle.
Przeważają siedliska lasu świeżego, których jest ponad połowa, dużą część stanowią również lasy
mieszane świeże. Szczegółowe zasady gospodarki leśnej, w której obok funkcji gospodarczej lasu
dużą rolę odgrywa ich znaczenie ekologiczne, określa to plan urządzenia lasu nadleśnictwa
Bartoszyce.
II.9
Tereny zieleni urządzonej
Zieleń urządzona to taka, która została zaplanowana, a jej układ, fizjonomia i różnorodność
są efektem przemyślanych działań człowieka. Do form zieleni urządzonej występujących na terenie
gminy Bartoszyce zalicza się:

parki w miejscowościach: Ciemna Wola, Nalikajmy, Bezledy,

place zabaw w miejscowościach: Tolko, Galiny, Łabędnik, Rodnowo,
22

cmentarze.
Część z przedstawionych form zieleni wpisana jest do rejestru zabytków, co zostało ukazane
w dalszej części opracowania.
II.10 Waloryzacja fizjograficzna gminy
Przyrodnicze uwarunkowania wynikają z geograficznego położenia gminy, którego
konsekwencją są określone cechy fizyczno-geograficzne przestrzeni. Do głównych uwarunkowań
przyrodniczych zaliczono:
•
Położenie
w
megaregionie
Niżu
Wschodnioeuropejskiego,
prowincji
Niżu
Wschodniobałtycko - Białoruskiego, podprowincji Pobrzeża Wschodnio-bałtyckiego,
makroregionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej,
•
położenie
południowych
krańców
gminy
w
podprowincji
Pojezierza
Wschodniobałtyckiego, makroregionie Pojezierza Mazurskiego, mezoregionie Pojezierza
Olsztyńskiego,
•
położenie w strefie obszarów o wysokich walorach przyrodniczych i krajobrazowych,
zaliczonych do europejskiej sieci obszarów chronionych Natura 2000,
•
położenie na terenie gminy rzeki Łyny,
•
zaliczenie części gminy do terenów podwyższonego ryzyka wystąpienia powodzi.
II.10.1 Ograniczenia i wskazania
Na terenie gminy Bartoszyce należy zwrócić uwagę na obszary wymagające szczególnej
ochrony, dotyczy to między innymi użytków ekologicznych, obszarów chronionego krajobrazu
oraz obszarów Natura 2000, która pełni rolę dużego, ponadlokalnego „korytarza ekologicznego"
oraz jest najważniejszym w regionie komponentem ogólnokrajowej sieci obszarów uznanych za
23
kluczowe dla ochrony przyrody w Polsce. Funkcją wiodącą powinno być zachowanie pełnej
różnorodności biologicznej na poziomie ogólnoeuropejskim oraz utrzymanie dotychczasowego
sposobu zagospodarowania ziemi w formie ekstensywnej gospodarki łąkowo-pastwiskowej.
•
Przy lokalizacji nowych terenów pod zabudowę zaleca się wziąć pod uwagę możliwość
włączenia do systemu kanalizacji.
•
Proponuje się zabezpieczyć wody powierzchniowe gminy przed zanieczyszczeniami
pochodzącymi głównie ze sfery komunalnej (ścieki sanitarne) oraz rolnictwa. Powinno to
nastąpić poprzez rozwój sieci kanalizacji sanitarnej, budowę przyzagrodowych
oczyszczalni ścieków, tam gdzie nieplanowane jest skanalizowanie. W przypadku
rolnictwa ograniczenie zanieczyszczenia może nastąpić poprzez: wyłącznie z uprawy stref
brzegowych rzek i jezior, naturalne nawożenie, wprowadzenie pasów zieleni ochronnej.
•
Przy lokalizacji funkcji mieszkaniowych należy zwrócić uwagę na odprowadzenie
zanieczyszczeń
kanalizacją
ściekową
oraz
ogrzewanie
wykorzystujące
„czyste”
technologie, takie jak pompy ciepła czy ogrzewanie olejem opałowym.
•
Zaleca się przeznaczenie gruntów rolnych położonych w bezpośrednim sąsiedztwie lasów,
jezior i cieków wodnych do dalszego użytkowania lub przeznaczenie ich pod zalesienie, co
pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych. Zabudowanie tych terenów
może spowodować szkody w postaci przekształcenia krajobrazu, zablokowania
naturalnych tras migracji ssaków, ptaków, nadmierną penetracją i zaśmiecaniem lasów,
jezior oraz rzek.
•
Ważne jest zachowanie istniejących na terenie gminy wód powierzchniowych, torfowisk,
oczek wodnych, użytków zielonych i zadrzewień. Przyczyni się do uzyskania i utrzymania
struktury krajobrazu rolniczego. Zadrzewienia śródpolne chronią gleby przed erozją
wietrzną i wodną – powodują zmniejszenie prędkości wiatru i parowanie, zwiększają zaś
pojemność wodną gleb i poprawiają bilans wody, przez co następuje wzrost produkcji
roślinnej. Ponadto zadrzewienia i pasy zadrzewień śródpolnych stanowią nisze ekologiczne
dla wielu gatunków ptaków i drobnych ssaków.
•
Lasy stanowią bardzo ważne węzły w systemie ekologicznym gminy. Istotnym jest
stworzenie korytarzy ekologicznych, poprzez powiązanie istniejących i planowanych do
zalesienia terenów leśnych z ciągami dolinnymi oraz systemem zadrzewień. Korytarze
ekologiczne wpłyną na poprawę warunków hydrologicznych gleb, przeciwdziałanie erozji
wietrznej i powierzchniowej oraz degradacji ziemi, zwiększenie wodnej retencji
24
i podniesienie różnorodności ekologicznej środowiska. Do zalesień wskazuje się grunty
słabych klas bonitacyjnych: VI z, VI, V.
•
Wskazany jest zakaz zmniejszania powierzchni o dużym potencjale przyrodniczym (lasy,
użytki zielone, wody powierzchniowe).
•
Do niekorzystnych obszarów budowlanych należą strefy krawędziowe wysoczyzn, formy
wklęsłe takie jak: doliny rzeczne, zagłębienia i obniżenia terenowe, obszary o wysokim
poziomie wód gruntowych, w tym obszary podmokłe i bagienne.
•
Wskazuje się konieczność zachowania i ochrony zieleni wysokiej oraz wzbogacanie jej
o nowe nasadzenia, również zieleni izolacyjnej wokół obiektów uciążliwych.
II.11 Obszary występowania naturalnych zagrożeń geologicznych
Obszar gminy Bartoszyce narażony jest na erozję w niewielkim stopniu. Jedynymi
obszarami o predyspozycjach erozyjnych są zbocza doliny rzeki Łyny narażone na erozję wodną.
W wyniku przeprowadzonej w latach 1968-1970 inwentaryzacji osuwisk oraz prac prowadzonych
w 2003 i 2004 r. przez pracowników Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, na obszarze
gminy Bartoszyce zidentyfikowano 45 osuwisk. Zestawienie obszarów osuwiskowych znajduje się
w tabeli poniżej
Tab. 3 Osuwiska występujące na terenie gminy Bartoszyce
Lp.
1
2
3
4
Nr ew.
N-34-66-A-c/3
N-34-66-A-c/4
N-34-66-A-d/10
N-34-66-A-d/12
5
N-34-66-A-d/3
6
7
Miejscowość
Guntkajmy
Guntkajmy
Adrapy
Spurławki
Kolonia
Aktywność
osuwisko mało aktywne (zmiany w cyklu wieloletnim)
osuwisko aktywne (zmiany coroczne)
N-34-66-A-d/4
N-34-66-A-d/5
Bukowo
Perkujki
Adrapy
8
N-34-66-A-d/6
Adrapy
9
10
N-34-66-A-d/9
N-34-66-B-a/10
11
N-34-66-B-a/11
Sortławki
Wirwilty
Kolonia
12
13
14
15
16
17
N-34-66-B-a/13
N-34-66-B-a/2
N-34-66-B-a/3
N-34-66-B-a/4
N-34-66-B-a/6
N-34-66-B-a/7
Wirwilty
Okopa
Okopa
Okopa
Wirwilty
Wirwilty
Wirwilty
25
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
N-34-66-B-a/8
N-34-66-B-a/9
N-34-66-B-b/1
N-34-66-B-b/2
N-34-66-B-b/4
N-34-66-B-b/5
N-34-66-B-c/1
N-34-66-B-c/10
N-34-66-B-c/11
N-34-66-B-c/12
N-34-66-B-c/13
N-34-66-B-c/14
N-34-66-B-c/15
N-34-66-B-c/18
N-34-66-B-c/19
N-34-66-B-c/2
N-34-66-B-c/20
N-34-66-B-c/21
N-34-66-B-c/22
N-34-66-B-c/23
N-34-66-B-c/3
N-34-66-B-c/4
N-34-66-B-c/6
N-34-66-B-c/7
N-34-66-B-c/8
N-34-66-B-c/9
N-34-66-B-d/1
N-34-66-B-d/4
Wirwilty
Wirwilty
Szylina Mała
Pieny
Szylina Mała
Szylina Mała
Adrapy
Galiny
Galiny
Galiny
Spytajny
Spytajny
Połęcze
Galiny
Galiny
Adrapy
Galiny
Galiny
Minty
Minty
Połęcze
Połęcze
Perkujki
Połęcze
Adrapy
Adrapy
Gruda
Gruda
Źródło: Rejestr i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju
W latach 2015-2016 na terenie gminy Bartoszyce będą prowadzone prace w ramach
projektu Systemy Osłony Przeciwosuwiskowej, którego celem jest udokumentowanie i oznaczenie
na mapie w skali 1: 10000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie zagrożonych ruchami
masowymi w Polsce.
Jedynie średnie zagrożenie erozyjne może wystąpić na stromych zboczach doliny Łyny,
gdzie gleby narażone są na erozję wodną, natomiast większość obszaru gminy jest narażona na
erozję w stopniu słabym.
III.
Uwarunkowania wynikające z występowania udokumentowanych złóż
kopalin oraz zasobów wód podziemnych.
III.1
Kopaliny
W granicach gminy nie rozpoznano złóż surowców mineralnych.
26
III.2
Główny zbiornik wód podziemnych
Zbiornik GZWP-205 „Subzbiornik Warmia” położony jest w dorzeczu Pregoły w utworach
trzeciorzędowych i kredowych. Szacunkowe zasoby dyspozycyjne oszacowane zostały na 60 tys.
m3. Średnia głębokość ujęcia waha się w granicach 150-200 m.
III.3
Wody podziemne
W gminie Bartoszyce znajdują się 44 ujęcia wód głębinowych. Siedemnaście z nich
obsługuje gminną sieć wodociągową. Woda jest poddawana uzdatnianiu, jednak w przypadku kilku
ujęć (niebędących własnością gminy) nie spełniają norm wody pitnej nawet po uzdatnieniu (przede
wszystkim ze względu na zawartość żelaza i manganu).
Poszczególne ujęcia (jednak nie wszystkie) są chronione przed zanieczyszczeniem poprzez
ustanawianie stref ochronnych. Zagrożone zanieczyszczeniem mogą być natomiast indywidualne
ujęcia wody (studnie wiercone i kopane), poprzez prowadzenie niewłaściwej gospodarki ściekowej.
Niewłaściwa gospodarka ściekowa stanowi też zagrożenie dla wód gruntowych.
Tab.4. Wykaz i parametry ujęć wody na terenie gminy Bartoszyce
Lp.
Miejscowość
Właściciel
Pobór
rzeczywisty
Wydajność
Głębokość
[m3/h]
studni [m]
[m3/rok]
1.
Skitno
gmina
21 900
40,0
49
55
2.
Osieka
gmina
36 000
21,0
97,5
115
3.
Wojciechy
gmina
65 700
66,0
133
132
4.
Rodnowo
gmina
21 900
31,0
63,5
68
5.
Galiny
gmina
76 600
57,0
135
137,7
6.
Solno
gmina
7 300
4,8
7.
Łabędnik
gmina
40 150
74,0
122,4
123,5
8.
Bezledy
gmina
204 400
156,0
74
75
9.
Tolko
gmina
32 850
50,0
10.
Kinkajmy
gmina
55 000
41,0
11.
Gromki
gmina
5 480
6,5
60
12.
Wajsnory
gmina
13 510
33,0
150
13.
Wyręba
gmina
18 980
14,5
101
47
98,4
90
87
27
14.
Maszewy
gmina
51 100
44,0
81
62
15.
Falczewo
gmina
7 300
12,0
42
53
16.
Szwaruny
gmina
110 960
42,0
93
94
17.
Sokolica
gmina
18 000
42,0
74,1
92
Źródło: Urząd Gminy w Bartoszycach.
IV.
Tendencje rozwoju demograficznego i gospodarczego
IV.1
Demografia
Liczba ludności gminy Bartoszyce wg danych GUS, na rok 2008 r. wynosiła
10770 mieszkańców, co stanowiło 17, 8% ludności powiatu bartoszyckiego oraz 0, 75 % ludności
województwa warmińsko-mazurskiego.
Tab. 5. Sytuacja demograficzna gminy Bartoszyce na tle województwa warmińsko-mazurskiego, powiatu bartoszyckiego
w 2000 oraz 2008 r.
28
Liczba ludności
Wyszczególnienie
województwo
Lata
Współczynnik
Ludność
feminizacji
Ogółem
Mężczyźni
Kobiety
2000
1 427 508
697 860
729 648
59,0
104,6
2008
1 427 073
695 352
731 721
59,0
105,2
2000
397 501
200 404
197 097
26,6
98,3
2008
402 670
202 793
199 877
26,9
98,6
2000
62 608
30 700
31 908
47,9
103,9
2008
60 427
29 385
31 042
46,2
105,6
2000
10 815
5 492
5 323
25,3
96,9
2008
10 770
5 477
5 293
25,2
96,6
na km
2
warmińskomazurskie
województwo
warmińskomazurskie
(gminy wiejskie)
powiat
bartoszycki
gmina Bartoszyce
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Gęstość zaludnienia na obszarze gminy Bartoszyce należy do stosunkowo niskich, ale
w porównaniu do gęstości zaludnienia gmin wiejskich województwa warmińsko-mazurskiego,
w których w 2008 roku przeciętnie na 1 km2 powierzchni przypadało 26, 9 osób jest to wskaźnik
mieszczący się na poziomie średniej w województwie.
Tab. 6. Wykaz liczby ludności w poszczególnych miejscowościach gminy Bartoszyce stan na 31.12.2009 r.
Lp.
Liczba ludności
Miejscowość
Sołectwa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
Barciszewo
Bąsze
Bezledy
Dąbrowa
Galiny
Gromki
Kiersity
Kiertyny Wielkie
Kinkajmy
Krawczyki
Łabędnik
Łojdy
Maszewy
134
41
1054
296
774
83
90
92
379
213
538
280
168
29
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
22.
23.
24.
25.
26.
27.
28.
29.
30.
Minty
Nalikajmy
Osieka
Połęcze
Skitno
Sokolica
Spytajny
Szylina Wielka
Tapilkajmy
Tolko
Trutnowo
Wajsnory
Wawrzyny
Węgoryty
Wirwilty
Wojciechy
Żydowo
31.
32.
33.
34.
35.
36.
37.
38.
39.
40.
41.
42.
43.
44.
45.
46.
47.
48.
48.
49.
50.
51.
52.
53.
54.
55.
56.
57.
58.
59.
60.
61.
62.
63.
64.
65.
66.
67.
68.
Ardapy
Bajdyty
Bieliny
Borki
Borki Sędrowskie
Brzostkowo
Bukowo
Burkarty
Ceglarki
Ciemna Wola
Czerwona Górka
Dębiany
Dębówko
Drawa
Falczewo
Frączki
Galinki
Ganitajny
Gile
Glitajny
Głomno
Gruda
Gruszynki
Jarkowo
Karolewka
Karolewko
Kicina
Kiertyny Małe
Kisity
Klekotki
Kosy
Kromarki
Króle
Leginy
Lejdy
Lipina
Lisówka
Lusiny
Łabędnik Mały
229
76
196
220
120
273
188
22
82
603
107
126
31
81
103
541
75
Miejscowości niesołeckie
52
48
9
187
26
32
52
29
21
92
3
18
15
12
74
b.d.
31
21
34
12
105
70
b.d.
27
4
14
14
56
40
21
134
160
12
68
41
7
b.d.
76
25
30
69.
70.
71.
72.
73.
74.
75.
76.
77.
78.
79.
80.
81.
82.
83.
84.
85.
86.
87.
88.
89.
90.
91.
92.
93.
94.
95.
96.
97.
98.
99.
100.
101.
102.
103.
104.
105.
106.
107.
108.
109.
110.
Łapkiejmy
Łoskajmy
Markiny
Matyjaszki
Merguny
Molwity
Nowe Witki
Nuny
Okopa
Parkoszewo
Pasarnia
Perkujki
Perkuliki
Piergozy
Piersele
Pilwa
Plęsy
Posłusze
Rodnowo
Sędławki
Solno
Sortławki
Sporwiny
Spurgle
Styligi
Szczeciny
Szwarunki
Szwaruny
Szylina Mała
Tromity
Wardomy
Wargielity
Wiatrak
Wipławki
Witki
Wojtkowo
Wola
Wólka
Wyręba
Wysieka
Zawiersze
Żardyny
34
46
58
20
32
67
38
24
51
125
b.d.
25
b.d
9
106
66
143
68
225
188
29
36
47
12
5
19
99
79
49
2
84
34
56
29
49
184
13
10
64
b.d.
70
b.d
Źródło: Urząd Gminy Bartoszyce.
31
Rys. 4. Wykaz miejscowości w gminie Bartoszyce powyżej 150 mieszkańców
32
Rys. 5. Liczba mieszkańców poszczególnych wsi w gminie Bartoszyce w 2009 roku
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Urzedu Gminy Bartoszyce
33
Sieć osadniczą gminy tworzy 110 miejscowości, z których 30 pełni funkcję sołecką.
Największą miejscowością gminy Bartoszyce są Bezledy, w której liczba mieszkańców stopniowo
wzrasta. Podobne procesy zachodzą w miejscowościach Galiny, Tolko, Wojciechy, Łabędnik.
Pozostałe wsie są typowymi wiejskimi jednostkami osadniczymi o wielkości poniżej 400
mieszkańców. Koncentracja mieszkańców w większych wsiach jest procesem bardzo korzystnym,
gdyż ułatwia wyposażanie wsi w infrastrukturę techniczną i łatwy dostęp mieszkańców do
obiektów infrastruktury społecznej.
Rys. 6. Liczba mieszkańców w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS
Liczba mieszkańców na terenie gminy Bartoszyce od początku analizowanego okresu
utrzymuje się na ustabilizowanym poziomie. Różnica między największą a najmniejszą liczbą
ludności wynosi 54 osoby.
34
Rys. 7. Ludność gminy Bartoszyce według płci w latach 2000 – 2008
W ogólnej liczbie mieszkańców w 2008 roku kobiety stanowiły 49,1%. Oznacza to, że na
100 mężczyzn przypadało 98 kobiet. Współczynnik feminizacji gminy Bartoszyce (96, 6) był
niższy
od
współczynnika
feminizacji
województwa
warmińsko-mazurskiego
(105,2).
Na przestrzeni lat współczynnik feminizacji gminy Bartoszyce utrzymywał się na wyrównanym
poziomie i oscylował w granicach od 96, 6 do 97,7. Należy przypuszczać, że w ciągu najbliższych
kilku lat proces wyrównywania liczby kobiet i mężczyzn będzie przebiegał jak w latach
poprzednich.
Najważniejszym miernikiem struktur płci jest jednak wskaźnik feminizacji liczony dla grup
ludności w wieku rozrodczym (15 do 49 lat), który w gminie Bartoszyce wynosi 93 kobiet na 100
mężczyzn. Oznacza to występowanie dość dużych liczebnych dysproporcji płci, co wpływa na
zahamowanie rozwoju demograficznego.
IV.1.1 Ruch naturalny
35
Wielkość ruchu naturalnego określają dwa podstawowe wskaźniki - urodzeń i zgonów oraz
będący ich pochodną - wskaźnik przyrostu naturalnego (różnica wielkości urodzeń i zgonów).
Tab. 7. Ruch naturalny gminy Bartoszyce w latach 2000 – 2008
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
urodzenia
127
152
162
112
138
102
119
120
126
zgony
115
102
94
100
98
93
104
97
111
12
10815
50
10820
68
10774
12
10807
40
10820
9
10814
15
10824
23
10794
15
10770
mieszkańców
zgony na 1000
11,7
14,0
15,0
12,3
10,4
14,8
9,4
11,1
11,7
mieszkańców
przyrost naturalny na
10,6
9,4
8,7
9,3
9,1
8,6
9,6
9,0
10,3
1000 mieszkańców
1,1
4,6
6,3
1,1
3,7
0,8
1,4
2,1
przyrost naturalny
liczba mieszkańców
urodzenia na 1000
1,4
Gmina Bartoszyce przez cały analizowany okres charakteryzowała się dodatnim
przyrostem naturalnym. W ciągu charakteryzowanego okresu liczba urodzeń utrzymywała się na
ustabilizowanym poziomie, aczkolwiek w latach 2001, 2002 i 2004 był zauważalny nieduży wzrost
liczby urodzeń, który spowodowany jest prawdopodobnie zakładaniem rodzin przez ludność
urodzoną na początku lat 80-tych XX wieku - ludność ostatniego wyżu demograficznego.
Poprawiająca się sytuacja społeczno – gospodarcza województwa warmińsko - mazurskiego jak
i całego kraju ma również znaczący wpływ na wzrost liczby urodzeń.
36
Rys. 8. Urodzenia, zgodny oraz przyrost naturalny przeliczony na 1000 mieszkańców gminy Bartoszyce w latach 2000 –
2008
IV.1.1.1 Migracje
Tab. 8. Migracje w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
196
126
126
139
153
136
191
185
132
117
70
87
104
111
103
134
151
104
79
56
38
32
40
33
53
31
26
0
0
1
3
2
0
4
3
2
154
180
186
161
161
176
240
207
10815
10820
10774
10807
10820
10814
10824
10794
10770
18,1
11,6
11,7
12,9
14,1
12,6
17,6
17,1
12,3
14,2
16,6
17,3
14,9
14,9
16,3
22,2
19,2
zameldowania ogółem
zameldowania z miast
zameldowania ze wsi
zameldowania z
zagranicy
wymeldowania
liczba mieszkańców
186
zameldowania na
1000 mieszkańców
wymeldowania na
1000 mieszkańców
37
17,3
saldo migracji
3,9
-5,0
-5,6
-2
-0,8
-3,7
-4,6
-2,1
-5,0
Zmiany stałego miejsca zamieszkania i miejsca czasowego pobytu określane są jako
wędrówki lub migracje ludności. Migracje stałe są wraz z ruchem naturalnym głównymi
czynnikami wywołującymi zmiany w stanach zaludnienia, strukturze zaludnienia oraz innych
strukturach demograficznych. Gmina Bartoszyce w latach 2001 – 2008 charakteryzowała się
ujemnym przyrostem migracyjnym, który swoje maksimum osiągnął w roku 2002.
Od początku charakteryzowanego okresu gmina cechuje się większym napływem ludności z miast
niż ze wsi, co wiąże się z intensywnym procesem suburbanizacji generowanym przez sąsiadujące
miasto Bartoszyce.
Rys. 9. Ruch migracyjny przeliczony na 1000 mieszkańców na obszarze gminy Bartoszyce
IV.1.1.2 Przyrost rzeczywisty
Przyrost rzeczywisty daje pełny obraz zmiany liczby mieszkańców gminy Bartoszyce. Jest
wyliczany poprzez zestawienie przyrostu naturalnego ze współczynnikami migracji, stanowi sumę
wielkości przyrostu naturalnego i salda migracji.
38
Tab. 9. Zestawienie ruchu naturalnego oraz ruchu migracyjnego w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
1,1
4,6
6,3
1,1
3,7
0,8
1,4
2,1
1,4
3,9
-5,0
-5,6
-2,0
-0,8
-3,7
-4,6
-2,1
-5,0
5,0
-0,4
0,7
-0,9
2,9
-2,9
-3,2
0,0
-3,6
przyrost naturalny na
1000 mieszkańców
saldo migracji na
1000 mieszkańców
przyrost rzeczywisty
na 1000 mieszkańców
Gmina Bartoszyce przez cały analizowany okres charakteryzowała się zmiennym
przyrostem rzeczywistym i należy spodziewać się podobnego zjawiska w przyszłości.
Rys. 10. Przyrost naturalny, saldo migracji oraz rzeczywisty przyrost liczby mieszkańców w gminie Bartoszyce w latach
2000 – 2008
Ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój demograficzny jest ilość zawieranych
małżeństw oraz udzielanych rozwodów na obszarze gminy Bartoszyce
Tab. 10. Liczba małżeństw oraz współczynnik zawieranych małżeństw w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008
Współczynnik zawieranych małżeństw
Rok
Ilość małżeństw
(małżeństwa na 1000 mieszkańców)
2000
79
7,30
2001
73
6,75
39
2002
69
6,40
2003
59
5,46
2004
47
4,34
2005
58
5,36
2006
78
7,21
2007
81
7,50
2008
79
7,33
W latach 2000 – 2008 liczba zawieranych małżeństw w gminie Bartoszyce oscylowała
w granicach od 47 w roku 2004 do 81 w roku 2007. Liczba zawieranych małżeństw w najbliższych
latach powinna utrzymywać się na podobnym poziomie z uwagi na zawieranie ślubów pokolenia
wyżu demograficznego lat 80-tych.
Rys. 11. Struktura płci i wieku w gminie Bartoszyce w 2008 r.
Tab.11. Struktura płci i wieku w gminie Bartoszyce w 2008 r.
Wiek
Ilość mężczyzn
Ilość kobiet
0-4
304
271
5-9
311
309
10-14
353
364
40
15-19
487
438
20-24
566
489
25-29
457
415
30-34
384
317
35-39
377
341
40-44
377
335
45-49
439
351
50-54
414
394
55-59
359
320
60-64
201
205
65-69
156
163
70-74
144
198
75-79
86
189
80-84
42
134
85 i
więcej
20
60
Wszystkie wcześniej omówione elementy ruchu naturalnego tworzą strukturę płci i wieku
społeczeństwa. Wykonany na podstawie danych GUS wykres płci i wieku dla gminy Bartoszyce
ukazuje:
•
systematyczny spadek liczebności ludności w wieku poniżej 20 lat (coraz mniejszy udział
roczników najmłodszych w strukturze społeczeństwa)
•
dwa wyże demograficzne (pierwszy z przełomu lat 50-tych i 60-tych XX w., drugi
z początku lat 80-tych XX w.)
•
dużą nadwyżkę liczby mężczyzn w stosunku do liczby kobiet w wieku produkcyjnym
•
nadwyżkę liczby kobiet nad liczbą mężczyzn wśród mieszkańców gminy w wieku powyżej
60 lat
•
wyrównaną liczbę kobiet i mężczyzn wśród najmłodszych mieszkańców gminy (ludność
w wieku od 0 do 14 lat)
Struktura wiekowa społeczeństwa bezpośrednio przekłada się na strukturę wieku ekonomicznego
ludności gminy Bartoszyce, która ma znaczący wpływ na lokalną gospodarkę.
41
Rys. 12. Ludność wg ekonomicznych grup wieku w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 r.
Rys. 13. Ludność wg ekonomicznych grup wieku w % w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 r.
Tab.12. Ludność wg ekonomicznych grup wieku w gminie Bartoszyce w latach 2000 - 2008 r.
42
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
przedprodukcyjny
2 561
2 504
2 427
2 325
2 256
2 159
2 094
1 997
1 912
produkcyjny
6 871
6 914
6 953
7 084
7 182
7 260
7 345
7 398
7 461
poprodukcyjny
1 383
1 402
1 394
1 398
1 382
1 395
1 385
1 399
1 397
W gminie Bartoszyce od początku analizowanego okresu systematycznie rośnie liczba
osób w wieku produkcyjnym, co jest sytuacją bardzo korzystną i pozytywnie wpływa na poprawę
warunków gospodarczych gminy. Spada liczba osób w wieku przedprodukcyjnym, co wynika
z faktu, że ludność wyżu demograficznego lat 80-tych XX wieku w ostatnim czasie weszła w wiek
produkcyjny i nie posiada jeszcze potomstwa, bądź jego liczba jest mniejsza od zakładanej. Taka
sytuacja wynika głównie z chęci wypracowania sobie przez młodych odpowiedniej pozycji
społecznej i zagwarantowania bezpieczeństwa materialnego, dopiero zaś na drugi plan schodzi
decyzja o powiększeniu rodziny.
Na ustabilizowanym niskim poziomie utrzymuje się liczba osób w wieku poprodukcyjnym,
jednak należy się spodziewać, że w ciągu najbliższych lat nastąpi duży przyrost osób w tej
ekonomicznej grupie wieku.
IV.2
Wykształcenie
Bezpośredni związek z rynkiem pracy oraz bezrobociem ma wykształcenie mieszkańców
gminy. Strukturę wykształcenia mieszkańców gminy Bartoszyce przedstawia poniższy wykres.
43
Rys. 14. Struktura wykształcenia mieszkańców gminy Bartoszyce
Tab.13. Wykształcenie mieszkańców gminy Bartoszyce
Liczba osób
Wykształcenie
Ogółem
Płeć
w%
mężczyźni
kobiety
wyższe
234
2,7
96
138
policealne
153
1,7
43
110
średnie razem
1 533
17,5
706
827
zasadnicze zawodowe
2 225
25,4
1 329
896
podstawowe ukończone
3 930
44,8
2 002
1 928
8,0
270
429
podstawowe nieukończone
699
i bez wykształcenia
Z danych Narodowego Spisu Powszechnego 2002 wynika, iż w gminie Bartoszyce
największa grupa osób posiadała wykształcenie podstawowe ukończone. Posiadanie tego
wykształcenia zadeklarowało 3 930 osób, z których ok. 50, 9% stanowili mężczyźni. Kolejną
liczną grupą mieszkańców gminy Bartoszyce były osoby posiadające wykształcenie zasadnicze
zawodowe. Podczas Narodowego Spisu Powszechnego 2002 roku 2225 osób zadeklarowało
posiadanie tego wykształcenia, W grupie tej 59, 7% stanowili mężczyźni. Duża część mieszkańców
gminy posiada wykształcenie średnie (w grupie tej przeważają kobiety – 53,9%). Wykształcenie
wyższe w 2002 r. posiadało zaledwie 234 osoby. Najmniejszą grupę stanowiły osoby
44
z wykształceniem policealnym – 153, natomiast liczba osób, które posiadają wykształcenie
podstawowe nieukończone lub są bez wykształcenia wynosi 699.
IV.3
Sfera gospodarcza
IV.3.1 Działalność gospodarcza
Tab.14. Jednostki zarejestrowane w rejestrze REGON w województwie warmińsko-mazurskim, powiecie bartoszyckim
oraz gminie Bartoszyce w 2000 i 2008 r.
ogółem
Wyszczególnienie
rok
ilość
sektor publiczny
zmiana
w%
ilość
sektor prywatny
zmiana
w%
ilość
zmiana
w%
województwo
2000
102 722
-
5 384
-
97 338
-
warmińsko-mazurskie
2008
115 821
12,8
5 609
4,2
110 212
13,2
2000
3 118
-
142
-
2 976
-
2008
3 676
17,9
170
19,7
3 506
17,8
2000
332
-
21
-
312
-
2008
445
33,6
18
-14,3
427
36,9
powiat bartoszycki
gmina Bartoszyce
W latach 2000 – 2008 w gminie Bartoszyce wzrosła liczba podmiotów gospodarczych
zarejestrowanych w rejestrze REGON. W ciągu analizowanych 9 lat w gminie Bartoszyce
podobnie jak w powiecie bartoszyckim oraz całym województwie warmińsko-mazurskim
dynamicznie zwiększała się liczba przedsiębiorstw. Przyrost ogólnej liczby przedsiębiorstw
w analizowanym okresie na obszarze gminy Bartoszyce wyniósł 33,6% i był wyraźnie wyższy niż
przyrost w województwie warmińsko-mazurskim, który wyniósł 12,8%. Należy zauważyć bardzo
wyraźny wzrost liczby przedsiębiorstw sektora prywatnego. W charakteryzowanym okresie liczba
prywatnych przedsiębiorstw zarejestrowanych w gminie Bartoszyce wzrosła o 36,9%. W sektorze
przedsiębiorstw publicznych z kolei odnotowano spadek liczby przedsiębiorstw.
45
Rys.15. Przedsiębiorstwa przypadające na 1000 mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego, w
powiecie
bartoszyckim oraz w gminie Bartoszyce w latach 2000 – 2008
Innym wskaźnikiem rozwoju przedsiębiorczości na danym obszarze jest liczba podmiotów
gospodarczych przypadająca na 1000 mieszkańców. Gmina Bartoszyce ze wskaźnikiem 41, 3
przedsiębiorstwa na 1000 mieszkańców w 2008 roku wypadała stosunkowo średnio na tle powiatu
bartoszyckiego, którego wskaźnik w 2008 roku wyniósł 60, 8 przedsiębiorstwa na 1000
mieszkańców. W województwie warmińsko-mazurskim wskaźnik przedsiębiorstw na 1000
mieszkańców był wyraźnie wyższy niż w powiecie bartoszyckim oraz w gminie Bartoszyce.
W 2008 roku przeciętnie na 1000 mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego przypadało
nieco ponad 81 przedsiębiorstw. W latach 2000 – 2008 należy zauważyć systematyczny przyrost
liczby podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców zarówno w gminie Bartoszyce jak
i w powiecie bartoszyckim oraz województwie warmińsko-mazurskim. W gminie Bartoszyce
w ciągu 9 lat wskaźnik wzrósł od poziomu 30, 7 w 2000 roku do 41, 3 w roku 2008. Przyrost
wskaźnika zarówno w województwie jak i w powiecie oraz gminie wskazuje na dobrą koniunkturę
gospodarczą regionu.
Tab.15. Przedsiębiorstwa zarejestrowane w rejestrze REGON wg sekcji PKD na obszarze gminy Bartoszyce w 2000 oraz
2008 r.
46
Wyszczególnienie wg sekcji
udział w
%
liczba
udział w
%
liczba
zmiana
w%
2000 r.
2008 r.
A – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo
63
19,0
53
11,9
-15,9
D – przetwórstwo przemysłowe
46
13,9
46
10,3
0,0
0
0,0
1
0,2
-
17
5,1
44
9,9
158,8
106
31,9
123
27,6
16,0
H – hotele, restauracje
13
3,9
15
3,4
15,4
I – transport, łączność
18
5,4
27
6,1
50,0
J – pośrednictwo finansowe
22
6,6
29
6,5
31,8
K – obsługa nieruchomości
15
4,5
45
10,1
200,0
L – administracja publiczna
0
0,0
9
2,0
11
3,3
10
2,3
-9,1
8
2,5
10
2,3
25,0
13
3,9
33
7,4
153,8
E – zaopatrywanie w źródła energii,
gaz i wodę
F – budownictwo
G –handel
M – edukacja
N – ochrona zdrowia, opieka społeczna
O – pozostała działalność usługowa,
komunalna, społeczna i indywidualna
-
W 2008 r. największy udział w ogólnej liczbie podmiotów działalności gospodarczej
w gminie Bartoszyce miała sekcja G - handel (27,6%) która wyraźnie dominowała nad
pozostałymi. Kolejno plasowały się następujące sekcje: A – rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (11,
9%), D – przetwórstwo przemysłowe (10, 3%), K - obsługa nieruchomości (10,1%).
W ciągu analizowanych 9 lat na obszarze gminy Bartoszyce pojawiły się przedsiębiorstwa
działające w następujących sekcjach: L – administracja publiczna, E - zaopatrywanie w źródła
energii, gaz i wodę.
W stosunku do roku 2000 największy względny przyrost liczby podmiotów gospodarczych w 2008
zaobserwowano w sekcjach: K – obsługa nieruchomości (200, 0%), F – budownictwo (158, 8%),
O – pozostała działalność usługowa, komunalna, społeczna i indywidualna (153,8%).
Natomiast w ciągu 9 lat zmniejszyła się liczba podmiotów w następujących sekcjach: A
– rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo (spadek o 15, 9%), M – edukacja (spadek o 9,1%).
47
IV.3.2 Rynek pracy (bezrobocie)
Rys. 16. Liczba bezrobotnych oraz stopa bezrobocia w gminie Bartoszyce w latach 2003 - 2008
Stopa bezrobocia w gminie Bartoszyce w 2008 r. wynosiła 20, 0% i była wyraźnie wyższa
niż średnia stopa bezrobocia województwa warmińsko-mazurskiego, która w tym samym czasie
wynosiła 9,4 %. Gmina ta, pozostaje od kilku lat w ścisłej czołówce gmin o największym
współczynniku osób bezrobotnych. Sytuacja ta wynika z jej popegeerowskiego charakteru,
peryferyjnego położenia na mapie administracyjnej Polski, oddalenia od dużych ośrodków
miejskich oraz braku dużych zakładów mogących zapewnić mieszkańcom miejsca pracy.
W analizowanym okresie obserwuje się, mimo wszystko, spadek liczby zarejestrowanych
bezrobotnych. Pozostaje jednak pytanie, czy rzeczywiście osoby te znalazły źródło zatrudnienia
czy też przeszły w szarą strefę ukrytego bezrobocia.
IV.4
Sfera społeczna
IV.4.1 Sytuacja mieszkaniowa
Tab.16. Sytuacja mieszkaniowa na obszarze gminy Bartoszyce w 2002 i 2007 r.
Wyszczególnienie
Rok
Mieszkania
Izby
Pow. użytk.
mieszkań
Średnia
pow.
mieszkania
Powierzchnia
mieszkania
przypadająca
na 1 mieszk.
48
(w m2)
2002
2 926
11 151
209 340
71,5
19,4
2007
3 136
11 909
224 762
71,7
20,8
2002
427 053
1 574 684
27 275 483
63,9
19,1
2007
467 179
1 728 872
30 497 594
65,3
21,4
gm. Bartoszyce
woj. warmińskomazurskie
Na sytuację mieszkaniową oddziałuje wiele czynników, wśród których do najważniejszych
zalicza się zasoby mieszkaniowe, powierzchnię użytkową, tempo rozwoju budownictwa
mieszkaniowego itp.
Zasoby mieszkaniowe na terenie gminy Bartoszyce w 2007 r. wynosiły 3 136 mieszkań,
w których znajdowało się 11 909 izb, o łącznej powierzchni użytkowej ok. 224, 7 tys. m².
Przeciętna powierzchnia użytkowa jednego mieszkania wynosiła 71,7 m² i na jedną osobę
przypadało 20,8 m². Jedno mieszkanie zamieszkiwało statystycznie 3,4 osoby, a na jedną izbę
przypadała 1 osoba. W latach 2002-2007 zasoby mieszkaniowe w gminie zwiększyły się o 210
mieszkań i 758 izb, a powierzchnia użytkowa wzrosła o ok. 15, 4 tys. m².
W ciągu 5 lat przeciętna powierzchnia mieszkania wzrosła nieznacznie o 0,2 m² i wyniosła w 2007
r. 71,7 m². (wobec 71,5 m² w 2002 r.). Pozostałe wskaźniki ukazujące sytuację mieszkaniową
w gminie Bartoszyce także wskazują poprawę jakości zamieszkania. W 2007 r. na 1 osobę
przypadało 20, 8 m² (wobec 19,4 m² w 2002 r.). Większość mieszkań znajdujących się w gminie
Bartoszyce należało do właścicieli prywatnych, co potwierdzają następujące dane: spośród 3136
mieszkań aż 2831 należało do właścicieli prywatnych. Pozostałe mieszkania były własnością:
zakładów pracy (194 mieszkań), gminy Bartoszyce (104 mieszkania) oraz innych podmiotów
(7 mieszkań).
49
Rys. 17. Zasoby mieszkaniowe według form własności w gminie Bartoszyce w 2007 roku
Źródło: opracowanie własne
Tab. 17. Zasoby mieszkaniowe według form własności w gminie Bartoszyce w 2007 roku
Rodzaj właściciela
Liczba mieszkań
zasoby osób fizycznych
2 831
zasoby zakładów pracy
194
zasoby gmin (komunalne)
104
zasoby pozostałych podmiotów
7
Źródło: opracowanie własne.
IV.4.2 Oświata
IV.4.2.1 Szkoły podstawowe
Na terenie gminy Bartoszyce funkcjonuje 7 szkół podstawowych:

szkoła podstawowa w miejscowości Bezledy,

szkoła podstawowa w miejscowości Galiny,

szkoła podstawowa im. Janusza Korczaka w miejscowości Krawczyki,

szkoła podstawowa w miejscowości Rodnowo,

szkoła podstawowa im. Jana Pawła II w miejscowości Sokolica,

szkoła podstawowa im. Jana Brzechwy w miejscowości Wojciechy,
50

szkoła podstawowa w miejscowości Żydowo.
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2008 roku do szkół podstawowych na
terenie gminy Bartoszyce ogólnie uczęszczało 706 uczniów.
IV.4.2.2 Szkoły gimnazjalne
Na terenie gminy Bartoszyce funkcjonują dwie szkoły gimnazjalne:

gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w miejscowości Kinkajmy,

gimnazjum w miejscowości Bezledy.
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego w 2008 roku do szkół gimnazjalnych na
terenie gminy Bartoszyce ogólnie uczęszczało 376 uczniów.
Na terenie gminy brak jest szkół wyższych.
IV.4.3 Ochrona zdrowia
Na terenie gminy nie ma szpitala, co spowodowane jest między innymi bliskością miasta
Bartoszyce, które posiada takową instytucję. Jednakże na terenie gminy znajdują się inne placówki
sprawujące opiekę w zakresie zdrowia, jest to: Gminny Zakład Lecznictwa Otwartego w Galinach
poprzez trzy Ośrodki Zdrowia zlokalizowane w Bezledach, Galinach i Łabędniku oraz
Niepubliczny Zakład Lecznictwa Otwartego w Wojciechach.
Na terenie gminy znajdują się 3 punkty apteczne w miejscowościach: Bezledy, Galiny,
Wojciechy.
IV.4.4 Kultura
Działalność kulturalna na terenie gminy Bartoszyce na szeroką skalę opiera się głównie
o Domy Kultury, zlokalizowane w miejscowościach: Rodnowo, Wojciechy, Bezledy, Łabędnik,
Tolko oraz świetlice wiejskie: Dąbrowa, Nalikajmy, Kiertyny Wielkie, Kromarki, Piersele,
Kinkajmy, Maszewy, Sokolica, Węgoryty, Gromki, Trutnowo, Minty, Połęcze, Kiersity, Wajsnory,
Taplikajmy, Szylina Wielka, Wirwilty, Skitno, Leginy, Krawczyki, Osieka (przeznaczony do
oddania dla mieszkańców), Spytajny (przeznaczony do sprzedaży).
Główne formy działalności kulturalnej propagowane przez w/w. Domy Kultury to:
- koła hafciarskie
- koła plastyczne i rzeźbiarskie
- grupy wokalne i taneczne (w tym zespoły młodzieżowe oraz kapele i zespoły tworzone
51
przez osoby dorosłe)
- grupy teatralne.
Priorytetowym celem Domów Kultury z terenu gmin jest organizacja czasu wolnego dzieciom
i młodzieży oraz odkrywanie młodych talentów.
Na terenie Gminy Bartoszyce funkcjonuje 5 bibliotek publicznych wraz z filiami obsługujących
łącznie 590 czytelników (wg danych z 2008 r.)
Tab. 18. Zestawienie informacji odnośnie bibliotek
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Księgozbiór
44451
44543
44610
44852
44583
45494
45469
45900
46218
861
867
826
802
782
796
657
607
590
22514
23017
23039
23279
22108
20659
15257
14793
15237
Czytelnicy w ciągu
roku
Wypożyczenia
księgozbioru na
zewnątrz
Źródło: GUS – Bank Danych Regionalnych
Zgodnie z danymi Głównego Urzędu Statystycznego księgozbiór bibliotek nieustannie
rośnie, co jednak nie przekłada się na liczbę czytelników, która w przeciągu ostatnich lat
sukcesywnie spadała zmniejszając się z 867 w roku 2001 do 590 w roku 2008. Wielce
prawdopodobne, że trend ten będzie się utrzymywał z uwagi na małe zainteresowanie
społeczeństwa lekturą książek. Świadczą o tym m.in. badania dotyczące liczby przeczytanych
przez Polaków książek w roku 2008. Wykazały one, że zaledwie 38% naszego społeczeństwa
przeczytało chociażby jedną książkę, z czego wynika, że 62% Polaków nie miało przez rok
kontaktu z żadną książką. Na terenie gminy mamy, więc do czynienia z tendencją spadkową, jeżeli
chodzi o zainteresowanie czytelnictwem.
V.
Dziedzictwo kulturowe – zasoby i stan ochrony.
V.1
Rejestr zabytków – obiekty nieruchome oraz stanowiska
archeologiczne
W granicach administracyjnych gminy Bartoszyce znajdują się zabytki nieruchome
wpisanie do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.
W poniższej tabeli zostały wymienione obiekty ujęte w tymże rejestrze:
Tab. 19. Rejestr zabytków nieruchomych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009 r.
52
Lp.
1.
Miejscowość
Obiekt
Data wpisu
Decyzja
BAJDYTY
PARK KRAJOBRAZOWY
2.
Nr
rejestru
BAJDYTY
A-1326
4 marca 1981
KL-II-5347-15/81
A-4118
8 czerwca 1999
-
A-1307/O
6 grudnia 1978
KL-II-5347/90/78
A-3397
15 października
1992
PSOZ-IZN5340/205/92
ZESPÓŁ FOLWARCZNY
(4 BUDYNKI)
3.
BAJDYTY
PARK
4.
BAJDYTY
ZESPÓŁ FOLWARCZNY
(5 BUDYNKÓW)
5.
BIELINY
PARK DWORSKI
A-3588/O
13 kwietnia 1984
KL-II-5347/28/84
6.
BIELINY
POWOZOWNIA
A-2771/O
23 grudnia 1983
-
7.
BORKI
PARK
A-3546/O
10 marca 1983
KL-II-5347/25/83
KOŚCIÓŁ /OB. RUINA/, WRAZ
Z CMENTARZEM
PRZYKOŚCIELNYM
A-761
8 lutego 1968
-
BORKI
CIEMNA WOLA
PARK KRAJOBRAZOWY
A-3514/O
4 marca 1981
4/A/81 NR 534714/81
DĘBIANY
PARK KRAJOBRAZOWY
A-3611/O
11 września 1984
KL-II-5347-76/84
GALINY
LEŚNICZÓWKA "CZARNY
LAS"
A-3101
12 lutego 1991
PSOZ NR 309/91
GALINY
PARK
A-1311/O
5 listopada 1981
KL-II-5347-48/81
GALINY
PAŁAC ŁĄCZNIE Z
WYPOSAŻENIEM /KOMINEK,
KLATKA SCHODOWA,
RESZTA MEBLI/ ORAZ PARK
A-57
22 października
1949
KL.IV-2-86/49
GALINY
KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA
NMP WRAZ Z CMENTARZEM
PRZYKOŚCIELNYM
A-730
28 listopada 1967
-
15.
GALINY
SPICHLERZ
A-727
28 listopada 1967
-
16.
GALINY
CZWORAKI
A-911
18 maja 1968
-
A-3900
20 czerwca 1996
PSOZ-IZN5340/114/96
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
17.
ZESPÓŁ FOLWARCZNY
GALINY
(8 BUDYNKÓW)
18.
GLITAJNY
ZAŁOŻENIE DWORSKOPARKOWE
A-4119
27 lipca 1999
53
19.
GLITAJNY
20.
JARKOWO
DWÓR
ZESPÓŁ DWORSKOFOLWARCZNY
A-2781/O
23 grudnia 1983
48/A/83 NR KL-II5340-20/83
A-4226
14 stycznia 2003
SOZ-118-IZN-53404/2002
29/84/A NR KL-II5347/34/84
(7 BUDYNKÓW)
21.
KRAWCZYKI
PARK DWORSKI
A-3599/O
2 maja 1984
22.
KROMARKI
PARK
A-1440/O
10 października
1978
KL-II-5347-66/78
23.
LUSINY
PARK, DWÓR Z PODJAZDEM
A-4233
2 września 2002
SOZ/IZN 5347199/02
24.
ŁABĘDNIK
PARK
A-3587/O
13 kwietnia 1984
-
25.
ŁABĘDNIK
KOŚCIÓŁ I KAPLICA
GROEBENÓW
A-21
27 sierpnia 1949
KL.IV.2/42/49
26.
ŁABĘDNIK
PAŁAC Z NAJBLIŻSZYM
OTOCZENIEM
A-726
28 listopada 1967
-
27.
ŁĘG
PARK
A-1949
10 października
1978
KL-II-5347/78
28.
ŁOJDY
PARK
A-1347
18 stycznia 1982
KL-II-5347-5/82
29.
ŁOJDY
PAŁAC, BUDYNEK
ADMINISTRACYJNY I PARK
A-39
10 września 1949
KL.IV-2-76/49
30.
MARKINY
PARK
A-3344
7 kwietnia 1992
-
31.
MARKINY
DOM
A-758
8 lutego 1968
-
32.
MOLWITY
PARK
A-1442/O
6 grudnia 1978
KL-II-5347-91/78
33.
OSIEKA
PARK
A-1454/O
31 stycznia 1979
KL-II-5347-5/79
34.
OSIEKA
PAŁAC
A-2783/O
23 grudnia 1983
KL-II-5340-21/83
35.
PARKOSZEWO
PAŁAC I PARK
A-1941
31 grudnia 1953
-
36.
PIERSELE
PARK KRAJOBRAZOWY
A-3529/O
11 listopada 1982
KL-II-5347/33/82
37.
PILWA
PAŁAC I PARK
A-40
10 września 1949
KL.IV.2/72/49
38.
PLĘSY
PARK
A-3532/O
11 sierpnia 1982
39.
RODNOWO
KOŚCIÓŁ MB SZKAPLERZNEJ
WRAZ Z CMENTARZEM
PRZYKOŚCIELNYM
A-724
28 listopada 1967
-
40.
SĘDŁAWKI
ZAŁOŻENIE DWORSKO PARKOWE
A-4284
26 stycznia 2004
WUOZ-348-IZN5340-13/2004
41.
SOKOLICA
KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. ANNY
WRAZ Z BAROKOWYM
WYPOSAŻENIEM WNĘTRZA
A-127
28 września 1953
KL.IV.37C/31/53
42.
TOLKO
PARK
A-1326/O
18 stycznia 1982
KL-II-5347-4/82
54
43.
TOLKO
PAŁAC
A-584
20 grudnia 1964
-
44.
TOLKO
SPICHLERZ
A-755
6 lutego 1968
-
45.
TRUTNOWO
DWÓR Z OTOCZENIEM
A-4286
29 stycznia 2004
WUOZ-396-IZN5340-16/2004
46.
WOJCIECHY
KOŚCIÓŁ ŚW ANDRZEJA
BOBOLI WRAZ Z
CMENTARZEM
PRZYKOŚCIELNYM
A-757
7 lutego 1968
-
47.
WOJTKOWO
DWÓR
A-3957
12 lutego 1997
PSOZ-IZN5340/133/97
48.
WYRĘBA
PARK
A-1268
15 grudnia 1978
KL-II-5347-98/78
Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie
Zgodnie z materiałami Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie, w rejestrze
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków znajdują się również stanowiska archeologiczne. Wyżej
wymienione stanowiska ujęte zostały w tabeli poniżej.
Tab. 20. Rejestr zabytków archeologicznych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009 r.
Lp.
Miejscowość
1.
ARDAPY
BEZLEDY
2.
Obiekt
Nr rejestru
Data wpisu
GRODZISKO CYPLOWE
C-220
10 grudnia 1996
GRODZISKO
WCZESNOŚREDNIOWIECZNE,
PÓŁWYSPOWE
C-108
4 grudnia 1972
3.
DRAWA
GRODZISKO CYPLOWE
C-216
30 września 1996
4.
GALINY
GRODZISKO STOŻKOWE
C-222
18 grudnia 1996
GALINY
GRODZISKO CYPLOWE,
C-221
18 grudnia 1996
C-215
30 września 1996
GRODZISKO
C-217
17 października 1996
GRODZISKO STAROŻYTNE,
C-214
30 września 1996
5.
WIELOCZŁONOWE
GŁOMNO
6.
KURHAN STAROŻYTNY
WRAZ Z CMENTARZEM
NOWOŻYTNYM
7.
WIRWILTY
WOLA
8.
NIZINNE, STOŻKOWE
V.2
Wojewódzka ewidencja zabytków
55
Zabytków występują obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Gmina Bartoszyce nie
posiada gminnej ewidencji zabytków oraz programu opieki nad zabytkami. Wykaz zabytków
objętych wojewódzką ewidencją przedstawia poniższe zestawienie tabelaryczne:
Tab. 21. Wojewódzka ewidencja zabytków
Źródło: Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Olsztynie – Wojewódzka ewidencja zabytków.
Lp.
Obiekt
Dom nr 2
Opis obiektu
Murowany koniec XIX w
Miejscowość
Dąbrowa
Dom nr 3
Murowany początek XX w.
Dąbrowa
Dom nr 5
Dąbrowa
Dom nr 6
Dąbrowa
Dom nr 7
Dom nr 8
Stodoła przy domu nr 8
Dom nr 10
Dom nr 11/11a
Dom nr 15
Szkoła podstawowa (Dom nr
17)
Dom nr 19
Dom nr 20
Obora/ stodoła przy domu nr
20
Obora przy domu nr 21
Dom nr 21
Dom nr 22
Dom nr 23
Dom nr 24
Dom nr 25
Dom nr 26
Stodoła/obora przy domu nr
26
Dom nr 27
Dom nr 28
Dom nr 29
Dom nr 30
Kurnik przy domu nr 30
Obora/ stodoła przy domu nr
30
Dom nr 32
Dom nr 33
Dom nr 34
Dom nr 37
Dom nr 38
Dom nr 39
Murowany. XIX/ XX w.
Murowana lata 20- te XX w.
Murowany koniec XIX/XX w.
Murowany koniec XIX w.
Murowany lata 30- te XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Murowany koniec XIX w, przebudowany
Mur/ drewniany XIX/XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Murowany 3 ćwiartka XIX w., przebudowany
Drewniana początek XX w.
Drewniany początek XX w.
Murowany XIX/XX w., przebudowany
Murowano/ drewniany początek XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Murowany 4 ćwiartka XIX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowany 1913 r.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Murowany 1938 r.
Murowany koniec XIX w., przebudowa
Murowany początek XX w., przebudowa
Murowany XIX/XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
56
Dom nr 46/ 46 a
Dom nr 48
Chlewnia przy domu nr 48
Młyn wodny
Budynek gospodarczy w
zespole folwarcznym
Chlew przy domu nr 2
Dom nr 2, dawny dwojak, w
zespole folwarcznym
zespole folwarcznym
Stodoła w zespole
folwarcznym
Obora w zespole
folwarcznym
Dom nr 1
Kapliczka przydrożna
D. dworek
Dom nr 2
Dom nr 3
Dom nr 4
Dom nr 5
Dom nr 6
Dom nr 7
8
Dom nr 10
Dom nr 11
Dom nr 12
Dom nr 6
Dom nr 7
Dom nr 2
Pałac
Dom nr 5
Dom nr 5
Dom mieszkalno –
gospodarczy nr 6
Dom mieszkalnogospodarczy nr 7
Dom mieszkalno –
gospodarczy nr 8
Dom nr 10
Dom nr 11/ 11a
Stodoła / obora przy domu nr
11/ 11a
Murowany 1925r., przebudowany
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Drawa
Drawa
Drawa
Drawa
Drawa
Drawa
Murowana początek XX w.
Drawa
Murowany początek XX w., przebudowany
Murowany 1922 r.
Murowany lata 20 –te XX w.
Murowany XIX/ XX w.
Murowany początek XX w,
Drewniano/murowana XIX/XX w.
Leginy
Drawa
Drawa
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Murowany początek XIX/XX w., przebudowany
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowany 1877 r.
Murowany początek XX w
Drewniana lata 20- te XX w.
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Łakiejmy
Łapkiejmy
Łapkiejmy
Łojdy
Łojdy
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Drewniana lata 20 –te XX w.
Osieka
Osieka
Drewniana lata 20- te XX w
Osieka
Osieka
Osieka
Drewniano/ murowana lata 20-te XX w.
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
57
Dom nr 13
Dom nr 14
Dom nr 15
Dom nr 19
Stodoła/ obora przy domu nr
19
Dom nr 20
Dom nr 22
Dom nr 21
Dom nr 23
Dom nr 25
Dom nr 31
Dom nr 32
Dom nr 33
Pałac (budynek nr 3)
Dom nr 3
Dom nr 7
Dom nr 9
Kościół parafialny pw. Matki
Boskiej Szkaplerznej
Dom nr 10/ 10 a
Dom nr 11
Dom nr 12
Dom nr 17- poczta
Dom nr 13
Dom nr 18 a
Dom nr 20
Dom nr 22
Budynek gospodarczy przy
domu nr 22
Dom nr 26
Dom nr 48
Dom nr 29
Dom 30/30a
Dom 32
Dom nr 31
Dom nr 33
Dom nr 37
Dom nr 39
Dom nr 40
Dom nr 41
Dom nr 42
Dom nr 43/ 43 a
Dom nr 44/44a
Dom nr 45
Dom nr 1
Dom nr 4
Szkoła, obecnie dom nr 6
Dom nr 2
Dom nr 7a
Dom nr 8
Dom nr 9
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Murowany lata 20- te XX w., przebudowany
Drewniany 1925 r.
Drewniany lata 20-te XX w.
Drewniana, lata 20 –te XX w.
Drewniano/murowana lata 30- te XX w.
Murowany XIX w
Murowany 1939
Murowany pierwsza połowa XIV w; początek
XVIII w., rozbudowany 1819 dobudowanie wieży
Murowany 2 połowa XIX w.
Murowany XIX/XX w.
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Parkoszewo
Parkoszewo
Parkoszewo
Rodnowo
Murowany przebudowa XX w
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Murowany koniec XIX w. przebudowany
Murowany koniec XIX w., przebudowany
Murowany 2 połowa XIX w., przebudowany
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowany 4 ćwiartka XIX w
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
58
Dom nr 12
Dom nr 13
Dom nr 14/14a
Dom 16
16
Dom nr 17 a
domu 17 a
domu nr 17a
Dom nr 19
Kapliczka
Dom nr 1 a
Dom nr 2
domu nr 2
Dom nr 4
Dom nr 5
Dom nr 7 b
Dom bez numeru obok 7 b
Dom nr 8
Dom nr 9 a
Stodoła przy domu nr 9 a
Kościół parafialny pw. Św.
Andrzeja Boboli
Plebania dom nr 73
plebanii
Przedszkole (dom nr 74)
Sklep
Dom nr 15
Dom nr 17
Dom nr 18
Dom nr 20
domu nr 20
Dom nr 21
Dom nr 25
Dom nr 26
Dom nr 29
Dom nr 30
Dom nr 33
Dom nr 34
Piekarnia obok budynku
gospodarczego przy domu nr
34
Dom nr 37
Dom nr 39
Budynki gospodarcze przy
domu nr 39
Dom nr 40
Dom nr 41
Dom nr 42
Dom nr 43
Dom nr 44
Dom nr 45
Dom nr 46
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
2 połowa XIX w.
Murowany 1935r.
Drewniano/murowany XIX/XX w.
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Murowany XIX /XX w.
Skitno
Skitno
Murowany XIX w.
Skitno
Murowana lata 20-te XX w.
Skitno
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Drewniana lata 20-te XX w.
Murowano/drewniany koniec XV, przebudowany
XVII, XIX w.
Murowany XIX/XX w.
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Wojciechy
Murowany lata 30- te XX w
Murowano/ drewniany 4 ćwiartka XIX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Murowany lata 20-te XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
59
Dom nr 47
Dom nr 48
Dom nr 49
Stodoła przy 49
Dom 51
Dom 52
Dom 54
Dom 60
60
Dom nr 61
domu nr 61
Dom nr 62
Dom nr 63
Dom nr 64
Dom nr 69
Dom nr 72
Dom nr 75
Dom nr 77
Dom nr 78
Dom nr 83
Dom nr 3
Dom nr 4
Dom nr 7
Dom nr 10
Dom12 a
Dom 13
Dom nr 15 a i sklep
Dom nr 19
19
Dom nr 20
Murowany XIX/XX w., przebudowany 1968 r.
Murowano/drewniany koniec XIX w.
Murowano/ drewniany XIX/ XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowano/drewniana pocz. XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
V.2.1 Stanowiska archeologiczne
Na obszarze gminy Bartoszyce zlokalizowanych jest 226 stanowisk archeologicznych.
Wykaz stanowisk został umieszczony w poniższej tabeli, a ich rozmieszczenie w terenie
w załączniku graficznym stanowiącym załącznik nr 1 do niniejszego opracowania.
Tab. 22. Wykaz stanowisk archeologicznych
Lp.
Numer
AZP
Lokalizacja
Obiekt
1
AZP 1664/2
GALINY
Grodzisko stożkowate, średniowiecze.
2
AZP 1664/1
GALINY
Grodzisko cyplowe, wczesne średniowiecze.
60
3
AZP 1664/3
GALINY
Osada, wczesne średniowiecze.
4
AZP 1664/4
GALINY
Rezydencja, średniowiecze/nowożytność.
5
AZP 1664/7
GALINY
Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.
6
AZP 1664/8
GALINY
Ślad osadnictwa, starożytny.
7
AZP 1664/9
GALINY
8
AZP 1664/10
GALINY
9
AZP 1664/11
GALINY
Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, nowożytny.
10
AZP 1664/12
GALINY
Osada, zachodniobałtycka. Ślad osadnictwa, nowożytny.
11
AZP 1664/13
GALINY
12
AZP 1664/14
GALINY
13
AZP 1664/15
GALINY
14
AZP 1664/16
GALINY
15
AZP 1664/17
TRUTNOWO
16
AZP 1664/18
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Osada, nowożytna.
17
AZP 1664/19
TRUTNOWO
18
AZP 1664/20
TRUTNOWO
19
AZP 1664/21
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze.
20
AZP 1664/22
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze.
21
AZP 1664/23
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, wczesne średniowiecze.
22
AZP 1664/24
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Ślad osadnictwa,
nowożytny.
23
AZP 16-
TRUTNOWO
61
64/25
24
AZP 1666/2
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny
25
AZP 1666/3
ŁABĘDNIK
26
AZP 1666/4
ŁABĘDNIK
Grodzisko, średniowiecze.
27
AZP 1666/5
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.
28
AZP 1666/6
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, średniowiecze.
29
AZP 1666/7
ŁABĘDNIK
30
AZP 1666/1
ŁABĘDNIK
31
AZP 1666/9
ŁABĘDNIK
Osada, średniowiecze.
32
AZP 1666/10
ŁABĘDNIK
Osada, okres nowożytny.
33
AZP 1666/12
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres
nowożytny.
34
AZP 1666/13
ŁABĘDNIK
Osada, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
35
AZP 1666/15
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, okres
rzymski - okres wędrówki ludów. Osada.
36
AZP 1666/16
ŁABĘDNIK
nowożytny.
37
AZP 1666/17
ŁABĘDNIK
nowożytny.
38
AZP 1666/20
ŁABĘDNIK
39
AZP 1666/21
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
40
AZP 1666/22
ŁABĘDNIK
Grodzisko, osada obronna, wczesne średniowiecze.
41
AZP 1666/23
ŁABĘDNIK
42
AZP 1666/24
ŁABĘDNIK
43
AZP 1666/25
ŁABĘDNIK
62
44
AZP 1666/26
ŁABĘDNIK
nowożytny.
45
AZP 1666/28
ŁABĘDNIK
nowożytny.
46
AZP 1666/29
ŁABĘDNIK
47
AZP 1666/31
ŁABĘDNIK
48
AZP 1666/32
ŁABĘDNIK
49
AZP 1566/4
ŁABĘDNIK
znalezisko luźne, wczesne średniowiecze
50
AZP 1566/5
ŁABĘDNIK
Cmentarzysko kurhanowe, wczesna epoka żelaza.
51
AZP 1566/6
ŁABĘDNIK
Znalezisko luźne, neolit.
52
AZP 1566/9
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, okres rzymski.
Osada, późne średniowiecze - okres nowożytny.
53
AZP 1566/10
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, średniowiecze - okres nowożytny.
Ślad osadnictwa, późne średniowiecze - okres nowożytny.
54
AZP 1566/15
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, nieokreślone.
55
AZP 1566/16
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, nieokreślone. Osada, okres nowożytny.
56
AZP 1566/24
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, nieokreślona.
57
AZP 1566/29
SOKOLICA
58
AZP 1566/27
SOKOLICA
59
AZP 1566/26
SOKOLICA
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
60
AZP 1566/33
SOKOLICA
61
AZP 1566/33
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze - okres nowożytny.
62
AZP 1566/34
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze. Osada, późne średniowiecze.
63
AZP 1566/30
SOKOLICA
64
AZP 15-
SOKOLICA
63
66/25
65
AZP 1566/36
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, nieokreślona. Ślad osadnictwa, późne
66
AZP 1564/4
OSIEKA
Ślad osadnictwa, okres nowożytny XV-XVI w.
67
AZP 1564/5
OSIEKA
68
AZP 1564/6
MINTY
Ślad osadniczy, epoka kamienia. Osada, wczesna epoka żelaza.
Ślad osadniczy, nowożytność.
69
AZP 1564/7
KINKAJMY
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, nowożytność.
70
AZP 1564/9
MINTY
Ślad osadniczy, wczesna epoka brązu. Ślad osadniczy,
nowożytność.
71
AZP 1564/11
MINTY
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, średniowiecze.
72
AZP 1564/8
MINTY
73
AZP 1564/10
MINTY
Ślad osadniczy, epoka kamienia, wczesna epoka żelaza, wczesne
średniowiecze, nowożytność.
74
AZP 1564/13
KRAWCZYKI
Ślad osadniczy, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny.
75
AZP 1564/14
OSIEKA
Ślad osadniczy, okres nowożytny.
76
AZP 1564/15
OSIEKA
Ślad osadniczy, epoka kamienia, średniowiecze, okres nowożytny.
77
AZP 1564/16
OSIEKA
78
AZP 1564/17
KRAWCZYKI
Osada, wczesna epoka żelaza.
79
AZP 1564/18
POŁĘCZE
Ślad osadniczy, późne średniowiecze.
80
AZP 1364/1
NALIKAJMY
Cmentarzysko ciepłopalne, okres rzymski - OWL
81
AZP 1364/2
KIERTYNY
WIELKIE
Kopce, wały.
82
AZP 1364/3
KIERTYNY
WIELKIE
Grodzisko.
83
AZP 1364/6
BEZLEDY
84
AZP 1364/7
KIERTYNY
WIELKIE
64
85
AZP 1364/9
KIERTYNY
WIELKIE
Kopiec, kurhan.
86
AZP 1364/10
KIERTYNY
WIELKIE
Osada, okres rzymski - OWL.
87
AZP 1364/11
KIERTYNY
WIELKIE
Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
88
AZP 1364/15
ŁOJDY
Ślad osadnictwa, neolit - epoka brązu.
89
AZP 1563/9
KIERSITY
90
AZP 1563/10
KIERSITY
Ślad osadnictwa.
91
AZP 1563/11
KIERSITY
Punkt osadnictwa, okres nowożytny.
92
AZP 1563/12
TOLKO
93
AZP 1562/20
RODNOWO
Ślad osadnictwa, nowożytna.
94
AZP 1465/3
SZYLINA
WIELKA
Skarb, młodszy okres epoki brązu.
95
AZP 1465/5
WAWRZYNY
96
AZP 1465/6
WAWRZYNY
97
AZP 1465/7
WAWRZYNY
Znalezisko luźne, epoka brązu.
98
AZP 1465/8
KINKAJMY
Znalezisko luźne.
99
AZP 1465/9
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, pradzieje.
Ślad osadnictwa, nowożytna XVI-XVIII w.
100
AZP 1465/10
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.
101
AZP 1465/11
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, pradzieje, Ślad osadnictwa, nowożytna XVIXVII w.
102
AZP 1465/12
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna, 2 połowa XVXVIII w.
103
AZP 1465/13
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, pradzieje. ślad osadnictwa, nowożytna XVIXVIII w.
104
AZP 1465/14
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, pradzieje. ślad osadnictwa, nowożytna XVIXVIII w.
105
AZP 14-
WIRWILTY
65
65/15
Osada, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.
106
AZP 1465/16
WIRWILTY
107
AZP 1465/18
WIRWILTY
Ślad osadnictwa, nowożytna XV-XVII w.
108
AZP 1465/19
WIRWILTY
Osada, XI-XIII w.
109
AZP 1465/21
WIRWILTY
Ślad osadnictwa, nowożytna XVII-XVIII w.
110
AZP 1465/22
SZYLINA
WIELKA
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza.
Osada, nowożytna XVII-XVIII w.
111
AZP 1465/23
SZYLINA
WIELKA
Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, nowożytna XVI-XVIII w.
112
AZP 1465/29
SZYLINA
WIELKA
113
AZP 1465/30
SZYLINA
WIELKA
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XI-XIII w., XVIXVIII w.
114
AZP 1465/31
SZYLINA
WIELKA
Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
115
AZP 1465/32
SZYLINA
WIELKA
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
116
AZP 1465/45
KINKAJMY
Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.
117
AZP 1464/11
SPYTAJNY
Luźne znalezisko, epoka kamienia.
118
AZP 1464/12
SPYTAJNY
Cmentarzysko, okres wędrówek ludów.
119
AZP 1464/13
WAWRZYNY
120
AZP 1464/14
POŁĘCZE
121
AZP 1464/16
WIRWILTY
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, 2 połowa XVXVII w.
122
AZP 1464/19
ŁOJDY
Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVIII w.
123
AZP 1464/21
SPYTAJNY
Ślad osadnictwa, XV-XVII w.
124
AZP 1464/20
SPYTAJNY
125
AZP 1464/22
SPYTAJNY
Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
66
126
AZP 1464/23
SPYTAJNY
127
AZP 1464/24
POŁĘCZE
Osada, XVI-XVIII w.
128
AZP 1464/25
SPYTAJNY
129
AZP 1464/26
OSIEKA
130
AZP 1464/27
POŁĘCZE
Ślad osadnictwa, wczesna średniowiecze.
Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
131
AZP 1464/28
POŁĘCZE
132
AZP 1464/29
POŁĘCZE
133
AZP 1464/31
KINKAJMY
134
AZP 1464/35
POŁĘCZE
Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, XI-XIII w.
135
AZP 1464/36
SPYTAJNY
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza, wczesne średniowiecze,
XVI-XVII w.
136
AZP 1464/37
POŁĘCZE
137
AZP 1464/38
SPYTAJNY
Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, wczesne średniowiecze.
138
AZP 1464/39
WAWRZYNY
Osada, XVI-XVIII w.
138
AZP 1263/1
BEZLEDY
Grodzisko.
139
AZP 1263/2
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w.
140
AZP 1263/3
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
141
AZP 1263/5
BEZLEDY
Osada, XI-XIII w.
142
AZP 1263/6
BEZLEDY
Ślad osadnictwa.
143
AZP 1263/7
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w.
Ślad osadnictwa, 2 połowa XV w. - XVII w.
144
AZP 1263/8
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w.
145
AZP 12-
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.
67
63/9
146
AZP 1263/10
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, neolit. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
147
AZP 1263/11
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XV w.
Ślad osadnictwa XVI-XVII w.
148
AZP 1263/12
BEZLEDY
Osada, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w.
149
AZP 1263/13
BEZLEDY
Osada wyspowa.
150
AZP 1264/1
BEZLEDY
Kurhan, epoka brązu.
151
AZP 1264/2
BEZLEDY
152
AZP 1264/3
BEZLEDY
Cmentarzysko birytualne, okres wpływów rzymskich faza B2
153
AZP 1264/4
BĄSZE
Cmentarzysko
154
AZP 1264/5
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w.
155
AZP 1264/6
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
156
AZP 1264/7
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.
157
AZP 1264/8
BEZLEDY
158
AZP 1264/9
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
159
AZP 1264/10
BEZLEDY
Osada, XI-XIII w.
160
AZP 1264/12
BEZLEDY
161
AZP 1264/11
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVIII w.
162
AZP 1264/13
BĄSZE
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa XVI-XVII w.
163
AZP 1264/14
BĄSZE
164
AZP 1164/1
BĄSZE
Osada XI-XIII w. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w.
165
AZP 1164/2
BĄSZE
68
166
AZP 1163/1
BEZLEDY
Grodzisko półwyspowe, wczesne średniowiecze.
167
AZP 1163/3
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa XVI-XVII w.
168
AZP 1163/4
BEZLEDY
169
AZP 1163/5
BEZLEDY
170
AZP 1163/6
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa 2 połowa XV-XVII w.
171
AZP 1163/7
BEZLEDY
172
AZP 1463/1
WOJCIECHY
-
173
AZP 1463/2
TOLKO
-
174
AZP 1463/3
RODNOWO
-
175
AZP 1463/4
RODNOWO
-
176
AZP 1463/5
RODNOWO
-
177
AZP 1463/6
TOLKO
-
178
AZP 1463/7
TOLKO
-
179
AZP 1463/8
TOLKO
-
180
AZP 1463/9
TOLKO
-
181
AZP 1463/10
KIERSITY
-
182
AZP 1463/11
KIERSITY
-
183
AZP 1463/12
KIERSITY
-
184
AZP 1463/13
KIERSITY
-
185
AZP 1463/14
KIERSITY
-
186
AZP 14-
WOJCIECHY
69
63/15
187
AZP 1462/36
WAJSNORY
-
188
AZP 1462/35
WAJSNORY
-
189
AZP 1462/34
WAJSNORY
-
190
AZP 1462/33
WAJSNORY
-
191
AZP 1462/4
WAJSNORY
-
192
AZP 1462/30
WAJSNORY
-
193
AZP 1462/31
WAJSNORY
-
194
AZP 1462/32
WAJSNORY
-
195
AZP 1462/29
RODNOWO
-
196
AZP 1462/3
RODNOWO
-
197
AZP 1462/25
RODNOWO
-
198
AZP 1462/24
RODNOWO
-
199
AZP 1462/26
RODNOWO
-
200
AZP 1462/28
RODNOWO
-
201
AZP 1462/27
RODNOWO
-
202
AZP 1699/8
ŁABĘDNIK
Osada, średniowiecze. Osada, okres nowożytny.
203
AZP 1699/11
ŁABĘDNIK
Strażnica, średniowiecze.
204
AZP 1699/14
ŁABĘDNIK
205
AZP 1699/18
ŁABĘDNIK
Osada, neolit. Osada, wczesne średniowiecze.
206
AZP 1699/19
ŁABĘDNIK
Ślada osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny.
70
207
AZP 1699/27
ŁABĘDNIK
208
AZP 1699/30
ŁABĘDNIK
209
AZP 1699/33
ŁABĘDNIK
210
AZP 1566/21
SOKOLICA
Osada, okres rzymski.
211
AZP 1566/22
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, epoka kamienia. Osada, okres rzymski.
212
AZP 1566/23
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza - okres rzymski.
Osada, okres rzymski. Ślady osadnictwa
213
AZP 1566/28
SOKOLICA
214
AZP 1566/35
SOKOLICA
215
AZP 1566/37
ŁABĘDNIK
Osada, średniowiecze - okres nowożytny.
216
AZP 1364/4
DĄBROWA
217
AZP 1364/5
KIERTYNY
WIELKIE
Ślady osadnictwa, nieokreślona.
218
AZP 1364/8
KIERTYNY
WIELKIE
219
AZP 1364/12
KIERTYNY
WIELKIE
Osada, neolit - epoka brązu. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
220
AZP 1364/13
DĄBROWA
221
AZP 1364/14
ŁOJDY
222
AZP 1465/1
WIRWILTY
Grodzisko, okres wczesno-średniowieczny.
223
AZP 1465/17
WIRWILTY
Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.
224
AZP 1465/20
SZYLINA
WIELKA
225
AZP 1464/3
SPYTAJNY
Grodzisko, wczesne średniowiecze.
226
AZP 1464/30
POŁĘCZE
Osada, wczesne średniowiecze. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.
71
VI.
Uwarunkowania wynikające ze stanów komunikacji i infrastruktury
technicznej
VI.1
VI.1.1 Zaopatrzenie w wodę
Gmina Bartoszyce posiada dobrze rozwiniętą gospodarkę zaopatrzenia w wodę. Dane GUS
z ostatnich 8 lat pokazują, że sieć wodociągowa z roku na rok rozwija się zapewniając dostarczenie
wody coraz większej ilości mieszkańców. W ciągu wyżej wspomnianych 8 lat długość sieci
wodociągowej wzrosła o prawie 100 km. Z roku na rok rośnie także liczba gospodarstw
przyłączonych do sieci.
Tab. 23. Rozwój sieci wodociągowej na terenie gminy Bartoszyce
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Długość czynnej
sieci rozdzielczej
175, 7
km
189, 2
km
214, 2
km
230, 2
km
242, 2
km
247, 3
km
247, 5
km
254, 9
km
275, 0
km
Woda dostarczona
gospodarstwom
domowym
249, 4
dam3
237, 5
dam3
256, 0
dam3
252, 2
dam3
257, 0
dam3
283, 3
dam3
292, 0
dam3
273, 1
dam3
279, 1
dam3
Ludność
korzystająca z sieci
wodociągowej
-
-
9 179
9 267
9 296
9 290
9 301
9 282
9 300
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.
Obszar gminy zaopatrywany jest w wodę z ujęć wgłębnych. Woda pobierana jest
z 17 podstawowych ujęć i dostarczana do odbiorców poprzez stacje uzdatniania oraz wodociągi
grupowe. Obecna sieć wodociągowa obsługuje 96 ze 111 miejscowości gminy Bartoszyce.
Pozostałe miejscowości gminne zaopatrują się w wodę z lokalnych ujęć wody zlokalizowanych na
terenie wsi oraz indywidualnych zagrodowych studni kopanych wyposażonych w urządzenia
hydroforowo-pompowe. Większość rur, którymi płynie pobierana woda wykonana jest z rur PCV
o dobrym stanie technicznym. Mimo tego jakość wody do picia pod względem bakteriologicznym
i fizykochemicznym nie odpowiada przyjętym normom.
Z badań przeprowadzonych na potrzeby Programu uporządkowania gospodarki wodnej
w gminie Bartoszyce wynika, że średnie zapotrzebowanie dobowe na wodę wynosi Qśr = 1073
m3/dobę, maksymalne zapotrzebowanie dobowe Qmax = 1393 m 3/dobę, maksymalne
zapotrzebowanie godzinowe Qmax = 93 m3/godz. Straty w sieci wynoszą 6%.
72
VI.1.2 System odprowadzania ścieków
VI.1.2.1 Aglomeracja wodno-ściekowa
Zgodnie z Ustawą Prawo wodne oraz Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie
sposobu wyznaczenia obszaru i granic aglomeracji dla miasta i gminy Bartoszyce wyznaczony
został obszar aglomeracji wodno-ściekowej.
Aglomeracja
wyznaczona
została
Rozporządzeniem
Wojewody
Warmińsko-Mazurskiego
w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce.
Aglomeracja Bartoszyce obejmuje swoim zasięgiem obszar:

miasta Bartoszyce,

miejscowości z terenu gminy Bartoszyce: Nalikajmy, Leginy, Wipławki, Łojdy, Dąbrowa,
Skitno, Jarkowo, Falczewo, Wirwilty, Wiatrak, Spytajny, Ceglarki, Sędławki, Wawrzyny,
Połęcze, Plęsy, Osieka, Bukowo, Krawczyki, Szwaruny, Minty, Ciemna Wola, Galiny,
Okopa, Karolewko, Dębówko, Witki, Gile;
Aglomeracja Bartoszyce została wyznaczona dla równoważnej liczby mieszkańców 26271, która
jest obsługiwana przez oczyszczalnię ścieków w Bartoszycach. Aglomeracja została objęta
Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, powołanym przez Ministra
Środowiska i zatwierdzonym przez Radę Ministrów.
VI.1.2.2 Kanalizacja sanitarna
Gmina Bartoszyce jest bardzo słabo skanalizowana. Na jej terenie znajduje się osiem
oczyszczalni ścieków, z czego największa z nich w Bezledach. Jej przepustowość wynosi
232m3/dobę. Druga, co do wielkości oczyszczalnia znajduje się w miejscowości Tolko
o przepustowości 100 m3/dobę. Trzecia oczyszczalnia ścieków położona jest w Łabędnik i ma
postać rowu cyrkulacyjnego. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Pierselach, Kinkajmach,
Wojtowie, Mintach. Zestawienie oczyszczalni na terenie gminy Bartoszyce wraz z ich
przepustowością zostało ukazane w tabeli poniżej. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki
z budynków mieszkalnych wielorodzinnych, natomiast ścieki z pozostałych zabudowań
gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach, skąd wywożone są do istniejących oczyszczalni
lub na gminne wysypisko.
Tab. 24. Przepustowość oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie gminy Bartoszyce
73
Nazwa
oczyszczalni
Bezledy
Tolko
Łabędnik
Przepustowość
Qśr.
190
m3/dobę
Qśr.
100
m3/do
bę
Qmax 100
m3/dobę
Bartoszyce
Wojtowo
Piersele
Borki
Kinkajmy
Qśr. 32,5
m3/dobę
Qśr. 16,2
m3/dobę
-
Qśr. 60
m3/dobę
Qśr.
4500-5000
m3/dobę
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bartoszycach
Zaawansowanie rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie gminy można zaobserwować na
podstawie danych z tabeli poniżej. Wynika z niej jasno, że długość sieci kanalizacyjnej na
przestrzeni ostatnich 8 lat uległa znacznemu wydłużeniu: z 8, 7 km w roku 2000 do 24, 3 km
w roku 2008. Znacznie wzrosła również liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej.
Tab. 25. Rozwój kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Bartoszyce
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Długość czynnej sieci
kanalizacyjnej
8, 7
km
9, 3
km
9, 3 km
11, 2
km
17, 6
km
17, 6
km
23, 6
km
23, 6
km
24, 3
km
Ścieki odprowadzone
63, 7
dam3
54, 9
dam3
57, 5
dam3
51, 9
dam3
65, 0
dam3
70, 3
dam3
71, 8
dam3
75, 7
dam3
75, 7
dam3
-
-
2 284
2 291
2 444
2 443
2 525
2 518
2 512
Ludność korzystająca
z sieci kanalizacyjnej
VI.2
Gospodarka odpadami
Gmina Bartoszyce posiada „Plan gospodarki odpadami gminy Bartoszyce na lata 20042007 z perspektywą na lata 2008-2010”. Wynika z niego, że gmina produkuje dwa podstawowe
rodzaje odpadów: odpady komunalne oraz odpady niebędące odpadami komunalnymi (odpady
medyczne i weterynaryjne, odpady z oczyszczalni ścieków, odpady przemysłowe, pozostałe
odpady). Głównymi producentami odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz
dodatkowo inni wytwórcy. Odpady komunalne powstające na terenie gminy Bartoszyce
w większości nie należą do niebezpiecznych. Wszystkie produkowane nieczystości zbierane są do
pojemników ustawionych przy posesjach. System pojemnikowy jest obowiązkowy dla wszystkich
mieszkańców gminy, w tym dla instytucji i podmiotów gospodarczych.
Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy funkcjonuje jedynie w dwóch
miejscowościach. Selektywnie zbierane są odpady tworzyw sztucznych.
System ten jest obsługiwany przez firmę zajmującą się zbieraniem odpadów komunalnych,
która w całości finansuje system zbiórki, użytkownicy nie ponoszą odrębnych opłat. Selektywne
74
gromadzenie odpadów przez użytkowników nie jest również nagradzane finansowo przez firmę
świadczącą usługi (identyczna opłata dla korzystających i niekorzystających z selektywnej
zbiórki). Głównymi producentami opadów w gminie Bartoszyce są:

gospodarstwa domowe,

zakłady produkcyjne,

jednostki użyteczności publicznej.
Dodatkowo na terenie gminy produkowane są również odpady zaliczane do niebezpiecznych,
m.in.:

przeterminowane leki,

skażone opatrunki i strzykawki

zużyte baterie i akumulatory,

zużyte świetlówki,

środki ochrony roślin wraz z ich opakowaniami,

wyeksploatowane pojazdy,

sprzęt elektroniczny,

odpady zawierające azbest.
Dużą
część
wytwarzanych
odpadów
komunalnych
stanowią
odpady
ulegające
biodegradacji (odpady kuchenne, odpady z terenów zielonych). Zgodnie z prawem unijnym kraje
członkowskie muszą znacznie ograniczyć ilość odpadów biodegradowalnych deponowanych na
składowiskach (w stosunku do 1995r.):
- do roku 2010 deponowanie maksymalnie 75% odpadów ulegających biodegradacji,
- do roku 2013 deponowanie maksymalnie na składowiskach 50% odpadów biodegradowalnych,
- do roku 2020 deponowanie na składowiskach maksymalnie 35% odpadów biodegradowalnych.
Składowisko odpadów komunalnych znajduje się w miejscowości Wysieka i zarządzane
jest przez
Zakład Gospodarki Odpadami Sp z o. o. w Bartoszycach. Pojemność całkowita
składowiska wynosi 150 tys. m3, z czego w 2008 roku zapełnione było 144, 1 tys. m 3. W roku 2008
przyjęto na składowisko 11 660, 4 Mg odpadów.
Uszczelnienie wysypiska zostało wykonane sztucznie. Obiekt ponadto wyposażony jest
w drenaż, zbiornik odcieków, 4 piezometry, studnie odgazowujące, brodzik dezynfekcyjny, wagę
samochodową. Otwarcie składowiska w Bartoszycach nastąpiło w 1995r., w 2012 roku planowane
75
jest zamknięcie dotychczas użytkowanej niecki. Odpady będą składowane w nowobudowanej
niecce, znajdującej się w bezpośrednim sąsiedztwie.
Na terenie gminy znajdują się również dwa „dzikie wysypiska” w miejscowości Galiny
i Rodnowo, które mimo okresowej likwidacji ciągle są eksploatowane przez okoliczną ludność.
Zbiór odpadów zwierzęcych prowadzi wyspecjalizowana firma. Siedziba firmy znajduje
się w Perkujkach, gdzie gromadzone są odpady. Znajdują się one w budynku (zbiornicy odpadów)
w naczepie zbiorczej. Po zebraniu odpowiedniej ilości do transportu odpady są wywożone do
przedsiębiorstw utylizacyjnych. Firma posiada stosowne zezwolenia na transport i czasowe
gromadzenie odpadów.
W całym województwie warmińsko-mazurskim w roku 2008 funkcjonowała tylko jedna
spalarnia odpadów: Spalarnia odpadów Medycznych i Weterynaryjnych Zakładu Gospodarki
Odpadami Komunalnymi w Olsztynie. Spalarnia w Bartoszycach została wyłączona z użytkowania
w marcu 2007 roku. Dodatkowo w Bartoszycach znajdują się również 2 stacje demontażu
pojazdów.
VI.3
Elektroenergetyka
Dostawa energii elektrycznej na terenie gminy Bartoszyce odbywa się liniami średniego
napięcia 15 kV, zasilanymi ze stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce i dalej
poprzez stacje transformatorowe 15/0, 4 kV oraz linie niskiego napięcia 0, 4 kV.
Na terenie gminy znajduje się linia elektroenergetyczna 110 kV relacji GPZ Lidzbark Warmiński –
GPZ Bartoszyce – GPZ Korsze.
VI.4
Źródła energii odnawialnej
Mimo potencjału środowiska przyrodniczego - na terenie gminy Bartoszyce nie są
wykorzystywane odnawialne źródła energii.
VI.5
Gazyfikacja





DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994;

SRP Bartoszyce o przepustowości Q = 3000 m3/h, rok budowy 1988;
76

Tab. 26. Dane dotyczące sieci gazowej na terenie gminy Bartoszyce
Wyszczególnienie
2003 2004
2005
2006
2007
2008
Długość czynnej sieci [km]
35,0
35,0
35,0
35,0
35,0
35,0
47
47
49
50
50
50
Odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem
[gosp.dom.]
-
-
30
29
21
35
Zużycie gazu w tys. m3
-
60,50
54,90
50,70
52,80
Czynne połączenia do budynków [szt.]
Zużycie gazu na ogrzanie mieszkań w tys. m 3
-
-
48,8
43,3
35,5
36,4
Ludność korzystająca z sieci gazowej [osoba]
153
153
152
152
151
151
VI.6
Sieci telefonii komórkowej
Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się 5 nadajników GSM/UMTS w następujących
lokalizacjach:

Przejście Graniczne Bezledy,

Bezledy,

Łabędnik,

Węgoryty.
Dwa nadajniki GSM (1800 i 900) znajdują się w granicach administracyjnych miasta Bartoszyce.
VI.7
Energia cieplna
Na obszarze gminy brak jest scentralizowanej gospodarki cieplnej. Jedyne kotłownie, które
występują na terenie gminy znajdują się w miejscowościach: Tolko, Bezledy, Galiny, Kinkajmy.
Ogrzewanie budynków na terenie gminy odbywa się w oparciu o zróżnicowane źródła energii,
m.in. węgiel, miał, drewno, gaz płynny, olej opałowy.
77
VI.8
Transport drogowy
VI.8.1 Drogi krajowe
Przez teren gminy Bartoszyce przebiegają dwie drogi krajowe:

51 - (Granica Państwa – Bezledy – Bartoszyce – Olsztyn – Olsztynek), z czego na terenie
gminy przebiega ona przez miejscowości Bezledy – Bartoszyce – Połęcze – Osieka.

57 – (Bartoszyce, Plęsy, Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, Chorzele,
Rembielin, Przasnysz, Maków Mazowiecki), z czego na terenie gminy przebiega ona przez
miejscowości: Plęsy-Minty –Galiny.
Wyżej wymienione drogi stanowią połączenie dla gminy z drogami krajowymi nr 53 oraz 16,
a także, co w przypadku gminy Bartoszyce stanowi element kluczowy, z Obwodem
Kaliningradzkim.
VI.8.2 Drogi wojewódzkie
Na terenie gminy Bartoszyce przebiegają drogi wojewódzkie, dla których plan
zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada następujące
klasy techniczne:

512 Pieniężno – Górowo Iławieckie – Bartoszyce, kl. techn. G;

512 Szczurkowo – Bartoszyce – Górowo Iławeckie – Pieniężno, kl. techn. Z;

592 Bartoszyce – Kętrzyn – Giżycko, kl. techn. G.
VI.8.3 Drogi powiatowe
Przez obszar gminy przebiegają 24 drogi powiatowe, administrowane przez Zarząd Dróg
Powiatowych w Dąbrowie k/Bartoszyc. Wszystkie drogi powiatowe posiadają klasę techniczną
Z. Zestawienie poszczególnych dróg wraz z numerami znajduje się w tabeli poniżej:
Tab. 27. Wykaz dróg powiatowych.
Lp.
Numer
drogi
Przebieg drogi
Klasa techniczna
drogi
1
1354N
Glądy – Pieszkowo - Tolko
Z
2
1384N
Solno - Bezledy
Z
78
3
1386N
Kicina – Piasek – Bezledy - Łoskajmy
Z
4
1388N
Toplikajmy – Barciszewo –Markiany – dr. Kraj. Nr 51
Z
5
1390N
Dr. woj. Nr 512 (leginy) – Liski – Sepopol – Ostre Bardo Szczurkowo
Z
6
1392N
Bartoszyce – Szylina - Smolanka
Z
7
1394N
Witki – Sępopol – Dzietrzychowo - Gierkiny
Z
8
1400N
Krekole – Galiny – Maszewy
Z
9
1402N
Kosy - Bajdyty
Z
10
1408N
Kiersnowo - Trutnowo
Z
11
1521N
Dr. pow. Nr 1386N Barciszewo - Wojciechy
Z
12
1539N
Lejdy - Bezledy
Z
13
1541N
Kosty – Wajsnory – Rodnowo – Kotowo - Rogóż
Z
14
1553N
Posłusze – Bąsze
Z
15
1555N
Kiertyny Małe – Dąbrowa - Bartoszyce
Z
16
1557N
Spytajny – Adrapy
Z
17
1559N
Bartoszyce – Perkujki – Osieka - Galiny
Z
18
1561N
Dr. kraj. nr 57 (Galiny) - Trutnowo - Wozławki
Z
19
1563N
Sędławki - Wardomy
Z
20
1569N
Wiatrowiec - Łabędnik
Z
21
1571N
Łabędnik - Bisztynek
Z
22
1958N
Maszewy - Gruda
Z
23
1960N
Wyręba – Kiersity - Tolko
Z
24
1981N
Dr. woj. nr 592 (Sporwiny) - Sątoczno
Z
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Zarządu Dróg Powiatowych
VI.8.4 Drogi gminne
W granicach administracyjnych gminy sieć komunikacyjną będącą uzupełnieniem dróg
krajowych, wojewódzkich i powiatowych stanowią drogi gminne. Ich numery, nazwy i przebieg
znajdują się w tabeli poniżej.
Tab. 28. Wykaz dróg gminnych
Lp. Numer drogi
Nazwa drogi
79
1
120001N
Piersele – dr. kraj. nr 51
2
120002N
Żydowo – Zawiersze
3
120003N
gr. gm. – Merguny – dr. pow. nr 1386 N
4
120004N
Kiersyty – Sortławki
5
120005N
Gr. Gm. – Szczeciny – Wargielity – Wojciechy
6
120007N
Wojtowo – Burkarty
7
120008N
Wojciechy – Rodnowo
8
120009N
Borki Małe – dr. Woj. nr 512
9
120012N
Dr. Kraj. nr 51 – Wipławki – Nalikajmy – dr. Woj. nr 512
10
120015N
Łojdy – dr. Kraj. nr 51
11
120016N
Bartoszyce – Osieka kol.
12
120017N
Połęcze (wieś)
13
120018N
Dr. Gm. Nr 120016N – Plęsy – dr. Kraj. nr 51
14
120019N
Krawczyki - Klekotki
15
120020N
Krawczyki - Szwarunki
16
120021N
Szwarunki – dr. Gm. Nr 120020 N
17
120022N
Dr. Gm. Nr 120020 N – dr. Kraj. nr 57
18
120023N
Parkoszewo - Łapkiejmy
19
120024N
Nowe Witki – dr. Woj. nr 512 (Żydowo)
20
120027N
Szylina Mała (wieś)
21
120030N
Dr. Woj. nr 592 - Gile
22
120031N
Dr. Kraj nr 57 - Brzostkowo
23
120032N
Galiny kol. – dr. Kraj. nr 57
24
120033N
Dr. Kraj. nr 57 – Borki Sędrowskie - Gromki
25
120035N
Sokolica – gr. Gm (Różyna)
26
120036N
Sokolica - Spurgle
27
120038N
Drawa - dr. Woj. nr 592
28
120039N
Skitno (wieś)
Źródło: Urząd Gminy Bartoszyce
VI.9
Kolej
80
Przez teren gminy przebiegają dwie towarowe linie kolejowe:
- Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - granica państwa, obsługujące ruch towarowy na
przejściu granicznym w Bezledach, specjalny podwójny tor przystosowany do obsługi kolei
polskich oraz szerokotorowy do obsługi kolei rosyjskich;
- Bartoszyce – Korsze, obsługujące ruch towarowy, obecnie nieczynna.
Długość pierwszej z linii kolejowych na terenie gminy Bartoszyce wynosi 15, 639 km, zaś drugiej
9, 46 km.
Z dniem 1 lipca 2002 r. z powodu nierentowności trasy zawieszone zostało połączenie
osobowe Bartoszyce – Korsze. Wraz z jego zamknięciem gmina pozostała bez żadnego kolejowego
połączenia osobowego.
VI.10 Szlaki turystyczne
Przez teren gminy przebiegają następujące szlaki turystyczne
Szlaki przyrodnicze:

Warmińsko-Mazurski Szlak Bociani (Europejski Szlak Bociana Białego), który rozlega się
na terenach gmin: Górowo Iławeckie, Bartoszyce, Sępopol oraz poza granicami powiatu
bartoszyckiego na terenie gmin Barciany i Srokowo. Szlak bocianich gniazd - to projekt
realizowany od 1998 roku przez ornitologów badających okolice Żywkowa. Obejmuje on
wsie Żywkowo, Toprzyny, Lejdy (gmina Bartoszyce), Szczurkowo, Lwowiec, Duje
i Brzeźnica, gdzie skupiska bocianów są największe.

Leśna ścieżka dydaktyczna „Dąbowy Las” znajduje się na terenie Leśnictwa Czarny Las
przy drodze Galiny - Krawczyki, 200 m od drogi krajowej nr 57 i wsi Galiny. Trasa ścieżki
przebiega przez las, który charakteryzuje się wielką różnorodnością gatunków drzew,
krzewów i roślin runa. Trasa rozpoczyna się na parkingu leśnym i biegnie wzdłuż brzegu
rzeki Pisy. Na trasie zachwycają wiekowe dęby szypułkowe, lipy i potężne buki, ustawione
są także tablice tematyczne informujące o zjawiskach w lesie i gospodarce leśnej.
Szlaki wodne:

Szlak kajakowy rzeką Łyną - należy do najpiękniejszych szlaków kajakowych Warmii
i Mazur. Łyna płynie z południowego zachodu na północny wschód przez Bartoszyce do
Sępopola, skąd bardziej zdecydowanie ku granicy państwa. Rezerwat został utworzony
w celu zachowania rzadkiego zjawiska wstecznej erozji źródliskowej rzeki Łyny. Pierwsza
stanica wodna znajduje się na terenie gminy Bartoszyce w miejscowości Perkujki (8km od
81
Bartoszyc), następna w Bartoszycach; kolejny przystanek odnajdziemy w miejscowości
Szylina Mała (gmina Bartoszyce). Następne miejsce do wodowania znajduje się w Szylinie
Wielkiej (gmina Bartoszyce), odległej o około 1 km od poprzedniej stanicy. W Sępopolu
na przystanku wodnym oprócz stanicy znajduje się także miejsce, gdzie można
zorganizować ognisko, a w planach jest również utworzenie pola namiotowego. Ostatni
przystanek na Łynie znajduje się za Sępopolem w miejscowości Stopki.

Szlak kajakowy o długość trasy 204.5 km, najdłuższą rzeką regionu – Łyną, szlak
przebiegający przez miejscowości: Brzeźno Łyńskie - Kurki - Ruś - Olsztyn - Dobre
Miasto - Lidzbark Warmiński - Bartoszyce - Sępopol - Granica Państwa.
Szlaki historyczne:

„Szlak generała J. H. Dąbrowskiego” - szlak bojowy wojsk generała Jana Henryka
Dąbrowskiego z czasów wojen napoleońskich rozpościera się od strony Mrągowa,
Dobrego Miasta przez Łaniewo, Lidzbark Warmiński, Górowo Iławeckie i dalej za granicę
Prawdinsk, Bagrationowsk. Biegnie w kierunku miejscowości Ełk i trzykrotnie przekracza
granicę państwową z Rosją,

trasa rowerowo-samochodowa „Trasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego” – 126 km:
Kętrzyn - Wilkowo - Bezławki - Święta Lipka - Reszel - Sątopy -Bisztynek - Wozławki Kiwity - Stoczek Warmiński - Krekole - Samolubie - Bartoszyce - Łabędnik - Łankiejmy Grabno - Kętrzyn - Karolewo - Wilamowo (lotnisko).
Trasy rowerowe:
Na terenie gminy brak jest istniejących, oznakowanych tras rowerowych.
VII.
Uwarunkowania
wynikające
z
dotychczasowego
zagospodarowania i uzbrojenia terenu.
przeznaczenia,
VII.1 Stan prawny gruntów
W strukturze własności gminy Bartoszyce dominują grunty będące własnością
osób fizycznych. Zajmują one powierzchnię 24 580 ha, co stanowi 57,50% wszystkich
gruntów znajdujących się w granicach administracyjnych gminy. Drugi, co do wielkości
odsetek stanowią grunty Skarbu Państwa z wyłączeniem przekazanych w użytkowanie
wieczyste - zajmują one 14 225 ha, co stanowi 33,27 % powierzchni gminy. Pozostałe
82
grunty to niewielki obszar w porównaniu z w/w. Dokładną strukturę władania gruntami na
terenie gminy Bartoszyce przedstawia poniższa tabela .
Tab.29. Studium władania
Gmina
Powierzchnia
Wyszczególnienie
(ha)
Grunty SP z wyłączeniem przekazanych w użytkowanie wieczyste
14 225
33,27
137
0,32
Grunty SP przekazane w użytkowanie wieczyste
Grunty spółek SP, przedsiębiorstw państwowych, i innych
0
państwowych osób prawnych
Grunty gmin i związków międzygminnych z wyłączeniem
0
784
przekazanych w użytkowanie wieczyste
Grunty gmin i związków międzygminnych przekazanych
1,83
65
w użytkowanie wieczyste
Grunty, które są własnością samorządowych osób prawnych oraz
0,15
0
grunty, których właściciele są nieznani
Grunty osób fizycznych
Udział
(%)
0
24 580
57,50
Grunty spółdzielni
2
0,01
Grunty kościołów związków wyznaniowych
78
0,18
Wspólnoty gruntowe
0
0
Grunty powiatów z wyłączeniem gruntów przekazanych w
147
użytkowanie
0,34
Grunty powiatów przekazane w użytkowanie wieczyste
0
0
Grunty województw z wyłączeniem przekazanych w użytkowanie
86
0,20
Grunty województw przekazane w użytkowanie wieczyste
0
0
Grunty będące przedmiotem własności i władania osób innych niż
2 651
wymienione wyżej
Razem:
6,20
42 755
100
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Bartoszycach, stan na 01.01.2010 r.
VII.2 Zagospodarowanie przestrzenne
Struktura
funkcjonalno-przestrzenna
jednorodzinną i zagrodową
ukształtowaną
gminy
historycznie
charakteryzuje
w
formie
się
niewielkich
zabudową
jednostek
83
osadniczych. Sieć osadnicza połączona jest systemem komunikacji drogowej oraz dodatkowo
uzupełniona komunikacją kolejową (obecnie niewykorzystywana). Zabudowa mieszkaniowa
jednorodzinna koncentruje się w miejscowościach zlokalizowanych przy granicy z miastem
Bartoszyce. Zabudowa ta w większości powstawała od lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia
to chwili obecnej. Kształtuje się przeważnie do dwóch kondygnacji nadziemnych wraz
z poddaszem użytkowym. Rozwój zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej przy granicy
z miastem Bartoszyce związany jest z chęcią osiedlania się ludności miejskiej na terenach mniej
zurbanizowanych. Tereny te są atrakcyjne osadniczo z uwagi na bliskie położenie w stosunku do
miasta (miejsca pracy, nauki, atrakcji kulturalnych itp.), wyposażenie w infrastrukturę techniczną,
dobrą dostępność komunikacyjną. Zabudowa zagrodowa dominuje w miejscowościach oddalonych
od miasta. Oparta jest w dużej mierze na starym osadnictwie pruskim i związana jest najczęściej
z prowadzeniem działalności rolniczej. Oprócz wyżej wymienionych rodzajów zabudowy, należy
zwrócić uwagę na występowanie na terenie gminy Bartoszyce zabudowy mieszkaniowej
wielorodzinnej popegeerowskiej m.in. w miejscowościach Tolko, Wojciechy, Galiny i Bezledy. Na
tych terenach działania powinny skupić się na poprawie stanu technicznego substancji budynkowej,
poprawie jej walorów użytkowych i estetycznych.
W przestrzeni gminy można wyróżnić następujące obszary:
•
obszar wysoczyzny morenowej,
•
obszar wysoczyzny morenowej wododziałowej,
•
obszar doliny rzeki Łyny,
•
obszar doliny rzeki Pisy i zlewni jeziora Kinkajmskiego,
•
kompleksy leśne,
•
tereny zabudowane,
•
tereny rolne.
Obecny układ miejscowości na terenie gminy jest wynikiem rozwoju sieci drogowej
i kolejowej. Większość miejscowości na terenie gminy zlokalizowana jest wzdłuż głównych
szlaków komunikacyjnych, tj. drogi krajowej, dróg wojewódzkich i powiatowych oraz linii
kolejowych. Duży wpływ na rozwój osadnictwa na terenie gminy Bartoszyce miały czasy od końca
II wojny światowej do 1989 r. W okresie tym silnie rozwijały się Państwowe Gospodarstwa Rolne
a wraz z nimi obszary zurbanizowane. Obecnie duży wpływ na rozwój gminy ma miasto
Bartoszyce leżące w centrum granic administracyjnych gminy. Jego wpływ można zaobserwować
84
na podstawie rozwoju budownictwa mieszkaniowego w miejscowościach sąsiadujących z miastem.
Do takich miejscowości należą: Wawrzyny, Spytajny, Połęcze, Sędławki. Z uwagi na bliskość
miasta miejscowości te mają szansę stać się znaczącymi ośrodkami podmiejskimi o funkcjach
komplementarnych w stosunku do miasta np. zaplecza mieszkaniowego, zaplecza gospodarczego,
rekreacyjno-rozrywkowego.
Poważnym ograniczeniem dla rozwoju osadnictwa na terenie gminy Bartoszyce jest jej
położenie w obszarach prawnie chronionych na podstawie przepisów Ustawy o ochronie przyrody.
Występowanie obszarów prawnie chronionych pociąga za sobą ograniczenia w urbanizacji gminy.
Ograniczeniom w zabudowie podlegają również tereny przy urządzeniach infrastruktury
technicznej. Wynikają one z rozporządzeń branżowych i są podyktowane zapewnieniem
bezpieczeństwa ludności. Specyfika gminy Bartoszyce, jej nadgraniczne położenie i duże przejście
graniczne w Bezledach, pociąga za sobą konieczność wyłączenia z zabudowy również terenów
położonych w bezpośrednim sąsiedztwie granicy Państwa.
VII.3
Bilans terenów
Powierzchnia gruntów na terenie gminy Bartoszyce zgodnie ze zbiorczym zestawieniem
gruntów sporządzanym przez Starostwo Powiatowe w Bartoszycach wynosi 42 755 ha. Większość
z nich stanowią grunty rolne, które zajmują ok. 76%. Zestawienie gruntów o różnym sposobie
użytkowania funkcjonalno-przestrzennego w gminie, przedstawia się następująco:






Użytki rolne – 32 523 ha tj. 76, 09 % ogólnej pow. gminy
Grunty leśne zadrzewione i zakrzewione – 7 676 ha, tj. 17, 96 % ogólnej pow. gminy
Grunty zabudowane i zurbanizowane – 1 428 ha, tj. 3, 3 % ogólnej pow. gminy
Tereny komunikacyjne – 1 151 ha
Tereny mieszkaniowe – 131 ha
Tereny przemysłowe – 43 ha
Tereny rekreacyjne – 28 ha
Tereny zurbanizowane niezabudowane – 3 ha
Użytki ekologiczne – 0 ha
Grunty pod wodami płynącymi – 237 ha tj. 0, 56 % ogólnej pow. gminy
Grunty pod wodami stojącymi – 8 ha tj. 0, 02 % ogólnej pow. gminy
Nieużytki i tereny różne – 883 ha tj. 2, 07 ogólnej pow. gminy
Z wyżej przedstawionego zestawienia wynika, że duży obszar zajmują grunty zadrzewione
i zakrzewione - ok. 7 676 ha, czyli ok. 17, 96 % ogólnej powierzchni gminy. Nie jest to jednak
liczba imponująca biorąc pod uwagę całą powierzchnię gminy, oraz to, że stopień lesistości kraju
kształtuje się w okolicach 29%. Pozostałe grunty stanowią niewielki odsetek całego obszaru
gminy.
85
VII.4 Stan planistyczny
Na terenie gminy Bartoszyce obowiązuje 8 miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego. Ich łączna powierzchnia to ok. 341 ha. Biorąc pod uwagę cały obszar gminy
(ok. 428 km2) obszar objęty miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego jest
niewielki.
Tab. 30. Wykaz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obowiązujących na terenie gminy Bartoszyce.
Lp
Nazwa MPZP
1
Miejscowy plan zagospodarowania
przestrzennego gminy Bartoszyce dotyczący
terenu projektowanej elektrowni wodnej na
rzece Łynie w rejonie miejscowości Szylina
z obszarem zalewowym
2
przestrzennego terenów zabudowy
mieszkaniowej w obrębach geodezyjnych
Połęcze, Wawrzyny, Okopa gmina
Bartoszyce
3
przestrzennego terenów przemysłowousługowych w obrębie geodezyjnym
Jarkowo gmina Bartoszyce
4
przestrzennego terenów rekreacyjnych w
obrębach Kinkajmy i Lusiny gmina
Bartoszyce
5
przestrzennego fragmentu gminy Bartoszyce
w rejonie przejścia granicznego w
Bezledach
6
przestrzennego gminy Bartoszyce dotyczący
terenów zalewowych rzeki Łyny
związanych z budową elektrowni wodnej w
rejonie miejscowości Smolanka w gminie
Sępopol
Powierzchnia
Uchwała
115, 5 ha
Uchwała nr
XXVII/173/05 Rady
gminy w Bartoszycach z
dnia 09 czerwca 2005 r.
72, 7 ha
Uchwała nr
XV/105/2004 Rady
dnia 29 marca 2004 r.
42, 5 ha
Uchwała nr VIII/48/2003
Rady gminy w
Bartoszycach z dnia 04
lipca 2003 r.
32, 9 ha
Uchwała nr
XXXV/277/1998 Rady
dnia 16 kwietnia 1998 r.
65, 8 ha
Uchwała nr
XXI/199/2000 Rady
dnia 03 października
2000 r.
11, 6 ha
Uchwała nr
XV/106/2004 Rady
dnia 29 marca 2004 r.
RAZEM
341, 0 ha
Na terenie gminy wydaje się dużo decyzji o warunkach zabudowy, o czym świadczy rosnąca
z roku na rok ich liczba. W 2005 r. gmina wydała 77 decyzji o warunkach zabudowy, w 2008 r.
127 a w 2009 r. 110. Najwięcej decyzji wydawanych jest w miejscowościach: Dąbrowa,
86
Wojciechy, Połęcze, Bezledy, Galiny i Minty, co obrazuje główne kierunki urbanizacji. Wyżej
wymienione miejscowości stanowią najbardziej atrakcyjne miejsca osiedlania się dla mieszkańców
gminy.
87
VIII.
Uwarunkowania wynikające z zagrożenia bezpieczeństwa ludności
i jej mienia
Zagrożenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia można podzielić na dwa rodzaje:
wynikające z uwarunkowań przyrodniczych (naturalne) i będące wynikiem działalności człowieka
(antropogeniczne).
VIII.1 Zagrożenia naturalne
Zagrożenia naturalne na terenie gminy Bartoszyce, generowane są przede wszystkim przez
rzekę Łynę. Położenie gminy w zasięgu w/w rzeki wiąże się z ewentualnymi powodziami,
podtopieniami oraz dopływem nieznanych zanieczyszczeń. Obszary zagrożenia powodziowego
zlokalizowane są głównie wzdłuż rzek. Największe tereny zalewowe występują na wschód od
miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo powodzi nasila się w okresie
występowania pokrywy lodowej a także w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie się
zatorów lodowych. Zjawiska lodowe na Łynie rozpoczynają się w miesiącach listopad – grudzień a
ich natężenie notowane jest w lutym i marcu. W granicach gminy zidentyfikowane zostały obszary
zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 - i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary te
wskazano na mapie stanowiącej załącznik do niniejszego opracowania.
Gmina Bartoszyce narażona jest w niewielkim stopniu na erozję. Średnie zagrożenie może
wystąpić na stromych zboczach doliny Łyny, gdzie gleby narażone są na erozję wodną wąwozową.
VIII.2 Zagrożenia antropogeniczne
Do zagrożeń antropogenicznych możemy zaliczyć te związane z występowaniem na terenie
gminy napowietrznych linii elektroenergetycznych 110 kV, a co za tym idzie z istnieniem wzdłuż
nich pola elektromagnetycznego.
Potencjalne zagrożenie stanowić mogą biegnące przez gminę gazociągi, a w szczególności
ich rozszczelnienie. Do rozszczelnienia może dojść w wyniku ukrytych wad fabrycznych rur,
zmęczenia materiału (szczególnie na przejściach pod torami i drogami), uszkodzenia rurociągu
w wyniku działania osób trzecich, bądź nieprawidłowo działającej instalacji ochronnej.
Poza wyżej wymienionymi zagrożeniami antropogenicznymi brak jest innych, mogących
negatywnie wpływać na bezpieczeństwo ludności.
88
IX.
Uwarunkowania wynikające z występowania obiektów i terenów
chronionych na podstawie przepisów odrębnych
Na terenie gminy Bartoszyce zidentyfikowano następujące obszary i obiekty chronione na
podstawie przepisów odrębnych:


ustawa o ochronie i opiece nad zabytkami:
−
obiekty i zespoły wpisane do rejestru zabytków,
−
stanowiska archeologiczne;
ustawa prawo wodne:
−



obszary bezpośredniego zagrożenia powodziowego;
ustawa o ochronie przyrody:
−
obszar chronionego krajobrazu,
−
Natura 2000,
−
użytki ekologiczne;
−
pomniki przyrody
ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych:
−
grunty rolne I-III klasy bonitacyjnej oraz grunty pochodzenia organicznego,
−
grunty leśne,
ustawa o lasach:
−
lasy ochronne
89
X.
Uwarunkowania wynikające z potrzeb i możliwości rozwoju gminy.
X.1
Analiza SWOT.
Mocne strony:











Położenie w strefie przygranicznej,
Obecność drogowego i kolejowego przejścia granicznego,
Objęcie wielu obszarów Specjalną Strefą Ekonomiczną,
Położenie w atrakcyjnym przyrodniczo i kulturowo rejonie Polski,
Korzystne warunki do rozwoju turystyki i agroturystyki,
Obecność szlaku kajakowego rzeki Łyny,
Duży potencjał gruntów rolnych,
Korzystna struktura gospodarstw pod względem wielkości,
Brak uciążliwego przemysłu,
Wolne tereny do zagospodarowania,
Duży potencjał ludzki.
Słabe strony:




Wysoki poziom bezrobocia,
Niski poziom wykształcenia osób bezrobotnych,
Odpływ wykształconej ludności do większych ośrodków, poza granice gminy,
Postępująca degradacja gospodarcza i społeczna terenów byłych państwowych






gospodarstw rolnych,
Zła infrastruktura techniczna,
Słaba promocja walorów turystycznych gminy,
Zły stan obiektów zabytkowych,
Słaba promocja gminy,
Mała ilość szlaków turystycznych oraz ich niska jakość techniczna,
Niska jakość bazy turystycznej oraz gastronomicznej
Szanse:





Korzystne położenie w stosunku do miasta wojewódzkiego Olsztyna,
Wykorzystanie walorów turystycznych gminy,
Ściągnięcie inwestorów do Specjalnej Strefy Ekonomicznej,
Wykorzystanie środków pomocowych z Unii Europejskiej,
Wykorzystanie walorów kulturowych i środowiskowych gminy.
Zagrożenia:





XI.
Wzrastające bezrobocie, szczególnie u osób z wyższym wykształceniem,
Migracja ludzi młodych do większych ośrodków miejskich,
Słabo rozwinięte kontakty partnerskie z Obwodem Kaliningradzkim,
Starzenie się społeczeństwa na terenie gminy,
Brak infrastruktury technicznej umożliwiające rozwój przedsiębiorczości.
Uwarunkowania wynikające ze stanu ładu przestrzennego i wymogów jego
ochrony
90
Ład
przestrzenny
to
harmonijne
ukształtowanie
przestrzeni,
uwzględniające
w uporządkowanych relacjach wszelkie uwarunkowania i wymagania funkcjonalne, społecznogospodarcze, środowiskowe, kulturowe oraz kompozycyjno-estetyczne (art.2 pkt 1 ustawy
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).
Zasady ładu przestrzennego regulowane są przede wszystkim przy pomocy planów
miejscowych tworzonych dla poszczególnych obszarów, w zależności od potrzeb społecznych
i ekonomicznych. Przy ich sporządzaniu należy wziąć pod uwagę, że ochrona ładu przestrzennego
warunkowana powinna być eksponowaniem najbardziej wartościowych elementów krajobrazu
przyrodniczego i kulturowego, eliminowaniem dysharmonizujących elementów zagospodarowania,
prowadzeniem rewitalizacji i rehabilitacji obszarów zdegradowanych oraz o niskiej atrakcyjności
funkcjonalnej i architektonicznej.
Na terenie gminy dominującą zabudową jest zabudowa jednorodzinna oraz zagrodowa,
w tym popegeerowska, co uwarunkowane jest wiejskim charakterem gminy. Większość areałów
rolniczych gminy jest w posiadaniu rolników indywidualnych, jednakże specyficzne dla gminy
było rolnictwo wielkoobszarowe, uspołecznione tj. PGR-y. W miejscowościach, w których były
wcześniej PGR-y znajdują się obszary będące własnością Agencji Rolnej Skarbu Państwa, które
zostały częściowo wykupione lub wydzierżawione przez rolników indywidualnych i spółki.
W wyniku likwidacji PGR-ów zaszły ogromne zmiany społeczno-gospodarcze, które
negatywnie odbiły się na rolnictwie i jego otoczeniu przyczyniając się do wzrostu bezrobocia oraz
patologii społecznych. Z badań gminy wynika, że proces prywatyzacji oraz przejęcie PGR-ów
przez Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa są głównymi przyczynami bezrobocia w gminie.
Od ponad 10 lat rodziny popegeerowskie borykają się z problemem bezrobocia, które ma
charakter długotrwały. Trudności te spowodowane są przede wszystkim: brakiem ofert pracy
w pobliżu miejsca zamieszkania, niskim poziomem wykształcenia, wiekiem bezrobotnych, brakiem
aktywności społecznej i zawodowej.
W Strategii rozwiązywania problemów społecznych w gminie Bartoszyce do 2015 roku
wskazuje się następujące skutki bezrobocia:
•
obniżenie standardu życia,
•
powstawanie patologii społecznych, napięć i zakłóceń w życiu rodzinnym,
•
zatracenie wartości moralnych,
•
zwiększenie ubóstwa i patologicznych zachowań,
•
powstanie atmosfery marazmu i braku perspektyw,
•
bierne oczekiwanie na pomoc instytucjonalną.
Niepokojącym zjawiskiem jest dziedziczenie w/w postaw przez młode pokolenie.
91
Poza problemami opisanymi powyżej, niedogodnością dla gminy jest również brak
racjonalnego wykorzystania niektórych terenów po PGR-ach. W wielu przypadkach powstanie
PGR-u w danej miejscowości wymusiło sposób, formę i rodzaj zabudowy. Obecnie zabudowania
popegeerowskie, zarówno mieszkaniowe jak i zakładowe stanowią jeden z podstawowych
problemów związanych z pojęciem kształtowania ładu przestrzennego gminy. Problem wynika
z niszczenia opustoszałych zabudowań popegeerowskich oraz niskiej jakości i dużego stopnia
zdegradowania zabudowy. Innym problemem dotyczącym ładu przestrzennego jest chaotyczna
zabudowa i dowolność architektoniczna w zabudowie. Domy lokalizowane są w przypadkowych
miejscach, tworząc bardzo rozproszoną zabudowę, która często nie jest wyposażona w konieczną
infrastrukturę techniczną.
Znaczący wpływ na strukturę przestrzenną gminy ma jej położenie wokół miasta
Bartoszyce. Miasto, bowiem generuje duży ruch budowlany na terenach gminy, niekoniecznie
zgodny z zasadami ładu przestrzennego. Zbyt mała ilość miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego na terenach przyległych do miasta, na których wzmaga się ruch budowlany,
powoduje tworzenie się chaosu budowlanego i zachwianie zasad ładu przestrzennego. W Strategii
Rozwoju Miasta Bartoszyce na lata 2009-2015 do słabych stron miasta zalicza się brak
wystarczającej
powierzchni
terenów
inwestycyjnych
administracyjnych miasta, który ogranicza rozwój miasta.
i
mieszkaniowych
w
granicach
W Zmianie Studium uwarunkowań
i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Bartoszyce również porusza się ten problem
mówiąc, że Miasto Bartoszyce dusi się w swoich granicach i brakuje mu terenów, które można by
przeznaczyć pod inwestycje.
Działania w zakresie kształtowania ładu przestrzennego terenów gminy powinny być skierowane
na:
–
skanalizowanie i zwodociągowanie gminy,
–
wyposażenie gminy w niezbędne urządzenia infrastruktury technicznej,
–
zagospodarowanie obszarów popegeerowskich,
–
uzupełnianie i intensyfikację zabudowy jednostek osadniczych,
–
kształtowanie nowej zabudowy z uwzględnieniem charakteru i stylu stosowanego w danej
miejscowości,
–
kreowanie lokalnych centrów wsi, szczególnie tych leżących przy głównych ciągach
komunikacyjnych i turystycznych poprzez modernizację i budowę infrastruktury
technicznej oraz lokalizowanie usług obsługi mieszkańców i turystów;
–
poprawę standardu zabudowy rekreacyjnej i turystycznej.
92
XI.1
Zadania służące realizacji ponadlokalnych celów publicznych
Zadania
służące
realizacji
ponadlokalnych
celów
publicznych
zawarte
zostały
w dokumentach o znaczeniu wojewódzkim (Plan zagospodarowania przestrzennego województwa
warmińsko-mazurskiego) oraz o znaczeniu powiatowym (Strategia Zrównoważonego Rozwoju
Powiatu Bartoszyckiego, Program Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2004-2007
z uwzględnieniem perspektywy na lata 2008-2011), należą do nich:

modernizacja drogi krajowej nr 51 — na odcinku granica państwa – Bezledy – Olsztyn,
z czego na terenie gminy (granica państwa – Bezledy – Bartoszyce - Osieka-granica
gminy) do parametrów klasy GP — budowa obejść miejscowości: Bezledy, Bartoszyce,

budowa gazociągów tranzytowych wysokiego ciśnienia: Lidzbark Warmiński – Bartoszyce
DN 200,

modernizacja drogi krajowej nr 57 — Bartoszyce – Biskupiec – Szczytno – Pułtusk do
parametrów klasy G, z czego na terenie gminy odcinka: Bartoszyce – Minty - Galinygranica gminy,

modernizacja dróg wojewódzkich do parametrów technicznych klasy G:
−
nr 512 Pieniężno – Górowo Iławeckie – Bartoszyce, z czego na terenie gminy
odcinek: Bartoszyce – Spytajny – Tolko - Wojciechy-granica gminy;
−
nr 592 Bartoszyce – Korsze, z czego na terenie gminy odcinek: Bartoszyce –
Kinkajmy – Maszewy - Łabędnik-granica gminy,

modernizacja linii kolejowej II-rzędniej Korsze – Głomno,

modernizacja linii o torze szerokim: Bartoszyce – Głomno – Kaliningrad,

rozbudowa i modernizacja drogowych przejść granicznych – Bezledy,

rozbudowa i modernizacja kolejowych przejść granicznych – Głomno,

Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna: Bezledy,

budowa obwodnicy miasta Bartoszyce,

budowa elektrowni wodnych na rzece Łynie w miejscowościach: Ardapy i Szylina,

uporządkowanie gospodarki ściekowej w obszarze gminy poprzez budowę oczyszczalni i
sieci kanalizacyjnych dla miejscowości o zwartej zabudowie,

rozwój szlaków turystycznych o znaczeniu ponadlokalnym.
93
XII.
BIBLIOGRAFIA:

Plan
zagospodarowania
mazurskiego, Olsztyn 2002;

przestrzennego
województwa
warmińsko-
perspektywy na lata 2008-2011;

perspektywy na lata 2008-2011;

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Bartoszyce,
Przedsiębiorstwo Gospodarki Gruntami „Topoz” Olsztyn, 1999 r.,

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Bartoszyckiego, Bartoszyce 2000 r.,

Kondracki J., Geografia regionalna Polski, PWN Warszawa 2009,
94

Działania V.2 PO RPW” Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Instytucja
Pośrednicząca PO RPW,

Bilans zasobów kopalin i wód podziemnych w Polsce, Państwowy Instytut Geologiczny
Warszawa 2003,

Dostępne strony internetowe.
95
OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE
DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW
ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY BARTOSZYCE
GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I
KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. (+48) 875674313, fax. (+48) 875657675,
Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. (+48 )22350 61 45
Opracowanie wykonał:
mgr inż. Przemysław Słuchocki
2
Spis treści:
1.Cel i podstawa sporządzenia opracowania ekofizjograficznego.....................................................4
2.Charakterystyka struktury przyrodniczej środowiska...................................................................5
2.1.Położenie obszaru...........................................................................................................................5
2.2.Rzeźba terenu i warunki geologiczne podłoża..............................................................................6
2.3. Gleby...............................................................................................................................................6
2.4.Złoża kopalin...................................................................................................................................6
2.5. Wody powierzchniowe i podziemne..............................................................................................6
2.5.1.Wody powierzchniowe.................................................................................................................6
2.5.2.Wody podziemne..........................................................................................................................8
2.5.3.Wody geotermalne.......................................................................................................................8
2.6.Warunki klimatu lokalnego...........................................................................................................8
2.7.Lasy..................................................................................................................................................8
2.8.Fauna i flora....................................................................................................................................8
3.Ochrona przyrody na terenie gminy Bartoszyce...........................................................................10
3.1.Obszary natura 2000....................................................................................................................10
3.2.Obszary chronionego krajobrazu................................................................................................11
3.3.Użytki ekologiczne........................................................................................................................14
3.4.Pomniki przyrody.........................................................................................................................15
3.5.Sieć ECONET- Polska..................................................................................................................15
3.6.Zielone Płuca Polski......................................................................................................................15
3.7.Lasy ochronne...............................................................................................................................16
3.8.Gleby chronione............................................................................................................................16
4.Diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska oraz źródła zagrożeń...........................................18
4.1.Gospodarka odpadami.................................................................................................................18
4.2.Degradacja gleb............................................................................................................................18
4.3.Zagrożenia erozją.........................................................................................................................19
4.4.Zanieczyszczenia wód podziemnych............................................................................................28
4.5.Jakość wód powierzchniowych....................................................................................................28
4.5.1.Jakość wód powierzchniowych.................................................................................................28
4.5.2. Gospodarka wodno- ściekowa..................................................................................................28
4.6.Zagrożenie powodzią....................................................................................................................30
4.7.Jakość powietrza...........................................................................................................................30
4.8. Hałas.............................................................................................................................................31
3
4.9.Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące...................................................................31
4.10.Zagrożenie awariami przemysłowymi.......................................................................................32
4.11.Transport drogowy i kolejowy...................................................................................................32
4.12.Gazyfikacja.................................................................................................................................32
4.13.Zastosowanie odnawialnych źródeł energii...............................................................................33
5.Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku, jego zagrożeń i
możliwości ich ograniczenia...............................................................................................................36
5.1.Wstępna prognoza zmian zachodzących w środowisku.............................................................36
5.2.Ocena przydatności terenów dla różnych sposobów zagospodarowania na podstawie
predyspozycji środowiskowych..........................................................................................................36
6.Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego wynikające ze stanu i funkcjonowania
środowiska przyrodniczego................................................................................................................37
7.Literatura:........................................................................................................................................40
8.Załączniki.........................................................................................................................................41
4
1. Cel i podstawa sporządzenia opracowania ekofizjograficznego
Opracowanie ekofizjograficzne którego przedmiotem jest niniejsze opracowanie sporządza się
w celu rozpoznania, oceny i analizy aktualnych warunków środowiska przyrodniczego
(ze szczególnym uwzględnieniem jego wzajemnych powiązań) oraz określenia uwarunkowań
przyrodniczych rozwoju lub przekształceń zagospodarowania przestrzennego w taki sposób,
aby zapewnić trwałość podstawowych procesów przyrodniczych. Dodatkowo ma ono zapewnić
eliminowanie
lub
ograniczanie
zagrożeń
i
negatywnego
oddziaływania
na
środowisko,
a także uwzględniać warunki odnawialności jego zasobów.
Podstawę opracowania stanowił art. 72 ust. 2, pt. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r.
Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 z dnia 20 czerwca 2001 r. z późn. zmianami)
oraz rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie opracowań ekofizjograficznych (Dz. U. Nr 155,
poz. 1298 z dnia 9. 09.2002). Dodatkowo uwzględniono również następujące przepisy:
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 z późn. zmianami),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 z późn.
zmianami.),
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995r. Nr 16
poz. 78, z późn. zmianami),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r o odpadach (Dz. U. z 2001r. Nr 62, poz. 628 z późniejszymi
zmianami),
Ustawa z dnia 27 marca 2003r o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr
80, poz. 717, z późn. zmianami),
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska. (Dz. U. Nr 62 poz. 627 wraz z
późn. zmianami),
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Tekst jednolity. (Dz. U. 2003, Nr 207, poz.
2016, z późn. zmianami),
Ustawa z dnia 28.września.1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 z późn. zmianami),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000 ( Dz. U. z 2004r., Nr 229 poz. 2313 z późn. zmianami),
5
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie
wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz. U. 2005 nr 94 poz. 795)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 9.11.2004 w sprawie rodzajów przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko (.....) (Dz. U. 2004 Nr 257, poz. 2573 z późn.
zmianami),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 1826),
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 czerwca 2006 r. w sprawie przebiegu granic
dorzeczy i regionów wodnych. Dz. U. Nr 126, poz. 878.
6
2. Charakterystyka struktury przyrodniczej środowiska
2.1.
Położenie obszaru
Gmina Bartoszyce położona jest w północnej części województwa warmińsko- mazurskiego,
w powiecie bartoszyckim. Od zachodu graniczy ona z gminą Górowo Iławeckie od wschodu z gminą
Sępopol, od południa z dwiema gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (powiat lidzbarski)
i Bisztynek. Północna granica gminy stanowi również granicę państwową z Rosją. Dodatkowo
graniczy ona również z położoną w centrum gminą miejska Bartoszyce.
Ryc. 1 Położenie obszaru gminy Bartoszyce
Natomiast regionalizacja fizycznogeograficzna (wg. J. Kondrackiego) klasyfikuje prawie cały
obszar
gminy
Bartoszyce
do
megaregionu
Niżu
Wschodnioeuropejskiego,
prowincji
Niżu Wschodniobałtycko- Białoruskiego, podprowincji Pobrzeża Wschodniobałtyckie makroregionie
Niziny Staropruskiej, mezoregionie Niziny Sępopolskiej. Tylko południowy kraniec znajduję się
w
podprowincji
Pojezierza
Wschodniobałtyckiego
makroregionie
Pojezierza
Mazurskiego,
mezoregionie Pojezierza Olsztyńskiego.
7
Osią hydrograficzną gminy jest rzeka Łyna – największa rzeka województwa przecinająca
obszar gminy z zachodu na wschód. Powierzchnia gminy wynosi 428 km2.
Teren gminy podzielony jest na 31 sołectw, których rozmieszczenie prezentuje poniższa mapa.
Ryc.2 Podział gminy Bartoszyce na sołectwa
8
2.2.
Rzeźba terenu i warunki geologiczne podłoża
Obecny wygląd gminy Bartoszyce jest wynikiem zalegania lądolodu, który ustępując
ok. 14 tys. lat temu ukształtował krajobraz północnej części województwa warmińsko - mazurskiego.
W wyniku topnienia lodowiec akumulował duże ilości nagromadzonego materiału skalnego
i mineralnego. W wyniku jego działalności doszło do wykształcenia form rzeźby lodowcowej tzw.
młodoglacjalnej.
W obszarze opracowania dominuje wysoczyzna moreny dennej o rzeźbie na ogół falistej lub
równinnej. Na jej terenie doszło do akumulacji utworów gliniastych w postaci glin zwałowych
powstałych w fazie pomorskiej zlodowacenia północnopolskiego. Miejscami są one przemieszane
z płatami piaszczystych osadów wodnolodowcowych. Występują tu również moreny czołowe
zbudowane głównie z osadów gliniastych. Wschodnia część gminy stanowi natomiast miejsce
nagromadzenia osadów zastoiskowych w postaci osadów kemowych (rejon jez. Kinkajmskiego).
Obniżenia terenowe wypełniają utwory holoceńskie powstałe w wyniku nagromadzenia substancji
organicznych tworząc lokalnie występujące płaty torfów, namułów i gytii. Piaski sandrowe znajdują
się w rejonie przejścia Równiny Sępopolskiej w Wzniesienia Górowskie, a także wzdłuż doliny Łyny
i Pisy Północnej.
Największą wklęsłą formą urozmaicającą krajobraz gminy jest meandrująca dolina rzeki Łyny
tworząca dość wąska dolinę (szerokość przeważnie 300 – 700 m). Dolina ma charakter erozyjny,
miejscami głęboko wcinający się w teren dokonując erozji poziomu wodnolodowcowego, a miejscami
podcina powierzchnie wysoczyzny. Dodatkowo krajobraz urozmaicają doliny mniejszych rzek min.
Pisy Północnej, Bezledy, Elmy. Dodatkowo południowy obszar gminy wchodzi w skład Pojezierza
Olsztyńskiego z bardzo urozmaicona rzeźbą terenu.
Tereny wyniesione położone są na wysokości o 60 -110 m z kumulacją na południe od
Gromek - 126,4 m n.p.m. Najniżej położonym miejscem w gminie jest dolina rzeki Łyny – 35m n.p.m.
Pod utworami czwartorzędowymi występują osady neogenu w części południowowschodniej, a w części północno - zachodniej osady paleogenu. W profilu osadów trzeciorzędowych
zalegają oligoceńskie piaski glaukonitowe, posiadające znaczenie jako poziom wodonośny.
Ich miąższość wynosi około 100 m. Według podziału geologicznego gmina leży w syneklizie
perybałtyckiej.
9
Ryc. 3 Przeważający krajobraz obszaru gminy Bartoszyce
Fot. P. Słuchocki
2.3.
Gleby
Dominującym typem gleb są gleby brunatne właściwe i kwaśne morfologiczne.
Obszary dolin rzecznych zajmują mady i gleby brunatne. Dodatkowo na niewielkim obszarze
spotykane są również gleby hydrogeniczne ( torfowe, murszowo - torfowe i murszowate) oraz
bielicowe. Gleby o charakterze kwaśnym stanowią 81% powierzchni użytków rolnych powiatu
bartoszyckiego w tym bardzo kwaśne (pH do 4,5) i kwaśne (pH 4,6 – 5,5).
Wysoka urodzajność gleb gminy Bartoszyce sprawia, że plasuje się ona na drugim
miejscu w powiecie bartoszyckim. Najwięcej gleb należy do III klasy bonitacji zajmując 45%
powierzchni gruntów rolnych i 46% wszystkich użytków rolnych. Udział poszczególnych klas
bonitacji gleb rolnych na terenie gminy Bartoszyce. Najsłabsze gleby występują wzdłuż rzeki Łyny i
Pisy V i VI klasa bonitacji. Są to utwory w większości powstałe na piaskach wyjaśniając ich niską
bonitację.
Ryc. 4. Udział użytków rolnych w klasach bonitacji na terenie gminy BartoszyceŹródło: Starostwo Powiatowe w
Bartoszycach 2004
10
2.4.
Złoża kopalin
W granicach gminy nie rozpoznano złóż surowców mineralnych.
2.5.
Wody powierzchniowe i podziemne
2.5.1. Wody powierzchniowe
Sieć hydrograficzna w gminie jest dobrze rozwinięta. Obszar całej gminy leży w zlewisku
Morza Bałtyckiego. Większość terenu gminy leży w dorzeczu Pregoły natomiast jej północno zachodnia cześć leży w dorzeczu rzeki Świeżej. Do zlewni niższego rzędu wchodzą:
W dorzeczu Pregoły:
•
zlewnia Łyny:
- zlewnia rzeki Elmy
- zlewnia Pisy Północnej
W dorzeczu Świeża:
•
zlewnia rzeki Riezwaja:
- zlewnia rzeki Bezledy
Najdłuższą rzeką gminy i województwa jest rzeka Łyna ( długość całkowita
263,7 km). Prawym jej dopływem jest rzeka Pisa Północna płynąca w południowej części gminy z
kierunku południowego na północny. Rzeka Bezleda płynie w północnej części gminy również z
kierunku południowego na północ. Bezleda jest rzeką trzeciorzędową prawobrzeżnym dopływem
Riezwej.
Ryc. 5 Rzeka Łyna w okolicy miejscowości Perkujki
11
Fot. P. Słuchocki
Na terenie opracowania znajduje się kilkanaście małych zbiorników wodnych,
położonych w południowej części gminy o niewielkiej powierzchni i głębokości. Największym
jeziorem w gminie jest jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95,5 ha i objętości 902,1 tys. m 3.
Głębokość maksymalna to 1,7 m, a średnia głębokość 0,9 m.
Ryc. 6 Jezioro Kinkajmskie
12
Fot. P. Słuchocki
2.5.2. Wody podziemne
i wynosi od 35 do 150 m, a ich miąższość waha się od kilku do kilkunastu metrów. Południowo
wschodnia cześć gminy jest objętą zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oznaczonego
numerem 205 (Subzbiornik Warmia). Zajmuje on powierzchnię 2095 km 2. Położony jest w utworach
trzeciorzędowych i kredowych. Zasoby dyspozycyjne zbiornika sięgają 60 tys. m 3. Zbiornik
podziemny nie jest udokumentowany. Głębokość ujęcia waha się między 150 – 200 metrów. Obszar
zbiornika znajduje się w dorzeczu Pregoły.
2.5.3. Wody geotermalne
Na terenie gminy znajdują się również złoża wód geotermalnych. Zalegają one w osadach
mezozoicznych i paleozoicznych. Najpłytsze z nich występują na głębokości około 600-700 m
ich temperatura wynosi ok. 20
o
C. Cieplejsze są wody zalegające na większych głębokościach
2000- 2200 m ich temperatura wynosi 32 o C. Wody te należą do klasy wód niskotemperaturowych.
Są to solanki znacznie zmineralizowane - rzędu 150 – 200g/dm3.
13
2.6.
Warunki klimatu lokalnego
Gmina Bartoszyce położona jest w obrębie wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej
(wg R. Gumińskiego w modyfikacji J. Kondrackiego). Dzielnica jest chłodniejsza od położonej na
zachodzie dzielnicy gdańskiej jednak cieplejsza od południowej dzielnicy mazurskiej. Średnia roczna
temperatura w tym rejonie wynosi 7 o C, natomiast średnia roczna suma opadów wynosi ok. 600mm.
Na terenie gminy dominują wiatry południowo-zachodnie (18,9%) oraz zachodnie i północnozachodnie (15,2%). Udział wiatrów południowo-zachodnich zaznacza się szczególnie jesienią i zimą.
Lato i wiosna przynosi z sobą zmianę na zachodnie i północno-zachodnie. Liczba dni mroźnych
wynosi 38-42, dni z przymrozkami 110-125, liczba dni z pokrywą śnieżną 60 -65 dni. Okres
wegetacyjny wynosi około 200 dni, a średnia wilgotność względna wynosi 82 % i jest
charakterystyczna dla całego województwa.
Na klimat lokalny wpływa również rzeźba terenu. Sprawia ona, że w obniżeniach zalega
często zimne i wilgotne powietrze, natomiast tereny wyniesione narażone są na działanie silnych
wiatrów.
2.7.
Lasy
Lasy gminy Bartoszyce leżą w regionie typowo rolniczym. Lesistość obszaru gminy wynosi
17,5 % wiec jest dużo niższa od średniej krajowej (29%). Jest to wynikiem wysokiej jakości gleb,
które wykorzystywane są w większości rolniczo. Na obszarze gminy swoja działalność prowadzą dwie
jednostki Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe ( Nadleśnictwo Bartoszyce oraz
Nadleśnictwo Górowo Iławeckie). Większość lasów gminy wchodzi w skład Nadleśnictwa Bartoszyce
i jedynie północno-zachodni jej kraniec zarządzany jest przez Nadleśnictwo Górowo Iławeckie. Obu
Nadleśnictwom został również powierzony przez starostę nadzór nad lasami niestanowiącymi
własności Skarbu Państwa.
Lasy gminy Bartoszyce są bardzo żyzne wynika to z wysokiej jakości gleb występujących na
tym obszarze. Wysoka żyzności siedlisk leśny sprawia, że skład gatunkowy drzew jest bardzo bogaty
zwiększając dodatkowo różnorodność przyrodniczą. Do głównych gatunków budujących drzewostany
należą: dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, świerk, sosna zwyczajna, olsza czarna, modrzew, buk,
klon, jesion, osika, lipa, grab. Dodatkowo występuje tu również szereg innych gatunków drzew min.
jawor, wiąz szypułkowy, jarzębina, wierzba. Do gatunków drzew obcego pochodzenia występujących
na terenie gminy należą: daglezja, sosna smołowa, sosna wejmutka, akacja.
Dominują tu drzewostany dębowe o dobrej jakości technicznej wynikającej z dobrych
warunków wzrostu. Występują także dobrej jakości drzewostany świerkowe, brzozowe, modrzewiowe
14
i jesionowe. Bardzo duży udział mają siedliska lasowe (ponad 80 %) natomiast niski jest udział
siedlisk borowych. Lasy porastające teren gminy wyróżniają się również wysoką zasobnością
związaną z wielopiętrowością i jakością siedlisk omawianych drzewostanów.
Tereny leśne zajmowane są również w dużej mierze przez siedliska cenne przyrodniczo oraz
wiele rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Lasy gminy Bartoszyce kryją również gniazda wielu
chronionych ptaków drapieżnych.
Ryc. 7 Struktura własności gruntów leśnych w gminie Bartoszyce
Źródło. Starostwo Powiatowe w Bartoszycach 2010
O prowadzeniu gospodarki leśnej w minionym okresie możemy wnioskować tylko
na podstawie stanu lasu na podstawie obecnego stanu lasu. Stan drzewostanów wskazuje na
prowadzenie, użytkowania rębnego zrębami zupełnymi, które odnawiano sztucznie sadzeniem
i siewem. W lasach wielkich własności ziemskich w znacznym stopniu istniało nastawienie
na gospodarkę łowiecką, a stosowane wieki rębności zbliżone były do obecnych, natomiast wieki
rębności w lasach drobnej własności były niższe, a stan lasów był bardzo zróżnicowany.
2.8.
Fauna i flora
Duża część gminy Bartoszyce jest przekształcona przez działalność człowieka. Dominuje tu
związany z gospodarką człowieka krajobraz rolniczy z niewielka ilością obszarów leśnych
(17,5% obszaru gminy). Krajobraz leśny w dużej części również został przekształcony
antropogenicznie szczególnie widoczne jest to w budowie i strukturze drzewostanów. Na szczęście
starania leśników sprzyjają przebudowie drzewostanów i powodują znaczny wzrost różnorodności
w lasach. W związku z antropopresją największe bogactwo roślin skupione jest na obszarach
podmokłych, mało dostępnych i niedostępnych ostoi leśnych.
Na podstawie inwentaryzacji zwierzyny grubej prowadzonej przez Nadleśnictwo Bartoszyce
możemy zauważyć wzrost pogłowia łosia spowodowany wprowadzeniem w roku 2001 ochronnego
moratorium na ten gatunek. Pamiętać należy również o obawach leśników związanych z większym
pogłowiem tego ssaka, a zwłaszcza o szkodach w młodnikach, jakie wyrządza skutecznie hamując
przebudowę i odnowę drzewostanów. Od roku 2005 rośnie również pogłowie jeleni, natomiast inne
gatunki zwierzyny grubej takie jak daniel, sarna i dzik oscylują na podobnym poziomie.
Dodatkowo fauna gmina wzbogacona jest przez liczną zwierzynę drobną m. in. bardzo
licznego lisa i jenota oraz borsuka, kunę, tchórza i norkę amerykańską. Ciekawostką jest również
15
zaobserwowanie w 2008 roku na terenie gminy Lidzbark Warmiński okolice miejscowości Markajmy
szopa pracza, którego migracja postępuje ciągle na wschód Europy. Dodatkowo gatunkami
chronionych ssaków występujących w regionie jest bóbr europejski, jeż, wydra (umieszczona
w Załączniku IV Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory z 1992 r. - jako gatunek wymagający ścisłej ochrony oraz w Czerwonej Księdze Zwierząt).
Bardzo bogata jest awifauna gminy Bartoszyce szczególnie jej północna cześć, na której
w celu jej ochrony utworzono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach Europejskiej Sieci
Natura 2000. W całym regionie a szczególnie na północy gminy (wieś Lejdy) występuje liczna
populacja bociana białego. Dodatkowo występują tu również inne bardzo rzadkie gatunki ptaków takie
jak kania ruda, bąk, błotniak zbożowy, bocian czarny żuraw, czapla siwa (okolice jez. Kinkajmskiego
w starym drzewostanie sosnowym liczna kolonia). Zalatują tu orlik krzykliwy, rybołów i bielik.
Region olsztyński wiec również Bartoszyce leżą na trasie wiosennych i jesiennych wędrówek ptasich
z kierunku północ południe i wschód- zachód.
Płazy i gady maja również bogatą reprezentację w faunie gminy. Występuje tu padalec
zwyczajny, jaszczurka zwinka, jaszczurka żyworódka, zaskroniec zwyczajny traszka grzebieniasta,
traszka zwyczajna, kumak nizinny, grzebuszka ziemna, ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha
zielona, rzekotka drzewna, żaba trawna, żaba moczarowa, żaba jeziorowa.
stopniu podlegały gospodarce człowieka. Spotyka się tu wiele gatunków pospolitych, lecz również
gatunki rzadkie takie jak: malina moroszka (Rubus chamaemore), wawrzynek wilcze łyko (Daphne
mezereum), podrzeń żebrowiec (Blechnum spirant), pełnik europejski (Trollius europaeus), lepnica
litewska (Silene lithuanica). Bogate także pod względem florystycznym są torfowiska. Jedno
z torfowisk w regionie „Torfowisko źródliskowe koło Łabędnika” zostało zgłoszone do Komisji
Europejskiej w celu zatwierdzenia jako Specjalny Obszar Ochrony w ramach Europejskiej Sieci
Natura 2000.
Ryc. 8 Żurawie- jeden z symboli budzącej się wiosny w gminie Bartoszyce
16
Fot. P. Słuchocki
17
3. Ochrona przyrody na terenie gminy Bartoszyce
3.1.
Obszary natura 2000
Ostoja warmińska
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) Natura 2000 "Ostoja Warmińska" został w 2006 r.
włączony do oficjalnej propozycji rządowej i umieszczony w 2007 r. w projekcie nowego
rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków. Obszar jest
położony w północnej części woj. warmińsko-mazurskiego i ciągnie się pasem długości ok. 115 km
i szerokości 10-20 km wzdłuż granicy państwowej z Federacją Rosyjską. Na wschodzie obszar sięga
jeziora Oświn, na zachodzie zaś - doliny niewielkiej rzeki Gołubej, dopływu Banówki. Środkowa
i wschodnia część obszaru leży na Nizinie Staropruskiej, obejmując w całości dwa mezoregiony:
Równinę Sępopolską i Wzniesienia Górowskie. Powierzchnia całego obszaru wynosi 142016,2 ha.
Obszar „Ostoi Warmińskiej” zajmuje dużą część gminy Bartoszyce, gdzie na północy gminy
(miejscowość Lejdy) występuje liczna populacja bociana białego.
który osiąga tu największą liczebność i największe zagęszczenie w kraju. Jednocześnie pełni ona
również funkcje ochronną dla dużej ilości innych gatunków ptaków. Znajdują się tu 93 gatunki ptaków
waloryzujących obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych i prawdopodobnie lęgowych).
Wśród nich 38 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków z Polskiej czerwonej księgi
zwierząt. Najcenniejszymi walorami awifaunistycznymi ostoi są:
- najliczniejszą w Polsce lokalną populację bociana białego występującego w liczbie ok. 1000 par,
w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2,
- liczną populację lęgową dwóch innych rzadkich w kraju gatunków - orlika krzykliwego i żurawia,
- potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia
krzykliwego,
- gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła, bielika,
błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki,
- możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego,
- możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani rudej, kani
czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika wielkiego, rybitwy
białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego,
- gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek,
- dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak derkacz, przepiórka i gąsiorek.
18
Ważnym aspektem istnienia obszaru jest również położenie go na trasie migracji ptactwa
z obszaru Europy północnej na południe oraz ze wschodu na zachód.
Zagrożenia:
Najważniejszym zagrożeniem dla istniejącej ostoi jest zaniechanie ekstensywnego systemu
użytkowania ziemi, oraz zarastania łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo.
Rozwój rolnictwa intensywnego, na niektórych obszarach, związanego z daleko idącą unifikacją
krajobrazu rolniczego (zasypywanie niewielkich zbiorników wodnych i torfowisk) powodującą utratę
wielu siedlisk, zwłaszcza podmokłych. Dużym zagrożeniem jest również zmniejszanie się liczby
miedz oraz remiz śródpolnych będących naturalnym miejscem schronienia i rozrodu ptactwa
szczególnie śródpolnego. Innym poważnym niebezpieczeństwem jest zmniejszanie się powierzchni
terenów otwartych w wyniku zalesiania nieużytków porolnych.
Obszar torfowiska po zakończeniu konsultacji z właściwymi miejscowo radami gmin,
uzgodnień wewnątrzresortowych i międzyresortowych oraz po uzyskaniu akceptacji Rady Ministrów,
29 października br. Minister Środowiska został przekazany do Komisji Europejskiej wraz z listą
proponowanych obszarów siedliskowych Natura 2000.
Z powodu wysokich walorów przyrodniczych dobrze, że teren ten zostanie objęty siecią
Natura 2000. Obecnie teren torfowisk objęty jest ochroną jako dwa użytki ekologiczne „Sokolica”
(1996 r., 3,33 ha) i „Spurgle” (1996 r., 3,63 ha). Obszar torfowisk zajmują dwa osobne torfowiska
źródliskowe otoczone użytkami zielonymi. Teren obu torfowisk jest własnością prywatną obejmując
obszar 27 ha.
Pierwsze znajduje się ok. 1,5 km w kierunku wschodnim od wsi Sokolica i reprezentuje
dobrze wykształcony kopułowy typ torfowiska źródliskowego (pow. torfowej kopuły ok. 3,3 ha).
Powierzchnia całego torfowiska wynosi 11,56 ha. Torfowisko ma kształt wydłużonego wału
rozszerzającego się od strony wschodniej w okrągły pagórek. Kopuła torfowiska wynosi prawie dwa
metry na stronie południowej, po której występuje mineralne pastwisko i ok. 6 metrów od strony
północnej zajętej przez łąki. Duża powierzchnia i wysokość względna sprawia, że torfowisko to jest
bardzo widocznym i charakterystycznym elementem krajobrazu. Torfowisko obecnie dzieli się
na dwie enklawy: zachodnia stanowi wydłużony wał i wykazuje cechy przesuszenia. Po wschodniej
stronie kopuła ma kształt koła i jest porośnięta szuwarem trzcinowym, który otaczają drzewa. Niestety
występuje tu wypływ wody gruntowej, który sprzyja osuszaniu się torfowiska.
Z tego powodu szata roślinna torfowiska jest uboższa. Obrzeża kopuły torfowiska porośnięte
są olszą szarą (Alnus incana), olszą czarna (Alnus glutinosa), jesionem wyniosłym (Fraxinus
excelsior), bzem czarnym (Sambucus nigra) i wierzbą szarą (Salix cinerea). Na bzie występującym
19
w obszarze torfowiska stwierdzono po raz pierwszy w północnej Polsce obecność grzyba –
ucho bzowe (Hirneola auricula-judae). Na kopule występuje również źródliskowy zbiornik wodny
(pow. ok. 3m2) otoczony on jest kępami turzycy prosowej (Carex paniculata), która przechodzi
w szuwar turzycy błotnej (Carex acutiformis) i szuwar trzcinowy. W zbiorniku wodnym występują
gatunki charakterystyczne źródliskowych fitocenoz - rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara
subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicium).
Drugie torfowisko leży na południowy-wschód od zabudowań osady Spurgle, znajduje się
w odległości 700 metrów od opisanego wyżej torfowiska. Zajmuje ono pow. 15,39 ha, z czego
większość to torfowisko źródliskowe wiszące, a reszta to łąki zmiennowilgotne. Obszar ten przylega
do wzniesienia wiec dominującym typem jest torfowisko wiszące. Różnica wysokości sięga tu
15 m porośnięte jest ono przez las źródliskowy z udziałem olszy i brzozy. Torfowisko to ma bardzo
interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu wapiennego i rekordową miąższość
utworów źródliskowych do 16 m.
Głównym siedliskiem na tym torfowisku są źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4)
(Cardamino-Alnetum glutinosae) oraz punktowo petryfikujące źródła z utworami tufowymi
(kod 7220). W źródliskowym lesie licznie występują: porzeczka czarna (Ribes nigrum), sitowie leśne
(Scirpus sylvaticus) i chmiel zwyczajny (Humulus lupulus). Występują też płaty szuwaru trzcinowego
(Phragmitetum australis), turzycowiska turzycy prosowej (Caricetum paniculatae) oraz źródliskowe
zbiorowisko (Cardamine amara-Chrysosplenium alternifolium). Z rzadszych gatunków roślin objętych
ochroną występują m.in.: kruszczyk błotny (Epipactis palustris), listera jajowata (Listera ovata),
jaskier wielki (Ranunculus lingua), oraz rzadko występujące: bniec czerwony (Melandrium rubrum),
trędownik skrzydlaty (Scrophularia umbrosa), rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp.
amara) oraz mech żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicinum).
Ryc. 9 Torfowisko Sokolica
20
Fot. P. Słuchocki
Zagrożenia:
Głównym zagrożeniem ze strony działalności człowieka jaka może wpłynąć siedlisko jest
zmiana stosunków wodnych. Szczególnie należy zwrócić tu uwagę na nadmierny pobór wód
artezyjskich. Regionalne i lokalne zmiany hydrologiczne mogą doprowadzić do zubożenia składu
gatunkowego o gatunki najcenniejsze i zakłócić funkcjonowanie całej fitocenozy. W rejonie
torfowiska przekształcono również stosunki hydrologiczne kopiąc rowy melioracyjne. Dodatkowo
torfowisko podlegało również niekorzystnym przekształceniom z powodu wypalania szuwaru oraz
wycinki drzew na torfowisku kopułowym.
3.2.
Obszary chronionego krajobrazu
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny powołany rozporządzeniem Nr 162
Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego
Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 201, poz. 3154).
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy został powołany rozporządzeniem Nr 142
Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru Chronionego
Krajobrazu Doliny Elmy (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr 178, poz. 2624).
21
Na terenach wymienionych powyżej Obszarów Chronionego Krajobrazu wprowadzono szereg
ustaleń dotyczących:
- prowadzenia ochrony czynnej terenów leśnych Obszaru,
1) utrzymanie ciągłości i trwałości ekosystemów leśnych niedopuszczanie do ich nadmiernego
użytkowania,
2) wspieranie procesów sukcesji naturalnej przez inicjowanie i utrwalanie naturalnego odnowienia
o składzie i strukturze odpowiadającej siedlisku; tam gdzie nie są możliwe odnowienia naturalne –
używanie do odnowień gatunków miejscowego pochodzenia przy ograniczaniu gatunków obcych
rodzimej florze czy też modyfikowanych genetycznie,
3) zwiększanie udziału gatunków domieszkowych i biocenotycznych,
4) pozostawianie drzew o charakterze pomnikowym, przestojów, drzew dziuplastych oraz części
drzew obumarłych aż do całkowitego ich rozkładu,
5) zwiększanie istniejącego stopnia pokrycia terenów drzewostanami, w szczególności na terenach
porolnych tam, gdzie z przyrodniczego i ekonomicznego punktu widzenia jest to możliwe; sprzyjanie
tworzeniu zwartych kompleksów leśnych o racjonalnej granicy polno-leśnej; tworzenie
i utrzymywanie leśnych korytarzy ekologicznych ze szczególnym uwzględnieniem możliwości
migracji dużych ssaków,
6) utrzymywanie, a w razie potrzeby podwyższanie poziomu wód gruntowych, w szczególności
na siedliskach wilgotnych i bagiennych, tj. w borach bagiennych, olsach i łęgach; budowa zbiorników
małej retencji jako zbiorników wielofunkcyjnych, w szczególności podwyższających różnorodność
biologiczną w lasach,
7) zachowanie i utrzymywanie w stanie zbliżonym do naturalnego istniejących śródleśnych cieków,
mokradeł, polan, torfowisk oraz wrzosowisk; niedopuszczanie do ich nadmiernego wykorzystania dla
celów produkcji roślinnej lub sukcesji;
8) stopniowe usuwanie gatunków obcego pochodzenia, chyba, że zaleca się ich stosowanie w ramach
przyjętych zasad hodowli lasu,
9) wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu
o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze wyposażone
w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej z otoczeniem.
W Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny dodatkowo na terenach leśnych
należy prowadzić:
• Ochronę
stanowisk
chronionych
gatunków
roślin,
zwierząt
i
grzybów;
w przypadkach stwierdzenia obiektów i powierzchni cennych przyrodniczo (stanowiska
rzadkich
i chronionych roślin, zwierząt, grzybów oraz pozostałości naturalnych ekosystemów)
wnioskowanie do właściwego organu o ich ochronę,
22
•
Kształtowanie właściwej struktury populacji zwierząt, roślin i grzybów stanowiących
komponent ekosystemu leśnego,
•
Opracowanie i wdrażanie
programów
czynnej
ochrony
oraz
reintrodukcji
i restytucji gatunków rzadkich, zagrożonych,
• Wykorzystanie lasów dla celów rekreacyjno-krajoznawczych i edukacyjnych w oparciu
o wyznaczone szlaki turystyczne oraz istniejące i nowe ścieżki edukacyjno-przyrodnicze
wyposażone w elementy infrastruktury turystycznej i edukacyjnej zharmonizowanej
•
z otoczeniem,
Prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, w szczególności poprzez dostosowanie
liczebności populacji zwierząt łownych związanych z ekosystemami leśnymi do warunków
środowiskowych,
- prowadzenia ochrony czynnej terenów nieleśnych Obszaru,
1) przeciwdziałanie zarastaniu łąk, pastwisk i torfowisk poprzez koszenie i wypas, a także
mechaniczne usuwanie samosiewów drzew i krzewów na terenach otwartych, a w razie konieczności
także karczowanie z usunięciem biomasy z pozostawieniem kęp drzew i krzewów,
2) propagowanie wśród rolników działań zmierzających do utrzymania trwałych użytków zielonych
w ramach zwykłej, dobrej praktyki rolniczej, a także Krajowego Programu Rolnośrodowiskowego
zgodnie z wymogami zbiorowisk łąkowych; propagowanie dominacji gospodarstw prowadzących
produkcję mieszaną, w tym preferowanie hodowli bydła opartej o naturalny wypas metodą
pastwiskową; zalecana jest ochrona i hodowla lokalnych starych odmian drzew i krzewów
owocowych oraz ras zwierząt; promowanie agroturystyki i rolnictwa ekologicznego,
3) maksymalne ograniczanie zmiany użytków zielonych na grunty orne; niedopuszczanie do
przeorywania użytków zielonych; propagowanie powrotu do użytkowania łąkowego gruntów
wykorzystywanych dotychczas jako rolne wzdłuż rowów i lokalnych obniżeń terenowych,
4) preferowanie ochrony roślin metodami biologicznymi,
5) ochrona zieleni wiejskiej: zadrzewień, zakrzewień, parków wiejskich, oraz kształtowanie
zróżnicowanego krajobrazu rolniczego poprzez ochronę istniejących oraz formowanie nowych
zadrzewień śródpolnych i przydrożnych,
6) zachowanie śródpolnych torfowisk, zabagnień, podmokłości oraz oczek wodnych,
7) zachowanie zbiorowisk wydmowych, śródpolnych muraw napiaskowych, wrzosowisk i psiar,
8) eliminowanie nielegalnego eksploatowania surowców mineralnych oraz rekultywacja terenów
po wyrobiskowych; w szczególnych przypadkach, gdy w wyrobisku ukształtowały się właściwe
biocenozy wzbogacające lokalną różnorodność biologiczną, przeprowadzenie rekultywacji nie jest
wskazane, zalecane jest podjęcie działań ochronnych w celu ich zachowania,
9) utrzymywanie i w razie konieczności odtwarzanie lokalnych i regionalnych korytarzy
ekologicznych,
23
10) prowadzenie racjonalnej gospodarki łowieckiej, m.in. poprzez dostosowanie liczebności populacji
zwierząt łownych związanych z ekosystemami otwartymi do warunków środowiskowych.
W Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny dodatkowo na terenach nieleśnych
należy prowadzić:
•
Melioracje odwadniające, w tym regulowanie odpływu wody z sieci rowów, dopuszczalne
tylko w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, jednak z bezwzględnym zachowaniem w stanie
nienaruszonym terenów podmokłych, w tym torfowisk i obszarów wodno-błotnych oraz
obszarów źródliskowych cieków,
• Melioracje nawadniające zalecane są w przypadku stwierdzonego niekorzystnego dla
racjonalnej gospodarki rolnej obniżenia poziomu wód gruntowych.
- prowadzenia czynnej ochrony ekosystemów wodnych,
1) zachowanie i ochrona zbiorników wód powierzchniowych wraz z pasem roślinności okalającej,
2) wyznaczenie lokalizacji nowych wałów przeciwpowodziowych o rzeczywistą konieczność ochrony
człowieka i jego mienia przed powodzią; w miarę możliwości wały należy lokalizować jak najdalej
od koryta rzeki, wykorzystując naturalną rzeźbę terenu,
3) tworzenie stref buforowych wokół zbiorników wodnych w postaci pasów zadrzewień i zakrzewień,
celem ograniczenia spływu substancji biogennych i zwiększenia różnorodności biologicznej,
4) prowadzenie prac regulacyjnych i utrzymaniowych rzek tylko w zakresie niezbędnym dla
rzeczywistej ochrony przeciwpowodziowej,
5) ograniczanie zabudowy na krawędziach wysoczyznowych, w celu zachowania ciągłości
przyrodniczo-krajobrazowej oraz ochrony krawędzi tarasów rzecznych przed ruchami osuwiskowymi,
6) rozpoznanie okresowych dróg migracji zwierząt, których rozwój związany jest bezpośrednio
ze środowiskiem wodnym (w szczególności płazów) oraz podejmowanie działań w celu ich ochrony,
7) wznoszenie nowych budowli piętrzących na ciekach, rowach i kanałach (retencja korytowa)
poprzedzane analizą bilansu wodnego zlewni,
8) zapewnienie swobodnej migracji rybom w ciekach poprzez budowę przepławek na istniejących
i nowych budowlach piętrzących,
9) utrzymanie i wprowadzanie zakrzewień i szuwarów wokół zbiorników wodnych, w szczególności
starorzeczy i oczek wodnych jako bariery ograniczającej dostęp do linii brzegowej; utrzymanie lub
tworzenie pasów zakrzewień i zadrzewień wzdłuż cieków jako naturalnej obudowy biologicznej
ograniczającej spływ zanieczyszczeń z pól uprawnych,
10) ograniczenie działań powodujących obniżenie zwierciadła wód podziemnych, w szczególności
budowy urządzeń drenarskich i rowów odwadniających na gruntach ornych, łąkach i pastwiskach
w dolinach rzecznych oraz na krawędzi tarasów zalewowych i wysoczyzn,
11) zachowanie i ewentualne odtwarzanie korytarzy ekologicznych opartych o ekosystemy wodne
celem zachowania dróg migracji gatunków związanych z wodą,
24
12) zwiększanie retencji wodnej, przy czym zbiorniki małej retencji winny dodatkowo wzbogacać
różnorodność biologiczną terenu, uwzględniając starorzecza i lokalne obniżenia terenu; w miarę
możliwości technicznych i finansowych zalecane jest odtworzenie funkcji obszarów źródliskowych
o dużych zdolnościach retencyjnych; w miarę możliwości należy zachowywać lub odtwarzać siedliska
hydrogeniczne mające dużą rolę w utrzymaniu lokalnej różnorodności biologicznej,
13) zalecane jest rozpoznanie oraz ewentualna przebudowa struktury ichtiofauny zgodnie
z charakterem siedliska we wszystkich zbiornikach wodnych przewidzianych do wykorzystania w
myśl właściwych przepisów o rybactwie śródlądowym; gospodarka rybacka na wodach
powierzchniowych powinna wspomagać ochronę gatunków krytycznie zagrożonych i zagrożonych
oraz promować gatunki o pochodzeniu lokalnym prowadząc do uzyskania struktury gatunkowej
i wiekowej ryb, właściwej dla danego typu wód.
W Obszarze Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny dodatkowo na terenach objętych
czynną ochrona ekosystemów wodnych należy starać się o opracowanie i wdrożenie programów
reintrodukcji, restytucji, czynnej ochrony rzadkich i zagrożonych gatunków zwierząt, roślin i grzybów
bezpośrednio związanych z ekosystemami wodnymi.
Dodatkowo na obu Obszarach wprowadzono następujące zakazy:
1) zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc
rozrodu oraz tarlisk, złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania
czynności związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką,
2) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu
art. 51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150, z późn. zmianami ,
3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli
nie wynikają one z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej i zapewnienia bezpieczeństwa ruchu
drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń
wodnych,
4) wydobywania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych
szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu,
5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac
związanych z zabezpieczeniem przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub utrzymaniem,
budową, odbudową, naprawą lub remontem urządzeń wodnych,
6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli służą innym celom niż ochrona przyrody
lub zrównoważone wykorzystanie użytków rolnych i leśnych oraz racjonalna gospodarka wodna
lub rybacka,
7) likwidowania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy i obszarów wodno-błotnych,
25
8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od linii brzegów rzek, jezior
i innych zbiorników wodnych, z wyjątkiem urządzeń wodnych oraz obiektów służących prowadzeniu
racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej.
3.3.
Użytki ekologiczne
Część najwartościowszych pod wglądem przyrodniczym torfowisk występujących na obszarze
gminy Bartoszyce zostało objętych ochroną jako użytki ekologiczne. Torfowisko źródliskowe
„Spurgle” oraz „Sokolica” zostaną objęte prawdopodobnie dodatkową ochroną jako Specjalny Obszar
Ochrony Siedlisk Natura 2000 (opis obu torfowisk we wcześniejszej części opracowania).
Tab. 1. Użytki ekologiczne na terenie gminy Bartoszyce
L.p.
Nazwa
Pow.
[ha]
0,38
Przedmiot
ochrony
torfowisko z
rzadkimi
gatunkami roślin
torfowiskowych
1
Rosiczka
koło Węgoryt
2
Rosiczka
koło Żydowa
0,95
torfowisko z
rzadkimi
gatunkami roślin
torfowiskowych
3
Torfowisko
źródliskowe
Sokolica
3,33
torfowisko
źródliskowe
4
Torfowisko
źródliskowe
Spurgle
3,63
torfowisko
źródliskowe
Akt prawny powołujący
koło Węgoryt" (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr
105, poz. 1719)
koło Żydowa" (Dz. Urz. Woj. Warm.- Maz. Nr
105, poz. 1717)
źródliskowe Sokolica" (Dz. Urz. Woj. Warm.Maz. Nr 105, poz. 1691)
źródliskowe Spurgle" (Dz. Urz. Woj. Warm.Maz. Nr 105, poz. 1677)
Pozostałe dwa torfowiska powołano w celu zachowania torfowiska ze stanowiskami rzadkiej
i chronionej roślinności torfowiskowej. Na terenie użytków zabrania się:
1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru,
2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,
3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby,
4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo
racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej,
5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz
obszarów wodno-błotnych,
6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych,
7) zmiany sposobu użytkowania ziemi,
26
szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu,
9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz
tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności
związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką,
10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych,
utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych,
11) umieszczania tablic reklamowych.
3.4.
Pomniki przyrody
Na obszarze gminy znajduje się 60 pomników przyrody. Znacząca większość z nich to drzewa
o imponujących rozmiarach: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, modrzew europejski, buk pospolity,
daglezja zielona, brzoza brodawkowa. Ponadto pomnikiem przyrody jest aleja lipowa w Łęgu oraz
głaz granitowy w Ciemnej Woli. Lista wszystkich pomników przyrody znajduje się w Załączniku
5 opracowania.
Ryc.10 Pomnikowy dąb w parku przy szkole w Krawczykach
27
Fot. P. Słuchocki
3.5.
Sieć ECONET- Polska
Zgodnie z polskim prawodawstwem, według Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie
przyrody, korytarz ekologiczny to obszar umożliwiający migrację roślin, zwierząt lub grzybów.
W Polsce opracowano kilka projektów korytarzy ekologicznych na poziomie krajowym. Pierwszym
z nich był projekt Krajowej Sieci Ekologicznej (ECONET-PL), stanowiącej część Europejskiej Sieci
Ekologicznej (ECONET). W projekcie tym priorytetem stały się korytarze ekologiczne ciągnące się
wzdłuż cieków wodnych. Na obszarze gminy Bartoszyce znajduje się korytarz ECONET– PL
o znaczeniu krajowym biegnący wzdłuż doliny Łyny. Jest to ważny
korytarz ze względów
przyrodniczych i krajobrazowych pozwalający na migrację zwierząt wzdłuż doliny rzeki. Dodatkowo
występują tu również korytarze o znaczeniu lokalnym związane zwłaszcza z dopływami Łyny.
Korytarze te pełnią ważną role w utrzymaniu równowagi przyrodniczej nie tylko na poziomie
lokalnym, ale i krajowym. Pozwalają na swobodną wymianę puli genowej miedzy populacjami
oddzielonymi od siebie. Dzięki temu wzbogacana jest różnorodność genetyczna populacji.
Sieć ECONET pozwala również na migrację gatunków niewystępujących dotychczas na obszarze
gminy wzbogacając różnorodność na poziomie gatunkowym.
W obszarze tym należy położyć szczególny nacisk na utrzymanie go jako korytarza
ekologicznego, co związane jest z przeciwwskazaniem do tworzenia dużych skupisk ludzkich.
28
Powinno się tu prowadzić niezbyt intensywną gospodarkę rolna o mozaikowatej strukturze użytków
oraz zwiększanie lesistości tego obszaru. Bogate walory krajobrazowe pozwalają na uprawianie
turystyki.
3.6.
Zielone Płuca Polski
Obszar całej gminy jest objęty porozumieniem działań na rzecz ekorozwoju Zielone Płuca
Polski. Podstawą powołania obszaru były jedne z najcenniejszych w kraju i Europie systemy
ekologiczne. Ze względu na problematykę realizacji wspólnych przedsięwzięć umowną granicę
zewnętrzną stanowią granice administracyjne gmin. Teren jest unikatowy i trzeba go chronić, ale także
umiejętnie wykorzystywać w ramach marketingu terytorialnego. Zielone Płuca Polski są unikatowym
obszarem, którego marka rozpoznawana jest w całym kraju. Charakteryzuje się on min:
•
niska gęstość zaludnienia i dostosowana do warunków naturalnych,
•
zrównoważona sieć osadnicza,
•
spokój i czyste powietrze,
•
dobra jakość środowiska przyrodniczego,
•
unikatowa różnorodność systemu przyrodniczego,
•
atrakcyjne kompleksy lasów, jezior i użytków zielonych,
•
możliwość obcowania z przyrodą nie zmienioną przez cywilizację,
•
bogactwo oraz różnorodność kultur i obyczajów,
•
dobra tradycyjna kuchnia,
•
rozwijająca się infrastruktura usługowa,
•
potencjał akademicki,
•
dobre warunki do produkcji zdrowej żywności i lokalizacji „czystego przemysłu".
3.7.
Lasy ochronne
29
Na podstawie Ustawy z dnia 28.września.1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 z późn.
zmianami), wyznaczone zostały lasy pełniące funkcje glebochronne oraz wodochronne. Są to lasy
pełniące specjalne funkcje związane z ochroną gleby oraz wód min:
•
chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują osuwanie się ziemi,
•
obrywanie się skał lub lawin,
chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w
•
zlewni oraz na obszarach wododziałów,
ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,
Dodatkowo na obszarze lasów wyznaczono lasy HCVF (High Conservation Value Forests)
na terenie, których prowadzona jest gospodarka leśna na specjalnych zasadach. Wśród lasów HCVF
wyznaczono następujące kategorie:
•
•
•
•
•
•
•
lasy w rezerwatach,
lasy w parkach krajobrazowych,
lasy będące ostojami zarażonych i ginących gatunków,
kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie,
obszary obejmujące skrajnie rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy,
lasy wodochronne i glebochronne,
lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności,
Ryc. 11 Zalesione skarpy rzeki Łyny znacząco zmniejszają ryzyko erozji
30
Fot. P. Słuchocki
3.8.
Gleby chronione
nierolnicze lub nieleśne oraz zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz
i ruchów masowych ziemi. Ochrona powinna również uwzględniać ograniczanie zmian naturalnego
ukształtowania powierzchni ziemi. Dodatkowo ochrona gruntów rolnych polega na rekultywacji
i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych,
jako naturalnych zbiorników wodny. Natomiast leśnych na przywracaniu wartości użytkowej gruntom,
które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej oraz poprawianiu ich wartości
użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności. Ochrona dotyczy gruntów rolnych
mających zostać przeznaczone na cele nierolnicze:
- stanowiących użytki rolne klas I-III, jeżeli ich zwarty obszar projektowany do takiego
przeznaczenia przekracza 0,5 ha,
Na terenie gminy Bartoszyce gleby III klasy bonitacji zajmują ponad 45% wśród gruntów
rolnych. Zmiana ich przeznaczenia w areale przekraczającym 0.5 ha wymaga zgody Ministra
Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Znaczny jest również udział gleb pochodzenia organicznego.
31
Chronione są także wszystkie grunty leśne a zmiana ich przeznaczenia na cele nieleśne
w przypadku własności Skarbu Państwa – wymaga uzyskania zgody Ministra Środowiska lub
upoważnionej przez niego osoby. Natomiast pozostałych gruntów leśnych – wymaga uzyskania zgody
marszałka województwa.
32
GMINA BARTOSZYCE - OPRACOWANIE EKOFIZJOGRAFICZNE DO STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Ryc. 12 Powiązania przyrodnicze gminy Bartoszyce
Źródło: Przyrodniczo-przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie warmińsko-mazurskim
33
4. Diagnoza stanu i funkcjonowania środowiska oraz źródła zagrożeń
4.1.
Gospodarka odpadami
Gmina Bartoszyce produkuje dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady komunalne oraz
odpady niebędące odpadami komunalnymi (odpady medyczne i weterynaryjne, odpady z oczyszczalni
ścieków, odpady przemysłowe, pozostałe odpady). Głównymi producentami odpadów komunalnych
są gospodarstwa domowe oraz dodatkowo inni wytwórcy. Odpady komunalne powstające na terenie
gminy Bartoszyce w większości nie należą do odpadów niebezpiecznych. Wszystkie produkowane
odpady komunalne zbierane są poprzez zbieranie odpadów komunalnych do pojemników ustawionych
przy posesjach. System pojemnikowy jest obowiązkowy dla wszystkich mieszkańców gminy,
a także dla instytucji i podmiotów gospodarczych.
Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy funkcjonuje jedynie w kilku miejscowościach.
Selektywnie zbierane są odpady tworzyw sztucznych. System selektywnej zbiórki odpadów jest
obsługiwany przez firmę zajmującą się zbieraniem odpadów komunalnych. Selektywne gromadzenie
odpadów przez użytkowników nie jest również nagradzane finansowo przez firmę świadczącą usługi
(identyczna opłata dla korzystających i niekorzystających z selektywnej zbiórki). Głównymi
producentami opadów w gminie Bartoszyce są:
•
•
•
gospodarstwa domowe,
zakłady produkcyjne,
jednostki użyteczności publicznej.
Dodatkowo na terenie gminy produkowane są również odpady zaliczane do niebezpiecznych min:
•
przeterminowane leki,
•
skażone opatrunki i strzykawki
•
zużyte baterie i akumulatory,
•
zużyte świetlówki,
•
środki ochrony roślin wraz z ich opakowaniami,
•
wyeksploatowane pojazdy,
•
sprzęt elektroniczny,
•
odpady zawierające azbest.
Dużą część wytwarzanych odpadów komunalnych stanowią odpady ulegające biodegradacji
(odpady kuchenne, odpady z terenów zielonych). Zgodnie z prawem unijnym kraje członkowskie
muszą znacznie ograniczyć ilość odpadów biodegradowalnych deponowanych na składowiskach
(w stosunku do 1995r.):
- do roku 2010 deponowanie maksymalnie 75% odpadów ulegających biodegradacji,
34
- do roku 2013- deponowanie maksymalnie na składowiskach 50% odpadów biodegradowalnych,
- do roku 2020- deponowanie na składowiskach – maksymalnie 35% odpadów biodegradowalnych,
Składowisko odpadów komunalnych znajduje się w miejscowości Wysieka. Zarządzane jest
przez Przesiębiorstwo Gospodarki Odpadami w Bartoszycach. Pojemność całkowita składowiska
wynosi 150 tys. m3, z czego zapełnione w 2008 roku było 144,1 tys. m 3. W roku 2008 przyjęto na
składowisko 11 660,4 Mg. Uszczelnienie składowiska zostało wykonane sztucznie. Obiekt ponadto
wyposażony jest w drenaż, zbiornik odcieków, 4 piezometry, studnie odgazowujące, brodzik
dezynfekcyjny, wagę samochodową. Otwarcie składowiska w Bartoszycach nastąpiło w 1995r.,
a planowane jego zamkniecie jest na lata 2009-2012.
Na terenie gminy znajdują się również dwa „dzikie wysypiska” w miejscowości Galiny
i Rodnowo, które mimo okresowej likwidacji ciągle są eksploatowane przez okoliczną ludność.
Zbiór odpadów zwierzęcych prowadzi firma Zbiór Surowców Pochodzenia Zwierzęcego
Usługi Transportowe Ryszard Pręgowski. Siedziba firmy znajduje się w Perkujkach, gdzie
gromadzone są odpady. Znajdują się one w budynku (zbiornicy odpadów) w naczepie zbiorczej.
Po zebraniu ilości odpowiedniej do transportu odpady są wywożone do przedsiębiorstw
utylizacyjnych. Firma posiada stosowne zezwolenia na transport i czasowe gromadzenie odpadów.
W całym województwie warmińsko- mazurskim w roku 2008 funkcjonowała tylko jedna
spalarnia odpadów: Spalarnia odpadów Medycznych i Weterynaryjnych Zakładu Gospodarki
Odpadami Komunalnymi w Olsztynie. Spalarnia w Bartoszycach została wyłączona z użytkowania
w marcu 2007 roku. Dodatkowo w Bartoszycach znajdują się również 2 stacje demontażu pojazdów
4.2.
Degradacja gleb
Według przeprowadzonych przez WIOŚ badań dla obszaru powiatu, aż 81 % gleb posiada
charakter kwaśny 18 % obojętny i 1% zasadowy. Te same badanie wskazują na konieczność
przeprowadzenia wapnowania na 32% natomiast potrzebne i wskazane jest ono na 38% użytków
rolnych.
Należy zwrócić uwagę, że nadmierne zakwaszenie gleb jest podstawowym czynnikiem ich
degradacji chemicznej. Powoduje ono wzrost toksycznego dla roślin glinu i manganu oraz zubożenie
gleb w magnez. Dodatkowo doprowadza to do zachwiania równowagi jonowej w środowisku
glebowym. Negatywne skutki zakwaszenia gleby wpływają na produkcje roślinną, dlatego też
wapnowanie powinno stać się priorytetem w proekologicznej produkcji rolnej. Racjonalne nawożenie
NPK i Mg powinno doprowadzić do optymalnego dla roślin odczynu gleby.
Zasobność gleb powiatu bartoszyckiego w przyswajalne formy makroelementów na użytkach
rolnych jest dobra. W wyniku przeprowadzonych przez WIOŚ w latach 2005-2008 dla terenu powiatu
35
Bartoszyckiego, który jednocześnie reprezentuje gleby gminy badań pobrano 10 193 próbki gleby.
Zawartość fosforu [P2O5] przewyższając średnią wystąpiła w 37% próbek natomiast poniżej średniej
18%. Potas [K2O] powyżej średniej 49% natomiast poniżej 18%. Gleby są bardzo bogate w magnez,
gdyż powyżej średniej 59% gleb a poniżej średniej zaledwie 16%.
Przeprowadzono również w roku 2008 badania nad ładunkiem zanieczyszczeń w opadach
atmosferycznych na terenie powiatu bartoszyckiego, których wyniki zaprezentowane są poniżej:
Tab. 2. Ładunek zanieczyszczeń w opadach atmosferycznych na terenie powiatu Bartoszyckiego
Wskaźnik
kg/ha *rok
ton/rok
Siarczany [SO4-2]
16,56
2167
Chlorki [Cl –]
11,89
1556
Azotyny +azotany [NNO-2+ NO-3]
3,19
417
Azot amonowy [NNH+4]
4,91
642
Azot ogólny [Nog]
11,24
1471
Fosfor ogólny [Nog]
0,300
39,3
Sód [Na]
4,68
612
Potas [K]
1,88
246
Wapń [Ca]
6,91
904
Magnez [Mg]
1,17
153
Cynk [Zn]
0,445
58,2
Miedź [Cu]
0,0320
4,2
Żelazo [Fe]
0,192
25,1
Ołów [Pb]
0,0105
1,37
Chrom [Cr]
0,0030
0,393
Mangan [Mn]
0,0284
3,72
Jon wodorowy [H+]
0,0216
2,83
Kadm [Cd]
0,00105
0,137
36
Nikiel [Ni]
0,0049
0,64
Źródło: Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego 2008
Wynika z nich, że niewielki jest wpływ zanieczyszczeń transportowanych w opadach
atmosferycznych. Całe województwo warmińsko - mazurskie jest jednym z najmniej zagrożonych
napływem tego typu zanieczyszczeń.
4.3.
Zagrożenia erozją
Większość obszaru gminy jest narażona na erozję w stopniu słabym. Średnie zagrożenie
erozyjne występuje jedynie na stromych zboczach doliny Łyny, gdzie gleby narażone są na erozję
wodną.
W
ramach
projektu
Systemy
Osłony
Przeciwosuwiskowej,
którego
celem
jest
udokumentowanie i zaznaczenie na mapie 1: 10 000 wszystkich osuwisk oraz terenów potencjalnie
zagrożonych ruchami masowymi w Polsce (planowane zakończenie projektu 2016 r.).
W latach 2015- 2016 powiat bartoszycki jest przewidziany do opracowania mapy osuwisk i terenów
zagrożonych ruchami masowymi. W ramach przeprowadzonej w latach 1968 - 1970 inwentaryzacji
miejsc osuwisk oraz prac Akademii Górniczo - Hutniczej w Krakowie (lata 2003 - 2004). Dodatkowo
zjawiska erozji gleb powiązane są z denudacją odpływową. Dla całego dorzecza Łyny określono
wskaźnik denudacji odpływowej 5,1- 10 ton/ km2. Na obszarze gminy Bartoszyce zinwentaryzowano
45 osuwisk. Wyniki tych badań zaprezentowane są poniżej:
Ryc. 13 Osuwisko na rzece Łynie
37
Fot. P. Słuchocki
Tab. 3. Osuwiska występujące na terenie gminy Bartoszyce
L.p
.
1
2
3
4
5
Nr Ew.
Miejscowość
Aktywność
N-34-66-A-c/3
N-34-66-A-c/4
N-34-66-A-d/10
N-34-66-A-d/12
N-34-66-A-d/3
6
7
8
N-34-66-A-d/4
N-34-66-A-d/5
N-34-66-A-d/6
Guntkajmy
Guntkajmy
Adrapy
Spurławki
Kolonia
Bukowo
Perkujki
Adrapy
Adrapy
9
10
11
N-34-66-A-d/9
N-34-66-B-a/10
N-34-66-B-a/11
Sortławki
Wirwilty
Kolonia
Wirwilty
12
13
14
15
N-34-66-B-a/13
N-34-66-B-a/2
N-34-66-B-a/3
N-34-66-B-a/4
Okopa
Okopa
Okopa
Wirwilty
38
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
N-34-66-B-a/6
N-34-66-B-a/7
N-34-66-B-a/8
N-34-66-B-a/9
N-34-66-B-b/1
N-34-66-B-b/2
N-34-66-B-b/4
N-34-66-B-b/5
N-34-66-B-c/1
N-34-66-B-c/10
N-34-66-B-c/11
N-34-66-B-c/12
N-34-66-B-c/13
N-34-66-B-c/14
N-34-66-B-c/15
N-34-66-B-c/18
N-34-66-B-c/19
N-34-66-B-c/2
N-34-66-B-c/20
N-34-66-B-c/21
N-34-66-B-c/22
N-34-66-B-c/23
N-34-66-B-c/3
N-34-66-B-c/4
N-34-66-B-c/6
N-34-66-B-c/7
N-34-66-B-c/8
N-34-66-B-c/9
N-34-66-B-d/1
N-34-66-B-d/4
Wirwilty
Wirwilty
Wirwilty
Wirwilty
Szylina Mała
Pieny
Szylina Mała
Szylina Mała
Adrapy
Galiny
Galiny
Galiny
Spytajny
Spytajny
Połęcze
Galiny
Galiny
Adrapy
Galiny
Galiny
Minty
Minty
Połęcze
Połęcze
Perkujki
Połęcze
Adrapy
Adrapy
Gruda
Gruda
Źródło: Rejestr i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju
4.4.
Zanieczyszczenia wód podziemnych
W latach 2006 - 2007 Państwowy Instytut Geologiczny przeprowadził na terenie gminy
badania nad jakością wód podziemnych w dwóch punktach. Dwukrotnie badano wody
w Bartoszycach (lata 2006 i 2007) natomiast raz w Łoskajmach (2007). Z przeprowadzonych badań
wynika, że jakość wód jest niska. W punkcie pomiarowym w Bartoszycach, jakość wody określono na
klasę IV- wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych
są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz
wyraźnego wpływu działalności człowieka. Przekroczone zostały tu następujące wskaźniki:
Fe, HCO3, NH4, natomiast dla wody pitnej zwiększony jest udział Fe i Mn. Punkt w Łoskajmach
otrzymał V klasę jakości wody- wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych,
potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Dla wody pitnej przekroczone zostały
następujące wskaźniki Mn, NH4, N-NH4. Klasyfikacja wód przeprowadzona została na podstawie
Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny
39
stanu wód podziemnych (Dz. U. Nr 143 poz. 896). Woda podziemna wymaga uzdatniania, po którym
nadaje się do picia.
Dodatkowo południowo- wschodnia część obszaru gminy wchodzi w skład Głównego
Zbiornika Wód Podziemnych – Subzbiornik Warmia ( Nr. 205). Należy więc ograniczać źródła
zanieczyszczeń wód podziemnych. Do głównych źródeł zanieczyszczeń wód podziemnych należą:
•
składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych oraz dzikie wysypiska śmieci,
•
oczyszczalnie ścieków komunalnych i przemysłowych oraz system kanalizacji sanitarnej,
przemysłowej i burzowej,
•
szamba gromadzące nieczystości sanitarne zwłaszcza zgrupowane na większym obszarze
np. nieskanalizowane dzielnice miasta,
•
zrzuty nieoczyszczonych ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, wylewiska,
•
zanieczyszczone wody powierzchniowe,
•
zbiorniki paliw, rurociągi oraz urządzenia prowadzące dystrybucje paliw,
•
różnego rodzaju
samochodowych,
•
szlaki komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu oraz obszary o zwartej zabudowie,
•
duże fermy hodowlane oraz zanieczyszczenia wielkoobszarowe np. emisje pyłów i gazów.
zakłady
przemysłowe,
hurtownie,
magazyny,
myjnie
pojazdów
4.5. Jakość wód powierzchniowych
4.5.1. Jakość wód powierzchniowych
Badania jakości wód powierzchniowych na
terenie gminy wykonywano na rzekach: Łyna, Bezleda i Pisa
Północna oraz na jeziorze Kinkajmskim.
Według. „Raportu o
stanie
Ryc. 14 Stan wód
powierzchniowych na w rejonie
środowiska
województwa warmińsko- mazurskiego w 2008r” wyniki badań
chlorofilu „a” we wszystkich badanych sześciu przekrojach
wskazują na bardzo dobry stan ekologiczny wód Łyny. Wskaźniki
fizykochemiczne
w
większości
spełniają
wymogi
I klasy. Ogólny węgiel organiczny przekraczał normy II klasy
powyżej Bartoszyc. Azot Kieldahla we wszystkich punktach
odpowiadał II klasie. W większości biegu rzeki stan ekologiczny
rzeki można określić jako dobry jedynie w Redykajnach oraz
poniżej Dobrego Miasta i powyżej Bartoszyc jako umiarkowany.
Należy jednak zwrócić uwagę na stopniowa poprawę jakości wód
Łyny, gdyż w badaniach jakości wody przeprowadzonych
40
w 2003r., zarówno przed jak i poniżej miasta Bartoszyce woda nie odpowiadała normom. Jednym z
największych
punktowych
źródeł
zanieczyszczeń
rzeki
Łyna
jest
oczyszczalnia
w Bartoszycach, która kieruje bezpośrednio ponad 3400 m 3/d ścieków oczyszczanych mechaniczno biologicznie z chemiczną redukcją fosforu (WIOŚ na podstawie informacji o korzystaniu
ze środowiska).
W przypadku Pisy Północnej głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczeń
są oczyszczalne mechaniczno-biologicznie ścieki odprowadzane przez oczyszczalnie w Bisztynku
(210 m3/d) oraz w Łabędniku (ok. 70 m3). Badania przeprowadzone w dwóch przekrojach pomiarowokontrolnych: poniżej Połapyńskiej Strugi oraz powyżej ujścia do Łyny wskazują na bardzo dobry stan
ekologiczny. Składnikami fizykochemicznymi obniżającymi jakość wody były poniżej Połapyńskiej
Strugi tlen rozpuszczony w wodzie, OWO i azot azotanowy, a w dolnym przekroju- OWO, azot
azotanowy i azot ogólny. Pozostałe wskaźniki mieściły się w normach I –II klasy. Stan wody na
badanym odcinku określono jako umiarkowany. Również ta
rzeka wykazuje tendencje do poprawy jakości wód, gdyż w
2003r. określono jakość wody jako nieodpowiadającą normom.
W 2004 r. przeprowadzono badania jakości wód
Źródło. Raport o stanie środowiska w
województwie warmińsko – mazurskim 2008
w jeziorze Kinkajmskim. Jakość wód w zbiorniku była zła- nie odpowiadała normom. Jezioro było
silnie zeutofizowane powodem tego mogła być silna podatność zbiornika na degradację (III
kategoria).
4.5.2. Gospodarka wodno- ściekowa
Aglomeracja wodno- ściekowa
Na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 grudnia 2004 r.
w sprawie sposobu wyznaczania obszaru i granic aglomeracji (Dz. U. Nr 283, poz. 2841) dla miasta
i gminy Bartoszyce wyznaczony został obszar aglomeracji wodno-ściekowej. Aglomeracja
wyznaczona została Rozporządzeniem Wojewody Warmińsko-Mazurskiego Nr 59/2005 z dnia
07 grudnia 2005 r. w sprawie wyznaczenia aglomeracji Bartoszyce (Dz. U. Nr 202, poz. 2124, z dnia
13 grudnia 2005 r. z późniejszymi zmianami.)
Aglomeracja Bartoszyce obejmuje swoim zasięgiem obszar:
•
obszar miasta Bartoszyce,
•
miejscowości z terenu gminy Bartoszyce: Nalikajmy, Leginy, Wipławki, Łojdy, Dąbrowa,
Skitno, Jarkowo, Falczewo, Wirwilty, Wiatrak, Spytajny, Ceglarki, Sędławki, Wawrzyny,
Połęcze, Plęsy, Osieka, Bukowo, Krawczyki, Szawruny, Minty, Ciemna Wola, Galiny, Okopa,
Karolewko, Dębówko, Witki, Gile;
Aglomeracja Bartoszyce została wyznaczona dla równoważnej liczby mieszkańców 26271,
która jest obsługiwana przez oczyszczalnię ścieków w Bartoszycach. Wyznaczona aglomeracja została
41
objęta Krajowym Programem Oczyszczania Ścieków Komunalnych, sporządzonym przez Ministra
Środowiska i zatwierdzonym przez Radę Ministrów. Oczyszczalnia w Bartoszycach przyjmuje ścieki z
gospodarstw domowych ok. 2343 mieszkańców gminy, co stanowi około 22% wszystkich
mieszkańców gminy.
Kanalizacja sanitarna
Gmina Bartoszyce jest bardzo słabo skanalizowana, na jej terenie znajduje się osiem
oczyszczalni ścieków. Największa z oczyszczalni znajduje się Bezledach. Jej przepustowość wynosi
232m3/dobę. Druga co do wielkości oczyszczalnia znajduje się w miejscowości Tolko
o przepustowości 100 m3/dobę. Trzecia oczyszczalnia ścieków znajduje się w Łabędniku w formie
rowu cyrkulacyjnego. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Pierselach, Kinkajmach, Wojtkowie,
Mintach. Zestawienie oczyszczalni na terenie gminy Bartoszyce wraz z ich przepustowością znajduje
się w tabeli poniżej. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki z budynków mieszkalnych
wielorodzinnych. Ścieki z pozostałych zabudowań gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach,
skąd wywożone są do istniejących oczyszczalni lub na gminne wysypisko.
Tab. 4 Przepustowość oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie gminy Bartoszyce
Nazwa
oczyszczalni
Bezledy
Tolko
Qśr. 190
Qśr. 100
Przepustowość
3
[m /dobę]
Łabędnik
Bartoszyce
Qmax
Qśr. 4500-
100
5000
Wojtkowo
Qśr. 32,5
Piersele
Qśr.
16,2
Kinkajmy
Qśr. 60
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bartoszycach.
Zaawansowanie rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie gminy można zaobserwować na
podstawie tabeli poniżej. Wynika z niej, że długość sieci kanalizacyjnej na przestrzeni ostatnich 8 lat
uległa znacznemu wydłużeniu. Z 8,7 km w roku 2000 do 24,3 km w roku 2008. Znacznie wzrosła
również liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej.
Tab. 5 Rozwój kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Bartoszyce
Wyszczególnienie
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
8,7
9,3
9,3
11,2
17,6
17,6
23,6
23,6
24,3
63,7
54,9
57,5
51,9
65,0
70,3
71,8
75,7
75,7
-
-
2 284
2 291
2 444
2 443
2 525
2 518
2 512
kanalizacyjnej [km]
Ścieki
odprowadzone[dam3]
Ludność korzystająca z
sieci kanalizacyjnej
42
Ujęcia wody na terenie gminy Bartoszyce
W gminie Bartoszyce znajdują się 44 ujęcia wód głębinowych. Siedemnaście ujęć obsługuje
gminną sieć wodociągową. Woda jest poddawana uzdatnianiu, jednak w przypadku kilku ujęć
(niebędących własnością gminy) nie spełnia norm dla wody pitnej nawet po uzdatnieniu
(przede wszystkim ze względu na zawartość żelaza i manganu).
ustanowienie stref ochronnych na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych z dnia 5.11.1991 w sprawie zasad uznawania stref ochronnych źródeł i ujęć wody. Strefy
ochronne ustanawia się dla źródeł i ujęć wody służących do zbiorowego zaopatrywania ludności
w wodę. Wokół ujęć obsługujących gminną sieć wodociągową ustanowiono strefy ochrony
bezpośredniej.
Tab.6. Wykaz stref ochronnych wokół ujęć wody podziemnej
Nazwa ujęcia
Sokolica
Kinkajmy
Szwaruny
Szwaruny
Wyręba
Wojciechy
Łabędnik
Rodnowo
Skitno
Osieka
Bezledy
Rodzaj ujęcia
studnia nr 2 i nr 3 oraz SUW
studnia nr 1
studnia nr 2
studnia
studnia nr 1 nr 2
studnia nr 3 i nr 4
studnia nr 2 nr 3
studnia nr 1 nr 2
Wymiar bezpośredniej strefy wokół ujęcia
wody podziemnej [m]
65x25x68x21
25x53x25x53
40x42
31x52
8
10
20x43
10
8
10
59x85x35x72x52
Teren ochrony bezpośredniej jest wykorzystywany do celów związanych wyłącznie
z eksploatacją ujęcia wody (zabronione użytkowanie w innych celach). Zagrożone zanieczyszczeniem
mogą być indywidualne ujęcia wody (studnie wiercone i kopane), poprzez prowadzenie niewłaściwej
gospodarki
ściekowej.
W
związku
z
projektowaną
modernizacja
sieci
wodociągowej
(Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce 2009)
w wyniku modernizacji sieci ujęć wodnych planuje się pozostawienie 3 ujęć wodnych SUW Tolko,
SUW Bezledy i SUW Łabędnik. Zakończenie wykonania programu planuje się na rok 2017.
Tab.7. Wykaz i parametry ujęć wody na użytkowanych przez gminę Bartoszyce
43
Źródło:
Pobór
Gminy
Lp.
Miejscowość
Właściciel
rzeczywisty
[m3/rok]
Urząd
Wydajność
[m3/h]
Głębokość
w
studni [m]
1.
Skitno
gmina
21 900
40,0
49
55
2.
Osieka
gmina
36 000
21,0
97,5
115
3.
Wojciechy
gmina
65 700
66,0
133
132
4.
Rodnowo
gmina
21 900
31,0
63,5
68
5.
Galiny
gmina
76 600
57,0
135
137
6.
Solno
gmina
7 300
4,8
7.
Łabędnik
gmina
40 150
74,0
122,4
123,5
8.
Bezledy
gmina
204 400
156,0
74
75
9.
Tolko
gmina
32 850
50,0
10.
Kinkajmy
gmina
55 000
41,0
11.
Gromki
gmina
5 480
6,5
60
12.
Wajsnory
gmina
13 510
33,0
150
13.
Wyręba
gmina
18 980
14,5
101
14.
Maszewy
gmina
51 100
44,0
81
62
15.
Falczewo
gmina
7 300
12,0
42
53
16.
Szwaruny
gmina
110 960
42,0
93
94
17.
Sokolica
gmina
18 000
42,0
74,1
92
47
98,4
90
87
Bartoszycach
4.6.
Zagrożenie powodzią
Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Bartoszyce, generowane jest przede wszystkim
przez rzekę Łynę. Położenie gminy w zasięgu w/w rzeki wiąże się z ewentualnymi powodziami,
zlokalizowane są głównie wzdłuż rzek. Największe tereny zalewowe występują na wschód
od miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo powodzi nasila się w okresie
występowania pokrywy lodowej. A także w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie
zatorów lodowych. Początek zjawisk lodowych na Łynie ma miejsce w miesiącach listopad –
grudzień, a ich natężenie jest notowane w lutym i marcu. W granicach gminy zidentyfikowane zostały
obszary zagrożenia powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 - i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary te
zostały również wskazane na mapie stanowiącej załącznik do niniejszego opracowania.
44
4.7.
Jakość powietrza
Chcąc określić stan czystości powietrza atmosferycznego na terenie gminy Bartoszyce
należy odnieść się do klasyfikacji przeprowadzonej w 2008 przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony
Środowiska dla poszczególnych stref województwa warmińsko- mazurskiego. Gmina Bartoszyce
położona jest w strefie bartoszycko- lidzbarskiej. Kwalifikacja stosuje dwa kryteria:
- ochronę roślin (uwzględniono stężenia następujących zanieczyszczeń: dwutlenek
azotu, dwutlenek siarki),
- ochronę zdrowia ludzi (uwzględniono stężenia następujących zanieczyszczeń: pył
drobny PM 10, dwutlenek siarki, dwutlenek azotu, tlenek węgla).
Tab. 8 Klasy jakości powietrza w powiecie bartoszyckim w 2008 r.
Powiat
bartoszycki
Parametry
klasa
Województwo
warmińsko-mazurskie
stężenie
klasa
Ze względu na ochronę zdrowia:
PM10
A
A
SO2
A
A
NO2
A
A
ołów
A
A
nikiel
A
A
kadm
A
A
arsen
A
A
benzo(α)pirenu (WWA)
A
A
benzen
A
A
tlenek węgla
A
A
Ze względu na ochronę roślin:
SO2
A
A
NO2
A
A
O3
A
A
Źródło:. Raport o stanie środowiska warmińsko- mazurskiego w 2008 r. WIOŚ
45
Na podstawie powyższych badań możemy stwierdzić, że stan powietrza w gminie Bartoszyce
jest bardzo dobry. Najkorzystniejsza klasa A (stężenia zanieczyszczeń nie przekraczają poziomów
dopuszczalnych, poziomów docelowych, poziomów celów długoterminowych) występuje w każdej
strefie województwa co świadczy o wysokiej jakości powietrza regionu. Powiązane jest to z niewielką
ilością zakładów przemysłowych zlokalizowanych na tym obszarze. Zanieczyszczenia powietrza
na terenie gminy może mieć jedynie charakter napływowy z innych regionów oraz w wyniku
powstawania nowych zakładów mogących zanieczyszczać atmosferę. Należy również zwrócić uwagę
na niezakwalifikowanie na terenie całego województwa żadnej strefy do kategorii C, dlatego
niewymagane jest opracowanie Programu Ochrony Powietrza (POP).
Jakość powietrza w sezonie grzewczym ulega znacznemu pogorszeniu. Spowodowane jest
to prawdopodobnie tzw. „niską emisją” pochodzącą głównie z indywidualnych systemów grzewczych
(pieców, małych kotłowni). Główną przyczyną zwiększenia emisji do atmosfery jest zapewne
stosowanie nieodpowiedniego materiału opałowego. Gdyby do ogrzewania domostw stosować gaz,
olej opałowy lub drewno zanieczyszczenia znacząco by się obniżyły
Analizując zanieczyszczenie powietrza ze względu na ochronę roślin ważne jest również
zwrócenie uwagi na bardzo niskie zarówno stężenie dwutlenku azotu jak i dwutlenku siarki. W ocenie
uwzględnione zostały stężenia średnioroczne, uzyskane przez Instytut Badawczy Leśnictwa
w Warszawie. Badania dotyczące zanieczyszczenia powietrza na obszarach leśnych przeprowadzanie
były w pięciu kompleksach leśnych w powiatach: działdowskim, olsztyńskim, mrągowskim,
ostródzkim, lidzbarskim oraz na stacji IOŚ w Diablej Górze. Dla pozostałych powiatów, których
nie dysponowano wynikami badań stężenia przyjęto na podstawie oszacowania oraz uwzględniono
ogólnie niski poziom emisji przemysłowych. Dodatkowo wykonano również na stacji w Diablej Górze
pomiar stężenia ozonu w okresie wegetacyjnym, którego wyniki mieściły się w klasie A.
4.8.
Hałas
Poziom hałasu w środowisku jest jednym z istotnych czynników mających wpływ na jakość
życia. Źródła hałasu można podzielić na dwie podstawowe kategorie:
•
•
hałas komunikacyjny
hałas przemysłowy
Na obszarze gminy Bartoszyce Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2004 r.
prowadził w ramach monitoringu hałasu drogowego kontrole w miejscowości Bezledy przy drodze
46
Nr 51. Badania wykonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r.
w sprawie wartości progowych poziomu hałasu (Dz. U. Nr8, poz. 81) oraz Rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 14.06.2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(Dz. U. Nr 120, poz. 1826). Wartości progowe poziomów hałasu dla terenów mieszkalnych wynosi
75 dB, zaś przy szkołach – 65 dB (teren zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci
lub młodzieży). Przebadano odcinek drogi o długości 1 km na którym w odległości 20 metrów
znajdowały się budynki narażone (min. szkoła podstawowa i gimnazjum). Średnia wartość
zrównoważonego poziomu dźwięku LAeq(śr) w tym miejscu wynosił 67,1 [dB]. Nastąpiło więc
przekroczenie poziomu dopuszczalnego o 12,1 [dB], a poziomu progowego o 2,1 [dB]. Powtórny
pomiar hałasu przy elewacji budynku potwierdzi lub wykluczy to miejsce z „terenów zagrożonych
hałasem” Według skali uciążliwości hałasu ustalonej prze Państwowy Zakład Higieny, wyniki
pomiarów dowodzą, że na dużą uciążliwość hałasu narażone są osoby przebywające w budynkach
usytuowanych przy drogach prowadzących do punktu granicznego. Natężenie ruchu w Bezledach
wynosi 158 pojazdów na godzinę w tym 23 pojazdy ciężarowe.
O natężeniu hałasu na pozostałych odcinkach dróg krajowych możemy wnioskować tylko
na podstawie pomiarów przeprowadzanych w innych częściach województwa. W roku 2005 WIOŚ
dokonał pomiaru natężenia hałasu na drogach krajowych województwa warmińsko- mazurskiego
(poza drogami nr 51 i 57). Badania dokonano w 102 punktach z czego w 90 stwierdzono
przekroczenia dopuszczalnego poziomu dźwięku (88% ogólnej ilości wytypowanej do badań
punktów), a w 7 wystąpiło przekroczenie poziomów progowych (7%) ogólnej liczby punktów
pomiarowych).
Przypuszcza się na podstawie przeprowadzonych badań, że na obszarze gminy Bartoszyce
lokalnie mogą wystąpić problemy przekroczenia poziomów progowych hałasu. Jednak wymaga
to dodatkowych badań natężenia hałasu. Wszystkie ciągi komunikacyjne gminy poza drogami
krajowymi maja średnie i niskie nasilenie ruchu, zatem hałas komunikacyjny nie stanowi zagrożenia.
Zagrożenie hałasem przemysłowym występuje jedynie w pobliżu największych zakładów
przemysłowych. Jednak są one lokalizowane poza terenami zabudowy mieszkaniowej, przez
to niwelują swoją uciążliwość.
4.9.
Promieniowanie elektromagnetyczne niejonizujące
Źródłami promieniowania elektromagnetycznego niejonizującego na terenie gminy
Bartoszyce są wszystkie urządzenia i instalacje, w których następuje przepływ prądu, np.:
- sieci elektroenergetyczne w tym linie wysokiego napięcia,
- stacje elektroenergetyczne,
- nadajniki i stacje radiowe i telewizyjne,
47
- stacje bazowe telefonii komórkowej GSM 900 i GSM 1800 instalowane na wysokich
budynkach, kominach, specjalnych masztach,
- urządzenia radiowo-nawigacyjne (radarowe),
- urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych,
ośrodkach medycznych oraz będące w dyspozycji miejskiej policji i straży pożarnej.
Monitoring poziomów pól elektromagnetycznych na teranie całego województwa prowadzi
WIOŚ. W latach 2008 - 2010 będzie prowadzony cykl pomiarowy, każdego roku promieniowanie
będzie badane w 45 punktach województwa. W roku 2009 przeprowadzono badania PEM na terenie
Bartoszyc i Bezled. Zakres badań obejmował pomiary natężeń składowej elektrycznej pola
elektromagnetycznego o przedziale częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz.
W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w żadnym z punktów pomiarowych nie
stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnej określonej w rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dopuszczalny poziom
częstotliwości pól elektromagnetycznych wynosi 7 V/m dla badanych częstotliwości. Wszystkie
zmierzone wartości składowej elektrycznej pól elektromagnetycznych kształtowały się na niskim
poziomie.
Obecnie na terenie gminy znajduje się 5 nadajników GSM/UMTS (Przejście Graniczne
Bezledy, Bezledy, Łabędnik, Węgoryty). Dodatkowo na terenie miasta Bartoszyce znajdują się
2 nadajniki GSM 1800 i jeden GSM 900. Stacje telefonii komórkowej emitują pole
elektromagnetyczne w kierunku pionowym w górę i zazwyczaj nie stanowią żadnego zagrożenia dla
ludzi.
Teren gminy pokryty jest siecią linii elektroenergetycznych 110 oraz 15 kV. Przebieg linii
przedstawiony jest na mapie w załączniku. Dodatkowo z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw
energii elektrycznej na użytek przyłączania nowych odbiorców, konieczne będzie wybudowanie
na terenie gminy nowych linii elektroenergetycznych 110 kV oraz 15 kV, rozbudowy istniejącej stacji
elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce, budowa nowych stacji elektroenergetycznych15/0,4
kV. wraz z wykonaniem powiązań funkcjonalnych z istniejącymi i projektowanymi liniami.
Z uwagi na brak możliwości zabudowy w okolicach linii wysokiego napięcia szkodliwość
promieniowania jest niewielka. Wynika to z tego, że promieniowanie niejonizujące na terenie gminy
Bartoszyce nie stwarza zagrożenia dla ludzi i środowiska.
4.10. Zagrożenie awariami przemysłowymi
W prowadzonym przez WIOŚ rejestrze „Potencjalnych Sprawców Poważnych Awarii” w roku
2008 nie była zarejestrowana żadna firma z obszaru gminy Bartoszyce zaliczana do „Zakładów
48
o Dużym Ryzyku” i „Zakłady Zwiększonego Ryzyka”. Natomiast do zakładów zakwalifikowanych
jako mogących spowodować poważną awarię przemysłową należą stacje paliw. Z uwagi na nasilony
ruch drogowy na drogach krajowych numer 51 i 57 oraz transport kolejowy istnieje możliwość
wystąpienia zdarzeń o charakterze poważnych awarii związanych z przewozem substancji
chemicznych i ropopochodnych pojazdami kołowymi i szynowymi.
4.11. Transport drogowy i kolejowy
Transport drogowy
Sieć drogowa gminy Bartoszyce składa się z dwóch dróg krajowych przecinających teren
gminy z południa na północ stanowiąc jednocześnie połączenie gminy z Obwodem Kaliningradzkim.
Na terenie gminy znajduje się również przejście graniczne obsługujące ruch samochodów
ciężarowych i osobowych. Droga krajowa numer 51 biegnie od Granicy Państwa przez Bezledy –
Bartoszyce – Olsztyn – do Olsztynka. Natomiast droga numer 57 prowadzi z Bartoszyc przez Plęsy,
Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, Chorzele, Rembielin, Przasnysz do Makowa
Mazowieckiego. Obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Odział w Olsztynie jest
w trakcie opracowywania „Studium techniczno – ekonomicznego-środowiskowego nowego przebiegu
drogi krajowej nr 51 w m. Bartoszyce - Etap II”.
Przez teren gminy Bartoszyce przebiegają również drogi wojewódzkie, dla których plan
zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego zakłada następujące klasy
techniczne:
•
•
•
512 Pieniężno – Górowo Iław. – Bartoszyce, kl. techn. G;
512 Bartoszyce – Szczurkowo, kl. techn. Z;
592 Bartoszyce – Kętrzyn – Giżycko, kl. techn. G.
Przez obszar gminy przebiegają 24 drogi powiatowe, administrowane przez Zarząd Dróg
Powiatowych w Dąbrowie k/Bartoszyc. Wszystkie drogi powiatowe posiadają klasę techniczną Z.
Dodatkowo siec dróg uzupełniona jest wieloma mniejszych dróg gminnych.
Ryc. 15 Aleje drzew wzdłuż dróg są częstym elementem krajobrazu gminy Bartoszyce
49
Fot. P. Słuchocki
Transport kolejowy
•
Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - Granica Państwa, obsługujące ruch towarowy
•
na przejściu granicznym w Bezledach,
Bartoszyce – Korsze, obsługujące ruch towarowy, obecnie nie działa.
Długość pierwszej z linii kolejowych na terenie gminy Bartoszyce wynosi 15,639 km
zaś drugiej 9,46 km. Z dniem 1 lipca 2002 r. z powodu nierentowności trasy zawieszone zostało
połączenie osobowe Bartoszyce – Korsze. Wraz z jego zamknięciem gmina pozostała bez żadnego
osobowego połączenia kolejowego.
4.12. Gazyfikacja





DN 200 relacji Kętrzyn – Bartoszyce, rok budowy 1994,
DN 100 relacji Olsztyn – Bartoszyce, rok budowy 1987,
DN 100 odgałęzienie do SRP Bartoszyce, rok budowy 1987,
DN 200 odgałęzienie do SRP Wiatrak, rok budowy 1994,
DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994.


Tab. 9 Dane dotyczące sieci gazowej na terenie gminy Bartoszyce
50
4.13. Zastosowanie odnawialnych źródeł energii
Elektrownie wiatrowe
Obszar gminy należy do II (bardzo korzystnej) strefy uwietrznienia (wg Prof. Haliny Lorenc)
więc stwarza potencjalnie bardzo dobre warunki do tworzenia elektrowni wiatrowych. Jednak należy
zwrócić szczególna uwagę na odpowiednie lokalizowanie elektrowni wiatrowych tak aby
w przyszłości nie wpłynęły na zachwianie środowiska naturalnego.
Ryc. 16.Podział Polski na strefy uwietrznienia
Strefa:
I wybitnie korzystna
II bardzo korzystna
III korzystna
IV mało korzystna
V niekorzystna
Źródło: Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej
Głównym negatywnym aspektem funkcjonowania siłowni wiatrowych jest ich wpływ na
faunę (szczególnie awifaunę). Ze względu na realizowaną politykę zrównoważonego rozwoju czyli
godzenia ze sobą aspektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych tego typu inwestycje muszą
uwzględniać ich wszystkie aspekty.
Obszary chronione z uwagi na swoją wartość (w kategoriach wartości dla bioróżnorodności
regionu jak i kraju) powinny być wyłączone z lokalizacji energetyki wiatrowej. W piśmie z 2 marca
51
2007r. Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody kierowanym do Warmińsko-Mazurskiego Biura
Planowania Przestrzennego w Olsztynie wypowiedział się w sprawie lokalizacji energetyki wiatrowej
na terenie województwa warmińsko- mazurskiego.
Stwierdził on że „. Elektrownie wiatrowe oddziałują (…) na populacje ptaków lęgowych, mogąc
powodować wysoką śmiertelność gatunków, w szczególności dużych ptaków, gniazdujących w ich
sąsiedztwie. W szczególności należy wziąć pod uwagę fakt, że po zwolnieniu się miejsca w terytorium
lęgowym w wyniku śmierci osobników następuje rekrutacja nowych osobników z populacji nielęgowej
i ponowne zajęcie rewiru. Oznacza to, że rokrocznie turbiny mogą zabijać coraz to nowe osobniki tego
samego gatunku zajmujące ponownie to samo terytorium lęgowe. Do tego dochodzi śmiertelność
młodych, których para nie jest w stanie wyprowadzić. W związku z powyższym wpływ turbin na (…)
jedno terytorium lęgowe, może spowodować śmierć kilkudziesięciu osobników. Np. w wypadku orlika
krzykliwego jedna turbina przez okres np. 10 lat może spowodować śmierć do 20 dorosłych ptaków
i ok. 7 młodych. W województwie warmińsko-mazurskim, wzdłuż Zalewu Wiślanego przebiega jeden
z najważniejszych w Europie korytarzy migracyjnych ptaków, ciągnący się wzdłuż wybrzeża
morskiego od Gibraltaru do Zatoki Botnickiej (szlak iberyjsko-skandynawski).”
Pismo to zawiera również wytyczne jakimi należy się kierować lokalizując elektrownie wiatrowe na
terenie całego województwa warmińsko- mazurskiego.
Elektrowni wiatrowych nie należy lokalizować:
• w obszarach objętych ochroną prawną, o których mowa w art. 6 cyt. ustawy o ochronie przyrody, ze
względu na ich wartość i znaczenie ekologiczne, z następującymi wyjątkami:
- na terenach o niższym reżimie ochronnym – tj. na obszarach chronionego krajobrazu –
możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych turbin, w przypadku stwierdzenia braku
negatywnego oddziaływania na awifauny i krajobrazu,
- możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych, małych (o mocy od 0,1 kW do 100 kW)
turbin wiatrowych, o konstrukcji z pionową osią obrotu, lokalizowanych w gospodarstwach
domowych i wykorzystywanych na użytek własny wnioskodawcy, w przypadku
stwierdzenia braku negatywnego oddziaływania na awifaunę i krajobraz,
• obszary znajdujące się na tzw. Shadow List (potencjalne obszary Natura 2000) – do czasu
zatwierdzenia tych obszarów;
• strefy otaczające obszary Natura 2000 w pasie szerokości min. 500 m
• na trasach migracyjnych ptaków
- 20-kilometrowy pas wybrzeża Zalewu Wiślanego,
- tereny w promieniu 5 kilometrów od najcenniejszych miejsc koncentracji wędrujących
ptaków objętych ochroną międzynarodową (Jezioro Drużno, Jezioro Łuknajno, Jezioro
Siedmiu Wysp),
- tereny w promieniu 5 kilometrów od rezerwatów faunistycznych utworzonych z uwagi na
ochronę awifauny,
52
- rozległe tereny łąkowo-bagienne stanowiące miejsca odpoczynkowe na trasach wędrówki;
• tereny w promieniu do 3 km od zwartych kompleksów leśnych oraz innych rejonów występowania
cennych gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, objętych ochroną w ramach
Dyrektywy Ptasiej;
• obszary tworzące osnowę ekologiczną województwa, wymagającą zachowania, tj.:
- tereny podmokłe ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej na glebach
torfowych i mułowo-torfowych, charakteryzujące się przy tym niekorzystnymi warunkami
geotechnicznymi dla posadowienia obiektów (zwłaszcza torfowiska pojezierne, doliny
rzeczne);
- kompleksy leśne,
- cenne zbiorowiska roślinne poza lasami i bagnami, w tym murawy kserotermiczne,
wrzosowiska,
- akweny wodne,
- miejsca ważne dla ptaków – atrakcyjne żerowiska, trasy regularnych przelotów
wędrówkowych,
- trasy regularnych dolotów na żerowiska i noc legowiska.
• obszary o wysokich walorach krajobrazowych, tj.:
- krawędzie wysoczyznowe,
- zespoły wnętrz krajobrazowych – zarówno zamkniętych, wydzielonych różnymi formami
terenowymi, jak i otwartych z widokami poza obręb wnętrza,
- przedpola panoram, strefy osi widokowych i ciągów widokowych,
- tereny projektowanych parków kulturowych.
• strefy ekspozycji krajobrazowej o szerokości do 3 km od głównych ciągów komunikacyjnych (drogi
krajowe, wojewódzkie, główne linie kolejowe) oraz szlaków i akwenów turystyki wodnej (zwłaszcza
na Żuławach oraz w kompleksie Wielkich Jezior Mazurskich),
• tereny korytarzy ekologicznych łączących europejską sieć Natura 2000,
• tereny występowania udokumentowanych złóż kopalin,
• tereny stanowisk archeologicznych,
• tereny w granicach administracyjnych miast, inne tereny zabudowane,
• tereny przeznaczone do użytkowania na cele inne niż energetyka wiatrowa,
• tereny o wysokiej wartości historycznej i kulturowej, w tym miejsca wielkich bitew historycznych,
• tereny wyznaczone przez powierzchnie ograniczające lotnisk,
• tereny ochrony uzdrowiskowej,
• tereny kluczowe dla rekreacji i wypoczynku,
• tereny użytkowane na cele obronności,
• tereny planowanych inwestycji w rozwój turystyki.
53
W celu uniknięcia wielu sytuacji konfliktowych w realizacji zaleca się przeprowadzić wstępną analizę
wykonalności projektu realizacji elektrowni wiatrowych.
Wody geotermalne
Możliwości wykorzystania ciepła z wód geotermalnych zależy od temperatury wydobywanej
wody. Wody i pary wysokotemperaturowe mogą być wykorzystywane do napędzania turbin
generujących energią elektryczną. Wody średniotemperaturowe i niskotemperaturowe mogą być
wykorzystywane w ciepłownictwie, do celów rekreacyjnych i leczniczych. Według Sokołowskiego
na obszarze całego byłego województwa olsztyńskiego istnieją dobre warunki do wykorzystania wód
niskotemperaturowych, mających własności lecznicze. W zakresie rekreacji istnieją znaczne szanse
budowy basenów kąpielowych z ciepłą wodą geotermalną w północnej części województwa. Wody do
tego celu można by uzyskać z istniejących otworów wiertniczych i równocześnie z rekreacją (budową
basenów i różnego typu pomieszczeń) można by rozwijać balneologię.
Elektrownie wodne
W związku z możliwością produkcji energii elektrycznej związanej z wykorzystaniem energii
wodnej Rada Gminy zatwierdziła ustawą NRXXVII/173/05 z dnia 9 czerwca 2005r. (Dz. Urz. Woj.
War- Maz. Nr.105, Poz. 1408) miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce
dotyczący terenu projektowanej elektrowni wodnej na rzece Łynie w miejscowości Szylina
z obszarem zalewowym. Wykonana została również prognoza oddziaływania na środowisko, która
określa w przybliżeniu skutki dla środowiska wynikające z piętrzenia Łyny. Dodatkowo wykonana
została ocena oddziaływania zbiornika przy elektrowni wodnej na Łynie w Bartoszycach na ożywione
środowisko przyrodnicze Zwraca ona uwagę na oddziaływanie elektrowni wodnej na środowisko
zwłaszcza, że obszar ten należy do OCHK „Dolina dolnej Łyny”. Zaleca aby walory przyrodnicze nie
zostały zniszczone. W szczególności ważne jest zachowanie równowagi ekologicznej w miejscowym
krajobrazie i przeciwdziałanie ubożeniu różnorodności biologicznej. Budowa i eksploatacja zbiornika
będzie miała (uwidoczni się to w początkowym okresie) negatywny wpływ na te wartości. Racjonalnie
prowadzona działalność zwłaszcza uwzględniająca aspekty środowiskowe może w znaczny sposób
ograniczyć dewastację walorów przyrodniczych. Przytoczona publikacja określa również szereg
zaleceń jakie powinny być wykonane w trakcie realizacji przedsięwzięcia. Dodatkowo Zespół
Elektrowni Wodnych „Łyna” S.A. posiada koncepcję budowy elektrowni wodnej w miejscowości
Ardapy.
54
5. Ocena charakteru i intensywności zmian zachodzących w środowisku, jego
zagrożeń i możliwości ich ograniczenia.
5.1.
Wstępna prognoza zmian zachodzących w środowisku
Prognozowanie zmian w środowisku określić można na podstawie obserwowanych tendencji,
albo na ocenie skutków wprowadzenia przewidywanego (i znanego) nowego zagospodarowania.
Na etapie prognozowania napotykamy na pewne trudności związane zwłaszcza z długofalowym
postępem technicznym (np. rozwoju i wprowadzaniu nowych technologii produkcji w systemach
grzewczych lub w środkach transportu).
Diagnoza stanu funkcjonowania oraz zagrożeń środowiska została przeprowadzona we
wcześniejszej części opracowania (Rozdz. 4). Wynika z niej, że jakość powietrza jest bardzo dobra
i w najbliższym czasie nie powinna ona znacząco się pogorszyć. Obecnie największy udział
w zanieczyszczeniu powietrza ma gospodarka cieplna, produkcja przemysłowa, a następnie
komunikacja. Te formy aktywności (oraz źródła uciążliwości dla środowiska) nadal będą się rozwijać
(ilościowo). Okresowe zwiększenie poziomu zanieczyszczenia powietrza może występować tylko
lokalnie szczególnie wzdłuż dróg krajowych i wojewódzkich. Dodatkowo powinna poprawiać się
jakość powietrza związana z ogrzewaniem zimowym osiedli domów jednorodzinnych ze względu na
coraz mniejsza ilość energii wymaganej do ich ogrzania (wprowadzenie świadectw energetycznych)
oraz wykorzystywaniem alternatywnych źródeł energii min. kolektory słoneczne. Związane jest to
z tendencją do modernizacji (proekologicznych) systemów ogrzewania, oraz wprowadzania
najnowszych osiągnięć proekologicznych do technologii produkcji i przetwarzania oraz środków
transportu. Prognoza zmian w jakości atmosfery zapowiada się zatem optymistycznie nawet mimo
zdynaminozowanego rozwoju gospodarczego.
Obecnie jakość wód powierzchniowych obszaru gminy nie jest zbyt zadowalająca jednak
należy zwrócić uwagę na znaczącą poprawę jej parametrów w ostatnich latach. Spowodowane jest
to szeregiem działań zapobiegających skażeniu wód gminy Bartoszyce. W najbliższym okresie trend
związany z poprawą jakości wód będzie kontynuowany szczególnie w związku z wyposażeniem coraz
większej liczby terenów osadniczych w systemy odprowadzania i oczyszczania ścieków. Działania
te maja na celu nie tylko ochronę środowiska, ale również podniesienie poziomu cywilizacyjnego,
dlatego nie należy spodziewać się ich zaniechania. Należy też dodać realizację zobowiązań unijnych,
zawartych w różnych dyrektywach dotyczących ochrony wód (w Unii Europejskiej ochrona wód
i problemy gospodarki wodnej mają szczególnie wysoką rangę). Wśród nich wdrażanie
tzw. „Dyrektywy azotanowej”, sprzyjać powinno ograniczeniu zanieczyszczenia wód z przestrzeni
rolniczej.
55
Ważnym aspektem dotyczącym ochrony wód jest również zaobserwowany radykalny spadek
zużycia wody (jednostkowy i bezwzględny) przez odbiorców indywidualnych spowodowany celami
oszczędnościowymi oraz odbiorców przemysłowych (zastosowanie technologii wodo-oszczędnych).
Nie należy jednak spodziewać się dalszej tendencji spadkowej zwłaszcza wśród odbiorców
indywidualnych, którzy przeważają na terenie gminy Bartoszyce.
Obszarami narażonymi na hałas będą przede wszystkim obszary położone przy głównych
ciągach komunikacyjnych. Lokalnie zapewne będzie przekraczany dopuszczalny poziom hałasu
w takich miejscach należy montować ekrany dźwiękochłonne oraz starać się lokalizować główne trasy
komunikacyjne z dala od zabudowań mieszkalnych.
W najbliższym okresie możemy spodziewać się również zmian zachodzących w strukturze
użytkowania terenu. Na terenie gminy powinno postępować powolne zalesianie części nieużytków
oraz gleb rolniczych niskich klas bonitacji. Należy więc oczekiwać wzrostu udziału powierzchni
leśnej, m.in. w związku z realizacją programów zwiększania lesistości kraju. Zalesianie prowadzone
będzie zarówno przez nadleśnictwo Bartoszyce jak i właścicieli prywatnych w ramach programu
unijnego „Zalesianie gruntów rolnych i gruntów innych niż rolne”( PROW 2007-2013). Doprowadzi
to do spadku powierzchni gruntów rolnych. Dodatkowo grunty te będą uszczuplane poprzez ekspansje
zabudowy zwłaszcza w rejonie Bartoszyc. Pamiętać trzeba aby działania związane z urbanizacją nie
przebiegały chaotycznie, gdyż mogą przynieść niepożądane skutki ekologiczne, ale także
funkcjonalne. Odpowiednie sterowanie procesami osadniczymi jest ważnym zadaniem postawionym
przed planowaniem przestrzennym obszaru gminy Bartoszyce.
Obecny stopień rozpoznania geologicznego gminy nie daje możliwości na eksploatację
jakiegokolwiek złoża kopalin. Prowadzane dotychczas prace penetracyjne za złożami kruszywa
naturalnego nie dały pozytywnych rezultatów.
W układzie przestrzennym nie należy oczekiwać przyrostu obszarów objętych ochroną
powierzchniową (poza wpisaniem Torfowisk źródliskowych koło Łabędnika na listę obszarów
Natura 2000). Ochroną mogą zostać objęte nowo stwierdzone stanowiska roślin, zwierząt lub grzybów
chronionych. Największym zagrożeniem dla istniejących obszarów chronionych oraz migracji
zwierząt mogą stanowić przedsięwzięcia liniowe, w szczególności realizacja planowanych korytarzy
transportowych (rozbudowa drogi nr 51). Ich nieodpowiednie przeprowadzenie oraz realizacja może
doprowadzić do ograniczenia migracji zwierząt oraz zachwiać równowagę przyrodniczą regionu.
Obecnie poza rozbudowa drogi nr 51 planuje się również budowę zapór na rzece Łyna której
budowa musi zostać poparta odpowiednim opracowaniem środowiskowym. Można spodziewać się że
budowa zapory może przynieść skutki negatywne (związane z przekształceniem krajobrazu),
ale
przeprowadzona
racjonalnie
i
uwzględnieniem
środowiska
przyrodniczego
może
56
je zminimalizować a w niektórych aspektach przynieść pozytywne skutki (miejsce koncentracji
migrujących ptaków).
Ogólny wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa powinien doprowadzić do
pozytywnych zmian nastawienia społeczeństwa do ochrony środowiska. Obszary wiejskie powinny
dodatkowo rozwijać się pod względem zagospodarowania turystycznego (agroturystyka) dla której
dobra kondycja środowiska staje się priorytetem.
5.2.
Ocena przydatności terenów dla różnych sposobów zagospodarowania na
podstawie predyspozycji środowiskowych.
Różny stopień przydatności terenów do zagospodarowania przestrzennego wynika głównie
z jego uwarunkowań przyrodniczo – geologiczno – klimatycznych. Zróżnicowanie obszaru gminy
ze względu na klimat jest niewielkie, gdyż leży ona w jednej dzielnicy klimatycznej. Niewielkie
różnice dotyczą jedynie warunków mikroklimatycznych związanych z ukształtowaniem terenu
mających wpływ na: temperaturę powietrza, wilgotność, ruch powietrza, promieniowanie cieplne.
Jednak występują one tylko lokalnie i nie maja one większego wpływu na różnicowanie sposobu
zagospodarowania.
Pod względem warunków geologicznych obszar gminy jest już w pewnym stopniu
zróżnicowany. Obszar gminy prawie w całości położony jest w fizycznogeograficznym mezoregionie
Niziny Sępopolskiej jedynie niewielka część południowa należy do mezoregionu Pojezierza
Olsztyńskiego. Teren opracowania to w większości wysoczyzna morenowa, której cześć leży na
granicy wododziału rzeki Świeża i Łyna dominują na niej gleby gliniaste przemieszane
z piaszczystymi osadami wodonośnymi. Obszar wysoczyzny predysponowany jest do rozwoju
rolnictwa z uwagi na wysoką zasobność gleb. Poza obszarem wysoczyzny stanowiącym obszar
wododziałowy formy gospodarowania na tym obszarze mogą być stosunkowo intensywne.
Teren wododziału powinien być zagospodarowany w sposób mający na uwadze opóźnianie odpływu
wód, a nie jego przyśpieszanie. Korzystne byłoby zmniejszenie odpływu powierzchniowego wód
opadowych.
Obszar wysoczyzny przedzielony jest dolinami rzeki Łyny i Pisy w których doszło do
kumulacji osadów piasków sandrowych. Występujące tu gleby są niższej jakości dodatkowo
zagrożone są one erozja wodną. Obszar ten posiada predyspozycje do rozwoju wielofunkcyjnego
opartego na niezbyt intensywnej gospodarce rolnej, turystyce i zwiększaniu lesistości.
Największe
znaczenie
dla
oceny
przydatności
terenów
dla
różnych
sposobów
zagospodarowania ma zróżnicowanie przyrodnicze gminy. Na terenie opracowania znajdują się
57
obszary mające pełnić przede wszystkim funkcje przyrodnicze wynikające przede wszystkim
z ich ochrony. Dotyczy to przede wszystkim obszaru Doliny Łyny, który stanowi ważny element
Sieci Ekologicznej ECONET-PL dodatkowo chroniony jako Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny
Dolnej Łyny. Jest to obszar o wysokiej randze przyrodniczej i krajobrazowej z predyspozycją
do prowadzenia niezbyt intensywnej gospodarki rolnej oraz zwiększania lesistości. Pamiętać należy
również o priorytetowym zadaniu związanym z ochroną tego obszaru.
Ponad połowa obszaru gminy położona jest w Obszarze Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach
sieci Natura 2000. Prowadzone tu zagospodarowanie terenu musi uwzględniać zadania ochronne tego
obszaru. Należy tu nieprzerwanie prowadzić ekstensywną gospodarkę rolna w celu uniknięcia
zarastania łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo. Dodatkowo ważnym
zadaniem wynikającym z prowadzenia działań ochronnych jest tworzenie zadrzewień śródpolnych
oraz powstrzymania dewastacji małych zbiorników wodnych oraz osuszania torfowisk. Prowadzone
na tym terenie melioracje agrotechniczne nie mogą doprowadzać do osuszania terenów podmokłych.
Wszystkie działania prowadzone na tym terenie bazować powinny na koncepcji zrównoważonego
rozwoju pozwalającego na prowadzenie działań związanych z płaszczyzną ekologiczną, ekonomiczną,
społeczną w oparciu o zasady kompromisu.
Do terenów o wiodącej funkcji przyrodniczej należą również „Torfowiska źródliskowe koło
Łabędnika” oraz wszystkie użytki ekologiczne gminy. Prowadzone działania na tych obszarach oraz
w ich okolicach muszą uwzględniać przede wszystkim zakaz zmiany stosunków hydrologicznych
mogących wpłynąć na torfowiska oraz mechanicznego uszkadzania ich powierzchni.
Tereny leśne, a w szczególności lasy ochronne powinny pełnić funkcje zgodne z ustawą
o lasach. Dlatego należy w szczególny sposób chronić tereny leśne i nie pozwolić na inny sposób
zagospodarowania. Obszary użytków rolnych szczególnie lepszych klas bonitacji I-III powinny być
przede wszystkim zagospodarowane rolniczo z uwagi na ich dużą wartość produkcyjność.
Zagospodarowując teren należy starać się aby te grunty nie były przeznaczane na inne cele niż
rolnicze.
Obecność w granicach gminy dróg krajowych nr 51 i 57 powoli zaczyna determinować rozwój
przestrzenny terenów do niej przylegających (strefa przyspieszonego rozwoju społecznego
i gospodarczego). W miejscach tych coraz częściej powstawać będą nowe tereny usługowe
i przemysłowe.
58
6. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego wynikające ze stanu
i funkcjonowania środowiska przyrodniczego.
O uwarunkowaniach przyrodniczych danego obszaru decyduje: morfologia i litologia terenu
oraz klimat. Pozostałe elementy środowiska przyrodniczego: gleby, siedliska, szata roślinna, fauna,
całe ekosystemy, stosunki wodne i wodno-gruntowe, występowanie surowców, procesy przyrodnicze
itd., są niejako efektem charakteru i oddziaływania wymienionych wcześniej elementów
„pierwotnych”.
Podział na poszczególne kategorie terenów określające ich przydatność do różnych sposobów
zagospodarowania została wykonana w oparciu o analizę wybranych elementów środowiska
przyrodniczego. Dodatkowo wzięto również pod uwagę wrażliwość tych obszarów na antropopresję,
a także przydatność funkcjonalną. Teren gminy podzielono na 4 jednostki strukturalne o różnych
predyspozycjach dla ich przyszłego zagospodarowania:
„WM”- Wysoczyzna morenowa
„WMW”- Wysoczyzna morenowa wododziałowa
„DŁ”- Dolina Łyny
„DP+ ZK” Dolina Pisy i zlewnia jeziora Kinakjmskiego
Obszar wysoczyzny morenowej wododziałowej „WMW”
W większości tereny rolnicze o wysokich bonitacjach gleb w większości użytkowanych rolnie. Obszar
stanowi granice wododziału tworząc prawidłowe warunki wodne w niższych partiach zlewni.
Ze względu na walory przyrodnicze obszar objęty ochroną jako Ostoja Ptasia europejskiej sieci Natura
2000. Dodatkowo cześć obszaru położona w OCHK „Doliny Elmy”. Obszar o malowniczym
krajobrazie graniczący z dużym kompleksem leśnym oraz z cennymi terenami bagiennymi.
Zasady użytkowania:
Warunki przyrodnicze predysponują obszar do utrzymania funkcji rolnej jako podstawowej funkcji
gospodarczej. Należy zapobiegać zarastaniu istniejących łąk, torfowisk i innych terenów otwartych
i cennych przyrodniczo. Zagospodarowując teren należy mieć na uwadze zmniejszenie spływu
powierzchniowego wody i wspieranie małej retencji. Powinno promować się wprowadzanie
zadrzewień śródpolnych oraz odstępować od melioracji osuszającej tereny podmokłe. Uzupełniającą
funkcją to gospodarka leśna.
59
Obszar wysoczyzna morenowa „WM”
Tereny w większości rolnicze z dobrymi jakościowo glebami. Podłoże stanowią gliny zwałowe.
Niska lesistość. Wody podziemne generalnie o pełnej izolacji od powierzchni terenu. Obszar położony
poza obszarami prawnej ochrony.
Obszar predysponowany do utrzymania funkcji rolniczej jako podstawowej funkcji gospodarczej.
Duża odporność na czynniki antropogeniczne. Dodatkowo możliwość pełnienia przez obszar funkcji
mieszkaniowej z uwagi na bliskość miasta Bartoszyce. Funkcja mieszkaniowa powinna być
zlokalizowana przy ciągach komunikacyjnych na nieużytkach oraz glebach rolnych niskich klas V, VI.
Formy gospodarowania mogą być stosunkowo intensywne. Możliwość rozwoju przemysłu.
Zwiększanie lesistości terenu poprzez zalesianie nieużytków i gleb o słabych klasach jakości.
Obszar doliny Łyny- „DŁ”
Teren bardzo zróżnicowany pod względem krajobrazowo- przyrodniczym. Część obszaru objęta
ochrona prawną w ramach OCHK „Dolina dolnej Łyny” oraz stanowi ważny korytarz ekologiczny
o znaczeniu krajowym sieci ECONET- PL. Wysoka lesistość oraz duże zróżnicowanie przydatności
gleb do celów rolniczych. Obszar bardzo wartościowy ze względów przyrodniczych i krajobrazowych.
Posiada predyspozycje do rozwoju wielofunkcyjnego, a zwłaszcza funkcje turystyczną. Rolnictwo
powinno mieć charakter ekstensywny. Zwiększenie lesistości terenu w związku z pełnieniem funkcji
korytarza ekologicznego oraz zapobiegania zjawiskom erozyjnym doliny rzecznej. Przeciwwskazania
do tworzenia skupisk ludzkich utrudniających migrację.
Obszar doliny Pisy i zlewni jeziora Kinakjmskiego -„DP+ ZK”
Obszar obejmuje swoim terenem zlewnię jeziora Kinkajmskiego oraz część doliny pisy. Część obszaru
objęta jest ochroną jako OCHK „Dolina Dolnej Łyny”. Wysoka lesistość (jak na warunki gminy)
i niski udział gleb przydatnych dla rolnictwa. Jezioro Kinkajmskie w dużym stopniu narażone
na degradację.
Obszar o wysokiej wartości przyrodniczej i krajobrazowej. Wrażliwy na antropopresję. Predyspozycja
do rozwoju wielofunkcyjnego. Możliwość wykorzystania jako obszar rekreacyjny. Zwiększanie
lesistości szczególnie na glebach niskich klas bonitacji. Wysokie walory pod względem prowadzenia
gospodarstw agroturystycznych.
Dodatkowo na obszarach stref zaprezentowanych powyżej należy zwrócić szczególna uwagę
na lokalizacje obszarów zabudowy mieszkaniowej i przemysłowej tak aby w jak najmniejszym
stopniu oddziaływały na środowisko przyrodnicze gminy.
60
Tereny wyłączone z zabudowy
a) ze względu na sposób użytkowania i funkcje ekologiczne:
- zbiorniki wodne naturalne lub sztuczne,
- rzeki, mniejsze cieki, kanały, rowy stałe lub okresowe,
- tereny podmokłe, zabagnione,
- tereny izolowanych zagłębień bezodpływowych, wymagające ochrony ze względu na funkcje
ekologiczne i udział w retencji powierzchniowej, a także wpływ na kształtowanie warunków wód
gruntowych,
- tereny leśne i większe zadrzewienia wszystkich form własności, gdzie prowadzona jest gospodarka
leśna,
- lasy cenne przyrodniczo, objęte ochroną prawną, w sąsiedztwie, których nie powinny być
lokalizowane inwestycje mogące negatywnie oddziaływać na środowisko,
- tereny łąk, które nie powinny być zainwestowane ze względu na funkcje ekologiczne (sąsiedztwo
rzek i zbiorników wodnych), dużą przydatność rolniczą oraz niekorzystne warunki gruntowo-wodne
(grunty organiczne);
b) ze względu na ochronę prawną:
- tereny parków objętych ścisłą ochroną konserwatorską i zadrzewienia o charakterze parkowym,
podlegające ochronie jako skupiska zieleni wysokiej,
- tereny cmentarzy będących pod ochroną konserwatorską, na których występują skupiska zieleni
wysokiej;
- pomniki przyrody, wymagające ochrony również poprzez ograniczenia w zagospodarowaniu terenów
w ich sąsiedztwie,
- tereny użytków ekologicznych, wymagające ochrony siedliskowej i gatunkowej,
Tereny z ograniczeniami w zagospodarowaniu
a) ze względu na funkcje ekologiczne i ochronę prawną terenów przyrodniczych:
- tereny położone w granicach obszarów chronionego krajobrazu “Dolina Elmy” i „Dolina Dolnej
Łyny”, wymagające ochrony przyrodniczej i krajobrazowej,
- tereny położone w granicach Obszaru Europejskiej Sieci ekologicznej Natura 2000 – „Ostoja
warmińska” oraz projektowanego obszaru Europejskiej Sieci ekologicznej Natura 2000 – „Torfowiska
źródliskowe w Łabędniku”, dla których szczegółowy sposób zagospodarowania powinien być
określony w przyszłości w formie specjalnego planu ochrony,
b) ze względu na strefy ochronne i parametry techniczne:
- tereny wzdłuż drogi krajowej nr 51 i 57,
- tereny wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 512,
- tereny wzdłuż drogi wojewódzkiej nr 592,
- tereny wzdłuż linii kolejowej - Bartoszyce – Głomno,
61
- tereny wzdłuż linii kolejowej - Bartoszyce – Korsze,
- tereny wzdłuż linii wysokiego napięcia 110 kV,
- tereny wzdłuż gazociągów i stacji wysokiego ciśnienia,
c) ze względu na ochronę ujęć wód podziemnych:
- ujęcia wody wymagające strefy ochrony bezpośredniej,
d) ze względu na warunki gruntowo-wodne:
- tereny charakteryzujące się płytkim poziomem wód gruntowych do 1,0 m,
e) ze względu na zagrożenie powodzią,
- tereny zagrożone powodzią (wody stuletnie – 1%), możliwość inwestowania tylko w bardzo
szczególnych przypadkach za zgodą RZGW,
f) ze względu na konfigurację terenu:
- tereny o spadkach powyżej 10 %, podatne na denudację, na których realizacja inwestycji powinna się
odbywać w wyjątkowych sytuacjach i powinna być poprzedzona szczegółowymi badaniami
geotechnicznymi,
g) ze względu na działalność rolniczą,
- tereny, predysponowane do wyznaczenia rolniczej przestrzeni produkcyjnej, o korzystnych
warunkach glebowych, które powinny zostać niezabudowane, predysponowane jedynie w swych
strefach peryferyjnych do rozwoju zabudowy zagrodowej.
Pozostałe tereny korzystne dla zainwestowania
-
tereny zbudowane z gruntów mineralnych (piasków luźnych i gliniastych) o dużym
zróżnicowaniu warunków gruntowo-wodnych i geotechnicznych, korzystne dla zabudowy
z ograniczeniami,
-
tereny zbudowane z gruntów mineralnych (piasków gliniastych i glin), o warunkach
gruntowo-wodnych umożliwiających zainwestowanie oraz stosunkowo korzystnych warunkach
geotechnicznych,
-
tereny zbudowane z gruntów mineralnych (piaszczysto-żwirowych), bez ograniczeń
geotechnicznych, bardzo korzystne dla zabudowy,
-
tereny częściowo już zabudowane, w większości posiadające uzbrojenie techniczne, korzystne
do kontynuowania na nich nowych inwestycji.
62
7. Literatura:
1. J. Kondracki Geografia regionalna Polski. PWN. Warszawa 2009
2. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem
perspektyw na lata 2008- 2011. Olsztyn. 20004
3. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008r. Biblioteka
Monitoringu Środowiska. Olsztyn 2009
4. Plan gospodarki odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z perspektywa na lata
2008- 2011 r. Olsztyn 2004.
5. Julian Sokołowski. Ocena możliwości wykorzystania energii geotermalnej dla ochrony
środowiska przyrodniczego w województwie olsztyńskim. Kraków 1996
6. Ocena zasobów energetyki geotermalnej i możliwości jej wykorzystania w województwie
warmińsko –mazurskim. Olsztyn 2006
7. Przyrodniczo- przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie
warmińsko- mazurskim. Elbląg 2006
8. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce
1999.
9. Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie
Bartoszyce. Olsztyn 2009
10. Ocena oddziaływania zbiornika przy elektrowni wodnej na Łynie w Bartoszycach na
ożywione środowisko przyrodnicze. Akademia Rolniczo- Techniczna w Olsztynie. 1997
11. Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju
(ze szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych) Projekt
badawczy nr: 415/2002/Wn-12/FG-go-tx/D realizowany przez AGH.
12. Analiza środowiskowa wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi
krajowej nr 51. Słupy k/Olsztyna 2009.
13. Województwo warmińsko- mazurskie plan zagospodarowania przestrzennego. Olsztyn
2002
8. Załączniki
63
64
65
66
67
Załącznik 5. Wykaz pomników przyrody na obszarze gminy Bartoszyce
L.p.
Nr
Obiekt
ew.
Obwód
Wysokoś
[cm]
ć [m]
Lokalizacja
Rok uznania
1.
161
dąb szypułkowy
Quercus robur
465
30
200 m od
leśniczówki przy
Galinach
Orzec. Nr Lb-161/57
Prez. WRN w
2.
162
dąb szypułkowy
Quercus robur
550
30
200 m od
leśniczówki przy
Galinach
Orzec. Nr Lb-162/57
Prez. WRN w
3.
163
lipa drobnolistna
Tilia cordata
480
25
200 m S od wsi
Minty
Orzec. Nr Lb-163/57
Prez. WRN w
4.
165
dąb szypułkowy
Quercus robur
490
25
k. wsi Deksniany,
150 m N od szosy
do Kętrzyna
Orzec. Nr Lb-165/57
Prez. WRN w
5.
166
dąb szypułkowy
Quercus robur
634
30
Podwórze b. PGR
Ciemna Wola,
obok głazupomnika nr 276
Orzec. Nr Lb-166/57
Prez. WRN w
6.
167
lipa drobnolistna
Tilia cordata
735
30
NW róg parku b.
PGR Kinkajmy,
300m od szosy do
Kętrzyna
Orzec. Nr Lb-167/57
Prez. WRN w
7.
170
dąb szypułkowy
Quercus robur
350
28
Przy szosie
Maszewy
Łabędnik Mały
Orzec. Nr Lb-170/57
Prez. WRN w
8.
184
modrzew
europejski
Larix decidua
250
25
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-184/57
Prez. WRN w
9.
185
dąb szypułkowy
Quercus robur
495
28
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-185/57
Prez. WRN w
10.
186
modrzew
europejski
Larix decidua
260
25
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-186/57
Prez. WRN w
11.
188
dąb szypułkowy
Quercus robur
470
25
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-188/57
Prez. WRN w
12.
189
dąb szypułkowy
Quercus robur
420
26
Krawczyki, park
szkoły
Orzec. Nr Lb-189/57
Prez. WRN w
13.
190
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
28
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-190/57
Prez. WRN w
14.
191
dąb szypułkowy
400
25
park b. PGR
Orzec. Nr Lb-191/57
68
Quercus robur
Parkoszewo
Prez. WRN w
15.
193
dąb szypułkowy
Quercus robur
460
29
Parkoszewo, nad
sadzawką 150 m
SW od szkoły
Orzec. Nr Lb-193/57
Prez. WRN w
16.
194
dąb szypułkowy
Quercus robur
500
29
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-194/57
Prez. WRN w
17.
196
lipa drobnolistna
Tilia cordata
350
28
park b. PGR
Parkoszewo
Orzec. Nr Lb-196/57
Prez. WRN w
18.
197
dąb szypułkowy
Quercus robur
410
29
Sporwiny, zbocze
przy
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
Orzec. Nr Lb-197/57
Prez. WRN w
19.
198
dąb szypułkowy
Quercus robur
420
20
Sporwiny, zbocze
przy strumieniu
Orzec. Nr Lb-198/57
Prez. WRN w
20.
199
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
30
Sporwiny, zbocze
przy strumieniu
Orzec. Nr Lb-199/57
Prez. WRN w
21.
200
dąb szypułkowy
Quercus robur
530
30
Sporwiny, zbocze
przy
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
Orzec. Nr Lb-200/57
Prez. WRN w
22.
201
dąb szypułkowy
Quercus robur
480
30
Sporwiny, zbocze
przy
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
Orzec. Nr Lb-201/57
Prez. WRN w
23.
202
dąb szypułkowy
Quercus robur
380
28
Sporwiny, zbocze
przy
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
Orzec. Nr Lb-202/57
Prez. WRN w
24.
203
dąb szypułkowy
Quercus robur
440
30
Sporwiny, zbocze
przy
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
Orzec. Nr Lb-203/57
Prez. WRN w
25.
276
głaz-różowy
granit
grubokrystaliczny
780
1,6
Podwórze b. PGR
Ciemna Wola,
obok dębu- nr 166
R.XII.276/61 z
27.11.1961 r.
26.
316
dąb szypułkowy
Quercus robur
550
30
obok stawu w
parku b. PGR
Bajdyty
R-X-316/64 z
26.06.1964 r.
27.
325
dąb szypułkowy
Quercus robur
- 2 szt.
385; 415
30
m. Łęg, park
przypałacowy
Rlop-325/67 z
30.05.1967 r.
28.
334
dąb szypułkowy
350-690
30
m. Łęg
Nr 334/68 z 6.06.1968
69
Quercus robur
-4 szt.
r.
490
30
lipa drobnolistna
Tilia cordata
29.
373
lipa drobnolistna
Tilia cordata-aleja
- 25 szt.
150-300
22-28
m. Łęg, przy
drodze do Ardap,
na odcinku 150 m
Nr 373/75 z
25.09.1975 r.
30.
559
dąb szypułkowy
Quercus robur
- 9 szt.
400-560
26
Bajdyty, park
Dz. Urz. Woj.
poz. 66 z 16.04.1992 r.
31.
560
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
25
Łabędnik, park
Dz. Urz. Woj.
poz. 66 z 16.04.1992 r.
32.
1219
dąb szypułkowy
Quercus robur
520
25
N-ctwo
Bartoszyce, Lctwo Górzyste,
oddz. 329 a,
obręb Sępopol
z 29.09.2004 r.
33.
1220
daglezja zielona
Pseudotsuga
menziesii
228
35
N-ctwo
Bartoszyce, Lctwo Górzyste,
oddz. 338 d,
obręb Sępopol
z 29.09.2004 r.
34.
1221
dąb szypułkowy
Quercus robur
570
22
N-ctwo
Bartoszyce, Lctwo Łabędziowo,
oddz. 54 b, obręb
Bartniki
z 29.09.2004 r.
35.
1223
dąb szypułkowy
Quercus robur
480, 47
34
N-ctwo
Bartoszyce, Lctwo Dąbrówka
145 Aa, obręb
Sępopol
z 29.09.2004 r
36.
1313
lipa drobnolistna
Tilia cordata
315
28
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Wola, 50 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
37.
1314
dąb szypułkowy
Quercus robur
660
29
oddz. 192 j
leśnictwo Mała
Wola, 50 m do
drogi gruntowej
Bezledy – Solno
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
38.
1315
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
218
29
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
39.
1316
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
250
27
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
Maz. Nr 73, poz. 1153
70
drogi gruntowej
z 23.05.2007 r.
40.
1317
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
220
28
Bartoszyce oddz.
193 n leśnictwo
Mała Wola, 100
m od drogi
gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
41.
1318
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
235
28
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
42.
1319
brzoza
brodawkowata
Betula pendula
290
28
oddz. 193 n
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
43.
1320
buk pospolity
odmiana
czerwonolistna
Fagus sylvatica
subsp. Purpurea
345
29
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
44.
1321
dąb szypułkowy
Quercus robur
650
32
oddz. 193 j
leśnictwo Mała
Wola, 200 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
45.
1323
lipa drobnolistna
Tilia cordata
370
29
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Wola, 100 m od
drogi gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
46.
1326
dąb szypułkowy
Quercus robur
413
32
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
47.
1327
dąb szypułkowy
Quercus robur
402
29
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
park podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
48.
1328
lipa drobnolistna
Tilia cordata
325
26
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
49.
1329
lipa drobnolistna
Tilia cordata
536
25
oddz. 332 Bi
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
50.
1330
lipa drobnolistna
Tilia cordata
425
25
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
51.
1331
dąb szypułkowy
Quercus robur
383
31
oddz. 328 f
leśnictwo Borki,
500 m od drogi
Maz. Nr 73, poz. 1153
71
gruntowej
z 23.05.2007 r.
52.
1332
dąb szypułkowy
Quercus robur
383
32
oddz. 328 f
leśnictwo Borki,
500 m od drogi
gruntowej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
53.
1333
dąb szypułkowy
Quercus robur
424
28
oddz. 332 Bi
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
54.
1334
modrzew
europejski
larix decidua
320
27
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
55.
1335
dąb szypułkowy
Quercus robur
394
22
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
56.
1336
dąb szypułkowy
Quercus robur
421
23
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
57.
1337
dąb szypułkowy
Quercus robur
420
28
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
były park
podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
58.
1338
dąb szypułkowy
Quercus robur
723
25
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
park podworski
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
59.
1339
dąb szypułkowy
Quercus robur
430
26
oddz. 337 d
leśnictwo Borki,
100 m od drogi
gruntowej, na
granicy las – pole
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
60.
1340
dąb szypułkowy
Quercus robur
394
28
oddz. 314 o
leśnictwo Borki,
20 m od drogi
utwardzonej
Maz. Nr 73, poz. 1153
z 23.05.2007 r.
72
PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ
I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
GMINY BARTOSZYCE
GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM
UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
ul. Noniewicza 85B/IV, 16-400 Suwałki, tel. +48 87 5674313, fax. +48 87 5657675,
Al. Stanów Zjednoczonych 72/180, 04-036 Warszawa, tel. +48 22 350 61 45
Opracowanie wykonane przez:
mgr inż. Przemysław Słuchocki
mgr inż. Katarzyna Jaśkiewicz
2
Spis treści:
1.WPROWADZENIE.................................................................................................................................5
1.1 Charakterystyka projektu i opracowania.....................................................................................5
1.1.1. Zawartość projektu..............................................................................................................5
1.1.2 Cel i zakres prognozy.............................................................................................................7
1.2 Zastosowane metody i wykorzystane materiały..........................................................................8
1.3 Metody analizy skutków realizacji postanowień Studium...........................................................9
1.4 Transgraniczne oddziaływanie projektu na środowisko.............................................................10
1.5 Streszczenie w języku niespecjalistycznym................................................................................10
2.ANALIZA STANU I ZMIAN ŚRODOWISKA............................................................................................16
2.1 Istniejący stan środowiska.........................................................................................................16
2.1.1 Położenie obszaru...............................................................................................................16
2.1.2 Rzeźba terenu i warunki geologiczne..................................................................................16
2.1.3 Gleby...................................................................................................................................16
2.1.4 Wody powierzchniowe.......................................................................................................17
2.1.5 Wody podziemne................................................................................................................17
2.1.6 Klimat..................................................................................................................................17
2.1.7 Lasy.....................................................................................................................................18
2.1.8 Fauna i flora........................................................................................................................19
2.2 Ochrona środowiska..................................................................................................................20
2.2.1 Obszary Natura 2000...........................................................................................................20
2.2.2 Obszary Chronionego Krajobrazu........................................................................................22
2.2.3 Użytki ekologiczne..............................................................................................................22
2.2.4 Pomniki przyrody................................................................................................................22
2.2.5 Sieć ECONET........................................................................................................................23
2.2.6 Zielone Płuca Polski.............................................................................................................23
2.2.7 Lasy Ochronne....................................................................................................................23
2.2.8 Gleby chronione..................................................................................................................24
2.2.9 Zabytki i krajobraz kulturowy, objęty istniejącą dokumentacją w szczególności rejestrem
lub ewidencją zabytków...............................................................................................................24
2.3 Zagrożenia środowiska naturalnego..........................................................................................31
2.3.1 Zanieczyszczenie powietrza................................................................................................31
2.3.2 Zanieczyszczenie wód.........................................................................................................32
3
2.3.3 Zagrożenie powodzią..........................................................................................................35
2.3.4 Gospodarka odpadami........................................................................................................36
2.3.5 Degradacja gleb i zagrożenie erozją....................................................................................37
2.3.6 Hałas...................................................................................................................................38
2.3.7 Promieniowanie elektromagnetyczne................................................................................38
2.4 Przemiany środowiska...............................................................................................................39
2.4.1 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu....................40
2.4.2 Istniejące problemy ochrony środowiska............................................................................41
2.5 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem............44
2.5.1 Inwestycje drogowe i kolejowe...........................................................................................45
2.5.2 Gazyfikacja..........................................................................................................................50
2.5.3 Budowa linii wysokiego napięcia.........................................................................................50
2.5.4 Odnawialne źródła energii..................................................................................................51
2.5.5 Zagrożenie awariami przemysłowymi.................................................................................55
2.6 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym........................................................................................................................................55
3. ODDZIAŁYWANIE USTALEŃ PROJEKTU NA ŚRODOWISKO................................................................58
3.1 Przewidywane oddziaływania na środowisko............................................................................58
3.2 Wpływ przewidywanych oddziaływań na obszary Natura 2000................................................66
4.ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, ZMNIEJSZANIE LUB KOMPENSACJĘ SZKODLIWYCH
ODZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO..........................................................................................................68
4.1. Możliwości eliminujące, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływanie na
środowisko.......................................................................................................................................68
4.2 Rozwiązania alternatywne.........................................................................................................74
5. LITERATURA......................................................................................................................................75
6.ZAŁĄCZNIKI........................................................................................................................................77
4
1. WPROWADZENIE
1.1 Charakterystyka projektu i opracowania
1.1.1. Zawartość projektu
Prognoza oddziaływania na środowisko, której tematem jest niniejsze opracowanie dotyczy
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce, zwanego
dalej Studium. Projekt ten składa się z następujących części:
Część I Uwarunkowania rozwoju przestrzennego gminy Bartoszyce, tekst wraz z załącznikiem
graficznym, który stanowi mapa w skali 1: 25 000, przedstawiająca uwarunkowania przyrodnicze,
kulturowe, formalno – prawne, komunikacyjne, infrastrukturalne wpływające na rozwój gminy.
Część II Kierunki zagospodarowania przestrzennego, tekst wraz z załącznikiem graficznym, który
stanowi mapa w skali 1: 25 000. Przedstawiająca założenia przestrzenne polityki gminy. W tej części
zostały zawarte zapisy dotyczące założonych przekształceń i kształtowania struktury przestrzennej
gminy, kierunków rozwoju, infrastruktury i transportu. Przedstawione są w niej również zasady
ochrony środowiska przyrodniczego i kulturowego oraz wytyczne do sporządzania miejscowych
planów zagospodarowania przestrzennego.
W Studium proponuje się podział gminy na trzy strefy. Strefa A – strefa
o ograniczonej urbanizacji, Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji oraz Strefa C – strefa
zintensyfikowanej urbanizacji..
Strefa A –Studium zakłada, że z uwagi na formy ochrony przyrody strefa ta powinna być
w ograniczonym stopniu urbanizowana. W związku z powyższym nie należy tam lokalizować
przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu ustawy
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko, za wyjątkiem inwestycji celu publicznego
z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw)
i technicznej. Priorytetem w tej strefie staje się ochrona środowiska naturalnego. Gospodarka powinna
być planowana i rozwijana w kierunkach niepowodujących zagrożeń środowiskowych. W strefie tej
przewiduje się:
•
rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego i usługowego, w ramach już istniejącej
zabudowy lub w jej sąsiedztwie,
5
•
budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów itp. w ramach
Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej,
•
rozwój turystyki pieszej, rowerowej i innych. np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego,
bielika lub orlika krzykliwego.
Nie wskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego przekształcenie
krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk.
Strefa B – Brak dużych ograniczeń ze strony ustawy o ochronie przyrody pozwala na prowadzenie
normalnej gospodarki w południowej części gminy z zachowaniem przepisów odrębnych. Studium
zakłada, że strefa B powinna być w większym stopniu zurbanizowana ze względu na konieczność
rozwoju gminy. W strefie tej przywiduje się m.in.:
•
budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich, helikopterów i aeroklubu
w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego wariantu przebiegu
obwodnicy miasta Bartoszyce,
•
rozwój i dopełnienie zabudową mieszkaniowo-usługową poszczególnych wsi.
•
rozwój odnawialnych źródeł energii z zachowaniem przepisów odrębnych.
Strefa C – Strefa pozbawiona ograniczeń ze strony środowiska przyrodniczego, utworzona
na południe od granic miasta do linii projektowanych wariantów obwodnicy miasta Bartoszyce.
Jej powstanie związane jest z prawdopodobieństwem wystąpienia w tym rejonie wzmożonego ruchu
inwestycyjnego.
W strefie tej przewiduje się:
•
rozwój funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowoskładowej,
•
rowój funkcji mieszkaniowej w nawiązaniu do struktury miasta,
•
utrzymanie i rozwój istniejącej w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej,
•
rozwój usług turystycznych (w tym usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece,
•
zachowanie zakładu utylizacji odpadów pozwierzęcych w Perkujkach,
•
budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57, w przypadku
wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce.
•
lokalizację wielkopowierzchniowych obiektów handlowych,
•
odstąpienie od zalesień gruntów
•
rozwój odnawialnych źródeł energii z zachowaniem przepisów odrębnych.
Biorąc pod uwagę podział gminy na strefy w związku z różnorodnością uwarunkowań w ramach tych
stref określa się:
6

obszar rozwoju zabudowy mieszkaniowej i usługowej – należy przez to rozumieć obszar,
na którym przewiduje się uzupełnienie zabudowy mieszkaniowej i usługowej oraz jej rozwój
wraz z infrastrukturą techniczną. Obszar stanowiący kontynuację dotychczas ukształtowanej
struktury urbanistycznej;
▪
obszar kontynuacji zabudowy w funkcji produkcyjno-usługowej – obejmuje obszary
zainwestowane w niewielkim stopniu bądź niezainwestowane, przeznaczone do rozwoju funkcji
produkcyjno-usługowej o zwiększonym stopniu uciążliwości.
1.1.2
Cel i zakres prognozy
Prognoza oddziaływania na środowisko wykonywana jest w celu przeanalizowania czy zapisy
Studium nie naruszają zasad prawidłowego funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Dodatkowo
prognoza powinna uwzględniać aspekty zrównoważonego rozwoju i godzić względy ochrony
środowiska z aspektami ekonomiczno- społecznymi. Należy zwrócić uwagę na to by ochrona
środowiska była równie ważna jak inne cele wyznaczone przez Studium.
Prognoza powinna również zawierać analizę rodzaju i skali oddziaływania na środowisko.
Szczególnie ważne jest przeanalizowanie prawdopodobieństwa wystąpienia, czasu trwania, zasięgu,
częstotliwość i odwracalność oddziaływań na środowisko. Analiza również powinna uwzględniać
prawdopodobieństwo wystąpienia oddziaływań skumulowanych lub transgranicznych oraz możliwość
wystąpienia ryzyka dla zdrowia ludzi lub zagrożeń dla środowiska.
Opracowanie ma również na celu identyfikacje możliwych do określenia skutków
środowiskowych spowodowanych realizacją Studium oraz określić czy zastosowane metody
zabezpieczeń w pełni zabezpieczają przed powstaniem konfliktów i zagrożeń dla środowiska.
Dokument Studium w swej naturze zachowuje charakter dokumentu ogólnego definiującego cele
wyznaczone przez kierunki rozwoju (strategie) nie precyzując jednocześnie tempa oraz skali
ich osiągnięcia. Bardziej szczegółowe ustalenia planistyczne następują na poziomie programów
operacyjnych, gdy znana jest skala środków przeznaczonych na ich realizacje. Dlatego
też przedstawiona ocena może mieć charakter jedynie jakościowy, a nie ilościowy.
Zakres i stopień szczegółowości prognozy został uzgodniony z Państwowym Wojewódzkim
Inspektorem Sanitarnym w Olsztynie oraz z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska
w Olsztynie.
Szczegółowe wymagania zakresu prognozy oddziaływania na środowisko określa art. 51
ust.2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
7
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. Nr 199 z dnia 3 października 2008 r., poz. 1227). Według powyższej
ustawy prognoza oddziaływania na środowisko powinna:
•
zawierać:
a) informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
b) informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
c) propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
d) informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
e) streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym;
•
określać, analizować i oceniać:
a) istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
b) stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
c) istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu,
d) cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, oraz sposoby w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały
uwzględnione podczas opracowywania dokumentu,
e) przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie,
wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe
i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura
2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko,
•
przedstawiać:
a) rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu,
b) możliwości rozwiązań alternatywnych dotyczących obszarów Natura 2000,
1.2 Zastosowane metody i wykorzystane materiały
Prognoza oddziaływania Studium na środowisko przeprowadzana jest w celu uniknięcia lub
zminimalizowania szkód w środowisku naturalnym na etapie realizacji ustaleń Studium.
Podstawowymi materiałami wyjściowymi do wykonania prognozy poza projektem Studium były:
• opracowanie ekofizjograficzne gminy Bartoszyce,
8
•
•
•
mapa topograficzna w skali 1: 25000,
obowiązujące Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego,
Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007
•
z uwzględnieniem perspektyw na lata 2008- 2011,
Plan gospodarki odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z perspektywa na
•
lata 2008- 2011 r.,
Przyrodniczo- przestrzenne
•
województwie warmińsko- mazurskim,
Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie
•
Bartoszyce,
Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata
aspekty
lokalizacji
energetyki
wiatrowej
w
2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 2011- 2014,
Dokonano również wizji lokalnej obszaru, dla którego wykonany został projekt Studium
uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego zwracając szczególną uwagę na obszary
cenne przyrodniczo. W ocenie zwrócono również szczególną uwagę na zagadnienia związane
ze znaczeniem wprowadzanych zmian do studium na poszczególne komponenty środowiska, w tym
na zmianę stosunków wodnych, ukształtowania powierzchni i krajobrazu, zmiany sposobu
zagospodarowania terenu ze szczególnym uwzględnieniem obszarów chronionych (NATURA 2000).
Prognoza sporządzona została w oparciu o metody polegające na analizie planowanego
programu nowych kierunków rozwoju, a szczególnie: zabudowy, układu komunikacyjnego, sieci
i urządzeń infrastruktury technicznej, w stosunku do obowiązującego Studium oraz w odniesieniu do
stanu środowiska. Analiza zajmuje się oceną skutku, jaki powstanie w wyniku wprowadzenia ustaleń
projektu. Ocena wynika ze stanu komponentów środowiska powstałego na skutek przemian w jego
funkcjonowaniu, spowodowanych realizacją ustaleń projektu. Sformułowanie propozycji zmian lub
alternatywnej wersji ustaleń określających osiągnięcie możliwie korzystnego stanu środowiska
w warunkach projektowanego zagospodarowania przestrzennego obszaru.
W dokumencie będącym tematem niniejszego opracowania zastosowano metody oparte na
graficznym i opisowym przedstawieniem wniosków płynących z powyższej prognozy.
1.3 Metody analizy skutków realizacji postanowień Studium
Studium nie wprowadza konkretnych rozwiązań mających na celu analizę skutków realizacji
jego postanowień. Realizowanie założeń Studium będzie bieżąco monitorowane przez służby ochrony
środowiska, ochrony przyrody, organów administracji oraz innych organizacji ekologicznych. Pozwoli
to na kontrolowanie wykorzystania przestrzeni środowiskowej oraz ograniczanie ewentualnych
uciążliwości wynikających z niewłaściwej realizacji ustaleń Studium.
9
Jednocześnie należy pamiętać, że studium jest jedynie dokumentem strategicznym i nie jest
podstawą do realizacji konkretnych przekształceń lub inwestycji. Realizacja ich jest możliwa jedynie
po uchwaleniu planów miejscowych, które mogą zawierać analizy skutków ich realizacji.
1.4 Transgraniczne oddziaływanie projektu na środowisko
Realizacja ustaleń Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego nie
przewiduje działań mogących transgranicznie oddziaływać na środowisko.
1.5 Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Prognoza oddziaływania na środowisko wykonana została na podstawie art. 51 ust.2 ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199 z dnia 3 października 2008 r., poz. 1227).
Niniejsza prognoza oddziaływania na środowisko dotyczy Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy Bartoszyce. Głównym celem przeprowadzonej analizy jest
określenie wpływu na środowisko zmian w sposobie zagospodarowania obszaru gminy oraz
wprowadzonych zmian funkcji niektórych obszarów. Celem prognozy jest również ocena i zasadność
rozwiązań mających na celu zapobieganie, zmniejszanie lub kompensacje negatywnych wpływów na
środowisko oraz przedstawienie rozwiązań alternatywnych dla szczególnie negatywnych źródeł
zagrożenia środowiska.
Studium obejmuje swoim zasięgiem całą gminę Bartoszyce położoną w powiecie
bartoszyckim na terenie województwa warmińsko- mazurskiego. Gmina graniczy z Obwodem
Kaliningrackim, a na jej terenie położone jest ważne przejście graniczne w Bezledach obsługujące
zarówno ruch samochodów osobowych jak i ciężarowych. Większa cześć obszaru gminy położona jest
na wysoczyźnie morenowej o jednolitej równinnej strukturze. Krajobraz ten zmienia się w kierunku
południowym gdzie staje się coraz bardzie zróżnicowany. Osią hydrologiczną gminy jest rzeka Łyna
przecinająca obszar opracowania z kierunku zachodniego na wschodni. Dominującym krajobrazem
jest tu krajobraz rolniczy. Większość obszaru gminy wykorzystana jest pod produkcje rolną z uwagi
10
na dość wysoką jakość gleb (przeważa III klasa bonitacji). W centralnej części gminy położone jest
miasto Bartoszyce niewchodzące w skład obszaru gminy.
Studium dodatkowo dokonuje podziału gminy na trzy strefy. Strefa A – strefa ograniczonej
urbanizacji, Strefa B – strefa zwiększonej urbanizacji oraz Strefa C – strefa zintensyfikowanej
urbanizacji. Strefa A – w zasięgu strefy A znajdują się obszary na północ od rzeki Pisy od granic
Obszaru Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny, poprzez zewnętrzną granicę miasta Bartoszyce po
Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny w okolicach miejscowości Perkujki i Lipina. Strefa B –
pozbawiona jest obszarów ochrony przyrody o dużych powierzchniach, niewielki obszar stanowi
jedynie użytek ekologiczny „Torfowisko źródliskowe Spurgle” będący jednocześnie siedliskową
Naturą 2000. Brak dużych ograniczeń ze strony ustawy o ochronie przyrody pozwala na prowadzenie
normalnej gospodarki w południowej części gminy z zachowaniem przepisów odrębnych. Strefa C zintensyfikowanej urbanizacji utworzona jest na południe od granic miasta do linii projektowanych
wariantów obwodnicy miasta Bartoszyce. Jej powstanie związane jest ze wzmożonym ruchem
budowlanym i inwestycyjnym w tej części gminy
Studium słusznie zakłada, że z uwagi na formy ochrony przyrody strefa A powinna być
w
ograniczonym
stopniu
urbanizowana.
Gospodarka
tej
strefy
musi
być
prowadzona
z poszanowaniem przepisów powołujących w/w obszary. Powinno się nie lokalizować w niej
przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art. 51 ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, za wyjątkiem inwestycji celu publicznego z zakresu
infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw), technicznej.
Gospodarka powinna być planowana i rozwijana w kierunkach niepowodujących zagrożeń
środowiskowych. Dotyczy to szczególnie problemu lokalizacji elektrowni wiatrowych. Zapisy te
wydaja się słuszne i w znaczący sposób przyczynią się do zachowania obecnie wysokiej jakości
środowiska.
W strefie tej przewiduje się rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego
i usługowego, w ramach już istniejącej zabudowy lub jej sądziedztwie. Rozwój turystyki
(np. rowerowej) np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub orlika krzykliwego.
Rozbudowę cmentarza komunalnego na styku z miastem Bartoszyce przy ulicy Leśnej. Niewskazane
jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość trwałego przekształcenia krajobrazu
rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Studium zaleca również analizę zasadności zalesień na
obszarze Natura 2000 z wyznaczeniem obszarów predysponowanych do zalesień (obszary erozyjne.
korytarze ekologiczne) w związku z niską lesistością gminy. Zaleca się również regulacje granicy
rolno- leśnej i uzupełnienie jej o nowe zalesienia, a prowadzone działania powinne być realizowane
przy współpracy organów gminnych oraz prowadzących gospodarkę leśną na terenie gminy.
Przewiduje się także w tej strefie budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich,
11
helikopterów itp. w ramach Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.W granicach tej
strefy, na styku gruntów wsi Spytajny z miastem Bartoszyce znajduje się kompleks działek będących
w strefie oddziaływania strzelnicy garnizonowej typu A zlokalizowanej w Baroszycach. Dla tego
obszaru występują ograniczenia wynikające z przepisów jakim powinny odpowiadać strzelnice
garnizonowe i ich usytuowanie. W wyniku przeprowadzonego raportu „Badanie uciążliwości
akustycznej i placu ćwiczeń ogniowych” wykazano, że dla działek numer: 72 (strefa A), 4 i 65 (strefa
B) - obręb Połęcze hałas emitowany do środowiska podczas eksploatacji strzelnicy przekracza
dopuszczalne równoważne poziomy dźwięku na terenach chronionych akustycznie i w związku z tym
zabudowa mieszkaniowa na tych terenach jest niewskazana.
Strefa B powinna być w większym stopniu zurbanizowana ze względu na konieczność
rozwoju gminy. W strefie tej przywiduje się m.in. budowę lądowiska dla niewielkich samolotów
pasażerskich, helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania
zachodniego wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, a także rozwój i dopełnienie
zabudową mieszkaniowo-usługową poszczególnych wsi. W ramach strefy B dopuszcza się realizację
odnawialnych źródeł energii, poprzedzoną przeprowadzeniem analiz określających wpływ inwestycji
(z uwzględnieniem oddziaływań skumulowanych) na zasoby przyrodnicze oraz walory krajobrazowe
i kulturowe znajdujące się w zasięgu przedsięwzięcia, w tym na naturalne zbiorowiska roślinne, faunę
ze
szczególnym
uwzględnieniem ornitofauny i chiropterofauny we
wszystkich
okresach
fenologicznych, włączajac w to sezonowe wędrówki ptaków i miejsca ich żerowania, istniejące
i projektowane formy ochrony przyrody, szlaki migracyjne zwierząt oraz miejsca ich odpoczynku
i żerowania, a w szczególności na obszar Natura 2000 Ostoja Warmińska. Przewiduje się,
że w najbliższym
czasie
szczególnie
ważny
będzie
rozwój
zabudowy
mieszkaniowej
w miejscowościach położonych w strefie podmiejskiej, a także innych miejscowościach strefy.
Strefa C obejmuje teren od granic miasta Bartoszyce do projektowanych obwodnic. Została
w Studium wydzielona z uwagi na przewidywania o intensywnym rozwoju tej części gminy.
Założenia te wynikają z bezpośredniego sąsiedztwa Strefy C z miastem Bartoszyce, zlokalizowaniem
w pobliżu strategicznych dla gminy dróg. Dlatego też w Strefie tej przewiduje się rozwój funkcji
przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej oraz magazynowo-składowej (w tym lokalizację
wielkopowierzchniowych obiektów handlowych) o zwiększonym stopniu uciążliwości a także
mieszkaniowej, w nawiązaniu do struktury miasta. W strefie C przewiduje się także utrzymanie
i rozwój istniejącej w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej. Rozwój usług
turystycznych (w tym usług hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, zachowanie zakładu utylizacji
odpadów pozwierzęcych w Perkujkach oraz budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg
krajowych nr 51 i 57, w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce.
12
W ramach strefy C dopuszcza się realizację odnawialnych źródeł energii poprzedzonych
monitoringiem środowiska, tak jak w strefie B. W ramach Strefy C nie wskazane są zalesienia
gruntów.
W ramach wszystkich stref planuje się również rozwój terenów związanych z turystyką i rekreacją.
Dotyczy to budowy zarówno obiektów turystycznych, jak też infrastruktury towarzyszącej, m.in.: pola
golfowe, stadniny koni, tory crossowe, szlaki narciarskie i inne. Zapewni to wypoczynek sezonowy
i całoroczny na terenie gminy. Ponadto bogate zaplecze turystyczne umożliwi uprawianie turystyki
kwalifikowanej i krajoznawczej obejmującej między innymi: wędkarstwo, myślistwo, wędrówki
piesze, rowerowe i konne na wyznaczonych szlakach. Do obszarów już ukierunkowanych na rozwój
turystyki i rekreacji są okolice jeziora Kinkajmskiego, gdzie gmina posiada uchwalony miejscowy
plan
zagospodarowania
przestrzennego
dający
możliwość
lokowania
zabudowy
rekreacji
indywidualnej, pól namiotowych oraz zabudowy związanej z rekreacją zbiorową dla mieszkańców
gminy.
Obszar gminy jest miejscem występowania wielu cennych gatunków zwierząt, a zwłaszcza
ptaków. Z tego powodu wydzielono obszary objęte ochrona prawną. Na terenie gminy Bartoszyce
występują następujące formy ochrony przyrody:
•
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków Natura 2000 „Ostoja warmińska”,
•
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Natura 2000 „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”,
•
Obszar Ochrony Krajobrazu „Dolina dolnej Łyny”,
•
Obszar Chronionego Krajobrazu „Dolina Elmy”,
•
użytki ekologiczne:
- Torfowisko źródliskowe Spurgle,
- Torfowisko źródliskowe Sokolica,
- Rosiczka koło Węgoryt,
- Rosiczka koło Żydowa,
•
pomniki przyrody (60 obiektów).
Największym obszarem ochronnym jest „Ostoja warmińska” zajmująca ponad połowę
powierzchni gminy. Na tym obszarze prowadzone są działania związane z ochrona ptaków oraz miejsc
ich bytowania i rozrodu. Sposób zagospodarowania proponowany w dokumencie studium powinien
przyczynić się do poprawy warunków na obszarach chronionych zwłaszcza na obszarze Natura 2000.
Wprowadzenie
w
północnej
części
gminy
(obszar
chroniony Natura
2000)
ograniczeń
urbanizacyjnych polegających na możliwości zabudowy mieszkaniowej w ramach uzupełnień obecnie
istniejącej sieci osadniczej lub jej bezposrednim sąsiedztwie w znaczący sposób ograniczy
antropopresje na tym obszarze. Dodatkowo Studium predysponuje te obszary do turystyki
13
kwalifikowanej oraz produkcji zdrowej żywności traktując cele ochrony przyrody priorytetowo.
Realizacja ustaleń Studium nie powinna wprowadzić żadnych zmian mogących zagrozić obszarom
chronionym. Jedynie lądowisko oraz inwestycjie celu publicznego z zakresu infrastruktury
telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw) i technicznej dopuszczone
do realizacji w strefiue A mogą mieć wypływ na obszar Natura 2000 „Ostoja warmińska”.
Planowane w Studium zmiany dotyczą dwóch grup inwestycji. Pierwsza wiąże się z realizacją
wniosków mieszkańców gminy i dotyczy przeznaczenia niewielkich rozproszonych powierzchni
na cele inwestycyjne, na ogół przyległych do już wyznaczonych w Studium obszarów. Wpływ tych
inwestycji na stan środowiska jest znikomy.
Przeprowadzona analiza istniejących uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego gminy
oraz przyjęte cele zagospodarowania przestrzennego, stanowiły podstawę do wyznaczenia kierunków
zmian w strukturze przestrzennej. Dotyczą one głównie ustanowienia strefy przemysłowo- usługowej
w okolicy Sędławek zwiększenia obszarów pod zabudowę mieszkaniową, stworzenie strefy usług
hotelarskich.
Dokument
Studium
zawiera
szereg
ustaleń
proekologicznych
chroniących
walory
przyrodnicze, krajobrazowe i kulturowe gminy przed potencjalnymi negatywnymi skutkami
wynikającymi ze sposobu zagospodarowania. Szereg zmian wynikających z realizacji projektu
studium powinno wpłynąć pozytywnie na stan środowiska w gminie Bartoszyce. Dotyczyć będzie
to przede wszystkim modernizacji i rozbudowy sieci wodociągowo- kanalizacyjnej. Zmiany
te powinny wpłynąć na polepszenie się stanu wód gruntowych.
Realizacja Studium niesie również za sobą pewne zagrożenia dla środowiska. Najbardziej
istotne zmiany z punktu widzenia oddziaływania na środowisko dotyczyć będą następujących
przedsięwzięć:
- budowy obwodnicy miasta Bartoszyce,
- budowa lądowiska w strefie A,
- rozbudowa i modernizacja infrastruktury komunikacyjnej,
- wyznaczenia obszarów predysponowanych do powstawania elektrowni wiatrowych,
- uwzględnienia realizacji wcześniejszych panów zagospodarowania wyznaczających obszary
pod inwestycje związane z powstawaniem elektrowni wodnych na Łynie
Zagrożenia generowane na obszarze gminy dotyczyć będą przede wszystkim zanieczyszczenia
powietrza, wód, generowaniem hałasu, oraz powstawania odpadów. Jednak realizacja zapisów
Studium nie przyczyni się znacząco do zwiększenia zagrożeń, a miejscami nawet je ogranicza.
Dotyczą one głównie istniejących już zagospodarowanych obszarów.
14
Studium jest dokumentem o charakterze strategicznym i nie jest podstawą do realizacji
poszczególnych przekształceń. Dokonywać się one mogą jedynie po uchwaleniu konkretnych planów
miejscowych pozwalających na ustalenie metod analizy skutków ich realizacji oraz ewentualnych
kompensacji przyrodniczych.
Zaproponowane w projekcie studium zmiany nie oddziałują transgranicznie na środowisko.
Studium nie przewiduje rozwiązań mających na celu analizę realizacji jego ustaleń. Podkreśla
również, że realizacja Studium będzie monitorowana przez służby ochrony środowiska, ochrony
przyrody, organów administracji oraz innych organizacji ekologicznych. Pozwoli to na kontrolowanie
wykorzystania przestrzeni środowiskowej oraz ograniczanie ewentualnych uciążliwości wynikających
z niewłaściwej realizacji Studium.
15
2. ANALIZA STANU I ZMIAN ŚRODOWISKA
2.1 Istniejący stan środowiska
2.1.1
Położenie obszaru
Gmina Bartoszyce leży w północnej części województwa warmińsko- mazurskiego,
w powiecie bartoszyckim. Od zachodu graniczy ona z gminą Górowo Iławieckie od wschodu z gminą
Sępopol, od południa z dwiema gminami: Lidzbark Warmiński, Kiwity (powiat lidzbarski)
i Bisztynek. Północna granica gminy stanowi również granicę państwową z Rosją. Dodatkowo
graniczy ona również z położoną w centrum gminą miejska Bartoszyce.
2.1.2
Rzeźba terenu i warunki geologiczne
Według regionalizacji fizycznogeograficznej ( J.Kondrackiego) obszar gminy Bartoszyce leży
w megaregionie Niżu Wschodnioeuropejskiego, prowincji Niżu Wschodniobałtycko- Białoruskiego,
podprowincji Pobrzeża Wschodniobałtyckie makroregionie Niziny Staropruskiej, mezoregionie
Niziny Sępopolskiej (841.59). Jedynie południowa część znajduję się w podprowincji Pojezierza
Wschodniobałtyckiego,
makroregionie
Pojezierza
Mazurskiego,
mezoregionie
Pojezierza
Olsztyńskiego (842.81) i to ona posiada rzeźbę bardziej urozmaiconą. W pozostałej części
opracowania dominuje wysoczyzna moreny dennej o rzeźbie na ogół falistej lub równinnej.
Największą wklęsłą formą urozmaicającą krajobraz gminy jest meandrująca dolina rzeki Łyny
tworząca dość wąska dolinę. Na terenie moreny dennej dominują gliny zwałowe natomiast w dolinach
rzeki Łyny i jej dopływu Pisy zalegają utwory powstałe na piaskach. Lokalnie występują również
torfy (obniżenia terenu). Pod utworami czwartorzędowymi występują osady neogenu w części
południowo- wschodniej, a w części północno - zachodniej osady paleogenu.
2.1.3
Gleby
Dominującym typem gleby są gleby brunatne właściwe i kwaśne morfologiczne. Obszary
dolin rzecznych zajmują mady i gleby brunatne. Dodatkowo na niewielkim obszarze spotykane są
16
również gleby hydrogeniczne (torfowe, murszowo - torfowe i murszowate) oraz bielicowe. Gleby
gminy są dość zasobne. Najwięcej gleb należy do III klasy bonitacji zajmując 45% powierzchni
gruntów rolnych i 46% wszystkich użytków rolnych. Najsłabsze gleby występują wzdłuż rzeki Łyny
i Pisy V i VI klasa bonitacji. Są to utwory w większości powstałe na piaskach, co wyjaśnia ich niską
bonitację.
2.1.4
Wody powierzchniowe
Sieć hydrograficzna w gminie jest dobrze rozwinięta. Obszar całej gminy leży
w zlewisku Morza Bałtyckiego. Większość terenu gminy leży w dorzeczu Pregoły natomiast jej
północno - zachodnia cześć leży w dorzeczu rzeki Świeżej. Najdłuższą rzeka gminy jest rzeka Łyna
(długość całkowita 263,7 km). Dodatkowo w skład sieci hydrologicznej wchodzą następujące rzeki:
Pisa Północna, Elma, Bezleda.
Na terenie opracowania znajduje się kilkanaście małych jezior, położonych
w południowej części gminy o niewielkiej powierzchni i głębokości. Największym jeziorem w gminie
jest jezioro Kinkajmskie o powierzchni 95,5 ha i objętości 902,1 tys. m 3. Głębokość maksymalna to
1,7 m, a średnia głębokość 0,9 m.
2.1.5
Wody podziemne
i wynosi od 35 do 150 m., a ich miąższość waha się od kilku do kilkunastu metrów. Południowo
wschodnia cześć gminy jest objętą zasięgiem Głównego Zbiornika Wód Podziemnych oznaczonego
numerem 205 (Subzbiornik Warmia). Zajmuje on powierzchnię 2095 km 2. Położony jest w utworach
trzeciorzędowych i kredowych. Zasoby dyspozycyjne zbiornika sięgają 60 tys. m 3. Zbiornik
podziemny nie jest udokumentowany. Głębokość ujęcia waha się między 150 – 200 metrów. Obszar
zbiornika znajduje się w dorzeczu Pregoły.
2.1.6
Klimat
Obszar opracowania położony jest w obrębie wschodnio-bałtyckiej dzielnicy klimatycznej
(wg R. Gumińskiego w mod. J. Kondrackiego). Średnia roczna temperatura w tym rejonie wynosi
7 o C, natomiast średnia roczna suma opadów wynosi ok. 600mm. Na terenie gminy dominują wiatry
południowo-zachodnie (18,9%) oraz zachodnie i północno-zachodnie (15,2%).
17
2.1.7
Lasy
Lasy gminy Bartoszyce leżą w regionie typowo rolniczym. Lesistość obszaru gminy wynosi
17,5 % wiec jest prawie dwukrotnie niższa od średniej krajowej (29%). Na obszarze gminy swoją
działalność prowadzą dwie jednostki Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe
(Nadleśnictwo Bartoszyce oraz Nadleśnictwo Górowo Iławieckie). Większość lasów gminy wchodzi
skład Nadleśnictwa Bartoszyce i jedynie północno-zachodni jej kraniec zarządzany jest przez
Nadleśnictwo Górowo Iławieckie. Obu Nadleśnictwom został również powierzony przez starostę
nadzór nad lasami niestanowiącymi własności Skarbu Państwa.
Lasy gminy Bartoszyce są bardzo żyzne wynika to z wysokiej jakości gleb występujących
na tym obszarze. Wysoka żyzność siedlisk leśnych sprawia, że skład gatunkowy drzew jest bardzo
bogaty, zwiększając dodatkowo różnorodność przyrodniczą. Do głównych gatunków budujących
drzewostany należą: dąb szypułkowy, brzoza brodawkowata, świerk, sosna zwyczajna, olsza czarna,
modrzew, buk, klon, jesion, osika, lipa, grab. Dodatkowo występuje tu również szereg innych
gatunków drzew min. jaworu, wiązu szypułkowego, jarzębiny, wierzb. Do gatunków drzew obcego
pochodzenia występujących na terenie gminy należą: daglezja, sosna smołowa, sosna wejmutka,
akacja.
Dominują tu drzewostany dębowe o dobrej jakości technicznej wynikającej z dobrych
warunków wzrostu. Występują także dobrej jakości drzewostany świerkowe, brzozowe, modrzewiowe
i jesionowe. Bardzo duży udział mają siedliska lasowe (ponad 80 %) natomiast niski jest udział
siedlisk borowych. Lasy porastające teren gminy wyróżniają się również wysoką zasobnością
związaną z wielopiętrowością drzewostanów i wysoką jakością siedlisk.Tereny leśne zajmowane są
również w dużej mierze przez siedliska cenne przyrodniczo oraz wiele cennych gatunków roślin
i zwierząt. Lasy gminy Bartoszyce kryją również gniazda wielu chronionych ptaków drapieżnych.
Ryc. 1. Struktura własności gruntów leśnych w gminie Bartoszyce
Źródło. Starostwo Powiatowe w Bartoszycach 2010
18
O prowadzeniu gospodarki leśnej w minionym okresie możemy wnioskować tylko
na podstawie stanu lasu na podstawie obecnego stanu lasu. Stan drzewostanów wskazuje na
prowadzenie, użytkowania rębnego zrębami zupełnymi, które odnawiano sztucznie sadzeniem
i siewem. W lasach wielkich własności ziemskich w znacznym stopniu istniało nastawienie na
gospodarkę łowiecką, a stosowane wieki rębności zbliżone były do obecnych, natomiast wieki
rębności w lasach drobnej własności były niższe, a stan lasów był bardzo zróżnicowany.
2.1.8
Fauna i flora
Na terenie gminy występuje wielu przedstawicieli zwierzyny grubej min; łoś jeleń, dzik,
sarna. Dodatkowo fauna gmina wzbogacona jest przez liczną zwierzynę drobną m. in. bardzo licznego
lisa
i jenota oraz borsuka kunę, tchórza i norkę amerykańską. Ciekawostką jest również zaobserwowanie
w 2008 r na terenie gminy Lidzbark Warmiński okolice miejscowości Markajmy szopa pracza,
którego migracja postępuje ciągle na wschód Europy. Dodatkowo gatunkami chronionych ssaków
występujących w regionie jest bóbr europejski, jeż, wydra (umieszczona w Załączniku IV Dyrektywy
92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory z 1992 r. - jako gatunek
wymagający ścisłej ochrony oraz w Czerwonej Księdze Zwierząt).
Bardzo bogata jest awifauna gminy Bartoszyce szczególnie jej północna cześć, na której
w celu jej ochrony utworzono Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków w ramach Europejskiej Sieci Natura
2000. W całym regionie, a szczególnie na północy gminy (wieś Lejdy) występuje liczna populacja
bociana białego. Dodatkowo występują tu również inne bardzo rzadkie gatunki ptaków takie jak kania
ruda, bąk, błotniak zbożowy, bocian czarny, żuraw, czapla siwa (okolice jez. Kinkajmskiego w starym
drzewostanie sosnowym liczna kolonia). Zalatują tu orlik krzykliwy, rybołów i bielik. Region
olsztyński wiec również Bartoszyce leżą na trasie wiosennych i jesiennych wędrówek ptasich
z kierunku północ południe i wschód- zachód.
stopniu podlegały gospodarce człowieka. Spotyka się tu wiele gatunków pospolitych, lecz również
gatunki rzadkie takie jak: malina moroszka (Rubus chamaemore), wawrzynek wilczełyko (Daphne
mezereum), podrzeń żebrowiec (Blechnum spirant), pełnik europejski (Trollius europaeus), lepnica
litewska (Silene lithuanica). Bogate także pod względem florystycznym są torfowiska niskie.
19
2.2 Ochrona środowiska
2.2.1
Obszary Natura 2000
Ostoja warmińska
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków (OSO) Natura 2000 "Ostoja Warmińska" został w 2006 r.
włączony do oficjalnej propozycji rządowej i umieszczoną w 2007 r. w projekcie nowego
rozporządzenia Ministra Środowiska w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków. Obszar jest
położony w północnej części woj. warmińsko-mazurskiego i ciągnie się pasem długości ok. 115 km
i szerokości 10-20 km wzdłuż granicy państwowej z Federacją Rosyjską.
który osiąga tu największą liczebność i największe zagęszczenie w kraju. Jednocześnie pełni ona
również funkcje ochronną dla dużej ilości innych gatunków ptaków. Znajdują się tu 93 gatunki
ptaków waloryzujących obszary Natura 2000 (w tym 81 gatunków lęgowych i prawdopodobnie
lęgowych). Wśród nich 38 gatunków z załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 15 gatunków z Polskiej
czerwonej księgi zwierząt. Najcenniejszymi walorami awifaunistycznymi ostoi są:
- najliczniejszą w Polsce lokalną populację bociana białego występującego w liczbie ok. 1000
par, w najwyższym w kraju zagęszczeniu 71 par na 100 km2,
- liczną populację lęgową dwóch innych rzadkich w kraju gatunków - orlika krzykliwego
i żurawia,
- potwierdzone gniazdowanie dwu skrajnie nielicznych w kraju gatunków: gadożera i łabędzia
krzykliwego,
- gniazdowanie innych nielicznych w kraju gatunków: bąka, bociana czarnego, gągoła, bielika,
błotniaka łąkowego, puchacza, zielonki, dzięcioła białogrzbietego i wąsatki,
- możliwe gniazdowanie skrajnie nielicznego w kraju orlika grubodziobego,
- możliwe gniazdowanie kolejnych bardzo rzadkich gatunków: podgorzałki, gęgawy, kani
rudej, kani czarnej, rybołowa, kropiatki, puszczyka uralskiego, włochatki, kulika wielkiego,
rybitwy białoskrzydłej, dzięcioła trójpalczastego i dzięcioła białoszyjego,
- gniazdowanie lokalnie rzadkich gatunków jak: zausznik, rycyk i dudek,
- dość liczną populację lęgową takich gatunków waloryzujących jak derkacz, przepiórka
i gąsiorek.
Ważnym aspektem istnienia obszaru jest również położenie go na trasie migracji ptactwa
z obszaru Europy północnej na południe oraz ze wschodu na zachód. Dzięki czemu obszar ten pełni
również funkcje korytarza migracyjnego o charakterze ogólno europejskim.
20
Obszar torfowiska po zakończeniu konsultacji z właściwymi miejscowo radami gmin,
uzgodnień wewnątrzresortowych i międzyresortowych oraz po uzyskaniu akceptacji Rady Ministrów,
29 października 2009 r.. Minister Środowiska został przekazany do Komisji Europejskiej wraz z listą
proponowanych obszarów siedliskowych Natura 2000.
Z powodu wysokich walorów przyrodniczych dobrze, że teren ten został objęty siecią Natura
2000 (PLH 280047). Obecnie teren torfowisk objęty jest także ochroną jako dwa użytki ekologiczne
„Sokolica” (1996 r., 3,33 ha) i „Spurgle” 1996 r., 3,63 ha).
Obszar pierwszego torfowiska narażony jest na ciągły odpływ wody gruntowej będącej
wynikiem prowadzonych w okolicy prac melioracyjnych. Z tego powodu szata roślinna torfowiska
jest uboższa. Obrzeża kopuły torfowiska porośnięte są olszą szarą (Alnus incana), olszą czarną (Alnus
glutinosa), jesionem wyniosłym (Fraxinus excelsior), bzem czarnym (Sambucus nigra) i wierzbą
szarą (Salix cinerea). Na bzie występującym w obszarze torfowiska stwierdzono po raz pierwszy
w północnej Polsce obecność grzyba – ucho bzowe (Hirneola auricula-judae). Na kopule występuje
również źródliskowy zbiornik wodny (pow. ok. 3m2) otoczony on jest kępami turzycy prosowej
(Carex paniculata), która przechodzi w szuwar turzycy błotnej (Carex acutiformis) i szuwar
trzcinowy. W zbiorniku wodnym występują gatunki charakterystyczne źródliskowych fitocenoz rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech żebrowiec paprociowy
(Cratoneuron filicium).
Drugie z torfowisk ma bardzo interesującą stratygrafię z występowaniem pokładów tufu
wapiennego i rekordową miąższość utworów źródliskowych do 16 m. Głównym siedliskiem na tym
torfowisku są źródliskowe lasy olszowe na niżu (kod 91E0-4) (Cardamino-Alnetum glutinosae) oraz
punktowo petryfikujące źródła z utworami tufowymi (kod 7220). W źródliskowym lesie licznie
występują: porzeczka czarna (Ribes nigrum), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus) i chmiel zwyczajny
(Humulus lupulus). Występują też płaty szuwaru trzcinowego (Phragmitetum australis), turzycowiska
turzycy prosowej (Caricetum paniculatae) oraz źródliskowe zbiorowisko (Cardamine amaraChrysosplenium alternifolium). Z rzadszych gatunków roślin objętych ochroną występują m.in.:
kruszczyk błotny (Epipactis palustris), listera jajowata (Listera ovata), jaskier wielki (Ranunculus
lingua), oraz rzadko występujące: bniec czerwony (Melandrium rubrum), trędownik skrzydlaty
(Scrophularia umbrosa), rzeżucha gorzka typowa (Cardamine amara subsp. amara) oraz mech
żebrowiec paprociowy (Cratoneuron filicinum).
21
2.2.2
Obszary Chronionego Krajobrazu
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny
Obszar ochronny zajmujący dolinę Łyny. Na terenie gminy Bartoszyce rozgałęzia się
obejmując ochrona również dolinę rzeki Pisy oraz zlewnię jeziora Kinkajmskiego. Obszar chroniony
ze względu na malowniczy krajobraz doliny Łyny oraz pełnienie funkcji korytarza migracyjnego. Na
tym obszarze Łyna płynie wąską i głęboką doliną o malowniczym wygładzie. Rzeka często meandruje
tworząc miejscami osuwiska.
Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy
Na terenie gminy Bartoszyce znajduje się północna część obszaru ochrony. Obejmuje
w większości tereny leśne będące terenami źródliskowymi rzeki Elmy oraz Bezledy. Wysoki walor
krajobrazowy ze względu na obszary będące mozaiką na granicy rolno- leśnej. Kompleksy leśne
stanowią miejsce ostoi wielu rzadkich gatunków, a zwłaszcza ptaków. Obszar pełni dodatkowo
funkcje korytarza ekologicznego o znaczeniu lokalnym.
Na terenie ww. obszarów ustanowiono szereg wytycznych dotyczących min:
- prowadzenia ochrony czynnej terenów leśnych,
- prowadzenia ochrony czynnej terenów nieleśnych,
- prowadzenia czynnej ochrony ekosystemów wodnych,
2.2.3
Użytki ekologiczne
Część najwartościowszych pod względem przyrodniczym torfowisk występujących na
obszarze gminy Bartoszyce zostało objętych ochroną jako użytki ekologiczne. Torfowisko
źródliskowe „Spurgle” oraz „Sokolica” zostały objęte dodatkową ochroną jako Specjalny Obszar
Ochrony Siedlisk Natura 2000 (PLH 280047) (opis obu torfowisk we wcześniejszej części
opracowania).
Dodatkowo ochroną jako użytek ekologiczny objęto dwa torfowiska z rzadkimi gatunkami
roślin torfowiskowych.- „Rosiczka koło Węgoryt” –(0,38 ha) oraz „Rosiczka koło Żydowa” –
(0,95 ha).Oba torfowiska wchodzą w skład w obszarów leśnych i otoczone są szeroka otuliną
roślinności leśnej. Wyznaczone ze względu na bogaty skład florystyczny charakteryzujący torfowiska.
2.2.4
Pomniki przyrody
Na obszarze gminy znajduje się 60 pomników przyrody. Znacząca większość z nich to drzewa
o imponujących rozmiarach: dąb szypułkowy, lipa drobnolistna, modrzew europejski, buk pospolity,
daglezja zielona, brzoza brodawkowa. Ponadto pomnikiem przyrody jest aleja lipowa w Łęgu oraz
22
głaz granitowy w Ciemnej Woli. Wykaz wszystkich pomników przyrody znajduje się z Załączniku
1 niniejszej prognozy.
2.2.5
Sieć ECONET
Na obszarze gminy Bartoszyce znajduje się korytarz ECONET– PL o znaczeniu krajowym
biegnący wzdłuż doliny Łyny. Jest to ważny korytarz ze względów przyrodniczych i krajobrazowych
pozwalający na migrację zwierząt wzdłuż doliny rzeki. Dodatkowo występują tu również korytarze
o znaczeniu lokalnym związane zwłaszcza z dopływami Łyny. Korytarze te pełnią ważną rolę
w utrzymaniu równowagi przyrodniczej nie tylko na poziomie lokalnym, ale i krajowym. Pozwalając
na swobodną wymianę puli genowej miedzy populacjami oddzielonymi od siebie. Dzięki temu
wzbogacana jest różnorodność genetyczna populacji. Sieć ECONET pozwala również na migrację
gatunków niewystępujących dotychczas na obszarze gminy wzbogacając różnorodność na poziomie
gatunkowym.
2.2.6
Zielone Płuca Polski
Obszar całej gminy jest objęty porozumieniem działań na rzecz ekorozwoju Zielone Płuca
Polski. Podstawą powołania obszaru były jedne z najcenniejszych w kraju i Europie systemy
ekologiczne. Ze względu na problematykę realizacji wspólnych przedsięwzięć umowną granicę
zewnętrzną stanowią granice administracyjne gmin. Teren ten jest unikatowy i trzeba go chronić,
ale także umiejętnie wykorzystywać w ramach marketingu terytorialnego. Zielone Płuca Polski
są unikatowym obszarem, którego marka rozpoznawana jest w całym kraju.
2.2.7
Lasy Ochronne
Na podstawie Ustawy z dnia 28 września,1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 z późn. zm.),
wyznaczone zostały lasy pełniące funkcje glebochronne oraz wodochronne. Są to lasy pełniące
specjalne funkcje związane z ochroną gleby oraz wód m. in.:
•
chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują osuwanie się
•
ziemi, obrywanie się skał lub lawin,
chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki
•
hydrologiczne w zlewni oraz na obszarach wododziałów,
ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,
Dodatkowo na obszarze lasów wyznaczono lasy HCVF (High Conservation Value Forests) na
obszarach, których prowadzona jest gospodarka leśna na specjalnych zasadach. Wśród lasów HCVF
wyznaczono następujące kategorie:
23
•
•
•
•
•
•
•
2.2.8
lasy w rezerwatach,
lasy w parkach krajobrazowych,
lasy będące ostojami zarażonych i ginących gatunków,
kompleksy leśne odgrywające znaczącą rolę w krajobrazie,
obszary obejmujące skrajnie rzadkie, ginące lub zagrożone ekosystemy,
lasy wodochronne i glebochronne,
lasy kluczowe dla tożsamości kulturowej lokalnych społeczności.
Gleby chronione
nierolnicze lub nieleśne oraz zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz
i ruchów masowych ziemi. Ochrona powinna również uwzględniać ograniczanie zmian naturalnego
ukształtowania powierzchni ziemi. Dodatkowo ochrona gruntów rolnych polega na rekultywacji
i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze oraz zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako
naturalnych zbiorników wodny. Natomiast leśnych na przywracaniu wartości użytkowej gruntom,
które utraciły charakter gruntów leśnych wskutek działalności nieleśnej oraz poprawianiu ich wartości
użytkowej oraz zapobieganiu obniżania ich produkcyjności.
2.2.9 Zabytki i krajobraz kulturowy, objęty istniejącą dokumentacją w szczególności
rejestrem lub ewidencją zabytków
Gmina Bartoszyce jest bardzo bogata w obszary cenne pod względem kulturowym i zabytki.
Na obszarze gminy znajduje się wiele pałaców, zabudowań dworskich oraz założeń parkowych,
których część została już odrestaurowana i pełni funkcję turystyczną jako bazy noclegowe
i wypoczynkowe. Bogactwo tych elementów tworzy niesamowitą atmosferę lokalnych miejscowości
zwłaszcza położonych poza głównymi szlakami komunikacyjnymi.
24
Ryc. 2. Pałac w Osiece
Fot. P. Słuchocki
W granicach administracyjnych gminy Bartoszyce znajdują się zabytki nieruchome wpisanie
do rejestru Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie. W poniższej tabeli zostały
wymienione obiekty ujęte w tymże rejestrze, a ich lokalizacja przedstawiona na mapie znajdującej się
na końcu rozdziału.
Tab. 1. Rejestr zabytków nieruchomych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009r.
Lp. Miejscowość
1.
Obiekt
Data wpisu
Decyzja
A-1326
4 marca 1981
KL-II-5347-15/81
A-4118
8 czerwca 1999
-
A-1307/O
6 grudnia 1978
KL-II-5347/90/78
15 października
PSOZ-IZN-
1992
5340/205/92
13 kwietnia 1984
KL-II-5347/28/84
rejestru
BAJDYTY
PARK KRAJOBRAZOWY
2.
Nr
BAJDYTY
ZESPÓŁ FOLWARCZNY
(4 BUDYNKI)
3.
BAJDYTY
PARK
4.
BAJDYTY
ZESPÓŁ FOLWARCZNY
A-3397
(5 BUDYNKÓW)
5.
BIELINY
PARK DWORSKI
A-3588/O
25
6.
BIELINY
POWOZOWNIA
A-2771/O
23 grudnia 1983
-
7.
BORKI
PARK
A-3546/O
10 marca 1983
KL-II-5347/25/83
KOŚCIÓŁ /OB. RUINA/, WRAZ
A-761
8 lutego 1968
-
8.
BORKI
Z CMENTARZEM
PRZYKOŚCIELNYM
9.
10.
11.
12.
4/A/81 NR 5347-
CIEMNA WOLA
PARK KRAJOBRAZOWY
A-3514/O
4 marca 1981
DĘBIANY
PARK KRAJOBRAZOWY
A-3611/O
11 września 1984
KL-II-5347-76/84
A-3101
12 lutego 1991
PSOZ NR 309/91
A-1311/O
5 listopada 1981
KL-II-5347-48/81
GALINY
GALINY
13.
LEŚNICZÓWKA "CZARNY
LAS"
PARK
14/81
PAŁAC ŁĄCZNIE Z
GALINY
WYPOSAŻENIEM /KOMINEK,
KLATKA SCHODOWA,
A-57
22 października
1949
KL.IV-2-86/49
RESZTA MEBLI/ ORAZ PARK
14.
KOŚCIÓŁ WNIEBOWZIĘCIA
GALINY
NMP WRAZ Z CMENTARZEM
A-730
28 listopada 1967
-
PRZYKOŚCIELNYM
15.
GALINY
SPICHLERZ
A-727
28 listopada 1967
-
16.
GALINY
CZWORAKI
A-911
18 maja 1968
-
A-3900
20 czerwca 1996
17.
ZESPÓŁ FOLWARCZNY
GALINY
(8 BUDYNKÓW)
18.
GLITAJNY
19.
GLITAJNY
20.
ZAŁOŻENIE DWORSKO-
5340/114/96
A-4119
27 lipca 1999
PARKOWE
DWÓR
PSOZ-IZN-
A-2781/O
23 grudnia 1983
A-4226
14 stycznia 2003
48/A/83 NR KL-II5340-20/83
ZESPÓŁ DWORSKOJARKOWO
FOLWARCZNY
SOZ-118-IZN-53404/2002
(7 BUDYNKÓW)
21.
22.
KRAWCZYKI
PARK DWORSKI
A-3599/O
2 maja 1984
KROMARKI
PARK
A-1440/O
10 października
29/84/A NR KL-II5347/34/84
KL-II-5347-66/78
1978
23.
LUSINY
PARK, DWÓR Z PODJAZDEM
A-4233
2 września 2002
SOZ/IZN 5347-
26
199/02
24.
ŁABĘDNIK
PARK
A-3587/O
13 kwietnia 1984
-
25.
ŁABĘDNIK
KOŚCIÓŁ I KAPLICA
A-21
27 sierpnia 1949
KL.IV.2/42/49
A-726
28 listopada 1967
-
A-1949
10 października
KL-II-5347/78
GROEBENÓW
26.
ŁABĘDNIK
PAŁAC Z NAJBLIŻSZYM
OTOCZENIEM
27.
ŁĘG
PARK
1978
28.
ŁOJDY
PARK
A-1347
18 stycznia 1982
KL-II-5347-5/82
29.
ŁOJDY
PAŁAC, BUDYNEK
A-39
10 września 1949
KL.IV-2-76/49
ADMINISTRACYJNY I PARK
30.
MARKINY
PARK
A-3344
7 kwietnia 1992
-
31.
MARKINY
DOM
A-758
8 lutego 1968
-
32.
MOLWITY
PARK
A-1442/O
6 grudnia 1978
KL-II-5347-91/78
33.
OSIEKA
PARK
A-1454/O
31 stycznia 1979
KL-II-5347-5/79
34.
OSIEKA
PAŁAC
A-2783/O
23 grudnia 1983
KL-II-5340-21/83
35.
PARKOSZEWO
PAŁAC I PARK
A-1941
31 grudnia 1953
-
36.
PIERSELE
PARK KRAJOBRAZOWY
A-3529/O
11 listopada 1982
KL-II-5347/33/82
37.
PILWA
PAŁAC I PARK
A-40
10 września 1949
KL.IV.2/72/49
38.
PLĘSY
PARK
A-3532/O
11 sierpnia 1982
39.
RODNOWO
KOŚCIÓŁ MB SZKAPLERZNEJ
A-724
28 listopada 1967
-
A-4284
26 stycznia 2004
WUOZ-348-IZN-
WRAZ Z CMENTARZEM
PRZYKOŚCIELNYM
40.
SĘDŁAWKI
ZAŁOŻENIE DWORSKO PARKOWE
41.
SOKOLICA
KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. ANNY
5340-13/2004
A-127
28 września 1953
KL.IV.37C/31/53
WRAZ Z BAROKOWYM
WYPOSAŻENIEM WNĘTRZA
42.
TOLKO
PARK
A-1326/O
18 stycznia 1982
KL-II-5347-4/82
43.
TOLKO
PAŁAC
A-584
20 grudnia 1964
-
44.
TOLKO
SPICHLERZ
A-755
6 lutego 1968
-
45.
TRUTNOWO
DWÓR Z OTOCZENIEM
A-4286
29 stycznia 2004
WUOZ-396-IZN5340-16/2004
46.
WOJCIECHY
KOŚCIÓŁ ŚW ANDRZEJA
A-757
7 lutego 1968
-
BOBOLI WRAZ Z
CMENTARZEM
27
PRZYKOŚCIELNYM
47.
WOJTKOWO
DWÓR
A-3957
12 lutego 1997
PSOZ-IZN5340/133/97
48.
WYRĘBA
PARK
A-1268
15 grudnia 1978
KL-II-5347-98/78
Zgodnie z materiałami Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie, w rejestrze
Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków znajdują się również stanowiska archeologiczne.
Przedstawione zostały w tabeli poniżej, a ich lokalizacja zaprezentowana jest na mapie znajdującej się
na końcu rozdziału.
Tab. 2. Rejestr zabytków archeologicznych na terenie gminy Bartoszyce stan na 30.09.2009r.
Lp.
Miejscowość
1.
ARDAPY
BEZLEDY
2.
Obiekt
Nr rejestru
Data wpisu
GRODZISKO CYPLOWE
C-220
10 grudnia 1996
GRODZISKO
WCZESNOŚREDNIOWIECZNE,
PÓŁWYSPOWE
C-108
4 grudnia 1972
2.
DRAWA
GRODZISKO CYPLOWE
C-216
30 września 1996
3.
GALINY
GRODZISKO STOŻKOWE
C-222
18 grudnia 1996
GALINY
GRODZISKO CYPLOWE,
C-221
18 grudnia 1996
C-215
30 września 1996
GRODZISKO
C-217
17 października 1996
GRODZISKO STAROŻYTNE,
C-214
30 września 1996
4.
WIELOCZŁONOWE
GŁOMNO
5.
KURHAN STAROŻYTNY
WRAZ Z CMENTARZEM
NOWOŻYTNYM
6.
7.
WIRWILTY
WOLA
NIZINNE, STOŻKOWE
Zabytków istnieją obiekty wpisane do wojewódzkiej ewidencji zabytków. Gmina Bartoszyce nie
posiada Gminnej ewidencji zabytków oraz Programu opieki nad zabytkami. Wykaz zabytków
objętych Wojewódzką ewidencją przedstawiony został w Załączniku 2:
Na obszarze gminy Bartoszyce zlokalizowanych jest 226 stanowisk archeologicznych. Wykaz
stanowisk został umieszczony w poniższej tabeli, i przedstawiony w Załączniku 3 niniejszego
opracowania. Lokalizacja stanowisk archeologicznych przedstawiono na mapie poniżej.
28
29
GMINA BARTOSZYCE - PROGNOZA ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO DOTYCZĄCA STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA
PRZESTRZENNEGO
30
2.3 Zagrożenia środowiska naturalnego
2.3.1
Zanieczyszczenie powietrza
Na podstawie badań przedstawionych przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
w „Raporcie o stanie środowiska warmińsko- mazurskiego w 2008 r.” możemy stwierdzić, że stan
powierza w gminie Bartoszyce jest bardzo dobry. Najkorzystniejsza klasa A (stężenia zanieczyszczeń
nie
przekraczają
poziomów
dopuszczalnych,
poziomów
docelowych,
poziomów
celów
długoterminowych) występuje w każdej strefie województwa, co świadczy o wysokiej jakości
powietrza regionu. Powiązane jest to z niewielką ilością zakładów przemysłowych zlokalizowanych
na tym obszarze. Zanieczyszczenia powietrza na terenie gminy może mieć jedynie charakter
napływowy z innych regionów oraz w wyniku powstawania nowych zakładów mogących
zanieczyszczać atmosferę. Należy również zwrócić uwagę na niezakwalifikowanie na terenie całego
województwa żadnej strefy do kategorii C, dlatego niewymagane jest opracowanie Programu Ochrony
Powietrza (POP).
Jakość powietrza w sezonie grzewczym ulega znacznemu pogorszeniu. Spowodowane jest
to prawdopodobnie tzw. „niską emisją” pochodzącą głównie z indywidualnych systemów grzewczych
(pieców, małych kotłowni). Główną przyczyną zwiększenia emisji do atmosfery jest zapewne
stosowanie nieodpowiedniego materiału opałowego. Gdyby do ogrzewania domostw stosować gaz,
olej opałowy lub drewno zanieczyszczenia znacząco by się obniżyły.
Analizując zanieczyszczenie powietrza ze względu na ochronę roślin ważne jest również
zwrócenie uwagi na bardzo niskie zarówno stężenie dwutlenku azotu jak i dwutlenku siarki. W ocenie
uwzględnione zostały stężenia średnioroczne, uzyskane przez Instytut Badawczy Leśnictwa
w Warszawie. Badania dotyczące zanieczyszczenia powietrza na obszarach leśnych przeprowadzone
były w pięciu kompleksach leśnych w powiatach: działdowskim, olsztyńskim, mrągowskim,
ostródzkim, lidzbarskim oraz na stacji IOŚ w Diablej Górze. Dla pozostałych powiatów, których nie
dysponowano wynikami badań stężenia przyjęto na podstawie oszacowania oraz uwzględniono
ogólnie niski poziom emisji przemysłowych. Dodatkowo wykonano również na stacji w Diablej Górze
pomiar stężenia ozonu w okresie wegetacyjnym, którego wyniki mieściły się w klasie A.
31
2.3.2
Zanieczyszczenie wód
Badania jakości wód powierzchniowych na terenie gminy wykonywano na rzekach:
Łyna, Bezleda i Pisa Północna oraz na jeziorze Kinkajmskim.
Wg. „Raportu o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008 r.”
wyniki badań chlorofilu „a” we wszystkich badanych sześciu przekrojach wskazują na bardzo dobry
stan ekologiczny wód Łyny. Wskaźniki fizykochemiczne w większości spełniają wymogi I klasy.
Ogólny węgiel organiczny przekraczał normy II klasy powyżej Bartoszyc. Azot Kieldahla
we wszystkich punktach odpowiadał II klasie. W większości biegu rzeki stan ekologiczny rzeki można
określić jako dobry jedynie w Redykajnach oraz poniżej Dobrego Miasta i powyżej Bartoszyc jako
umiarkowany. Należy jednak zwrócić uwagę na stopniowa poprawę jakości wód Łyny, gdyż
w badaniach jakości wody przeprowadzonych w 2003r., zarówno przed jak i poniżej miasta
Bartoszyce woda nie odpowiadała normom. Jednym z największych punktowych źródeł
zanieczyszczeń rzeki Łyna jest oczyszczalnia w Bartoszycach, która kieruje bezpośrednio ponad 3400
m3/d ścieków oczyszczanych mechaniczno - biologicznie z chemiczną redukcją fosforu
(WIOŚ na podstawie informacji o korzystaniu ze środowiska).
W przypadku Pisy Północnej głównymi punktowymi źródłami zanieczyszczeń są
oczyszczalne mechaniczno-biologicznie ścieki odprowadzane przez oczyszczalnie w Bisztynku (210
m3/d) oraz w Łabędniku (ok. 70 m3). Mniejsze ilości ścieków pochodzą z miejscowości: Minty, Galiny
i Kosy. Badania przeprowadzone w dwóch przekrojach pomiarowo-kontrolnych: poniżej Połapyńskiej
Strugi oraz powyżej ujścia do Łyny wskazują na bardzo dobry stan ekologiczny. Składnikami
fizykochemicznymi obniżającymi jakość wody były poniżej Połapyńskiej Strugi tlen rozpuszczony
w wodzie, OWO, i azot azotanowy, a w dolnym przekroju- OWO, azot azotanowy i azot ogólny.
Pozostałe wskaźniki mieściły się w normach I –II klasy. Stan wody na badanym odcinku określono
jako umiarkowany. Również ta rzeka wykazuje tendencje do poprawy jakości wód, gdyż w 2003r.
określono jakość wody jako nieodpowiadającą normom.
W 2004 r. przeprowadzono badania jakości wód w jeziorze Kinkajmskim. Jakość wód
w zbiorniku była zła- nie odpowiadała normom. Jezioro było silnie zeutofizowane powodem tego
mogła być silna podatność zbiornika na degradację (III kategoria).
Dodatkowo należy pamiętać że część obszaru gminy leży w obszarze GZWP nr. 205
i zaleca się prowadzenie tam szeregu działań ochronnych polegających na ograniczaniu
zanieczyszczeń. Do najbardziej typowych ognisk zanieczyszczeń mogących zagrażać wodom
podziemnym zwłaszcza na obszarach zbiorników otwartych zaliczamy min.:
•
składowiska odpadów przemysłowych i komunalnych oraz dzikie wysypiska śmieci,
•
oczyszczalnie ścieków komunalnych i przemysłowych oraz system kanalizacji
sanitarnej, przemysłowej i burzowej,
32
•
szamba gromadzące nieczystości sanitarne zwłaszcza zgrupowane na większym
obszarze np. nieskanalizowane dzielnice miasta,
•
zrzuty nieoczyszczonych ścieków do gruntu lub wód powierzchniowych, wylewiska,
•
zanieczyszczone wody powierzchniowe,
•
zbiorniki paliw, rurociągi oraz urządzenia prowadzące dystrybucje paliw,
•
różnego rodzaju zakłady przemysłowe, hurtownie, magazyny, myjnie pojazdów
samochodowych,
•
szlaki komunikacyjne o dużym natężeniu ruchu oraz obszary o zwartej zabudowie,
•
duże fermy hodowlane oraz zanieczyszczenia wielkoobszarowe np. emisje pyłów
i gazów.
Kanalizacja sanitarna
Gmina Bartoszyce jest bardzo słabo skanalizowana, na jej terenie znajduje się osiem
oczyszczalni ścieków. Największa z oczyszczalni znajduje się Bezledach jej przepustowość wynosi
232m3/dobę. Druga co do wielkości oczyszczalnia znajduje się w miejscowości Tolko
o przepustowości 100 m3/dobę. Trzecia oczyszczalnia ścieków znajduje się w Łabędniku w formie
rowu cyrkulacyjnego. Pozostałe oczyszczalnie znajdują się w Pierselach, Kinkajmach, Wojtkowie,
Mintach. Zestawienie oczyszczalni na terenie gminy Bartoszyce wraz z ich przepustowością znajduje
się w tabeli poniżej. Do oczyszczalni odprowadzane są ścieki z budynków mieszkalnych
wielorodzinnych. Ścieki z pozostałych zabudowań gromadzone są w bezodpływowych zbiornikach,
skąd wywożone są do istniejących oczyszczalni lub na gminne wysypisko.
Tab. 3 Przepustowość oczyszczalni ścieków zlokalizowanych na terenie gminy Bartoszyce
Nazwa
oczyszczalni
Bezledy
Przepustowość
Qśr. 190
3
[m /dobę]
Tolko
Łabędnik
Bartoszyce
Qśr.
Qmax
Qśr. 4500-
100
100
5000
Wojtkowo
Qśr. 32,5
Piersele
Qśr.
16,2
Kinkajmy
Qśr. 60
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy w Bartoszycach.
33
Zaawansowanie rozwoju sieci kanalizacyjnej na terenie gminy można zaobserwować
na podstawie tabeli poniżej. Wynika z niej, że długość sieci kanalizacyjnej na przestrzeni ostatnich
8 lat uległa znacznemu wydłużeniu. Z 8,7 km w roku 2000 do 24,3 km w roku 2008. Znacznie wzrosła
również liczba ludności korzystająca z sieci kanalizacyjnej.
Tab. 4 Rozwój kanalizacji sanitarnej na terenie gminy Bartoszyce
Wyszczególnienie
kanalizacyjnej [km]
Ścieki
odprowadzone[dam3]
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
8,7
9,3
9,3
11,2
17,6
17,6
23,6
23,6
24,3
63,7
54,9
57,5
51,9
65,0
70,3
71,8
75,7
75,7
-
-
2 284
2 291
2 444
2 443
2 525
2 518
2 512
Ludność korzystająca
z sieci kanalizacyjnej
Ujęcia wody na terenie gminy Bartoszyce
W gminie Bartoszyce znajdują się 44 ujęcia wód głębinowych. Siedemnaście ujęć
obsługuje gminną sieć wodociągową. Woda jest poddawana uzdatnianiu, jednak w przypadku kilku
ujęć (niebędących własnością gminy) nie spełnia norm dla wody pitnej nawet po uzdatnieniu (przede
wszystkim ze względu na zawartość żelaza i manganu).
ustanowienie stref ochronnych na podstawie Rozporządzenia Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów
Naturalnych z dnia 5.11.1991 w sprawie zasad uznawania stref ochronnych źródeł i ujęć wody. Strefy
ochronne ustanawia się dla źródeł i ujęć wody służących do zbiorowego zaopatrywania ludności
w wodę. Wokół ujęć obsługujących gminną sieć wodociągową ustanowiono strefy ochrony
bezpośredniej.
34
Tab.5. Wykaz stref ochronnych wokół ujęć wody podziemnej
Nazwa ujęcia
Sokolica
Kinkajmy
Szwaruny
Szwaruny
Wyręba
Wojciechy
Łabędnik
Rodnowo
Skitno
Osieka
Bezledy
Rodzaj ujęcia
studnia nr 1
studnia nr 2
studnia
studnia nr 1 nr 2
studnia nr 3 i nr 4
studnia nr 2 nr 3
studnia nr 1 nr 2
Wymiar bezpośredniej strefy wokół ujęcia
wody podziemnej [m]
65x25x68x21
25x53x25x53
40x42
31x52
8
10
20x43
10
8
10
59x85x35x72x52
Źródło: UG w Bartoszycach
Teren ochrony bezpośredniej jest wykorzystywany do celów związanych wyłącznie
z eksploatacją ujęcia wody (zabronione użytkowanie w innych celach). Zagrożone zanieczyszczeniem
mogą być indywidualne ujęcia wody (studnie wiercone i kopane), poprzez prowadzenie niewłaściwej
gospodarki ściekowej. W związku z projektowaną modernizacja sieci wodociągowej (Program
funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie Bartoszyce 2009) w wyniku
modernizacji sieci ujęć wodnych planuje się pozostawienie 3 ujęć wodnych SUW Tolko, SUW
Bezledy i SUW Łabędnik. Zakończenie wykonania programu planuje się na rok 2017.
2.3.3
Zagrożenie powodzią
Zagrożenie powodziowe na terenie gminy Bartoszyce, generowane jest przede wszystkim
przez rzekę Łynę. Położenie gminy w zasięgu w/w rzeki wiąże się z ewentualnymi powodziami,
zlokalizowane są głównie wzdłuż rzek. Największe tereny zalewowe występują na wschód od
miejscowości Bartoszyce. Potencjalne niebezpieczeństwo powodzi nasila się w okresie występowania
pokrywy lodowej. A także w czasie spływu kry w ilości umożliwiającej tworzenie zatorów lodowych.
Początek zjawisk lodowych na Łynie ma miejsce w miesiącach listopad – grudzień a ich natężenie jest
notowane w lutym i marcu. W granicach gminy zidentyfikowane zostały obszary zagrożenia
powodziowego wodą 1% i 5% (woda 100 - i 20 – letnia) rzeki Łyny. Obszary te zostały wskazane na
mapie poniżej.
Ryc. 3. Obszary zalewowe Łyny na zachód od Bartoszyc
35
Ryc. 4. Obszary zalewowe Łyny na wschód od Bartoszyc
2.3.4
Gospodarka odpadami
Gospodarka odpadami w gminie Bartoszyce funkcjonuje w oparciu o międzygminne
składowisko odpadów w miejscowości Wysieka w gminie Bartoszyce, które jest zarządzane przez
36
Zakład Gospodarki Odpadami. Teren wszystkich działek składowiska to dz. nr 1/1 obr. Markiny i dz.
nr 11/2 obr. Duża Wola. Obecnie funkcjonująca niecka (dz. nr 1/1) zostanie na początku 2011r.
zamknięta. Od wiosny 2011 r. odpady będą składowane w nowo wybudowanej niecce.
Gmina Bartoszyce produkuje dwa podstawowe rodzaje odpadów: odpady komunalne oraz
odpady niebędące odpadami komunalnymi (odpady medyczne i weterynaryjne, odpady z oczyszczalni
ścieków, odpady przemysłowe, pozostałe odpady). Głównymi producentami odpadów komunalnych
są gospodarstwa domowe oraz dodatkowo inni wytwórcy. Odpady komunalne powstające na terenie
gminy Bartoszyce w większości nie należą do odpadów niebezpiecznych. Wszystkie produkowane
odpady komunalne zbierane są poprzez zbieranie odpadów komunalnych do pojemników ustawionych
przy posesjach. System pojemnikowy jest obowiązkowy dla wszystkich mieszkańców gminy, a także
dla instytucji i podmiotów gospodarczych.
Selektywna zbiórka odpadów na terenie gminy funkcjonuje jedynie w kilku miejscowościach.
Selektywnie zbierane są odpady tworzyw sztucznych. System selektywnej zbiórki odpadów jest
obsługiwany przez firmę zajmującą się zbieraniem odpadów komunalnych. Firma w całości finansuje
system zbiórki. Użytkownicy nie ponoszą odrębnych opłat. Selektywne gromadzenie odpadów przez
użytkowników nie jest również nagradzane finansowo przez firmę świadczącą usługi (identyczna
opłata dla korzystających i niekorzystających z selektywnej zbiórki). Głównymi producentami
opadów w gminie Bartoszyce są:
•
•
•
gospodarstwa domowe
zakłady produkcyjne
jednostki użyteczności publicznej
2.3.5
Degradacja gleb i zagrożenie erozją
Według przeprowadzonych przez WIOŚ badań dla obszaru powiatu, aż 81 % gleb posiada
charakter kwaśny 18 % obojętny i 1% zasadowy. Te same badanie wskazują na konieczność
przeprowadzenia wapnowania na 32% natomiast potrzebne i wskazane jest ono na 38% użytków
rolnych.
Należy zwrócić uwagę, że nadmierne zakwaszenie gleb jest podstawowym czynnikiem ich
degradacji chemicznej. Powoduje ono wzrost toksycznego dla roślin glinu i manganu oraz zubożenie
gleb w magnez. Dodatkowo doprowadza to do zachwiania równowagi jonowej w środowisku
glebowym. Negatywne skutki zakwaszenia gleby wpływają na produkcje roślinną dlatego też
wapnowanie powinno stać się priorytetem w proekologicznej produkcji rolnej. Racjonalne nawożenie
NPK i Mg powinno doprowadzić do optymalnego dla roślin odczynu gleby
37
Na obszarze gminy Bartoszyce zinwentaryzowano 45 osuwisk zlokalizowanych w dolinie
rzeki Łyny oraz jej dopływów. Zjawiska erozyjne związane są przede wszystkim z erozją wodną
spowodowaną wysokimi brzegami rzeki które ulęgają podmyciu. Dodatkowo zjawiska erozji gleb
powiązane są z denudacją odpływową. Dla całego dorzecza Łyny określono wskaźnik denudacji
odpływowej 5,1- 10 ton/ km2.
2.3.6
Hałas
Na obszarze gminy Bartoszyce Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w 2004r.
prowadził w ramach monitoringu hałasu drogowego kontrole w miejscowości Bezledy przy drodze
Nr 51. Badania wykonano zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2002r.
w sprawie wartości progowych poziomu hałasu (Dz. U. Nr8, poz. 81) oraz Rozporządzeniu Ministra
Środowiska z dnia 14.06.2007 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku
(Dz. U. Nr 120, poz. 1826). Wartości progowe poziomów hałasu dla terenów mieszkalnych wynosi
75 dB, zaś przy szkołach – 65 dB (teren zabudowy związanej ze stałym lub czasowym pobytem dzieci
lub młodzieży). Przebadano odcinek drogi o długości 1 km na którym w odległości 20 metrów
znajdowały się budynki narażone (min. szkoła podstawowa i gimnazjum). Według skali uciążliwości
hałasu ustalonej prze Państwowy Zakład Higieny, wyniki pomiarów dowodzą, że na dużą uciążliwość
hałasu narażone są osoby przebywające w budynkach usytuowanych przy drogach prowadzących do
punktu granicznego. Natężenie ruchu w Bezledach wynosi 158 pojazdów na godzinę w tym
23 pojazdy ciężarowe.
W wyniku przeprowadzonego raportu „Badanie uciążliwości akustycznej i placu ćwiczeń
ogniowych” wykazano, że dla działek: 72 (strefa A), 4 i 65 (strefa B)
- obręb Połęcze hałas
emitowany do środowiska podczas eksploatacji strzelnicy przekracza dopuszczalne równoważne
poziomy dźwięku na terenach chronionych akustycznie i w związku z tym zabudowa mieszkaniowa
na tych terenach jest niewskazana.
Przypuszcza się że na podstawie przeprowadzonych badań na obszarze gminy Bartoszyce lokalnie
mogą wystąpić problemy przekroczenia poziomów progowych hałasu. Jednak wymaga
to dodatkowych badań natężenia hałasu. Wszystkie ciągi komunikacyjne gminy poza drogami
krajowymi maja średnie i niskie nasilenie ruchu, zatem hałas komunikacyjny nie stanowi zagrożenia.
Zagrożenie hałasem przemysłowym występuje jedynie w pobliżu największych zakładów
przemysłowych. Jednak są one lokalizowane poza terenami zabudowy mieszkaniowej, przez
to niwelują swoją uciążliwość.
2.3.7
Promieniowanie elektromagnetyczne
38
W roku 2009 przeprowadzono badania PEM na terenie Bartoszyc i Bezled. Zakres badań
obejmował pomiary natężeń składowej elektrycznej pola elektromagnetycznego o przedziale
częstotliwości co najmniej od 3 MHz do 3000 MHz.
W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że w żadnym z punktów pomiarowych nie
stwierdzono przekroczenia wartości dopuszczalnej określonej w rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 30 października 2003 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych
w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dopuszczalny poziom
częstotliwości pól elektromagnetycznych wynosi 7 V/m dla badanych częstotliwości. Wszystkie
zmierzone wartości składowej elektrycznej pól elektromagnetycznych kształtowały się na niskim
poziomie.
Teren gminy pokryty jest siecią linii elektroenergetycznych 110 oraz 15 kV. Dodatkowo
z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii elektrycznej na użytek przyłączania nowych
odbiorców, konieczne będzie wybudowanie na terenie gminy nowych linii elektroenergetycznych
110 kV oraz 15 kV, rozbudowy istniejącej stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce,
budowa nowych stacji elektroenergetycznych15/0,4 kV wraz z wykonaniem powiązań funkcjonalnych
z istniejącymi i projektowanymi liniami.
2.4 Przemiany środowiska
Środowisko przyrodnicze pod wpływem pewnych czynników ulega przemianie. Przemiana
i jej tempo w głównej mierze uzależnione jest od odporności środowiska na dany czynnik.
W zależności od rodzaju czynnika proces przemiany może przebiegać wolniej lub szybciej.
Środowisko o wysokiej odporności może w wyniku regeneracji powrócić do stanu pierwotnego
samoczynnie jeżeli czynnik zostanie wyeliminowany, a środowisko nie przekroczyło jeszcze wartości
progowej zakłóceń.
Wysoka zdolność do regeneracji mają komponenty biologiczne, a spośród abiotycznych
jedynie– hydrosfera i klimat. Pozostała część komponentów środowiska nie posiada zdolności
regeneracyjnych. Biologiczne komponenty regenerują się szczególnie poprzez sukcesje oraz migrację
innych gatunków. Dlatego ważne jest zachowanie zdolności do odtwarzania się środowiska.
Do działalności negatywnej związanej z przekształceniami antropogenicznych możemy
zaliczyć:
- degradację, czyli przesunięcie systemu na niższy poziom termodynamiczno informacyjny,
- degenerację, czyli rozpad zależności wewnętrznych między składnikami systemu,
co powoduje zanik mechanizmów stabilizujących,
39
- dysfunkcję, czyli zmianę (najczęściej uproszczenie) sposobu przepływu materii i energii bez
wyraźnych zmian struktury,
- dekompozycję, czyli zmianę struktury, składu i relacji ilościowych między składowymi
systemu.
Działalność człowieka może nieść za sobą różnego rodzaju oddziaływania środowiskowe.
Ze względu na ich charakter można podzielić je następująco:
•
•
•
•
•
ze względu na zasięg przestrzenny (punktowy, liniowy i powierzchniowy),
ze względu na czas oddziaływania (długo i krótkoterminowe),
ze względu na częstotliwość (długo- i krótkoterminowe),
ze względu na skalę (lokalne, regionalne, globalne),
ze względu na charakter (skumulowane, synergiczne, przypadkowe, odwracalne lub
nieodwracalne),
2.4.1 Potencjalne zmiany stanu środowiska w przypadku braku realizacji projektu
W przypadku braku realizacji Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy
Bartoszyce środowisko naturalne nie pozostanie na obecnym poziomie. Obszar gminy ciągle będzie
podlegał działaniu zarówno procesów naturalnych, jak i antropogenicznych. Studium ukierunkowuje
wszystkie działania związane z działalnością człowieka i tworzy ład przestrzenny na terenie gminy.
Zaniechanie postanowień studium zwłaszcza w zakresie gospodarki wodno-ściekowej może
przyczynić się do pogorszenia jakości środowiska oraz spadku poziomu życia mieszkańców.
Szereg kierunków rozwoju zaproponowanych przez Studium jest niezbędnych do realizacji z uwagi na
dalszy rozwój gminy. Jednocześnie kierunki rozwoju nie naruszają równowagi środowiska oraz w
niskim stopniu ingerują w stan istniejącego środowiska. Szereg zmian zaproponowanych w Studium
wynika z potrzeb inwestycyjnych mieszkańców gminy i polega na rozszerzeniu trenów zabudowy
mieszkaniowo –usługowej o dalsze tereny, rozwój inwestycji w odnawialne źródła energii, budowa
lądowisk, budowa, przebudowa i rozbudowa systemów komunikacyjnych i infrastuktury technicznej.
Niezrealizowanie inwestycji komunikacyjnych polegających na przebudowie i budowie nowych
ciągów komunikacyjnych spowoduje pogorszenie się klimatu akustycznego poprzez nasilający się
ruch.
40
2.4.2 Istniejące problemy ochrony środowiska
Problemami związanymi z ochroną środowiska na terenach Europejskiej Sieci Natura 2000 są
ograniczenia związane z gospodarczym wykorzystaniem terenu. Należą do nich ograniczenia
dotyczące możliwości:
- zagospodarowanie terenów zalewowych w dolinach rzecznych,
- lokalizacja nowej zabudowy, w szczególności obiektami mogącymi znacząco oddziaływać
na środowisko,
- lokalizacja lądowiska w strefie A
- dopuszczenie realizacji sieci i urządzeń infrastruktury technicznej,
- możliwość budowy i przebudowy dróg publicznych,
- regulacje rzek i cieków,
- budowa obiektów małej retencji i wykorzystywanie energii odnawialnej,
- możliwość pozyskiwania kopalin.
Ważne jest aby mimo wynikających problemów obszary te pełniły przede wszystkim funkcje
przyrodnicze dla jakich zostały powołane, a przytoczone powyżej zagadnienia realizowane były
z poszanowaniem form ochrony przyrody. Należy pamiętać również o realizacji działań związanych
z istniejącymi już zagrożeniami oraz o poprawie warunków środowiskowych na omawianych
obszarach. Priorytetem jest odpowiednia ochrona biotopu jako podstawowego czynnika kształtującego
chronioną biocenozę. Poniżej wymieniono zagrożenia dla obszarów chronionych wynikające
z nieodpowiedniej realizacji zadań ochronnych.
Ostoja warmińska
Najważniejszym zagrożeniem dla istniejącej ostoi jest zaniechanie ekstensywnego systemu
użytkowania ziemi, oraz zarastanie łąk, torfowisk i innych terenów otwartych i cennych przyrodniczo.
Rozwój rolnictwa intensywnego, na niektórych obszarach, związanego z daleko idącą unifikacją
krajobrazu rolniczego (zasypywanie niewielkich zbiorników wodnych i torfowisk) powodującą utratę
wielu siedlisk, zwłaszcza podmokłych będących miejscem bytowania i rozrodu cennych gatunków
ptactwa wodno- błotnego. Dużym zagrożeniem może stać się również zmniejszanie liczby miedz oraz
remiz śródpolnych będących naturalnym miejscem schronienia i rozrodu ptactwa szczególnie
śródpolnego. Innym poważnym niebezpieczeństwem jest zmniejszanie się powierzchni terenów
otwartych w wyniku zarastania roślinnością drzewiastą nieużytków porolnych. Negatywny wpły na
Ostoję Warmińską może również mieć budowa lądowiska oraz przebudowa dróg i budowa sieci
41
uzbrojenia terenu na etapie budowy. Po zakończeniu budowy inwestycje te nie będą wywierały
negatywnego wpływu na ekosystem. Wręcz przeciwnie niektóre z nich np. sieć kanalizacyjna,
przyczynią się do jego poprawy.
Głównym zagrożeniem ze strony działalności człowieka jaka może wpłynąć siedlisko jest
zmiana stosunków wodnych. Szczególnie należy zwrócić tu uwagę na nadmierny pobór wód
artezyjskich. Regionalne i lokalne zmiany hydrologiczne mogą doprowadzić do zubożenia składu
gatunkowego o gatunki najcenniejsze i zakłócić funkcjonowanie całej fitocenozy. Pamiętać również
należy o zagrożeniach antropogenicznych jakim może podlegać torfowisko: wypalanie szuwaru oraz
wycinka drzew na torfowisku kopułowym.
Obszary Chronionego Krajobrazu
Na terenie gminy znajdują się dwa OCHK. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej
Łyny powołany rozporządzeniem Nr 162 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 19 grudnia 2008
r. w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej Łyny (Dz. Urz. Woj. War.- Maz.
Nr 201, poz. 3154).oraz Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy powołany rozporządzeniem
Nr 142 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 12 listopada 2008 r. w sprawie Obszaru
Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy (Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 178, poz. 2624).
Na terenach wymienionych powyżej Obszarów Chronionego Krajobrazu wprowadzono
przytoczonymi powyżej rozporządzeniami szereg ustaleń dotyczących czynnej ochrony ekosystemów,
leśnych, nieleśnych, wodnych oraz obowiązujących zakazów.
Użytki ekologiczne
Obszar gminy zajmują cztery użytki ekologiczne powołane następującymi rozporządzeniami:
•
Rozporządzenie Nr 86 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia 30 lipca 2009 r.
w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka koło Węgoryt"
•
(Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 105, poz. 1719),
w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Rosiczka koło Żydowa"
42
•
w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Sokolica"
•
w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego "Torfowisko źródliskowe Spurgle"
(Dz. Urz. Woj. War.- Maz. Nr 105, poz. 1677).
Zgodnie z przytoczonymi powyżej rozporządzeniami określone są zakazy obowiązujące na
obszarze każdego z nich. Na terenie użytku ekologicznego według ustawy o ochronie przyrody mogą
być wprowadzone następujące zakazy:
1) niszczenia, uszkadzania lub przekształcania obszaru;
2) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu
3) uszkadzania i zanieczyszczania gleby;
4) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody albo
racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;
5) likwidowania, zasypywania i przekształcania naturalnych zbiorników wodnych, starorzeczy oraz
obszarów wodno-błotnych;
6) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia użytkowanych gruntów rolnych;
7) zmiany sposobu użytkowania ziemi;
szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu;
9) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia nor, legowisk zwierzęcych oraz
tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności
związanych z racjonalną gospodarką rolną, leśną, rybacką i łowiecką;
10) zbioru, niszczenia, uszkadzania roślin i grzybów na obszarach użytków ekologicznych,
utworzonych w celu ochrony stanowisk, siedlisk lub ostoi roślin i grzybów chronionych;
11) umieszczania tablic reklamowych.
Przytoczone powyżej zakazy nie dotyczą:
1) prac wykonywanych na potrzeby ochrony przyrody po uzgodnieniu z organem ustanawiającym
daną formę ochrony przyrody;
2) realizacji inwestycji celu publicznego po uzgodnieniu z organem ustanawiającym daną formę
ochrony przyrody;
3) zadań z zakresu obronności kraju w przypadku zagrożenia bezpieczeństwa państwa;
4) likwidowania nagłych zagrożeń bezpieczeństwa powszechnego i prowadzenia akcji ratowniczych.
43
2.5 Stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem
Obszary objęte przewidywanym znaczącym oddziaływaniem związane są z rozwojem
społeczno-ekonomicznym obszaru gminy. Przejawia się on głównie w rozwoju infrastruktury
technicznej, która poprzez przekształcenie środowiska przyrodniczego wpływa na stan środowiska
gminy Bartoszyce. Główne obszary objęte występowaniem takich oddziaływań to:
•
•
tereny położone w obszarach planowanych inwestycji komunikacyjnych,
tereny inwestycji związanych z budową obiektów mających wpływ na krajobraz oraz
•
•
środowisko przyrodnicze,
tereny położone na obszarach planowanych inwestycji przemysłowych,
tereny przeznaczone pod zabudowę mieszkaniową.
Tereny podlegające znaczącemu oddziaływaniu na środowisko zostają wybite z równowagi
ekologicznej panującej wcześniej. Związane jest to z radykalnymi zmianami jakie niesie za sobą
projektowana inwestycja. Na tych obszarach dochodzi najczęściej do dekompozycji stanu środowiska
i sprowadzenia go na niższy stopień wiążąc się ze zmiana funkcjonowania całego ekosystemu. Ważne
jest niwelowanie wpływu omawianych przedsięwzięć na środowisko, a w przypadku ich wystąpienia
realnej kompensacji przyrodniczej w postaci innych działań.
Oddziaływania na środowisko przeprowadzanych
inwestycji
dotyczą
przekształceń
środowiska związanych z:
• przekształceniem powierzchni,
• wymiany i degradacji gruntów,
• zmian stosunków wodnych,
• zaburzeniach w procesie infiltracji,
• przecinaniem korytarzy ekologicznych.
Znaczącymi przedsięwzięciami są inwestycje drogowe. Oddziaływanie ich ma charakter
liniowy wzdłuż przebiegu trasy. Na terenie gminy Bartoszyce planowane są inwestycje drogowe
związane z modernizacja części dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych i gminnych jednak
największe zagrożenie dla środowiska niesie za sobą budowa obwodnicy miasta Bartoszyce jako
nowego elementu w istniejącym środowisku. Inwestycje na pozostałych obszarach komunikacyjnych
związane przede wszystkim z poprawą nawierzchni doprowadzą do zmniejszenia uciążliwości
akustycznej prowadząc do poprawy stanu środowiska.
Ustalenia Studium uwzględniają priorytetowe cele związane z ochroną środowiska
przyrodniczego. Projektowane inwestycje w żaden sposób nie narażają trwałości funkcjonowania
terenów cennych przyrodniczo. Nasilenie inwestycji zlokalizowane jest w bezpośrednim sąsiedztwie
przekształconych już antropogenicznie terenów miasta Bartoszyce oraz głównych ciągów
komunikacyjnych. Obszar gminy przecinają dwie inwestycje liniowe o przebiegu południowo północnym będące źródłem znaczącej emisji hałasu.
44
Planowane zagospodarowanie terenu w południowej części gminy uwzględniające
zlokalizowaniem farm wiatrowych (po wykonaniu szczegółowych analiz związanych z ich
usytuowaniem oraz wielkością) powinno ograniczyć negatywne oddziaływanie na środowisko.
Planowane inwestycje związane z budową elektrowni wodnych wymagają szczegółowych projektów
oraz szeregu analiz związanych z ich oddziaływaniem na środowisko, gdyz należą one do inwestycji
mogących znacząco oddziaływać na środowisko.. Przeznaczenie terenu pod budowę lądowiska wiąże
się z możliwością negatywnego wpływu na środowisko. Budowa lądowiska w zaplanowanym
wariancie nie powinna znacząco wpłynąć na jakość środowiska ze względu na niewielką wielkość
obiektu oraz przeznaczania go do obsługi niewielkiego ruchu lotniczego.
Odpowiednie przygotowanie tych inwestycji szczególnie pod względem zniwelowania
potencjalnego zagrożenia dla środowiska jest podstawowym warunkiem ich realizacji. Zaleca się
również przeprowadzenie na etapie tworzenia planów miejscowych przeprowadzenie analiz
oddziaływania na środowisko projektów: elektrowni wiatrowych, wodnych, budowy lądowisk oraz
sposobów zagospodarowania mogących znacząco wpłynąć na środowisko.
2.5.1 Inwestycje drogowe i kolejowe
Sieć drogowa gminy Bartoszyce składa się z dwóch dróg krajowych przecinających teren
gminy z południa na północ stanowiąc jednocześnie połączenie gminy z Obwodem Kaliningradzkim.
Na terenie gminy znajduje się również przejście graniczne obsługujące ruch samochodów
ciężarowych i osobowych. Droga krajowa numer 51 biegnie od Granicy Państwa przez Bezledy –
Bartoszyce – Olsztyn – do Olsztynka. Natomiast droga numer 57 prowadzi z Bartoszyc przez Plęsy,
Bisztynek, Biskupiec, Dźwierzuty, Szczytno, Wielbark, Chorzele, Rembielin, Przasnysz do Makowa
Mazowieckiego. Obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Odział w Olsztynie jest
w trakcie opracowywania „Studium techniczno – ekonomicznego-środowiskowego nowego przebiegu
drogi krajowej nr 51 w m. Bartoszyce - Etap II”
Przez teren gminy Bartoszyce przebiegają również trzy drogi wojewódzkie, oraz sieć 24 dróg
powiatowych, administrowane przez Zarząd Dróg Powiatowych w Dąbrowie k/Bartoszyc. Dodatkowo
siec dróg uzupełniona jest wiele mniejszych dróg gminnych.
•
- Bartoszyce - Głomno (stacja przeładunkowa) - Granica Państwa, obsługujące ruch towarowy
•
na przejściu granicznym w Bezledach,
- Bartoszyce – Korsze, obsługujące ruch towarowy, obecnie nieczynna.
45
Długość pierwszej z linii kolejowych na terenie gminy Bartoszyce wynosi 15,639 km zaś drugiej
9,46 km. Z dniem 1 lipca 2002 r. z powodu nierentowności trasy zawieszone zostało połączenie
osobowe Bartoszyce – Korsze. Wraz z jego zamknięciem gmina pozostała bez żadnego osobowego
połączenia kolejowego.
Rozbudowa drogi nr 51
Planowanym przedsięwzięciem stanowiącym potencjalne zagrożenie dla środowiska
naturalnego związane jest z planowaną budową obwodnicy miasta Bartoszyce w ciągu drogi krajowej
nr 51. GDDKiA O/Olsztyn podał, że inwestycja – niezależnie od wybranego wariantu – będzie
realizowana w latach od 2013 do 2015, z oddaniem do użytku w roku 2015. Obecnie w opracowaniu
jest „Studium techniczno- ekonomiczno- środowiskowe nowego przebiegu drogi krajowej nr 51
w m. Bartoszyce – Etap II” wraz z uzyskaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach.
W/w opracowaniu zostanie określony ślad nowej trasy obwodnicy z uzasadnieniem wyboru wariantu.
Uzyskanie decyzji planuje się na III kw. 2010 r. Wcześniej zakończony został Etap I STEŚ Budowy
Obwodnicy Bartoszyc w którym zaproponowane zostały cztery warianty budowy obwodnicy.
•
•
•
•
wariant 1 (wariant zachodni) – długość trasy obwodnicy 12,22 km
wariant 2 (wariant zachodni) – długość trasy obwodnicy 13,58 km
wariant 3 (wariant miejski) – długość trasy obwodnicy 15,01 km
wariant 4 (wariant wschodni) – długość trasy obwodnicy 18,92 km
W toku dalszych prac dwa warianty nie uzyskały pozytywnej rekomendacji Departamentu
Środowiska GDDKiA. Wariant 2 należy odrzucić z dalszych analiz ze względu na bezpośrednią
kolizję z wieloma cennymi przyrodniczo obszarami min: siedliskami „naturowymi”, oraz przebieg
przez obszar Natura 2000 „Ostoja Warmińska”. Dodatkowo wariant ten przecinał wodochronny
kompleks leśny oraz wiele cennych przyrodniczo stanowisk podmokłych z występującymi roślinami
chronionymi. Natomiast wariant 3 został odrzucony z powodu zbyt dużego oddziaływania
na mieszkańców Bartoszyc. Prognozowane są przekroczenia poziomów hałasu, oraz brak możliwości
spełnienia na tym odcinku wymagań klasy GP. Dodatkowo na etapie STEŚ II należy przeanalizować
możliwość korekty trasy wariantu 1 tak, aby omijała ona siedliska cenne przyrodniczo, szczególnie
siedlisko „naturowe” priorytetowe (91E0- 3 „lęg jesionowo- olszowy”).
Wszystkim czterem wariantom budowy obwodnicy przeprowadzono „Analizę środowiskową
wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51” zawierającą
kompleksową ocenę przebiegu wszystkich projektowanych wariantów obwodnicy. W dalszym etapie
prognozy skupimy się głównie na prognozie oddziaływania na środowisko wariantu 1 i 4 jako
najbardziej prawdopodobnego do realizacji.
Wariant 1:
46
W tym przebiegu prognozuje się znaczący wzrost liczby pojazdów z ok. 4500 poj./dobę
w 2010 roku do 7200-8100 poj./dobę w 2030 roku. W obszarze projektowanego wariantu droga
przecina Obszar Natura 2000 „Ostoja warmińska” oraz siedlisko „naturowe” „grąd subkonentalny”9170-2 i siedlisko o znaczeniu priorytetowym
– „niżowy łęg jesionowo olszowy”-
91E0- 3. Dodatkowo droga przecina dolinę Łyny objętej ochroną jako OCHK „Dolina dolnej Łyny”
jednocześnie przecinając dolinkę cieku dopływającego do Łyny na wysokości miejscowości Ardapy
Projektowana droga bezpośrednio przecina niewielkie, zdegradowane torfowisko wysokie z klasy
Oxycocco-Sphagnetea- 7120. Wariant ten koliduje również ze stanowiskami roślin chronionych
(porzeczka czarna, przylaszczka pospolita, kopytnik pospolity, wawrzynek wilczełyko, paprotka
zwyczajna, przytulia wonna, konwalia majowa) są to jednak gatunki pospolite na analizowanym
terenie w lasach. Projektowana inwestycja przecina również stanowiska fauny chronionej w ramach
sieci Natura 2000 następujących gatunków: dzierzba gąsiorek, bocian biały, kumak nizinny, bóbr,
wydra, jarzębatka, lerka, dzięcioł czarny.
Wariant 4
W tym przebiegu prognozuje się znaczący wzrost liczby pojazdów z ok. 4500 poj. /dobę
w 2010 roku do 6800-11200 poj./dobę w 2030 roku..Wariant ten również przecina Obszar Natura
2000 „Ostoja warmińska” (brak możliwości przeprowadzenia obwodnicy nieingerującej w obszar
chroniony) oraz siedlisko „naturowe” „grąd subkonentalny”- 9170-2. Planowany wariant przebiega
również blisko innego siedliska naturowego- „jezioro eutroficzne”- 3150- 1 Również ten wariant
przecina OCHK „Dolina Dolnej Łyny”. Wariant ten koliduje również ze stanowiskami roślin
chronionych (przylaszczka pospolita, konwalia majowa, kopytnik pospolity wawrzynek wilczełyko,
kalina koralowa, przytulia wonna) znajdują się one jednak w znaczącej odległości od osi jezdni.
Trasa tego wariantu przecina również stanowiska zwierząt chronionych w ramach sieci Natura 2000:
dzierzba gąsiorek, bocian biały, żuraw, lerka, dzięcioł czarny, kumak nizinny, zielonka, rybitwa
czarna, bąk, błotniak łąkowy.
W rejonie omawianego przedsięwzięcia dokonano również inwentaryzacji faunistycznej.
Stwierdzono osiem gatunków płazów: traszka zwyczajna, rzekotka, kumak nizinny ropucha szara,
żaba moczarowa, żaba trawna, żaba jeziorkowa, żaba wodna oraz 3 gatunki gadów: jaszczurka
zwinka, jaszczurka żyworodna, padalec. Zinwentaryzowano tu również 95 gatunków ptaków.
Poza omawianymi powyżej obszarami chronionymi oba warianty przebiegu obwodnicy nie wpływają
na inne obszary chronione.
47
Zmiana profilu geologicznego związana z wykonana niwelacja terenu może mieć wpływ
na lokalną zmianę głębokość wystąpienia zwierciadła wody gruntowej. Zmiany te mogą być
w bardziej niekorzystne dla terenów o najniższych rzędnych wysokościowych na niewielkich
odcinkach. Prowadzone prace niwelacyjne na obszarach z zalęgającymi utworami glinowymi mogą
mieć niekorzystny (zmniejszanie) lub korzystny (zwiększenie) wpływ na ochronę użytkowego
poziomu wodonośnego. W obu wariantach nastąpi kolizja głównie z gruntami III klasy bonitacji
jednak największa ich powierzchnia (93 ha) zostanie wyłączona z produkcji rolnej przy budowie
4 wariantu.
Analiza środowiskowa – Wariantów budowy (…) zwraca również uwagę na korytarze
migracyjne, które znajdują się w obrębie opracowania. Ważnym elementem jest zapewnienie
warunków swobodnej migracji płazów miedzy zbiornikami śródpolnymi (stworzenie przejść przez
drogę). Zachowania korytarza migracyjnego ptaków wzdłuż doliny Łyny. Oba warianty przebiegu
obwodnicy spowodują w takim samym stopniu fragmentację kompleksów leśnych.
Na podstawie obliczeń przeprowadzonych w „Analizie środowiskowej – Wariantów budowy
(…)” stwierdzono, że inwestycyjnego, w momencie oddawania do użytku będzie spełniała wszelkie
standardy czystości powietrza w otoczeniu drogi, niezależnie od skierowanego do realizacji wariantu
będą dotrzymane, zarówno nad drogą jak i w jej bezpośrednim otoczeniu. W przyszłości sytuacja
będzie się polepszać, a w przypadku wzrostu strumienia aut ilość zanieczyszczeń powinna się nie
zmieniać (stopniowe zmniejszanie emisji motoryzacyjnej ze strumienia pojazdów, jest większy niż
wzrost emisji spowodowany wzrostem strumienia pojazdów). W wyniku budowy obwodnicy
znacząco polepszy się jakość powietrza na terenie miasta Bartoszyce. Należy również zwrócić uwagę,
iż żaden z wariantów nie przewiduje wyburzeń ani wysiedleń.
W wyniku przeprowadzonych prognoz oddziaływania hałasu z rejonu przedsięwzięcia przy
realizacji wariantu 1- 8 posesji mieszkalnych zostanie narażonych na ponadnormatywne poziomy
hałasu natomiast w wariancie 4 - 14 posesji mieszkaniowych.
Inwestycja budowy obwodnicy nie przewiduje oddziaływania bezpośredniego na którekolwiek
z państw ościennych.
Autorzy przeprowadzonej „Analizy środowiskowej wariantów budowy obwodnicy
m. Bartoszyce w ciągu drogi krajowej nr 51”, sugerują, że do dalszych prac projektowych powinno
pozostawić się wariant 4 o najmniejszych przewidywanych skutkach negatywnych dla środowiska,
a jednocześnie popierany przez społeczeństwo. W wyniku przedstawionych powyżej materiałów
wariant 4 obwodnicy Bartoszyc jest najlepszy dla środowisk oraz społeczeństwa. Wiąże on swoim
przebieg większość dróg wojewódzkich biegnących do Bartoszyc ukierunkowując na jednym obszarze
znaczący strumień pojazdów.
48
Dodatkowo zalecane jest przeprowadzenie następujących działań mających zmniejszyć
negatywne oddziaływanie przedsięwzięcia na środowisko:
•
Ograniczenie do niezbędnego minimum wycinki drzew na terenach leśnych oraz poza
obszarem lasu; należy w maksymalnym stopniu zachować naturalną roślinność,
a ewentualną wycinkę roślinności drzewiastej i krzewiastej przeprowadzić w oparciu
•
o szczegółowe opracowanie z zakresu inwentaryzacji zieleni rzeczywistej,
Wprowadzenie nadzoru środowiskowego nad poszczególnymi etapami budowy –
polegającym na kontroli zachowania prawidłowości przeprowadzenia uciążliwych dla
•
środowiska prac (zalecenie dotyczy obszarów sieci Natura 2000).
Należy na etapie „Raportu OOS” rozpatrzyć zasadność i lokalizację projektowania
szczelnych systemów kanalizacji zbierającej "cieki deszczowe z korony przyszłej
drogi w zlewniach na obszarach szczególnie cennych oraz zaprojektować urządzenia
•
podczyszczające wody opadowe i roztopowe przed wlotami do rzeki i cieków,
W obrębie lub bliskim sąsiedztwie obszarów cennych przyrodniczo główne prace
ziemne (przemieszczenie ziemi, zagęszczanie gruntu) z użyciem cięż kiego sprzętu
(hałas, spaliny) – zaleca się wykonać - po sezonie lęgowym ptaków,
• Konieczność harmonizacji wyglądu drogi i konstrukcji inżynierskich z otoczeniem
winna być w przyszłości wpisana w przyszłości do decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia. Może być ona zaprojektowana przez
wchodzących w skład zespołu projektowego architektów krajobrazu, dla konkretnego,
wybranego do realizacji wariantu budowy nowej drogi, w oparciu o szczegółowe
mapy terenu, co zwłaszcza w przypadku obszaru korytarza biegnącego po terenie
chronionego krajobrazu wydaje się być konieczne,
• Sporządzenie opracowania projektującego przyszłe urządzenie podmiejskich terenów
•
zieleni(tu głównie w rejonie doliny rzeki Łyny),
Warto równie rozważyć dla kierowanego do realizacji w przyszłego wariantu
lokalizację punktów widokowych.
Modernizacja rozbudowa infrastruktury drogowej i kolejowej
W ramach zadań stanowiących inwestycje ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu
wojewódzkim, jakie zostały postawione w planie zagospodarowania przestrzennego województwa
warmińsko- mazurskiego przewidziano realizację:
- modernizacji drogi krajowej nr 57 do parametrów technicznych klasy G,
- modernizacje dróg wojewódzkich nr 512 i 592 do parametrów technicznych klasy G,
- modernizacja linii kolejowej II – rzędnej Korsze –Głomno,
- modernizacje linii o szerokim torze: Bartoszyce- Głomno- Kaliningrad,
- rozbudowa i modernizacja przejść granicznych Bezledy i Głomno,
49
Do zadań ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu powiatowym ujętych w Programie
Rozwoju Lokalnego Powiatu Bartoszyckiego na lata 2007- 2013 należą:
- przebudowa drogi powiatowej nr 26 wraz z częściową wymianą warstw ściernych.
Prowadzone
prace
modernizacyjne
będą
dotyczyć
obecnie
istniejących
sieci
komunikacyjnych.
2.5.2 Gazyfikacja





DN 200 odgałęzienie SRP Bartoszyce – odgałęzienie SRP Wiatrak, rok budowy 1994;
oraz zlokalizowane są dwie stacje redukcyjno-pomiarowe wysokiego ciśnienia:


Plan zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko-mazurskiego przewiduje
realizację inwestycji ponadlokalnych celów publicznych dotyczących budowy gazociągów
tranzytowych wysokiego ciśnienia: DN 200 Lidzbark Warmiński- Bartoszyce. DN 100 do Sępopola
z istniejącego gazociągu DN 200 Bartoszyce- Kętrzyn, Zarządca sieci nie przewiduje jednak realizacji
w/w gazociągów. W sporządzanej aktualizacji planu zagospodarowania przestrzennego województwa
warmińsko-mazurskiego w/w sieci nie będą uwzględnione
2.5.3 Budowa linii wysokiego napięcia
Z uwagi na konieczność zapewnienia dostaw energii elektrycznej na użytek przyłączy nowych
odbiorców niezbędne będzie wybudowanie nowych linii elektroenergetycznych 110 kV oraz 15 kV,
rozbudowa istniejącej stacji elektroenergetycznej 110/15 kV GPZ Bartoszyce, budowa nowych stacji
elektroenergetycznych 15/0,4 kV wraz z wykonaniem powiązań z istniejącymi liniami. Szczegółowa
lokalizacja stacji elektroenergetycznych i linii elektroenergetycznych zostanie ustalona na etapie
projektowania dokumentacji technicznej związanej z tymi działaniami. Należy również zwrócić
50
uwagę na budowę linii elektroenergetycznej 110 kV oraz pozostałej infrastruktury energetycznej
na potrzeby przyłącza siłowni wiatrowych.
2.5.4 Odnawialne źródła energii
Budowa farm wiatrowych
Głównym negatywnym aspektem funkcjonowania siłowni wiatrowych jest ich wpływ na
faunę (szczególnie awifaunę). Ze względu na realizowaną politykę zrównoważonego rozwoju, czyli
godzenia ze sobą aspektów ekologicznych, ekonomicznych i społecznych tego typu inwestycje muszą
uwzględniać ich wszystkie aspekty.
Obszary chronione jako pełniące priorytetowo funkcje ochronne (w kategoriach wartości dla
bioróżnorodności regionu jak i kraju) powinny być wyłączone z lokalizacji energetyki wiatrowej.
W piśmie z 2 marca 2007r. Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody kierowanym do WarmińskoMazurskiego Biura Planowania Przestrzennego w Olsztynie wypowiedział się w sprawie lokalizacji
energetyki wiatrowej na terenie województwa warmińsko- mazurskiego. Stwierdził on, że
„. Elektrownie wiatrowe oddziałują (…) na populacje ptaków lęgowych, mogąc powodować wysoką
śmiertelność gatunków, w szczególności dużych ptaków, gniazdujących w ich sąsiedztwie.
W szczególności należy wziąć pod uwagę fakt, że po zwolnieniu się miejsca w terytorium lęgowym
w wyniku śmierci osobników następuje rekrutacja nowych osobników z populacji nielęgowej
i ponowne zajęcie rewiru. Oznacza to, że rokrocznie turbiny mogą zabijać coraz to nowe osobniki
tego samego gatunku zajmujące ponownie to samo terytorium lęgowe. Do tego dochodzi śmiertelność
młodych, których para nie jest w stanie wyprowadzić. W związku z powyższym wpływ turbin na (…)
jedno terytorium lęgowe, może spowodować śmierć kilkudziesięciu osobników. Np. w wypadku orlika
krzykliwego jedna turbina przez okres np. 10 lat może spowodować śmierć do 20 dorosłych ptaków
i ok. 7 młodych. W województwie warmińsko-mazurskim, wzdłuż Zalewu Wiślanego przebiega jeden
z najważniejszych w Europie korytarzy migracyjnych ptaków, ciągnący się wzdłuż wybrzeża
morskiego od Gibraltaru do Zatoki Botnickiej (szlak iberyjsko-skandynawski).”
Pismo to zawiera również wytyczne, jakimi należy się kierować lokalizując elektrownie wiatrowe na
terenie całego województwa warmińsko- mazurskiego.
Elektrowni wiatrowych nie należy lokalizować:
• w obszarach objętych ochroną prawną, o których mowa w art. 6 cyt. ustawy o ochronie przyrody,
ze względu na ich wartość i znaczenie ekologiczne, z następującymi wyjątkami:
51
na terenach o niższym reżimie ochronnym – tj. na obszarach chronionego krajobrazu –
możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych turbin, w przypadku stwierdzenia braku
negatywnego oddziaływania na awifauny i krajobrazu,
możliwe jest dopuszczenie lokalizacji pojedynczych, małych (o mocy od 0,1 kW do 100
kW) turbin wiatrowych, o konstrukcji z pionową osią obrotu, lokalizowanych
w gospodarstwach domowych i wykorzystywanych na użytek własny wnioskodawcy,
w przypadku stwierdzenia braku negatywnego oddziaływania na awifaunę i krajobraz,
• obszary znajdujące się na tzw. Shadow List (potencjalne obszary Natura 2000) – do czasu
zatwierdzenia tych obszarów,
• strefy otaczające obszary Natura 2000 w pasie szerokości min. 500 m,
• na trasach migracyjnych ptaków,
tereny w promieniu 5 kilometrów od rezerwatów faunistycznych utworzonych z uwagi na
ochronę awifauny,
rozległe tereny łąkowo-bagienne stanowiące miejsca odpoczynkowe na trasach wędrówki;
• tereny w promieniu do 3 km od zwartych kompleksów leśnych oraz innych rejonów występowania
cennych gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, objętych ochroną w ramach
Dyrektywy Ptasiej,
• obszary tworzące osnowę ekologiczną województwa, wymagającą zachowania, tj.:
tereny podmokłe ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej i łąkowej na glebach
torfowych i mułowo-torfowych, charakteryzujące się przy tym niekorzystnymi warunkami
geotechnicznymi dla posadowienia obiektów (zwłaszcza torfowiska pojezierne, doliny
rzeczne),
kompleksy leśne,
cenne zbiorowiska roślinne poza lasami i bagnami, w tym murawy kserotermiczne,
wrzosowiska,
akweny wodne,
miejsca ważne dla ptaków – atrakcyjne żerowiska, trasy regularnych przelotów
wędrówkowych,
trasy regularnych dolotów na żerowiska i noc legowiska,
• obszary o wysokich walorach krajobrazowych, tj.:
krawędzie wysoczyznowe,
zespoły wnętrz krajobrazowych – zarówno zamkniętych, wydzielonych różnymi formami
terenowymi, jak i otwartych z widokami poza obręb wnętrza,
przedpola panoram, strefy osi widokowych i ciągów widokowych,
tereny projektowanych parków kulturowych,
52
• strefy ekspozycji krajobrazowej o szerokości do 3 km od głównych ciągów komunikacyjnych (drogi
krajowe, wojewódzkie, główne linie kolejowe)
• tereny korytarzy ekologicznych łączących europejską sieć Natura 2000,
• tereny występowania udokumentowanych złóż kopalin,
• tereny stanowisk archeologicznych,
• tereny w granicach administracyjnych miast, inne tereny zabudowane,
• tereny przeznaczone do użytkowania na cele inne niż energetyka wiatrowa,
• tereny o wysokiej wartości historycznej i kulturowej,
• tereny wyznaczone przez powierzchnie ograniczające lądowisk,
• tereny ochrony uzdrowiskowej,
• tereny kluczowe dla rekreacji i wypoczynku,
• tereny użytkowane na cele obronności,
• tereny planowanych inwestycji w rozwój turystyki.
W celu uniknięcia wielu sytuacji konfliktowych w realizacji zaleca się przeprowadzić wstępną analizę
wykonalności projektu realizacji elektrowni wiatrowych.
Dokument Studium dopuszcza możliwość lokalizowania odnawialnych źródeł energii
w południowej części gminy (strefa B, C) spełniając jednocześnie wszystkie powyższe założenia
związane z ich lokalizacją. Farmy wiatrakowe zlokalizowane będą na południe od miasta Bartoszyce
w krajobrazie rolniczym o niskich walorach krajobrazowych (pola uprawne) m. in. w obrębach
geodezyjnych: Kosy, Gromki Króle, Ciemna Wola, Węgoryty. Obszar ten nie jest objęty żadną formą
ochrony prawnej oraz nie występują tam cenne pod względem przyrodniczym obiekty. Lokalizacja
inwestycji powinna dodatkowo być poparta przeprowadzonymi wcześniej postępowaniami
środowiskowymi na mocy odrębnych ustaleń. Dotyczy to zwłaszcza otoczenia nowo powstałych
siłowni wiatrowych, których lokalizacje
powinny być
poprzedzone przeprowadzeniem analiz
określających wpływ inwestycji (z uwzględnieniem oddziaływań skumulowanych) na zasoby
przyrodnicze oraz walory krajobrazowe i kulturowe znajdujące się w zasięgu przedsięwzięcia, w tym
na
naturalne
zbiorowiska
roślinne,
faunę,
ze
szczególnym
uwzględnieniem
ornitofauny
i chiropterofauny we wszystkich okresach fenologicznych, włączajac w to sezonowe wędrówki
ptaków i miejsca ich żerowania, istniejące i projektowane formy ochrony przyrody, szlaki migracyjne
zwierząt oraz miejsca ich odpoczynku i żerowania, a w szczególności na obszar Natura 2000 Ostoja
Warmińska. Odpowiednio przeprowadzone postępowanie pod względem środowiskowym związane
z budową i eksploatacja farm wiatrowych powinno w znaczący sposób zniwelować negatywny wpływ
inwestycji na środowisko. Lokalizacja tego typu inwestycji w południowej części gminy może być
przykładem wdrażania koncepcji zrównoważonego rozwoju realizowanej przez projekt studium.
W strefie A natomiast, ze względu na licznie występujące obszary objęte ochroną prawną tj.: Obszar
53
Chronionego Krajobrazu rzeki Łyny, Obszar Chronionego Krajobrazu rzeki Elmy oraz obszar Natura
2000 „Ostoja warmińska” lokalizacja ferm wiatrowych jest niedopuszczalna.
Ryc. 5 Krajobraz w okolicy obszarów predysponowanych do lokalizacji elektrowni wiatrowych
Fot. P. Słuchocki
Budowa elektrowni wodnej
Budowa elektrowni wodnej na rzece Łynie jest potencjalnym źródłem energii odnawialnej
produkowanej na terenie gminy. Obecnie plany zagospodarowania przestrzennego gminy określają
potencjalne obszary do budowy elektrowni wodnych w Ardapach i Szylinie oba projekty określone
zostały jako inwestycje ponadlokalnych celów publicznych o znaczeniu publicznym i zostały
umieszczone w planie zagospodarowania przestrzennego województwa warmińsko- mazurskiego.
Studium w zakresie budowy elektrowni wodnych na rzece Łynie przenosi jedynie wcześniejsze zapisy
planów miejscowych jednocześnie nie proponując nowych obszarów pod tego typu inwestycje.
Budowa elektrowni wodnych wiąże się z powstaniem terenów zalewowych wzdłuż doliny
Łyny powyżej obszarów projektowanych zapór. Zbocza doliny Łyny są strome, więc w sposób
naturalny ograniczają obszar terenów zalewowych. Większość terenów zalewowych zajmują użytki
rolne oraz lasy. Zalany obszar podlegał będzie nieodwracalnym zmianom. W wyniku realizacji
przedsięwzięcia dojdzie do częściowego przerwania korytarza ekologicznego wzdłuż Łyny oraz
54
zablokowana zostanie możliwość realizacji form rekreacji związanych ze spływami kajakowymi.
Jednak powstanie nowych zbiorników wodnych może podnieść rangę tych obszarów, jako miejsc
rekreacji oraz miejsc odpoczynku dla ptaków migrujących w czasie przelotów.
Przedsięwzięcie to musi zostać poddane oddzielnej analizie na etapie projektowym, gdzie
będzie można dokładnie przeanalizować zakres zmian w środowisku powstałych wskutek jego
realizacji. Dodatkowo będzie można określić czy budowa zapór będzie przedsięwzięciem znacząco
oddziaływującym na środowisko.
Uprawa rośliny energetycznych
Teren gminy jako obszar typowo rolniczy stwarza możliwości produkcji roślin
energetycznych. W związku z coraz większym zainteresowaniem się społeczeństwa nowymi źródłami
energii spodziewać się można zakładanie gospodarstw rolnych specjalizujących się w produkcji tego
typu produktów. Głównymi gatunkami energetycznymi jest wierzba energetyczna oraz rzepak.
Studium dopuszcza zakładanie upraw gatunków energetycznych na terenie gminy.
2.5.5
Zagrożenie awariami przemysłowymi
W prowadzonym przez WIOŚ rejestrze „Potencjalnych Sprawców Poważnych Awarii” w roku
2008 nie była zarejestrowana żadna firma z obszaru gminy Bartoszyce zaliczana do „Zakładów
o Dużym Ryzyku” i „Zakłady Zwiększonego Ryzyka”. Natomiast do zakładów zakwalifikowanych,
jako mogących spowodować poważną awarię przemysłową należą stacje paliw. Z uwagi na nasilony
ruch drogowy na drogach krajowych numer 51 i 57 oraz transport kolejowy istnieje możliwość
wystąpienia zdarzeń o charakterze poważnych awarii związanych z przewozem substancji
chemicznych i ropopochodnych pojazdami kołowymi i szynowymi.
2.6 Cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym
Cele ochrony środowiska na szczeblu wspólnotowym określone zostały ustanowione przez
Unię Europejską w Szóstym Programie Działania na rzecz Środowiska ( 6th European Action Plan–
EAP) przyjętym w 2002 r. Program ten stanowi nową strategię środowiskową „Środowisko 2010:
Nasza przyszłość, nasz wybór” określa cztery główne sfery działań:
1. Zmiany klimatyczne
2. Ochrona przyrody i bioróżnorodności
3. Środowisko naturalne i zdrowie
55
4. Zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych i gospodarka odpadami
Działania mają na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, wspierania praktyk
i działań ekologicznych w przemyśle, wspieranie efektywności energetycznej, ochrona i odtwarzanie
ekosystemów,
powstrzymanie
procesów
utraty
bioróżnorodności,
ograniczanie
poziomów
zanieczyszczeń. Zostały również określone narzędzia, których stosowanie powinno przyczynić się do
osiągnięcia celów.
Dokumentami krajowymi w zakresie zarządzania środowiskiem w Polsce jest „Polityka
Ekologiczna Państwa w latach 2009-2012 z perspektywą do 2016r.” opracowana przez Radę
Ministrów i przyjęta uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polski z dnia 22 maja 2009 r. Określa ona cele
średniookresowe jakie należy osiągnąć do 2016r. oraz kierunki działań na lata 2009-2012.
Cele średniookresowe przedstawione w dokumencie odnoszą się do uruchomienia takich
mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych, które prowadziłyby do rozwoju
proekologicznej produkcji towarów oraz do świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasadą
rozwoju zrównoważonego.
Natomiast kierunki działań na lata 2009- 2012 przewidują:
• Zastosowanie systemu „zielonych zamówień” w postępowaniach o udzielenie
zamówienia publicznego organizowanych przez wszystkie instytucje korzystające
•
•
ze środków publicznych,
Eliminacja z rynku wyrobów szkodliwych dla środowiska,
Promocja tworzenia „zielonych miejsc pracy” z wykorzystanie funduszy Unii
•
Europejskiej,
Promocja transferu do Polski najnowszych technologii służących ochronie środowiska
•
przez finansowanie projektów w ramach programów unijnych,
Przeprowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej kształtującej zrównoważone
•
wzorce konsumpcji,
Wprowadzenie etykiet informujących o produktach ekologicznych i ich promocja
•
wśród społeczeństwa,
Opracowanie krajowego planu wycofania proszków do prania zawierających
•
fosforany,
Wsparcie zastosowania pojazdów o niskiej emisji i wysokiej efektywności
energetycznej z napędami alternatywnymi oraz wypracowanie rozwiązań hamujących
napływ do krajowego parku zagranicznych pojazdów o niekorzystnych parametrach
ekologicznych i energetycznych.
Dodatkowo ważnym dokumentem określającym cele ochrony środowiska ustanowionym
na szczeblu wojewódzkim jest „Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego
na lata 2007 -2010 z uwzględnieniem perspektyw na lata 20110 -2014”. Zawiera on opis
uwarunkowań zewnętrznych wynikających z polityki ekologicznej państwa oraz zapisy dotyczące
ochrony środowiska zawartych w uchwalonych przez Sejmik Województwa dokumentach strategiach
56
i programach. Zamieszczony jest w nim opis stanu wyjściowego, cele średniookresowe i kierunki
działań na kolejne lata. Zapisy te dotyczą:
- Ochrony dziedzictwa przyrodniczego,
- Zrównoważonego wykorzystania materiałów, wody i energii,
- Środowisko i zdrowie.
- Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego,
- Ochrona klimatu i zapobieganie niszczeniu ozonu atmosferycznego,
57
3. ODDZIAŁYWANIE USTALEŃ PROJEKTU NA ŚRODOWISKO
3.1 Przewidywane oddziaływania na środowisko
Oddziaływanie ustaleń projektu na środowisko zostało przeprowadzone uwzględniając przede
wszystkim następujące zagrożenia środowiska:
- zanieczyszczenie powietrza,
- zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych,
- zanieczyszczenie gleb,
- emisję hałasu,
- promieniowanie elektromagnetyczne,
- zmiany krajobrazu i powierzchni ziemi,
- zachowanie różnorodności biologicznej,
- wpływ na faunę i florę,
- niekorzystny wpływ na zabytki.
Znaczący wpływ na emitowanie zagrożeń dla środowiska naturalnego ma przede wszystkim
budowa elementów liniowych tworzących na dużej przestrzeni szereg zagrożeń wzajemnie
występujących. Zagrożenia te dotyczą zwłaszcza projektowanych inwestycji komunikacyjnych,
których budowa ma znaczący wpływ na środowisko.
Inne zagrożenia dla środowiska generowane są przez nowe obszary zabudowy mieszkaniowej,
których nieodpowiednie usytuowanie może przynieść szereg niebezpieczeństw dla środowiska.
Inwestycjami wpływającymi na stan środowiska jest również rozbudowa (modernizacja) systemów
kanalizacji ściekowej i wodociągowej. Zmiany w środowisku powstają na etapie powstawania nowych
inwestycji oraz później na etapie ich funkcjonowania.
Studium dokonuje podziału obszaru gminy na trzy strefy A, B i C, które charakteryzują się
odmiennymi zasadami prowadzenia polityki przestrzennej: W strefie A występują liczne obszary
chronione. W obszarze tym oprócz występowania „Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Dolnej
Łyny”, znajduje się „Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Elmy”, a większość terenu znajduje się
w obszarze Natura 2000 „Ostoja warmińska” Projekt studium słusznie zakłada, że z uwagi na formy
ochrony przyrody strefa ta powinna być w ograniczonym stopniu urbanizowana. Gospodarka tej strefy
musi być prowadzona w poszanowaniu przepisów powołujących w/w obszary. Powinno się nie
lokalizować w niej przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu art.
51 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, za wyjątkiem inwestycji celu
58
publicznego z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych,
stacje paliw) i technicznej, gospodarka powinna być planowana i rozwijana w kierunkach
niepowodujących zagrożeń środowiskowych. Zapisy te wydaja się słuszne i w znaczący sposób
przyczynia się do zachowania obecnie wysokiej jakości środowiska.
W strefie tej przewiduje się rozwój budownictwa mieszkaniowego, zagrodowego i usługowego,
w ramach już istniejącej zabudowy. Budowę lądowiska w obszarze Warmińsk-Mazurskiej Specjalnej
Strefy Ekonomicznej. Rozwój turystyki np. szlakiem bociana białego, bociana czarnego, bielika lub
orlika krzykliwego. Niewskazane jest zalesianie obszarów Natura 2000 z uwagi na możliwość
trwałego przekształcenie krajobrazu rolniczego i zniszczenia cennych siedlisk. Natomiast strefa
B powinna być w większym stopniu zurbanizowana ze względu na konieczność rozwoju gminy.
W strefie tej przywiduje się m.in., budowę lądowiska dla niewielkich samolotów pasażerskich,
helikopterów i aeroklubu w okolicach miejscowości Bukowo, w przypadku wybrania zachodniego
wariantu przebiegu obwodnicy miasta Bartoszyce, a także rozwój i dopełnienie zabudową
mieszkaniową, zagrodową i usługową poszczególnych wsi. W ramach strefy B dopuszcza się
realizację odnawialnych źródeł energii m. in. w obrębach geodezyjnych: Kosy, Gromki Króle, Ciemna
Wola, Węgoryty z zachowaniem przepisów odrębnych. W strefie C przewidywany jest wzmożony
ruch inwestycyjny polegający na rozwóju funkcji przemysłowej, usługowej, produkcyjno-usługowej
oraz magazynowo-składowej. Rowój funkcji mieszkaniowej w nawiązaniu do struktury miasta,
lokalizacja wielkopowierzchniowych obiektów handlowych, utrzymanie i rozwój istniejącej
w miejscowości Sędławki strefy przemysłowo-usługowej. Rozwój usług turystycznych (w tym usług
hotelarskich) m.in. w Dębówku, Osiece, zachowanie zakładu utylizacji odpadów pozwierzęcych
w Perkujkach oraz budowę lądowiska w okolicach skrzyżowania dróg krajowych nr 51 i 57,
w przypadku wybrania wschodniego wariantu obwodnicy miasta Bartoszyce.W strefie C zaleca się
odstapienie od zalesień gruntów.
Tab.6 Prognozowanie zagrożeń oraz ich natężenia w środowisku
Czynnik
Możliwość
Prognozowane
Natężenie oddziaływania
Przekształcenia
wystąpienia
wystąpi
oddziaływanie
- deniwelacje terenu
- lokalnie na małych
związane z zabudową
powierzchniach
mieszkaniową, budową dróg,
-rozbudowa drogi nr 51 oraz
innymi pracami ziemnymi.
mozliwość powstawania farm
krajobrazu
wiatrowych ma znaczący
wpływ na przekształcenie
Zmiana powierzchni
wystąpi
-tworzenie nowych terenów
krajobrazu
- na terenach nowo
59
czynnej
pod zabudowę,
zainwestowanych, rozbudowa
- wyłącznie gruntów rolnych
i budowa, lokalnie znaczące
Lokalnie na małych
pod zabudowę,
powierzchniach,
-budowa ferm wiatrowych
-w zależności od gabarytów
walorów
-budowa drogi nr 51,
elektrowni wiatrowych,
widokowych
- budowa nowych elementów
- w obszarze planowanej
w środowisku,
inwestycji drogowej
-budowa zapór elektrowni
znaczące.
wodnych,
-oddziaływanie zależne od
-budowa linii wysokiego
ekspozycji i lokalizacji
napięcia,
-ogrzewanie osiedli domów
inwestycji
-lokalne i okresowa związane
jednorodzinnych,
z dogrzewaniem w sezonie
Likwidacja
wystąpi
powierzchni
biologicznie czynnej
Przekształcenia
Emisja
wystąpi
wystąpi
zanieczyszczeń
powietrza z układów
grzewczych
Emisja
grzewczym,
wystąpi
-natężenie zwłaszcza przy
-lokalnie z tendencją
zanieczyszczeń
głównych szlakach
spadkową,
powietrza z
komunikacyjnych,
pojazdów
samochodowych
Emisja hałasu
wystąpi
-natężenie zwłaszcza przy
-lokalnie z tendencją
komunikacyjnego
Przekształcenie
może
szlakach komunikacyjnych,
-utrzymanie w sprawności
spadkową,
- sporadycznie,
stosunków wodnych
wystąpić
systemów melioracyjnych,
-na obszarach zalewowych
-w obrębie tworzenia
przy zaporach wodnych na
nowych zbiorników
Łynie,
Zanieczyszczenie
może
wodnych,
-w przypadku zaniechania
-sporadycznie, powinno
wód
wystąpić
działań z zakresu
nastąpić polepszenie jakości
powierzchniowych
uporządkowania gospodarki
wód powierzchniowych na
na skutek zrzutu
wodno-ściekowej,
skutek realizacji
ścieków
komunalnych
Powstawanie
zaplanowanych działań,
wystąpi
- gospodarstwa domowe,
zależnie od sprawności
odpadów
wiejskiego systemu,
komunalnych
zbierania, gromadzenia i
60
utylizacji natężenie
Powstawanie
może
-gospodarstwa domowe,
oddziaływania będzie różne,
w założeniu nieznaczące
odpadów
wystąpić
zakłady przemysłowe,
(podlega utylizacji wg
niebezpiecznych
Zwiększenie spływu
wystąpi
- zabudowa obszaru,
przepisów odrębnych)
Niewielkie obszary, poprawa
powierzchniowego,
- nieodpowiednie
sprawności gleby,
Degradacja
może
użytkowanie terenu,
-obszary położone przy
-lokalnie wskutek
zbiorowisk
wystąpić
terenach zabudowanych w
niekontrolowanej i
wyniku antropopresji
zabronionej działalności
roślinnych
Zakłócenia
może
(działania niepożądane),
-budowa obwodnicy
człowieka,
- zachowanie przejść dla
drożności korytarzy
wystąpić
Bartoszyc,
zwierząt pod planowaną
ekologicznych
obwodnicą może przyczynić
się do zniwelowania
Zagrożenie dla
brak
-brak
zagrożenia,
-brak wpływu ustaleń studium
zabytków i
na zabytki i krajobraz
krajobrazu
kulturowy,
kulturowego
Tab. 7 Charakterystyka typów oddziaływań
Typ
oddziaływania
Bezpośrednie
Etap wystąpienia oddziaływania
Etap budowy
Etap funkcjonowania
- lokalne uciążliwości związane ze
-wzrost penetracji środowiska w
zwiększonym ruchem pojazdów
związku z polepszeniem infrastruktury
budowlanych,
(łatwiejszy dostęp),
- zmniejszenie powierzchni
- wzrost ilości odprowadzanych ścieków
biologicznie czynnej,
opadowych z powierzchni szczelnych,
- zmniejszenie powierzchni obszarów
- wzrost ilości wytwarzanych odpadów,
rolniczych,
- rozszerzenie strefy oddziaływania
- zanieczyszczenie powietrza
hałasu „komunalno-bytowego”,
spalinami,
- pogorszenie jakości powietrza
- wzrost poziomu hałasu związanego
spowodowane sezonowym
z pracami budowlanymi (zabudowa
dogrzewaniem,
kubaturowa, drogi – infrastruktura
- zmiana dotychczasowego krajobrazu,
61
techniczna, itp.),
Pośrednie
- nie występują lub brak znaczących
-poprawa jakości infrastruktury
oddziaływań.
zmniejszenie się hałasu
komunikacyjnego,
- generowanie ruchu pojazdów na
terenach nowo zainwestowanych,
- poprawienie jakości wód
powierzchniowych i gruntowych oraz
gleb po wprowadzeniu systemu
Wtórne
kanalizacji,
Skumulowane
oddziaływań.
oddziaływań
Krótkoterminowe
oddziaływań.
- pylenie z sypkich materiałów
oddziaływań
-nie występują lub brak znaczących
budowlanych,
oddziaływań w stosunku do stanu
- hałas budowlany,
obecnego,
- zanieczyszczenie powietrza,
Długoterminowe
- odpady budowlane,
-zmniejszenie powierzchni
- powiększenie się obszarów
biologicznie czynnej,
przekształconych antropogenicznie,
- lokalne zmiany jakości krajobrazu,
rolniczych,
rolniczych,
- zmiany fizykochemiczne gleb w
obszarze inwestycji infrastrukturalnych i
Stałe
Chwilowe
- zmiany ukształtowania powierzchni
zabudowy mieszkaniowej,
terenu,
rolniczych,
- powstawanie odpadów
- zmiana klimatu lokalnego,
- zwiększenie natężenia ruchu
„budowlanych” oraz gruntu z
komunikacyjnego,
wykopów,
Oddziaływanie
na
środowisko
realizacji
ustaleń
Studium
dotyczy
również
jego
poszczególnych elementów. Różnego rodzaju przedsięwzięcia mogą oddziaływać na różne składniki
62
środowiskowe. Poniżej zaprezentowane zostały elementy środowiska, na które może mieć wpływ
realizacji ustaleń Studium:
•
Rzeźba terenu i gleby
- przekształcenia związane z przeznaczeniem na cele nierolnicze gleb o najniższych klasach
bonitacji oraz lokalne zmiany związane z niwelacją terenu,
- mają one charakter bezpośredni, krótkotrwały i nieodwracalny na etapie budowy, a ich
oddziaływanie będzie znaczące,
- na etapie funkcjonalnym oddziaływanie stałe i o bardzo niskim stopniu związane
•
•
z oddziaływaniem pośrednim.
Budowa geologiczna
-niewielki wpływ na etapie budowy oraz funkcjonalnym.
Stan powietrza
- oddziaływanie na środowisko związane z eksploatacją środowiska poprzez zabudowę
mieszkaniową i wynikającymi z nich niedogodnościami,
– na etapie budowy oddziaływania będą bezpośrednie, krótkookresowe, odwracalne,
znaczące, lecz ograniczone do terenów przeznaczonych pod zabudowę i bezpośrednio w jej
otoczeniu,
– na etapie funkcjonalnym oddziaływania będą bezpośrednie, stałe, o bardzo małym stopniu
•
oddziaływania.
Jakość wód powierzchniowych i podziemnych
– na etapie budowy oddziaływania będą pośrednie, krótkookresowe, odwracalne i o bardzo
małym stopniu oddziaływania, związane przede wszystkim z prowadzonymi wykopami,
– na etapie eksploatacji oddziaływania będą pośrednie, stałe związane z poprawą jakości wód
•
•
powierzchniowych oraz usprawnieniem funkcjonowania gospodarstw domowych.
Hałas
- oddziaływanie na etapie budowy krótkotrwałe, okresowe, o znaczącej lokalnie uciążliwości
-na etapie funkcjonowania oddziaływanie stałe, lokalnie o znaczącej uciążliwości.
Świat roślin i zwierząt
- oddziaływanie na świat zwierzęcy i rośliny występuje przy wszystkich inwestycjach
prowadzonych na terenie gminy, są to głównie oddziaływania bezpośrednie, krótkookresowe
o stosunkowo małym znaczeniu zarówno na etapie budowy jak i funkcjonowania,
- projektowane inwestycje związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii powinny
dodatkowo na etapie realizacji przejść dokładna analizę oddziaływania na środowisko,
- projekt studium przewiduje oddziaływanie tylko dla niektórych gatunków zwierząt,
- przekształcenia świata roślinnego będą miały charakter trwały i nieodwracalny jednak nie
•
•
•
dotyczyć będą gatunków cennych.
Zabytki i krajobraz kulturowy
- brak przewidywalnych oddziaływań.
Różnorodność biologiczna
- brak przewidywalnych oddziaływań na środowisko.
Zasoby naturalne
- niewielkie zmniejszenie powierzchni użytków rolnych związane z przeznaczeniem obszarów
pod zabudowę i oraz rozbudowę sieci komunikacyjnej,
63
- uszczuplenie zasobów będzie miało charakter trwały i nieodwracalny dotyczyć jednak
będzie jedynie niewielkiego obszaru,
Założenia Studium wpływają również, na jakość zdrowia ludzkiego. Większość oddziaływań
powstałych na etapie budowy będzie miało charakter bezpośredni, krótkookresowy i odwracalny.
Związany jest on przede wszystkim z okresowym pogorszeniem warunków życia (hałas, wzrost
zanieczyszczenia powietrza, wibracje uciążliwości związane z komunikacją). Natomiast na etapie
funkcjonowania przeprowadzone zmiany będą miały charakter pozytywny dla środowiska
i zdrowia ludzkiego. Wskutek realizacji założeń modernizacji sieci wodno-kanalizacyjnej nastąpi
poprawa jakości wód oraz standardu życia. Rozwój oraz poprawa infrastruktury komunikacyjnej
również pomimo początkowych negatywnych skutków budowy inwestycji powinien znacząco
poprawić standard życia ludności. Brak oddziaływań promieniowania elektromagnetycznego przy
zachowaniu stref bezpieczeństwa od linii elektroenergetycznych istniejących oraz projektowanych
energetycznych średniego i wysokiego napięcia. Zachowanie odpowiednich stref przy projektowaniu
elektrowni wiatrowych powinien w skuteczny sposób wyeliminować zagrożenia.
Dodatkowo na obszarze opracowania obejmuje powstanie dwóch nowych zbiorników
wodnych. Stanowią one jednak tylko przeniesienie ustaleń wcześniej opracowanych planów
zagospodarowania przestrzennego, a analiza ich oddziaływania powinna zostać przeprowadzona
na etapie ich projektowania. Oddziaływania, jakie niesie za sobą budowa elektrowni wodnych dotyczą
przede wszystkim zmiany stosunków wodnych i związanym z tym zaburzeniem równowagi
środowiskowej. Obszar zalewowy zostaje zmieniony diametralnie w wyniku przekształcenia biotopu.
Odpowiednio przeprowadzone działania związane z ochrona środowiska mogą znacząco przyczynić
się do zniwelowania negatywnych zmian w środowisku. Obszar oddziaływania związany jest również
z wysokością piętrzenia zapory i orografii terenu wpływając na wielkość terenu zalewowego. Zapory
wodne są przedsięwzięciami mogącymi znacząco oddziaływać na środowisko bez względu na
wysokość piętrzenia. W obszarze oddziaływania nowo powstałych zbiorników wodnych Studium nie
wprowadza żadnych nowych sposobów zagospodarowania.
Jedynym zasobem naturalnym, na który nastąpić może negatywne oddziaływanie będą zasoby
glebowe. Postępujący proces zabudowy mieszkaniowej oraz lokalizacja nowych przedsięwźięć
przyczyni się do nieznacznego uszczuplenia zasobu glebowego gminy.
Lokalizacja na obszarze gminy zakładu utylizacji odpadów zwierzęcych nie powinna wpłynąć
negatywnie na środowisko. Firma znajduje się w Perkujkach, gdzie gromadzone są odpady. Znajdują
się one w budynku (zbiornicy odpadów) w naczepie zbiorczej. Po zebraniu ilości odpowiedniej do
transportu odpady są wywożone do przedsiębiorstw utylizacyjnych. Firma posiada stosowne
zezwolenia na transport i czasowe gromadzenie odpadów. Nie prognozuje się negatywnego wpływu
przedsiębiorstwa na środowisko.
64
Realizacja ustaleń Studium wpłynie również na zmiany w krajobrazie gminy. Szczególnie
część południowa gminy ulegnie znaczącym przekształceniom z uwagi na ulokowanie tu farm
wiatrowych. Obszary predysponowane do zakładania farm wiatrowych położone są na terenie
o niskich walorach krajobrazowych z dala od obszarów objętych ochrona prawną oraz cennych
przyrodniczo. W obszarze zlokalizowania farm przewarza krajobraz rolniczy o niskiej lesistości.
Większość użytków stanowią wielkopowierzchniowe użytki rolne (pozostałości PGR-ów) o niskim
stopniu zróżnicowania wewnętrznego. Odpowiednia lokalizacja elektrowni na etapie projektowania
nie powinna przynieść negatywnych zmian w środowisku. Dodatkowo powinno się na etapie
projektowania, budowy i funkcjonowania wprowadzić szereg działań zmierzających do zmniejszenia
wpływu siłowni na środowisko. Usytuowanie strefy zabudowy usługowo-przemysłowej
(przemysł o niskiej uciążliwości dla środowiska) w okolicy Sędławek leżących w bezpośrednim
sąsiedztwie miasta Bartoszyce jest kontynuacją obecnego trendu w wykorzystaniu terenu.
Przeznaczenie obszaru jest niejako przeniesieniem zarysowującego się trendu związanego
z zainteresowaniem się inwestorów tym obszarem, a okolica w większości wykorzystana jest już
wykorzystywana pod działalność usługową. W związku z tym nie wnosi ona znaczących zmian
w obecnym wykorzystania terenu oraz nie oddziałuje w sposób znaczący na środowisko.
Obszar w okolicach miejscowości m.in. Dębówko, Osieka, Galiny został predysponowany do
rozwoju usług hotelarskich. Obecnie teren ten posiada podobne funkcje, a wektorem rozwojowym
może być przeprowadzenie w niewielkiej odległości obwodnicy miasta Bartoszyc (wariant 4). Obszar
ten obecnie również podlega wysokiej antropopresji związanej z sąsiedztwem miasta, a rozwój usług
hotelarskich nie wpłynie znacząco na równowagę przyrodniczą.
W dokumencie Studium zalecono również przeznaczenie gruntów rolnych położonych
bezpośrednim sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych do dalszego użytkowania lub przeznaczenie
ich pod zalesienie, co pomoże w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych, zabudowanie tych
terenów może spowodować szkody związane z przekształceniem krajobrazu, zablokowaniem
naturalnych tras migracji ssaków, ptaków, roślin, nadmierną penetracją i zaśmiecaniem lasów, jezior,
rzek. Do zalesień wskazuje się grunty słabych klas bonitacyjnych: VI , VI, V. Zalecenia przedstawione
w studium są jak najbardziej słuszne i pozwalają na prowadzenie racjonalnej gospodarki gruntami.
Dopuszczono również zabudowę letniskową na terenie całej gminy na zasadach określonych
w przepisach odrębnych. W zależności od lokalizacji na etapie konkretnych inwestycji będzie można
prognozować możliwe ich oddziaływanie na środowisko.
Studium nie wprowadza zmian mogących w jakikolwiek sposób zagrażać krajobrazowi
kulturowemu i zabytkom gminy Bartoszyce. W polityce przestrzennej poszczególnych stref
przewiduje się, że inwestycje należy projektować przy zachowaniu przepisów odrębnych. Należy tutaj
zwrócić również uwagę na środowisko kulturowe obszaru gminy Bartoszyce (obiekty ujęte w rejestrze
zabytków oraz znaczącą ilość stanowisk archeologicznych). Gmina Bartoszyce posiada, bowiem
65
znaczną ilość dobrze zachowanych pałaców i dworków, mogących stanowić dużą atrakcję turystyczną
regionu.
Wszystkie ustalenia Studium zawierają zapisy uwarunkowań ekofizjograficznych gminy,
a opisywane przez nie kierunki rozwoju są zgodne z warunkami przedstawionymi w opracowaniu.
Ważne jest, aby polityka przestrzenna kształtowana w późniejszym okresie była spójna
z projektem studium zawierała lub ograniczała negatywne oddziaływanie na środowisko dostosowując
się do przepisów odrębnych:
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. Nr 115, poz. 1229 ze zm.),
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody (Dz. U. Nr 92, poz. 880 ze zm. ),
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995r. Nr 16
poz. 78, ze zm.),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r o odpadach (Dz. U. z 2001r. Nr 62, poz. 628 ze zm. ),
Ustawa z dnia 27 marca 2003r o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz.U.
Nr 80, poz. 717, ze zm.),
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko
(Dz. U. Nr 199, poz. 1227 ze zm.),
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska. (Dz. U. Nr 62 poz. 627
ze zm.) ,
Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane. Tekst jednolity. (Dz. U. 2003, Nr 207, poz.
2016, ze zm.),
Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach (Dz. U. Nr 101 poz.444 ze zm.),
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 r. w sprawie obszarów specjalnej
ochrony ptaków Natura 2000 ( Dz. U. z 2004r., Nr 229 poz. 2313 ze zm.),
-
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie
wyznaczenia obszarów Natura 2000 (Dz.U. 2005 nr 94 poz. 795)
- Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 9.11.2010 w sprawie rodzajów przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko (Dz. U. 2010 Nr 213, poz. 1397 ze zm.),
- Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 14.06.2007 roku w sprawie dopuszczalnych
poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. Nr 120, poz. 1826),
3.2 Wpływ przewidywanych oddziaływań na obszary Natura 2000
Ustalenia Studium nie oddziałują w negatywny sposób na obszary objęte ochroną, jako
Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000. Na tych obszarach nie planuje się usytuowania produkcji
66
przemysłowej ani uciążliwej dla środowiska. Większość obszaru predysponowana jest do realizacji
rolnictwa ekstensywnego, turystyki kwalifikowanej (szlak bocianich gniazd) oraz produkcji zdrowej
żywności. Jedynym oddziaływaniem wpływającym na obszar Natura 2000 jest zwiększenie
powierzchni pod zabudowę mieszkaniową będącą jednocześnie naturalnym kierunkiem rozwoju wsi.
Jest to jednak proces marginalny z powodu zapisów w Studium dotyczących ograniczania urbanizacji
na terenach objętych ochroną, a ewentualne poszerzanie zabudowy będzie dotyczyć jedynie
uzupełnień istniejącej sieci osadniczej i jej najbliższego sąsiedztwa. Obszary przeznaczone pod nową
zabudowę są niewielkie i położone w sąsiedztwie istniejących osad. Prognozuje się również
niewielkie tempo i ilość zabudowy mieszkalnej prowadzonej na tym obszarze. Pozytywny wpływ na
obszary Natura 2000 będzie miała realizacja przedsięwzięć polegających na:
- uporządkowaniu gospodarki wodno- ściekowej,
- likwidacji dzikich wysypisk śmieci,
- zmniejszaniu się zanieczyszczenia powietrza pochodzącego z niskiej emisji,
- rozwóju turystyki i świadomości ekologicznej społeczności lokalnych.
Należy zwrócić również uwagę na budowę obwodnicy miasta Bartoszyce przebiegającej przez
OSO Ptaków „Ostoja warmińska”. Żaden z projektowanych wariantów przebiegu obwodnicy nie
przewiduje ominięcia obszaru Natura 2000 (brak rozwiązań alternatywnych) jednak przy zachowaniu
szeregu zaleceń mających zminimalizować wpływ inwestycji na środowisko (przedstawione we
wcześniejszej części opracowania). „Ostoja warmińska” powinna w dalszym ciągu stwarzać
znakomite warunki dla rozwoju populacji ptaków. Projekt studium nie przewiduje również żadnych
zmian w obszarze SOO Siedlisk „Torfowiska źródliskowe koło Łabędnika”, a prowadzone działania
ochronne powinny przyczynić się do poprawy warunków siedliskowych na tym obszarze.
Na obszarze OSO Ptaków „Ostoja warmińska” planowana jest również lokalizacja, w ramach
Warmińsko-Mazurskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, lądowiska zapewnijącego lepszą obsługę
strefy oraz ułatwiającego komunikację z przejściem granicznym w Bezledach. Prognozuje się, że
budowa lądowiska będzie mieć wpływ na klimat akustyczny obszaru, okresowo w w czasie startu
i lądowania maszyn.
Zgodnie ze Studium na obszarze A przewiduje się lokalizację inwestycji celu publicznego
z zakresu infrastruktury telekomunikacyjnej, drogowej (miejsca obsługi podróżnych, stacje paliw),
technicznej, które mogą należeć do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na
środowisko w rozumieniu ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Są to inwestycje
niezbędne dla rozwoju gminy i mogą mieć negatywny wpływ na obszary Natura 2000 jedynie jako
liniowe źródło hałasu szczególnie podczas budowy.
67
Na obszarze chronionym w ramach Sieci Natura 2000 nie dopuszcza się zalesień. Tereny
objęte ochroną, jako Natura 2000 niewskazane są do zalesień. Podyktowane jest to możliwością
pogorszenia jakości siedlisk oraz miejsc bytowania ptaków. Dodatkowo obszar „Ostoi warmińskiej”
nie posiada planu ochrony, który mógłby odnieść się do zasadności zalesień tego obszaru oraz
ewentualnej ich skali.
4. ROZWIĄZANIA MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE,
ZMNIEJSZANIE LUB KOMPENSACJĘ SZKODLIWYCH
ODZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO
4.1. Możliwości eliminujące, ograniczające lub kompensujące negatywne oddziaływanie na
środowisko
Poniżej przedstawiono możliwości eliminacji, ograniczeń i kompensacji negatywnych
oddziaływań na środowisko mogących być rezultatem realizacji dokumentu Studium. Ważne jest, aby
wszystkie te zalecenia zostały zrealizowane na etapie konkretnych przedsięwzięć oraz przy
projektowaniu planów miejscowych.
1. Ograniczenie zabudowy na obszarach prawnie chronionych (obszary Natura 2000, obszary
chronionego krajobrazu, użytki ekologiczne).
2. Wyłączenie z zabudowy znaczących terenów w dolinie rzeki Łyny z uwagi na niebezpieczeństwo
powodziowe oraz osuwanie się mas ziemnych.
3. Wyłączenia z zabudowy obszarów doliny rzeki Łyny z uwagi pełnienia przez nie funkcji korytarzy
ekologicznych o znaczeniu krajowym i lokalnym.
68
4. Do zalesienia zaleca się przeznaczyć nieurodzajne gleby użytków rolnych, na których ze względu
na niekorzystne uwarunkowania przyrodnicze oraz erozję produkcja rolnicza jest nieopłacalna,
położone w bezpośrednim sąsiedztwie lasów, jezior i cieków wodnych, co dodatkowo pomoże
w zachowaniu naturalnych ciągów ekologicznych.
5. Wprowadzeniem następujących zaleceń na etapie projektowania konkretnych rozwiązań
lokalizacyjnych i realizacyjnych przy budowie farm wiatrowych:
•
Nie lokalizowanie elektrowni wiatrowych w odległości 500 metrów w strefie otaczającej
obszar Natura 2000
•
Nie lokalizowania ferm w okolicy zwartych kompleksów leśnych oraz innych rejonów
występowania cennych gatunków ptaków, w szczególności ptaków drapieżnych, objętych
ochroną,
•
Nie lokalizowania na terenach podmokłych ze zbiorowiskami roślinności torfowiskowej
i łąkowej na glebach torfowych i mułowo-torfowych, charakteryzujące się przy tym
niekorzystnymi warunkami geotechnicznymi dla posadowienia obiektów (zwłaszcza
torfowiska pojezierne, doliny rzeczne);
•
Oddziaływanie siłowni wiatrowych na szlaki wędrówek przedstawicieli awifauny będzie
mniejsze, jeśli pomiędzy miejscami żerowania i noclegowiskami pozostawione będą
korytarze z każdej strony szlaku, które pozwolą przemieszczać się ptakom odstraszanym
hałasem elektrowni.
•
Oddziaływanie siłowni wiatrowych na krajobraz będzie mniejsze, jeśli poszczególne
wiatraki będą zgromadzone w skupiskach, nie liniowo, a skupiska oddalone od siebie.
Zastosowanie kilku do kilkunastokilometrowych przerw w skupiskach wież pozwoli
zróżnicować krajobraz.
•
Rozmieszczenie wież w obrębie skupiska także wpływa na odbiór, wieże rozmieszczane
liniowo zajmują tylko jeden plan, i można subiektywnie stwierdzić, że wpasowują się
w krajobraz przy małej ilości turbin, przy większej ilości stanowią jednak barierę dla
przemieszczania się ptaków. Rozmieszczenie regularne w trójkątach, może wprowadzać
odczucie przytłoczenia, ale także porządku przestrzeni, najlepiej jednak pasującym do
obszaru o naturalnym nieregularnym kształcie rozmieszczeniem, będzie rozmieszczenie
nieregularne w skupiskach.
•
Zaleca się monitoring ornitologiczny, chiropterologiczny, siedliskowy, krajobrazowy
terenów proponowanych pod lokalizację ferm wiatrowych, przed sporządzeniem raportu
do wniosku o decyzje środowiskową i miejscowego planu. Zaleca się przeprowadzenie
69
monitoringu przed realizacyjnego wpływu na zwierzęta, zwłaszcza awifaunę. Monitoring
wpływu na zwierzęta należy powtórzyć w trakcie i po zrealizowaniu inwestycji.
•
Należy przyjąć, ze hałas pochodzący z pracującej wieży ma skutek pozytywny
w momencie, kiedy odstrasza awifaunę, ponieważ niejako zwierzęta są ostrzegane przed
niebezpieczeństwem, z którym może być kolizja.
•
Należy prawidłowo przeprowadzić prace inżynierskie w czasie budowy wież,
zabezpieczyć obszar przed przedostawaniem się zwierząt lądowych i zagospodarować go
po zakończeniu prac, uporządkować, przywrócić roślinność. Aby ograniczyć negatywny
wpływ, należy usuniętą warstwę gleby rozplantować w miejscu wykopów, wyrównać
teren, nadmiar usunąć poza obszar, nie przysypywać istniejących zbiorowisk roślinnych.
•
Zaleca się badanie i symulację panoram miejscowości, które sąsiadują z obszarami
lokalizacji farm wiatrowych, tak, aby przedpola tych panoram zostały uwzględnione
w planach miejscowych, jako miejsca niskiej zabudowy, a więc pozbawione wież.
Również dalsze plany panoram, w których główną rolę odgrywają obiekty. Przy ocenie
należy brać pod uwagę czynniki mające wpływ na ekspozycję wiatraków, czyli ich
zagęszczenie, kolor, rozmieszczenie.
•
W przypadku stanowisk archeologicznych znajdujących się w obrębie placu budowy
wież zaleca się prowadzenie prac zgodnie z wymogami formalnymi obowiązującymi
w odniesieniu do stanowisk archeologicznych.
•
Zaleca się zbadanie oddziaływania w zakresie hałasu, drgań i wibracji w zależności od
wysokości, prędkości obrotów i długości ramion, na siedziby ludzkie i uwzględnienie
wyników przy realizacji projektów związanych z budową elektrowni. Na wymienionych
obszarach może wystąpić oddziaływania negatywne dla psychiki ludzkiej, wynikające
z migotania turbin w czasie obrotów, zachowanie odległości, a także zmniejszenie
zagęszczenia wiatraków.
6. Wszystkie oddziaływania związane budową i eksploatacją farm wiatrowych powinny być
dokładnie przeanalizowane na etapie analizy oddziaływania projektu na środowisko.
7. Dla wyodrębnionych terenów określa się standardy zabudowy, w tym:
•
wielkość nowo projektowanych działek budowlanych w zabudowie mieszkaniowej
jednorodzinnej i rekreacji indywidualnej nie powinna być mniejsza niż 800 m 2, przy
powierzchni terenu czynnego biologicznie minimum odpowiednio 50% i 70%,
•
wielkość nowo projektowanych działek w zabudowie zagrodowej wynikać powinna
z planowanych kierunków produkcji rolniczej
70
8. Tereny istniejącej oraz planowanej zabudowy powinny być uzbrojone w sieć wodociągową
zapewniającą mieszkańcom zapewniającą wszystkim odbiorcom dostawę wody w sposób ciągły
i niezawodny o odpowiednim ciśnieniu, ilości oraz jakości.
9. Modernizacja i rozbudowa sieci kanalizacyjnej powinna zapewnić wymagane standardy obsługi
mieszkańców, tj. skanalizowanie w jak najkrótszym czasie terenów zabudowanych z szczególnym
rozpatrzeniem zabudowy rozproszonej gdzie tego rodzaju inwestycje mogą być nieuzasadnione
ekonomicznie.
10.Uporządkowanie gospodarki wodno- ściekowej powinno dążyć do odprowadzania jak największej
ilości ścieków do oczyszczalni (szczególnie na obszarze GZWP nr 205). Przeprowadzone działania
powinny przynieść wymierny efekt ekologiczny i społeczny.
11.Uzbrajanie obszarów o większej powierzchni zabudowy jednocześnie w sieć wodociągową
i kanalizacyjną.
12.Tereny oczyszczalni ścieków powinny zapewniać rozwiązania techniczno- technologiczne na
najwyższym poziomie. Dotyczyć one powinny wymaganych wartości stężeń zanieczyszczeń lub
minimalne procenty redukcji zanieczyszczeń zgodnie z obowiązującymi
pozwoleniami
wodnoprawnymi oraz przepisami odrębnymi. Ograniczanie uciążliwości obiektu do terenu
oczyszczalni oraz zabezpieczenie oczyszczalni przed zalaniem.
13.Na terenach nieobjętych zbiorowym systemem kanalizacji sanitarnej obowiązuje uporządkowanie
gospodarki ściekowej poprzez:
• wyeliminowanie zrzutów nieoczyszczonych ścieków do wód powierzchniowych lub do
ziemi i zahamowanie degradacji środowiska gruntowo-wodnego,
• wymóg szczelnych zbiorników przeznaczonych do gromadzenia ścieków,
• egzekwowanie umów o wywóz ścieków do punktów zlewnych przez specjalistyczne
firmy,
• zapewnienie możliwości dojazdu do zbiorników samochodu asenizacyjnego,
• wymóg szczelnych zbiorników na gnojowicę,
14.Ochrona elementów systemu przyrodniczego powinna obejmować następujące zasady gospodarki
przestrzennej:
• zachowanie zasięgu lasów,
• przeciwdziałanie zabudowie terenów o wartościach przyrodniczych,
• ochrona i wprowadzenie zadrzewień śródpolnych na terenach rolnych,
71
• zachowanie istniejących cieków naturalnych wraz z ich zabudową biologiczną
stanowiących lokalne ciągi ekologiczne,
15.Przeciwdziałanie pogarszaniu się klimatu akustycznego oraz ograniczania istniejących zagrożeń
poprzez:
• rozbudowę systemu dróg i tworzenie systemu obwodnicowego pozwalające na
zmniejszenie ruchu samochodowego przebiegającego przez zespoły mieszkaniowe,
• ograniczenie lokalizacji nowej zabudowy mieszkaniowej bezpośrednio przy głównych
ciągach komunikacyjnych oraz wprowadzanie barier akustycznych w terenach zabudowy
mieszkaniowej położonych w strefach uciążliwości akustycznej dróg i kolei,
•
zastosowanie barier akustycznych w formie obiektu budowlanego lub zadrzewień
i zakrzewień oraz innych środków technicznych ograniczających hałas, wibrację,
przemieszczanie pyłów i gazów, na obszarze, na którym zaproponowane zostały miejsca
obsługi podróżnych
• wykluczenie możliwości realizacji w obrębie zespołów zabudowy mieszkaniowej
obiektów i urządzeń, które mogłyby powodować istotne pogorszenie klimatu
akustycznego
16. Preferowanie paliwa ekologiczne typu olej opałowy, energię elektryczną bądź kotłowni
wykorzystujących energię słoneczną zarówno w budownictwie indywidualnym jak i w lokalnych
kotłowniach.
17. Wznoszenie wież dla telefonii komórkowej powinno być dopuszczalne pod warunkiem, że ich
lokalizacja nie jest sprzeczna z pozostałymi ustaleniami studium oraz, że emitują one dopuszczalne
poziomy pola elektromagnetycznego.
18.Wzdłuż sieci gazowych wysokiego ciśnienia oraz sieci gazowych średniego ciśnienia należy
zachować strefy ochronne na podstawie odrębnych przepisów.
19.Wzdłuż sieci dróg krajowych i wojewódzkich, a w szczególności wzdłuż projektowanej obwodnicy
Bartoszyc, zachować strefy ochronne na podstawie odrębnych przepisów.
20.W trakcie realizacji inwestycji związanych z budową obwodnicy Bartoszyc należy zastosować się
do następujących zaleceń:
• ograniczenie do niezbędnego minimum wycinki drzew na terenach leśnych oraz poza
obszarem lasu; należy w maksymalnym stopniu zachować naturalną roślinność,
a ewentualną wycinkę roślinności drzewiastej i krzewiastej przeprowadzić w oparciu
o szczegółowe opracowanie z zakresu inwentaryzacji zieleni rzeczywistej,
72
• wprowadzenie nadzoru środowiskowego nad poszczególnymi etapami budowy –
polegającym na kontroli zachowania prawidłowości przeprowadzenia uciążliwych dla
środowiska prac (zalecenie dotyczy obszarów sieci Natura 2000 ).
• Należy na etapie „Raportu OOS” rozpatrzyć zasadność i lokalizację projektowania
szczelnych systemów kanalizacji zbierającej "cieki deszczowe z korony przyszłej drogi
w zlewniach na obszarach szczególnie cennych oraz zaprojektować urządzenia
podczyszczające wody opadowe i roztopowe przed wlotami do rzeki i cieków,
• W obrębie lub bliskim sąsiedztwie obszarów cennych przyrodniczo główne prace ziemne
(przemieszczenie ziemi, zagęszczanie gruntu) z użyciem ciężkiego sprzętu (hałas,
spaliny) – zaleca się wykonać - po sezonie lęgowym ptaków,
• Konieczność harmonizacji wyglądu drogi i konstrukcji inżynierskich z otoczeniem winna
być wpisana w przyszłości do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla
przedsięwzięcia. Może być ona zaprojektowana przez wchodzących w skład zespołu
projektowego architektów krajobrazu, dla konkretnego, wybranego do realizacji wariantu
budowy nowej drogi, w oparciu o szczegółowe mapy terenu, co zwłaszcza w przypadku
obszaru korytarza biegnącego po terenie chronionego krajobrazu wydaje się być
konieczne,
• W projekcie przebiegu drogi należy uwzględnić przejścia dla zwierzyny zwłaszcza
w miejscach ich częstej migracji. Priorytetowy wydaje się tutaj korytarz ekologiczny
przebiegający wzdłuż Łyny,
• Zabezpieczyć należy terasy migracji mniejszych zwierząt, a zwłaszcza żab, oraz
drobnych ssaków tak, aby nie zakłócić równowagi środowiskowej ekosystemów,
21.W strefie, w której występują przekroczenia hałasu, wzdłuż linii dróg oraz koleji należy dążyć do
lokalizowania obiektów usługowych. W obiektach mieszkalnych i przeznaczonych na stały pobyt
ludzi powinny być stosowane rozwiązania budowlane służące ograniczaniu zagrożeń hałasowych
w budynkach. Wzdłuż granic terenów graniczących z terenami zabudowy mieszkaniowej,
w których występują ponadnormatywne poziomy hałasu powinny być stosowane środki techniczne
ograniczające skalę i zasięg oddziaływania.
22.W celu minimalizacji problemów związanych z ochroną środowiska oraz poprawy funkcjonowania
naturalnych ekosystemów zaleca się:
• Wyznaczenie pasów ochronnych wzdłuż cieków wodnych służących głównie dla:
- swobodnej migracji gatunków zwierząt wzdłuż cieków wodnych,
- dla utrzymania lub poprawy stanu ekosystemów wodnych i ekosystemów zależnych,
- ochrony otuliny biologicznej cieków wodnych,
- zapewnienie przestrzeni dla swobodnego spływu wód powodziowych i lodów, a także
umożliwienia dostępu do wody w ramach powszechnego korzystania z wód
i umożliwienie prowadzenia robót remontowych i konserwacyjnych w korytach cieków
(Prawo wodne Dz. U. Dz.U.05.239.2019 z późn. zm.).
73
• Wprowadzenie roślinności leśnej ( łęgi) lub pastwisk i łąk jako użytków bezpośrednio
sąsiadujących z brzegiem cieku- ograniczenie styku grunt orny brzeg cieku,
• Zachowanie odpowiedniego stanu czystości wód jako ważnego wektora związanego
z migracją biologiczną,
• Utrzymanie wysokiej
różnorodności
ekosystemów
zapewniających
i prawidłowość przebiegu podstawowych procesów ekologicznych,
• Przeciwstawienie się działaniom naruszającym stabilność
trwałość
ekosystemową
(fragmentacja kompleksów leśnych, zarastanie śródleśnych łąk, zachowanie korytarzy
ekologicznych na poziomie lokalny i krajowym),
• Zachowanie pełnej różnorodności typów ekosystemów naturalnych i półnaturalnych,
wynikającej ze zróżnicowania siedliskowego i klimatycznego oraz sposobów
użytkowania ziemi,
• Przywracanie naturalnych ekosystemów na terenach zdegradowanych i przekształconych,
• Kształtowanie struktury gatunkowej i ekosystemowej zgodnie z warunkami
siedliskowymi.
23.W celu przeciwdziałania zanieczyszczeniom wód powierzchniowych i podziemnych, w tym
GZWP 205 powinno się stosować następujące zasady:
•
zakaz wprowadzania nieoczyszczonych ścieków bytowych do wód powierzchniowych
i gruntu,
• zakaz magazynowania odpadów w sposób zagrażający zanieczyszczeniem wód, gleby
i powietrza,
•
wprowadzanie do sieci kanalizacyjnej sanitarnej ścieków przemysłowych za zgodą
użytkownika sieci pod warunkiem wcześniejszego zredukowania zawartych w nich
zanieczyszczeń do parametrów określonych w przepisach odrębnych.
24.W związku z koncepcją realizacji na terenie gminy elektrowni wodnych na etapie projektu oraz
realizacji przedsięwzięcia należy:
• dokonać wyrębu i wywozu drewna z terenów przeznaczonych do zatopienia tylko
w okresie zimowym, w warunkach zamarzniętego gruntu, z ograniczeniem do minimum
użycia sprzętu ciężkiego,
• usunąć drzewa w strefie przybrzeżnej zbiornika w miarę ich wypadania,
• pozostawić pojedyncze martwe drzewa liściaste jako środowisko życia wielu gatunków
świata zwierzęcego i roślinnego,
• wprowadzać gatunki drzew zgodnych z siedliskiem,
• zaniechać zrębów zupełnych na obszarach przylegających do zbiornika i w dolinach
wpadających do niego cieków.
4.2 Rozwiązania alternatywne
74
Rozwiązania alternatywne dla zmian zaproponowanych Studium dotyczyć mogą tylko
pewnego zakresu wprowadzanych zmian. Niemożliwe staje się przeprowadzenie obwodnicy miasta
Bartoszyc omijającej OOS „Ostoja warmińska”, a pozostawienie jej obecnego przebiegu będzie miało
negatywny wpływ na mieszkańców Bartoszyc. Brak działań związanych z rozbudową i modernizacją
infrastruktury technicznej może doprowadzić do regresu „cywilizacyjnego” regionu.
Ulokowanie stref usługowo- przemysłowej i hotelowej jest odzwierciedleniem aktualnie
postępujących zmian przestrzennych. Wyznaczenie stref zabudowy mieszkaniowej jest tylko
uzupełnieniem aktualnie istniejącej sieci osadniczej i będzie miało charakter stopniowy.
Rozwiązaniem alternatywnym dla mogących powstawać, a terenie gminy farm wiatrakowych jest
zastosowanie innych alternatywnych źródeł energii. Alternatywą dla budowy lądowiska mogłaby stać
się inna lokalizacji bardziej na południe od Bartoszyc jednak wydaje się, że proponowany teren jest
optymalny, gdyż każda inna lokalizacja przyniosłaby większe szkody dla środowiska.
5. LITERATURA
1. Ocena oddziaływania zbiornika przy elektrowni wodnej na Łynie w Bartoszycach na
ożywione środowisko przyrodnicze. Akademia Rolniczo- Techniczna w Olsztynie. 1997
2. Geografia regionalna Polski. J. Kondracki. PWN Warszaw 2009
3. Opracowanie ekofizjograficzne do studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego. Suwałki 2010.
4. Program ochrony środowiska województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2007 – 2010 z
uwzględnieniem perspektyw na lata 2011- 2014. Olsztyn 2007
5. Program ochrony środowiska dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z uwzględnieniem
perspektyw na lata 2008- 2011. Olsztyn. 20004
6. Raport o stanie środowiska województwa warmińsko- mazurskiego w 2008r. Biblioteka
Monitoringu Środowiska. Olsztyn 2009
7. Raport „Badanie uciążliwości akustycznej dla środowiska od strzelnicy garnizonowej i placu
ćwiczeń ogniowej ”, Warszawa, grudzień 2006.
8. Plan gospodarki odpadami dla gminy Bartoszyce na lata 2004-2007 z perspektywa na lata
2008- 2011 r. Olsztyn 2004.
9.
Julian Sokołowski. Ocena możliwości wykorzystania energii geotermalnej dla
ochrony środowiska przyrodniczego w województwie olsztyńskim. Kraków 1996
10.
Ocena zasobów energetyki geotermalnej i możliwości jej wykorzystania w
województwie warmińsko –mazurskim. Olsztyn 2006
75
11.
Przyrodniczo- przestrzenne aspekty lokalizacji energetyki wiatrowej w województwie
warmińsko- mazurskim. Elbląg 2006
12.
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
Bartoszyce Olsztyn 1999.
13.
Program funkcjonalno- użytkowy uporządkowania gospodarki wodnej w gminie
Bartoszyce. Olsztyn 2009
14. Rejestracja i inwentaryzacja naturalnych zagrożeń geologicznych na terenie całego kraju (ze
szczególnym uwzględnieniem osuwisk oraz innych zjawisk geodynamicznych) Projekt
badawczy nr: 415/2002/Wn-12/FG-go-tx/D realizowany przez AGH.
15. Analiza środowiskowa wariantów budowy obwodnicy m. Bartoszyce w ciągu drogi krajowej
nr 51. Słupy k/Olsztyna 2009.
16. Województwo warmińsko- mazurskie plan zagospodarowania przestrzennego. Olsztyn 2002
17. Polityka ekologiczna państwa na lata 2009 – 2012, z perspektywą do 2016 r.
76
6. ZAŁĄCZNIKI
Załącznik 1. Wykaz pomników przyrody na obszarze gminy Bartoszyce
L.p.
Nr
Obiekt
ew.
1.
161
dąb szypułkowy
Obwód
Wysokoś
[cm]
ć [m]
465
30
Quercus robur
2.
162
dąb szypułkowy
550
30
Quercus robur
3.
163
lipa drobnolistna
480
25
Tilia cordata
Lokalizacja
Rok uznania
200 m od
Orzec. Nr Lb-161/57
leśniczówki przy
Prez. WRN w
Galinach
200 m od
Orzec. Nr Lb-162/57
leśniczówki przy
Prez. WRN w
Galinach
200 m S od wsi
Orzec. Nr Lb-163/57
Minty
Prez. WRN w
4.
165
dąb szypułkowy
490
25
Quercus robur
5.
166
dąb szypułkowy
634
30
Quercus robur
k. wsi Deksniany,
Orzec. Nr Lb-165/57
150 m N od szosy
Prez. WRN w
do Kętrzyna
Podwórze b. PGR
Orzec. Nr Lb-166/57
Ciemna Wola,
Prez. WRN w
obok głazu-
pomnika nr 276
6.
167
lipa drobnolistna
735
30
Tilia cordata
NW róg parku b.
Orzec. Nr Lb-167/57
PGR Kinkajmy,
Prez. WRN w
300m od szosy do
Kętrzyna
7.
170
dąb szypułkowy
350
28
Quercus robur
8.
184
modrzew
250
25
europejski
Przy szosie
Orzec. Nr Lb-170/57
Maszewy
Prez. WRN w
Łabędnik Mały
Krawczyki, park
Orzec. Nr Lb-184/57
szkoły
Prez. WRN w
Larix decidua
9.
185
dąb szypułkowy
495
28
Quercus robur
Krawczyki, park
Orzec. Nr Lb-185/57
szkoły
Prez. WRN w
10.
186
modrzew
260
25
Krawczyki, park
Orzec. Nr Lb-186/57
77
europejski
szkoły
Larix decidua
11.
188
dąb szypułkowy
Prez. WRN w
470
25
Quercus robur
Krawczyki, park
Orzec. Nr Lb-188/57
szkoły
Prez. WRN w
12.
189
dąb szypułkowy
420
26
Quercus robur
Krawczyki, park
Orzec. Nr Lb-189/57
szkoły
Prez. WRN w
13.
190
dąb szypułkowy
400
28
Quercus robur
park b. PGR
Orzec. Nr Lb-190/57
Parkoszewo
Prez. WRN w
14.
191
dąb szypułkowy
400
25
Quercus robur
park b. PGR
Orzec. Nr Lb-191/57
Parkoszewo
Prez. WRN w
15.
193
dąb szypułkowy
460
29
Quercus robur
16.
194
dąb szypułkowy
500
29
Quercus robur
Parkoszewo, nad
Orzec. Nr Lb-193/57
sadzawką 150 m
Prez. WRN w
SW od szkoły
park b. PGR
Orzec. Nr Lb-194/57
Parkoszewo
Prez. WRN w
17.
196
lipa drobnolistna
350
28
Tilia cordata
park b. PGR
Orzec. Nr Lb-196/57
Parkoszewo
Prez. WRN w
18.
197
dąb szypułkowy
410
29
Quercus robur
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-197/57
przy
Prez. WRN w
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
19.
198
dąb szypułkowy
420
20
Quercus robur
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-198/57
przy strumieniu
Prez. WRN w
20.
199
dąb szypułkowy
400
30
Quercus robur
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-199/57
przy strumieniu
Prez. WRN w
21.
200
dąb szypułkowy
Quercus robur
530
30
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-200/57
przy
Prez. WRN w
zabudowaniach
78
S. Krasnowskiego
22.
201
dąb szypułkowy
480
30
Quercus robur
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-201/57
przy
Prez. WRN w
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
23.
202
dąb szypułkowy
380
28
Quercus robur
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-202/57
przy
Prez. WRN w
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
24.
203
dąb szypułkowy
440
30
Quercus robur
Sporwiny, zbocze
Orzec. Nr Lb-203/57
przy
Prez. WRN w
zabudowaniach
S. Krasnowskiego
25.
26.
276
316
głaz-różowy
Podwórze b. PGR
R.XII.276/61 z
granit
Ciemna Wola,
27.11.1961 r.
grubokrystaliczny
obok dębu- nr 166
dąb szypułkowy
780
550
1,6
30
Quercus robur
obok stawu w
R-X-316/64 z
parku b. PGR
26.06.1964 r.
Bajdyty
27.
325
dąb szypułkowy
385; 415
30
Quercus robur
m. Łęg, park
Rlop-325/67 z
przypałacowy
30.05.1967 r.
m. Łęg
Nr 334/68 z 6.06.1968
- 2 szt.
28.
334
dąb szypułkowy
350-690
30
Quercus robur
r.
-4 szt.
lipa drobnolistna
490
30
150-300
22-28
Tilia cordata
29.
30.
31.
373
559
560
lipa drobnolistna
m. Łęg, przy
Nr 373/75 z
Tilia cordata-
drodze do Ardap,
25.09.1975 r.
aleja - 25 szt.
na odcinku 150 m
dąb szypułkowy
400-560
26
Bajdyty, park
Dz. Urz. Woj.
Quercus robur
- 9 szt.
poz. 66 z 16.04.1992 r.
dąb szypułkowy
Quercus robur
400
25
Łabędnik, park
Dz. Urz. Woj.
79
poz. 66 z 16.04.1992 r.
32.
1219
dąb szypułkowy
520
25
Quercus robur
N-ctwo
Dz. Urz. Woj. Warm-
Bartoszyce, L-
Maz. Nr 134, poz.1685
ctwo Górzyste,
z 29.09.2004 r.
oddz. 329 a, obręb
Sępopol
33.
1220
daglezja zielona
228
35
N-ctwo
Dz. Urz. Woj. Warm-
Pseudotsuga
Bartoszyce, L-
Maz. Nr 134, poz.1685
menziesii
ctwo Górzyste,
z 29.09.2004 r.
oddz. 338 d,
obręb Sępopol
34.
1221
dąb szypułkowy
570
22
Quercus robur
N-ctwo
Dz. Urz. Woj. Warm-
Bartoszyce, L-
Maz. Nr 134, poz.1685
ctwo Łabędziowo,
z 29.09.2004 r.
oddz. 54 b, obręb
Bartniki
35.
1223
dąb szypułkowy
480, 47
34
Quercus robur
N-ctwo
Dz. Urz. Woj. Warm-
Bartoszyce, L-
Maz. Nr 134, poz.1685
ctwo Dąbrówka
z 29.09.2004 r
145 Aa, obręb
Sępopol
36.
1313
lipa drobnolistna
315
28
Tilia cordata
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Wola, 50 m od
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
37.
1314
dąb szypułkowy
660
29
Quercus robur
oddz. 192 j
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Wola, 50 m do
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
Bezledy – Solno
38.
1315
brzoza
218
29
oddz. 193 n
brodawkowata
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Betula pendula
Wola, 100 m od
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
39.
1316
brzoza
250
27
oddz. 193 n
brodawkowata
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Betula pendula
Wola, 100 m od
z 23.05.2007 r.
80
drogi gruntowej
40.
1317
brzoza
220
28
Bartoszyce oddz.
brodawkowata
193 n leśnictwo
Maz. Nr 73, poz. 1153
Betula pendula
Mała Wola, 100
z 23.05.2007 r.
m od drogi
gruntowej
41.
1318
brzoza
235
28
oddz. 193 n
brodawkowata
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Betula pendula
Wola, 100 m od
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
42.
1319
brzoza
290
28
oddz. 193 n
brodawkowata
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Betula pendula
Wola, 100 m od
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
43.
1320
buk pospolity
345
29
oddz. 193 m
odmiana
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
czerwonolistna
Wola, 100 m od
z 23.05.2007 r.
Fagus sylvatica
drogi gruntowej
subsp. Purpurea
44.
1321
dąb szypułkowy
650
32
Quercus robur
oddz. 193 j
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Wola, 200 m od
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
45.
1323
lipa drobnolistna
370
29
Tilia cordata
oddz. 193 m
leśnictwo Mała
Maz. Nr 73, poz. 1153
Wola, 100 m od
z 23.05.2007 r.
drogi gruntowej
46.
1326
dąb szypułkowy
413
32
Quercus robur
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
47.
1327
dąb szypułkowy
402
29
Quercus robur
48.
1328
lipa drobnolistna
Tilia cordata
325
26
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
park podworski
z 23.05.2007 r.
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
81
49.
1329
lipa drobnolistna
536
25
Tilia cordata
podworski
z 23.05.2007 r.
oddz. 332 Bi
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
50.
1330
lipa drobnolistna
425
25
Tilia cordata
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
51.
1331
dąb szypułkowy
383
31
Quercus robur
oddz. 328 f
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
500 m od drogi
z 23.05.2007 r.
gruntowej
52.
1332
dąb szypułkowy
383
32
Quercus robur
oddz. 328 f
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
500 m od drogi
z 23.05.2007 r.
gruntowej
53.
1333
dąb szypułkowy
424
28
Quercus robur
oddz. 332 Bi
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
54.
1334
modrzew
320
27
europejski
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki
Maz. Nr 73, poz. 1153
larix decidua
55.
1335
dąb szypułkowy
z 23.05.2007 r.
394
22
Quercus robur
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
56.
1336
dąb szypułkowy
421
23
Quercus robur
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
57.
1337
dąb szypułkowy
420
28
Quercus robur
oddz. 332 Bg
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
były park
z 23.05.2007 r.
podworski
58.
1338
dąb szypułkowy
723
25
oddz. 332 Bg
82
Quercus robur
59.
1339
dąb szypułkowy
430
26
Quercus robur
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
park podworski
z 23.05.2007 r.
oddz. 337 d
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
100 m od drogi
z 23.05.2007 r.
gruntowej, na
granicy las – pole
60.
1340
dąb szypułkowy
394
28
Quercus robur
oddz. 314 o
leśnictwo Borki,
Maz. Nr 73, poz. 1153
20 m od drogi
z 23.05.2007 r.
utwardzonej
83
Załącznik 2. Wojewódzka ewidencja zabytków
Lp.
Obiekt
Dom nr 2
Opis obiektu
Miejscowość
Dąbrowa
Dom nr 3
Dąbrowa
Dom nr 5
Dąbrowa
Dom nr 6
Dąbrowa
Dom nr 7
Dom nr 8
Dom nr 10
Dom nr 11/11a
Dom nr 15
Szkoła podstawowa (Dom
Murowany. XIX/ XX w.
Murowana lata 20- te XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
nr 17)
Dom nr 19
Dom nr 20
Obora/ stodoła przy domu
Murowany koniec XIX w, przebudowany
Mur/ drewniany XIX/XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
nr 20
Dom nr 21
Dom nr 22
Dom nr 23
Dom nr 24
Dom nr 25
Dom nr 26
Stodoła/obora przy domu
Murowany 3 ćwiartka XIX w., przebudowany
Murowano/ drewniany początek XX w.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
nr 26
Dom nr 27
Dom nr 28
Dom nr 29
Dom nr 30
Kurnik przy domu nr 30
Obora/ stodoła przy domu
Murowany XIX/XX w.
Murowany 1913 r.
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
nr 30
Dom nr 32
Dom nr 33
Dom nr 34
Dom nr 37
Dom nr 38
Dom nr 39
Dom nr 46/ 46 a
Dom nr 48
Młyn wodny
Murowany 1938 r.
Murowany koniec XIX w., przebudowa
Murowany początek XX w., przebudowa
Murowany XIX/XX w.
Murowany 1925r., przebudowany
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Dąbrowa
Drawa
84
Budynek gospodarczy w
Drawa
zespole folwarcznym
Chlew przy domu nr 2
Drawa
Drawa
zespole folwarcznym
Drawa
zespole folwarcznym
Stodoła w zespole
Drawa
folwarcznym
Obora w zespole
Drawa
folwarcznym
Dom nr 1
Kapliczka przydrożna
D. dworek
Dom nr 2
Dom nr 3
Dom nr 4
Dom nr 5
Dom nr 6
Dom nr 7
Murowany 1922 r.
Murowany XIX/ XX w.
Murowany początek XX w,
Drewniano/murowana XIX/XX w.
Leginy
Drawa
Drawa
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
nr 8
Dom nr 10
Dom nr 11
Dom nr 12
Dom nr 6
Dom nr 7
Dom nr 2
Pałac
Dom nr 5
Dom nr 5
Dom mieszkalno –
Murowany początek XIX/XX w., przebudowany
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowany 1877 r.
Murowany początek XX w
Leginy
Leginy
Leginy
Leginy
Łakiejmy
Łapkiejmy
Łapkiejmy
Łojdy
Łojdy
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
gospodarczy nr 6
Dom mieszkalno-
Drewniana lata 20 –te XX w.
Osieka
Osieka
gospodarczy nr 7
Dom mieszkalno –
Drewniana lata 20- te XX w
Osieka
Osieka
gospodarczy nr 8
Dom mieszkalno-
Osieka
gospodarczy nr 9
Dom nr 10
Dom nr 11/ 11a
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
85
Stodoła / obora przy domu
Drewniano/ murowana lata 20-te XX w.
Osieka
nr 11/ 11a
Dom nr 13
Dom nr 14
Dom nr 15
Dom nr 19
Stodoła/ obora przy domu
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
nr 19
Dom nr 20
Dom nr 22
Dom nr 21
Dom nr 23
Dom nr 25
Dom nr 31
Dom nr 32
Dom nr 33
Pałac (budynek nr 3)
Dom nr 3
Dom nr 7
Dom nr 9
Kościół parafialny pw.
Drewniany 1925 r.
Drewniana, lata 20 –te XX w.
Drewniano/murowana lata 30- te XX w.
Murowany XIX w
Murowany 1939
Murowany pierwsza połowa XIV w; początek
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Osieka
Parkoszewo
Parkoszewo
Parkoszewo
Rodnowo
Matki Boskiej Szkaplerznej
Dom nr 10/ 10 a
Dom nr 11
Dom nr 12
Dom nr 17- poczta
Dom nr 13
Dom mieszkalno-
XVIII w., rozbudowany 1819 dobudowanie wieży
Murowany XIX/XX w.
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
gospodarczy nr 16
Dom nr 18 a
Dom nr 20
Dom nr 22
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
domu nr 22
Dom nr 26
Dom nr 48
Dom nr 29
Dom 30/30a
Dom 32
Dom nr 31
Dom nr 33
Dom nr 37
Dom nr 39
Dom nr 40
Dom nr 41
Dom nr 42
Dom nr 43/ 43 a
Dom nr 44/44a
Dom nr 45
Dom nr 1
Murowany koniec XIX w. przebudowany
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Rodnowo
Skitno
86
Dom nr 4
Szkoła, obecnie dom nr 6
Dom nr 2
Dom nr 7a
Dom nr 8
Dom nr 9
Dom nr 12
Dom nr 13
Dom nr 14/14a
Dom 16
Murowany XIX/XX w.
Murowany 4 ćwiartka XIX w
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
2 połowa XIX w.
Murowany 1935r.
Drewniano/murowany XIX/XX w.
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
Skitno
nr 16
Dom nr 17 a
Murowany XIX /XX w.
Skitno
Skitno
domu 17 a
Murowany XIX w.
Skitno
domu nr 17a
Dom nr 19
Kapliczka
Dom nr 1 a
Dom nr 2
Skitno
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
domu nr 2
Dom nr 4
Dom nr 5
Dom nr 7 b
Dom bez numeru obok 7 b
Dom nr 8
Dom nr 9 a
Stodoła przy domu nr 9 a
Kościół parafialny pw. Św.
Drewniana lata 20-te XX w.
Murowano/drewniany koniec XV, przebudowany
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Szylina
Wojciechy
Andrzeja Boboli
Plebania dom nr 73
XVII, XIX w.
Murowany XIX/XX w.
Wojciechy
Wojciechy
plebanii
Przedszkole (dom nr 74)
Sklep
Dom nr 15
Dom nr 17
Dom nr 18
Dom nr 20
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
domu nr 20
Dom nr 21
Dom nr 25
Dom nr 26
Dom nr 29
Dom nr 30
Dom nr 33
Dom nr 34
Piekarnia obok budynku
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
gospodarczego przy domu nr
87
34
Dom nr 37
Dom nr 39
Budynki gospodarcze przy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
domu nr 39
Dom nr 40
Dom nr 41
Dom nr 42
Dom nr 43
Dom nr 44
Dom nr 45
Dom nr 46
Dom nr 47
Dom nr 48
Dom nr 49
Stodoła przy 49
Dom 51
Dom 52
Dom 54
Dom 60
Murowany lata 20-te XX w.
Murowany XIX/XX w., przebudowany 1968 r.
Murowano/drewniany koniec XIX w.
Murowano/ drewniany XIX/ XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
nr 60
Dom nr 61
Wojciechy
Wojciechy
domu nr 61
Dom nr 62
Dom nr 63
Dom nr 64
Dom nr 69
Dom nr 72
Dom nr 75
Dom nr 77
Dom nr 78
Dom nr 83
Dom nr 3
Dom nr 4
Dom nr 7
Dom nr 10
Dom12 a
Dom 13
Dom nr 15 a i sklep
Dom nr 19
Murowany XIX/XX w.
Murowany XIX/XX w.
Murowano/drewniana pocz. XX w.
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Wojciechy
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
Żydowo
19
Dom nr 20
Żydowo
Żydowo
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiej Ewidencji Zabytków
88
89
Załącznik 3. Wykaz stanowisk archeologicznych
Lp.
Numer AZP
Lokalizacja
Obiekt
1
AZP 16-64/2
GALINY
Grodzisko stożkowate, średniowiecze.
2
AZP 16-64/1
GALINY
Grodzisko cyplowe, wczesne średniowiecze.
3
AZP 16-64/3
GALINY
4
AZP 16-64/4
GALINY
Rezydencja, średniowiecze/nowożytność.
5
AZP 16-64/7
GALINY
6
AZP 16-64/8
GALINY
7
AZP 16-64/9
GALINY
8
AZP 16-64/10
GALINY
9
AZP 16-64/11
GALINY
10
AZP 16-64/12
GALINY
Osada, zachodniobałtyjska. Ślad osadnictwa, nowożytny.
11
AZP 16-64/13
GALINY
12
AZP 16-64/14
GALINY
13
AZP 16-64/15
GALINY
14
AZP 16-64/16
GALINY
15
AZP 16-64/17
TRUTNOWO
16
AZP 16-64/18
TRUTNOWO
17
AZP 16-64/19
TRUTNOWO
18
AZP 16-64/20
TRUTNOWO
19
AZP 16-64/21
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.
20
AZP 16-64/22
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, starożytny. Ślad osadnictwa, późne średniowiecze.
21
AZP 16-64/23
TRUTNOWO
22
AZP 16-64/24
TRUTNOWO
Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Ślad osadnictwa, nowożytny.
23
AZP 16-64/25
TRUTNOWO
24
AZP 16-66/2
ŁABĘDNIK
25
AZP 16-66/3
ŁABĘDNIK
26
AZP 16-66/4
ŁABĘDNIK
27
AZP 16-66/5
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, późne średniowiecze. Osada, nowożytna.
90
28
AZP 16-66/6
ŁABĘDNIK
29
AZP 16-66/7
ŁABĘDNIK
30
AZP 16-66/1
ŁABĘDNIK
31
AZP 16-66/9
ŁABĘDNIK
Osada, średniowiecze.
32
AZP 16-66/10
ŁABĘDNIK
33
AZP 16-66/12
ŁABĘDNIK
Ślad osadnictwa, średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
34
AZP 16-66/13
ŁABĘDNIK
35
AZP 16-66/15
ŁABĘDNIK
36
AZP 16-66/16
ŁABĘDNIK
37
AZP 16-66/17
ŁABĘDNIK
38
AZP 16-66/20
ŁABĘDNIK
39
AZP 16-66/21
ŁABĘDNIK
40
AZP 16-66/22
ŁABĘDNIK
Grodzisko, osada obronna, wczesne średniowiecze.
41
AZP 16-66/23
ŁABĘDNIK
42
AZP 16-66/24
ŁABĘDNIK
43
AZP 16-66/25
ŁABĘDNIK
44
AZP 16-66/26
ŁABĘDNIK
45
AZP 16-66/28
ŁABĘDNIK
46
AZP 16-66/29
ŁABĘDNIK
47
AZP 16-66/31
ŁABĘDNIK
48
AZP 16-66/32
ŁABĘDNIK
49
AZP 15-66/4
ŁABĘDNIK
znalezisko luźne, wczesne średniowiecze
50
AZP 15-66/5
ŁABĘDNIK
51
AZP 15-66/6
ŁABĘDNIK
52
AZP 15-66/9
ŁABĘDNIK
53
AZP 15-66/10
ŁABĘDNIK
54
AZP 15-66/15
SOKOLICA
55
AZP 15-66/16
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, nieokreślone. Osada, okres nowożytny.
56
AZP 15-66/24
SOKOLICA
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, okres
rzymski - okres wędrówki ludów. Osada.
Ślad osadnictwa, średniowiecze - okres nowożytny.
91
57
AZP 15-66/29
SOKOLICA
58
AZP 15-66/27
SOKOLICA
59
AZP 15-66/26
SOKOLICA
60
AZP 15-66/33
SOKOLICA
61
AZP 15-66/33
SOKOLICA
62
AZP 15-66/34
SOKOLICA
63
AZP 15-66/30
SOKOLICA
64
AZP 15-66/25
SOKOLICA
65
AZP 15-66/36
SOKOLICA
66
AZP 15-64/4
OSIEKA
Ślad osadnictwa, okres nowożytny XV-XVI w.
67
AZP 15-64/5
OSIEKA
68
AZP 15-64/6
MINTY
69
AZP 15-64/7
KINKAJMY
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, nowożytność.
70
AZP 15-64/9
MINTY
Ślad osadniczy, wczesna epoka brązu. Ślad osadniczy, nowożytność.
71
AZP 15-64/11
MINTY
72
AZP 15-64/8
MINTY
73
AZP 15-64/10
MINTY
74
AZP 15-64/13
KRAWCZYKI
Ślad osadniczy, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny.
75
AZP 15-64/14
OSIEKA
76
AZP 15-64/15
OSIEKA
Ślad osadniczy, epoka kamienia, średniowiecze, okres nowożytny.
77
AZP 15-64/16
OSIEKA
78
AZP 15-64/17
KRAWCZYKI
79
AZP 15-64/18
POŁĘCZE
80
AZP 13-64/1
NALIKAJMY
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, późne
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, późne
średniowiecze. Osada, późne średniowiecze.
Ślad osadnictwa, nieokreślona. Ślad osadnictwa, późne
Ślad osadniczy, epoka kamienia. Osada, wczesna epoka żelaza.
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadniczy, średniowiecze.
Ślad osadniczy, epoka kamienia, wczesna epoka żelaza, wczesne
średniowiecze, nowożytność.
Ślad osadniczy, późne średniowiecze.
Cmentarzysko ciepłopalne, okres rzymski - OWL
92
KIERTYNY
81
AZP 13-64/2
82
AZP 13-64/3
83
AZP 13-64/6
84
AZP 13-64/7
85
AZP 13-64/9
86
AZP 13-64/10
87
AZP 13-64/11
88
AZP 13-64/15
ŁOJDY
Ślad osadnictwa, neolit - epoka brązu.
89
AZP 15-63/9
KIERSITY
90
AZP 15-63/10
KIERSITY
Ślad osadnictwa.
91
AZP 15-63/11
KIERSITY
Punkt osadnictwa, okres nowożytny.
92
AZP 15-63/12
TOLKO
93
AZP 15-62/20
RODNOWO
Ślad osadnictwa, nowożytna.
94
AZP 14-65/3
95
AZP 14-65/5
WAWRZYNY
96
AZP 14-65/6
WAWRZYNY
97
AZP 14-65/7
WAWRZYNY
Znalezisko luźne, epoka brązu.
98
AZP 14-65/8
KINKAJMY
Znalezisko luźne.
99
AZP 14-65/9
WAWRZYNY
100
AZP 14-65/10
WAWRZYNY
101
AZP 14-65/11
WAWRZYNY
102
AZP 14-65/12
WAWRZYNY
WIELKIE
KIERTYNY
WIELKIE
BEZLEDY
KIERTYNY
WIELKIE
KIERTYNY
WIELKIE
Kopce, wały.
Grodzisko.
Kopiec, kurhan.
KIERTYNY
Osada, okres rzymski - OWL.
WIELKIE
KIERTYNY
WIELKIE
SZYLINA
WIELKA
Ślad osadnictwa, nieokreślone. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
Skarb, młodszy okres epoki brązu.
Ślad osadnictwa, przadzieje.
Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.
Ślad osadnictwa, przadzieje. Ślad osadnictwa, nowożytnaXVIXVIIw
Ślad osadnictwa, późnośredniowieczna/nowożytna, 2 połowa XV-
93
XVIII w.
103
AZP 14-65/13
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, pradzieje.Ślad osadnictwa, nowożytnaXVI-XVIIIw
104
AZP 14-65/14
WAWRZYNY
Ślad osadnictwa, pradzieje.Ślad osadnictwa, nowożytnaXVI-XVIIIw
105
AZP 14-65/15
WIRWILTY
106
AZP 14-65/16
WIRWILTY
107
AZP 14-65/18
WIRWILTY
108
AZP 14-65/19
WIRWILTY
109
AZP 14-65/21
WIRWILTY
110
AZP 14-65/22
111
AZP 14-65/23
112
AZP 14-65/29
113
AZP 14-65/30
114
AZP 14-65/31
115
AZP 14-65/32
116
AZP 14-65/45
KINKAJMY
Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.
117
AZP 14-64/11
SPYTAJNY
Lużne znalezisko, epoka kamienia.
118
AZP 14-64/12
SPYTAJNY
Cmentarzysko, okres wędrówek ludów.
119
AZP 14-64/13
WAWRZYNY
120
AZP 14-64/14
POŁĘCZE
121
AZP 14-64/16
WIRWILTY
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa,2 połowa XV-XVIIw
122
AZP 14-64/19
ŁOJDY
123
AZP 14-64/21
SPYTAJNY
Ślad osadnictwa, nowożytna XV-XVII w.
Osada, XI-XIII w.
Ślad osadnictwa, nowożytna XVII-XVIII w.
SZYLINA
WIELKA
Osada, nowożytna XVII-XVIII w.
SZYLINA
WIELKA
Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, nowożytna XVI-XVIII w.
SZYLINA
WIELKA
SZYLINA
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XI-XIII w., XVI-
WIELKA
XVIII w.
SZYLINA
WIELKA
SZYLINA
WIELKA
Osada, wczesna epoka żelaza. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVIII w.
94
124
AZP 14-64/20
SPYTAJNY
125
AZP 14-64/22
SPYTAJNY
Ślad osadnictwa, pradzieje. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
126
AZP 14-64/23
SPYTAJNY
127
AZP 14-64/24
POŁĘCZE
Osada, XVI-XVIII w.
128
AZP 14-64/25
SPYTAJNY
129
AZP 14-64/26
OSIEKA
130
AZP 14-64/27
POŁĘCZE
131
AZP 14-64/28
POŁĘCZE
132
AZP 14-64/29
POŁĘCZE
133
AZP 14-64/31
KINKAJMY
134
AZP 14-64/35
POŁĘCZE
135
AZP 14-64/36
SPYTAJNY
136
AZP 14-64/37
POŁĘCZE
137
AZP 14-64/38
SPYTAJNY
138
AZP 14-64/39
WAWRZYNY
Osada, XVI-XVIII w.
138
AZP 12-63/1
BEZLEDY
Grodzisko.
139
AZP 12-63/2
BEZLEDY
140
AZP 12-63/3
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
141
AZP 12-63/5
BEZLEDY
Osada, XI-XIII w.
142
AZP 12-63/6
BEZLEDY
Ślad osadnictwa.
143
AZP 12-63/7
BEZLEDY
144
AZP 12-63/8
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w.
145
AZP 12-63/9
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.
146
AZP 12-63/10
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, neolit. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
147
AZP 12-63/11
BEZLEDY
Osada, wczesna epoka żelaza.Osada, XI-XIII w.
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza, wczesne średniowiecze,
XVI-XVII w.
Osada, wczesna epoka żelaza. Osada, wczesne średniowiecze.
Ślad osadnictwa, 2 połowa XV w. - XVII w.
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślad osadnictwa XV w.
Ślad
95
osadnictwa XVI-XVII w.
148
AZP 12-63/12
BEZLEDY
Osada, XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XV w.
149
AZP 12-63/13
BEZLEDY
Osada wyspowa.
150
AZP 12-64/1
BEZLEDY
Kurhan, epoka brązu.
151
AZP 12-64/2
BEZLEDY
152
AZP 12-64/3
BEZLEDY
Cmentarzysko birytualne, okres wpływów rzymskich faza B2
153
AZP 12-64/4
BĄSZE
Cmentarzysko
154
AZP 12-64/5
BEZLEDY
155
AZP 12-64/6
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVIII w.
156
AZP 12-64/7
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVII-XVIII w.
157
AZP 12-64/8
BEZLEDY
158
AZP 12-64/9
BEZLEDY
Ślad osadnictwa XI-XIII w. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
159
AZP 12-64/10
BEZLEDY
Osada, XI-XIII w.
160
AZP 12-64/12
BEZLEDY
Ślad osadnictwa, XI-XIII w. Ślada osadnictwa XVI-XVIII w.
161
AZP 12-64/11
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślada osadnictwa XVI-XVIII w.
162
AZP 12-64/13
BĄSZE
Ślad osadnictwa. Ślada osadnictwa XVI-XVII w.
163
AZP 12-64/14
BĄSZE
Ślad osadnictwa. Ślada osadnictwa XVI-XVII w.
164
AZP 11-64/1
BĄSZE
Osada XI-XIII w. Ślad osadnictwa, 2 połowa XV-XVII w.
165
AZP 11-64/2
BĄSZE
166
AZP 11-63/1
BEZLEDY
Grodzisko półwyspowe, wczesne średniowiecze.
167
AZP 11-63/3
BEZLEDY
168
AZP 11-63/4
BEZLEDY
169
AZP 11-63/5
BEZLEDY
170
AZP 11-63/6
BEZLEDY
Ślad osadnictwa. Ślad osadnictwa 2 połowa XV-XVII w.
171
AZP 11-63/7
BEZLEDY
172
AZP 14-63/1
WOJCIECHY
-
173
AZP 14-63/2
TOLKO
-
174
AZP 14-63/3
RODNOWO
-
175
AZP 14-63/4
RODNOWO
-
176
AZP 14-63/5
RODNOWO
-
177
AZP 14-63/6
TOLKO
-
96
178
AZP 14-63/7
TOLKO
-
179
AZP 14-63/8
TOLKO
-
180
AZP 14-63/9
TOLKO
-
181
AZP 14-63/10
KIERSITY
-
182
AZP 14-63/11
KIERSITY
-
183
AZP 14-63/12
KIERSITY
-
184
AZP 14-63/13
KIERSITY
-
185
AZP 14-63/14
KIERSITY
-
186
AZP 14-63/15
WOJCIECHY
-
187
AZP 14-62/36
WAJSNORY
-
188
AZP 14-62/35
WAJSNORY
-
189
AZP 14-62/34
WAJSNORY
-
190
AZP 14-62/33
WAJSNORY
-
191
AZP 14-62/4
WAJSNORY
-
192
AZP 14-62/30
WAJSNORY
-
193
AZP 14-62/31
WAJSNORY
-
194
AZP 14-62/32
WAJSNORY
-
195
AZP 14-62/29
RODNOWO
-
196
AZP 14-62/3
RODNOWO
-
197
AZP 14-62/25
RODNOWO
-
198
AZP 14-62/24
RODNOWO
-
199
AZP 14-62/26
RODNOWO
-
200
AZP 14-62/28
RODNOWO
-
201
AZP 14-62/27
RODNOWO
-
202
AZP 16-99/8
ŁABĘDNIK
203
AZP 16-99/11
ŁABĘDNIK
Strażnica, średniowiecze.
204
AZP 16-99/14
ŁABĘDNIK
205
AZP 16-99/18
ŁABĘDNIK
206
AZP 16-99/19
ŁABĘDNIK
Osada, neolit. Osada, wczesne średniowiecze.
Ślada osadnictwa, wczesna epoka żelaza. Osada, okres nowożytny.
97
207
AZP 16-99/27
ŁABĘDNIK
208
AZP 16-99/30
ŁABĘDNIK
209
AZP 16-99/33
ŁABĘDNIK
210
AZP 15-66/21
SOKOLICA
211
AZP 15-66/22
SOKOLICA
212
AZP 15-66/23
SOKOLICA
213
AZP 15-66/28
SOKOLICA
214
AZP 15-66/35
SOKOLICA
215
AZP 15-66/37
ŁABĘDNIK
Osada, średniowiecze - okres nowożytny.
216
AZP 13-64/4
DĄBROWA
217
AZP 13-64/5
KIERTYNY
Ślady osadnictwa, nieokreślona.
WIELKIE
218
AZP 13-64/8
KIERTYNY
WIELKIE
219
AZP 13-64/12
220
AZP 13-64/13
DĄBROWA
221
AZP 13-64/14
ŁOJDY
222
AZP 14-65/1
WIRWILTY
223
AZP 14-65/17
WIRWILTY
224
AZP 14-65/20
225
226
KIERTYNY
WIELKIE
Ślad osadnictwa, epoka kamienia. Osada, okres rzymski.
Ślad osadnictwa, wczesna epoka żelaza - okres rzymski.
Osada, okres rzymski. Ślady osadnictwa
Osada, neolit - epoka brązu. Ślad osadnictwa, okres nowożytny.
Grodzisko, okres wczesno-średniowieczny.
Ślad osadnictwa, póżnośredniowieczna/nowożytna XV-XVII w.
SZYLINA
WIELKA
AZP 14-64/3
SPYTAJNY
Grodzisko, wczesne średniowiecze.
AZP 14-64/30
POŁĘCZE
Osada, wczesne średniowiecze. Ślad osadnictwa, XVI-XVII w.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Olsztynie.
98

Bartoszyce

Transkrypt

Podobne dokumenty

Strona 1 z 1 PLANOWANIE PRZESTRZENNE II (REGIONALNE

Statut Bartoszyckiego Domu Kultury

UCHWAŁA NR XLI/332/2010 RADY MIASTA BARTOSZYCE z dnia

Sławomir Anusz Wykup ziemi rolniczej przez cudzoziemców