Ćwiczenia: System ochrony prawnej– cz. II: traktatowe procedury

Prof. nadzw. UW dr hab. Robert Grzeszczak
Katedra Prawa Europejskiego
Instytut Prawa Międzynarodowego
Wydział Prawa i Administracji
Uniwersytet Warszawski
Ćwiczenia: System ochrony prawnej– cz. II: traktatowe procedury sporne przed TSUEcharakterystyka
Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (tzw.: Europejski Trybunał Sprawiedliwości – dalej jako
ETS lub TSUE)
Rodzaje postępowań przed TSUE:
Postępowanie przeciwko państwom członkowskich w sprawie naruszenia Traktatu (art. 258 TFUE)
Skarga o stwierdzenie nieważności aktu prawa UE (art. 263 TFUE)
Skarga na zaniechanie (art. 265 TFUE)
Skarga odszkodowawcza (art. 268 TFUE)
Okolicznościowe badanie legalności aktu prawnego (art. 277 TFUE)
Legitymacja czynna w zakresie skargi o stwierdzenie nieważności:
Wg. regulacji z art. 263 TFUE (ważny!)
Podmioty uprzywilejowane (państwa członkowskie, Rada, Komisja i PE: od 2003r.);
Podmioty częściowo uprzywilejowane (Trybunał Obrachunkowy, Europejski Bank Centralny) – skarga
musi służyć ochronie ich uprawnień;
Podmioty nieuprzywilejowane (osoby fizyczne i prawne) – muszą wykazać bezpośrednią lub
indywidualną dotkliwość
Procedury …
Skarga przeciwko państwu członkowskiemu (art. 258 TFUE i n; ex art. 226 i nast. TWE)
Skarga o stwierdzenie nieważności aktu unijnego (art. 262 TFUE; ex art. 230 TWE)
1. SKARGA KOMISJI NA NIEWYWIĄZANIE SIĘ PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO ZE
ZOBOWIĄZAŃ UE
Procedura wstępna (nieformalna) – polega na poinformowaniu państwa przez Komisję o tym, że
zdaniem Komisji państwo dopuszcza się naruszenia prawa unijnego oraz na poszukiwaniu rozwiązania tej
sytuacji przez Komisję i zainteresowane państwo.
Procedura zasadnicza (formalna) – najpierw Komisja przesyła państwu pismo ostrzegawcze (formalne
ostrzeżenie), informujące o zarzucanym państwu naruszeniu prawa UE i wyznaczające termin dla jego
usunięcia. Po bezskutecznym upływie tego terminu, Komisja przekazuje państwu członkowskiemu
umotywowaną (uzasadnioną) opinię, w sposób szczegółowy opisującą naruszenie, jakiego zdaniem
Komisji dopuściło się państwo członkowskie oraz wskazującą termin (zwykle 2 miesiące) na usunięcie
naruszenia.
Procedura sądowa – postępowanie przed ETS wszczynane na skutek skargi Komisji, którą ta może
złożyć po bezskutecznym upływie terminu wskazanego w umotywowanej opinii. Kończy się wydaniem
orzeczenia, w którym Trybunał odrzuci skargę jako niedopuszczalną (postanowieniem) bądź oddali ją
(jako niezasadną) albo uwzględni, czyli stwierdzi naruszenie zobowiązania unijnego przez państwo
członkowskie.
(art. 258 TFUE) Sprawa 1/00 Komisja v. Republika Francuska (brytyjska wołowina) orzeczenie z
13.12.2001
53. (...) Należy zauważyć, że funkcją etapu przed-sądowego postępowania (ang. pre-litigation
procedure) określonego w art. 226 TWE jest umożliwienie zainteresowanemu państwu
członkowskiemu wykonania swojego zobowiązania wynikającego z prawa wspólnotowego względnie
wykonania jego prawa do obrony przed skargą Komisji.
Właściwy przebieg tego [etapu] postępowania stanowi istotną gwarancję traktatową nie tylko
ochrony uprawnień zainteresowanego państwa, ale również tego, że w dalszym toku postępowania
jego zakres przedmiotowy będzie obejmował jasno zdefiniowany spór (...)
54. Z powyższej funkcji wynika, że celem formalnego ostrzeżenia jest, po pierwsze, wyznaczenie
zakresu przedmiotowego sporu i wskazanie państwu członkowskiemu, do którego zwrócono się o
ustosunkowanie się, czynników umożliwiających mu przygotowanie swej linii obronnej, a po drugie,
umożliwienie państwu członkowskiemu dostosowanie [do prawa wspólnotowego] zanim skarga
zostanie skierowana do Trybunału (...).
55. W przedmiotowej sprawie naruszenie zobowiązania wspólnotowego zostało jasno zdefiniowane w
formalnym ostrzeżeniu (...).
Sprawa 301/81 Komisja p. Królestwo Belgii (01.03.1983)
8. (...) Umotywowana opinia musi zawierać spójne wskazanie przyczyn, które doprowadziły Komisję
do uznania, że dane państwo nie wykonało zobowiązania traktatowego. Komisja nie musi więc
odnosić się do jakichkolwiek trudności wynikających z zastosowania dyrektywy.
Sprawa 39/72 Komisja v. Republika Włoska, orzeczenie z 7 lutego 1973
Treść orzeczenia
9. Przedmiot skargi z art. 169 Traktatu jest określony w umotywowanej opinii Komisji. Nawet, jeśli
naruszenie zostało wyeliminowane po upływie terminu wynikającego z paragrafu 2 tego artykułu,
prowadzenie postępowania nie jest bezprzedmiotowe (...).
11. Co więcej, wobec zarówno opóźnienia w wykonaniu, jak i ostatecznego niewykonania, orzeczenie
Trybunału wydane w oparciu o art. 169 i art. 171 Traktatu może mieć kluczowe znaczenie dla
określenia odpowiedzialności państwa członkowskiego za jego naruszenie, wobec innych państw
członkowskich, Wspólnoty lub podmiotów prywatnych.
Okoliczności egzoneracyjne
1. Siła wyższa
Siła wyższa (force majeure), to nie dające się przewidzieć i nie możliwe do odparcia (będące poza kontrolą
państwa członkowskiego) zdarzenie, które spowodowało naruszenie prawa UE. Przykładem może być
klęska naturalna czy kataklizm spowodowany przez człowieka (np. zbrojna napaść ze strony państwa
trzeciego). Należy wszakże pamiętać, że brak możliwości wykonania zobowiązania wynikającego z prawa
unijnego jest oceniany z uwzględnieniem zasady proporcjonalności. Naruszenie, jakiego dopuściło się
państwo członkowskie, jest usprawiedliwione tylko wówczas, jeżeli jest adekwatne i konieczne
(nieuniknione) w świetle oddziałującej siły wyższej.
Sprawa 236/99 Komisja p. Królestwu Belgii, orzeczenie z dn. 6 lipca 2000 r.
Bezprawność środka unijnego Sprawa 1/00 Komisja p. Republika Francuska (brytyjska wołowina),
orzeczenie z 13.12.2001
Treść orzeczenia
101. System środków ustanowionych Traktatem odróżnia skargi z art. 226 TWE i art. 227 TWE,
które funkcją jest stwierdzenia niewykonania przez państwo członkowskie zobowiązań
wspólnotowych, od skargi z art. 230 TWE i art. 232 TWE, których celem jest sądowa kontrola
środków przyjętych przez instytucje wspólnotowe bądź braku ich działania. Środki te mają inne cele
i oparte są na odmiennych zasadach. W braku wyraźnie upoważniającego przepisu TWE, państwo
członkowskie nie może zatem skutecznie powołać niezgodności z prawem decyzji, której jest
adresatem, aby usprawiedliwić swoje niewykonanie takiej decyzji.
107. Wynika z tego, że rząd francuski nie może podnosić zarzutu błędów w systemie identyfikacji
zwierząt (..) aby uzasadnić odmowę zastosowania się do decyzji 98/256 i 1999/514.
3. Wzajemność
Sprawy połączone 90 i 91/63 Komisja v. Wielkiemu Księstwu Luksemburga i Królestwu Belgii,
orzeczenie z dn. 13 listopada 1964, Zb. Orz. 1964, s. 625
Stan faktyczny
Skarga Komisji dotyczyła wprowadzenia opłat celnych na importowane produkty mleczne.
Stanowiska uczestników postępowania
Pozwani argumentowali, że naruszenie prawa wspólnotowego wystąpiło najpierw po stronie Rady.
Przyjęła ona bowiem uchwałę, zgodnie z którą miała wydać decyzję regulującą przedmiotową
problematykę, czego istotnie nie uczyniła w zakreślonym terminie. Skoro Rada sama naruszyła Traktat, to
zgodnie z prawem międzynarodowym, druga strona (pozwane państwa) są zwolnione z obowiązku
dalszego wykonywania swojego zobowiązania wspólnotowego.
Treść orzeczenia
(...) Relacja pomiędzy zobowiązaniami stron nie występuje na gruncie prawa wspólnotowego. W istocie
Traktat nie ogranicza się do ustanowienia wzajemnych zobowiązań pomiędzy osobami fizycznymi i
prawnymi, do których znajduje zastosowanie, lecz ustanawia nowy porządek prawny, rządzący
kompetencjami, uprawnieniami i zobowiązaniami tych podmiotów, jak i regulujący procedury
wykrywania i przeciwdziałania jego naruszeniom. Zatem, o ile wyraźnie nie zastrzeżono odmiennie,
podstawowym zamysłem Traktatu jest, aby państwa członkowskie nie brały prawa we własne ręce. W
związku z tym fakt, iż Rada naruszyła swoje zobowiązania nie zwalnia pozwanych od wykonywania
własnych.
4. Brak inercji lub celowego niewykonania
Sprawa 301/81 Komisja v. Królestwo Belgii. Orzeczenie z dn. 1 marca 1983
Stan faktyczny
Rada wydała dyrektywę 77/780/EWG harmonizującą przepisy w zakresie podejmowania i prowadzenia
działalności przez instytucje kredytowe. Termin jej implementacji wynosił 24 miesiące i upływał
15.12.1979 r. Przed upływem tego terminu projekt ustawy implementującej został przygotowany, jednak
nie skierowano go jeszcze do parlamentu belgijskiego.
Stanowiska uczestników postępowania
Rząd Królestwa Belgii podkreślał po pierwsze wysoki stopień trudności natury technicznej,
instytucjonalnej i politycznej, które uniemożliwiły przedłożenie parlamentowi projektu ustawy
implementującej. (…)
Rząd belgijski podkreślił też, że termin przeznaczony na implementację był zbyt krótki(…) Belgia
podniosła też w swojej obronie, iż wymogi dyrektywy zostały już zrealizowane w ustawodawstwie
belgijskim, jak i przepisach administracyjnych o charakterze generalnym(…)
Sprawa 301/81 Komisja v. Królestwo Belgii. Orzeczenie z dn. 1 marca 1983
Tezy orzeczenia
6. Jakkolwiek powołane okoliczności mogą tłumaczyć trudności w zastosowaniu dyrektywy, nie eliminują
one jednak niewykonania zobowiązania wspólnotowego przez Królestwo Belgii. Trybunał konsekwentnie
wskazywał, że państwo członkowskie nie może powoływać przepisów, zwyczajów czy okoliczności
wynikających z prawa krajowego, celem usprawiedliwienia naruszenia prawa wspólnotowego
wynikającego z dyrektywy.
8. Należy zauważyć, że dopuszczalność skargi opartej na art. 169 Traktatu zależy wyłącznie od
obiektywnego stwierdzenia naruszenia prawa wspólnotowego, nie zaś od udowodnienia inercji czy
celowego niewykonania po stronie państwa członkowskiego. Umotywowana opinia musi zawierać
spójne wskazanie przyczyn, które doprowadziły
Komisję do uznania, że dane państwo nie wykonało zobowiązania traktatowego. Komisja nie musi
więc odnosić się do jakichkolwiek trudności wynikających z zastosowania dyrektywy.
9. Termin implementacji dyrektywy wynosił 24 miesiące. Termin dwumiesięczny wskazany w
umotywowanej opinii Komisji stanowi zaledwie dodatkowy czas, w jakim państwo członkowskie
wzywane jest do usunięcia naruszenia, o jakie jest obwiniane. Nadto, Komisja czekała prawie dwa lata od
chwili przekazania Belgii umotywowanej opinii, zanim skierowała skargę do Trybunału. Kwestionowanie
przez Belgię dwumiesięcznego terminu wskazanego w umotywowanej opinii jest w tych okolicznościach
bezskuteczne.
11. (...) Jeśli termin implementacji dyrektywy okazuje się być zbyt krótkim, państwo członkowskie może
jedynie podjąć odpowiednie kroki określone w prawie wspólnotowym, zmierzające do wydłużenia tego
terminu przez właściwe instytucje wspólnotowe.
13. Nawet jeśli określone normy dyrektywy były bezpośrednio stosowalne, nie zwalnia to Belgii z
obowiązku implementacji dyrektywy (...).
SKARGA PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO PRZECIWKO INNEMU PAŃSTWU
CZŁONKOWSKIEMU O NARUSZENIE ZOBOWIĄZANIA WSPÓLNOTOWEGO (art. 259 TFUE)
Procedura wstępna – skierowanie przez państwo-powoda wniosku do Komisji, po czym Komisja powinna
wysłuchać obydwa państwa i podjąć najpierw próbę polubownego rozwiązania sporu.
Wydanie umotywowanej opinii. Komisja ma trzy miesiące na jej wydanie. Komisja powinna najpierw
skierować pismo ostrzegawcze (formalne ostrzeżenie), a następnie, jeżeli państwo pozwane nie usunie
zarzuconego przez Komisję i państwo-powoda naruszenia prawa, wówczas Komisja powinna skierować do
niego umotywowaną opinię, wskazując szczegółowo na czym polega naruszenie oraz wyznaczając termin
(zwykle – dwumiesięczny) na jego usunięcie. Ten termin nie musi się już oczywiście zawrzeć w terminie z
art. 227 ust. 4 TWE. Po bezskutecznym upływie terminu, powód może skierować skargę do Trybunału,
pomimo braku umotywowanej opinii Komisji. Należy przy tym podkreślić, że uprawnienie Komisji ma
charakter dyskrecjonalny i brak wydania umotywowanej opinii we wspomnianym terminie nie może
państwu pozwanemu dostarczać podstaw do wniesienia skargi przeciwko Komisji, która byłaby oparta na
art. 232 TWE.
Skarga z art. 259 TFUE (II)
Procedura sądowa – rozpoczyna się najwcześniej po upływie trzech miesięcy od skierowania przez
państwo powodowe wniosku do Komisji o wydanie umotywowanej opinii. Jest inicjowana skierowaniem
skargi do Trybunału, w oparciu o Art. 227 TWE. Jeżeli państwo powodowe nie zadośćuczyni terminowi z
art. 227 ust. 4 TWE, czyli skieruje skargę nim upłynie termin wskazany w umotywowanej opinii Komisji na
usunięcie naruszenia, skarga powinna zostać przez Trybunał odrzucona jako niedopuszczalna
Rzadka praktyka skarg międzypaństwowych
12 września 2006 r. ETS wydał wyrok w łączonych sprawach C-145/04 i C-300/04 Hiszpania p.
Zjednoczonemu Królestwu, Eman i Selinger. W sprawie tej, z art. 227, Hiszpania zakwestionowała
ważność ustawy o (przedstawicielstwie w) PE uchwalonej w 2003 r. przez Parlament Zjednoczonego
Królestwa, która przyznawała prawo głosu tak zwanym kwalifikowanym obywatelom Wspólnoty (QCCs).
Ustawę przyjęto w celu wykonania orzeczenia EuropejsETPCz w tzw. sprawie Matthewsa. Kwalifikowani
obywatele Wspólnoty to obywatele, od których nie wymaga się prawa pobytu przy wjeździe i pobycie na
terenie Gibraltaru lub tacy, którzy posiadają pozwolenie lub zaświadczenie uprawniające ich do wjazdu i
pobytu na terenie Gibraltaru, głównie Pakistańczycy, Hindusi i Bengalczycy. Hiszpania argumentowała, że
z postanowień Traktatu WE w sprawie obywatelstwa UE i wyborów do PE wynika, iż jedynie obywatele
państw członkowskich powinni być uprawnieni
do głosowania oraz że przedmiotowa ustawa jest sprzeczna z załącznikiem II do ustawy z 1976 r.
dotyczącej wyboru przedstawicieli do PE.
Rzadka praktyka skarg międzypaństwowych (2)
Trybunał rozpoczął od wyjaśnienia, że art. 189 i 190 WE nie wykluczają przyznania prawa głosu
obywatelom spoza UE. Z artykułów Traktatu dotyczących obywatelstwa w UE nie można też wywieść, że
prawo takie na mocy wszystkich innych postanowień traktatowych przysługuje wyłącznie obywatelom
Unii, co wskazywałoby, że art. 189 i 190 Traktatu WE odnoszą się wyłącznie do takich obywateli.
Trybunał orzekł, że zgodnie z obecną wykładnią prawa wspólnotowego, to do państwa członkowskiego
należy określenie kryteriów uczestnictwa w wyborach europejskich. Ustawa o (przedstawicielstwie w) PE
z 2003 r. nie była zatem sprzeczna z prawem wspólnotowym. Orzekł także, że przedstawiciel elektoratu
gibraltarskiego znajduje się w podobnej sytuacji jak przedstawiciel elektoratu brytyjskiego i nie może
napotykać na trudności związane ze statusem Gibraltaru, które uniemożliwiałyby mu skorzystanie z prawa
głosu lub uchylenie się od skorzystania z takiego prawa. Trybunał dodał, że taka wykładnia pozostaje w
zgodzie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.
Rzadka praktyka skarg międzypaństwowych (3)
Trybunał stwierdził, co następuje: „95. Mając na uwadze orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw
Człowieka i okoliczność, że sąd ten uznał fakt niezorganizowania wyborów do Parlamentu Europejskiego
w Gibraltarze za sprzeczny z art. 3 protokołu nr 1 do konwencji, ponieważ „skarżąca, jako osoba mająca
miejsce zamieszkania w Gibraltarze” została pozbawiona jakiejkolwiek możliwości wyrażenia opinii w
kwestii wyboru członków Parlamentu Europejskiego, nie można zarzucić Zjednoczonemu Królestwu, że
przyjęło przepisy konieczne do zorganizowania takich wyborów na zasadach równoważnych mutatis
mutandis zasadom ustanowionym w przepisach obowiązujących w Zjednoczonym Królestwie. 96.
Transpozycja mutatis mutandis przepisów Zjednoczonego Królestwa, dokonana na terytorium Gibraltaru
jest tym trudniejsza do zakwestionowania, że jak wynika z pkt. 59 ww. wyroku w sprawie Matthews
przeciwko Zjednoczonemu Królestwu, Europejski Trybunał Praw Człowieka nie wskazał w statusie
Gibraltaru jakiegokolwiek elementu świadczącego o miejscowych wymogach, które w rozumieniu art. 56
ust. 3 konwencji należałoby uwzględnić przy stosowaniu tej konwencji do terytorium, za którego stosunki
międzynarodowe to umawiające się państwo odpowiada.
2. SKARGA O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI AKTU UE art. 262 TFUE (d. art. 230 TWE)
C-327/91, Zb. Orz. 1994, Francja v. Komisja
Francja domagała się unieważnienia Porozumienia podpisanego przez Komisję i rząd Stanów
Zjednoczonych odnośnie stosowania prawa konkurencji we wspólnotowym i amerykańskim porządku
prawnym. Komisja zarzucała skardze niedopuszczalność, uznając, że Francja powinna była podważyć
legalność decyzji Komisji zezwalającej jej wiceprzewodniczącemu na podpisanie Porozumienia, a nie
poddawać w wątpliwość legalność samego porozumienia.
14. Wystarczy zauważyć, że aby skarga (…) była dopuszczalna, zaskarżony akt musi być aktem instytucji
wywierającym skutki prawne (…)
15. Trybunał jest zdania, co wynika jasno z użytych sformułowań, iż Porozumienie ma za zadanie
wywołać skutki prawne. Rozumując dalej, akt którym Komisja starała się zawrzeć Porozumienie musi
podlegać skardze o unieważnienie.
16. Wykonywanie kompetencji powierzonych instytucjom wspólnotowym w sprawach
międzynarodowych nie może więc odbywać się bez kontroli sądowych przyjętych aktów, zgodnie z
art. 173 Traktatu.
17. Skarga Republiki Francuskiej musi być rozumiana jako skierowana przeciwko aktowi, którym
Komisja starała się zawrzeć porozumienie. Idąc dalej tym tokiem rozumowania, skarga jest
dopuszczalna.”
Sprawy połączone C-31/96 i C-35/96, Levantina Agricola Industrial SA (LAISA) and CPC Espańa SA p.
Rada
Powodowie, wyłącznie hiszpańscy producenci izoglukozy, domagali się unieważnienia pewnych
przepisów traktatów akcesyjnych zawierających warunki przystąpienia Hiszpanii i Portugalii do Wspólnot.
Uważali, że naruszają one zakaz dyskryminacji oraz zasadę proporcjonalności. Rada zarzuciła skardze
niedopuszczalność.
“Dopuszczalność skarg o unieważnienie : Rada twierdzi, że zaskarżone postanowienia [rozporządzenia
powołanego w traktacie akcesyjnym] stanowią nieodłączną cześć traktatu akcesyjnego, który ma taką
samą moc prawną jak Traktaty założycielskie, a więc nie są częścią aktu Rady podlegającą badaniu
legalności przewidzianemu w art. 173 EWG.
Zmiany zawarte w załączniku I do traktatu akcesyjnego są więc przedmiotem umowy pomiędzy
państwami członkowskimi i państwem kandydackim, przewidzianej w art. 237 EWG. Nie stanowią
aktu Rady, ale postanowienia prawa pierwotnego, które, zgodnie z art. 6 traktatu akcesyjnego nie
mogą być zawieszone, zmienione ani odwołane w sposób inny, niż procedura przewidziana dla
rewizji Traktatów założycielskich.
(…) Traktat, zmiany spowodowane bezpośrednio przez traktat akcesyjny nie stanowią aktów
instytucji i nie mogą zatem podlegać ocenie legalności.
Wynika z powyższego, że zaskarżone przepisy, które stanowią nieodłączną część traktatu akcesyjnego
(…), nie stanowią aktu Rady w rozumieniu art. 173 EWG i w następstwie tego Trybunał nie ma
jurysdykcji do rozważenia legalności takich postanowień. W konsekwencji, skargi o unieważnienie
są niedopuszczalne.”
Przesłanki nieważności
A. brak kompetencji
B. naruszenie istotnego wymogu proceduralnego
C. naruszenie Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem
D. nadużycie władzy
-22/70, Zb. Orz. 1971, s. 263 Komisja v. Rada tzw. ERTA/AETR Case
74. Na podstawie art. 75(1), to do Rady (…) należy ustanowienie odpowiednich przepisów (…) w celu
implementacji wspólnej polityki transportowej.
75. Zgodnie z art. 228(1), w przypadku konieczności zawarcia umów z (…) państwami trzecimi, takie
umowy będą negocjowane przez Komisję i zawierane przez Radę.
76.Dodatkowo, skoro negocjacje miały miejsce pod patronatem Europejskiej Komisji Gospodarczej
Narodów Zjednoczonych, musi być także wzięty pod uwagę (…) art. 116. Zgodnie z nim, (…) państwa
członkowskie będą “działać w ramach organizacji międzynarodowej o charakterze ekonomicznym tylko
wspólnie”. Implementacja takiego wspólnego działania leży w kompetencji Rady (…).
79. Co więcej, wynika z tych postanowień pojmowanych jako całość, w szczególności z art. 228(1), iż
prawo do zawarcia Porozumienia zostało powierzone Radzie.”
Naruszenie wymogu proceduralnego
C-24/62, Niemcy p. Komisja
Rząd niemiecki domagał się od Komisji zezwolenia na zwiększenie kwoty importowej wina. Komisja w
swojej decyzji tylko częściowo uwzględniła prośbę Niemiec. Niemcy uznały, że decyzja Komisji jest
nieważna, gdyż ich zdaniem narusza art. 25 Traktatu, który zobowiązuje Komisję do przyznania całej
wnioskowanej kwoty, jak tylko zostanie stwierdzone, że nie ma niebezpieczeństwa poważnych zakłóceń
(…)
Na podstawie tych przesłanek wynika, że niekompletność, nieokreśloność i niespójność uzasadnienia
decyzji, zarówno w odniesieniu do odmowy przyznania żądanej kwoty, jak i przyznania częściowego
kwoty, uniemożliwiają zadośćuczynienie warunkom z Artykułu 190.
Części decyzji poddane ocenie Trybunału muszą więc zostać unieważnione.”
C. Naruszenie Traktatu lub jakiejkolwiek reguły prawnej związanej z jego stosowaniem.
„Naruszenie Traktatu” nie nastręcza większych problemów interpretacyjnych – może chodzić zarówno o
działanie zupełnie pozbawione podstaw prawnych, jak i niewłaściwą wykładnię Traktatu, wreszcie
sprzeciwienie się ustalonej wykładni danego artykułu. Za „jakąkolwiek regułę prawną” uważa się
wszystkie zasady prawa wspólnotowego nie wyrażone wprost w Traktacie (przykładowo zasadę ochrony
uprawnionego oczekiwania lub zasadę poszanowania praw fundamentalnych).
D. Nadużycie władzy
Koncepcja nadużycia władzy w ujęciu prawa wspólnotowego polega na wykorzystaniu środka do
osiągnięcia innych celów niż w nim wskazane, pewnego rodzaju „zatajenia” prawdziwych intencji
instytucji. Ciężar dowodu, że środek został podjęty w innym celu, spoczywa na powodzie. Trybunał jest
zazwyczaj bardzo surowy w ocenie tej przesłanki. Unieważnienie aktu UE z uwagi na nadużycie władzy
zdarza się w praktyce bardzo rzadko, chociaż już od początku istnienia UE powodowie bardzo często
próbowali się powoływać na tę przesłankę. Przekonującym przykładem rozumowania Trybunału
oddalającego skargę jest orzeczenie w sprawie FedeChar.
C-8/55, Fédération Charbonniere de Belgique (FedeChar) v. Wysoka Władza Europejskiej Wspólnoty
Węgla i Stali
5. Skutki prawne art. 264 TFUE (d. art. 231 TWE)
Orzeczenie stwierdzające nieważność danego środka skutkuje erga omnes i ex tunc. W wypadku
rozporządzenia jednak Trybunał może zastosować limitatio ratione temporis swojego orzeczenia,
uznając część skutków unieważnionego aktu za niewzruszalne.
Obowiązki instytucji w wypadku orzeczenia nieważności aktu
Artykuł 266 TFUE (d. 233 TWE):
W przypadku orzeczenia o nieważności aktu przyjętego przez instytucję, organ lub jednostkę
organizacyjną lub stwierdzenia, iż zaniechanie przez nią działania jest sprzeczne z Traktatami, jest ona
zobowiązana do podjęcia środków, które zapewnią wykonanie wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej.
Zobowiązanie to nie narusza zobowiązania, jakie może wyniknąć z zastosowania artykułu 340 akapit
drugi.