Światowy Dzień Zdrowia 2014

Światowy Dzień Zdrowia 2014
Światowy Dzień Zdrowia obchodzony jest każdego roku 7 kwietnia, aby uczcić rocznicę
powstania w 1948 roku Światowej Organizacji Zdrowia. Co roku jest wybierany temat przewodni
z zakresu zdrowia publicznego, który w danym okresie wymaga szczególnej uwagi.
Tematem przewodnim tegorocznych obchodów są
choroby przenoszone przez wektory.
Terminem chorób przenoszonych przez wektory określa się różnego typu choroby
zaraźliwe, wywoływane przez patogeny przenoszone przez stawonogi lub innych biologicznych
pośredników. Przenoszenie choroby odbywa się głównie podczas ssania krwi przez zarażonego
owada lub pasożytujące roztocze. W ten sposób mogą one wywołać choroby, które zagrażają
zdrowiu lub życiu człowieka.
Przykładem wciąż groźnej choroby pasożytniczej jest malaria, która w 2010 roku
pochłonęła 660 000 ofiar, natomiast w ostatnim czasie znacznie wzrosło rozpowszechnienie
gorączki denga, której wzrost na przełomie 50 lat jest 30-krotny. Do innych chorób przenoszonych
przez wektory zaliczamy między innymi Gorączkę Zachodniego Nilu, chikungunyę, odkleszczowe
zapalenie mózgu oraz boreliozę.
W bieżącym roku omawiane będą najczęstsze wektory - jak komary, moskity, kleszcze
i ślimaki – odpowiedzialne za przenoszenie szeregu pasożytów i patogenów groźnych dla ludzi
i zwierząt.
Wektorem zakażenia występującym na terenie powiatu polickiego są kleszcze.
Kleszcze z rodzaju Ixodes występują na terenie całej Polski. Według różnych danych
szacunkowych, zakażonych jest 10-70% kleszczy – w zależności od regionu. Krętki są
przenoszone na człowieka przez wszystkie postacie rozwojowe kleszcza: larwę (A), nimfę (B),
osobniki dorosłe (C – samica, D – samiec).
Żywicielami kleszczy są lądowe gady, ptaki – głównie te, które gnieżdżą się i poszukują
pożywienia na ziemi i w niskich warstwach roślinności, ssaki, ludzie. Preferowane przez kleszcze
są gatunki stałocieplne.
Kleszcz podczas zagłębiania się w skórę żywiciela wydziela dużą ilość szybko twardniejącej śliny,
która tworzy rurkowatą pochewkę wokół narządów gębowych – trwale mocując je w skórze.
Podczas żerowania kleszcz wydziela drugi typ śliny, która wywołuje rozpad tkanek żywiciela
i zapobiega krzepnięciu krwi. Kleszcze pochłaniają krew, limfę i rozpuszczone tkanki żywiciela. Do
organizmu żywiciela kleszcz wprowadza bakterie Borrelia i inne czynniki chorobotwórcze.
Choroby wywoływane przez kleszcze
BORELIOZA
Przewlekła, wieloukładowa choroba zakaźna charakteryzująca się występowaniem objawów
skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych.
BORELIOZA WCZESNA
Stadium zakażenia ograniczonego - rumień wędrujący - chłoniak limfocytarny skóry.
Stadium zakażenia rozsianego - rumień wędrujący mnogi (wtórny)
- wczesna neuroborelioza
- zapalenie stawów
- zapalenie mięśnia sercowego
- inne zmiany narządowe
BORELIOZA PÓŹNA
Stadium zakażenia przewlekłego - przewlekłe zapalenie zanikowe skóry kończyn, neurologiczne,
reumatologiczne lub inne zmiany narządowe utrzymujące się przez co najmniej 12 miesięcy.
NEUROBORELIOZA
Stadium wczesnym może przebiegać jako:
– porażenie nerwów czaszkowych, najczęściej nerwu twarzowego
– porażenie korzeni nerwowych lub pojedynczych nerwów obwodowych
– zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych – zapalenie mózgu/rdzenia kręgowego
W stadium późnym może przebiegać jako:
– zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego o powolnym, postępującym przebiegu. Choroba może
przypominać stwardnienie rozsiane. Zapalenie nerwów obwodowych charakteryzujące się
zaburzeniami czucia, mrowieniem, drętwieniem, bólami korzeniowymi, a niekiedy niedowładami:
– przewlekła encefalopatia z upośledzeniem pamięci, koncentracji, rozdrażnieniem, sennością
i zmianami osobowości,
– przechorowanie boreliozy nie chroni przed ponownym zachorowaniem,
– nie ma szczepionki przeciwko boreliozie.
Boreliozę leczy się terapią antybiotykową.
Każde podejrzenie zakażenia należy skonsultować z lekarzem.
KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU
Jest chorobą ośrodkowego układu nerwowego przenoszoną przez kleszcze Ixodes. Czynnikiem
etiologicznym choroby jest wirus RNA należący do rodziny Flaviviridae. Okres wylęgania KZM
wynosi od 4 do 28 dni, średnio 7 - 14 dni, w przypadku zakażenia pokarmowego jest krótszy i trwa
3 - 4 dni.
Zakażenie następuje w wyniku ukłucia przez zakażonego kleszcza, ale choroba może szerzyć się
również drogą pokarmową przez picie surowego, niepasteryzowanego mleka (kozie, owcze,
krowie) pochodzącego od zakażonych zwierząt. Rzadziej do infekcji dochodzi drogą wziewną
np. przez wdychanie kurzu zanieczyszczonego kałem kleszczy.
Choroba ma przebieg dwufazowy. W pierwszej fazie objawy przypominają infekcję grypową lub
grypopodobną. U części chorych, kiedy wirus KZM dostanie się do mózgu następuje druga faza
choroby – neurologiczna. W takim stanie osoba powinna być hospitalizowana. W większości
przypadków
kleszczowe
zapalenie
mózgu
przebiega
łagodnie,
jednak
jest
obarczone
wystąpieniem powikłań. Wpływ na to ma wiek chorych oraz ciężkość przebiegu choroby.
Zaleca się szczepienia ochronne szczególnie osobom przebywającym i pracującym na terenach
endemicznych oraz swoistą ochronę przed kleszczami.
JAK MOŻNA CHRONIĆ SIĘ PRZED UKĄSZENIEM KLESZCZA:
–·noś ubrania utrudniające kleszczom dostęp do skóry, najlepiej w jasnych i zielonych kolorach,
–·unikaj siadania i leżenia na trawie i pod krzewami,
– stosuj środki odstraszające insekty - spraye, kremy i maści,
– starannie oglądaj ubranie po wyjściu z miejsc, gdzie mogą występować kleszcze,
– po powrocie do domu dokładnie obejrzyj powierzchnie ciała, szczególnie fałdy skóry, pachwiny
i pępek,
– oglądaj również powierzchnię ciała swojego psa i kota - zwłaszcza głowę, szyję i pachwiny,
– gotuj niepasteryzowane mleko pochodzące od krów, kóz, owiec - może ono być źródłem
zakażenia chorobami odkleszczowymi.
JAK USUNĄĆ KLESZCZA?
– chwyć ostrożnie kleszcza przy pomocy pęsety blisko skóry. Nie należy smarować go tłuszczem
ani innymi substancjami.
– delikatnym, ale zdecydowanym ruchem wyciągnij kleszcza. Im szybciej kleszcz zostanie
usunięty, tym mniejsze jest prawdopodobieństwo zakażenia.
– po usunięciu pasożyta upewnij się, ze w skórze nie pozostał żaden fragment ciała kleszcza. Jeśli
tak, udaj się do lekarza.
Zdezynfekuj ranę i umyj ręce.
Jeżeli w ciągu kilku dni pojawi się wokół miejsca ukąszenia choćby niewielki odczyn
zapalny, należy koniecznie zgłosić się do lekarza!