Odkleszczowe zapalenie opon mzgowych i mzgu

Odkleszczowe zapalenie opon mózgowych i mózgu - choroba przenoszona przez
kleszcze. Czynnik zakaźny wywołujący odkleszczowe zapalenie mózgu to wirus Flavi.
Głównym przenosicielem i rezerwuarem tego wirusa są kleszcze, których aktywność
rozpoczyna się ze wzrostem temperatury w m-cu III / IV i trwa od jesieni do X / XI.
(Wilgotne lato i łagodna zima sprzyjają rozprzestrzenianiu się kleszczy). Wirus zimuje w
kleszczach i znajduje się prawie we wszystkich jego organach. Raz zainfekowany kleszcz
przez całe swoje życie pozostaje nosicielem wirusa . Samce kleszczy infekują na ogół tylko
jednego żywiciela, natomiast samice, które wysysają częściej płyn pozakomórkowy, są
aktywniejsze
i
mogą
przenosić
wirus
na
wielu
osobników.
Optymalne warunki dla kleszczy i ich żywicieli stanowią obszary o tych samych lub
zbliżonych wymaganiach życiowych n.p. brzegi lasów z graniczącymi łąkami, polany ,błonia
nad rzekami i stawami, zagajniki z zaroślami ,obszary gdzie las liściasty przechodzi w iglasty
lub odwrotnie, obszary zarośnięte paprociami, jeżynami ,czarnym bzem i leszczyną.
Poszczególne stadia rozwojowe dla klesz czy spotyka się w różnej odległości od ziemi –
larwy na trawach do 30 cm nad ziemią - nimfy (larwy po pobraniu krwi po 3-6 dniach
odpadają od żywiciela i przekształcają się w ośmionożne nimfy, które atakują kolejnego
żywiciela) na roślinach o wys. do 1 ,5 metra. Mogą poruszać się z ziemi do góry.
Typowymi miejscami ukąszeń u człowieka są : głowa ,uszy, miejsca zgięcia stawów, ręce i
nogi. Ukąszenie na ogół nie zostaje zauważone ,ponieważ ślina kleszczy posiada właściwości
znieczulające. Wrotami zakażenia jest skóra w miejscu ukłucia stawonoga, przewód
pokarmowy przy wypiciu zakażonego mleka (wirus kleszczowego zapalenia mózgu) lub
drogi oddechowe (kontakt z rozpylonym materiałem w laboratoriach). Okres wylęgana
wynosi od 2 do 28 dni. Typowy przebieg choroby składa się z dwóch faz:
I faza trwa 1- 8 dni i charakteryzuje się wzrostem ciepłoty ciała nie przekraczającym 38°C,
zmęczenie, bóle głowy i stawów, nieżyt górnych dróg oddechowych, ogólne złe
samopoczucie, brak apetytu i mdłości. Po tej fazie następuje okres bezgorączkowy trwający
od 1 do 20 dni, w którym pacjenci czują się subiektywnie zdrowi i nie wykazują żadnych
dolegliwości.
II faza ma znacznie cięższy charakter i objawia się wzrostem ciepłoty ciała do 40 0C,
paraliżu, porażenia, uszkodzenia nerwów czaszkowych, depresje i daleko idące zmiany
psychiczne, które niestety w części przypadków utrzymują się przez długie lata i są bardzo
trudne do wyleczenia. Około 2 % zachorowań na odkleszczowe zapalenie mózgu i opon
mózgowo-rdzeniowych to przypadki śmiertelne. Nie ma specyficznego leczenia
odkleszczowego zpalenia mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych, można przeprowadzić tylko
leczenie objawowe. Choroby przenoszone przez kleszcze stanowią szczególne zagrożenie dla
zdrowia pracowników leśnictwa. Odkleszczowe zapalenie mózgu uznawane jest jako choroba
zawodowa dla osób związanych z eksploatacją lasu. Może jednak stanowić także zagrożenie
dla innych grup zawodowych np. dla doręczycieli, drogowców, pracowników
odpowiedzialnych za budowę i utrzymanie sieci energetycznych ,telekomunikacyjnych dla
służb weterynaryjnych ,biologów oraz wszystkich tych, którzy z racji swego zawodu mogą
przebywać choćby czasowo w obszarach leśnych, na łąkach lub pastwiskach.
Jak wyciągnąć kleszcza? Jak tylko zauważysz kleszcza na ciele, należy go możliwie szybko
usunąć. Wprawdzie nie likwiduje się niebezpieczeństwa zarażenia zapaleniem mózgu i opon
mózgowych, gdyż kleszcz zostawia wirusy od razu po przewierceniu skóry. Aby wyciągnąć
kleszcza należy go ująć pincetą jak najbardziej z przodu, wystarczająco mocno żeby pinceta
się nie ześliznęła, i wyciągnąć go prosto, bez kręcenia. Nie zgnieść kleszcza ponieważ można
spowodować wyciśnięcie jego zawartości do ciała.