dachówki ceramiczne – oznacznanie właściwości

dachówki ceramiczne – oznacznanie właściwości

DACHÓWKI CERAMICZNE – OZNACZNANIE WŁAŚCIWOŚCI
GEOMETRYCZNYCH
NORMY
PN-EN 1304:2013-10 - Dachówki ceramiczne. Definicje i specyfikacja wyrobów
PN-EN 1024:2012 - Dachówki ceramiczne. Określanie właściwości geometrycznych
WSTĘP TEORETYCZNY
Dachówka ceramiczna – element pokrycia dachowego do zakładkowego układania na pochyłych dachach,
wytwarzana metodą formowania (prasy pasmowe i/lub stemplowe), suszenia i wypalania z mas ilastych z
dodatkami lub bez; powierzchnia dachówki może być pokryta angobą lub szkliwem.
Dachówki zakładkowe tłoczone – dachówki, które w kierunku podłużnym i poprzecznym są łączone za pomocą systemu pojedynczych lub wielokrotnych zakładek; dachówki te mogą być profilowane lub mogą mieć
równą powierzchnię licową.
Dachówki zakładkowe pasmowe – dachówki z zakładkami w kierunku podłużnym, ale bez zakładek w kierunku poprzecznym; dachówki te umożliwiają układanie z różną długością krycia (długością widocznej powierzchni ułożonych dachówek).
Dachówki płaskie (karpiówki) – dachówki najczęściej o kształcie płaskim, bez lub z ukształtowaną w niewielkim stopniu fakturą górnej powierzchni w kierunku podłużnym i/lub poprzecznym, i nie mające żadnych połączeń zakładkowych.
Dachówki esówki – dachówki, które są uformowane w kształcie litery „S” i nie mają ani podłużnych, ani
poprzecznych zakładek łączących; kształt esówki umożliwia układanie z różną długością krycia.
Dachówki mnich i mniszka (dachówki klasztorne) – elementy dachowe w kształcie rynienek. Dachówki
mniszki to dachówki wklęsłe, układane w dolnej warstwie pokrycia dachowego. Dachówki mnich to dachówki
wypukłe, układane nad dwiema dachówkami typu mniszka.
Dachówki specjalne (uzupełniające) – elementy przeznaczone do uzupełniania zasadniczych elementów dachowych (np. połówki dachówek, gąsiory, dachówki wietrznikowe)
Zakładka dachówki – ukształtowania, które jest przeznaczone do połączenia dwóch dachówek za pomocą
występu zwanego „żeberkiem” i zagłębienia zwanego „rowkiem”, rozróżniamy zakładki poprzeczne i podłużne.
Dachówki z prostymi stykami (krycie w linię) – takie ukształtowanie dachówki, że styki podłużne leżą w
jednej linii w kolejno następujących po sobie rzędach.
Dachówki z przesuniętymi stykami (krycie przesunięte) – takie ukształtowanie dachówki, że styki podłużne
są przesunięte o połowę szerokości dachówki w kolejnych rzędach; niektóre typy dachówek są tak ukształtowane, że mogą być układane z prostymi lub przesuniętymi stykami.
Dodatek – surowiec dodawany do masy ilastej w niewielkiej ilości, dla ułatwienia wytwarzania dachówek lub
dla uzyskania poprawy ich właściwości.
Naloty – osad rozpuszczalnych w wodzie soli na powierzchni dachówki, powstający w wyniku przemieszczania się wody z wnętrz dachówki i jej odparowania z powierzchni.
Szkliwo – warstwa szkła stopionego na powierzchni dachówki w procesie wypalania, lub materiał wprowadzony w celu szkliwienia.
Angoba – wypalona przepuszczalna lub nieprzepuszczalna powłoka, której podstawowym składnikiem jest ił.
Cechy powierzchni licowej – rowki, reliefy, plamy lub miejsca barwne, które charakteryzują całą partię wyrobu i które zostały wykonane ze względów estetycznych.
Fałdy – nieprawidłowość, która dotyczy jedynie powierzchni licowej wyrobu, a powstała w wyniku utworzenia fałd w procesie prasowania.
Długość krycia – długość widocznej powierzchni ułożonych dachówek mierzona wzdłuż największego nachylenia pokrycia dachowego.
Prostoliniowość – w przypadku dachówek płaskich i zakładkowych jest to wartość zmierzonej strzałki wygięcia krawędzi dachówek; dla dachówek klasztornych jest to strzałka wygięcia wzdłuż tworzącej wypukłej powierzchni dachówki.
Zaczep – występ w spodniej stronie dachówki, który umożliwia jej zawieszenie na podkładkach (listwach
dachowych).
Czerep – materiał, z którego zbudowany jest wypalony wyrób.
Harys (angoby lub szkliwa) – rysy spowodowane nieprężeniami w angobie lub szkliwie, lub w wypalonej
części wyrobu, powstające w wyniku przetrzymywania go w silnie redukcyjnych warunkach; rysy te nie
zmniejszają przylegania angoby i szkliwa do czerepu.
Pęcherz – wada powierzchni powstająca w czasie produkcji, polegająca na miejscowym wzniesieniu materiału
wyrobu o średnicy ponad 10 mm.
Odprysk – wada powierzchni znajdująca się na widocznej części dachówki, powstająca w skutek ubytku materiału wyrobu na ogół z powodu ekspansji ziarna (np. wapna lub pirytu) o średnicy ponad 7 mm.
Szczerba – wada powierzchni powstająca w skutek odpadnięcia części materiału wyrobu od czerepu o wymiarze ponad 7 mm; rozróżnia się szczerby naroży oraz szczerby wzdłużne.
Wichrowatość dachówek płaskich, zakładkowych tłoczonych, zakładkowych pasmowych i esówek – współczynnik wichrowatości nie powinien być większy niż 1,5% dla dachówek o długości większej niż 300 mm i
2% dla dachówek krótszych; w przypadku dachówek mnich-mniszka zamiast wichrowatości określana jest
równomierność profilu poprzecznego.
Równomierność profilu poprzecznego – oceniana poprzez pomiar szerokości dachówek klasztornych w najwęższym i najszerszym końcu; odchylenie pomiędzy największą i najmniejszą wartością zmierzonej szerokości na końcu wąskim i między największą i najmniejszą wartością zmierzonej szerokości na końcu szerokim
nie powinno przekraczać 15 mm.
Prostoliniowość – w kierunku podłużnym i poprzecznym nie powinna być większa niż 1,5% dla dachówek o
długości większej niż 300 mm i 2% dla dachówek krótszych.
Wymiary – dla wszystkich typów dachówek, z wyłączeniem zakładkowych, określa się poszczególne wymiary – długości i szerokości; w przypadku dachówek zakładkowych określa się poszczególne wymiary lub
wymiary krycia – w kierunku podłużnym i poprzecznym (dla dachówek zakładkowych pasmowych tylko
w kierunku poprzecznym) według uznania producenta; zarówno poszczególne wymiary, jak i wymiary krycia
nie powinny różnić się więcej niż o 2% od wymiarów podanych przez producenta.
Przesiąkliwość – rozróżnia się dwie kategorie przesiąkliwości dachówek:
Kategoria I:
– badanie metodą 1 – współczynnik przesiąkliwości IF£ 0,5 cm3/cm2/dobę,
– badanie metodą 2 – współczynnik przesiąkliwości IC£ 0,8;
Kategoria II:
– badanie metodą 1 – współczynnik przesiąkliwości IF£ 0,8 cm3/cm2/dobę,
– badanie metodą 2 – współczynnik przesiąkliwości IC£ 0,925;
(dachówki kategorii II mogą być stosowane tylko nad wodoszczelną warstwą pokrycia dachowego).
Nośność na zginanie – nie powinna być mniejsza niż:
– 600 N dla dachówek płaskich (karpiówek),
– 900 N dla dachówek zakładkowych z równą powierzchnią licową,
– 1 000 N dla dachówek mnich-mniszka,
– 1 200 N dla pozostałych dachówek.
Mrozoodporność – wymaganie zależy od strefy geograficznej, w której mają być stosowane dachówki; dla
każdej strefy A, B, C oraz D przyjęto odpowiednio jedną metodę badania A, B, C oraz D; wszystkie kraje UE
przydzielono do poszczególnych stref; należy uznać, że dla Polski właściwa jest strefa B, obejmująca Austrię,
Finlandię, Islandię, Niemcy, Norwegię, Szwajcarię i Szwecję; w tej strefie obowiązuje metoda badania mrozoodporności B, a liczba cykli zamrażania-odmrażania wynosi 150. Właściwości takich jak: cechy powierzchni licowej, fałdy, harys szkliwa lub angoby, uwarstwienie czerepu, różnice odcieni barwy, drobne
naloty nie traktuje się jako wad użytkowych, nie dyskwalifikują one dachówek, a jedynie wpływają na ogólny
wygląd pokrycia dachowego. Właściwości budowy i wady budowy mają być kontrolowane w różny sposób,
metody badania w tym zakresie nie zostały zdefiniowane, natomiast metody badania właściwości geometrycznych oraz fizycznych i mechanicznych zostały ustalone o odrębnych normach.
METODA BADANIA
Oznaczenie właściwości geometrycznych wg PN-EN 1024
Wymiary wyznacza się z dokładnością do 1 mm. Długość i szerokość określa się jako średnią arytmetyczną
z pomiarów 10 dachówek. Odchyłki od tych średnich podaje się w procentach.
Długość i szerokość krycia określa się na 24 dachówkach ułożonych w dwóch rzędach. Średnią długość krycia
określa się z wzoru:
L = (L1 + L2)/20
L1 – maksymalny odstęp między odpowiednimi punktami pierwszej i jedenastej dachówki w stanie rozsuniętym,
L2 – minimalny odstęp przy dachówkach dosuniętych do siebie. Analogicznie określa się średnią szerokość
krycia.
Wichrowatość określa się po ułożeniu dachówki na dwóch metalowych prętach lub w specjalnym urządzeniu
pomiarowym, ustaleniu trzech punktów podparcia i określeniu wysokości H, jako odległości czwartego
punktu pomiarowego od płaszczyzny wyznaczonej przez trzy poprzednio wymienione punkty pomiarowe.
Współczynnik wichrowatości oblicza się z wzoru:
C = H × 100/(LA+LB) [%]
H – wysokość jw. w mm,
LA – odległość pomiarowych punktów podparcia w kierunku podłużnym (2/3 długości prostokątnej części
dachówki),
LB - odległość pomiarowych punktów podparcia w kierunku poprzecznym (równa szerokości dachówki).
Równomierność profilu poprzecznego określa się poprzez pomiar szerokości dachówek klasztornych w najwęższym i najszerszym końcu; odchylenie pomiędzy największą i najmniejszą wartością zmierzonej szerokości na końcu wąskim i między największą i najmniejszą wartością zmierzonej szerokości na końcu szerokim
nie powinno przekraczać 15 mm.