Prognoza oddziały środowisko projek gospodarowania

Transkrypt

Kraków, 2009 r.
Prognoza oddziaływania na
środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla
obszaru dorzecza Wisły
Projekt prognozy
2008
Sfinansowano ze środków Narodowego
Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej na zamówienie Prezesa Krajowego
Zarządu Gospodarki Wodnej
Projekt
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły
Projekt „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru
dorzecza Wisły” opracował zespół pod kierownictwem:
mgr inż. Agnieszki Hobot
w składzie:
dr Jan Błachuta
mgr inż. Magdalena Dołęga
mgr inż. Agnieszka Dyndał
mgr Grzegorz Firlit
dr inż. Jan Jadczyszyn
dr Andrzej Jermaczek
mgr Katarzyna Kiaszewicz
mgr inż. Łukasz Kołbut
mgr inż. Małgorzata Komosa
mgr Piotr Koza
Łukasz Kwaśny
mgr Artur Łopatka
mgr inż. Michał Olszar
mgr inż. Bartłomiej Paluszkiewicz
mgr inż. Paweł Pawlaczyk
mgr inż. Sylwia Pozimska
mgr inż. Katarzyna Sowińska
mgr inż. Robert Stańko
dr hab. Tomasz Stuczyński
mgr inż. Aleksandra Żabowska
str. 2
Spis treści:
1.
WSTĘP .................................................................................................................................. 7
1.1. Podstawa sporządzenia prognozy ............................................................................................... 7
1.1.1. Podstawa i cel prognozy ........................................................................................................ 7
1.1.2. Zakres prognozy wymagany prawem i tryb postępowania ................................................... 8
1.2. Metoda opracowania prognozy ................................................................................................ 11
1.3. Dokumenty i materiały .............................................................................................................. 12
2.OCENA STANU ORAZ FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO .. 19
2.1. Ogólna charakterystyka środowiska i stan wybranych elementów środowiska ....................... 19
2.1.1. Położenie i rzeźba terenu .................................................................................................... 19
2.1.2. Gleby .................................................................................................................................... 33
2.1.3. Wody powierzchniowe ........................................................................................................ 47
2.1.4. Wody podziemne ................................................................................................................. 52
2.1.5. Klimat i jakość powietrza ..................................................................................................... 62
2.1.6. Stan wybranych elementów przyrody ożywionej i systemów ochrony przyrody ............... 71
2.2. Zasoby kulturowe .................................................................................................................... 277
2.3. Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska w przypadku braku realizacji planów
gospodarki wodami ................................................................................................................... 283
3.
CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU PLANU ................................................................................287
3.1. Cele i zawartość analizowanego projektu planu ..................................................................... 287
3.2.Powiązania projektu planu z innymi dokumentami ustanowionymi na szczeblu krajowym ... 292
3.2.1. Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015 ................................................................................ 292
3.2.2. Narodowy Plan Rozwoju 2007 – 2013 ............................................................................... 293
3.2.3 Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego ...................................................................... 294
3.2.4. Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju ........................................... 295
3.2.5. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata
2011 – 2014 ......................................................................................................................... 295
3.2.6. Krajowy Program Zwiększania Lesistości ........................................................................... 299
3.2.7. Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej....................................................................... 299
3.2.8. Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej .............. 300
3.2.9. Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce ............................................... 300
3.2.10. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko ........................................................... 301
3.2.11. Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013 .................................................. 301
str. 3
3.2.12. Strategia Gospodarki Wodnej 2005................................................................................. 302
3.2.13. Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 z uwzględnieniem etapu
2015 ..................................................................................................................................... 303
3.2.14. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami ............... 303
3.2.15. Regionalne dokumenty o charakterze planistycznym i rozwojowym ............................. 304
3.2.15.1. Wojewódzkie strategie rozwoju ............................................................................... 304
3.2.15.3. Wojewódzkie plany gospodarki odpadami ................................................................... 305
3.2.15.4. Wojewódzkie programy udrażniania rzek ................................................................ 305
3.2.15.5. Programy małej retencji ........................................................................................... 306
3.2.15.6. Plan ochrony parku narodowego ............................................................................. 307
3.2.15.7. Plan ochrony parku krajobrazowego........................................................................ 307
3.2.15.8. Plan ochrony rezerwatu przyrody ............................................................................. 308
3.3. Analiza i ocena projektu z punktu widzenia celów ochrony środowiska ustanowionych na
szczeblu międzynarodowym ..................................................................................................... 308
3.4. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej oraz krajowym ................................. 313
3.4.1. Uwarunkowania prawa Unii Europejskiej.......................................................................... 314
3.4.2. Uwarunkowania prawa Krajowego ................................................................................... 316
4. ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO I ZABYTKI
ZWIĄZANYCH Z REALIZACJĄ PLANU ...........................................................................................318
4.1. Przewidywane znaczące oddziaływanie .................................................................................. 318
4.1.1. Gleby .................................................................................................................................. 318
4.1.2. Wody powierzchniowe i podziemne ................................................................................ 320
4.1.3. Powietrze i klimat ............................................................................................................. 343
4.1.4. Krajobraz ........................................................................................................................... 344
4.1.5. Ludzi i zdrowie ludzi .......................................................................................................... 346
4.1.6. Obszary chronione, faune i florę ...................................................................................... 349
4.1.7. Dziedzictwo kulturowe (zabytki)....................................................................................... 350
4.1.8. Wpływ na wykorzystanie zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych ........................ 352
4.1.9. Wpływ na efektywność energetyczną oraz potrzeby transportowe ................................. 353
4.2. Oddziaływanie transgraniczne ................................................................................................ 354
4.3. Oddziaływanie skumulowane, bezpośrednie, pośrednie itp. i powiązania między nimi ........ 356
5. OCENA PROJEKTU Z PUNKTU WIDZENIA WPŁYWU NA ŚRODOWISKO ......................................368
5.1.Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko................................................................................ 368
str. 4
5.2.Rozwiązania alternatywne w stosunku do przewidywanych w projekcie wraz z uzasadnieniem
ich wyboru................................................................................................................................. 370
6.
METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PROGRAMÓW .............................................371
7.
WNIOSKI I ZALECENIA ........................................................................................................372
8.
STRESZCZENIE ....................................................................................................................377
str. 5
Wykaz skrótów:
PGW – Plany gospodarowania wodami
OSN – Obszar szczególnie narażony na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych
RDW – Ramowa Dyrektywa Wodna
SCW – sztuczna część wód
SJCW – scalona jednolita część wód powierzchniowych
SZCW – silnie zmieniona część wód
SRK– Strategia Rozwoju Kraju
NSRR – Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego
KPPZK – Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
KPZL – Krajowy Program Zwiększania Lesistości
PSH – Państwowa Służba Hydrogeologiczna
RZGW – Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej
PIG – Państwowy Instytut Geologiczny
IMGW – Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej
PIOŚ – Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska
WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska
str. 6
1.
WSTĘP
1.1. Podstawa sporządzenia prognozy
1.1.1. Podstawa i cel prognozy
Opracowanie przedmiotowej „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły” wynika z przepisów ustawy z dnia 3
października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.
z 2008 r. Nr 199, poz. 1227). Zgodnie z wymogami art. 46 w/w ustawy projekty dokumentów
takich jak: „(…) plany lub programy w dziedzinie (...) gospodarki wodnej (...)” wymagają
przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko oraz sporządzenia
prognoz oddziaływania na środowisko (art. 51 ust. 1 w/w ustawy). Obowiązek ten dotyczy
również analizowanego „projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza
Wisły”.
Niniejsza „Prognoza…” stanowi jeden z etapów procedury „strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko…” analizowanego projektu planu, w czasie którego
zidentyfikowano
potencjalne
możliwe
oddziaływania
zapisów
projektu
planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły na poszczególne elementy środowiska,
ludzi oraz dobra materialne i dobra kultury. Z uwagi na liczbę i zakres przedstawionych
inwestycji nie było bowiem możliwości szczegółowego przeanalizowania w ramach
strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wszystkich działań zaproponowanych
w projekcie planu. Niektóre z nich to inwestycje wymagające szczegółowej oceny
oddziaływania na środowisko zakończonej otrzymaniem decyzji o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia. Strategiczna ocena oddziaływania na
środowisko jest procesem oceny potencjalnych skutków środowiskowych, wynikających
z realizacji planu. Celem prognozy było zidentyfikowanie ewentualnych oddziaływań. Z uwagi
na brak możliwości przeanalizowania na tym etapie wszystkich działań w zakresie rozwiązań
technicznych, etap dokładnej identyfikacji zagrożeń związanych z realizacją inwestycji
powinien zostać przeprowadzony na szczeblu uzyskiwania potrzebnych decyzji, na szczeblu
lokalnym. Zatem określenie dokładnej skali oddziaływania poszczególnych inwestycji nie było
przedmiotem niniejszej prognozy. Sporządzony dokument sygnalizuje ewentualne
potencjalne zagrożenie środowiska.
Prognoza zawiera informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na
środowisko. Ponadto dokument ten umożliwia wskazanie na wczesnym etapie potencjalnych
kolizji z obszarami przyrodniczymi, kulturowymi oraz ewentualnych konfliktów społecznych.
Podczas opracowania prognozy starano się zidentyfikować i ocenić bezpośrednie,
pośrednie oraz skumulowane oddziaływanie na wszelkie komponenty środowiska związane
z ustaleniami projektu planu. Ponadto przeanalizowano zgodność danego dokumentu
str. 7
z celami środowiska ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym.
1.1.2. Zakres prognozy wymagany prawem i tryb postępowania
Zasady przeprowadzania postępowania w sprawie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko skutków realizacji projektów planów reguluje prawodawstwo Unii
Europejskiej tzw. Dyrektywa SEA (Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 27.06.2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na
środowisko) oraz zapisy prawa polskiego tj. ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) –
Dział IV „Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko”.
Zgodnie z prawem prognoza oddziaływania na środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły powinna:
−
zawierać informacje o zawartości, głównych celach planu oraz jego powiązaniach
z innymi odnośnymi dokumentami;
−
określać i oceniać istotne aspekty istniejącego stanu środowiska i potencjalne ich
zmiany w przypadku braku realizacji planu lub programu;
−
określać i oceniać stan środowiska na obszarach objętych potencjalnym znaczącym
zagrożeniem;
−
określać i oceniać istniejące problemy dotyczące środowiska istotne z punktu
widzenia planu, w szczególności problemy odnoszące się do obszarów o specjalnym
znaczeniu dla środowiska, takich jak obszary wyznaczone zgodnie z dyrektywą
79/409/EWG i 92/43/EWG;
−
określać cele ochrony środowiska, ustanowione na poziomie międzynarodowym,
wspólnotowym lub Państwa Członkowskiego, istotne z punktu widzenia planu, oraz
sposób, w jaki te cele i inne aspekty środowiskowe zostały uwzględnione w trakcie
jego przygotowywania;
−
określać i oceniać potencjalny znaczący wpływ na środowisko, w tym w odniesieniu
do kwestii różnorodności biologicznej, populacji, zdrowia ludzkiego, fauny, flory,
powierzchni ziemi, wody, powietrza, czynników klimatycznych, dóbr materialnych,
dziedzictwa
kulturowego
obejmującego
dziedzictwo
architektoniczne
i archeologiczne, krajobrazu oraz wzajemne powiązania między powyższymi
czynnikami;
−
określać przewidywane środki w celu zapobiegania, redukcji i w jak największym
stopniu kompensacji ewentualnych znaczących niepożądanych wpływów na
środowisko wynikających z realizacji planu lub programu;
str. 8
−
przedstawiać uzasadnienia wyboru przyjętych rozwiązań alternatywnych oraz opis
sposobu, w jaki ocena była podjęta, w tym także wskazanie trudności (takich jak
niedostatki techniki) napotkane podczas zestawiania wymaganych informacji;
−
przedstawiać opis przewidywanych środków w zakresie monitoringu;
−
zawierać nietechniczne podsumowanie (streszczenie) informacji przekazanych
zgodnie z powyższymi pozycjami.
Ponadto informacje zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko (art. 51 ust. 2)
zgodnie z art. 52 ust. 1 (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227) powinny być opracowane
stosownie do stanu współczesnej wiedzy i metod oceny oraz dostosowane do zawartości
i stopnia szczegółowości projektowanego dokumentu oraz etapu przyjęcia tego dokumentu
w procesie opracowania projektów dokumentów z nim powiązanych.
Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 5 Dyrektywy SEA (Strategic Environmental
Assessment) prognoza powinna zawierać rozsądne rozwiązania alternatywne uwzględniające
cele i geograficzny zasięg projektu. Mając na uwadze ten zapis należy zwrócić uwagę, że takie
kwestie mogą być ocenione w odpowiedni sposób na innych szczeblach postępowania np.
uzyskiwania decyzji środowiskowych.
Organ opracowujący projekt dokumentu zgodnie z ustawą z dnia 3 października 2008
r. (art. 53) uzgadnia z właściwymi organami, w tym przypadku z Generalnym Dyrektorem
Ochrony Środowiska oraz Głównym Inspektorem Sanitarnym zakres i stopień szczegółowości
informacji wymaganych w prognozie oddziaływania na środowisko projektu planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły. Zgodnie z opinią organów z dnia 30
stycznia 2009 r. oraz 8 stycznia 2009 r. (załącznik nr 1) prognoza oddziaływania na
środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły powinna:
−
spełniać wymagania art. 51 ust. 2 (Ustawy z dnia 3 października 2008 r. – Dz. U.
z 2008 r. Nr 199, poz. 1227);
−
określać wpływ realizacji ustaleń programu na stan i funkcjonowanie obszarów
podlegających ochronie na podstawie ustawy o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004
r. (Dz. U. z 2004 Nr 92, poz. 880 z późn. zm.), a w szczególności na stan siedlisk
przyrodniczych lub siedlisk gatunków roślin i zwierząt oraz integralność i spójność
obszarów Natura 2000. Należy uwzględnić obszary wyznaczone jak i projektowane
oraz potencjalne. Szczególną uwagę należy poświęcić ekosystemom, siedliskom i
gatunkom wodnym i zależnym od wody, a także korytarzom ekologicznym;
−
zaproponować, zgodnie z treścią art. 51 ust. 2 pkt. 3, stosownie do skali projektu
dokumentu, kierunki działań i rozwiązań mających na celu zapobieganie, ograniczanie
lub kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących
być rezultatem realizacji projektowanego dokumentu;
str. 9
−
przedstawić
propozycje
przewidywanych
metod
analizy
skutków
realizacji
postanowień projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej prowadzenia;
−
przedstawić rozwiązania alternatywne do rozwiązań zawartych w projektowanym
dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru oraz opis metod dokonywania oceny
prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku rozwiązań alternatywnych (art.
51 ust. 2 pkt. 3);
−
zawierać informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko (art.
51 ust. 2 pkt. 1);
−
uwzględniać zapis art. 3 ust. 2 (Ustawy z dnia 3 października 2008 r. – Dz. U. z 2008 r.
Nr 199, poz. 1227), który stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o oddziaływaniu na
środowisko rozumie się przez to również oddziaływania na zdrowie ludzi.
Zgodnie z wymaganiami zawartymi w art. 54 ust. 1 i 2 w/w ustawy organ
opracowujący projekt dokumentu wraz ze sporządzona prognozą oddziaływania na
środowisko poddaje go opiniowaniu organowi ochrony środowiska (Generalny Dyrektor
Ochrony Środowiska) oraz organowi Głównego Inspektora Sanitarnego, a także zapewnia
możliwość udziału społeczeństwa w postępowaniu odnośnie oceny oddziaływania na
środowisko projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły.
Dodatkowo należy zaznaczyć, że organ opracowujący projekt dokumentu (planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły) zobowiązany jest do (art. 55 ust. 1
w/w ustawy):
−
wzięcia pod uwagę ustaleń zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko
sporządzonej do tego projektu planu;
−
wzięcia pod uwagę opinii Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz Głównego
Inspektora Sanitarnego,
−
rozpatrzenia uwag i wniosków zgłoszonych w związku z udziałem społeczeństwa.
Do przyjętego dokumentu zgodnie z art. 55 ust. 3 załącza się pisemne podsumowanie
zawierające uzasadnienie wyboru przyjętego dokumentu w odniesieniu do rozpatrywanych
rozwiązań alternatywnych, a także informację w jaki sposób zostały wzięte pod uwagę
i w jakim zakresie zostały uwzględnione:
−
ustalenia zawarte w prognozie oddziaływania na środowisko,
−
opinie właściwych organów Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska oraz
Głównego Inspektora Sanitarnego,
−
zgłoszone uwagi i wnioski,
−
propozycje dotyczące metod i częstotliwości przeprowadzania monitoringu skutków
realizacji postanowień dokumentu,
str. 10
−
wyniki postępowania dotyczącego transgranicznego oddziaływania na środowisko,
jeżeli zostało przeprowadzone.
1.2. Metoda opracowania prognozy
Prognoza oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania wodami
została sporządzona jako element składowy planu gospodarowania wodami dla obszaru
dorzecza Wisły. Informacje zawarte w opracowaniu dotyczą zagadnień związanych z:
−
analizą i oceną ustaleń projektu planu gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza;
−
oceną zgodności celów Projektu PGW z celami ustanowionymi na szczeblu
międzynarodowym i krajowym;
−
analizą i oceną środowiska przyrodniczego, kulturowego w obrębie analizowanego
obszaru;
−
oceną oddziaływania realizacji planu na otaczające środowisko, w szczególności na
klimat, wody powierzchniowe i podziemne, przyrodę oraz życie i zdrowie ludzi.
Z uwagi na charakter dokumentu oraz jego hierarchię wśród innych opracowań
dotyczących tematu gospodarowania wodami, analiza wpływu na środowisko została
opracowana zgodnie z poziomem szczegółowości ocenianego dokumentu.
Przy sporządzaniu prognozy posłużono się głównie metodami analitycznymi.
Zastosowano prognozowanie poprzez analogię, biorąc pod uwagę wyniki pomiarów i badań
dla projektów o podobnym charakterze i zakresie oraz na podstawie dostępnych informacji
dotyczących ochrony środowiska, a zwłaszcza gospodarowania wodami.
Przy opisie stanu i funkcjonowania środowiska posłużono się dostępną literaturą
w tej dziedzinie oraz materiałami, raportami zawierającymi ocenę stanu środowiska.
Ponadto posłużono się elektroniczną mapą podziału hydrologicznego Polski (MPHP),
aktualnymi warstwami tematycznymi przedstawiającymi obszary chronione NATURA 2000,
parki chronionego krajobrazu, parki narodowe oraz podział administracyjny.
W niniejszej prognozie przedstawiono powiązania ocenianego projektu z innymi
dokumentami ustanowionymi na szczeblu krajowym i międzynarodowym, a dokładnie
analizowano zgodność projektu planu z ustaleniami dotyczącymi ochrony środowiska
zawartymi w tych dokumentach.
Kolejnym etapem powstawania prognozy, było określenie stopnia i charakteru
oddziaływania projektu planu na poszczególne komponenty środowiska. Sformułowano
krótki opis spodziewanych oddziaływań, określając ich charakter pozytywny bądź negatywny,
odnosząc się do działań zaproponowanych w PGW. Z uwagi na fakt braku możliwości
określenia skutków środowiskowych poszczególnych przedsięwzięć w miejscach ich realizacji
oszacowano charakter oddziaływania potencjalnych inwestycji. Ponadto oceniono wpływ
str. 11
projektu planu nie tylko biorąc pod uwagę oddziaływanie negatywne ale także rozważając
charakter pozytywny zaproponowanych zamierzeń inwestycyjnych.
Wskazanie racjonalnych rozwiązań alternatywnych (art. 5.1 Dyrektywy SEA) stanowił
poważny problem. Projekt planu bowiem jest podsumowaniem wszelkich informacji i działań
jakie zostały zaproponowane w całym procesie planistycznym. Zatem opracowanie
rozwiązań alternatywnych w tym przypadku jest procesem prawie niewykonalnym. Analiza
rozsądnych alternatyw zaproponowanych działań musiała by opierać się o dokładną ocenę
poszczególnych działań ich charakteru oddziaływania oraz lokalizacji i wskazania
konieczności opracowania innego rozwiązania – bądź to technicznego bądź lokalizacyjnego.
Należy pamiętać, że działania zawarte w PGW wynikają z zapisów aktów prawa krajowego
oraz wspólnotowego w zakresie ochrony i przywracania właściwego stanu wód oraz
ekosystemów od wód zależnych, czyli pozwalają na wypełnienie zobowiązań Dyrektyw.
Na podstawie powyższych danych i zastosowanych metod, przedstawione zostały
wnioski odnośnie rozwiązań przyjętych w projekcie planu gospodarowania wodami,
uwzględniając ich wpływ na środowisko. Dodatkowo sformułowano zalecenia odnośnie
sposobów minimalizacji negatywnych skutków.
1.3. Dokumenty i materiały
POSTAWA FORMALNO – PRAWNA (USTAWY, DYREKTYWY, KONWENCJE):
1.
Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227);
2.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25,
poz. 150, z późn. zm.);
3.
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. z 2007 r. Nr 39, poz. 251, z późn.
zm.);
4.
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880,
z późn. zm.);
5.
Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019, z późn.
zm.);
6.
Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 2005 r. Nr 228, poz.
1947, z późn. zm.);
7.
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr
162, poz. 1568, z późn. zm.);
8.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz. 493);
9.
Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435, z późn. zm.);
str. 12
10. Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 2004 r. Nr
121, poz. 1266, z późn. zm.);
11. Dyrektywa 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 czerwca 2001 r.
w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko;
12. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/11/WE z dnia 15 lutego 2006 r.
w sprawie zanieczyszczenia spowodowanego przez niektóre substancje niebezpieczne
odprowadzane do środowiska wodnego Wspólnoty;
13. Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikiego
ptactwa, tzw. Dyrektywa Ptasia;
14. Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, tzw. Dyrektywa Siedliskowa;
15. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE z dnia 17 czerwca 2008 r.
ustanawiająca ramy działań Wspólnoty w dziedzinie polityki środowiska morskiego;
16. Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 roku
w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania
szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu;
17. Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października; 2000 r.
ustanawiająca ramy wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej, tzw.
Ramowa Dyrektyw Wodna (RDW);
18. Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w
sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu;
19. Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2007 r.
w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim, tzw.: dyrektywa powodziowa;
20. Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk,
sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 roku (Dz. U. z 1996 r. Nr 58, poz. 263,
z późn. zm.);
21. Konwencja o różnorodności biologicznej, sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca
1992 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 184 poz. 1532);
22. Konwencja sporządzona w Aarhus dnia 25 czerwca 1998 r. o dostępie do informacji,
udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości
w sprawach dotyczących środowiska (Dz. U. z 2003 r. Nr 78, poz. 706);
23. Konwencja Helsińska o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego (Dz.
U. z 2000 r. Nr 28, poz. 347);
24. Konwencja o obszarach wodno – błotnych mających znaczenie międzynarodowe,
szczególnie jako siedliska ptactwa wodnego – Konwencja Ramsarska (Dz. U. z 1978 r. Nr
7, poz. 24, z późn. zm.).
str. 13
MATERIAŁY, ŹRÓDŁA INFORMACJI, LITERATURA PRZEDMIOTU:
1.
Inspekcja Ochrony Środowiska: „Stan środowiska w Polsce na tle celów i priorytetów
Unii Europejskiej. Raport wskaźnikowy 2004” Warszawa 2006 [różnorodność
biologiczna; ochrona gatunkowa i obszarowa; ochrona i zrównoważony rozwój lasów;
zagospodarowanie powierzchni ziemi i ochrona gleb; jakość wód; zanieczyszczenia
powietrza; gospodarka odpadami; hałas];
2.
Raport:
zanieczyszczenia
powietrza
w
Polsce
w
latach
2005 – 2006
(http://www.gios.gov.pl);
3.
Najważniejsze problemy ochrony przyrody w Polsce, Państwowa Rada Ochrony
Przyrody, maj 2007 r.;
4.
Przebieg leśnych korytarzy ekologicznych w Polsce (Jędrzejewski i in. 2006);
5.
Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju [informacje dotyczące
środowiska naturalnego i zasobów przyrodniczych, korzystanie z zasobów środowiska
i przewidywane zmiany w środowisku naturalnym];
6.
Dąbrowski S., Przybyłek J., Górski J, 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych, Subregion Warty Nizinny; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody
słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
7.
Herbich P., Kazimierski B., Knyszyński F., Prażak J., Nowicki Z., 2007 – Charakterystyka
hydrogeologiczna regionów wodnych, Subregion środkowej Wisły nizinny; W:
Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A.,
2007;
8.
Herbich P., Paczyński B., 2007 – Zasoby słodkich wód podziemnych Polski; W:
Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A.,
2007;
9.
Hoc R., Jezierski P., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych,
Region Zachodniopomorski; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie;
red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
10. Hordejuk T. i in., 2008 – Raport o stanie chemicznym i ilościowym jednolitych części wód
podziemnych dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami RDW;
11. Kowalczyk A., Chmura A., Rubin H., Rubin K., Wagner J., 2007 – Charakterystyka
hydrogeologiczna regionów wodnych, Region górnej Odry; W: Hydrogeologia regionalna
Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
12. Kowalczyk A., Rubin H., WagnerJ., Rubin K., Motyka J., Różkowski J., Pacholewski A.,
2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych, Subregion środkowej
Wisły wyżynny część zachodnia; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody
str. 14
13. Krajewski S., Woźnicka M., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych, Subregion środkowej Wisły wyżynne część wschodnia; W: Hydrogeologia
regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
14. Lidzbarski M., Kachnic J., Kachnic M., Kozerski B., KreczkoM., Pomianowska H., Prussak
E., Pruszkowska M., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych,
Region dolnej Wisły; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red.
Paczyński B., Sadurski A., 2007;
15. Małecka D., Chowaniec J., Małecki J. J., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna
regionów wodnych, Region Górnej Wisły; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I,
Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
16. Nowakowski Cz., Nowicki Z., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów
wodnych, Region Narwi, Pregoły i Niemna; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I,
17. Prażak J., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych, Subregion
środkowej Wisły wyżynny część centralna; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I,
18. Staśko S, Michniewicz M., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych,
Subregion Sudetów; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red.
Paczyński B., Sadurski A., 2007;
19. Staśko S., Kowalczyk A, Rubin H., Rubin K., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna
regionów wodnych, Subregion środkowej Odry południowy; W: Hydrogeologia
regionalna Polski, Tom I, Wody słodkie; red. Paczyński B., Sadurski A., 2007;
20. Wiśniowski Z., 2007 – Charakterystyka hydrogeologiczna regionów wodnych, Region
dolnej Odry i Zalewu Szczecińskiego; W: Hydrogeologia regionalna Polski, Tom I, Wody
21. Państwowe Gospodarstwo Leśne. Lasy Państwowe; „Raport o stanie lasów w Polsce
2006” [podstawowe informacje; struktura wiekowa i gatunkowa zasobów];
22. „Sieć hydrograficzna” (Rozdział z książki) [Bardzo ogólne informacje o hydrografii Polski],
(http://www.sklep.operon.pl/files_upl/122.pdf);
23. Stan Środowiska w Polsce. [Środowisko geograficzne – położenie i ukształtowanie
terenu, budowa geologiczna i surowce, klimat, warunki wodne, biocenozy, gleby,
ludność; lasy; wody podziemne; środowisko rolnicze; odpady; użytkowanie ziemi; hałas
i wibracje; obszary i gat. Chronione; powietrze; wody śródlądowe i Morze Bałtyckie;
podsumowanie], (http://www.gridw.pl/raport_pl/index.htm);
24. http://www.home.umk.pl/~geopolar/stacja/wisla.htm [Ogólne informacje o Wiśle];
25. http://www.kobidz.pl/app/site.php5/article/1469/3159.html Rejestr zabytków
nieruchomych;
str. 15
26. http://www.zazi.iung.pulawy.pl/InfoSys/InfoSysMapMetals.html [stan zanieczyszczenia
gleb metalami ciężkimi];
27. http://natura2000.mos.gov.pl [informacje o obszarach Natura 2000];
28. Kondracki J. 1978. Geografia fizyczna Polski, wyd. III zmienione;
29. Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski;
30. Kostrzewa J., Grabowski M., Zięba G., 2004: Nowe inwazyjne gatunki ryb w wodach
Polski. Arch. Pol. Fish. 22, Suppl.2: 21–34;
31. Witkowski A., Kotusz J., 2008: Stan ichtiofaunistycznych badań inwentaryzacyjnych rzek
Polski. Rocz. Nauk. PZW, 21: 23–60;
32. Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M., 2009: Stopień zagrożenia słodkowodnej
ichtiofauny Polski: Czerwona lista minogów i ryb – stan 2009. Chrońmy Przyr. Ojcz.
65(1): 33–52;
33. Witkowski A., Kotusz J., Przybylski M., Marszał L., Heese T., Amirowicz A., Buras P.,
Kukuła K., 2004: Pochodzenie, skład gatunkowy i aktualny stopnień zagrożenia
ichtiofauny w dorzeczu Wisły i Odry. Arch. Pol. Fish. 22, Suppl.2: 7–20;
34. Witkowski A., Penczak T., Kotusz J., Przybylski M., Kruk A., Błachuta J., 2007: Reofilne
ryby karpiowate dorzecza Odry. Rocz. Nauk. PZW, 20: 5–33;
35. Liczne, szczegółowe prace ichtiofaunistyczne, których pełną listę można znaleźć w pracy
Witkowski i in. 2008;
36. BirdLife International/European Bird Census Council. 2000. European bird populations:
estimates and trends. BirdLife International, Cambridge. BirdLife Conservation Series No.
10;
37. Dyrcz A. 1989. Tereny ważne dla ornitologii i ochrony ptaków w Polsce. Prz. Zool. 33. 2:
417–437;
38. Dyrcz A., Czeraszkiewicz R. 1993. Liczebność, zagrożenia i sposoby ochrony populacji
lęgowej wodniczki (Acrocephalus paludicola) w Polsce. Not. Orn. 24: 231–246;
39. Głowaciński Z. (red.). 2001. Polska Czerwona Księga Zwierząt. Kręgowce PWRiL
Warszawa;
40. Głowaciński Z. (red.). 2002a. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce.
Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków;
41. Głowaciński Z. (red.). 2002b. Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce.
Suplement. Inst. Ochr. Przyr. PAN, Kraków;
42. Grimmett R. F. A., Jones T. A. 1989. Important Bird Areas in Europe. ICBP Techn. Publ.
No. 9. ICBP, Cambridge;
43. Gromadzki M. (red). 2004. Ptaki. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 –
podręcznik metodyczny. Min. Środowiska, Warszawa 2004, t.7 (część I) i t.8 (część II);
str. 16
44. Gromadzki M., Błaszkowska B., Chylarecki P., Gromadzka J., Sikora A., Wieloch M.,
Wójcik B. 2002. Sieć ostoi ptaków w Polsce. Wdrażanie Dyrektywy Unii Europejskiej o
ochronie dzikich ptaków. OTOP, Gdańsk;
45. Gromadzki M., Dyrcz A., Głowaciński Z., Wieloch M. 1994. Ostoje Ptaków w Polsce.
OTOP, Bibl. Monitor. Środ., Gdańsk;
46. Gromadzki M., Gromadzka J., Sikora A., Wieloch M. 2002. Wielkość populacji i trendy
liczebności wybranych gatunków ptaków lęgowych w Polsce w latach 1991–2002. ZO
PAN Gdańsk (mat. niepubl.);
47. Hagemeijer W.J.M., Blair M.J. (ed.). 1997. The EBCC Atlas of European Breeding Birds:
Their Distribution and Abundance. T & A D Poyser, London;
48. Heath M.F., Evans M.I. (red.). 2000. Important Bird Areas in Europe: Priority sites for
conservation, Northern Europe. Birdlife International, Cambridge (BirdLife Conservation
Series No. 8);
49. Krogulec J. (red) 1998. Ptaki łąk i mokradeł Polski praca zbiorowa IUCN Poland Warszawa
1998;
50. Sidło P.O., Błaszkowska B.,Chylarecki P. (red) 2004. Ostoje ptaków o randze europejskiej
w Polsce. OTOP Warszawa;
51. Sikora A., Rohde Z., Gromadzki M., Neubauer G., Chylarecki P. 2007. Atlas
rozmieszczenia ptaków lęgowych Polski 1985 – 2004. Bogucki Wydawnictwo Naukowe.
Poznań;
52. Tomiałojć L. 1972. Ptaki Polski – wykaz gatunków i rozmieszczenie. PWN, Warszawa;
53. Tomiałojć L. 1990. Ptaki Polski – rozmieszczenie i liczebność. PWN, Warszawa;
54. Tomiałojć L. 1993. (red.). Ochrona przyrody i środowiska w dolinach nizinnych rzek
Polski. IOP PAN, Kraków;
55. Tomiałojć L., Dyrcz A. 1993. Przyrodnicza wartość dużych rzek i ich dolin w Polsce w
świetle badań ornitologicznych. (W:) TomjałojćL. (red.). Ochrona przyrody i środowiska
w dolinach nizinnych rzek Polski. Kraków;
56. Tomiałojć L., Stawarczyk T. 2003. Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany.
PTPP ProNatura. Wrocław;
57. Tucker G.M., Heath M.F., Borggreve C., Peet N. 2000. European Bird Populations.
Estimates and trends. Birdlife International;
58. Wesołowski T., Winiecki A. 1988. Tereny o szczególnym znaczeniu dla ptaków wodnych i
błotnych w Polsce. Not. orn. 29: 3–25;
59. Tucker G.M., Heath M.F., Borggreve C., Peet N. 2000. European Bird Populations.
Estimates and trends. Birdlife International;
str. 17
60. Iwanek M., Kowalski D., Olszta W., 2004: Obliczanie współczynnika przewodnictwa
hydraulicznego metodą Van Genuchtena–Mualema w zależności od parametrów
krzywej retencji wodnej. Acta Agrophysica 3(3);
61. Lipiec J., 1983: Możliwości oceny przewodnictwa wodnego gleb na podstawie ich
niektórych właściwości, Problemy Agrofizyki z.40;
62. Stuczyński T., Jadczyszyn J. 2007: Cyfrowa mapa glebowo rolnicza Polski w skali
1:100000, IUNG–PIB;
63. Ślusarczyk E. 1979: Określenie retencji użytecznej gleb mineralnych dla prognozowania
i projektowania nawodnień. Melioracje Rolne nr 3 (53);
64. Górski T., Zaliwski A.: Model agroklimatu Polski. Pam. Puł., 2002, 130: 251–260;
65. Józefaciuk Cz., Józefaciuk A.: Erozja agroekosystemów. Biblioteka Monitoringu
środowiska, Warszawa, 1995;
66. Stuczyński T., Kozyra J., Łopatka A., Siebielec G., Jadczyszyn J., Koza P., Doroszewski A.,
Wawer R., Nowocień E.: Przyrodnicze uwarunkowania produkcji rolniczej w Polsce.
Studia i Raporty IUNG–PIB, 2007, 7: 77–115;
67. Zawadzki S., 1999: Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa;
68. Klik A., 2003: Wind Erosion Assessment in Austria Using Wind Erosion Equation and GIS.
OECD Expert Meeting on Soil Erosion and Soil Biodiversity Indicators, Rome, 24.–28;
69. Horn R., Fleige H., Mayol F., Diaz–Pereira E., de la Rosa D. 2003: Alcor model –
Agricultural soil compaction risk. Technical documentation on the Alcor software of
MicroLEIS system (www.microleis.com/software);
70. Witek T., Górski T., 1977. Przyrodnicza bonitacja rolniczej przestrzeni produkcyjnej w
Polsce. Wyd. Geolog. Warszawa, ss.20.
str. 18
2. OCENA
STANU
ORAZ
FUNKCJONOWANIA
ŚRODOWISKA
PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
2.1. Ogólna charakterystyka środowiska i stan wybranych elementów
środowiska
2.1.1. Położenie i rzeźba terenu
POŁOŻENIE DORZECZA WISŁY NA TLE FIZJOGRAFII POLSKI WG KONDRACKIEGO
MEGAREGIONY:
5.
Region Karpacki
3.
Pozaalpejska Europa Środkowa
8.
Niż Wschodnioeuropejski
PROWINCJE:
51.
Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym
52.
Karpaty Wschodnie z Podkarpaciem Wschodnim
34.
Wyżyny Polskie
85.
Wyżyny Ukraińskie
31.
Niż Środkowoeuropejski
84.
Niż Wschodniobałtycko – Białoruski
PODPROWINCJE:
514.
Centralne Karpaty Zachodnie
513.
Zewnętrzne Karpaty Zachodnie
522.
Beskidy Wschodnie
521.
Podkarpacie Wschodnie
512.
Podkarpacie Północne
341.
Wyżyna Śląsko – Krakowska
342.
Wyżyna Małopolska
343.
Wyżyna Lubelsko – Lwowska
851.
Wyżyna Wołyńsko – Podolska
845.
Polesie
318.
Niziny Środkowopolskie
843.
Wysoczyzny Podlasko – Białoruskie
842.
Pojezierza Wschodniobałtyckie
841.
Pobrzeża Wschodniobałtyckie
314 – 316.
Pojezierza Południowobałtyckie
313.
Pobrzeża Południowobałtyckie
str. 19
MAKROREGIONY
514.5.
Łańcuch Tatrzański
514.1.
Obniżenie Orawsko – Podhalańskie
513.4/5.
Beskidy Zachodnie
513.3.
Pogórze Zachodniobeskidzkie
512.1.
Kotlina Ostrawska
513.6.
Pogórze Środkowobeskidzkie
513.7.
Beskidy Środkowe
522.1.
Beskidy Lesiste
521.1.
Płaskowyż Sańsko – Dniestrzański
512.2.
Kotlina Oświęcimska
512.3.
Brama Krakowska
512.4/5.
Kotlina Sandomierska
341.1.
Wyżyna Śląska
341.2.
Wyżyna Woźnicko – Wieluńska
342.2.
Niecka Nidziańska
342.3.
Wyżyna Kielecko – Sandomierska
342.1.
Wyżyna Przedborska
343.2.
Roztocze
343.1.
Wyżyna Lubelska
851.2.
Kotlina Pobuża
851.1.
Wyżyna Zachodniowołyńska
845.3.
Polesie Wołyńskie
845.1.
Polesie Podlaskie
318.8.
Wzniesienia Południowomazowieckie
318.2/2.
Nizina Południowowielkopolska
318.7.
Nizina Środkowomazowiecka
318.9
Nizina Południowopodlaska
315.5.
Pojezierze Wielkopolskie
315.3.
Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka
315.2.
Pojezierze Chełmińsko – Dobrzyńskie
314.8.
Dolina Dolnej Wisły
314.9.
Pojezierze Iławskie
314.6/7.
Pojezierze Południowopomorskie
314.5.
Pojezierze Wschodniopomorskie
314.4.
Pojezierze Zachodniopomorskie
318.6.
Nizina Północnomazowiecka
str. 20
318.9.
Nizina Północnopodlaska
842.8.
Pojezierze Mazurskie
842.7.
Pojezierze Litewskie
841.5.
Nizina Staropruska
313.5.
Pobrzeże Gdańskie
313.4.
Pobrzeże Koszalińskie
514.5. ŁAŃCUCH TATRZAŃSKI
Makroregion ten w obrębie dorzecza Wisły składa się z dwóch
mezoregionów: Tatry Zachodnie (514.52) oraz Tatry Wschodnie (514.53).
Łańcuch Tatrzański graniczy od północy z Obniżeniem Orawsko –
Podhalańskim, od południa z Kotliną Liptowską, a od południowego –
wschodu z Kotliną Spiską. Tatry mają powierzchnię 715km2 i rozciągają
się na długości 51,5km z zachodu na wschód oraz 17km z północy na południe. Na terenie
Polski łańcuch Tatr zajmuje powierzchnię ok. 162 km2. Tatry charakteryzują się asymetryczną
budową
geologiczną – zbudowane
są
z
trzech
jednostek
strukturalnych:
trzonu
krystalicznego, fałdów wierchowych oraz dwóch pokryw płaszczowin reglowych. Polska część
Tatr położona jest w obrębie dorzecza Dunajca.
514.1. OBNIŻENIE ORAWSKO – PODHALAŃSKIE
W obrębie makroregionu w dorzeczu Wisły zlokalizowane są
mezoregiony: Kotlina Orawsko – Nowotarska (514.11), Pieniny (514.12),
Pogórze Spisko – Gubałowskie (514.13) oraz Rów Podtatrzański (514.14).
Obniżenie Orawsko – Podhalańskie ma charakter rozległej i nachylonej ku
północy kotliny, która od południa sąsiaduje z Łańcuchem Tatrzańskim,
od północy i północnego – wschodu z Beskidami Zachodnimi, od zachodu z Magurą Orawska,
a od południowego – wschodu z Magurą Spiską. Obniżenie ma długość ok. 70km, a szerokość
20 – 30 km i rozciąga się z zachodu na wschód. Na terenie Polski znajduje się tylko centralna
część makroregionu i zajmuje powierzchnię ok. 963km2.
513.4/5. BESKIDY ZACHODNIE
Na Beskidy Zachodnie w obrębie dorzecza Wisły składają się
mezoregiony: Beskid Śląski (513.45), Kotlina Żywiecka (513.46), Beskid
Mały (513.47), Beskid Makowski (513.48), Beskid Wyspowy (513.49),
str. 21
Kotlina Rabczańska (513.50), Beskid Żywiecki (513.51), Gorce (513.52), Kotlina Sądecka
(513.53) oraz Beskid Sądecki (513.54). Na terenie Polski Beskidy Zachodnie zajmują pow. ok.
5,7km2. Wysokości nad poziomem morza kształtują się w przedziale 600 – 1400m, dzięki
czemu Beskidy Zachodnie zaliczane są do gór średnich. Powyżej 1500m. n. p. m. wznoszą się
masywy Pilsko i Babia Góra. W Beskidach Zachodnich możliwe jest wydzielenie od 2 do 5
pięter krajobrazowych.
513.3. POGÓRZE ZACHODNIOBESKIDZKIE
Pogórze Zachodniobeskidzkie podzielone jest dolinami Skawy
i Raby na trzy mezoregiony: Pogórze Śląskie (513.32), Pogórze Wielickie
(513.33) oraz Pogórze Wiśnickie (513.34). Makroregion ma charakter
rozciętej erozyjnie wyżyny, obniżającej w kierunku kotlin Północnego
Podkarpacia. Szerokość Pogórza wynosi kilkanaście km, natomiast
powierzchnia wynosi ok. 1,8km2.
512.1. KOTLINA OSTRAWSKA
W skład Kotliny Ostrawskiej w zakresie dorzecza Wisły wchodzi
mezoregion Wysoczyzna Kończycka (512.11). Kotlina Ostrawska niemal w
całości położona jest na terenie Czech. W obrębie Polski zlokalizowana
jest niewielka, północno – wschodnia część Kotliny, zajmująca
powierzchnię ok. 128km2.
513.6. POGÓRZE ŚRODKOWOBESKIDZKIE
Makroregion ten obejmuje mezoregiony: Pogórze Rożnowskie
(513.61), Pogórze Ciężkowickie (513.62), Pogórze Strzyżowskie (513.63),
Pogórze Dynowskie (513.64), Pogórze Przemyskie (513.65), Obniżenie
Gorlickie (513.66), Kotlina Jasielsko – Krośnieńska (513.67), Pogórze
Jasielskie (513.68), Pogórze Bukowskie (513.69). Pogórze usytuowane
jest między doliną Dunajca a doliną Wiaru. Ponadto tworzy szeroki pas wzniesień i kotlin
śródgórskich, których wysokości mieszczą się w przedziale 300 – 500m.
str. 22
513.7. BESKIDY ŚRODKOWE
W
obrębie
dorzecza
Wisły
oraz
Beskidów
Środkowych
zlokalizowany jest mezoregion – Beskid Niski (513.71). Beskidy Środkowe
są
najniższym
regionem
Beskidów.
Zachodnia
część
Beskidów
Środkowych utworzona jest z warstw magurskich, natomiast wschodnią
część budują tzw. fałdy dukielskie. Po stronie Polski powierzchnia
Beskidów Środkowych wynosi ponad 2 tys. km2.
522.1. BESKIDY LESISTE
Na terenie dorzecza Wisły, w granicach Beskidów Lesistych,
położone są Góry Sanocko – Turczańskie (522.11) oraz Bieszczady
Zachodnie (522.12). Na terenie Polski położona jest tylko północno –
zachodnia część Beskidów Lesistych. Cechują się dużą rozciągłością oraz
dużym zróżnicowaniem krajobrazowym.
521.1. PŁASKOWYŻ SAŃSKO – DNIESTRZAŃSKI
Do makroregionu Płaskowyżu Sańsko – Dniestrzańskiego, w
granicach dorzecza Wisły, należy Płaskowyż Chyrowski (521.11). Na
terenie Polski, na południe od Przemyśla, znajduje się niewielka część
całego Płaskowyżu, mająca powierzchnię ok. 100km2.
512.2. KOTLINA OŚWIĘCIMSKA
W obrębie makroregionu Kotliny Oświęcimskiej oraz dorzecza
Wisły wyróżniono następujące mezoregiony: Równina Pszczyńska
(512.21), Dolina Górnej Wisły (512.22) oraz Podgórze Wilamowickie
(512.23). Kotlina Oświęcimska swym zasięgiem obejmuje obszar górnej
Wisły. Od północy Kotlina graniczy z Wyżyną Śląską, od południa z
Pogórzem Zachodniobeskidzkim, od wschodu z Bramą Krakowską, a od zachodu z Kotliną
Ostrawską. Jej powierzchnia wynosi ok. 1236 km2.
str. 23
512.3. BRAMA KRAKOWSKA
Makroregion Brama Krakowska, w obrębie dorzecza Wisły, składa
się z mezoregionów: Rów Skawiński (512.31), Obniżenie Cholerzyńskie
(512.32) i Pomost Krakowski (512.33). Brama Krakowska jest niewielkim
regionem, o powierzchni 275km2. Położona jest pomiędzy Wyżyną
Krakowsko – Częstochowską a Pogórzem Zachodniobeskidzkim, oraz
pomiędzy Kotliną Oświęcimską a Kotliną Sandomierską.
512.4/5. KOTLINA SANDOMIERSKA
To
największy
makroregion
Podkarpacia
Północnego
o
2
powierzchni około 15 tys km . Sąsiaduje z Karpatami na południu i z
Wyżyną Małopolską na północy. Cała kotlina Sandomierska znajduje się
w dorzeczu Wisły. Południowo – wschodnia cześć należy do Ukrainy.
Najwyższe partie kotliny wznoszą się do 260 – 280 m n.p.m., dna dolin
leżą natomiast na wysokości od ok. 200 m n.p.m. u ich wylotu z Karpat do 135 m n.p.m. w
rejonie Małopolskiego Przełomu Wisły. Kotlina w całości leży w dorzeczu Wisły i jej
dopływów karpackich: Raby, Dunajca, Wisłoki i Sanu. Na terenie polski dzielimy ją na 11
mezoregionów: Podgórze Bocheńskie (512.42), Płaskowyż Tarnowski (512.43), Nizina
Nadwiślańska (512.41), Dolina Dolnej Wisłoki (512.44), Pradolina Podkarpacka (512.51),
Podgórze Rzeszowskie (512.52), Płaskowyż Kolbuszowski (512.48), Równina Tarnobrzeska
(512.45), Dolina Dolnego Sanu (512.46), Równina Biłgorajska (512.47), Płaskowyż
Tarnogrodzki (512.49).
341.1. WYŻYNA ŚLĄSKA
Wyżyna Śląska od zachodu sąsiaduje z zaliczoną do Niziny Śląskiej
Kotliną Raciborską, która ją oddziela od Sudetów Wschodnich, od
południa z obniżeniem podkarpackim, w szczególności z Kotlina
Ostrawską w dorzeczu Odry i Kotliną Oświęcimską w dorzeczu Wisły, od
północy z Równiną Opolską, rozciągającą się wzdłuż dopływu Odry rzeki
Małej Panwi, od wschodu z Wyżyna Krakowsko – Częstochowskiej. Przez Wyżynę przechodzi
dział Wodny pomiędzy dorzeczami Odry i Wisły. ukształtowanie powierzchni jest
zróżnicowane i dochodzi miejscami do 40 m n.p.m. Wyżyna zajmuje 3,930 tys. km2. Spośród
5 mezoregionów w dorzeczu Wisły położone są Pagóry Jaworznickie (341.11) w całości oraz
str. 24
wschodnia cześć Płaskowyżu Rybnickiego (341.15), Wyżyny Katowickiej (341.13), Garbu
Tarnogórskiego (341.12).
341.3. WYŻYNA KRAKOWSKO – CZĘSTOCHOWSKA
Wyżyna zbudowana jest z wapieni i wznosi się na wschód od
Częstochowy wznosi się około 300 m n.p.m., a w części południowej
ponad 450 m, przekraczając w dwóch miejscach nawet 500 m. od strony
południowej wyżynę przecinają uskoki, dzięki którym powstał Rów
Krzeszowicki (341.33) i zrębowy Garb Tenczyński (341.34) na granicy
Północnego Podkarpacia. W poprzek wyżynę przebiega dział wodny Wisły i Odry i ma tu
swoje źródła rzeka Pilica. W dorzeczu Wisły wyróżniamy także mezoregiony: Wyżyna Olkuska
(341.32) i południową cześć Wyżyny Częstochowskiej (341.31)
342.2 NIECKA NIDZIAŃSKA
Cały obszar tego makroregionu znajduje się w dorzeczu Wisły.
Obejmuje powierzchnię 4,7 tys. km2 i dzieli się na 8 mezoregionów:
Płaskowyż Proszowicki (342.23), Dolina Nidy (342.25), Niecka Solecka
(342.26), Garb Pińczowski(342.27), Niecka Połaniecka (342.28), Płaskowyż
Jędrzejowski (342.21), Garb Wodzisławski (342.24), Wyżyna Miechowska
(342.22). Niecka stanowi ciąg fałdów pomiędzy Wyżyna Krakowsko – Częstochowska
a Wyżyna Kielecka. Na północnym zachodzi przechodzi w Nieckę Włoszczowską zaś na
południowym – wschodzie kończy się nad Nizina Nadwiślańską w Kotlinie Sandomierskiej.
342.3 WYŻYNA KIELECKA
Rozciąga się między Pilicą a Wisłą od okolic Opoczna na
północnym zachodzie do rejonu Sandomierza na południowym
wschodzie. W środku obszaru dominują Góry Świętokrzyskie z Łysicą (612
m n.p.m.), leżącą w paśmie Łysogór. Pozostałe pasma są zdecydowanie
niższe i rzadko przekraczają 400 m n.p.m. Makroregion ma 6.8 tys. km2
powierzchni i dzieli się na 6 mezoregionów. Pogórze Szydłowskie (342.37), Góry
Świętokrzyskie (342.34 – 35), Wyżyna Sandomierska (342.36), Przedgórze Iłżeckie(342.33),
Garb Gielniowski(342.32), Płaskowyż Suchedniowski (342.31).
str. 25
342.1. WYŻYNA PRZEDBORSKA
To makroregion naturalny, położony w północno – zachodniej
części Wyżyny Małopolskiej, w dorzeczu górnej Pilicy. Od wschodu
ograniczony jest Wyżyną Kielecko – Sandomierską a od północy
Wzniesieniami Południowomazowieckimi. Zajmuje powierzchnię ok. 5,3
tys. km². Wysokości nad poziomem morza tylko w niewielu miejscach
przekraczają 300 m. Wyróżniono tutaj 6 niezbyt dużych mezoregionów: Wzgórza
Opoczyńskie (342.12), Wzgórza Radomszczańskie (342.11), Wzgórza Łopuszańskie (342.16),
Pasmo Przedborsko – Małogoskie (342.15), Próg Lelowski (342.13), Niecka Włoszczowska
(342.14).
343.2 ROZTOCZE
To pas wzniesień odpowiadających będącym przedłużeniem
Wzniesień Urzędowskich na Wyżynie Lubelskiej, oddzielonym wyraźnym
stopniem terenowym. Roztocze rozciąga się w granicach Polski około 180
km z północnego zachodu na południowy wschód, przy czym jego
wysokość wzrasta w tym kierunku od około 300 m do około 400 m n.p.m.
w okolicach Lwowa. Wysokość względna wału Roztocza osiąga 100 – 150 m a szerokość
dochodzi do kilkunastu kilometrów. Polska cześć Roztocza dzieli się na 3 mezoregiony które
zajmują powierzchnie 2,2 tys. km2. Wyróżniamy: Roztocze Wschodnie (343.21), Roztocze
Środkowe(343.21), Roztocze Zachodnie(343.21).
343.1 WYŻYNA LUBELSKA
Wyżyna Lubelska ciągnie się od przełomu Wisły przez Wyżyny
Polski na zachodzie poza dolinę Wieprza na wschodzie. Ku północy
przechodzi w Polesie Lubelskie, a ku południu w wał Roztocza. Obejmuje
powierzchnię około 7,2 tys. km², a jej wysokość dochodzi do 314 m n.p.m.
(Działy Grabowieckie). Jest to lekko pofałdowana, niemal bezleśna
równina, pocięta wąwozami lessowymi i dolinami rzecznymi o łagodnych zboczach. Dzieli się
na 9 mezoregionów: Padół Zamojski (343.19), Działy Grabowieckie (343.18), Wyniosłość
Giełczewska (343.17), Płaskowyż Świdnicki (343.16), Wzniesienia Urzędowskie (343.15),
Małopolski Przełom Wisły (343.11), Kotlina Chodelska (343.14), Równina Bełżycka (343.13),
Płaskowyż Nałęczowski (343.12)
str. 26
851.2. KOTLINA POBUŻA
To makroregion, część Wyżyny Wołyńsko – Podolskiej. Leży
prawie w całości na terytorium Ukrainy, w Polsce znajduje się tylko mały
fragment mezoregionu – Równina Bełska (851.21) należącego do
dorzecza Wisły.
851.1 – 2. Wyżyna Wołyńska
Położona jest pomiędzy rzekami Bug i Korczyk. Wchodzi w skład
Wyżyny Wołyńsko – Podolskiej . Na północy graniczy z Niziną Poleską –
granicą jest stromy uskok o wysokości 30 – 50 m, na południu z równiną
Małego Polesia. Średnia wysokość waha się pomiędzy 220 – 250 m n.p.m,
zaś maksymalna wynosi 341 m n.p.m (Myżoczskyj Kriaż). W granicach
Polski dzieli się na mezoregiony: Grzęda Sokalska (851.13), Kotlina Hrubieszowska (851.11),
Grzęda Horodelska (851.11).
845.3. Polesie Wołyńskie
Stanowi lekko pofalowaną równinę między Polesiem Zachodnim
na północy, Wyżyną Lubelską na zachodzie i południu oraz Wyżyną
Zachodniowołyńską na południowym wschodzie. Obszar ten jest
regionem o cechach przejściowych. Wśród równin wznoszą się garby
zbudowane z margli kredowych i piaskowców trzeciorzędowych, często o
znacznych wysokościach. Najwyższe z nich występują między Rejowcem Fabrycznym
a Chełmem i wynoszą 240 – 260 m. W granicach Polski zajmuje powierzchnię 2,1 tys. km2
i dzieli się na 3 mniejsze jednostki fizycznogeograficzne: Obniżenie Dubieńskie (845.31),
Pagóry Chełmskie (845.32), Obniżenie Dorohuskie (845.33).
845.1 – 2 POLESIE ZACHODNIE
Rozpościera się po obu stronach Bugu. Polski fragment tego
mezoregionu zajmuje powierzchnię około 4,7 tys. km2. Sąsiaduje od
północy i zachodu z Niziną Południowowielkopolską, a od południa
z rejonem przejściowym, zaliczanym do Polesia Wołyńskiego. Znaczną
powierzchnię – ponad 300 km² zajmują torfowiska. Na zachód od Bugu
wyróżniono 6 mezoregionów: Równina Łęczyńsko – Włodawska (845.16), Garb Włodawski
str. 27
(845.15), Zaklęsłość Sosnowicka (845.14), Równina Parczewska (845.13), Równina Kodeńska
(845.12), Zaklęsłość Łomaska (845.11), Polesie Brzeskie (845.17).
318.8. WZNIESIENIA POŁUDNIOWOMAZOWIECKIE
Stanowią region przejściowy od Nizin Środkowopolskich do
Wyżyny Małopolskiej. W okolicach Piotrkowa, Łodzi i Rawy mazowieckiej
wysokości nad poziomem morza przekraczają 200 – 250 metrów.
Makroregion obejmuje 10,5 tyś km2i znajduje się prawie w całości
w dorzeczu
Wisły
jedynie
niewielkie
fragmenty
mezoregionów:
Wysoczyzna Bełchatowska (318.81), Wzniesienie Łódzkie (318.82) znajdują się w dorzeczu
Odry. Pozostałe mezoregiony składające się na ten makroregion to: Równina Piotrkowska
(318.84), Dolina Białobrzeska (318.85, Wysoczyzna Rawska (318.83), Równina Radomska
(318.86).
318.1-2
NIZINA POŁUDNIOWOWIELKOPOLSKA
Nizina Południowowielkopolska znajduje się miedzy pojezierzami
Leszczyńskim i Wielkopolskim od północy a Obniżeniem Milicko –
Głogowskim oraz wyżyna Małopolska od południa. Tylko wschodnie
krańce tego makroregionu należą do dorzecza Wisły. Sa to fragmenty
mezoregionów: Kotlina Kolska (318.14), Wysoczyzna Kłodawska (318.15),
Wysoczyzna Łaska (318.19). Nizina ma zarys trójkątny, zwężający się i kończący w części
zachodniej. Granica wschodnia przebiega w pobliżu działu wodnego od okolic Gostynia na
północy przez Łódź po okolice Działoszyna nad Warta. Jest to region rozległy, obejmujący
około 17 tyś km 2. Nizinę rozczłonkowują doliny rzeczne, w których występują kotlinowe
rozszerzenia, a pomiędzy nimi rozciągają się dość płytkie, bezjeziorne wysoczyzny.
318.7. NIZINA ŚRODKOWOMAZOWIECKA
Jest najniżej położoną częścią nizin mazowiecko – podlaskich,
którą charakteryzuje zbieganie się dużych dolin dorzecza środkowej
Wisły. Wysokości Bezwzględne mieszczą się w granicach od 60 do 140 m
n.p.m. Obejmuje swą powierzchnią około 13,1 tys. km2. Niewielkie
fragmenty mezoregionów: Równina Kutnowska (318.71), Równina
Łowicko – Błońska (318.72) znajdują się w dorzeczu Odry. Pozostałe: Kotlina Warszawska
(318.73), Równina Warszawska (318.76), Równina Kozienicka (318.77), Dolina Środkowej
str. 28
Wisły (318.75), Równina Garwolińska (318.79), Równina Wołomińska (318.78), Dolina
Dolnego Bugu (318.74) w całości leżą do dorzeczu Wisły.
318.9. NIZINA POŁUDNIOWOPODLASKA
Nizina Południowopodlaska jest wysoczyzną wznoszącą się od 150
m n.p.m. do 208 m na północ od Żelichowa, położoną na południe od
doliny środkowego Bugu, na wschód od doliny środkowej Wisły, na północ
od Wyżyny Lubelskiej i na zachód od Polesia Podlaskiego. Południową
część
regionu
przecina
dolina
dolnego
makroregionu równa się 10,5 tyś km
2
Wieprza.
Powierzchnia
i podzielona jest na 8 mezoregionów: Podlaski
Przełom Bugu (318.91), Wysoczyznę Kałuszyńską (318.92), Obniżenie Węgrowskie (318.93),
Wysoczyznę Siedlecka (318.94), Wysoczyznę Żelechowską (318.95), Równinę Łukowską
(318.96), Pradolinę Wieprza (318.97), Wysoczyznę Lubartowską (318.98).
315.5 POJEZIERZE WIELKOPOLSKIE
Wysokości bezwzględne nie przekraczają nigdzie 200 m n.p.m. a
na znacznej powierzchni nawet 100 m n.p.m. Równoleżnikową oś
regionu tworzą moreny, które przecinają poprzeczne bruzdy: Poznański
Przełom Warty i rynna jezior goplańskich, łączące dwie pradoliny
Warciańsko – Odrzańską
i
Toruńsko – Eberswaldzką.
Makroregion
2
zajmuje 15,7 tyś km . Wschodnia cześć tej krainy znajduje się w dorzeczu Wisły, na którą
składają się fragmenty mezoregionów: wschodnia część Równiny Inowrocławskiej (315.55)
i Pojezierza Kujawskigo (315.57).
315.3 PRADOLINA TORUŃSKO – EBERSWALDZKA
To kraina geograficzna oddzielająca pojezierza pomorskie od
wielkopolskich składa się z 4 kotlinowych rozszerzeń połączonych
odcinkami węższymi. Występuje wyraźna różnica krajobrazowa między
zatorfionymi częściami dna pradoliny zajętymi przez łąki a jej wyższymi
terenami piaszczystymi, na których występują pola wydmowe,
porośnięte borami sosnowymi. W granicach Polski Pradolin Toruńsko – Eberswaldzka
zajmuje powierzchnię 7,2 tyś km2. W obrębie dorzecza Wisły znajduje się wschodnia część
Pradoliny, na która składają się mezoregiony: fragment Kotliny Toruńskiej (315.35) oraz
Kotlina Płocka (315.36).
str. 29
315.1. POJEZIERZE CHEŁMIŃSKO – DOBRZYŃSKIE
Obszar ten charakteryzuje się wysokościami bezwzględnymi,
przekraczającymi 200 m, z kulminacją obszaru Góry Dylewskiej (312 m
n.p.m.) i prawie w całości za wyjątkiem fragmentu mezoregionu Garb
Lubawski (315.25) leży w dorzeczu Wisły. Region obejmuje około 8,6 tys.
km2i składa się z 6 mezoregionów: Pojezierze Dobrzyńskie (315.14), Dolina
Drwęcy (315.12), Równina Urszulewska (315.16), Pojezierze Chełmińskie (315.11), Pojezierze
Brodnickie (315.12), Garb Lubawski (315.15).
314.8. Dolina Dolnej Wisły
Od Bydgoszczy gdzie Wisła opuszcza pradolinę, po gniew, poniżej
którego zaczyna się delta, długość doliny wynosi 120 km, a szerokość
zmienia się w granicach od 3 do 15 km w kot linowych rozszerzeniach.
Zbocza doliny osiągają wysokość względna a od 50 do 7o metrów a
średnie zwierciadło Wisły obniża się od 28 m n.p.m. do 7 m u początku
delty w Cyplu Mątowskim. Zajmuje powierzchnię niespełna 1 tys. km2 i dzieli się na
3 mezoregiony: Dolina Fordońska(314.81), Kotlina Grudziądzka (314.82), Kotlina Kwidzyńska
(314.83).
314.9. POJEZIERZE IŁAWSKIE
Obszar rzeźby młodoglacjalnej z licznymi wzgórzami i jeziorami.
Jezioro Jeziorak i Drwęckie połączone są zabytkowym Kanałem Elbląskim
stanowiący główna atrakcję turystyczną regionu. Pojezierze Iławskie wraz
z Garbem Lubawskim tworzy region turystyczny nazywany Mazurami
zachodnimi. Leży między Wisłą, Osą, Drwęcą i Pasłęka a jego
powierzchnia wynosi około 4.230 km².
314.6 – 7 POJEZIERZE POŁUDNIOWOPOMORSKIE
Obejmuje terytoria pomiędzy morenami fazy pomorskiej na
północy, Pradoliną Toruńsko – Eberswaldzką na południu, doliną Odry na
zachodzi i doliną Wisły na wschodzie. W dorzeczach dopływów Wisły –
Brdy i Wdy występują charakterystyczne rozległe piaszczyste równiny
(sandry). Makroregion zajmuje powierzchnie 17,8 tyś km
str. 30
2
i tylko jego
zachodnia cześć znajduje się w dorzeczu Odry. W granicach dorzecza i makroregionu
wyróżnia się mezoregiony: wschodnia część Pojezierza Krajeńskiego (314.69), Dolina Brdy
(314.72), Wysoczyzna Świecka (314.72), Bory Tucholskie (314.71), Równina Charzykowska
(314.67).
314.5. POJEZIERZE WSCHODNIOPOMORSKIE
Region zajmuje powierzchnię 4,3 tys. km2 i dzieli się na dwa
mezoregiony:
Pojezierze
Starogardzkie
(314.51)
oraz
Pojezierze
Kaszubskie (314.52). Wysokości nad poziomem morza obniżają się ku
krawędzi doliny Wisły od maksymalnie 319 m do 80 – 90 m. Teren
znajduje się w dorzeczu Wisły , do którego należy Radunia po północnej
części oraz Wda i Wierzyca po stronie południowej.
314.4 POJEZIERZE ZACHODNIOPOMORSKIE
Młodoglacjalne wzgórza morenowe tego pojezierza mają ogólny
kierunek z południowego – zachodu na północny wschód mniej więcej
równoległy do współczesnego wybrzeża Bałtyku. Ich wysokość
bezwzględna zwiększa się w kierunku północno – wschodnim od około
100 metrów w Dolinie Odry do ponad 250 m w okolicach Bytowa.
Powierzchnia całego Pojezierza wynosi 9,7 tyś km2 i tylko jego wschodni kraniec leży
w dorzeczu Wisły. W ramach dorzecza występuje fragmenty 2 mezoregionów: wschodnia
część Pojezierze Bytowskiego (314.47)i Wysoczyzny Polanowskiej (314.46).
318.6. NIZINA PÓŁNOCNOMAZOWIECKA
Znajduje się na północ od doliny środkowej Wisły, dolnej Narwi i
dolnego Bugu. Od wschodu sąsiaduje z Niziną połnocnopodlaska, przy
czym za granicę przyjęto dolinę pisy, prawego dopływu Narwi. W
podanych granicach zajmuje powierzchnie 14,2 tys. km 2 i dzieli się na 7
mezoregionów: Wysoczyzna Płońska (318.61), Równina Raciąska(318.62),
Wysoczyzna Ciechanowska (318.63), Wzniesienie Mławskie (318.64), Równina Kurpiowska
(318.65), Dolina Dolnej Narwi (318.66), Międzyrzecze Łomżyńskie (318.67).
str. 31
843.3. NIZINA PÓŁNOCNOPODLASKA
Nizina Północnopodlaska zaliczana jest do Wysoczyzn Podlasko –
Białoruskich, pod względem geomorfologicznym jest przedłużeniem Nizin
Środkowopolskich, od których rożni się pod względem klimatycznym,
botanicznym, a przede wszystkim strukturą geologiczną. W ramach Niziny
Północnopodlaskiej w obszarze dorzecza Wisły wyróżniamy mezoregiony:
Wysoczyzna
Drohiczyńska
(843.38),
Równina
Bielska
(843.37),
Wysoczyzna
Wysokomazowiecka (843.35), Dolina Górnej Narwi (843.36), Wysoczyzna Białostocka
(843.33), Wzgórza Sokólskie (843.34), Wysoczyzna Kolneńska (843.31), Kotlina Biebrzańska
(843.32). Jedynie wschodnie krańce niziny nie leżą w dorzeczu Wisły. Obejmuje w granicach
Polski powierzchnię około 16 tyś km2.
842.8 POJEZIERZE MAZURSKIE
Od zachodu sąsiaduje z Pojezierzem Iławskim, od północy z Niziną
Staropruską., od wschodu z Pojezierzem Litewskim. Przez Pojezierze
Mazurskie przebiega z południowego – zachodu na północny wschód
dział wodny bezpośredniego zlewiska Bałtyku, do którego płyną Pasłęka
i Pregoła, i dorzecza Wisły. Rzeki zasilana są głównie przez jeziora, które
zajmują około 7% powierzchni regionu. Zajmuje powierzchnie około 13,18 tys. km2 i dzieli się
na 7 mezoregionów z których południowe i południowo – zachodnie fragmenty sześciu z nich
należą do dorzecza Wisły. Są to: Pojezierze Olsztyńskie (842.81), Pojezierze Mrągowskie,
(842.82), Kraina Wielkich Jezior Mazurskich (842.83), Wzgórza Szeskie (842.85), Pojezierze
Ełckie (842.86), Równina Mazurska(842.87).
842.7 POJEZIERZE LITEWSKIE
Pojezierza Litewskie w większości leży w dorzeczu Niemna jednak
południowa i centralna część Pojezierza Zachodniosuwalskiego (842.72)
oraz zachodnia Równiny Augustowskiej (842.74) należy do dorzecza
Wisły. Teren charakteryzuje się znacznym wyniesieniem wzgórz
morenowych, dochodzącym na północy prawie do 300 m oraz
zalesieniem części południowej i wschodniej, gdzie przeważają piaszczyste równiny
sandrowe.
str. 32
841.5. NIZINA STAROPRUSKA
Nizina Staropruska jest rejonem prawie zupełnie pozbawionym
jezior, o dobrze rozwiniętym systemie dolin. Obszar ten pod względem
litologicznym posiada na powierzchni gliny morenowe oraz miejscami
ilaste osady krótkotrwałych jezior zastoiskowych. Do dorzecza Wisły
zaliczono mezoregiony: Równina Ornecka (841.58) oraz Wzniesienia
Górowskie (841.57)
313.5. POBRZE ŻE GDAŃSKIE
Pobrzeże Gdańskie, które otacza Zatokę Gdańską charakteryzuje
się dwoma długimi piaszczystymi mierzejami Helską (313.52) i Wiślaną
(313.53) oraz kępami stromo opadającymi ku morzu. Kępy te zbudowane
są z gliny zwałowej i piasków. Na wschód od delty Wisły znajduje się
Równina Warmińska (313.56.), będąca jednym z mezoregionów
Pobrzeża Gdańskiego. Równina ta częściowo wysłana jest iłami z okresu zanikania ostatniego
zlodowacenia. Ponadto makroregion Pobrzeże Gdańskie dzieli się na :Wybrzeże Staropruskie
(313.57) będące wąską, nisko położoną równiną napływową, ciągnącą się wzdłuż
południowo – wschodniego brzegu Zalewu Wiślanego, Wysoczyzna Elbląska (313.55), Żuławy
Wiślane (313.54), Pobrzeże Kaszubskie (313.51).
2.1.2. Gleby
WARUNKI GEOLOGICZNE
Południową część dorzecza Wisły budują fliszowe pasma Karpat Zewnętrznych, które
tworzą powtarzające się sekwencje skał piaskowcowo–zlepieńcowo–łupkowych, podrzędnie
margli, wieku od dolnej kredy po miocen. Jedynie w obrębie Pienińskiego Pasa Skałkowego
i na północnych zboczach Tatr (Karpaty Wewnętrzne) występują mezozoiczne skały
węglanowe, a w strefie grzbietu wododziałowego Tatr krystaliczne skały magmowe
(granitoidy) i metamorficzne (gnejsy, łupki, amfibolity). W SW części dorzecza, na północ od
doliny Wisły rozpoczyna się pas wyżyn określany mianem wału metakarpackiego. Od
zachodu budują go zlepieńce, piaskowce i mułowce karbońskie, wapienie, dolomity i margle
triasowe i jurajskie – Wyżyna Śląska i Krakowska, wapienie, margle, opoki i kreda pisząca
wieku kredowego na obszarze Niecki Nidziańskiej i Wyżyny Lubelskiej, oraz paleozoiczne
skały piaskowcowe i mułowcowe, głównie kambryjskie i dewońskie wapienie na obszarze
Wyżyny Kieleckiej, gdzie tworzą długie wąskie grzbiety typu twardzielcowego. Paleozoik
wyżynny otaczają skały jurajsko–triasowe facji węglanowej (Pasmo Przedborsko–
str. 33
Małogoskie) lub piaskowcowej (Wzgórza Niekłańskie i Suchedniowskie). W rozdzielającym
Karpaty od wyżyn obniżeniu zapadliska przedkarpackiego (Nizinie Sandomierskiej) występują
morskie osady mułkowo–ilaste wieku mioceńskiego, a na obrzeżach tego basenu węglanowe
osady rafowe i organodetrytyczne (Roztocze) oraz gipsy w SE części Niecki Nidziańskiej.
Nieomal punktowo występują na Wyżynie Lubelskiej osady trzeciorzędowe w postaci
piaskowców, tworząc w rzeźbie charakterystyczne wzgórza ostańcowe. Zlodowacenia
skandynawskie pokryły dorzecze Wisły osiągając północny próg Karpat, jednakże ich osady
na skutek długotrwałej denudacji występują w strefie wyżyn i na południe od nich jedynie w
postaci płatów rozdzielonych dolinami rzecznymi lub wychodniami skał starszych. Bardziej
zwarte pokrywy glin zwałowych zlodowacenia południowopolskiego, występują na
Płaskowyżu Kolbuszowskim, Tarnowskim, w okolicach Staszowa, na Równinie Biłgorajskiej.
Są one bardziej zwietrzałe od glin młodszych zlodowaceń, które zasadniczo dotarły jedynie
do północnego brzegu wyżyn, pozostawiając warstwę osadów o grubości od kilku metrów do
kilkudziesięciu, a w strefie pojezierzy do ponad 100 metrów. W strefie pasa wyżyn występują
plejstoceńskie lessy, głównie genezy eolicznej, zasadniczo węglanowe. Sedymentowały one
przeważnie w postaci dość rozległych płatów o subrównoleżnikowej rozciągłości (Płaskowyż
Proszowicki, Wyżyna Opatowska, Wyżyna Lubelska), natomiast na Pogórzu Karpackim tworzą
wąski pas o niewielkiej miąższości. Na północ od wzniesień wyżynnych na powierzchni
terenu występuje mozaika osadów polodowcowych zlodowaceń środkowopolskich, a na
północ od doliny Narwi zlodowacenia vistulianskiego. Gliny zwałowe, piaski i żwiry
lodowcowe, sandrowe, rzeczne, mułki i iły zastoiskowe zajmują większe i mniejsze areały.
Jedynie na obszarze Polesia Zachodniego pojawiają się rozległe, płaskie powierzchnie
utworzone
przez
piaski
i
mułki
jeziorne,
akumulowane
podczas
zlodowaceń
środkowopolskich i najmłodszego. W północnej części dorzecza, na przedpolu ostatniego
zlodowacenia (lub jego faz postojowych) powstały rozległe, piaszczyste i żwirowe równiny
i szlaki sandrowe. Brak roślinności u schyłku ostatniego glacjału umożliwił ich
przemodelowanie eoliczne, tak, iż są intensywnie zwydmione. Występowanie wydm
obejmuje prawie wszystkie powierzchnie piaszczyste, aż po Nizinę Sandomierską. Krajobraz
Nizin Środkowopolskich cechuje się dość wyrównaną powierzchnią (lekko falistą)
o niewielkich deniwelacjach. Poza najmłodszą strefą czołowo morenową, starsze są trudno
czytelne w rzeźbie. Lepiej widoczne są rozrzucone wzgórza i wały kemów i ozów. We
wszystkich dolinach rzecznch i kotlinach śródgórskich wypełniają aluwia plejstoceńsko–
holoceńskie w postaci piasków, żwirów i mad, zdeponowane w obrębie dna i teras na
różnych poziomach. Płaskie tereny Polesia i wielu odcinków pradolinnych (Wieprza, Krzny,
Narwi, Biebrzy, Bzury i in.) uległy w holocenie zatorfieniu. Szczególny obszar akumulacji
mineralno–organicznej stanowi delta Wisły, na obrzeżach której sedymentowały piaski,
mułki i gytie jeziorne.
str. 34
WARUNKI GLEBOWE
Typy gleb – W obszarze dorzecza największy udział mają gleby brunatne kwaśne
i wyługowane stanowiące 36,8% pokrywy (Tabela 2.1.2/1, Rysunek 2.1.2/1) są to gleby
często wadliwe ze względu na silne zakwaszenie i wymycie składników zasadowych. Dużą
część gleb stanowią gleby bielicowe 21,3% najlżejsze pod względem składu, ubogie w
materię organiczną i mało przydatne do uprawy. Znaczną część pokrywy glebowej (33%)
stanowią gleby, których powstanie wiąże się z dominującym wpływem wysokiego poziomu
wód gruntowych (mady, czarne ziemie, gleby mułowo–torfowe glejowe murszowe i
torfowe). Gleby te stanowią cenny zasób z punktu widzenia kształtowania retencji wodnej
w krajobrazie. Szczególną rolę w tym względzie odgrywają gleby torfowe, których udział
w dorzeczu wynosi 4,9% ich pojemność wodna w profilu do głębokości 1 m może przekraczać
300 mm (Tabela 2.1.2/8). Zachowanie torfów jest zatem istotne z punktu widzenia
racjonalnej gospodarki zasobami wody w zlewni oraz ochrony przeciwpowodziowej.
Rys. 2.1.2/1. Mapa przestrzennego rozmieszczenia gleb dorzecza Wisły
str. 35
4,5
0,3
mineralne
M – gleby murszowo–
G – gleby glejowe
glejowe
FG – gleby aluwialne
0,2
2,9
Ls – –gleby leśne
0,7
F – mady
torfowe
szare
E – gleby mułowo–
3,5
T – gleby torfowe
2,1
R – rędziny
0,6
właściwe
Dz – czarne z. zdegr. i gl.
0,4
szare
D – czarne ziemie
21,5
Cz – czarnoz. zdegr. i gl.
C – czarnoziemy właściwe
5,2
kwaśne
Dorzecze
Wisły
Bw – brunatne wyług. i
B – brunatne właściwe
12,4
A – bielicowe i
pseudobielicowe
Typ gleby
Tabela 2.1.2/1. Udziały poszczególnych typów gleb w dorzeczu Wisły
1,4
2,8
26,5
Pod względem uziarnienia w wierzchnich poziomach dominują utwory lekkie: piaski
gliniaste stanowiące 31% pokrywy glebowej oraz piaski luźne i słabogliniaste (21,3%) (Tabela
2.1.2/2). Są to gleby o niskich zdolnościach retencyjnych i dużej przepuszczalności.
W podglebiu również przeważają piaski luźne i słabogliniaste stanowiąc 33,9% (Tabela
2.1.2/3). Utwory o zwięzłym składzie (gliny średnie ciężkie i iły) w podglebiu występują
jedynie na 14,7% powierzchni. Stosunkowo duży udział w podglebiu mają gliny lekkie (23%),
których występowanie przyczynia się do poprawy warunków retencyjnych zlewni poprzez
ograniczenie odpływu z bardziej przepuszczalnych warstw wierzchnich o składzie piasków.
Tabela 2.1.2/2. Charakterystyka uziarnienia wierzchnich poziomów gleb (0–25 cm) –
Gliny lekkie
Gliny średnie
Gliny ciężkie i iły
Pyły zwykłe
Pyły ilaste
Mady lekkie
Mady średnie
Mady ciężkie
Rędziny lekki
Rędziny średnie
Rędziny ciężkie
Gleby organiczne
Gleby szkieletowe
słabogliniaste
12,4
Piaski gliniaste
Wisły
Piaski luźne i
Dorzecze
Uziarnienie
procentowy udział gatunków gleb w pokrywie glebowej dla dorzecza Wisły
18,1
5,0
1,9
1,5
9,4
2,7
0,1
0,3
0,6
0,2
0,4
0,8
5,0
0,1
Tabela 2.1.2/3. Charakterystyka uziarnienia podglebia (<100 cm) – procentowy udział
słabogliniaste
Piaski gliniaste
Gliny lekkie
Gliny średnie
Gliny ciężkie i iły
Pyły zwykłe
Pyły ilaste
Mady lekkie
Mady średnie
Mady ciężkie
Rędziny lekkie
Rędziny średnie
Rędziny ciężkie
Gleby organiczne
Gleby szkieletowe
Wisły
19,8
1,0
13,5
5,7
3,0
4,5
3,1
0,2
0,1
0,3
0,1
0,3
0,6
2,5
3,7
Piaski luźne i
Dorzecze
Uziarnienie
gatunków gleb w pokrywie glebowej dla dorzecza Wisły
str. 36
Pod względem przydatności rolniczej nieco ponad 50% stanowią kompleksy gleb
dobrych (1, 2, 3, 4, 5 i 8) – Tabela 4. 1.1/4.
3,1
1,7
0,5
0,2
0,1
0,2
7,0
4,0
Kompleks pszenny bardzo dobry (1) – do kompleksu pszennego bardzo dobrego
zaliczane są gleby najlepsze, z głębokim poziomem próchnicznym, przepuszczalne, zasobne
w składniki pokarmowe, uregulowanym odczynie, dobrej strukturze i optymalnych
stosunkach wodnych. Na nich uzyskuje się wysokie i wierne plony wszystkich roślin, w tym
zwłaszcza o dużych wymaganiach siedliskowych, takich jak: pszenica buraki i rośliny
warzywne. Położone są zazwyczaj w terenach płaskich o dobrym odpływie. W klasyfikacji
bonitacyjnej gleby te zaliczane są do I i II klasy.
Kompleks pszenny dobry (2) – w porównaniu z kompleksem 1, charakteryzuje się
glebami o niższej urodzajności, zwięźlejszymi i cięższymi do uprawy. Okresowo gleby te mogą
wykazywać słabe niedobory wilgoci. Niektóre gleby tego kompleksu wykazują lżejszy skład
granulometryczny w warstwie powierzchniowej. Na glebach tego kompleksu udają się
wszystkie rośliny uprawne. Wysokość plonów w porównaniu z kompleksem 1 jest większym
stopniu zależna od przebiegu pogody i agrotechniki. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te
zaliczane są do klasy IIIa i IIIb.
Kompleks pszenny wadliwy (3) – gleby zaliczane do tego kompleksu są
średniozwięzłe i zwięzłe, jednakże wykazują niedostateczną zdolność do magazynowania
wody, w konsekwencji w okresach suchych, wykazują niedobór wilgoci. Zalicza się tutaj
płytkie gleby zwięzłe, zalegające na zbyt przepuszczalnych podłożach oraz głębokie gleby
średniozwięzłe i zwięzłe usytuowane na zboczach wzniesień, narażone na szybki odpływ
wody i erozję. Okresowo wadliwy układ stosunków wodnych tych gleb powoduje, że plony
roślin ulegają dużym wahaniom. W latach mokrych na glebach tego kompleksu plony mogą
być bardzo wysokie, często wyższe niż na kompleksie 1 i 2, natomiast w latach suchych
bardzo niskie. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klas IIIb, IVa i IVb.
Kompleks żytni bardzo dobry (4) – do kompleksu tego zaliczamy najlepsze gleby
lekkie, wytworzone z piasków gliniastych (lekkich i mocnych), zalegających na zwięźlejszych
podłożach. Gleby te są strukturalne i mają dobrze wykształcony poziom próchniczny oraz
właściwe stosunki wodne. Nadają się do uprawy wszystkich gatunków roślin, są łatwe do
str. 37
słabe
średnie
3z – użytki zielone
bardzo dobre i dobre
pod użytki zielone
1,0
pastewny górski
14 – gl. orne przezn.
1,1
górski
13 – owsiano–
4,3
12 – owsiano–ziemn.
8,2
11 – zbożowy górski
7 – żytni bardzo słaby
7,1
10 – pszenny górski
6 – żytni słaby
6,7
pastewny słaby
5 – żytni dobry
2,2
8 – zbożowo–
4 – żytni bardzo dobry
9,1
pastewny mocny
9 – zbożowo–
3 – pszenny wadliwy
dobry
2,0
2 – pszenny dobry
Wisły
1 – pszenny bardzo
Dorzecze
Kompleks
Tabela 2.1.2/4. Procentowe udziały kompleksów przydatności rolniczej gleb w dorzeczu Wisły
uprawy, a przy właściwej agrotechnice i nawożeniu zapewniają uzyskanie wysokich plonów.
Przy mniej intensywnym użytkowaniu plony są niższe niż na kompleksach pszennych.
W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klasy IIIa, IIIb i IVa.
Kompleks żytni dobry (5) – gleby tego kompleksu są lżejsze i mniej urodzajne w
porównaniu z kompleksem czwartym. Są to głównie gleby wytworzone z piasków gliniastych
lekkich, zalegających średnio głęboko na zwięźlejszym podłożu oraz gleby wytworzone z
piasków gliniastych całkowite. Gleby te są mniej zasobne w składniki, często zakwaszone, w
zasadzie mało przydatne do uprawy pszenicy i innych wymagających gatunków, bez
ponoszenia wysokich nakładów na nawożenie i ochronę. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te
zaliczane są do klasy IVa i IVb.
Kompleks żytni słaby (6) – kompleks ten obejmuje gleby wytworzone z piasków słabo
gliniastych całkowitych oraz piasków gliniastych lekkich, podścielonych płytko piaskiem
luźnym lub żwirem piaszczystym. Gleby te są nadmiernie przepuszczalne i mają słabą
zdolność magazynowania wody, wykazują bardzo niską zasobność w składniki, często są
silnie zakwaszone. Są to gleby trwale lub okresowo za suche. Dobór gatunków do uprawy
jest bardzo ograniczony i obejmuje żyto, ziemniaki i mieszanki pastewne. Efektywność
ekonomiczna produkcji na glebach tego kompleksu jest często problematyczna.
W klasyfikacji bonitacyjnej gleby tego kompleksu zaliczane są do klasy IVb i V.
Kompleks żytni bardzo słaby (7) – w skład tego kompleksu wchodzą najsłabsze gleby
wytworzone z piasków luźnych całkowitych, piasków słabo gliniastych, lub piasków
gliniastych bardzo płytko przechodzących w piasek luźny bądź żwir. Gleby te są ubogie
w składniki pokarmowe i jednocześnie trwale za suche i z natury kwaśne. W obecnych
realiach ekonomicznych uprawa na glebach tego kompleksu jest nieopłacalna, dlatego jest
on często odłogowany bądź zalesiany, co w wielu sytuacjach jest jedynym racjonalnym
sposobem jego zagospodarowania. Gleby tego kompleksu zaliczane są do V i VI klasy
bonitacyjnej.
Kompleks zbożowo pastewny–mocny (8) – do kompleksu tego zaliczamy gleby
średnio zwięzłe i ciężkie (odpowiedniki kompleksów pszennych i żytniego bardzo dobrego),
występujące w niższych położeniach terenu o utrudnionym odpływie, bądź w dolinach
cieków, a w konsekwencji okresowo lub trwale nadmiernie uwilgotnione. Gleby te nadają się
do uprawy roślin pastewnych, a w latach suchych dobrze na nich plonuje pszenica, często
lepiej niż na kompleksach pszennych, przy czym wierność plonowania jest niska. W latach
mokrych panują tutaj złe warunki powietrzno–wodne, ograniczające wzrost i rozwój
gatunków wrażliwych na niedobór tlenu. W wyniku melioracji, po uregulowaniu stosunków
wodnych, gleby tego kompleksu zazwyczaj kwalifikują się do kompleksów pszennych.
W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zaliczane są do klas IIIa, IIIb, IVa, IVb i V.
str. 38
Kompleks zbożowo–pastewny słaby (9) – kompleks ten obejmuje gleby lekkie,
wytworzone z piasków (odpowiedniki kompleksów żytnich 5,6,7) okresowo podmokłe,
najczęściej położone w wyższych partiach dolin rzecznych bądź w obniżeniach terenowych,
w sąsiedztwie kompleksów użytków zielonych. Gleby te wykazują duże wahania poziomu
wód gruntowych, w okresie letnim w latach suchych są narażone na niedobory wody. Gleby
kompleksu 9 w zależności uziarnienia i budowy profilu glebowego, zaliczane są do klas
bonitacyjnych IVa, IVb, V i VI.
Kompleks użytków zielonych bardzo dobrych i dobrych (1z) – do tego kompleksu
zalicza się użytki zielone na glebach mineralnych i mułowo–torfowych, o najkorzystniejszym
układzie stosunków wodnych, nie wymagających regulacji. Według tabeli klas gruntów
wszystkie gleby tego kompleksu są zaliczane do I lub II klasy użytków zielonych.
Kompleks użytków zielonych średnich (2z) – zalicza się tutaj użytki zielone na
glebach mineralnych i mułowo–torfowych, jak również na glebach torfowych i murszowych
o nieuregulowanych stosunkach wodnych. Wszystkie gleby tego kompleksu zaliczane są do
III bądź IV klasy bonitacyjnej.
Kompleks użytków zielonych słabych i bardzo słabych (3z) – są tu użytki zielone na
glebach mułowo–torfowych i torfowych mineralnych, zbyt suchych lub zbyt wilgotnych,
przesuszonych lub okresowo podtapianych. Zalicza się tutaj również gleby murszowe,
murszowate
i
murszowo–mineralne,
najczęściej
zbyt
suche,
rzadziej nadmiernie
uwilgotnione. Na glebach organicznych tego kompleksu zaznacza się proces intensywnej
mineralizacji, prowadzący do degradacji siedliska i strat węgla wyniku emisji dwutlenku
węgla do atmosfery. Duże powierzchnie tego kompleksu są obecnie odłogowane, jako mało
przydatne, często też przechodzą w nieużytki. Po dłuższym okresie odłogowania, w wyniku
sukcesji naturalnej, powierzchnie te często spełniają funkcje ostoi przyrody, stanowiąc
siedliska ważne z punktu widzenia ochrony ornitofauny. W kompleksie tym występują
również łąki kserotermiczne, ze względów florystycznych i pełnienia istotnej roli
w kształtowaniu bioróżnorodności, zasługujące na ochronę. Według tabeli klas gruntów
gleby tego kompleksu zaliczane są do klasy V i VI.
Kompleks pszenny górski (10) obejmuje gleby, które swoimi właściwościami odpowiadają
glebom kompleksu pszennego dobrego. Występują w strefie wysokościowej od 300 do 450
m n.p.m. O przynależności gleb do kompleksu pszennego górskiego decydują również
warunki klimatyczne i mikroklimat. Gleby kompleksu pszennego górskiego są to gleby
zwięźlejsze i cięższe do uprawy, wytworzone w przewadze z glin średnich i ciężkich. Udają się
na nich wszystkie rośliny uprawne. Na wysokość plonów wpływa w dużej mierze
agrotechnika i układ warunków pogodowych.
Gleby kompleksu zbożowego górskiego (11) zajmują największą powierzchnię (32,3%) wśród
gruntów ornych. Są to w przewadze gleby wietrzeniowe, o składzie glin średnich oraz lekkich
str. 39
i stosunkowo dobrze wykształconym profilu. Dobór roślin uprawnych jest wyraźnie
ograniczony. Udaje się na tych glebach pszenica, lecz plony są znacznie niższe niż na glebach
kompleksu pszennego górskiego. Udaje się również jęczmień i owies. Na glebach o lżejszym
składzie dobrze plonują ziemniaki. Wysoko plonuje len włóknisty oraz mieszanki motylkowo–
trawiaste. Czynnikiem najbardziej ograniczającym plonowanie jest klimat.
Kompleks owsiano–ziemniaczany górski (12) obejmuje przeważnie gleby brunatne
wietrzeniowe wytworzone z różnych utworów. Są one zazwyczaj szkieletowe, położone
w niekorzystnym położeniu w rzeźbie terenu. Na glebach tych dobre plony można uzyskiwać
z uprawy owsa, inne rośliny zbożowe plonują miernie. Dobre plony można uzyskać z uprawy
ziemniaków i lnu. Zdecydowanie dobrze plonuje koniczyna z trawami lub inne mieszanki
pastewne. Wysokość plonów wszystkich roślin uprawianych na glebach tego kompleksu
najbardziej uzależniona jest od warunków klimatycznych.
Pod względem waloryzacji gleb, wyrażającej ich przydatność rolniczą dominują gleby
o wskaźniku jakości < 52 pkt – stanowiące 51,8% pokrywy glebowej. Przewagę gleb o niskiej
waloryzacji tłumaczy wysoki udział gleb lekkich wytworzonych z piasków (Tabela 2.1.2/5,
2.1.2/6).
Tabela 2.1.2/5. Wartość wskaźnika przydatności rolniczej gleb dla poszczególnych
kompleksów przydatności rolniczej gleb
Grunty orne
kompleks przydatności rolniczej gleb
Użytki zielone
ilość punktów
kompleks przydatności
rolniczej gleb
ilość punktów
1
94
1z
80
2
80
2z
50
3
61
3z
20
4
70
5
52
6
30
7
18
8
64
9
33
str. 40
Tabela 2.1.2/6. Procentowy udział gleb w dorzeczu Wisły należących do 5 klas wartości
wskaźnika przydatności rolniczej gleb
52 – 56
56 – 66
66 – 72,5
> 72,5
rolniczej gleb
< 52
Wskaźnik przydatności
30,2
2,0
7,9
6,7
11,6
Dorzecze
Wisły
Stan zasobów materii organicznej gleb dorzecza jest dość korzystny, gdyż
w przewadze występują tutaj gleby o średniej i wysokiej jej zawartości, stanowiące
odpowiednio 48,2% i 26,8% (Tabela 2.1.2/7). Stosunkowo wysoki odsetek gleb
charakteryzuje wysoka zawartość materii organicznej – 17,9% (Tabela 2.1.2/7).
Tabela 2.1.2/7. Procentowy udział gleb należących do różnych klas zawartości materii
Wisły
4,2
28,1
wysoka
>3
15,6
bardzo
wysoka
2–3
1–2
Dorzecze
niska
<1
Zaw. materii org. %
średnia
organicznej w dorzeczu Wisły
10,5
Pod względem właściwości wodnych charakteryzowanych na podstawie wody
ogólnie dostępnej dla roślin w profilu do 1 m, gleby o bardzo niskich i niskich zdolnościach
retencyjnych (do 100 mm WOD) stanowią 43% pokrywy glebowej – są one rozproszone
w krajobrazie, tworząc mozaikę głównie w obszarach polodowcowych. Gleby o średnich
zdolnościach retencyjnych zajmują aż 48,48% pokrywy – są to głównie obszary zajęte przez
piaski luźne, słabogliniaste i gliniaste. Gleby o wysokiej i bardzo wysokiej pojemności wodnej
(pow. 200 mm WOD) łącznie stanowią 8,6% i występują głównie w obszarach górskich
i wyżynnych, a także w pasie nadmorskim – są to głównie średnie mady, gleby wytworzone
z glin średnich i ciężkich, średnie i ciężkie rędziny, utwory pyłowe oraz torfy (Tabela 2.1.2/8,
2.1.2/9)
Tabela 2.1.2/8. Polowa pojemność wodna PPW i punkt trwałego θWP więdnięcia
poszczególnych gatunków gleb.
gatunki gleb
θWP [% obj.]
θFC [% obj.]
WOD [% obj.]
pl, plp, zp
1,8
11
9,2
ps, psp
2,8
14,5
11,7
pgl, pglp
3,7
17,5
13,8
pgm, pgmp
5,5
21
15,5
str. 41
θWP [% obj.]
θFC [% obj.]
WOD [% obj.]
gl, glp, zg
gatunki gleb
8,5
27
18,5
gs, gsp
12
32
20
gc, gcp
16
40
24
i, ip
24
46
22
plz
10
30
20
pli
11,6
36
24,4
20
50
30
organiczne
Tabela 2.1.2/9. Procentowy udział gleb w dorzeczu Wisły w 5 klasach zapasów wody
Wisły
6,4
40,7
32,8
1,4
wysoka
bardzo
> 250
wysoka
201 – 250
średnia
151 – 200
niska
101 – 150
Dorzecze
25 – 100
Zaw. WOD w mm
bardzo niska
dostępnej dla roślin
3,5
Przewodność hydrauliczna gleb dorzecza jest silnie przestrzennie zróżnicowana.
Obszary o wysokiej i bardzo wysokiej przepuszczalności (>200 cm/dobę) stanowią 22,6%
pokrywy glebowej – są one rozproszone w krajobrazie i związane z występowaniem gleb
wytworzonych z piasków całkowitych. Dwuczłonowość wielu gleb, w tym także w terenach
polodowcowych i zaleganie utworów zwięźlejszych w podłoży decyduje o zdecydowanie
mniejszym udziale gleb o dużej przewodności niż mogłoby to wynikać z charakterystyki
uziarnienia wierzchnich poziomów gleb. Gleby o niskiej i bardzo niskiej przewodności
stanowią 53,5% pokrywy glebowej, co również wynika z występowania utworów
zwięźlejszych w podłożu na wielu obszarach, stosunkowo wysokiego udziału gleb
organogenicznych w dolinach rzecznych oraz zwięzłych w obszarach występowania gleb
wietrzeniowych w krajobrazie górskim i wyżynnym, w terenach morenowych zbudowanych
z glin zwałowych (Tabela 2.1.2/10, 2.1.2/11, Rysunek 2.1.2/2).
Tabela 2.1.2/10. Przyjęte wartości współczynnika przewodnictwa hydraulicznego w strefie
nasyconej Ks dla różnych gatunków gleb *
gatunek gleby
pl, plp, r
Ks1 [cm/doba]
Ks2 [cm/doba]
Ks3 [cm/doba]
Ks [cm/doba]
1728
86
364
364
86
35
237
237
pgl, pglp
173
6
132
132
pgm, pgmp
173
6
96
96
gl, glp
43
1
86
43
gs, gsp
35
0
66
35
gc, gcp
6
0
53
6
ps, psp
str. 42
i, ip, w, sk
6
0
53
6
plz
26
2
77
26
pli
26
2
92
26
torf
864
1
10
10
*
(Ks1, Ks2, Ks3 wartości przewodnictwa wg różnych autorów, wykorzystane w opracowaniu).
Tabela 2.1.2/11 Procentowe udziały gleb w dorzeczu Wisły w 5 klasach przewodności
Wisły
18,0
17,7
14,0
26,6
bardzo
wysoka
> 250
wysoka
200 – 250
średnia
niska
25 – 50
niska
Dorzecze
bardzo
< 25
Przewodn. hydr. w cm/doba
50 – 200
hydraulicznej
8,5
Rys. 2.1.2/2. Mapa przewodności hydraulicznej gleb dorzecza Wisły
Erozja wodna gleb w większym stopniu dotyczy górskiej i wyżynnej części dorzecza oraz na
obszarach wysoczyznowych, w tym zwłaszcza na obszarze występowania lessów i utworów
pyłowych od powierzchni. O zagrożeniach erozyjnych decydują zarówno spadki terenu jak
i podatność
materiału
glebowego
na
niszczenie
struktury
i
wymywanie
frakcji
drobnoziarnistych. Niemniej w stosunku do całego obszaru dorzecza erozja w stopniu silnym
str. 43
i bardzo silnym stanowi potencjalne zagrożenie na jedynie 0,6% powierzchni. Na ponad 30%
obszaru dorzecza erozja wodna gleb nie występuje a małe zagrożenie dotyczy 61% pokrywy
glebowej. Obszary te nie wymagają szczególnych zabiegów przeciwerozyjnych z wyjątkiem
zachowania zasad zwykłej dobrej praktyki rolniczej. Zagrożenie erozją w stopniu
umiarkowanym dotyczy 5,2% gleb – obszary te są rozproszone w krajobrazie całego
dorzecza, w miejscach występowania rzeźby lekko falistej na łagodnych stokach
i krawędziach dolin. Zagrożenia erozyjne gleb koncentrują się w górskiej i wyżynnej części
dorzecza oraz na obszarach wysoczyznowych, w tym zwłaszcza na obszarze występowania
lessów i utworów pyłowych od powierzchni. O zagrożeniach erozyjnych decydują zarówno
spadki terenu jak i podatność materiału glebowego na niszczenie struktury i wymywanie
frakcji drobnoziarnistych (Tabela 2.1.2/12, 2.1.2/13 , Rysunek 2.1.2/3).
Tabela 2.1.2/12. Kryteria wyznaczania stopni zagrożenia potencjalna erozją wodną
powierzchniową
Podatność gleby
Bardzo silnie podatne:
Nachylenie
Grunty
w%
orne
0–6
1
6–10
2
gleby lessowe i lessowate, pyłowe, pyłowe wodnego
10–18
3
pochodzenia
18–27
4
>27
5
Silnie podatne:
0–6
1
gliny lekkie, gleby piaszczyste, rędziny kredowe
6–10
2
i rędziny jurajskie
10–18
3
średnio podatne:
18–27
4
>27
5
0–6
1
6–10
2
piaski słabo gliniaste, piaski gliniaste, rędziny
10–18
3
trzeciorzędowe
18–27
4
>27
5
0–6
0
Słabo podatne:
6–10
1
piaski luźne, gleby lekkie – gliny piaszczyste i piaski
10–18
2
naglinowe, gleby średnie, gliniaste wytworzone
18–27
3
ze skał osadowych
>27
5
Bardzo słabo podatne:
0–6
0
6–10
1
gleby ciężkie, ilaste, szkieletowe wytworzone ze skał
10–18
2
o spoiwie niewęglanowym, wytworzone ze skał
18–27
3
>27
3;4;5
krystalicznych, torfy niskie, przejściowe i wysokie
Uwagi: dla gleb grupy piątej o spadku powyżej 27% stopień – 3 przyjmuje się dla opadów poniżej 600 mm,
stopień – 4 dla opadów 600 – 800 mm, a stopień –5 dla opadów powyżej 800 mm.
str. 44
Rys. 2.1.2/3. Mapa erozji wodnej gleb w dorzeczu Wisły
Tabela 2.1.2/13. Procentowe udziały gleb w 5 klasach podatności na erozję wodną
średnia
silna
bardzo silna
Wisły
umiarkowana
Dorzecze
mała
Erozja wodna
nie występuje
w dorzeczu Wisły
17,9
35,6
3,0
1,5
0,2
0,1
Erozja wietrzna stanowi większe zagrożenia gleb w dorzeczu Wisły niż erozja wodna –
zagrożenie w stopniu silnym dotyczy 2,3% gleb a w stopniu średnim aż 34,6%. Szczególnie
podatne na deflacje są utwory pyłowe i słabo strukturalne piaski, zwłaszcza w warunkach
wykonywania prac polowych przy niedostatecznym uwilgotnieniu gleb w okresie letnim
i wczesnojesiennym. Gleby umiarkowanie narażone na procesy erozji wietrznej stanowią
37,7% pokrywy a zagrożone w małym stopniu 25,5% (Tabela 2.1.2/14, Rysunek 2.1.2/4).
str. 45
Rys. 2.1.2/4. Mapa potencjalnej erozji wietrznej gleb w dorzeczu Wisły
Tabela 2.1.2/14. Procentowy udział gleb w dorzeczach należących do różnych stopni
Wisły
20,2
22,0
mała
1,3
wana
średnia
Dorzecze
silna
Erozja wietrzna
umiarko
zagrożenia erozją wietrzną
14,9
Podatność gleb na zagęszczenie jest szczególnie wysoka na obszarach występowania
gleb zwięzłych co dotyczy głównie obszarów górskich, dolinowych oraz moren wytworzonych
z glin zwałowych – gleby wysoce podatne na zagęszczenie stanowią one 23,4% pokrywy.
Zdecydowanie mniej podatne na zagęszczenie są piaski, niemniej w dużej części obszaru
dorzecza są one podścielone utworami zwięźlejszymi co decyduje o dużym ryzyku degradacji
struktury i ograniczeniu przepuszczalności w wyniku niewłaściwej uprawy ciężkim sprzętem.
Gleby o niskiej podatności na zagęszczenie stanowią 58,3% pokrywy – na glebach tych ryzyko
str. 46
pogorszenia warunków odpływu wód przy wadliwej uprawie degradującej strukturę jest
ograniczone. Gleby o średniej podatności na zagęszczenie występujące głównie w obszarach
górskich wyżynnych i wysoczyznowych zajmują 18,3% obszaru. Z punktu widzenia zasad
gospodarowania na użytkach rolnych w kontekście ochrony przeciwpowodziowej istotnym
jest szersze upowszechnienie wiedzy na temat właściwych technik i terminów uprawy. Jest
to istotny priorytet dla zapobiegania ograniczeniu przepuszczalności gleb a co za tym idzie
zmniejszenia ilości wód spływających z powierzchni pól w okresach z dużą ilością
gwałtownych opadów (Tabela 2.1.2/15).
Tabela 2.1.2/15. Procentowy udział gleb w dorzeczu Wisły należących do różnych stopni
Wisły
niska
Dorzecze
średnia
Podatność na zagęszczenie
wysoka
podatności na zagęszczenie
13,6
10,7
34,1
2.1.3. Wody powierzchniowe
Rozdział ten powstał głównie uwzględniając informacje zawarte w rozdziale 3. Planów
Gospodarowania Wodami.
Analizując dorzecze Wisły można wyróżnić w jego obrębie:
− 2660 jednolite części wód rzek,
− 5 jednolitych części wód przejściowych,
− 6 jednolitych części wód przybrzeżnych,
− 483 jednolite części wód jezior.
Zgodnie z definicją zawartą w Prawie wodnym (Dz. U. z 2005 Nr 239, poz. 2019,
z późn. zm.) jednolite części wód powierzchniowych to oddzielny lub znaczący element wód
powierzchniowych, taki jak: jezioro lub inny naturalny zbiornik wodny, sztuczny zbiornik
wodny, struga, strumień, potok, rzeka, kanał lub ich część, morskie wody wewnętrzne, wody
przejściowe lub wody przybrzeżne.
Dorzecze Wisły charakteryzuje się stosunkowo równomiernym rozkładem sieci
rzecznych. W jego obrębie występuje 23 typy rzek. W rejonie Karpat zlokalizowanych jest
sześć cieków o charakterze potoków górskich: cztery cieki o podłożu krystalicznym oraz dwa
cieki na skałach węglanowych. Powierzchnia zlewni tych rzek nie przekracza 100 km2, są to
więc cieki małe.
str. 47
Na obszarach wyżynnych (200 – 800 m n.p.m.), obejmujących w części zachodniej
Polski Wyżyny Centralne i fragment Równin Centralnych, a w części wschodniej Równiny
Wschodnie i fragment Karpat występują małe cieki o powierzchni zlewni 10 – 100 km2:
− jeden ciek na skałach krzemianowych,
− 22 cieki na piaskowcach,
− 275 cieków na lessach,
− 44 na skałach węglanowych.
Ponadto wyróżnić tu można znacznie większe rzeki o powierzchni 100 – 1000 km2:
− dziewięć rzek na skałach krzemianowych i piaskowcach,
− 26 rzek na strukturach fliszowych,
− 40 na lessach i skałach węglanowych.
Natomiast wśród rzek średnich występują dwa typy zróżnicowane pod względem
położenia geograficznego:
− siedem rzek średnich Wyżyn i Równin Centralnych,
− dziewięć rzek średnich Karpat i Równin Wschodnich.
Na obszarach nizinnych < 200 m n.p.m. występują wszystkie typy wielkościowe rzek:
− 94 małe cieki na lessach,
− 1094 cieki na utworach staro glacjalnych,
− 73 na utworach młodo glacjalnych,
− 140 rzek średnich na utworach staro glacjalnych,
− 38 rzek na utworach młodo glacjalnych,
− 23 rzeki wielkie > 10 000 km2,
− odcinki przyujściowe dziewięciu cieków pod wpływem wód słonych.
Dodatkowo w obrębie analizowanego dorzecza występuje:
− 192 małe cieki na obszarze będącym pod wpływem procesów torfotwórczych,
−
64 średnie rzeki na obszarze będącym pod wpływem procesów
torfotwórczych,
− 25 cieków łączących jeziora,
− 26 cieków w dolinach wielkich rzek nizinnych,
− 79 cieków na lessach oraz na skałach węglanowych.
Na obszarze dorzecza Wisły występują jeziora i są to:
Na Niżu Środkowopolskim
− 8 jezior o niskiej zawartości wapnia, stratyfikowane,
− 8 jezior o niskiej zawartości wapnia, niestratyfikowane,
str. 48
− 44 jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
stratyfikowane,
− 7 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
niestratyfikowane,
− 113 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o dużym wypływie zlewni,
stratyfikowane,
niestratyfikowane,
− 4 jeziora przymorskie, pod wpływem wód słonych,
Na Nizinach Wschodniobałtycko – Białoruskich
− 84 jeziora o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
stratyfikowane,
− 17 jezior o wysokiej zawartości wapnia, o małym wypływie zlewni,
niestratyfikowane,
stratyfikowane,
niestratyfikowane,
Na Równinach Poleskich
− 7 jezior o wysokiej zawartości wapnia, stratyfikowane,
−
11 jezior o wysokiej zawartości wapnia, niestratyfikowane,
− 1 jezioro – brak charakterystyki.
Na analizowanym terenie występują wody przybrzeżne oraz przejściowe, które
zostały w PGW zakwalifikowane do różnych typów wód z uwagi na parametry abiotyczne
takie jak: zasolenie oraz pływy. Wyróżniono 5 typów wód przejściowych (lagunowy
z substratem mułowym i piaszczystym, zalewowy z substratem piaszczystym i mulistym,
zatokowy z substratem ilasto – mulistym, zatokowy z substratem piaszczystym, ujściowy
z substratem piaszczystym) oraz trzy typy dla wód przybrzeżnych (mierzejowy, otwarte
wybrzeże z klifami i substratem piaszczystym, otwarte wybrzeże z substratem piaszczystym z
brzegiem wydmowym).
JAKOŚĆ WÓD
Krążenie wody w przyrodzie oraz fakt, iż jest ona bardzo dobrym rozpuszczalnikiem
powoduje, że woda w przyrodzie nie występuje jako czysty chemicznie związek tlenu
i wodoru. Jest ona zawsze bardzo rozcieńczonym roztworem soli, kwasów, zasad i gazów.
Poza substancjami rozpuszczonymi są w niej obecne związki koloidalne i zawiesiny. Woda
str. 49
zawiera prawie wszystkie substancje naturalne występujące w skorupie ziemskiej oraz
substancje wytwarzane przez człowieka. Ilość i rodzaje substancji obecnych w wodach
naturalnych mogą być różne i zależą od ich powszechności w danym środowisku, od ich
rozpuszczalności
oraz
od
różnorodnych
procesów
fizyko – chemicznych.
Wody
powierzchniowe w znacznie większym stopniu narażone są na wpływ zanieczyszczeń
antropogenicznych, przez co charakteryzują się zmiennością składu fizyko – chemicznego
i większą różnorodnością substancji w nich zawartych niż wody podziemne.
Źródła zanieczyszczeń wód ze względu na powstawanie dzielimy na:
PUNKTOWE
− Ścieki z systemów kanalizacyjnych przemysłowych i komunalnych. Należą do nich
ścieki: bytowo – gospodarcze, przemysłowe, opadowe z terenów skanalizowanych
oraz wody filtracyjne;
− Podgrzane wody chłodnicze pochodzące głównie z elektrowni cieplnych;
− Zasolone wody kopalniane.
LINIOWE
− Zanieczyszczenia pasmowe wzdłuż szlaków komunikacyjnych.
OBSZAROWE
− Odpływy z terenów rolniczych zawierające nawozy, pestycydy i środki ochrony roślin;
− Odpływy z terenów przemysłowych nie ujęte w systemy kanalizacyjne oraz ze
składowisk odpadów komunalnych;
− Zanieczyszczenie atmosfery przedostające się do wód.
Jednym z kluczowych czynników kształtujących jakość wód powierzchniowych są
źródła punktowe zanieczyszczeń skumulowane w ściekach komunalnych i przemysłowych.
Szczególnie niekorzystny wpływ mają niekontrolowane zrzuty ścieków socjalno – bytowych
z nieskanalizowanych miejscowości, dopływające obszarowo zanieczyszczenia z użytków
zielonych oraz odcieki z nieizolowanych od podłoża składowisk odpadów. Powodują one
zwiększenie stężeń biogenów, co wiąże się z znacznym pogorszeniem stanu sanitarnego
odbiornika. Także niszczenie brzegów i roślinności brzegowej, powodowane przez
intensywną rekreację wodną, przyczynia się do zwiększonej erozji glebowej i zwiększenia
dopływów zanieczyszczeń z terenu. Stopień tego zjawiska jest zależny w dużej mierze od
sposobu
zagospodarowania
zlewni
oraz
intensywności
rolnictwa.
Nieprawidłowo
prowadzona działalność rolnicza powoduje proces eutrofizacji, tym samym dyskwalifikując
wody do ich poboru w celu zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia.
Im większy zakres korzystania z wód tym gorsza jej jakość. Ta zależność szczególnie
odczuwalna jest na obszarze działania RZGW Gliwice – w Górnośląskim Okręgu
Przemysłowym. Znajduje się on w rejonie wodnym Małej i Górnej Wisły i charakteryzuje
str. 50
wysoką
wodochłonnością.
Zagospodarowanie
tej
części
dorzecza
Wisły
znajduje
odzwierciedlenie w stanie części wód i sprawia, że wody powierzchniowe są jednym
z bardziej zagrożonych elementów środowiska.
Ocenę jakości wód powierzchniowych dokonano w oparciu o sprawozdanie Instytutu
Meteorologii i Gospodarki wodnej pt: „Ocena stanu ekologicznego i chemicznego wód
powierzchniowych: płynących oraz sztucznych zbiorników wodnych w 2007 roku”. Sposób
klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych reguluje Rozporządzenie Ministra
Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 roku (Dz. U. z 2008 r. Nr 162, poz. 1008). Do sporządzenia
oceny stanu ekologicznego i w przypadku sztucznych i silnie zmienionych części wód
potencjału ekologicznego jednolitych części wód wykorzystane zostały dane pomiarowe
z 1603
punktów
pomiarowo – kontrolnych
ujętych
w
wojewódzkich
programach
monitoringowych rzek z roku 2007. Na obszarze omawianego dorzecza Wisły zlokalizowano
885 ppk. Spośród wszystkich jednolitych części wód dorzecza Wisły ocenie poddano 679
w tym 33 sztucznych i 108 silnie zmienionych. W oparciu o dane pomiarowe zebrane
w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska dokonano klasyfikacji stanu chemicznego
części wód w dorzeczu, z których wynika że na 679 części 463 przypisuje się stan chemiczny
dobry.
Dla naturalnych części wód określa się stan ekologiczny zaś dla części wód silnie
zmienionych potencjał. Określając stan ekologiczny wód dorzecza Wisły na podstawie 558
dostępnych ocen stan bardzo dobry i dobry osiągnęły odpowiednio 5 i 44 części wód.
Najliczniejszą grupę stanową części wód o umiarkowanym stanie – 297, a pozostałe: stanie
słabym – 19 oraz stanie złym – 51. Charakteryzując wody silnie zmienione potencjałem
dobrym i bardzo dobrym wyróżniono 14 części, 93 – umiarkowanym, zaś słabym i złym
odpowiednio 9 i 15. Stan i potencjał części wód dorzecza Wisły przedstawia poniższy
rysunek:
str. 51
Rys. 2.1.3/1. Stan i potencjał części wód dorzecza Wisły
Dokonując ogólnej oceny stanu jednolitych części wód w dorzeczu Wisły, mając na
uwadze powyższe, stan dobry występuje w 37, a bardzo dobry jedynie w 4 przypadkach.
Zdecydowana większość, bo aż 507 części wód charakteryzuje się stanem złym.
Powołując się na opracowanie Instytutu Ochrony Środowiska wykonanym na zlecenie
Głównego Inspektora Ochrony środowiska, w którym dokonano oceny stanu jednolitych
części wód jezior w dorzeczu Wisły w 2007 r. monitoringiem objęto 56 jezior. Łączna
powierzchnia tych zbiorników wynosi 9048,8 ha, a łączna objętość wód 564 449,4 tys. m3.
Największym badanym jeziorem były Łaśmiady o powierzchni 882,1 ha. Powierzchnia około
połowy jezior nie przekraczała 100 ha, a 41 jezior miało powierzchnię mniejszą od 200 ha.
Ponad połowę jezior charakteryzował stan bardzo dobry i dobry zarówno pod względem
liczby, jak i w przeliczeniu na powierzchnię i objętość wód co stanowi blisko 60 % zbiorników.
2.1.4. Wody podziemne
Na obszar dorzecza Wisły składają się regiony wodne Dolnej Wisły, Środkowej Wisły,
Górnej Wisły i Małej Wisły.
Region wodny Dolnej Wisły obejmuje dolny odcinek Wisły, Żuławy Wiślane, subregion
Zalewu Wiślanego oraz Pobrzeże Bałtyku na wschód od Koszalina. Wyróżnia się tu 4 piętra
wodonośne – holoceńsko – plejstoceńskie, neogeńskie, paleogeńskie i kredowe. Piętra
str. 52
wodonośne mają różne rozprzestrzenienie i nie tworzą ciągłej warstwy. Najbardziej
zróżnicowane jest piętro holoceńsko – plejstoceńskie. Tworzy 3 poziomy (górny, środkowy
i dolny), lokalnie poziomy mogą się dzielić na większą ilość warstw wodonośnych. Poziom
górny najczęściej związany jest z utworami sandrowymi najmłodszego zlodowacenia,
natomiast poziom środkowy i dolny (tzw. międzyglinowe) występują w piaskach i żwirach
fluwioglacjalnych różnego wieku interglacjałów. Miąższość tych osadów jest bardzo
zróżnicowana, na co wpływ mają zjawiska glacitektoniczne. Na obszarze Żuław Wiślanych
poziom wodonośny związany jest z utworami delty wiślanej. Są to utwory drobnopiaszczyste,
przeławicone osadami nieprzepuszczalnymi. Wody holoceńsko – plejstoceńskie regionu
wodnego Dolnej Wisły są charakterystyczne dla młodo glacjalnych rejonów pojeziernych.
Należą do typu HCO3–Ca i HCO3–Ca–Mg. Mineralizacja ogólna nie przekracza zwykle 500
mg/dm3.
Jest
to
piętro
wodonośne
najbardziej
narażone
na
zanieczyszczenia
3
antropogeniczne, lokalnie zawartość azotanów przekracza 10 mg/dm . Generalnie są to
wody dobrej jakości, wymagają prostego uzdatniania ze względu na podwyższoną zawartość
Fe i Mn. Najgorsze jakościowo są wody subregionu Żuław Wiślanych. Zasolenie w tym
regionie dochodzi do 3100 mg/dm3, ponadto charakterystyczna jest wysoka zawartość
żelaza, manganu, amoniaku i związków fluorku. Piętro wodonośne neogeńskie i paleogeńskie
często występuje w ciągłości hydraulicznej. Utwory neogenu tworzą 2 poziomy wodonośne
w piaskach mioceńskich. Ich średnia miąższość to 40 m. Poziom paleogeński związany jest
z piaskami glaukonitowymi oligocenu o miąższości 10 – 25 m. Piętro neogeńskie
i paleogeńskie w niektórych obszarach zostało całkowicie zerodowane i występuje wyspowo
w miejscach zagłębień podłoża mioceńskiego. Przydatność piętra neogeńskiego jest
ograniczona ze względu na słabo przepuszczalne utwory (piaski drobnoziarniste). Pociąga to
za sobą słabą wydajność studni. Pod względem chemicznym wody piętra neogeńsko –
paleogeńskiego są zbliżone do wód piętra holoceńsko – plejstoceńskiego. Wynika to
z licznych kontaktów hydraulicznych oraz zasilania poziomów wodonośnych z wyżej ległych
utworów plejstoceńskich. W obrębie piętra kredowego rozróżnia się 2 poziomy: górny
i dolny. Poziom dolny związany jest z serią piasków glaukonitowych, natomiast górny z serią
węglanowo – krzemionkową. Dolny poziom kredowy jest bardzo zasobny i tworzy w wielu
regionach główny użytkowy poziom wodonośny. Piętro wodonośne kredowe jest
najintensywniej eksploatowane przez ujęcie Las Gdański, w Bydgoszczy Fordonie i Toruniu.
Charakterystyczna dla wód piętra kredowego jest zawartość Ca, Na, i Cl. Są to wody typu
HCO3–Ca i HCO3–Na. Ogólna mineralizacja wynosi ok. 500 mg/dm3, zawartość chlorków 6 –
40 mg/dm3 i fluorków do 4 mg/dm3 (Lidzbarski, Kachnic J., Kachnic M., Kozerski, Kreczko,
Pomianowska, Prussak, Pruszkowska, 2007).
Region Wodny Środkowej Wisły obejmuje Wisłę na odcinku od ujścia Sanu do
Włocławka, zlewnię Bugu i Narwi, Krainę Wielkich Jezior Mazurskich, Wyżynę Lubelską
str. 53
i północną część regionu świętokrzyskiego. Na tym obszarze głównym piętrem wodonośnym,
o największym rozprzestrzenieniu jest plejstoceńskie piętro wodonośne. W części północnej
regionu występuje nieprzerwanie na całym obszarze, w regionie świętokrzyskim i Wyżynie
Lubelskiej występuje w dolinach większych rzek, pomiędzy wychodniami starszego podłoża.
Charakteryzuje się piętrowością osadów wodonośnych, które związane są z akumulacją
wodno – lodowcową w trakcie interglacjałów następujących po sobie zlodowaceń. Piętro
wodonośne związane jest z dolinami rzek współczesnych, strukturami piaszczysto –
żwirowymi występującymi wśród utworów morenowych oraz ze strukturami dolin
kopalnych. Generalnie wydziela się 3 poziomy, ale układ ten może być zaburzony. Poziomy
składają się lokalnie z większej ilości warstw wodonośnych. Pietro czwartorzędowe cechuje
się bardzo dobrymi parametrami hydrogeologicznymi, takimi jak wodoprzepuszczalność
i wydajność potencjalna studni. Poziom górny, ze względu na słabą izolację ma największy
moduł zasobów odnawialnych, ale jest najbardziej narażony
na zanieczyszczenia
pochodzenia antropogenicznego. Najczęściej eksploatowane są poziomy międzyglinowe,
których miąższość wynosi kilkanaście metrów. Wody piętra plejstoceńskiego są typu HCO3–
Ca i HCO3 – Ca – Mg. Dla tego typu wód charakterystyczna jest podwyższona zawartość Fe
i Mn. Ze względu na narażenie zanieczyszczeniami antropogenicznymi notuje się
podwyższone zawartości jonów SO2–4, Cl–, Na+, K+. Neogeńsko – paleogeńskie piętro
wodonośne związane jest z osadami piaszczystymi miocenu i oligocenu. Poziomy te są
rozdzielone mułkami i iłami, ale występują również w kontakcie hydraulicznym. Piętro to jest
szeroko rozprzestrzenione na obszarze regionu wodnego Środkowej Wisły. Nie występuje
tylko w południowej części, w regionie świętokrzyskim i na Wyżynie Lubelskiej. Miocen jako
użytkowy poziom wodonośny ma znaczenie lokalne ze względu na gorsze parametry
hydrogeologiczne i silną barwę pochodzącą od pokładów węgli brunatnych. Częściej
ujmowany jest poziom oligoceński, który tworzy zasobny zbiornik o miąższości od kilku do 90
m. Wody piętra neogeńsko – paleogeńskiego są dobrej jakości, ogólna mineralizacja waha się
w granicach 300 – 700 mg/dm3, zawartość chlorków 0 – 40 mg/dm3 i siarczanów < 40
mg/dm3. Powyżej poziomu mioceńskiego występują osady plioceńskie, które ze względu na
wykształcenie litologiczne nie mają właściwości wodonośnych, ale tworzą bardzo dobrą
izolację zbiornika mioceńskiego i oligoceńskiego. Kredowe piętro wodonośne jest najsłabiej
rozpoznane w północnej części regionu. Największe znaczenie jako główny użytkowy poziom
wodonośny ma na południu regionu, w rejonie niecki lubelskiej tworzy największy
podziemny zbiornik wód słodkich w Polsce. Utworami wodonośnymi są spękane margle,
opoki i kreda pisząca. Wraz z głębokością zmniejsza się szczelinowatość, co powoduje
obniżenie przydatnych parametrów hydrogeologicznych dla zbiornika wód podziemnych.
Wody piętra kredowego w strefie aktywnej wymiany wód są dobrej jakości i nie wymagają
uzdatniania. Wraz ze wzrostem głębokości wzrasta ogólna mineralizacja i może znacznie
str. 54
przekraczać 1 g/dm3. Pojawiają się wody sodowo – chlorkowe o charakterze reliktowym.
Miąższość utworów kredowych dochodzi do 600 – 700 m. Zawodniona jest ich górna część
o miąższości 200 – 300 m, mająca znaczenie użytkowe. Jurajskie piętro wodonośne ma jest
słabo rozpoznane i ma znaczenie użytkowe na obszarach gdzie brak jest poziomów
użytkowych w wyższych piętrach wodonośnych. Najlepiej rozpoznany zbiornik wód
podziemnych
wieku
jurajskiego
występuje w północnym
i
wschodnim obrzeżu
paleozoicznego trzonu Gór Świętokrzyskich. Występują tu 3 poziomy wodonośne
w spękanych wapieniach skalistych. Najlepsze parametry wodonośne wapieni jurajskich
występują w strefach uskokowych. Zwykłe wody podziemne piętra jurajskiego występują do
głębokości 250 m, poniżej znacznie wzrasta mineralizacja, czyniąc te wody nieprzydatnymi
do zaopatrzenia ludności w wodę zdatną do picia. W obrzeżu Gór Świętokrzyskich występuje
również triasowe piętro wodonośne. Poziom górno triasowy zbudowany z iłowców
i mułowców nie ma znaczenia użytkowego, ze względu na słabe zawodnienie. Poziom
środkowo triasowy tworzą wapienie i margle o miąższości do 100 m. Poziom dolno triasowy
występuje w piaskowcach, zlepieńcach i mułowcach. Jest często łączony z permskim piętrem
wodonośnym ze względu na podobne wykształcenie litologiczne. Wody piętra triasowego
cechują się dobrą jakością, niekiedy o zbyt niskim pH < 6,5. Trzon paleozoiczny Gór
Świętokrzyskich zbudowany jest ze skał karbońskich, dewońskich, sylurskich, ordowickich
i kambryjskich. Charakteryzują się słabą wodonośnością. Użytkowy charakter ma poziom
środkowo– i górno dewoński, który jest wykształcony w postaci wapieni i dolomitów. Tworzą
zbiorniki szczelinowo – krasowe, o zmiennej wodonośności, zależnej od stopnia spękania
(Kowalczyk, Rubin H., Wagner, Rubin K., Motyka, Różkowski, Pacholewski, 2007; Prażak,
2007; Krajewski, Woźnicka, 2007; Herbich, Kazimierski, Knyszyński, Prażak, Nowicki, 2007).
Region wodny Górnej Wisły obejmuje południową część rejonu świętokrzyskiego,
fragment Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej, zapadlisko przedkarpackie, Karpaty
Zewnętrzne i fragment Karpat Wewnętrznych (Tatry). Czwartorzędowe piętro wodonośne
największe znaczenie użytkowe ma w subregionie zapadliska przedkarpackiego. Najbardziej
zasobne w wodę są dolina Wisły, którą wypełniają osady piaszczysto – żwirowe o miąższości
20 – 30 m oraz dolina kopalna, rozciągająca się pomiędzy Tarnowem i Rzeszowem.
W subrejonie Karpat Zewnętrznych osady czwartorzędowe występują w postaci pokryw.
Tworzą lokalnie zasobne zbiorniki w kotlinach śródgórskich i dolinach większych rzek. Jakość
wód jest dobra, nie wymaga skomplikowanego uzdatniania. Ze względu na słabą izolację
czwartorzędowe piętro wodonośne narażone jest na zanieczyszczenie ze źródeł
antropogenicznych. Mioceńskie piętro wodonośne występuje w obrębie zapadliska
przedkarpackiego. W rejonie Bochni miocen wykształcony jest w postaci piasków
i słabozwięzłych piaskowców bogucickie. Tworzą zbiornik wód podziemnych o dobrej jakości
i ograniczonych możliwościach eksploatacji. W rejonie Sandomierza rozpoznane jest
str. 55
neogeńskie piętro wodonośne występujące w kompleksie margli i wapieni serii chemicznej.
Słabe parametry hydrogeologiczne i wysoka mineralizacja czynią wody tego poziomu
nieprzydatnymi w celach konsumpcyjnych. Na obszarze Karpat występuje połączone piętro
paleogeńsko – kredowego. Występuje w tzw. osadach fliszowych, które budują Karpaty
Zewnętrzne. Poziomy wodonośne występują w piaskowcach, zlepieńcach, wapieniach
okruchowych, iłowcach, mułowcach i marglach. Największe znaczenie na właściwości
hydrogeologiczne i zasobność tych skał ma spękanie. Najczęściej charakteryzują się słabą
wodonośnością i niską wydajnością studni 1,0 – 2,5 m3/h. Dla Karpat fliszowych
charakterystyczne jest współwystępowanie wód zwykłych i mineralnych. Jest to obszar
podatny na ascensyjny dopływ wód słonych z podłoża. Wody słodkie maja charakter wód
infiltracyjnych z przewagą jonów HCO3 i Ca. Ogólna mineralizacja w kompleksie
paleogeńskim wynosi 200 – 400 mg/dm3, a kredowym 250 – 500 mg/dm3. Starsze piętra
wodonośne są słabo rozpoznane i nie mają znaczenia użytkowego. Występują głównie
w rejonie świętokrzyskim i tatrzańskim. W rejonie Tatr rozróżnia się poziom gruntowy oraz
system głębszego krążenia (Małecka, Chowaniec, Małecki, 2007).
Zasoby wód podziemnych do 2005 roku zostały udokumentowane na obszarze
125 340 km3, co stanowi 40,3 % powierzchni kraju. Na obszarze dorzecza Wisły najwyższy
stopień udokumentowania zasobów dyspozycyjnych został osiągnięty na obszarze
działalności RZGW Warszawa i Gdańsk, najniższy w regionie wodnym Górnej Wisły. W roku
2001 przyjęto pojęcie zasobów perspektywicznych, które następnie oszacowano dla obszaru
całego kraju (Herbich, Paczyński, 2007) (Tab. 2.1.4/1).
Tabela 2.1.4/1. Dyspozycyjne i perspektywiczne zasoby wód podziemnych w obszarze
dorzecza Wisły (P. Herbich i In., 2003)
Nazwa regionu
wodnego
Zasoby dyspozycyjne
Obszar
2
[km ]
Zasoby perspektywiczne
3
[tys. m /d]
Obszar
2
[km ]
3
[tys. m /d]
Łącznie
Obszar
2
[tys.
3
[km ]
m /d]
Małej Wisły
2 202
298,04
1 604
529
3 806
827
Górnej Wisły
10 738
742,12
32 870
4 076
43 608
4 818
Środkowej Wisły
61 343
5 253,32
50 962
7 209
112 305
12 463
Dolnej Wisły
15 820
1 747,80
18 850
2 376
34 670
4 124
DORZECZE WISŁY
90 103
8 041,28
104 286
14 190
194 389
22 232
Na obszarze dorzecza Wisły zlokalizowanych jest 196 głównych zbiorników wód
podziemnych. Dla 81 z nich wykonano dokumentacje hydrogeologiczne ustalające zasoby
dyspozycyjne wód podziemnych oraz ustanowiono obszary ochronne. Pozostałe GZWP
str. 56
przewidziane są do dokumentowania w najbliższych latach. W północnej części obszaru
dorzecza Wisły większość GZWP ustanowiono w obrębie osadów czwartorzędowych
i neogeńsko – paleogeńskich. W części środkowej największe znaczenie mają mezozoiczne
piętra wodonośne (kredowe, jurajskie i triasowe). Na południu obszaru w rejonie Karpat
i Zapadliska Przedkarpackiego GZWP występują w obrębie fliszu karpackiego (osady
paleogeńskie i kredowe), oraz w osadach czwartorzędowych. Rozmieszczenie głównych
zbiorników wód podziemnych na obszarze dorzecza Wisły przedstawione zostało na rys.
2.1.4/1.
Wielkość oraz strukturę poborów wód podziemnych na obszarze dorzecza Wisły
przedstawiono w tab. 2.1.4/2.
Tabela 2.1.4/2. Wielkość poborów wód podziemnych na obszarze dorzecza Wisły (Hordejuk i
in., 2008)
Pobór rejestrowany:
Zaopatrzenie ludności w wodę,
785 689,32
rolnictwo i leśnictwo, przemysł
3
Średnia 2000 – 2005 [tys. m /rok]
Pobór rejestrowany:
95 592,11
Odwodnienia górnicze
3
Pobór nierejestrowany
Zwykłe korzystanie z wód
1 045 471,09
3
Całkowity pobór
1 926 752,52
3
Wg oceny stanu JCWPd z 2008 roku (Hordejuk i In., 2008), na obszarze dorzecza Wisły
zidentyfikowano 86 JCWPd o stanie dobrym i 5 JCWPd o stanie słabym pod względem
chemicznym. Stanowi to odpowiednio 99,4 % i 0,6 % (tj. 1 123,98 km2) dorzecza Wisły.
Przyczyną słabego stanu chemicznego JCWPd jest zawartość jonów NH4+ i NO3–, które
mieszczą się w IV i V klasie wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008, Dz.
U. nr 143, poz. 896. Pod względem ilościowym stan słaby na obszarze dorzecza Wisły
zidentyfikowano w 13 JCWPd, z czego 3 JCWPd określone są jako stan słaby – potencjalnie
zagrożony. Stanowi to 4,7 % obszaru dorzecza, tj. 9 201,11 km2. Ocenę stanu chemicznego i
ilościowego JCWPd na obszarze dorzecza Wisły zestawiono w tab. 2.1.4/3, natomiast w
formie mapy na rys. 2.1.4/2, 2.1.4/3.
str. 57
Tabela 2.1.4/3. Ocena stanu chemicznego i ilościowego JCWPd na obszarze dorzecza Wisły
Ocena stanu JCWPd
Numer
JCWPd
Powierzchnia
2
JCWPd, [km ]
2005 marzec
Dorzecza
2008 listopad
2008 listopad
stan chemiczny
stan ilościowy
5
9
10
stan ilościowy i
chemiczny
1
2
3
11
4097.22
Wisła
1
1
1
12
278.99
Wisła
2
2
1
13
2818.21
Wisła
1
1
1
14
30.94
Wisła
2
1
21
15
503.29
Wisła
1
1
1
16
890.23
Wisła
2
1
1
17
56.75
Wisła
1
2
1
18
338.28
Wisła
1
1
1
19
3996.55
Wisła
1
1
1
29
1687.30
Wisła
1
1
1
30
3942.81
Wisła
1
1
1
31
1033.82
Wisła
1
1
1
32
1102.54
Wisła
1
1
1
33
3995.40
Wisła
1
1
1
34
7106.56
Wisła
1
1
1
37
2949.43
Wisła
1
1
1
38
395.29
Wisła
1
2
1
39
795.30
Wisła
21
1
1
40
7539.77
Wisła
1
1
1
44
305.78
Wisła
21
1
1
45
1375.71
Wisła
1
1
1
46
635.06
Wisła
1
1
1
47
2774.62
Wisła
1
1
21
48
7730.41
Wisła
1
1
1
49
593.92
Wisła
21
1
1
50
6144.09
Wisła
1
1
1
51
3236.35
Wisła
1
1
1
52
2251.53
Wisła
1
1
1
53
672.11
Wisła
21
1
1
54
8699.42
Wisła
1
1
1
55
6110.09
Wisła
1
1
1
str. 58
Ocena stanu JCWPd
Numer
JCWPd
Powierzchnia
2
JCWPd, [km ]
2005 marzec
Dorzecza
2008 listopad
2008 listopad
stan chemiczny
stan ilościowy
5
9
10
stan ilościowy i
chemiczny
1
2
3
57
344.31
Wisła
1
1
1
58
200.43
Wisła
1
1
1
65
807.22
Wisła
1
1
1
80
5230.70
Wisła
1
1
1
81
3224.22
Wisła
1
1
1
82
2731.40
Wisła
1
1
1
83
3295.23
Wisła
1
1
1
84
3266.88
Wisła
1
1
1
85
4070.23
Wisła
1
1
1
86
1168.91
Wisła
1
1
1
87
1841.46
Wisła
1
1
1
97
3217.84
Wisła
1
1
1
98
2901.62
Wisła
1
1
1
99
1405.50
Wisła
1
1
1
100
1126.48
Wisła
1
1
1
101
1483.63
Wisła
1
1
1
102
2224.25
Wisła
1
1
1
103
325.80
Wisła
1
1
1
104
323.63
Wisła
1
1
1
105
163.03
Wisła
1
1
2
106
2179.66
Wisła
1
1
1
107
5326.24
Wisła
1
1
1
108
1054.85
Wisła
1
1
1
109
3030.66
Wisła
1
1
1
117
211.05
Wisła
1
1
1
119
478.29
Wisła
1
1
1
120
2040.06
Wisła
1
1
1
121
1935.46
Wisła
1
1
1
122
1740.45
Wisła
1
1
2
123
539.02
Wisła
1
1
2
124
148.09
Wisła
1
1
2
125
639.17
Wisła
2
1
2
str. 59
Ocena stanu JCWPd
Numer
JCWPd
Powierzchnia
2
JCWPd, [km ]
2005 marzec
Dorzecza
2008 listopad
2008 listopad
stan chemiczny
stan ilościowy
5
9
10
stan ilościowy i
chemiczny
1
2
3
126
1878.84
Wisła
1
1
1
127
8933.08
Wisła
1
1
1
132
175.40
Wisła
2
2
1
134
563.79
Wisła
2
1
2
135
664.31
Wisła
1
1
1
136
267.13
Wisła
1
1
1
137
1029.72
Wisła
1
1
2
138
862.38
Wisła
1
1
2
139
3662.80
Wisła
1
1
1
141
269.95
Wisła
2
1
2
142
863.71
Wisła
1
1
1
143
686.03
Wisła
1
1
1
146
217.54
Wisła
2
2
1
147
36.26
Wisła
1
1
1
148
339.78
Wisła
1
1
21
149
100.17
Wisła
1
1
2
150
884.37
Wisła
1
1
1
151
264.93
Wisła
1
1
1
152
2369.90
Wisła
1
1
1
153
3522.20
Wisła
1
1
1
154
1993.46
Wisła
1
1
1
155
790.88
Wisła
1
1
1
156
196.69
Wisła
1
1
1
157
4420.60
Wisła
1
1
1
158
3811.30
Wisła
1
1
1
160
827.21
Wisła
1
1
1
OBJAŚNIENIA:
Stan chemiczny/ilościowy JCWPd: 1 – dobry; 2 – słaby; 21 – słaby – potencjalnie zagrożony
str. 60
Ryc. 2.1.4/2. Ocena stanu ilościowego JCWPd na obszarze dorzecza Wisły wg Raportu o stanie
chemicznym i ilościowym JCWPd dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami RDW
(2008)
str. 61
Ryc. 2.1.4/3. Ocena stanu chemicznego JCWPd na obszarze dorzecza Wisły wg Raportu o stanie
chemicznym i ilościowym JCWPd dla obszarów dorzeczy zgodnie z wymaganiami RDW
(2008)
2.1.5. Klimat i jakość powietrza
KLIMAT
Dorzecze Wisły jest największym dorzeczem Polski rozległym od Bałtyku aż po Tatry
zatem i jego klimat najlepiej odzwierciedla klimat całego kraju. W Polsce występuje klimat
umiarkowany o charakterze przejściowym pomiędzy klimatem lądowym, a morskim. Jest to
konsekwencją ścierania się mas wilgotnego powietrza znad Atlantyku z suchym powietrzem
str. 62
z głębi kontynentu euroazjatyckiego. W efekcie klimat Polski odznacza się dużą kapryśnością
pogody i znacznymi wahaniami w przebiegu pór roku w następujących po sobie latach.
Zaznacza się to zwłaszcza w charakterze zim, które są wilgotne, typu oceanicznego, albo
rzadziej pogodne, typu kontynentalnego. W Polsce we wschodniej części kraju zaznacza się
kontynentalizm klimatu, z ostrymi zimami oraz gorętszymi i bardziej suchymi latami. Ogólnie
można stwierdzić, że do Polski docierają wszystkie typy mas powietrza właściwych dla półkuli
północnej. Właściwa dla klimatu Polski jest też duża zmienność pogody w kolejnych latach.
Jest to spowodowane zaburzeniami w napływie głównych mas powietrza docierających nad
kraj. Zdarza się, że upalne i suche lato występuje rok po roku, a w następnych jest chłodne
i wilgotne. To zjawisko występuje w cyklach kilkuletnich. Dla całości polskiego klimatu bardzo
ważny jest aspekt nizinnego ukształtowania terenu. Ułatwia on szybkie przemieszczanie się
dużych mas powietrza nawet znad Atlantyku lub Morza Północnego. Dużą rolę odgrywa
także usytuowanie Polski na kontynencie. Na klimat szczególnie oddziałuje oddalenie od
wielkich zbiorników wodnych oraz sąsiedztwo z rozległymi obszarami lądowymi.
W przypadku klimatu Polski największe znaczenie ma Ocean Atlantycki, a rozległą przestrzeń
stanowi cały kontynent euroazjatycki. Istotny wpływ na klimat mają również morza. Dla
Polski północnej jest to Morze Bałtyckie, zaś dla południowej również Morze Śródziemne
oraz Morze Czarne.
WIATRY
Głównymi układami ciśnienia kształtującymi pogodę są stałe układy baryczne: niż
islandzki, silniejszy zimą, i wyż azorski, aktywniejszy latem oraz sezonowo zmieniające się
ciśnienia znad Azji: zimowy wyż wschodnioazjatycki i letni niż południowoazjatycki. Polska
znajduje się w strefie przeważających wiatrów zachodnich (60% wszystkich dni wietrznych).
Są to wiatry wiejące głównie od Czech po Norwegię i Szwecję. We wschodniej części kraju
zwiększa się jednak odsetek wiatrów wschodnich, a w górach – południowych. Rozkład
wiatrów nie jest równomierny w ciągu roku. W miesiącach letnich, czyli od lipca do września,
dominują wiatry nadciągające z kierunku zachodniego. Natomiast w zimie, zwłaszcza
w grudniu i styczniu, ich przewaga się zmniejsza. Nad Polską wieją wówczas głównie wiatry
wschodnie. W przejściowych porach roku na ogół występuje wyrównanie udziału wiatrów
z części zachodniej i wschodniej. Zazwyczaj nad obszarem kraju wieją wiatry słabe
i umiarkowane, od 2 do 10 m/s. Wiatry silne i bardzo silne występują nad morzem
powodując sztormy, a także w górach, gdzie osiągają prędkość nawet ponad 30 m/s. Wiatry
huraganowe wyrywające drzewa z korzeniami i zrywające dachy budynków występują
rzadko. Istnieją też wiatry lokalne. W porze letniej nad wybrzeżem Bałtyku podczas
bezchmurnej pogody występują orzeźwiające podmuchy od strony morza zwane bryzą
morską, powstającą w ciągu dnia i sięgającą ok. 10 km w głąb lądu. W nocy kierunek tych
str. 63
wiatrów się zmienia. Powstaje bryza lądowa, a powietrze przemieszcza się znad
wychłodzonego lądu nad cieplejsze morze.
Najbardziej znanym wiatrem górskim jest halny, wiejący w Tatrach. Nie jest on jednak
specyficzny tylko dla Polski. Występuje we wszystkich górskich rejonach i określany jest
nazwą: fen. Halny to silny i porywisty wiatr powodujący podwyższenie temperatury
i obniżenie się wilgotności powietrza na zawietrznej stronie gór. Zimą powoduje szybkie
topnieje pokrywy śnieżnej, powodując zagrożenie powodziowe.
ZACHMURZENIE I OPADY
Widocznymi efektami ścierania się mas powietrza nad Polską jest zachmurzenie.
Liczba dni z zachmurzeniami waha się między 60 a 70%. Najwięcej chmur spowija polskie
niebo w listopadzie, zaś najmniej w okolicach sierpnia i września. Średnia liczba dni
pochmurnych, czyli takich gdy zachmurzenie jest większe niż 80%, wynosi 120 – 160 dni
w roku, dni pogodnych (zachmurzenie mniejsze niż 20%) jest 30 – 50. Przy przeważających
w Polsce wiatrach zachodnich największe opady występują na zachodnich zboczach gór
i wzniesień. W Karpatach wynoszą one rocznie 800 – 1400 mm, na nizinach i wyżynach od
400 do 750 mm. Podobne wielkości notuje się na Pojezierzu Pomorskim i Pojezierzu
Mazurskim. Wynika to z bliskości Morza Bałtyckiego, znad którego przesuwają się ku
wschodowi masy wilgotnego powietrza morskiego. Najmniej opadów otrzymuje wschodnia
część Wielkopolski i Kujawy, leżące w cieniu opadowym Pojezierza Pomorskiego.
Maksimum opadów przypada na miesiące letnie. W tym okresie są one średnio 2 – 3
razy większe niż w okresach zimowych, a w Karpatach nawet 4 razy większe. Najbardziej
wyrównany rozkład opadów występuje na nizinach nadmorskich. Zima nadciąga do Polski od
północnego wschodu. Średnia roczna liczba dni z opadami śniegu wynosi w zachodniej
i środkowej Polsce 30 – 40 dni w roku, a ponad 50 dni na północnym wschodzie kraju.
W Tatrach śnieg pada przez aż przez 145. Śnieg utrzymuje się najdłużej właśnie w górach (do
200 dni).
TEMPERATURA
Średnia roczna temperatura waha się w Polsce od 5 – 7°C na wzniesieniach Pojezierza
Pomorskiego i Pojezierza Mazurskiego. Tylko w wyższych partiach Karpat wynosi ok. 0°C
(Kasprowy Wierch
– 0,8°C). Najcieplejszym miesiącem jest lipiec, którego średnia
temperatura wynosi 16 – 19°C. Najchłodniejsze w lipcu są obszary górskie, gdzie
temperatura powietrza spada wraz ze wzrostem wysokości (średnio o 0,6°C na 100 m).
W szczytowych partiach Sudetów średnia temperatura powietrza w lipcu wynosi zaledwie
ok. 9°C. Chłodniej jest w lipcu także na obszarach Polski przylegających do Morza Bałtyckiego
(ok. 16°C), co jest wynikiem ochładzającego wpływu wód morskich. Najcieplej jest
str. 64
w środkowej części Polski, gdzie temperatury przekraczają 18°C. Dni gorące, o temperaturze
co najmniej 25°C, występują w kraju od maja do września. Ich liczba wzrasta w miarę
oddalania się od morza. Średnio tylko 5 takich dni występuje na Przylądku Rozewie, powyżej
40 – w Kotlinie Sandomierskiej i na Wyżynie Lubelskiej. Najchłodniejszym miesiącem
w Polsce jest styczeń. Wskutek napływającego ze wschodu mroźnego powietrza
kontynentalnego wschodnie obszary są w styczniu jednymi z najchłodniejszych regionów
kraju. Zima nadciąga do Polski od północnego wschodu. Średnia liczba w górach dochodzi do
150 na Kasprowym Wierchu. Liczba dni z przymrozkami, które występują zwykle późną
wiosną i wczesną jesienią, waha się na nizinach od 90 (nad morzem) do 130, a w górach
przekracza 200. Zróżnicowanie temperatury powietrza wpływa na długość okresu
wegetacyjnego, w czasie którego średnia dobowa temperatura powietrza wynosi co najmniej
5°C. Średnio okres wegetacyjny w Polsce trwa ok. 200 dni. Jest on najkrótszy w górach, we
wschodniej części Pojezierza Pomorskiego oraz na Pojezierzach Mazurskim i Suwalskim.
JAKOŚĆ POWIETRZA
Powietrze definiowane jest jako jednorodna mieszanina gazów, która stanowi
atmosferę ziemi i podobnie jak reszta komponentów środowiska, narażone jest na
zanieczyszczenie, czyli wprowadzanie przez człowieka bezpośrednio lub pośrednio substancji
stałych, ciekłych lub gazowych. Ilości wprowadzanych zanieczyszczeń mogą zagrażać zdrowiu
człowieka oraz ujemnie wpływać na środowisko. Obszary charakteryzujące się największym
zanieczyszczeniem powietrza, zlokalizowane są przede wszystkim w obrębie terenów
zurbanizowanych.
Biorąc pod uwagę konsekwencje i rozmiar zanieczyszczenia powietrza, na terenie Unii
Europejskiej i Polski wdrożono szereg aktów prawnych, mających na celu utrzymanie
dotychczasowej jakości powietrza na terenach, gdzie jest ona dobra, oraz osiągnięcie dobrej
jakości powietrza na obszarach, gdzie jest poniżej standardów.
Ocenę jakości powietrza dokonano w oparciu o opracowanie Instytutu Ochrony
Środowiska pt: Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce, na podstawie wyników rocznej
oceny jakości powietrza za rok 2006. Dokument ten stanowi podsumowanie wyników oceny
za rok 2006, które zostały wykonane przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska
poszczególnych województw i przekazane do Głównego Inspektora Środowiska.
Ocenę jakości powietrza w strefach w Polsce w 2006 przeprowadzono oddzielnie dla
każdego zanieczyszczenia z uwzględnieniem dwóch grup kryteriów:
1.
Ze względu na ochronę zdrowia ludzi, dla substancji: benzen, dwutlenek siarki,
dwutlenek azotu, ozon, tlenek węgla, pył PM10 oraz kadm, nikiel, ołów, arsen
i benzopiren w pyle zawieszonym PM10. Dla obszarów ochrony środowiskowej
wprowadzono bardziej rygorystyczne kryteria oceny dla : NO2, C6H6, CO;
str. 65
2.
Ze względu na ochronę roślin dla substancji: dwutlenek siarki, tlenki azotu, ozon.
Klasa wynikowa strefy dla każdego zanieczyszczenia odpowiada najmniej korzystnej
spośród klasyfikacji uzyskanych wg parametrów dla tego zanieczyszczenia. Na podstawie klas
wynikowych, każdej strefie przypisuje się jedną klasę łączną ze względu na kryteria dotyczące
ochrony zdrowia i dotyczące ochrony roślin. Łączna klasa strefy odpowiada najmniej
korzystnej klasie uzyskanej z klasyfikacji wg zanieczyszczeń.
Oznaczenie klas przyjęto wg instrukcji Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska:
A–
jeżeli stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio
poziomów
dopuszczalnych,
poziomów
docelowych,
poziomów
celów
długoterminowych;
B–
jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne
lecz nie przekraczają poziomów dopuszczalnych powiększonych o margines tolerancji;
C–
jeżeli stężenia zanieczyszczeń na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne
powiększone o margines tolerancji, w przypadku gdy margines tolerancji nie jest
określony – poziomy
dopuszczalne,
poziomy
docelowe,
poziomy
celów
długoterminowych.
Z uwagi na rozległość i powierzchnię obszaru dorzecza Wisły do oceny jakości
powietrza posłużono się opracowaniem sporządzonym dla całego kraju. Kumulacje
poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń przedstawiono poniżej w postaci graficznej.
Środowiska pt: Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce, na podstawie wyników rocznej
oceny jakości powietrza za rok 2006. Dokument ten stanowi podsumowanie wyników oceny
powietrza posłużono się opracowaniem sporządzonym dla całego kraju. Kumulacje
poszczególnych wskaźników zanieczyszczeń przedstawiono poniżej w postaci graficznej.
OCENA STĘŻEŃ SO2
Stężenia SO2, przekraczające wartość dopuszczalną powiększoną o margines
tolerancji, koncentrują się w obrębie wysoko zurbanizowanych i uprzemysłowionych
obszarów, o dużym zagęszczeniu ludności i wzmożonym ruchu samochodowym. Dwutlenek
siarki pochodzi ze spalania zanieczyszczonych siarką paliw stałych i płynnych w silnikach
spalinowych, elektrociepłowniach, a także elektrowniach cieplnych. Największym emitorem
SO2 jest przemysł paliwowo – energetyczny. Wysokie stężenia SO2, przekraczające wartość
dopuszczalną, kumulują się głównie w południowej części dorzecza Wisły w województwach
małopolskim i śląskim, co przedstawia poniższy rysunek:
str. 66
Rys.2.1.5/1. Klasyfikacja stref w dorzeczu Wisły dla SO2. Na podstawie rocznej oceny jakości –
klasa wynikowa, ochrona zdrowia, (na podstawie „Ocena jakości powietrza w
Polsce za rok 2006)
OCENA STĘŻEŃ NO2
Dwutlenek azotu pochodzi głównie z przemysłu oraz transportu. Gaz ten powstaje
podczas procesów produkcyjnych oraz w silnikach spalinowych. Ponadto dwutlenek azotu
uszkadza bardzo delikatne komórki dróg oddechowych, co ułatwia przenikanie do płuc
bakterii i wirusów. Stężenia dwutlenku azotu na obszarze dorzecza Wisły lokalnie
przekraczają wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji. Dodatkowo
w obrębie dorzecza Wisły w województwie łódzkim występują tereny, w granicach których
stężenie NO2 przewyższa wartość dopuszczalną, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji. Klasyfikacja stref w dorzeczy Wisły dla NO2
przedstawiona jest na rys. 2.1.5/2.
str. 67
Rys. 2.1.5/2. Klasyfikacja stref w dorzeczu Wisły dla NO2. Na podstawie rocznej oceny
jakości – klasa wynikowa, ochrona zdrowia, (na podstawie „Ocena jakości
powietrza w Polsce za rok 2006)
OCENA STĘŻEŃ PYŁ PM10
Podstawowym źródłem powstawania ziaren o średnicy poniżej 10μm są procesy
przemysłowe oraz transport. Pył zawieszony może utrzymywać się w powietrzu przez długi
okres czasu (10 – 30 dni), natomiast podczas niesprzyjających warunków meteorologicznych
jest przyczyną powstawania smogu. Pył PM10 stanowi najbardziej rozpowszechnione
zanieczyszczenie powietrza na terenie dorzecza Wisły. Stężenia pyłu zawieszonego,
przekraczające wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji, zlokalizowane są
przede wszystkim w obrębie dużych aglomeracjach miejskich oraz stref wysoko
uprzemysłowionych. Rozkład stężeń pyłu zawieszonego PM10 w granicach dorzecza Wisły
przedstawiony został na rys. 2.1.5/3.
str. 68
Rys. 2.1.5/3. Klasyfikacja stref w dorzeczu Wisły dla PM10. Na podstawie rocznej oceny
OCENA STĘŻEŃ OŁOWIU
Źródłem ołowiu są przede wszystkim spaliny samochodowe, zawierające związki tego
metalu. Ponadto ołów jest rezultatem procesów przemysłowych. Zaliczany jest do
najbardziej
toksycznych
substancji
emitowanych
do
atmosfery.
Jest
trucizną
ogólnoustrojową – oddziaływuje szkodliwie na układ krwiotwórczy człowieka, sercowo –
naczyniowy, nerwowy. Dodatkowo może zaburzać pracę nerek, wątroby oraz ośrodkowego i
obwodowego układu nerwowego. W obrębie dorzecza Wisły nie występują stężenia ołowiu
przekraczające wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji oraz stężenia
przewyższające wartość dopuszczalną i nie przekraczające wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji.
OCENA STĘŻEŃ BENZENU
Benzen należy do wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych. Związki te
kategoryzowane są jako silnie kancerogenne. Ich źródłem są silniki spalinowe, spalarnie
odpadów, procesy przemysłowe oraz procesy rozkładu termicznego związków organicznych,
które przebiegają przy niewystarczającej ilości tlenu. W granicach dorzecza Wisły stężenie
str. 69
benzenu na podstawie rocznej oceny jakości powietrza za rok 2006 nie przekracza wartości
dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Występują jednak strefy, w których
stężenia tego związku przewyższają wartość dopuszczalną, lecz nie przekraczają wartości
dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. Rozkład stężeń benzenu przedstawia rys.
2.1.5/4.
Rys 2.1.5/4. Klasyfikacja stref w dorzeczu Wisły dla Benzenu. Na podstawie rocznej oceny
OCENA STĘŻEŃ CO
Tlenek węgla znajduje się głównie w spalinach samochodowych. Powstaje w trakcie
niepełnego spalania węgla bądź innych paliw. Jego toksyczność polega na łączeniu się
z hemoglobiną, czego konsekwencją jest niedotlenienie organizmu i zgon. Na obszarze
dorzecza Wisły nie występują przekroczenia wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji oraz strefy przekroczeń wartości dopuszczalnej i nie przekraczającej
wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji.
OCENA STĘŻEŃ O3
Ozon znajdujący się w stratosferze odgrywa korzystną rolę – redukuje natężenie
szkodliwego promieniowania UV, jednakże jego obecność w najniższej partii atmosfery jest
str. 70
zjawiskiem niepożądanym. Gaz ten jest jednym z podstawowych składników smogu. Ozon
troposferyczny jest rezultatem skomplikowanego procesu, zachodzącego z udziałem tlenków
azotu, podczas którego następuje tworzenie się tego gazu i jego rozpad. Szkodliwy wpływ
ozonu na organizm człowieka objawia się podrażnieniem układu oddechowego
i trudnościami w oddychaniu. Dodatkowo ozon oddziaływuje niekorzystnie na system
immunologiczny. W obrębie dorzecza Wisły przekroczenia wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji koncentrują się głównie w województwie łódzkim oraz w
mniejszym stopniu w województwie śląskim. Strefy przekroczeń wartości dopuszczalnej, lecz
nie przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji nie
występują. Rozkład stref stężeń ozonu w dorzeczu Wisły przedstawia rys. 2.1.5/5.
Rys. 2.1.5/5. Klasyfikacja stref w dorzeczu Wisły dla O3. Na podstawie rocznej oceny jakości –
klasa wynikowa, ochrona zdrowia, (na podstawie „Ocena jakości powietrza w
Polsce za rok 2006)
2.1.6. Stan wybranych elementów przyrody ożywionej i systemów ochrony przyrody
CHARAKTERYSTYKA SZATY ROŚLINNEJ
Roślinność, w tym wodna i związana z wodami: Ze względu na wielkość dorzecza, roślinność
jest bardzo silnie zróżnicowana.
W strefie górskiej, obejmującej głównie Karpaty, znamienna jest specyficzna
roślinność związana z ciekami. Nad kilkoma rzekami, zwłaszcza w dorzeczu Dunajca (Białka,
str. 71
Biała Tarnowska, Dunajec, Kamienica Gorczańska, Kamienica Sądecka) doskonale
wykształciły i zachowały się zasoby kamieńców nadrzecznych. Obfite są tez też zasoby
olszynek górskich z olszą szarą.
W strefie wyżyn i pasa nizin środkowej Polski roślinność związana z wodami to
gównie łęgi olszowo–jesionowe i łęgi wierzbowe oraz błonia i łąki zalewowe w dolinach
rzecznych, a także niskie torfowiska przyrzeczne i roślinność szuwarowa; fragmentami także
szuwary i łąki trzęślicowe; te ostatnie szczególnie liczne są we wschodniej części dorzecza.
Dla dorzecza charakterystyczne jest liczniejsze występowanie łęgów wierzbowych
w dolinach rzecznych. Mniej niż nad Odrą jest natomiast łęgów jesionowo–wiązowych.
Unikatową roślinność torfowiskową mają doliny Narwi i Biebrzy, nad tą ostatnią są
największe w Europie torfowiska soligeniczne. Mniejsze, ale jedne z najlepiej w Europie
zachowanych torfowisk tego typu wykształciły się nad dopływem Biebrzy – Rospudą.
Unikatowe skupienie ekosystemów związanych z wodą gromadzi leząca w dorzeczu
Wisły część Pomorza oraz Pojezierza Mazurskiego. Bardzo liczne są tu torfowiska różnych
typów – od torfowisk wysokich typu bałtyckiego, przez torfowiska przejściowe i nakredowe,
po zasilane wodami podziemnymi torfowiska soligeniczne. Unikatowe są rzeki Pomorza
i Pojezierza Mazurskiego. Wschodni kres występowania osiągają tu rzeki włosienicznikowe.
W młodoglacjalnej części dorzecza występują jeziora różnych typów, w tym
mezotroficzne jeziora ramieniowe, jeziorka dystroficzne oraz (na Pomorzu) oligotroficzne
jeziora lobeliowe.
Flora, w tym specyfika floty wodnej i związanej z wodami: W tym dorzeczu znajduje się
całość obecnej populacji marsylii czterolistnej (i potencjalne obiekty do jej reintrodukcji).
Liczne Ostoje Roślinne IPA – na szczególne podkreślenie zasługują związane z rzekami ostoje
Nadbużańska, Dolina Biebrzy, Przełom Wisły w Małopolsce, Ostoja Nidziańska, Dolina Górnej
Wisły.
CHARAKTERYSTYKA ICHTIOFAUNY DORZECZA WISŁY
W opracowaniu przedstawiono charakterystykę ichtiofauny Wisły. Opracowanie
zawiera:
− syntetyczne informacje o specyficznych gatunkach wyróżniających dorzecze Wisły od
innych;
− wykaz i krótką charakterystykę gatunków chronionych dorzecza Wisły oraz wykaz
gatunków umieszczonych w załączniku IV i II Dyrektywy Siedliskowej, wraz
z przedstawieniem ich aktualnego statusu zagrożenia;
− charakterystykę najważniejszych zagrożeń dla funkcjonowania populacji ryb
chronionych oraz ujętych w załącznikach IV i II Dyrektywy Siedliskowej oraz gatunków
str. 72
o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu Wisły;
− syntetyczną informację o zagrożeniu ze strony gatunków obcych dla rodzimych
gatunków ryb dorzecza Wisły.
ICHTIOFAUNA DORZECZA WISŁY
Rodzima ichtiofauna dorzecza Wisły liczy 4 gatunki minogów oraz 53 gatunki ryb.
W dorzeczu Wisły jak dotąd nie stwierdzono tylko obecności kozy dunajskiej Cobitis
elongata, wszystkie pozostałe występują w nim lub występowały. Jeden gatunek – brzanka
Barbus meridionalis zasiedla Polsce tylko górną Wisłę oraz górne i środkowe biegi jej
karpackich dopływów, a poza nimi jedną rzekę zlewni Wieprza – Bystrzycę Lubelską. Brzana
karpacka Barbus cyclolepis walecki (status taksonomiczny tego gatunku nie jest w pełni
wyjaśniony) jak dotąd została stwierdzona tylko w środkowym Dunajcu i Sanie, kiełb Kesslera
Gobio kessleri jedynie w Sanie i Strwiążu (dorzecze Dniestru). Sapa Abramis sapa występuje
jedynie w środkowej Wiśle i w dolnym i środkowym Bugu.
Gatunki chronione dorzecza Wisły
W dorzeczu Wisły występuje 19 gatunków chronionych; 1 gatunek z załącznika IV oraz
18 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. Część z nich jest jednocześnie na obu
wykazach. Listę i krótką charakterystykę gatunków chronionych dorzecza Wisły oraz wykaz
gatunków
umieszczonych
w
załączniku
IV
i
II
Dyrektywy
Siedliskowej,
wraz
z przedstawieniem ich aktualnego statusu zagrożenia zestawiono w tabeli 2.1.6/1.
Charakterystyka najważniejszych zagrożeń dla funkcjonowania populacji ryb
Główne zagrożenia dla funkcjonowania populacji ryb chronionych, wykazanych
w załączniku IV i II Dyrektywy Siedliskowej oraz o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu
Wisły to: zanieczyszczenia wody, przerwanie szlaku migracji przez przeszkody poprzeczne,
zmiany naturalnego reżimu hydrologicznego (nadmierne pobory wody, zmiany objętości
przepływu na skutek „wyrównywania” przepływów przez zbiorniki zaporowe, żegluga
(płoszenie ryb), eksploatacja kruszywa z koryt rzecznych, regulacje koryt rzecznych
połączone ze zmianą struktury dna, melioracje odwadniające, przesuszanie i zanik
niewielkich zbiorników wodnych, niewłaściwa gospodarka rybacka i przełowienia.
Najważniejszymi
z
nich
są
zanieczyszczenia
wody,
przerwanie
szlaku
migracji
i przekształcenia hydromorfologiczne rzek.
W projekcie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły tylko dwie
grupy planowanych działań mogą stanowić zagrożenie dla ryb: budowa, rozbudowa, remont,
modernizacja kanalizacji sanitarnej oraz budowa, rozbudowa, remont, modernizacja
str. 73
oczyszczalni ścieków. Działanie te, choć poprzez poprawę jakości wody służą poprawie
warunków funkcjonowania populacji ryb niosą ryzyko zmiany reżimu przepływów lub
tworzenia nowych przeszkód w rzekach, dlatego będą musiały być prowadzone w sposób
minimalizujący te presje. Z pozostałych działań żadne nie stanowią zagrożenia dla rodzimej
ichtiofauny, a znaczna część z nich (w sferze działań: budowa przepławek, przywrócenie
drożności rzek, tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych, właściwa
uprawa gleb; w sferze zarządzania: opracowanie warunków korzystania wód zlewni,
wspieranie rolnictwa ekologicznego) ewidentnie służy zmniejszeniu antropopresji i poprawie
warunków funkcjonowania ichtiofauny.
Zagrożenie ze strony gatunków obcych dla rodzimych gatunków ryb
W dorzeczu Wisły występuje w sposób mniej lub bardziej stały 17 obcych gatunków
ryb (nie licząc translokowanej w to dorzecze z dorzecza Dunaju głowacicy Hucho hucho). Są
to zarówno gatunki, które w rzekach i jeziorach dorzecza występują sporadycznie, najczęściej
jako uciekinierzy ze stawów i na wolności nie rozmnażają się lub rzadko dochodzi do ich
rozrodu i po pewnym czasie giną, jak i gatunki inwazyjne, rozmnażające się w wodach
dorzecza i stanowiące zagrożenie dla rodzimej ichtiofauny. Do grupy pierwszej należą karp
Cyprinus carpio, amur biały Ctenopharyngodon idella, tołpyga biała Hypophthalmichthis
molitrix, tołpyga pstra Aristichthys nobilis, muławka dunajska Umbra krameri, bass
wielkogęby Micropterus salmoides i pstrąg tęczowy Oncorhynchus mykiss. Do drugiej grupy
należą: karaś srebrzysty Carassius auratus (w dorzeczu Wisły większość populacji rozmnaża
się gynogenetycznie, szybko mogą zdominować niewielkie zbiorniki wodne); czebaczek
amurski Pseudorasbora parva (broni własnej ikry, wyjada ikrę innych gatunków ryb, jest
konkurentem pokarmowym wielu rodzimych gatunków), sumik karłowaty Ictalurus
nebulosus (w pierwszym okresie inwazji, od końca XIX do lat 70. XX, wieku osiągał bardzo
duże liczebności, obecnie jego populacje się ustabilizowały na niewielkim poziomie i w
większości zlewni nie stanowi problemu dla gatunków rodzimych), peluga Coregonus peled
i muksun Coregonus muksun (rozmnażają się z rodzimymi gatunkami sieją Coregonus
lavaretus i sielawą Coregonus albula, tworzą płodne hybrydy), pstrąg źródlany Salvelinus
fontinalis (rozmnaża się z rodzimym pstrągiem potokowym Salmo trutta fario, tworząc
bezpłodne hybrydy i zmniejszając sukces rozrodczy gatunku rodzimego), trawianka Percottus
glenii, babka szczupła Neogobius fluviatilis, babka łysa Neogobius gymnotrachelatus i babka
bycza Neogobius melanostomus (inwazyjne gatunki, chroniące własną ikrę, konkurują
o pokarm z wieloma gatunkami ryb rodzimych, babka bycza tylko w ujściowych odcinkach
rzek wpadających do Bałtyku). Realnym zagrożeniem dla rodzimej ichtiofauny są: w jeziorach
peluga i muksun, w rzekach nizinnych trawianka, babka szczupła i babka łysa i w rzekach
wyżynnych i górskich pstrąg źródlany.
str. 74
Tabela 2.1.6/1. Wykaz gatunków chronionych dorzecza Wisły. DS–II – gatunek z załącznika II Dyrektywa
Siedliskowej; DS–IV–II – gatunek z załączników IV i II Dyrektywy Siedliskowej; OG – ochrona
gatunkowa na podstawie Rozporządzenia ministra środowiska w sprawie gatunków dziko
występujących zwierząt objętych ochroną; CL – status gatunku w aktualnej Czerwonej liście
minogów i ryb; EXP – gatunki wymarłe na obszarze Polski; EWP – gatunki wymarłe w wolnej
przyrodzie na obszarze Polski; CR – gatunki krytycznie zagrożone; EN – gatunki silnie
zagrożone; VU – gatunki narażone; NT – gatunki bliskie zagrożenia; LC – gatunki
najmniejszej troski; DD – gatunki o statusie słabo rozpoznanym; CD – gatunki zależne od
ochrony (Witkowski i in. 2009)
LP
Gatunek
Występowanie
Czynniki presji
Charakterystyka
1
Minóg morski
Sporadycznie w ujściowych
Zanieczyszczenia; przerwanie
Anadromiczny, do 850 km w
Petromyzon marinus
odcinkach Wisły, Łeby, Słupi,
szlaku migracji rozrodczej przez
górę rzek, larwy 6–8 lat w
DS–II; OG; CL–CR
Wierzycy, Wdy i Brdy
przegrody; zmiana struktury dna z
rzekach, spływanie larw do
żwirowego w piaszczyste
morza V–VI
Wędrówka na tarło IV–V
2
Minóg rzeczny
Łupawa, Wda, Drwęca,
Anadromiczny, wędrówka
Lampetra fluviatilis
sporadycznie Zalew Wiślany
szlaku migracji rozrodczej przez
na tarło w dwu okresach X–
przegrody; zmiana struktury dna z
XI i III–IV
DS–II; OG; CL–EN
żwirowego w piaszczyste
3
Minóg strumieniowy
Zlewnia górnej i środkowej Wisły,
Krótkie wędrówki
Lampetra planeri
Wieprza, Bugu i Narwi, w zlewni
szlaku migracji rozrodczej; zmiana
potamodromiczne, tarło IV–
Narwi i Bugu mniej liczny,
struktury dna (musi być żwirowo–
V, na żwirze lub kamieniach
zastępowany przez minoga
kamieniste do tarła i jednocześnie
ukraińskiego
z piaszczystymi odsypami
przemieszanymi z detrytusem, w
których żyją larwy)
4
Minóg ukraiński
Krótkie wędrówki
Eudontomyzon mariae
Zlewnie Pilicy i Narwi z Bugiem
szlaku migracji rozrodczej; zmiana
potamodromiczne, tarło IV,
DS–II; OG; CL–VU
struktury dna (musi być żwirowo–
na żwirze lub kamieniach
kamieniste do tarła i jednocześnie
z piaszczystymi odsypami
przemieszanymi z detrytusem, w
których żyją larwy)
5
Jesiotr bałtycki (zachodni) Dawne tarliska: Wisła, Drwęca,
Przerwanie szlaku migracji,
Anadromiczny, wędrówka
Acipenser oxyrhynchus
Narew, Bug, San; trwają prace nad
niszczenie tarlisk przez regulacje i
na tarło III–IV, podczas
dawniej A. sturio
restytucją
eksploatację żwiru z koryta rzek,
wysokich stanów wód
Zasadniczo DS odnosi się
zanieczyszczenia wody,
(prędkość przepływu 2m/s);
do gatunku A. sturio, a nie
przełowienie
narybek spływa po 2–3
do A. oxyrhynchus
latach w rzekach; tarło V–
DS–IV–II; OG; CL–EXP
VII, na
kamienistym/żwirowym
dnie o głębokości ok. 2 m,
6
Aloza
Dolny bieg Wisły, także rzek
Przekształcenie struktury dna,
Anadromiczne, wędrówka
Alosa alosa
przymorskich
bagrowanie rzek, żegluga
do 200 km (rzadziej dłuższe),
(płoszenie)
koncentracja na tarło III–IV,
DS–II; OG; CL–DD
stadne tarło na
dnie w maju,
7
Parposz
Dolny bieg i Wisły, także rzek
Przekształcenie struktury dna,
Anadromiczne, wędrówka
Alosa fallax
przymorskich, liczniejszy od alozy
bagrowanie rzek, żegluga
do 100 km (rzadziej dłuższe),
str. 75
LP
Gatunek
Występowanie
Czynniki presji
Charakterystyka
(płoszenie)
koncentracja na tarło IV,
stadne tarło na
dnie w maju,
8
Łosoś
Dopływy górnej Wisły, Drwęca,
Przerwanie szlaku migracji,
Anadromiczne, w górne
Salmo salar
Brda, Wda, rzeki Przymorza;
niszczenie tarlisk przez regulacje i
biegi strumieni, ponad 1000
DS–II; CL–EW/CD
Wisła – tranzyt dla migracji
eksploatację żwiru z koryta rzek,
km, wstępowanie do rzek w
rozrodczej
różnym okresie (lato,
przełowienie
jesień). Tarło – substrat
kamienisto/żwirowy, X–I,
spływanie smoltów – wiosna
9
Głowacica
Karpackie dopływy Wisły: Dunajec
Przerwanie szlaku migracji do
Potamodromiczna, tarło w
Hucho hucho
z Popradem, San; translokacja
dopływów, niszczenie tarlisk przez
dopływach, na substracie
DS–II (dla populacji
regulacje i eksploatację żwiru z
kamienisto/żwirowym w III
rodzimych)
koryta rzek, zmiana reżimu
– IV
hydrologicznego (zrzuty wody z
zbiorników zaporowych w okresie
późnowiosennym),
przełowienie
10
Ciosa
Dolny bieg Wisły, Zalew Wiślany
W Zalewie Wiślanym silna, stabilna Potamodromiczny, też
Pelecus cultratus
populacja, chroniona w całej
forma stacjonarna, tarło
OG; CL–DD
Polsce oprócz Zalewu Wiślanego.
głównie w rzekach na
nurcie, może składać ikrę na
płyciznach, okres tarła V–VI
11
Strzebla błotna
Pojezierze Kaszubskie i Polesie
Melioracje, przesuszenia
Stacjonarny, tarło V–VI,
Eupalasella perenurus
Lubelskie, poza tym rozproszone
niewielkich zbiorników,
fitofilna
OG; CL–EN
stanowiska
zanieczyszczenia rolnicze,
zarybienia drapieżnikami
(rybactwo)
12
Boleń
Wszystkie rzeki, o zlewni powyżej
Blokowanie dostępu do tarlisk i
Potamodromiczny,
Aspius aspius
5000 km2, nawet zbiorniki
żerowisk przez przegrody,
regularne wędrówki
DS–II; CL–NT
zaporowe, rzadziej w mniejszych
zanieczyszczenia
żerowiskowe, tarło na
rzekach, pospolity w całej Polsce
substracie
kamienisto/żwirowym, III–
IV, głębokość na tarliskach
0,2–2,8 m;
13
Piekielnica
W górnej Wiśle i jej karpackich
Alburnoides bipunctatus
dopływach liczna, poza tym w
Zanieczyszczenia wody
Potamodromiczna,krótki
dystans wędrówek, tarło IV–
OG; CL–EN
zlewni Pilicy, Bugu i Narwi, Drwęcy,
VI, litofilna
Brdy, Skrwy Prawej, Pasłęki
14
Różanka
W całym obszarze dorzecza, rzeki
Zanieczyszczenia wody,
Rhodeus sericeus
(różne), starorzecza, niewielkie
bagrowanie dna (eliminacja małży), tarło IV–VII, porcyjne,
Stacjonarny, terytorialny,
zbiorniki stojące. Warunek –
przesuszanie niewielkich
ostrakofilna (ikra do jamy
obecność małży z rodziny
zbiorników
skrzelowej małży)
Potamodromiczna, krótkie
Unionidae
15
Brzanka
Rzeki karpackie (Wisła i dopływy),
Zmiana reżimu hydrologicznego,
Barbus meridionalis
w nich liczna, izolowane
zmniejszenie prędkości przepływu, wędrówki
DS–II; CL–NT
stanowiska w zlewni Nidy,
zanieczyszczenia
Wieprza i Pilicy oraz w Wierzycy
str. 76
potamodromiczne, tarło na
substracie
LP
Gatunek
Występowanie
Czynniki presji
Charakterystyka
kamienisto/żwirowym, V–VI
16
Kiełb białopłetwy
Gobio albipinnatus
Wszystkie rzeki o zlewni powyżej
2
10000 km ,
spowolnienie prędkości przepływu, wędrówki zimowiska–
zamulanie dna, bagrowania
żerowiska, stadny, tarło V–
VI, na piasku
17
Kiełb Kesslera
Tylko zlewnia Sanu
Gobio kessleri
Zanieczyszczenia, zmiana reżimu
hydrologicznego
wędrówki zimowiska–
DS–II; OG; CL–NT
żerowiska, stadny, tarło V–
VI, na żwirze/piasku
18
Koza
Różnej wielkości rzeki, starorzecza, Zanieczyszczenia, bagrowanie dna, Stacjonarny, tarło V–VI,
Cobitis taenia
wody stojące
pobór kruszywa,
Koza złotawa
Zlewnie Sanu, Pilicy, Bugu,
Zanieczyszczenia, bagrowanie dna, Stacjonarny, tarło V–VI,
Sabanejewia aurata
Strwiąża
pobór kruszywa
fitofilny
Piskorz
Pospolity w całym dorzeczu, ale
Melioracje odwadniające,
Stacjonarny, krótkie
Misgurnus fossilis
nieliczny, największe liczebności w
bagrowanie dna
migracje do większych przy
DS–II; OG; CL–NT
rowach melioracyjnych,
przesychaniu niewielkich
doprowadzalnikach do stawów, w
zbiorników, tarło IV–VI,
przesychających niewielkich
fitofilny
fitofilny
DS–II; OG; CL–LC
19
20
zbiornikach, nawet o bardzo małej
zawartości tlenu
21
Śliz
Pospolity w całym dorzeczu,
Barbatula barbatula
niewielkie strumienie i małe rzeki
spowolnienie prędkości przepływu, psammofilny
OG; CL–LC
22
Stacjonarny, tarło V–VI,
zamulanie dna, bagrowania
2
Głowacz białopłetwy
Małe rzeki (o zlewni do 5000 km ,
Stacjonarny, rozród III–VI,
Cottus gobio
w Karpatach i Podkarpaciu, na
hydrologicznego, spowolnienie
speleofilny
Wyżynie Śląskiej, Lubelskiej oraz w
prędkości przepływu, zmiana
pasie Pojezierzy
substratu dna (zamulanie lub
zapiaszczanie), przerwanie
ciągłości rzeki (brak możliwości
kompensacyjnych wędrówek po
zniesieniu przez wysokie wody,
zmiana warunków termicznych)
23
Głowacz pręgopłetwy
Małe rzeki (o zlewni do 5000 km2,
Stacjonarny, rozród III–VI,
Cottus poecilopus
w Karpatach i Podkarpaciu, na
hydrologicznego, spowolnienie
speleofilny
OG; CL–NT
Wyżynie Śląskiej, Lubelskiej oraz w
prędkości przepływu, zmiana
pasie Pojezierzy; w rzekach gdzie
substratu dna (zamulanie lub
oba gatunki – występuje wyżej nad zapiaszczanie), przerwanie
poziomem morza. Część populacji
ciągłości rzeki (brak możliwości
C. gobio z północy Polski okazała
kompensacyjnych wędrówek po
się populacjami C. poecilopus.
zniesieniu przez wysokie wody,
Jeziorowa populacja w Jeziorze
zmiana warunków termicznych)
Hańcza.
str. 77
PTAKI
Znaczenie dorzecza Wisły dla ptaków
W dorzeczu Wisły występują istotne ilościowo populacje prawie wszystkich gatunków
ptaków podlegających w Polsce ochronie prawnej, ginących i zagrożonych. Dla wielu z nich
na obszarze tym, obejmującym ponad połowę obszaru kraju leżą najważniejsze centra
występowania w Polsce i ważne ostoje europejskie (Głowaciński 2002a, b, Gromadzki i inni
2002, Gromadzki 2004, Sidło i inni 2004, Sikora i inni 2007, Tomiałojć, Stawarczyk 2003,
Tucker i inni 2000).
Bezwzględnie najważniejszą grupa gatunków dla których ochrony i zachowania
dorzecze Wisły jest obszarem kluczowym w skali Europy są gatunki związane z naturalnymi
i półnaturalnymi dolinami rzecznymi i powiązanymi z nimi kompleksami siedlisk wodnych
i bagiennych. W obszarze dorzecza, głównie na Bagnach Biebrzańskich, Polesiu Lubelskim
i torfowiskach pod Chełmem, gniazduje prawie cała polska populacja wodniczki Acrocephalus
paludicola. W roku 2003 łącznie stwierdzono tam 3340 – 3410 śpiewających samców
(Gromadzki 2004), co stanowi kilkanaście procent europejskiej populacji tego gatunku
(Tucker i inni 2000). W dorzeczu Wisły gniazduje również cała polska populacja orlika
grubodziobego Aquila clanga, jej zasięg ogranicza się tylko do Kotliny Biebrzańskiej.
Z podobnymi siedliskami w dorzeczu Wisły związanych jest kilkanaście innych
zagrożonych i ginących gatunków ptaków. Gniazduje to prawdopodobnie ponad 80% polskiej
populacji błotniaka łąkowego Circus pygargus i sowy błotnej Asio flammeus. Jest to obszar
bardzo istotny dla krajowych populacji lęgowych większości siewek. Znajdują się tu ostatnie
w granicach kraju stanowiska lęgowe bataliona Philomachus pugnax, obszary najważniejsze
dla co najmniej 90% lęgowej populacji dubelta Gallinago media, (Doliny Biebrzy, Narwi
i Polesie Lubelskie). Gniazduje tu prawdopodobnie ponad 70% krajowej populacji rycyka
Limosa limosa, kulika wielkiego Numenius arquata i krwawodzioba Tringa tetanus
(Gromadzki 2004, Sidło i inni 2004, Tomiałojć, Stawarczyk 2003).
Dolina Wisły i jej główne dopływy to najważniejsze w kraju ostoje większości
gatunków mew i rybitw, między innymi mewy pospolitej Larus canus, rybitwy rzecznej
Sterna hirundo, białoczelnej Sterna albifrons, białowąsej Chlidonias hybridus, białoskrzydłej
Chlidonias leucopterus i czarnej Chlidonias niger. W końcu ubiegłego stulecie Doliny Wisły,
Narwi i Bugu stanowiły także ostoje ostatnich populacji wymarłego już prawdopodobnie w
granicach Polski kulona Buhrinus oedicnemus (Gromadzki i inni 2002, Gromadzki 2004, Sidło
i inni 2004, Sikora i inni 2007, Tomiałojć, Stawarczyk 2003).
Najważniejsze miejsca występowania wymienionych grup ptaków lęgowych
związanych z dolinami rzecznymi i powiązanych z nimi siedliskami hydrogenicznymi to
obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Ostoja Biebrzańska, Bagienna Dolina Narwi,
str. 78
Polesie, Bagno Bubnów, Chełmskie Torfowiska Węglanowe, Dolina Środowego Bugu, Dolina
Dolnego Bugu i Dolina Środkowej Wisły i Małopolski Przełom Wisły.
Istotna grupa ptaków związanych z siedliskami hydrogenicznymi, dla których
w dorzeczu Wisły skupiają się najważniejsze w skali kraju obszary występowania to gatunki
związane z rozległymi kompleksami leśno – torfowiskowymi, przeważnie poza dolinami
dużych rzek. W dorzeczu Wisły znajduje się większość terenów ważnych dla orlika
krzykliwego Aquila pomarina, cietrzewia Tetrao tetrix czy głuszca Tetrao urogallus, a także
ważne ostoje takich gatunków jak żuraw Grus grus czy bocian czarny Ciconia nigra. Wsród
istotnych ostoi gatunków z tej grupy wymienić można obszary specjalnej ochrony ptaków
Natura 2000 Puszcza Knyszyńska, Puszcza Piska, Poligon Orzysz, Puszcza Napiwodzko –
Ramucka, Puszcza Białowieska, Puszcza Solska, Lasy Janowskie, Beskid Niski i inne.
Dorzecze Wisły to także główne polskie obszary koncentracji gatunków związanych
z tradycyjnym, bogatym w naturalne i półnaturalne siedliska hydrogeniczne krajobrazem
rolniczym. Dotyczy to zarówno gatunków jeszcze stosunkowo pospolitych, np. bociana
białego Ciconia ciconia, czy derkacza Crex crex, jak i drastycznie zmniejszających swoją
liczebność np. kraski Coracias garrulus, której cała polska populacja występuje obecnie na
tym obszarze.
Dorzecze Wisły ma także istotne znaczenie dla ptaków wodnych i błotnych w okresie
wędrówek, nieco mniejsze w okresie zimowym, kiedy większość wód dorzecza pozostaje
zlodzona. Jednym z ważniejszych miejsc koncentracji ptaków w okresie pozalęgowym jest
ujściowy i dolny odcinek samej Wisły.
ROLA DORZECZA DLA „ZWIĄZANYCH Z WODAMI” GATUNKÓW I SIEDLISK PRZYRODNICZYCH Z ZAŁ. I, II I IV
DYREKTYWY SIEDLISKOWEJ
W dorzeczu Wisły występuje ok. 95% wszystkich gatunków i siedlisk z zał. I, II, i IV
Dyrektywy Siedliskowej odnotowanych na terenie Polski. Znaczenie dorzecza dla zachowania
odpowiedniego stanu zachowania poszczególnych gatunków i siedlisk jest ponadprzeciętne.
Większość gatunków i siedlisk osiąga zbliżoną do dorzecza Odry koncentrację. Część
gatunków i siedlisk występuje wyłącznie w dorzeczu Wisły.
Lista zagrożeń dla gatunków i siedlisk w obszarze dorzecza jest identyczna jak
w przypadku dorzecza Wisły. Jak główne zagrożenia można wymienić:
− zakłócenie lub eliminacja naturalnych rytmów zróżnicowanego poziomu wody oraz
okresów jej wylewów w przypadku np. łęgów, starorzeczy, zalewanych mulistych
brzegów rzek, kamieńców górskich potoków, wszystkich rodzajów łąk i zarośli
w dolinach rzecznych,
str. 79
− eliminacja naturalnych procesów związanych z przepływem czy oddziaływaniem wód
(erozja, sedymentacja, abrazja itp.) w przypadku takich siedlisk jak klify, ujścia rzek,
zalewy, zatoki, rzeki włosienicznikowe,
− zmiana stosunków wodnych (z reguły osuszenie) niezwykle istotne dla takich siedlisk
jak wszystkie typy torfowisk, borów i lasów bagiennych, jak też łęgów czy łąk,
− zanieczyszczenie wód – dotyczy praktycznie wszystkich siedlisk jednak najbardziej
wrażliwymi pozostają zbiorniki wodne z uwagi na ograniczone możliwości
samooczyszczania,
− zmodyfikowany lub ograniczony dopływ wód podziemnych odpowiedniej jakości
w przypadku siedlisk zależnych od ich wpływu (np. źródliska wapienne, torfowiska
alkaliczne, śródlądowe łąki, solniska, jeziora ramienicowe).
Tabela 1.2.6/1. Występowanie siedlisk i gatunków w kwadratach ATPOL położonych
w obszarze dorzecza oraz główne czynniki zagrażające wraz ze stanem
ochrony wg raportów z art. 17 DS
Ochrona przed powodzią i abrazją
Utrzymanie i regulacja cieków
odwadnianie melioracyjne
obniżanie się poziomu wód gruntowych
Pobór wód podziemnych
Pobor wód powierzchniowych
"Mala retencja"
biogeograficznym
Stopnie i zapory wodne na ciekach
oddziaływania
Wisła
rekreacja nad wodami
Stan ochrony w regionie
Zanieczyszczenia i eutrofizacja wód
Czynniki stwarzające szczególne ryzyko istotnego negatywnego
CONT
1110 – piszczyste ławice
podmorskie
8 / 1837
1130 – ujścia rzek (estuaria)
3 / 1837
FV
xx
1150 – zalewy i jeziora
6 / 1837
1160 – duże płytkie zatoki
1 / 1837
U1
U1
U1
x
0 / 1837
FV
1210 – kidzina na brzegu
x
x
3 / 1837
U1
1230 – klify na wybrzeżu
Bałtyku
x
xx
1170 – skaliste i kamieniste
morskim
xxx
xxx
przymorskie
dno morskie (rafy)
MBALT
xx
x
xxx
2 / 1837
1310 – śródlądowe błotniste
solniska z solirodem
1 / 1837
1330 – solniska nadmorskie
2 / 1837
U1
x
xx
xx
x
x
xx
str. 80
x
xx
U2
ALP
oddziaływania
biogeograficznym
Wisła
1340 – śródlądowe słone łąki,
pastwiska i szuwary
xx
xx
xxx
x
xx
xx
x
x
x
xx
U2
x
x
5 / 1837
43 /
3110 – jeziora lobeliowe
xx
2 / 1837
2190 – wilgotne zagłębienia
międzywydmowe
x
U1
xx
xxx
xxx
1837
U1
xx
3130 – brzegi lub osuszane
xx
xxx
x
x
x
x
dna zbiorników wodnych ze
zbiorowiskami z Littorelletea,
29 /
Isoëto–Nanojuncetea
1837
3140 – twardowodne oligo– i
FV
xx
xx
xx
xx
xx
xx
x
xxx
xxx
xx
xx
mezotroficzne zbiorniki z
podwodnymi łąkmi
524 /
ramienicowymi
1837
3150 – naturalne eutroficzne
251 /
zbiorniki wodne
1837
3160 – naturalne dystroficzne
20 /
zbiorniki wodne
1837
3220 – pionierska roślinność
na kamieńcach górskich
22 /
potoków
1837
3230 – zarośla wrześni na
kamieńcach i żwirowiskach
17 /
górskich potoków
1837
3240 – zarośla wierzbowe na
kamieńcach i żwirowiskach
17 /
górskich potoków
1837
3260 – nizinne i podgórskie
rzeki ze zbiorowiskami
43 /
włosieniczników
1837
3270 – zalewane muliste
249 /
brzegi rzek
1837
4010 – wilgotne wrzosowiska
z wrzoścem bagiennym
6 / 1837
6410 – zmiennowilgotne łąki
499 /
trzęślicowe
1837
6430 – ziołorośla górskie i
149 /
nadrzeczne
1837
FV
xx
xx
xx
x
xx
xxx
xx
x
xx
x
xx
x
x
świeże użytkowane
187 /
ekstensywnie
1837
7110 – torfowiska wysokie z
roślinnością torfotwórczą
124 /
(żywe)
1837
7120 – torfowiska wysokie
U1
U1
FV
U1
xxx
xx
x
xx
x
xx
x
xxx
xxx
xx
x
xx
x
xx
x
xxx
xxx
xx
xx
xxx
xx
xxx
xx
xxx
x
xx
x
xx
xxx
xx
U1
U1
xxx
x
U1
x
FV
xx
xx
xx
xxx
xxx
xxx
U2
x
x
U2
x
xx
xx
xx
xxx
U1
U1
xx
xx
x
x
xx
1837
6510 – niżowe i górskie łąki
xxx
xx
U2
15 /
6440 – łąki selernicowe
xx
x
U1
x
xxx
xx
x
xx
xx
xxx
x
x
xx
xx
xxx
x
x
U1
U1
U2
U1
U1
U1
zdegradowane, zdolne do
naturalnej i stymulowanej
140 /
regeneracji
1837
str. 81
oddziaływania
biogeograficznym
Wisła
7140 – torfowiska
126 /
przejściowe i trzęsawiska
1837
xx
xx
xxx
x
xx
xx
xx
xxx
x
x
U2
7150 – obniżenia na podłożu
U1
torfowym z roślinnością ze
związku Rhynchosporion
6 / 1837
U2
50 /
7210 – torfowiska nakredowe
xx
xx
xxx
xxx
xxx
x
x
x
1837
U1
7220 – źródliska wapienne ze
zbiorowiskami Cratoneurion
12 /
commutati
1837
7230 – górskie i nizinne
x
xxx
xxx
xxx
x
xx
xx
xxx
x
xx
xx
xx
xx
x
x
xx
x
U1
U1
U1
U1
U2
U1
U2
U1
x
torfowiska zasadowe o
charakterze młak,
114 /
turzycowisk i mechowisk
1837
1010 /
91D0 – bory i lasy bagienne
x
1837
91E0 – łęgi wierzbowe,
xx
topolowe, olszowe i
1837 /
jesionowe
1837
91F0 – łęgowe lasy dębowo–
56 /
wiązowo–jesionowe
1837
x
x
x
x
x
xx
x
xx
x
xx
x
xxx
xxx
xxx
xxx
U2
Rośliny
Aldrovanda vesiculosa
CONT
9 / 1837
x
xx
xxx
x
x
80 /
x
xx
xxx
xxx
x
x
xx
xxx
xxx
x
Angelica palustris
1837
Apium repens
0 / 1837
Caldesia parnassifolia
0 / 1837
x
xx
Cochlearia polonica
1 / 1837
xx
xx
0 / 1837
xx
xxx
xxx
26 /
x
xx
xxx
Coenagrion ornatum
U1
x
x
U1
x
U2
U1
1837
Gladiolus palustris
0 / 1837
x
xx
xxx
Ligularia sibirica
7 / 1837
x
xxx
xxx
108 /
x
xx
x
U2
XX
FV
U1
U2
x
xx
x
U1
1837
U1
x
x
x
x
Luronium natans
1837
U2
Marsilea quadrifolia
1 / 1837
U2
Meesia longiseta
1 / 1837
U2
Pedicularis sudetica
0 / 1837
Saxifraga hirculus
9 / 1837
xxx
xxx
xxx
x
x
Bezkręgowce
x
7 / 1837
xx
14 /
1837
ALP
xx
U2
U1
xx
1837
46 /
Leucorrhinia pectoralis
MBALT
U1
x
30 /
Graphoderus bilineatus
XX
U2
CONT
Coenagrion ornatum
Dytiscus latissimus
U2
xxx
28 /
Anisus vorticulus
ALP
U1
Drepanocladus vernicosus
Liparis loeselii
MBALT
FV
xx
xx
1837
x
FV
str. 82
–
oddziaływania
biogeograficznym
Wisła
246 /
Lycaena dispar
x
1837
FV
61 /
Lycaena helle
xx
x
xx
1837
U1
46 /
Ophiogomphus cecilia
xx
xxx
1837
50 /
Unio crassus
FV
xxx
xx
x
xx
1837
Vertigo angustior
7 / 1837
xx
xx
Vertigo geyeri
1 / 1837
xx
xx
Vertigo moulinsiana
5 / 1837
xx
xx
FV
–
U2
U2
x
U1
XX
U1
U1
Ryby
Alosa alosa
?
x
x
x
x
XX
Alosa fallax
5 / 1837
x
x
x
x
XX
296 /
xx
xxx
xxx
x
xx
Aspius aspius
1837
Barbus peloponnesius
?
x
xx
xx
xxx
28 /
x
xxx
x
xx
Cobitis taenia
1837
162 /
Cottus gobio
xxx
x
x
x
xxx
xx
xxx
xxx
xx
x
xxx
xx
x
x
xxx
xx
Hucho hucho
?
6 / 1837
x
xxx
xxx
xx
xxx
135 /
x
xxx
xx
x
xxx
xx
x
XX
XX
FV
–
1837
FV
x
x
xx
xx
FV
U2
xxx
XX
x
1837
Pelecus cultratus
8 / 1837
Petromyzon marinus
4 / 1837
x
xx
x
xxx
x
51 /
x
x
xx
xx
xx
x
xxx
x
FV
x
x
x
x
x
x
x
x
FV
x
U2
1837
42 /
Rhodeus sericeus amarus
FV
x
Misgurnus fossilis
Phoxinus percnurus
FV
xx
1837
59 /
FV
FV
Gobio kessleri
Lampetra planeri
FV
x
1837
12 /
U2
x
1837
13 /
Gobio albipinnatus
x
1837
94 /
Eudontomyzon mariae
FV
U2
1837
FV
Sabanejewia aurata
6 / 1837
x
xxx
x
xx
XX
Salmo salar
8 / 1837
x
xxx
xxx
xxx
U1
571 /
x
x
xx
xx
x
x
x
xx
xx
x
x
xx
xx
x
x
x
FV
Płazy
Bombina bombina
158 /
Bombina variegata
x
xx
x
U1
FV
1837
95 /
Triturus montandoni
xx
1837
343 /
Triturus cristatus
x
1837
1837
Gady
str. 83
U1
U1
U2
FV
oddziaływania
biogeograficznym
Wisła
122 /
Emys orbicularis
xx
xx
x
xx
x
x
1837
U2
Ssaki
11 /
Halichoerus grypus
1837
U2
Phocoena phocoena
8 / 1837
U2
Phoca hispida–bottnica
4 / 1837
U2
Phoca vitulina
2 / 1837
U2
1649 /
Castor fiber
x
x
x
1837
1153 /
Lutra lutra
x
x
x
FV
FV
FV
FV
x
1837
Legenda: U2 – stan zły, U1 – stan niezadowalający, FV – stan właściwy, CONT – region biogeograficzny kontynentalny, MBAL – region
biogeograficzny bałtycki, ALP – region biogeograficzny alpejski, ATPOL – siatka kwadratów o boku 10 km i określonych
współrzędnych geograficznych, pokrywająca powierzchnię Polski; x – istotne ryzyko, xx – duże ryzyko, xxx – bardzo duże ryzyko
Tabela 2.1.6/3. Znaczenie dorzecza dla zachowania zasobów siedlisk i gatunków
1110 – piszczyste ławice podmorskie
ponadprzeciętne
1130 – ujścia rzek (estuaria)
ponadprzeciętne
1150 – zalewy i jeziora przymorskie
ponadprzeciętne
1160 – duże płytkie zatoki
ponadprzeciętne
1210 – kidzina na brzegu morskim
przeciętne
1230 – klify na wybrzeżu Bałtyku
przeciętne
1310 – śródlądowe błotniste solniska z solirodem
przeciętne
1330 – solniska nadmorskie
ponadprzeciętne
1340 – śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary
przeciętne
2190 – wilgotne zagłębienia międzywydmowe
ponadprzeciętne
3110 – jeziora lobeliowe
ponadprzeciętne
3130 – brzegi lub osuszane dna zbiorników wodnych ze
zbiorowiskami z Littorelletea, Isoëto–Nanojuncetea
ponadprzeciętne
3140 – twardowodne oligo– i mezotroficzne zbiorniki z
podwodnymi łąkmi ramienicowymi
ponadprzeciętne
3150 – naturalne eutroficzne zbiorniki wodne
ponadprzeciętne
3160 – naturalne dystroficzne zbiorniki wodne
ponadprzeciętne
3220 – pionierska roślinność na kamieńcach górskich
potoków
ponadprzeciętne
3230 – zarośla wrześni na kamieńcach i żwirowiskach
górskich potoków
ponadprzeciętne
str. 84
3240 – zarośla wierzbowe na kamieńcach i żwirowiskach
górskich potoków
ponadprzeciętne
3260 – nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
włosieniczników
przeciętne
3270 – zalewane muliste brzegi rzek
ponadprzeciętne
4010 – wilgotne wrzosowiska z wrzoścem bagiennym
przeciętne
6410 – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
ponadprzeciętne
6430 – ziołorośla górskie i nadrzeczne
ponadprzeciętne
6440 – łąki selernicowe
ponadprzeciętne
6510 – niżowe i górskie łąki świeże użytkowane
ekstensywnie
ponadprzeciętne
7110 – torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą
(żywe)
ponadprzeciętne
7120 – torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do
naturalnej i stymulowanej regeneracji
ponadprzeciętne
7140 – torfowiska przejściowe i trzęsawiska
ponadprzeciętne
7150 – obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze
związku Rhynchosporion
ponadprzeciętne
7210 – torfowiska nakredowe
ponadprzeciętne
7220 – źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion
commutati
ponadprzeciętne
7230 – górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze
młak, turzycowisk i mechowisk
ponadprzeciętne
91D0 – bory i lasy bagienne
ponadprzeciętne
91E0 – łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe
ponadprzeciętne
91F0 – łęgowe lasy dębowo–wiązowo–jesionowe
ponadprzeciętne
Rośliny
ponadprzeciętne
Angelica palustris
ponadprzeciętne
Cochlearia polonica
ponadprzeciętne
ponadprzeciętne
Liparis loeselii
ponadprzeciętne
Luronium natans
ponadprzeciętne
ponadprzeciętne
Meesia longiseta
ponadprzeciętne
Saxifraga hirculus
ponadprzeciętne
str. 85
Bezkręgowce
Anisus vorticulus
ponadprzeciętne
Dytiscus latissimus
ponadprzeciętne
Graphoderus bilineatus
ponadprzeciętne
ponadprzeciętne
Lycaena dispar
ponadprzeciętne
Lycaena helle
ponadprzeciętne
ponadprzeciętne
Unio crassus
ponadprzeciętne
Vertigo angustior
przeciętne
Vertigo geyeri
ponadprzeciętne
Vertigo moulinsiana
ponadprzeciętne
Ryby
Alosa alosa
ponadprzeciętne
Alosa fallax
ponadprzeciętne
Aspius aspius
ponadprzeciętne
Barbus peloponnesius
ponadprzeciętne
Cobitis taenia
ponadprzeciętne
Cottus gobio
ponadprzeciętne
Eudontomyzon mariae
ponadprzeciętne
Gobio albipinnatus
ponadprzeciętne
Gobio kessleri
ponadprzeciętne
Hucho hucho
ponadprzeciętne
ponadprzeciętne
Lampetra planeri
ponadprzeciętne
Misgurnus fossilis
ponadprzeciętne
Pelecus cultratus
ponadprzeciętne
Petromyzon marinus
ponadprzeciętne
Phoxinus percnurus
ponadprzeciętne
ponadprzeciętne
Sabanejewia aurata
ponadprzeciętne
Salmo salar
ponadprzeciętne
Płazy
Bombina bombina
ponadprzeciętne
Bombina variegata
ponadprzeciętne
Triturus cristatus
ponadprzeciętne
Triturus montandoni
ponadprzeciętne
Gady
Emys orbicularis
ponadprzeciętne
Ssaki
Halichoerus grypus
ponadprzeciętne
Phocoena phocoena
ponadprzeciętne
str. 86
Phoca hispida–bottnica
ponadprzeciętne
Phoca vitulina
ponadprzeciętne
Castor fiber
ponadprzeciętne
Lutra lutra
ponadprzeciętne
ISTOTNE WARTOŚCI PRZYRODNICZE ZWIĄZANE Z WODAMI:
− wybitny w skali Europy przykład Wisły jako „rzeki roztokowej”, z procesem tworzenia
się łach – znaczenie łach dla ptaków i związana z Wisłą ornitofauna,
− w górnej części dorzecza rzeki karpackie, z siedliskami kamieńcowymi, siedliska
przyrodnicze 3220, 3230, 3240 – szczególnie Białka, Biała Tarnowiska, Dunajec,
Ochotnica, Kamienica Gorczańska i Kamienica Sądecka,
− „ostatnie nie uregulowane duże rzeki Europy” (Wisła, Bug),
− duże zasoby łęgów wierzbowych Salicetum albae–fragilis (siedlisko przyrodnicze
91E0),
− główne polskie zasoby zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych,
− rozległe naturalne doliny rzeczne z torfowiskami o wybitnych walorach
ornitologicznych (Biebrza, Narew, Bug, Wisła, Dolny Wieprz),
− w rzekach karpackich zasadnicza większość polskiej populacji brzanki (gatunek Natura
2000),
− na nizinach jedyne niżowe stanowiska brzanki (rzeka Wierzyca na Pomorzu),
− w Sanie i dopływach całość polskiej populacji kiełbia Kesslera – gatunek Natura 2000,
− silne populacje kozy, piskorza, strzebli błotnej (gatunki Natura 2000), świnki,
piekielnicy (inne gatunki zagrożone),
− prowadzona restytucja jesiotra ostronosego (Accipenser oxyrrhychus) w Drwęcy,
− realizowany projekt reintrodukcji łososia w całym systemie rzecznym – wymaga
odtworzenia i zachowania ciągłości ekologicznej,
− na Pomorzu ważne „rzeki łososiowe”,
− populacje certy w Drwęcy i w rzekach podkarpackich,
− troć jeziorowa w systemie jeziora Wdzydze i Brdy,
− estuarium Wisły,
− na Pojezierzu Pomorskim i Mazurskim w tym dorzeczu znajduje się główna część
skupienia jezior lobeliowych (3110), a także b. ważne skupienia siedlisk
torfowiskowych – 7110, 7120, 7140, 7230, 3160,
− większość polskich zasobów Salix lapponum, Salix myrtilloides, Polemonium
coeruleum, Pinguicula vulgaris, Carex chordorrhiza (torfowiska) Nymphaea candida
(jeziorka dystroficzne), Cyperus flavescens (brzegi rzek),
str. 87
− blisko połowa polskich zasobów Saxifraga hirculus, Liparis loeseli, Drepanocladus
vernicosus,
− ciągi obszarów Natura 2000 w dolinach rzecznych,
− prawie wszystkie rzeki górnej części dorzecza (Karpat i Pogórza) zaproponowane jako
potencjalne obszary Natura 2000.
OBSZARY NATURA 2000 W DORZECZU WISŁY
W granicach dorzecza Wisły znalazło się 304 obszary Natura 2000 („ptasie”
i „siedliskowe”). W obębie 226 występują gatunki oraz siedliska wodne lub wodno–błotne.
Zdecydowana większość to obszary mające kluczowe znaczenie dla zachowania gatunków
i siedlisk wodnych oraz wodno–błotnych (patrz – tabela – nazwy obszarów wyróżnione
pogrubioną czcionką). Kilkanaście obszarów ma znaczenie istotne (patrz tabela poniżej –
nazwy obszarów wyróżnione podkreśleniem), natomiast kilka z nich to obszary o mniejszym
znaczeniu dla zachowania siedlisk i gatunków wodno–błotnych.
W dorzeczu Wisły Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne w roku 2009 zaproponowały
do utworzenia kolejne obszary Natura 2000. Spośród 325 potencjalnych obszarów Natura
2000 aż 229 obejmuje siedliska i gatunki bezpośrednio uzaleznione od „wody”.
Tabela 2.1.6/4. Lista obecnych w dorzeczu Wisły obszarów natura 2000 zawierających
elementy „wodne” lub „błotne”
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLB040001
Błota Rakutowskie
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Anser anser
gęgawa
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas crecca
cyraneczka
Anas querquedula
cyranka
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
Haliaeetus albicilla
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Charadrius hiaticula
sieweczka obrożna
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Gallinago gallinago
kszyk
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Luscinia svecica
podróżniczek
str. 88
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLB040002
Bagienna Dolina Drwęcy
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus olor
łabędź niemy
Anser anser
gęgawa
Anser albifrons
gęś białoczelna
Anser fabalis
gęś zbożowa
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas penelope
świstun
Anas querquedula
cyranka
Anas acuta
rożeniec
Anas clypeata
płaskonos
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Milvus milvus
kania ruda
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Fulica atra
łyska
Gallinago gallinago
kszyk
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
PLB040003
Dolina Dolnej Wisły
Tadorna tadorna
ohar
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
Mergus albellus (Mergellus albellus)
bielaczek
bielik
Crex crex
derkacz
Haematopus ostralegus
ostrygojad
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
rybitwa białoczelna
Alcedo atthis
zimorodek
Sylvia nisoria
jarzębatka
PLB040005
Żwirownia Skoki
Larus canus
mewa pospolita
Larus melanocephalus
mewa czarnogłowa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
PLB060001
Bagno Bubnów
Botaurus stellaris
bąk
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Gallinago media
dubelt
str. 89
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Asio flammeus
sowa błotna
Acrocephalus paludicola
wodniczka
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas querquedula
cyranka
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Gallinago gallinago
kszyk
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Chlidonias leucopterus
rybitwa białoskrzydła
Asio flammeus
sowa błotna
Luscinia svecica
podróżniczek
wodniczka
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Circaetus gallicus
gadożer
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinago media
dubelt
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Alcedo atthis
zimorodek
Picus canus
dzięcioł zielonosiwy
Dendrocopos syriacus
dzięcioł białoszyi
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
PLB060002
Chełmskie Torfowiska Węglanowe
PLB060003
Dolina Środkowego Bugu
PLB060004
Dolina Tyśmienicy
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Anser anser
gęgawa
Anas strepera
krakwa
str. 90
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Anas penelope
świstun
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinago media
dubelt
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Philomachus pugnax
batalion
mewa czarnogłowa
Larus minutus
mewa mała
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Asio flammeus
sowa błotna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
PLB060005
Lasy Janowskie
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Bonasa bonasia
jarząbek
Tetrao urogallus
głuszec
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Glaucidium passerinum
sóweczka
Caprimulgus europaeus
lelek
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Ficedula albicollis
muchołówka białoszyja
PLB060006
Lasy Parczewskie
Ciconia nigra
bocian czarny
Aythya nyroca
podgorzałka
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
str. 91
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Bonasa bonasia
jarząbek
Grus grus
żuraw
Bubo bubo
puchacz
Alcedo atthis
zimorodek
Dendrocopos leucotos
dzięcioł białogrzbiety
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
PLB060007
Lasy Strzeleckie
Pernis apivorus
trzmielojad
Bonasa bonasia
jarząbek
Tetrao urogallus
głuszec
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Sylvia nisoria
jarzębatka
Ficedula albicollis
Ficedula parva
muchołówka mała
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circaetus gallicus
gadożer
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Tetrao urogallus
głuszec
Tetrao tetrix tetrix
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
Aegolius funereus
włochatka
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Picus canus
Motacilla cinerea
pliszka górska
Emberiza hortulana
ortolan
Ciconia nigra
bocian czarny
Grus grus
żuraw
Asio flammeus
sowa błotna
lelek
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
PLB060008
Puszcza Solska
PLB060010
Lasy Łukowskie
Lullula arborea
lerka
Sylvia nisoria
jarzębatka
Anthus campestris
świergotek polny
Lanius collurio
gąsiorek
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
PLB060011
Ostoja Tyszowiecka
str. 92
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
Tachybaptus ruficollis
perkozek
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Anas crecca
cyraneczka
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Aquila pennata
orzełek włochaty
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinula chloropus
kokoszka
Fulica atra
łyska
Gallinago gallinago
kszyk
Gallinago media
dubelt
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Lullula arborea
lerka
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Ficedula albicollis
Ficedula parva
muchołówka mała
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Ficedula albicollis
Anthus campestris
świergotek polny
Emberiza hortulana
ortolan
Crex crex
derkacz
PLB060012
Roztocze
PLB060013
str. 93
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Dolina Górnej Łabuńki
Gallinago media
dubelt
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Bubo bubo
puchacz
PLB060014
Uroczysko Mosty–Zahajki
PLB060015
Zbiornik Podedwórze
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Aythya nyroca
podgorzałka
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Luscinia svecica
podróżniczek
PLB060016
Staw Boćków
Crex crex
derkacz
PLB060017
Zlewnia Górnej Huczwy
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Luscinia svecica
podróżniczek
Gallinago media
dubelt
PLB060018
Dolina Szyszły
PLB060019
Polesie
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aythya nyroca
podgorzałka
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
str. 94
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Grus grus
żuraw
Gallinago media
dubelt
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Asio flammeus
sowa błotna
PLB060020
Ostoja Nieliska
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Porzana porzana
kropiatka
Crex crex
derkacz
Fulica atra
łyska
Philomachus pugnax
batalion
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Alcedo atthis
zimorodek
PLB100001
Pradolina Warszawsko–Berlińska
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
Podiceps nigricollis
zausznik
perkozek
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Anser albifrons
gęś białoczelna
Anser fabalis
gęś zbożowa
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Philomachus pugnax
batalion
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Luscinia svecica
podróżniczek
Ciconia nigra
bocian czarny
PLB120001
Gorce
str. 95
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Pernis apivorus
trzmielojad
Bonasa bonasia
jarząbek
Tetrao urogallus
głuszec
cietrzew (tetrix)
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
sóweczka
Aegolius funereus
włochatka
Picus canus
Picoides tridactylus
dzięcioł trójpalczasty
Ficedula parva
muchołówka mała
Ciconia nigra
bocian czarny
Pernis apivorus
trzmielojad
Columba oenas
siniak
Strix uralensis
puszczyk uralski
Aegolius funereus
włochatka
Dryocopus martius
dzięcioł czarny
Ficedula albicollis
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
Nycticorax nycticorax
ślepowron
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus olor
łabędź niemy
Anser anser
gęgawa
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas strepera
krakwa
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Gallinula chloropus
kokoszka
Fulica atra
łyska
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Tringa totanus
krwawodziób
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
PLB120002
Puszcza Niepołomicka
PLB120004
Dolina Dolnej Soły
PLB120005
Dolina Dolnej Skawy
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
str. 96
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
perkozek
ślepowron
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus olor
łabędź niemy
Anser anser
gęgawa
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas strepera
krakwa
Anas querquedula
cyranka
Aythya ferina
głowienka
Aythya nyroca
podgorzałka
Aythya fuligula
czernica
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Gallinula chloropus
kokoszka
Fulica atra
łyska
sieweczka obrożna
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Tringa totanus
krwawodziób
mewa czarnogłowa
Larus ridibundus
śmieszka
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Luscinia svecica
podróżniczek
Ciconia nigra
bocian czarny
Bonasa bonasia
jarząbek
Tetrao urogallus
głuszec
cietrzew (tetrix)
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Anthus campestris
świergotek polny
PLB120007
Torfowiska Orawsko–Nowotarskie
PLB120008
Pieniny
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Falco peregrinus
sokół wędrowny
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
sóweczka
Aegolius funereus
włochatka
Picus canus
Nucifraga caryocatactes
orzechówka
Tichodroma muraria
pomurnik
Turdus torquatus
drozd obrożny
Monticola saxatilis
nagórnik
str. 97
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Motacilla cinerea
pliszka górska
PLB120009
Stawy w Brzeszczach
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
ślepowron
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus olor
łabędź niemy
Anas strepera
krakwa
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Rallus aquaticus
wodnik
Gallinula chloropus
kokoszka
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Larus ridibundus
śmieszka
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Ciconia nigra
bocian czarny
Bonasa bonasia
jarząbek
cietrzew (tetrix)
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
sóweczka
Aegolius funereus
włochatka
Ficedula parva
muchołówka mała
Prunella collaris
płochacz halny
PLB120011
Babia Góra
PLB140001
Dolina Dolnego Bugu
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
sieweczka obrożna
str. 98
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Gallinago gallinago
kszyk
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Tringa ochropus
samotnik
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
PLB140002
Dolina Liwca
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Anser albifrons
gęś białoczelna
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas querquedula
cyranka
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Rallus aquaticus
wodnik
Crex crex
derkacz
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Gallinago gallinago
kszyk
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Anthus campestris
świergotek polny
Emberiza hortulana
ortolan
PLB140003
Dolina Pilicy
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas querquedula
cyranka
Aythya fuligula
czernica
str. 99
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Mergus merganser
nurogęś
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
sieweczka obrożna
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Tringa ochropus
samotnik
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Philomachus pugnax
batalion
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Bubo bubo
puchacz
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Lullula arborea
lerka
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Anthus campestris
świergotek polny
Lanius collurio
gąsiorek
Emberiza hortulana
ortolan
PLB140004
Dolina Środkowej Wisły
Ciconia nigra
bocian czarny
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas crecca
cyraneczka
Anas clypeata
płaskonos
Aythya nyroca
podgorzałka
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
bielaczek
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
ostrygojad
sieweczka obrożna
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Burhinus oedicnemus
kulon
Larus argentatus
mewa srebrzysta
Larus canus
mewa pospolita
mewa czarnogłowa
str. 100
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Lanius collurio
gąsiorek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circaetus gallicus
gadożer
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Gallinago gallinago
kszyk
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Coracias garrulus
kraska
PLB140005
Doliny Omulwi i Płodownicy
PLB140006
Małopolski Przełom Wisły
Anas clypeata
płaskonos
Mergus merganser
nurogęś
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
ostrygojad
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Philomachus pugnax
batalion
Recurvirostra avosetta
szablodziób
Larus canus
mewa pospolita
mewa czarnogłowa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Alcedo atthis
zimorodek
Ciconia nigra
bocian czarny
Pernis apivorus
trzmielojad
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Bubo bubo
puchacz
lelek
Lanius senator
dzierzba rudogłowa
Circus pygargus
błotniak łąkowy
PLB140007
Puszcza Biała
PLB140008
str. 101
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Doliny Wkry i Mławki
Crex crex
derkacz
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Chlidonias niger
rybitwa czarna
PLB140009
Dolina Kostrzynia
PLB140011
Bagno Całowanie
Wydmy śródlądowe z murawami
2330
napiaskowymi
Ciepłolubne, śródlądowe murawy
6120
napiaskowe (Koelerion glaucae)
Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe
6410
(Molinion)
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane
6510
ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris)
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska
(przeważnie z roślinnością z
7140
Scheuchzerio–Caricetea)
Bory i lasy bagienne (Vaccinio uliginosi–
Betuletum pubescentis, Vaccinio
uliginosi–Pinetum, Pino mugo–
Sphagnetum, Sphagno girgensohnii–
Piceetum i brzozowo–sosnowe bagienne
91D0
lasy borealne)
Ixobrychus minutus
bączek
Ciconia nigra
bocian czarny
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Asio flammeus
sowa błotna
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
PLB140013
Alcedo atthis
zimorodek
Ostoja Kozienicka
Coracias garrulus
kraska
PLB140014
Dolina Dolnej Narwi
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
str. 102
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Gallinago media
dubelt
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Philomachus pugnax
batalion
Burhinus oedicnemus
kulon
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Alcedo atthis
zimorodek
Coracias garrulus
kraska
Anthus campestris
świergotek polny
Ixobrychus minutus
bączek
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila chrysaetos
orzeł przedni
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pernis apivorus
trzmielojad
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
Alcedo atthis
zimorodek
Dryocopus martius
dzięcioł czarny
Ficedula albicollis
Ficedula parva
muchołówka mała
Lanius collurio
gąsiorek
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila chrysaetos
orzeł przedni
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Milvus milvus
kania ruda
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
sóweczka
Aegolius funereus
włochatka
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Picus canus
PLB180001
Pogórze Przemyskie
PLB180002
Beskid Niski
str. 103
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Ficedula parva
muchołówka mała
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila chrysaetos
orzeł przedni
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pernis apivorus
trzmielojad
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
Picus canus
Turdus torquatus
drozd obrożny
Ficedula albicollis
Ficedula parva
muchołówka mała
Egretta alba (Ardea alba)
czapla biała
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Anser anser
gęgawa
Aythya nyroca
podgorzałka
Bucephala clangula
gągoł
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
cietrzew (tetrix)
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Coracias garrulus
kraska
Dryocopus martius
dzięcioł czarny
Picus viridis
dzięcioł zielony
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Lullula arborea
lerka
Sylvia nisoria
jarzębatka
Anthus campestris
świergotek polny
Lanius collurio
gąsiorek
Emberiza hortulana
ortolan
PLB180003
Góry Słonne
PLB180005
Puszcza Sandomierska
PLB200001
Bagienna Dolina Narwi
Botaurus stellaris
bąk
Ixobrychus minutus
bączek
Anas querquedula
cyranka
str. 104
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinago gallinago
kszyk
Gallinago media
dubelt
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Alcedo atthis
zimorodek
Coracias garrulus
kraska
Luscinia svecica
podróżniczek
wodniczka
Sylvia nisoria
jarzębatka
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circaetus gallicus
gadożer
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Tetrao urogallus
głuszec
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Bubo bubo
puchacz
Aegolius funereus
włochatka
Alcedo atthis
zimorodek
Coracias garrulus
kraska
Picus canus
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Gallinago media
dubelt
Bubo bubo
puchacz
PLB200002
Puszcza Augustowska
PLB200003
Puszcza Knyszyńska
str. 105
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Asio flammeus
sowa błotna
Aegolius funereus
włochatka
Alcedo atthis
zimorodek
Coracias garrulus
kraska
Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i
jesionowe (Salicetum albo–fragilis,
PLB200004
Dolina Górnego Nurca
Populetum albae, Alnenion glutinoso–
91E0
incanae, olsy źródliskowe)
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Crex crex
derkacz
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Ciconia ciconia
bocian biały
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Porzana porzana
kropiatka
Crex crex
derkacz
Gallinago media
dubelt
Philomachus pugnax
batalion
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Asio flammeus
sowa błotna
wodniczka
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila clanga
orlik grubodzioby
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circaetus gallicus
gadożer
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinago media
dubelt
Chlidonias niger
rybitwa czarna
PLB200007
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Dolina Górnej Narwi
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
PLB200005
Bagno Wizna
PLB200006
Ostoja Biebrzańska
str. 106
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Bubo bubo
puchacz
Asio flammeus
sowa błotna
Picus canus
wodniczka
Ficedula parva
muchołówka mała
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Anas querquedula
cyranka
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinago media
dubelt
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Philomachus pugnax
batalion
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Asio flammeus
sowa błotna
wodniczka
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
bielik
Milvus milvus
kania ruda
Grus grus
żuraw
Tringa ochropus
samotnik
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Bubo bubo
puchacz
Alcedo atthis
zimorodek
Dryocopus martius
dzięcioł czarny
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aythya fuligula
czernica
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
bielik
Milvus milvus
kania ruda
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
PLB220001
Wielki Sandr Brdy
PLB220002
Dolina Słupi
str. 107
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Tringa ochropus
samotnik
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Lullula arborea
lerka
Motacilla cinerea
pliszka górska
Lanius collurio
gąsiorek
PLB220003
Ostoja Słowińska
Phalacrocorax carbo sinensis
kormoran czarny (sinensis)
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Anser albifrons
gęś białoczelna
Anser fabalis
gęś zbożowa
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas penelope
świstun
Aythya ferina
głowienka
Mergus merganser
nurogęś
bielaczek
Aquila chrysaetos
orzeł przedni
bielik
Milvus milvus
kania ruda
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
sieweczka obrożna
Calidris alpina schinzii
biegus zmienny (schinzii)
Larus fuscus
mewa żółtonoga
Larus argentatus
mewa srebrzysta
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Bubo bubo
puchacz
Asio flammeus
sowa błotna
PLB220004
Ujście Wisły
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus olor
łabędź niemy
Anser albifrons
gęś białoczelna
Tadorna tadorna
ohar
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Aythya fuligula
czernica
Aythya marila
ogorzałka
Bucephala clangula
gągoł
Clangula hyemalis
lodówka
Mergus merganser
nurogęś
bielaczek
str. 108
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
bielik
Porzana porzana
kropiatka
Fulica atra
łyska
ostrygojad
sieweczka obrożna
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Charadrius alexandrinus
sieweczka morska
Pluvialis squatarola
siewnica
Gallinago gallinago
kszyk
Numenius arquata
kulik wielki
Numenius phaeopus
kulik mniejszy
Limosa lapponica
szlamnik
Tringa erythropus
brodziec śniady
Tringa glareola
łęczak
Calidris alpina
biegus zmienny
Calidris ferruginea
biegus krzywodzioby
Calidris canutus
biegus rdzawy
Calidris minuta
biegus malutki
Calidris temminckii
biegus mały
Calidris alba
piaskowiec
Limicola falcinellus
biegus płaskodzioby
Philomachus pugnax
batalion
Phalaropus lobatus
płatkonóg szydłodzioby
Larus marinus
mewa siodłata
Larus fuscus
mewa żółtonoga
Larus argentatus
mewa srebrzysta
Larus canus
mewa pospolita
Larus minutus
mewa mała
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Hydroprogne caspia
rybitwa wielkodzioba
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sterna paradisaea
rybitwa popielata
Sternula albifrons
Sterna sandvicensis
rybitwa czubata
Luscinia svecica
podróżniczek
Plectrophenax nivalis
śnieguła
Been&White–fronted geese
gęsi zbożowe i białoczelne
PLB220005
Zatoka Pucka
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps auritus
perkoz rogaty
Cygnus olor
łabędź niemy
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
Aythya marila
ogorzałka
Bucephala clangula
gągoł
Clangula hyemalis
lodówka
Melanitta nigra
markaczka
Mergus merganser
nurogęś
str. 109
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Mergus serrator
tracz długodzioby
bielaczek
ostrygojad
sieweczka obrożna
Pluvialis squatarola
siewnica
Arenaria interpres
kamusznik
Numenius arquata
kulik wielki
Numenius phaeopus
kulik mniejszy
Tringa glareola
łęczak
Calidris alpina
biegus zmienny
Calidris alpina schinzii
biegus zmienny (schinzii)
Calidris ferruginea
biegus krzywodzioby
waterfowl
ptaki wodno–błotne
bielik
Aegolius funereus
włochatka
PLB220006
Lasy Lęborskie
PLB220009
Bory Tucholskie
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Aythya nyroca
podgorzałka
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
Mergus serrator
tracz długodzioby
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Porzana porzana
kropiatka
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Alcedo atthis
zimorodek
PLB220010
Bielawskie Błota
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Tringa glareola
łęczak
Asio flammeus
sowa błotna
lelek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Lanius collurio
gąsiorek
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
czapla biała
ślepowron
Ixobrychus minutus
bączek
PLB240001
Dolina Górnej Wisły
str. 110
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Cygnus olor
łabędź niemy
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas strepera
krakwa
Anas crecca
cyraneczka
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Gallinula chloropus
kokoszka
Fulica atra
łyska
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Tringa totanus
krwawodziób
Recurvirostra avosetta
szablodziób
mewa czarnogłowa
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
Ficedula albicollis
Lanius minor
dzierzba czarnoczelna
PLB240002
Beskid Żywiecki
Pionierska roślinność na kamieńcach
3220
górskich potoków
Suche wrzosowiska (Calluno–Genistion,
Pohlio–Callunion, Calluno–
4030
Arctostaphylion)
Wysokogórskie borówczyska bażynowe
4060
(Empetro–Vaccinietum)
Murawy kserotermiczne (Festuco–
Brometea) – priorytetowe są tylko
murawy z istotnymi stanowiskami
6210
storczyków
Górskie i niżowe murawy bliźniczkowe
6230
(Nardion – płaty bogate florystycznie)
Ziołorośla górskie (Adenostylion
alliariae) i ziołorośla nadrzeczne
6430
(Convolvuletalia sepium)
6510
Górskie łąki konietlicowe użytkowane
6520
ekstensywnie (Polygono–Trisetion)
Torfowiska wysokie z roślinnością
7110
torfotwórczą (żywe)
7140
str. 111
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o
charakterze młak, turzycowisk i
7230
mechowisk
8310
Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania
9110
Kwaśne buczyny (Luzulo–Fagenion)
Żyzne buczyny (Dentario glandulosae–
9130
Fagenion, Galio odorati–Fagenion)
Górskie jaworzyny ziołoroślowe (Aceri–
9140
Fagetum)
Jaworzyny i lasy klonowo–lipowe na
stokach i zboczach (Tilio plathyphyllis–
9180
Acerion pseudoplatani)
91E0
Górskie bory świerkowe (Piceion abietis
9410
część – zbiorowiska górskie)
Tetrao urogallus
głuszec
Bubo bubo
puchacz
PLB260001
Dolina Nidy
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
czapla biała
ślepowron
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Cygnus olor
łabędź niemy
Anser anser
gęgawa
Anas strepera
krakwa
Anas crecca
cyraneczka
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Netta rufina
hełmiatka
Aythya ferina
głowienka
Aythya nyroca
podgorzałka
Aythya fuligula
czernica
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Gallinago gallinago
kszyk
str. 112
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
mewa czarnogłowa
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Lanius collurio
gąsiorek
PLB280001
Bagna Nietlickie
Botaurus stellaris
bąk
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Chlidonias niger
rybitwa czarna
wodniczka
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Mergus merganser
nurogęś
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Tringa ochropus
samotnik
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Columba oenas
siniak
Alcedo atthis
zimorodek
PLB280002
Dolina Pasłęki
PLB280003
Jezioro Łuknajno
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
Ixobrychus minutus
bączek
str. 113
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Botaurus stellaris
bąk
Cygnus olor
łabędź niemy
Anas acuta
rożeniec
Anas clypeata
płaskonos
Netta rufina
hełmiatka
Bucephala clangula
gągoł
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Fulica atra
łyska
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
PLB280005
Lasy Iławskie
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aythya nyroca
podgorzałka
Bucephala clangula
gągoł
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Grus grus
żuraw
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Alcedo atthis
zimorodek
Picus canus
Luscinia svecica
podróżniczek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Milvus migrans
kania czarna
PLB280006
Puszcza Borecka
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Bonasa bonasia
jarząbek
Grus grus
żuraw
Alcedo atthis
zimorodek
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
str. 114
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Luscinia svecica
podróżniczek
Ficedula albicollis
PLB280007
Puszcza Napiwodzko–Ramucka
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pandion haliaetus
rybołów
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Aegolius funereus
włochatka
Alcedo atthis
zimorodek
Coracias garrulus
kraska
Ficedula albicollis
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Aegolius funereus
włochatka
PLB280008
Puszcza Piska
PLB280010
Zalew Wiślany
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Cygnus olor
łabędź niemy
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Anser anser
gęgawa
Anser albifrons
gęś białoczelna
Anser fabalis
gęś zbożowa
Branta canadensis
bernikla kanadyjska
Tadorna tadorna
ohar
Anas crecca
cyraneczka
str. 115
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Anas querquedula
cyranka
Anas acuta
rożeniec
Anas clypeata
płaskonos
Netta rufina
hełmiatka
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
Bucephala clangula
gągoł
bielaczek
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Tringa glareola
łęczak
Larus argentatus
mewa srebrzysta
Larus minutus
mewa mała
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
PLB280012
Jezioro Dobskie
Starorzecza i naturalne eutroficzne
PLB280013
Jezioro Drużno
zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z
3150
Nympheion, Potamion
6430
91D0
lasy borealne)
91E0
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Anser anser
gęgawa
Anser albifrons
gęś białoczelna
Anser fabalis
gęś zbożowa
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas strepera
krakwa
str. 116
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Anas clypeata
płaskonos
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Chlidonias hybrida
rybitwa białowąsa
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
cietrzew
Grus grus
żuraw
Crex crex
derkacz
PLB280014
Ostoja Poligon Orzysz
PLB280015
Ostoja Warmińska
Podiceps cristatus
perkoz dwuczuby
Podiceps grisegena
perkoz rdzawoszyi
zausznik
perkozek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Cygnus olor
łabędź niemy
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Anas platyrhynchos
krzyżówka
Anas querquedula
cyranka
Aythya ferina
głowienka
Aythya fuligula
czernica
Bucephala clangula
gągoł
Mergus merganser
nurogęś
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Gallinula chloropus
kokoszka
Fulica atra
łyska
Charadrius dubius
sieweczka rzeczna
Gallinago gallinago
kszyk
Scolopax rusticola
słonka
Limosa limosa
rycyk
Tringa ochropus
samotnik
Actitis hypoleucos
brodziec piskliwy
Chlidonias niger
rybitwa czarna
str. 117
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Columba oenas
siniak
Strix uralensis
puszczyk uralski
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Dryocopus martius
dzięcioł czarny
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Lullula arborea
lerka
Sylvia nisoria
jarzębatka
Ficedula parva
muchołówka mała
Lanius collurio
gąsiorek
PLB300001
Dolina Środkowej Noteci i Kanału Bydgoskiego Ixobrychus minutus
Botaurus stellaris
bączek
bąk
Cygnus bewickii (Cygnus columbianus bewickii) łabędź czarnodzioby
bielik
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana parva
zielonka
Pluvialis apricaria
siewka złota
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
PLB300003
Nadnoteckie Łęgi
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Anas querquedula
cyranka
Anas clypeata
płaskonos
Milvus milvus
kania ruda
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Crex crex
derkacz
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
Lanius collurio
gąsiorek
PLB990002
Przybrzeżne wody Bałtyku
Gavia arctica
nur czarnoszyi
Gavia stellata
nur rdzawoszyi
Clangula hyemalis
lodówka
str. 118
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Melanitta fusca
uhla
Melanitta nigra
markaczka
Larus canus
mewa pospolita
Cepphus grylle
nurnik
PLC120001
Tatry
Macrothele calpeiana
0
Bombina variegata
kumak górski
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
niedźwiedź brunatny
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3160
Naturalne, dystroficzne zbiorniki wodne
3220
górskich potoków
Zarośla wierzby siwej na kamieńcach i
żwirowiskach górskich potoków (Salici–
Myricarietum część – z przewagą
3240
wierzby)
4060
4070
Zarośla kosodrzewiny (Pinetum mugo)
Zarosla jalowca pospolitego na
wrzosowiskach lub murawach
5130
nawapiennych
Triturus montandoni
traszka karpacka
Wysokogórskie murawy acidofilne
(Juncion trifidi) i bezwapienne wyleżyska
6150
śnieżne (Salicion herbaceae)
Nawapienne murawy wysokogórskie
(Seslerion tatrae) i wyleżyska śnieżne
6170
(Arabidion coeruleae)
6230
6430
6520
7110
Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz
zdolne do naturalnej i stymulowanej
7120
regeneracji
7140
Źródliska wapienne ze zbiorowiskami
7220
Cratoneurion commutati
7230
str. 119
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
mechowisk
8110
Piargi i gołoborza krzemianowe
Piargi i gołoborza wapienne ze
zbiorowiskami Papaverion tatrici lub
8120
Arabidion alpinae
Podgórskie i wyżynne rumowiska
wapienne ze zbiorowiskami ze Stipion
8160
calamagrostis
Wapienne ściany skalne ze
zbiorowiskami Potentilletalia
8210
caulescentis
Microtus tatricus
darniówka tatrzańska
Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze
8220
zbiorowiskami z Androsacion vandelii
8310
9110
9130
9140
Fagetum)
Ciepłolubne buczyny storczykowe
9150
(Cephalanthero–Fagenion)
9180
91E0
9410
Górski bór limbowo–świerkowy (Pino
9420
cembrae–Piceetum)
Marmota marmota latirostris
świstak podgat. tatrzański
Rupicapra rupicapra tatrica
kozica podgat. tatrzański
Górskie reliktowe laski sosnowe (Erico–
91Q0
Pinion)
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila chrysaetos
orzeł przedni
Falco peregrinus
sokół wędrowny
Tetrao urogallus
głuszec
cietrzew (tetrix)
Charadrius morinellus (Eudromias morinellus)
mornel
Bubo bubo
puchacz
sóweczka
orzechówka
Cinclus cinclus
pluszcz
Tichodroma muraria
pomurnik
Turdus torquatus
drozd obrożny
str. 120
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Luscinia svecica
podróżniczek
Prunella collaris
płochacz halny
Motacilla cinerea
pliszka górska
Buxbaumia viridis
bezlist okrywowy
Meesia longiseta
parzęchlin długoszczecinowy
Pulsatilla slavica
sasanka słowacka
Cypripedium calceolus
obuwik pospolity
Campanula serrata
dzwonek piłkowany
Cochlearia tatrae
warzucha tatrzańska
PLC140001
Puszcza Kampinoska
Triturus cristatus
traszka grzebieniasta
Bombina bombina
kumak nizinny
Barbastella barbastellus
mopek
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
2330
napiaskowymi
4030
Arctostaphylion)
6120
6410
(Molinion)
6510
mechowisk
7230
Grąd środkowoeuropejski i
subkontynentalny (Galio–Carpinetum,
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
Ciepłolubne dąbrowy (Quercetalia
91I0
pubescenti–petraeae)
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Crex crex
derkacz
Gallinago gallinago
kszyk
str. 121
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Sternula albifrons
Asio flammeus
sowa błotna
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Lullula arborea
lerka
Luscinia svecica
podróżniczek
Sylvia nisoria
jarzębatka
Ficedula albicollis
Ficedula parva
muchołówka mała
Anthus campestris
świergotek polny
Lanius collurio
gąsiorek
Lanius senator
dzierzba rudogłowa
Thesium ebracteatum
leniec bezpodkwiatkowy
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Angelica palustris
starodub łąkowy
Adenophora lilifolia
dzwonecznik wonny
PLC180001
Bieszczady
Erebia christi
0
0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Barbus meridionalis
brzanka
Cottus gobio
głowacz białopłetwy
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
Rhinolophus hipposideros
podkowiec mały
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3220
górskich potoków
4060
Subalpejskie zarośla wierzbowe wierzby
lapońskiej lub śląskiej (Salicetum
4080
lapponum, Salicetum silesiacae)
Triturus montandoni
traszka karpacka
6150
6230
6430
str. 122
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6510
6520
7110
7120
regeneracji
7140
7230
mechowisk
8110
Środkowoeuropejskie wyżynne piargi i
8150
gołoborza krzemianowe
Bison bonasus
żubr
8220
9110
9130
9140
Fagetum)
9180
91D0
lasy borealne)
91E0
9410
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila chrysaetos
orzeł przedni
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pernis apivorus
trzmielojad
Tetrao urogallus
głuszec
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
str. 123
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
sóweczka
Aegolius funereus
włochatka
Picus canus
Ficedula albicollis
Prunella collaris
płochacz halny
Lanius minor
dzierzba czarnoczelna
Agrimonia pilosa
rzepik szczeciniasty
Tozzia carpatica
tocja karpacka
Eleocharis carniolica
ponikło kraińskie
Campanula serrata
dzwonek piłkowany
PLC200003
Przełomowa Dolina Narwi
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6120
6210
storczyków
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
jesionowe (Ficario–Ulmetum)
Ixobrychus minutus
bączek
Botaurus stellaris
bąk
Anas crecca
cyraneczka
Anas acuta
rożeniec
Anas clypeata
płaskonos
bielik
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Grus grus
żuraw
Łęgowe lasy dębowo–wiązowo–
str. 124
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Porzana porzana
kropiatka
Gallinago media
dubelt
Limosa limosa
rycyk
Tringa totanus
krwawodziób
Philomachus pugnax
batalion
Chlidonias niger
rybitwa czarna
Sterna hirundo
rybitwa rzeczna
Bubo bubo
puchacz
Asio flammeus
sowa błotna
Alcedo atthis
zimorodek
Luscinia svecica
podróżniczek
wodniczka
Agrimonia pilosa
PLC200004
Puszcza Białowieska
Plebicula golgus
0
Coenonympha hero
0
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
mopek
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3150
Nympheion, Potamion
6230
6510
7140
7230
mechowisk
Bison bonasus
żubr
Tilio–Carpinetum)
9170
91D0
lasy borealne)
91E0
str. 125
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91F0
91I0
Ciconia ciconia
bocian biały
Ciconia nigra
bocian czarny
Cygnus cygnus
łabędź krzykliwy
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Aquila pennata
orzełek włochaty
Circaetus gallicus
gadożer
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Bonasa bonasia
jarząbek
cietrzew (tetrix)
Grus grus
żuraw
Rallus aquaticus
wodnik
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
Crex crex
derkacz
Scolopax rusticola
słonka
Tringa ochropus
samotnik
Bubo bubo
puchacz
sóweczka
Aegolius funereus
włochatka
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Dryocopus martius
dzięcioł czarny
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
orzechówka
Phylloscopus trochiloides
świstunka zielonawa
Ficedula albicollis
Ficedula parva
muchołówka mała
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Agrimonia pilosa
1110
Piaszczyste ławice podmorskie
1170
Rafy
Clangula hyemalis
lodówka
Cepphus grylle
nurnik
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
Aspius aspius
boleń
PLC990001
Ławica Słupska
PLH040003
Solecka Dolina Wisły
str. 126
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3270
Zalewane muliste brzegi rzek
6410
(Molinion)
6430
6510
91F0
PLH040011
Dybowska Dolina Wisły
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
Gobio albipinnatus
kiełb białopłetwy
Aspius aspius
boleń
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
3150
Nympheion, Potamion
3270
6430
6510
91E0
PLH040012
Nieszawska Dolina Wisły
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
boleń
różanka
Cobitis taenia
koza
Castor fiber
bóbr europejski
3150
Nympheion, Potamion
6430
str. 127
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6510
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH040013
Cyprianka
PLH040017
Sandr Wdy
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3160
Nizinne i podgórskie rzeki ze
zbiorowiskami włosieniczników
3260
Ranunculion fluitantis
6120
6510
7110
7140
Torfowiska nakredowe (Cladietum
marisci, Caricetum buxbaumii,
7210
Schoenetum nigricantis)
mechowisk
7230
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
str. 128
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91E0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH040018
Torfowisko Mieleńskie
7140
mechowisk
7230
91E0
PLH040019
Ciechocinek
Śródlądowe błotniste solniska z
1310
solirodkiem (Salicornion ramosissimae)|
Śródlądowe słone łąki, pastwiska i
szuwary (Glauco–Puccinietalia część –
1340
zbiorowiska śródlądowe)
PLH040020
Torfowisko Linie
7110
7140
PLH040022
Krzewiny
3150
Nympheion, Potamion
3160
7110
7140
91D0
lasy borealne)
PLH040023
Doliny Brdy i Stążki w Borach Tucholskich
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Aspius aspius
boleń
Cottus gobio
Triturus cristatus
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3160
3260
str. 129
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7110
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH060004
Dobryń
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH060005
Dolina Środkowego Wieprza
Misgurnus fossilis
piskorz
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6210
storczyków
6510
91E0
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
3140
Twardowodne oligo– i mezotroficzne
PLH060009
Jeziora Uściwierskie
str. 130
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
zbiorniki wodne z podwodnymi łąkami
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7140
7230
mechowisk
91D0
lasy borealne)
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH060011
Krowie Bagno
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
6510
7140
Obniżenia na podłożu torfowym z
7150
roślinnością ze związku Rhynchosporion
7230
mechowisk
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
Castor fiber
bóbr europejski
PLH060013
Ostoja Poleska
str. 131
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
6120
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7120
regeneracji
7140
7150
7210
7230
mechowisk
91D0
lasy borealne)
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
aldrowanda pęcherzykowata
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
dzwonecznik wonny
Misgurnus fossilis
piskorz
Bombina bombina
kumak nizinny
mopek
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
PLH060015
Płaskowyż Nałęczowski
str. 132
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Myotis myotis
nocek duży
6510
7230
mechowisk
9170
Tilio–Carpinetum)
PLH060017
Roztocze Środkowe
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
mopek
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3260
6510
7110
7140
7150
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
str. 133
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91I0
Wyżynny jodłowy bór mieszany
91P0
(Abietetum polonicum)
obuwik pospolity
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH060023
Torfowiska Chełmskie
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
6210
storczyków
6410
(Molinion)
7210
7230
mechowisk
91I0
Angelica palustris
starodub łąkowy
Ligularia sibirica
języczka syberyjska
PLH060024
Torfowisko Sobowice
6210
storczyków
6410
(Molinion)
7230
mechowisk
Angelica palustris
starodub łąkowy
Ligularia sibirica
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH060025
Dolina Sieniochy
6410
(Molinion)
6510
7140
7210
str. 134
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7230
mechowisk
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Misgurnus fossilis
piskorz
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH060030
Izbicki Przełom Wieprza
3150
Nympheion, Potamion
3270
6210
storczyków
6430
6510
PLH060031
Uroczyska Lasów Janowskich
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
2330
napiaskowymi
3150
Nympheion, Potamion
3260
3270
6120
6410
(Molinion)
6510
7110
7120
regeneracji
7140
7150
str. 135
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9170
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
91D0
91P0
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH060032
Poleska Dolina Bugu
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6120
6410
(Molinion)
6430
6510
7230
mechowisk
91E0
Angelica palustris
starodub łąkowy
Emys orbicularis
żółw błotny
PLH060033
Dobromyśl
3140
ramienic Charetea
6120
6410
(Molinion)
6510
7230
mechowisk
str. 136
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9170
Tilio–Carpinetum)
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
PLH060034
Uroczyska Puszczy Solskiej
2330
napiaskowymi
3160
6410
(Molinion)
6510
7110
7120
regeneracji
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
91P0
Sosnowy bór chrobotkowy (Cladonio–
Pinetum i chrobotkowa postać
91T0
Peucedano–Pinetum)
sierpowiec błyszczący
PLH060035
Zachodniowołyńska Dolina Bugu
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3150
str. 137
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Nympheion, Potamion
storczyków
6210
6410
(Molinion)
6430
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
Echium russicum
żmijowiec czerwony
PLH060040
Dolina Łętowni
3140
ramienic Charetea
6410
(Molinion)
7140
7230
mechowisk
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH060042
Dolina Szyszły
3140
ramienic Charetea
3160
3260
6410
(Molinion)
6510
7210
7230
mechowisk
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
str. 138
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLH060043
Lasy Sobiborskie
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3160
6120
6230
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7120
regeneracji
7140
7150
91D0
lasy borealne)
PLH060045
Przełom Wisły w Małopolsce
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
3150
str. 139
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Nympheion, Potamion
3270
6120
6210
storczyków
6430
6440
Łąki selemicowe (Cnidion dubii)
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91I0
Thesium ebracteatum
Angelica palustris
starodub łąkowy
obuwik pospolity
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH060048
Podpakule
PLH060051
Dolny Wieprz
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3270
6120
6430
6510
7230
mechowisk
91E0
str. 140
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
marsylia czterolistna
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
PLH100003
Lasy Spalskie
6430
Tilio–Carpinetum)
9170
91D0
lasy borealne)
91E0
91I0
91T0
PLH100004
Łąka w Bęczkowicach
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
7140
7230
mechowisk
91E0
PLH100005
Niebieskie Źródła
3150
Nympheion, Potamion
7220
91E0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
PLH100006
Pradolina Bzury–Neru
str. 141
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Triturus cristatus
1340
Bombina bombina
kumak nizinny
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6120
6410
(Molinion)
6430
6510
7230
mechowisk
91E0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH100008
Dolina Środkowej Pilicy
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3270
4030
Arctostaphylion)
6120
6210
storczyków
6230
str. 142
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6430
6510
7140
91D0
lasy borealne)
91E0
PLH100015
Dolina Rawki
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
6510
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
PLH120001
91E0
Angelica palustris
starodub łąkowy
str. 143
0
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Babia Góra
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
Lynx lynx
ryś
4060
4070
4080
Triturus montandoni
traszka karpacka
6150
6170
6230
6430
6520
7140
7230
mechowisk
8110
Microtus tatricus
9110
9130
9140
Fagetum)
9180
91D0
lasy borealne)
91E0
9410
str. 144
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Aconitum firmum ssp. moravicum
tojad morawski
Tozzia carpatica
tocja karpacka
Triturus cristatus
podkowiec mały
mopek
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
PLH120004
Dolina Prądnika
6210
storczyków
6510
7220
7230
mechowisk
8160
calamagrostis
8210
caulescentis
8310
9110
9130
9150
9170
Tilio–Carpinetum)
9180
91E0
obuwik pospolity
PLH120008
Koło Grobli
3150
Nympheion, Potamion
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
str. 145
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLH120010
Lipówka
Myotis myotis
nocek duży
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH120013
Pieniny
Erebia christi
0
0
Barbus meridionalis
brzanka
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
podkowiec mały
Myotis myotis
nocek duży
3220
górskich potoków
3240
wierzby)
Triturus montandoni
traszka karpacka
6170
6210
storczyków
6430
6510
6520
7230
mechowisk
8160
calamagrostis
8210
caulescentis
8310
9110
str. 146
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9130
9150
Tilio–Carpinetum)
9170
9180
91E0
91Q0
Pinion)
Buxbaumia viridis
bezlist okrywowy
Erysimum pieninicum
pszonak pieniński
obuwik pospolity
Bombina variegata
kumak górski
PLH120016
Torfowiska Orawsko–Nowotarskie
3220
górskich potoków
Zarośla wrześni na kamieńcach i
3230
wrześni)
Triturus montandoni
traszka karpacka
6230
6520
7110
7120
regeneracji
7140
7230
mechowisk
91D0
lasy borealne)
91E0
str. 147
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLH120018
Ostoja Gorczańska
Bombina variegata
kumak górski
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3220
górskich potoków
Triturus montandoni
traszka karpacka
6230
6430
6510
6520
7230
mechowisk
8310
9110
9130
91E0
9410
PLH120019
Ostoja Popradzka
Erebia christi
0
0
Barbus meridionalis
brzanka
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
podkowiec mały
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
Triturus montandoni
traszka karpacka
6210
str. 148
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
storczyków
6230
6510
6520
7230
mechowisk
8310
9110
9130
Tilio–Carpinetum)
9170
9180
91E0
9410
Buxbaumia viridis
bezlist okrywowy
Barbus meridionalis
brzanka
PLH120024
Dolina Białki
3220
górskich potoków
3230
wrześni)
3240
wierzby)
6210
storczyków
6520
91E0
podkowiec mały
3220
PLH120025
Małe Pieniny
str. 149
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
górskich potoków
3240
wierzby)
5130
nawapiennych
6210
storczyków
6230
6510
7230
mechowisk
8160
calamagrostis
8210
caulescentis
9110
9130
9410
91Q0
Pinion)
Buxbaumia viridis
bezlist okrywowy
Erysimum pieninicum
pszonak pieniński
PLH120026
Polana Biały Potok
6230
6430
6520
7140
7230
mechowisk
9410
Ligularia sibirica
PLH140001
Bagno Całowanie
2330
napiaskowymi
str. 150
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6120
6410
(Molinion)
6510
7140
mechowisk
7230
lasy borealne)
91D0
PLH140005
Dolina Wkry
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH140006
Dolina Zwoleńki
Misgurnus fossilis
piskorz
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
2330
napiaskowymi
3150
Nympheion, Potamion
6120
6510
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH140007
Kantor Stary
9170
Tilio–Carpinetum)
91F0
str. 151
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLH140008
Krogulec
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH140009
Łęgi Czarnej Strugi
91E0
PLH140010
Olszyny Rumockie
91E0
PLH140011
Ostoja Nadbużańska
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Sabanejewia aurata
koza złotawa
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
2330
napiaskowymi
3150
Nympheion, Potamion
3270
4030
Arctostaphylion)
6120
6210
storczyków
6410
(Molinion)
6430
6440
6510
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
str. 152
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91F0
91I0
91T0
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH140012
Sikórz
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH140015
Pakosław
7140
91I0
Angelica palustris
starodub łąkowy
Ligularia sibirica
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH140016
Dolina Dolnej Pilicy
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Aspius aspius
boleń
różanka
Barbus meridionalis
brzanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Sabanejewia aurata
koza złotawa
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
Arctostaphylion)
4030
6120
6410
(Molinion)
6510
7140
str. 153
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
91I0
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH140021
Uroczyska Łąckie
3150
Nympheion, Potamion
3160
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
PLH180001
Ostoja Magurska
Barbus meridionalis
brzanka
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
podkowiec mały
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3220
górskich potoków
3230
wrześni)
str. 154
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
3240
wierzby)
Triturus montandoni
traszka karpacka
6430
6510
7230
mechowisk
8310
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
9180
91E0
Dicranum viride
widłoząb zielony
PLH180007
Rzeka San
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
boleń
Barbus meridionalis
brzanka
Cottus gobio
Gobio kessleri
kiełb Kesslera
PLH180011
Jasiołka
Barbus meridionalis
brzanka
Bombina variegata
kumak górski
Castor fiber
bóbr europejski
3150
Nympheion, Potamion
3220
górskich potoków
3230
wrześni)
6430
str. 155
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6510
91E0
PLH180012
Ostoja Przemyska
Erebia christi
0
0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Barbus meridionalis
brzanka
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
Triturus montandoni
traszka karpacka
6210
storczyków
6510
7230
mechowisk
Gobio kessleri
kiełb Kesslera
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH180013
Góry Słonne
0
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
Cottus gobio
Bombina variegata
kumak górski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
Triturus montandoni
traszka karpacka
6230
6510
str. 156
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
9180
91E0
PLH180014
Ostoja Jaśliska
0
Barbus meridionalis
brzanka
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
podkowiec mały
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3220
górskich potoków
Triturus montandoni
traszka karpacka
6230
6510
7140
7230
mechowisk
8310
9110
9130
9180
91E0
str. 157
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
ponikło kraińskie
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
9110
PLH180015
Łysa Góra
9130
9180
91E0
podkowiec mały
Myotis myotis
nocek duży
PLH180016
Rymanów
9130
91E0
Myotis myotis
nocek duży
PLH180017
Horyniec
6510
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH200002
Narwiańskie Bagna
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3270
str. 158
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
PLH200004
Ostoja Wigierska
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
3140
ramienic Charetea
3160
6210
storczyków
6230
6430
6510
7110
7140
7150
7210
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
str. 159
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
91E0
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Saxifraga hirculus
skalnica torfowiskowa
Agrimonia pilosa
obuwik pospolity
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
PLH200005
Puszcza Augustowska
2330
napiaskowymi
ramienic Charetea
3140
3150
Nympheion, Potamion
3160
3260
3270
4030
Arctostaphylion)
6120
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
str. 160
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7140
7150
7210
7230
mechowisk
Tilio–Carpinetum)
9170
91D0
lasy borealne)
91E0
91I0
91T0
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Saxifraga hirculus
Angelica palustris
starodub łąkowy
Agrimonia pilosa
obuwik pospolity
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH200006
Ostoja Knyszyńska
Misgurnus fossilis
piskorz
mopek
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
6410
(Molinion)
6430
6510
str. 161
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7110
7120
regeneracji
7140
7150
7230
mechowisk
Bison bonasus
żubr
Tilio–Carpinetum)
9170
lasy borealne)
91D0
91E0
91F0
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Agrimonia pilosa
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH200008
Dolina Biebrzy
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
mopek
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
str. 162
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
3270
6120
6230
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7140
7230
mechowisk
9170
Tilio–Carpinetum)
lasy borealne)
91D0
91E0
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Saxifraga hirculus
obuwik pospolity
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH200010
Ostoja w Dolinie Górnej Narwi
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
2330
napiaskowymi
3150
Nympheion, Potamion
6120
str. 163
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6410
(Molinion)
6510
7230
mechowisk
91D0
lasy borealne)
91E0
91F0
Castor fiber
bóbr europejski
PLH220001
Bagna Izbickie
Wilgotne wrzosowiska z wrzoścem
4010
bagiennym (Ericion tetralix)
7120
regeneracji
91D0
lasy borealne)
PLH220002
Białe Błoto
7110
PLH220003
Białogóra
Inicjalne stadia nadmorskich wydm
2110
białych
Nadmorskie wydmy białe (Elymo–
2120
Ammophiletum)
2130
Nadmorskie wydmy szare
Nadmorskie wrzosowiska bażynowe
2140
(Empetrion nigri)
Lasy mieszane i bory na wydmach
2180
nadmorskich
2190
Wilgotne zagłębienia międzywydmowe
4010
7110
7150
91D0
str. 164
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
PLH220005
Bytowskie Jeziora Lobeliowe
3110
Jeziora lobeliowe
3150
Nympheion, Potamion
3160
6510
7140
9110
91D0
lasy borealne)
Luronium natans
elisma wodna
PLH220006
Dolina Górnej Łeby
6410
(Molinion)
7220
7230
mechowisk
9110
9130
Grąd subatlantycki (Stellario–
9160
Carpinetum)
Pomorski kwaśny las brzozowo–dębowy
9190
(Betulo–Quercetum)
91E0
PLH220007
Dolina Kłodawy
9160
Carpinetum)
91E0
PLH220008
Dolina Reknicy
3160
9110
9130
str. 165
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9160
Carpinetum)
91E0
91F0
PLH220009
Dolina Środkowej Wietcisy
6410
(Molinion)
7140
7220
7230
mechowisk
9160
Carpinetum)
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH220010
Hopowo
PLH220011
Jar Rzeki Raduni
6430
9160
Carpinetum)
91E0
91F0
3160
PLH220012
Jeziorka Chośnickie
7140
7150
9110
91D0
lasy borealne)
str. 166
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLH220013
Jezioro Piasek
3110
Jeziora lobeliowe
9110
Luronium natans
elisma wodna
3160
PLH220014
Kurze Grzędy
regeneracji
7120
7140
7150
9110
9130
9190
91D0
lasy borealne)
PLH220016
Mawra–Bagno Biała
7110
7140
9110
9130
3160
PLH220017
Mechowiska Sulęczyńskie
7110
7140
7150
7230
mechowisk
91D0
lasy borealne)
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
str. 167
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
PLH220018
Mierzeja Sarbska
1150
Zalewy i jeziora przymorskie (laguny)
białych
2110
2120
Ammophiletum)
2130
2140
(Empetrion nigri)
Nadmorskie wydmy z zaroślami wierzby
2170
piaskowej
2180
nadmorskich
2190
4010
91D0
lasy borealne)
Linaria loeselii (Linaria odora)
lnica wonna
PLH220019
Orle
6410
(Molinion)
7230
mechowisk
3110
Jeziora lobeliowe
PLH220020
Pełcznica
7110
7150
9110
Luronium natans
elisma wodna
1130
Ujścia rzek (estuaria)
PLH220021
Piaśnickie łąki
2120
Ammophiletum)
2130
2180
nadmorskich
6410
(Molinion)
7120
regeneracji
9190
91D0
str. 168
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
PLH220022
Pływające wyspy pod Rekowem
3160
7110
7140
7150
91D0
lasy borealne)
PLH220023
Ostoja Słowińska
1150
1210
Kidzina na brzegu morskim
Petromyzon marinus
minóg morski
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
Alosa fallax
parposz
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Solniska nadmorskie (Glauco–
Puccinietalia część – zbiorowiska
1330
nadmorskie)
2110
białych
2120
Ammophiletum)
2130
Castor fiber
bóbr europejski
2140
(Empetrion nigri)
Phocoena phocoena
morświn
Lutra lutra
wydra
Halichoerus grypus
foka szara
2170
piaskowej
2180
nadmorskich
2190
3110
Jeziora lobeliowe
3160
str. 169
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
4010
7110
regeneracji
7120
7140
Pelecus cultratus
ciosa
9110
9190
91D0
lasy borealne)
lnica wonna
Luronium natans
elisma wodna
PLH220026
Sandr Brdy
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
2330
napiaskowymi
3110
Jeziora lobeliowe
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
4030
Arctostaphylion)
6410
(Molinion)
6510
7110
7120
regeneracji
7140
str. 170
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7150
7210
7230
mechowisk
9110
9160
Carpinetum)
Tilio–Carpinetum)
9170
9190
lasy borealne)
91D0
91E0
91I0
91T0
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Luronium natans
elisma wodna
obuwik pospolity
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3160
PLH220027
Staniszewskie Błoto
7110
7140
7150
9110
91D0
str. 171
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
PLH220028
Studzienickie Torfowiska
7110
7120
regeneracji
7140
9110
91D0
lasy borealne)
PLH220029
Trzy Młyny
7230
mechowisk
9110
9160
Carpinetum)
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
1130
1160
Duże płytkie zatoki
1210
Alosa fallax
parposz
PLH220031
Waćmierz
PLH220032
Zatoka Pucka i Półwysep Helski
Solniska nadmorskie (Glauco–
Puccinietalia część – zbiorowiska
1330
nadmorskie)
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
2110
białych
2120
Ammophiletum)
2130
Phocoena phocoena
morświn
Halichoerus grypus
foka szara
2180
nadmorskich
6410
(Molinion)
91D0
str. 172
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
lnica wonna
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH220033
Dolna Wisła
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
Aspius aspius
boleń
Cobitis taenia
koza
Bombina bombina
kumak nizinny
3150
Nympheion, Potamion
6120
6510
9160
Carpinetum)
9170
Tilio–Carpinetum)
9190
91E0
91F0
PLH220034
Jeziora Wdzydzkie
różanka
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
2330
napiaskowymi
3110
Jeziora lobeliowe
3150
Nympheion, Potamion
3160
4030
Arctostaphylion)
6410
str. 173
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
(Molinion)
7110
7140
7230
mechowisk
lasy borealne)
91D0
91E0
91T0
Saxifraga hirculus
Luronium natans
elisma wodna
PLH220035
Jezioro Krasne
3110
Jeziora lobeliowe
Luronium natans
elisma wodna
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH220036
Dolina Łupawy
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3260
3270
6410
(Molinion)
6430
str. 174
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
6510
7140
7150
7220
7230
mechowisk
9110
9130
9160
Carpinetum)
9190
lasy borealne)
91D0
91E0
91F0
PLH220037
Dolina Stropnej
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Triturus cristatus
Lutra lutra
wydra
3110
Jeziora lobeliowe
3150
Nympheion, Potamion
6430
6510
7230
mechowisk
9110
9130
9160
Carpinetum)
str. 175
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91E0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
różanka
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3110
Jeziora lobeliowe
PLH220038
Dolina Wieprzy i Studnicy
3150
Nympheion, Potamion
3160
3260
3270
4030
Arctostaphylion)
6120
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7120
regeneracji
7140
7150
7220
7230
mechowisk
9110
str. 176
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9130
9160
Carpinetum)
9190
91D0
lasy borealne)
91E0
3110
Jeziora lobeliowe
PLH220039
Jeziora Lobeliowe koło Soszycy
3150
Nympheion, Potamion
91D0
lasy borealne)
3160
PLH220040
Łebskie Bagna
7110
7120
regeneracji
91D0
lasy borealne)
3110
Jeziora lobeliowe
PLH220041
Miasteckie Jeziora Lobeliowe
3150
Nympheion, Potamion
3160
7140
9110
91D0
str. 177
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
Luronium natans
elisma wodna
3160
PLH220042
Torfowisko Pobłockie
4010
7110
7120
regeneracji
7140
91D0
lasy borealne)
1130
PLH220044
Ostoja w Ujściu Wisły
2110
białych
2120
Ammophiletum)
2130
Nadmorskie wydmy z zaroślami
2160
rokitnika
2170
piaskowej
2180
nadmorskich
Pelecus cultratus
ciosa
9190
PLH220045
Górkowski Las
91D0
lasy borealne)
91E0
PLH240001
Cieszyńskie Źródła Tufowe
7220
9130
str. 178
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
PLH240005
Beskid Śląski
0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Barbus meridionalis
brzanka
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
podkowiec mały
mopek
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3220
górskich potoków
Triturus montandoni
traszka karpacka
6210
storczyków
6230
6430
6510
6520
7230
mechowisk
8220
8310
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
str. 179
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
9180
91D0
lasy borealne)
91E0
9410
tojad morawski
Tozzia carpatica
tocja karpacka
PLH240006
Beskid Żywiecki
0
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Barbus meridionalis
brzanka
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
Myotis myotis
nocek duży
Canis lupus
wilk
Ursus arctos
Lutra lutra
wydra
Lynx lynx
ryś
3220
górskich potoków
4060
4070
4080
Triturus montandoni
traszka karpacka
6230
6430
6510
6520
PLH240009
7110
Ostoja Środkowojurajska
7140
str. 180
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7230
mechowisk
Microtus tatricus
8310
9110
9130
9140
Fagetum)
9180
91D0
lasy borealne)
91E0
9410
Dicranum viride
widłoząb zielony
tojad morawski
Tozzia carpatica
tocja karpacka
Campanula serrata
dzwonek piłkowany
podkowiec mały
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Myotis myotis
nocek duży
2330
napiaskowymi
4030
Arctostaphylion)
6210
storczyków
6410
(Molinion)
6430
6510
7140
str. 181
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
mechowisk
7230
8210
caulescentis
8310
9110
9130
9150
9170
Tilio–Carpinetum)
9180
91E0
Cochlearia polonica
warzucha polska
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cottus gobio
Lutra lutra
wydra
PLH240016
Suchy Młyn
6510
7140
91D0
lasy borealne)
91E0
Ligularia sibirica
Bombina variegata
kumak górski
podkowiec mały
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
PLH240023
Beskid Mały
str. 182
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Myotis myotis
nocek duży
Lutra lutra
wydra
Triturus montandoni
traszka karpacka
6230
6510
7230
mechowisk
8220
8310
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
9180
9410
Dicranum viride
widłoząb zielony
PLH260001
Dolina Krasnej
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
Misgurnus fossilis
piskorz
Cottus gobio
Triturus cristatus
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3260
3270
4030
Arctostaphylion)
6230
6410
(Molinion)
6510
7110
str. 183
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7140
7150
7210
91D0
lasy borealne)
91E0
PLH260002
Łysogóry
Plebicula golgus
0
mopek
Myotis myotis
nocek duży
6410
(Molinion)
6510
8150
8310
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91P0
PLH260003
Ostoja Nidziańska
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Aspius aspius
boleń
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
1340
str. 184
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Bombina bombina
kumak nizinny
mopek
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
3260
3270
6210
storczyków
6410
(Molinion)
6430
6510
7140
7230
mechowisk
8310
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
Carlina onopordifolia
dziewięćsił popłocholistny
Serratula lycopifolia
sierpik różnolistny
obuwik pospolity
PLH260004
Ostoja Przedborska
Bombina bombina
kumak nizinny
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
6210
storczyków
6510
str. 185
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
7110
7140
7150
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
91F0
91I0
91P0
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH260010
Lasy Suchedniowskie
6210
storczyków
6510
9110
9130
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
str. 186
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91P0
PLH280001
Dolina Drwęcy
Salmo salar
łosoś atlantycki
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3110
Jeziora lobeliowe
Nympheion, Potamion
3150
6510
9130
9160
Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
PLH280003
Jezioro Karaś
3140
ramienic Charetea
7140
91D0
lasy borealne)
PLH280006
Rzeka Pasłęka
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg rzeczny
Aspius aspius
boleń
różanka
str. 187
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
7140
9130
9160
Carpinetum)
9170
Tilio–Carpinetum)
91E0
91F0
PLH280007
Zalew Wiślany i Mierzeja Wiślana
1130
1150
Petromyzon marinus
minóg morski
minóg rzeczny
Alosa fallax
parposz
Bombina bombina
kumak nizinny
2120
Ammophiletum)
2130
Halichoerus grypus
foka szara
2180
nadmorskich
3150
Nympheion, Potamion
6430
Pelecus cultratus
ciosa
91D0
str. 188
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
lnica wonna
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH280008
Jezioro Drużno
Nympheion, Potamion
3150
6430
91D0
lasy borealne)
91E0
PLH280009
Bieńkowo
7110
7120
regeneracji
7140
91D0
lasy borealne)
91E0
PLH280010
Budwity
7110
7120
regeneracji
7150
91D0
str. 189
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
lasy borealne)
PLH280012
Ostoja Lidzbarska
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
3260
4030
Arctostaphylion)
6120
6230
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7140
7150
7210
7230
mechowisk
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
str. 190
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91E0
91I0
91T0
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Saxifraga hirculus
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
PLH280014
Ostoja Welska
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3260
6410
(Molinion)
6510
7140
mechowisk
7230
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
str. 191
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91E0
Saxifraga hirculus
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH280015
Przełomowa Dolina Rzeki Wel
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
3160
3260
6210
storczyków
6410
(Molinion)
6430
6510
7110
7140
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
str. 192
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
91E0
91F0
PLH280016
Ostoja Borecka
mopek
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
3140
ramienic Charetea
3150
Nympheion, Potamion
6410
(Molinion)
7110
7140
7150
Bison bonasus
żubr
9170
Tilio–Carpinetum)
91D0
lasy borealne)
91E0
Agrimonia pilosa
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Misgurnus fossilis
piskorz
Bombina bombina
kumak nizinny
Lutra lutra
wydra
PLH300004
Dolina Noteci
3150
Nympheion, Potamion
3270
4030
str. 193
Kod
Nazwa ostoi
Przedmiot ochrony
Arctostaphylion)
6210
storczyków
6410
(Molinion)
6430
6510
9110
9130
Tilio–Carpinetum)
9170
9190
91E0
91F0
91I0
Angelica palustris
starodub łąkowy
Proponowane do utworzenia obszary Natura 2000
Tabela 2.1.6/5. Lista potencjalnych (materiały WZS) obszarów Natura 2000
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLB060005
Lasy Janowskie
Ciconia nigra
bocian czarny
Tetrao urogallus
głuszec
Botaurus stellaris
bąk
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
Bonasa bonasia
jarząbek
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Porzana parva
zielonka
sóweczka
lelek
str. 194
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Picus canus
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Ficedula albicollis
PLB060007
Lasy Strzeleckie
Tetrao urogallus
głuszec
Ficedula albicollis
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Pernis apivorus
trzmielojad
Bonasa bonasia
jarząbek
Dendrocopos medius
dzięcioł średni
Sylvia nisoria
jarzębatka
Ficedula parva
muchołówka mała
Circaetus gallicus
gadożer
Tetrao urogallus
głuszec
cietrzew (tetrix)
Botaurus stellaris
bąk
Ciconia nigra
bocian czarny
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
bielik
Pernis apivorus
trzmielojad
Milvus migrans
kania czarna
Circus aeruginosus
błotniak stawowy
Grus grus
żuraw
Porzana porzana
kropiatka
Crex crex
derkacz
Bubo bubo
puchacz
Strix uralensis
puszczyk uralski
Aegolius funereus
włochatka
lelek
Alcedo atthis
zimorodek
Picus canus
Motacilla cinerea
pliszka górska
Emberiza hortulana
ortolan
Aquila pomarina
orlik krzykliwy
Circus cyaneus
błotniak zbożowy
Circus pygargus
błotniak łąkowy
cietrzew (tetrix)
Crex crex
derkacz
Numenius arquata
kulik wielki
Limosa limosa
rycyk
PLB060008
Puszcza Solska
PLB200004
Dolina Górnego Nurca
91E0
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena dispar
czerwończyk nieparek
PLH04_07
Błota Kłócieńskie
str. 195
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Brzegi lub osuszane dna zbiorników
wodnych ze zbiorowiskami z Littorelletea,
3130
3140
ramienic Charetea
6410
(Molinion)
Torfowiska nakredowe (Cladietum marisci,
Caricetum buxbaumii, Schoenetum
7210
nigricantis)
91E0
Łęgowe lasy dębowo–wiązowo–jesionowe
91F0
(Ficario–Ulmetum)
2330
napiaskowymi
Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki
wodne ze zbiorowiskami z Nympheion,
3150
Potamion
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i
ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia
sepium)
6430
6510
7230
charakterze młak, turzycowisk i mechowisk
subkontynentalny (Galio–Carpinetum, Tilio–
9170
Carpinetum)
minóg rzeczny
Cobitis taenia
koza
PLH04_09
Dolina Osy
9130
9170
Carpinetum)
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
PLH04_13
Mszar Płociczno
7110
91D0
str. 196
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Betuletum pubescentis, Vaccinio uliginosi–
Pinetum, Pino mugo–Sphagnetum, Sphagno
girgensohnii–Piceetum i brzozowo–sosnowe
bagienne lasy borealne)
4030
Pohlio–Callunion, Calluno–Arctostaphylion)
(przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio–
7140
Caricetea)
91E0
Pinetum i chrobotkowa postać Peucedano–
91T0
Pinetum)
PLH04_14
Ostoja Brodnicka
różanka
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
obuwik pospolity
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
3160
7110
7140
Caricetea)
7210
nigricantis)
7230
9170
Carpinetum)
91D0
91E0
str. 197
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6430
sepium)
6510
7120
regeneracji
9110
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH04_15
Słone Łąki w Dolinie Zgłowiączki
Śródlądowe słone łąki, pastwiska i szuwary
(Glauco–Puccinietalia część – zbiorowiska
1340
śródlądowe)
6410
(Molinion)
6510
7230
91E0
PLH04_16
Stary Zagaj
9170
Carpinetum)
91I0
91E0
PLH04_17
Włocławska Dolina Wisły
Bombina bombina
kumak nizinny
różanka
Cobitis taenia
koza
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
boleń
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
91E0
6510
PLH04_18
9170
Carpinetum)
Eriogaster catax
barczatka kataks
str. 198
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Zbocza Płutowskie
Lycaena dispar
Maculinea nausithous
modraszek nausitous
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Brometea) – priorytetowe są tylko murawy
6210
z istotnymi stanowiskami storczyków
9170
Carpinetum)
3150
Potamion
6120
6430
sepium)
6510
91F0
(Ficario–Ulmetum)
różanka
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH06_03
Dolina Wolicy
3150
Potamion
91E0
6410
(Molinion)
6510
7230
PLH06_09
Komaszyce
Bombina bombina
kumak nizinny
Maculinea teleius
modraszek telejus
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
6410
(Molinion)
9110
PLH06_10
Las Królewski
9170
Carpinetum)
91E0
str. 199
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH06_11
Nowosiółki (Julianów)
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
6410
(Molinion)
7140
Caricetea)
6510
7110
7230
Emys orbicularis
żółw błotny
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
zalotka większa
Lycaena dispar
Lycaena helle
czerwończyk fioletek
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Lutra lutra
wydra
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
obuwik pospolity
PLH06_12
Pawłów
3140
ramienic Charetea
6410
(Molinion)
6510
7140
Caricetea)
różanka
Lycaena dispar
Lycaena helle
Maculinea teleius
modraszek telejus
3150
PLH06_13
Dolina Krzny
str. 200
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Potamion
6510
PLH06_14
Kamień
Coenonympha oedippus
strzępotek edypus
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
6410
(Molinion)
6510
7210
nigricantis)
7230
PLH06_15
Sawin
6410
(Molinion)
7210
nigricantis)
7230
zalotka większa
PLH06_27
Brzeziczno
7140
Caricetea)
3160
7110
91D0
Triturus cristatus
PLH06_28
Jata
9170
Carpinetum)
91E0
Wyżynny jodłowy bór mieszany (Abietetum
PLH06_35
Adelina
91P0
polonicum)
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena dispar
modraszek nausitous
str. 201
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Maculinea teleius
modraszek telejus
Angelica palustris
starodub łąkowy
9170
Carpinetum)
PLH06_37
Dolina Górnej Siniochy
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
Lycaena helle
Angelica palustris
starodub łąkowy
6410
(Molinion)
PLH06_38
Doliny Łabuńki i Topornicy
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena dispar
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Angelica palustris
starodub łąkowy
6510
zalotka większa
PLH06_40
Minokąt
91D0
3150
Potamion
7110
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
91P0
polonicum)
Lycaena dispar
obuwik pospolity
dzwonecznik wonny
PLH06_45
Niedzielski Las
PLH06_47
9170
Carpinetum)
Castor fiber
bóbr europejski
str. 202
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Uroczyska Grzędy Sokalskiej
Lutra lutra
wydra
Angelica palustris
starodub łąkowy
obuwik pospolity
9130
9170
Carpinetum)
Lucanus cervus
jelonek rogacz
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
Canis lupus
wilk
Lynx lynx
ryś
Lutra lutra
wydra
PLH06_48
Uroczyska Roztocza Wschodniego
9130
9170
Carpinetum)
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH06_51
Jelino
7140
Caricetea)
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
zalotka większa
Lycaena dispar
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH06_52
Bystrzyca Jakubowicka
6510
3150
Potamion
6210
PLH06_53
6410
(Molinion)
Triturus cristatus
str. 203
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Dolina Dolnej Tanwi
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
zalotka większa
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Angelica palustris
starodub łąkowy
6410
(Molinion)
6430
sepium)
7110
7140
Caricetea)
91D0
91P0
polonicum)
2330
napiaskowymi
3150
Potamion
3270
6120
6510
91E0
91T0
Pinetum)
6230
PLH06_58
Las Hulecki
9170
Carpinetum)
91E0
str. 204
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH06_59
Las Żaliński
Bombina bombina
kumak nizinny
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Hypodryas maturna
przeplatka maturna
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
7210
nigricantis)
6410
(Molinion)
6510
9170
Carpinetum)
PLH06_60
Lasy Dołhobyczowskie
9170
Carpinetum)
(Molinion)
6410
6510
91E0
PLH06_64
Ostoja Parczewska
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
zalotka większa
Lycaena dispar
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
91D0
7110
7140
Caricetea)
3160
str. 205
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
regeneracji
7120
Carpinetum)
9170
91E0
PLH10_05
Lasy Gorzkowickie
9170
Carpinetum)
91E0
PLH10_07
Grądy nad Lindą
9170
Carpinetum)
91E0
PLH10_08
Las Dębowiec
9170
Carpinetum)
91F0
(Ficario–Ulmetum)
91E0
PLH10_09
Lasy Smardzewickie
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
9170
Carpinetum)
91F0
(Ficario–Ulmetum)
91P0
polonicum)
PLH10_11
Lubiaszów w Puszczy Pilickiej
9170
Carpinetum)
91E0
PLH10_13
91P0
polonicum)
modraszek nausitous
str. 206
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Polany Puszczy Bolimowskiej
Maculinea teleius
modraszek telejus
Angelica palustris
starodub łąkowy
6410
(Molinion)
6510
6430
sepium)
PLH10_14
Słone Łąki w Pełczyskach
1340
śródlądowe)
PLH10_15
Torfowiska Żytno – Ewina
7140
Caricetea)
91D0
7120
regeneracji
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
3160
PLH10_17
Silne Błota
PLH10_18
Szczypiorniak i Kowaliki
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH10_19
Wola Cyrusowa
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
różanka
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH10_20
Łąki Ciebłowickie
3150
Potamion
6430
sepium)
6510
str. 207
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Carpinetum)
9170
91E0
PLH12_06
Nowy Wiśnicz
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
podkowiec mały
PLH12_15
Źródliska Wisłoki
Triturus cristatus
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
Vertigo angustior
poczwarówka zwężona
6520
7230
Vertigo angustior
Vertigo angustior
Unio crassus
skójka gruboskorupowa
Lycaena dispar
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Angelica palustris
starodub łąkowy
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH12_16
Rudno
PLH12_18
Dolina Sanki
PLH12_19
Cedron
PLH12_24
Dębnicko–Tyniecki obszar łąkowy
6510
6210
6410
(Molinion)
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH12_27
Jadowniki Mokre
6510
Lycaena helle
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
modraszek nausitous
6510
PLH12_29
Łąki Nowohuckie
str. 208
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH12_39
Uroczysko Łopień
podkowiec mały
Myotis emarginatus
nocek orzęsiony
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
8310
7110
9130
91D0
Lycaena dispar
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH12_40
Skawiński obszar łąkowy
6410
(Molinion)
6510
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
PLH12_43
Łąki koło Kasiny Wielkiej
6410
(Molinion)
PLH12_43
Łąki koło Kasiny Wielkiej
6510
PLH12_46
Dolna Soła
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Aspius aspius
boleń
Cottus gobio
Barbus meridionalis (Barbus peloponnesius) brzanka
Lutra lutra
wydra
3270
3150
Potamion
3220
górskich potoków
6430
sepium)
6510
91E0
str. 209
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH12_47
Wisłoka z Dopływami
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus montandoni
traszka karpacka
Cottus gobio
3220
górskich potoków
6230
6410
(Molinion)
6510
3240
Myricarietum część – z przewagą wierzby)
91E0
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
PLH12_50
Wiśliska
3150
Potamion
PLH12_51
Dolny Dunajec
Salmo salar
łosoś atlantycki
Aspius aspius
boleń
Cottus gobio
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
91E0
Cottus gobio
3220
górskich potoków
3230
Myricarietum część – z przewagą wrześni)
3240
91E0
str. 210
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH12_55
Środkowy Dunajec z Dopływami
Aspius aspius
boleń
Cottus gobio
3230
3240
3220
górskich potoków
91E0
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
Triturus cristatus
Cottus gobio
PLH12_56
Tarnawka
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
6510
9110
9130
3150
Potamion
3220
górskich potoków
6430
sepium)
91E0
PLH12_57
Biała Tarnowska
Salmo salar
łosoś atlantycki
Cottus gobio
3220
górskich potoków
3230
3240
str. 211
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
PLH12_61
Ostoje Nietoperzy Powiatu Gorlickiego
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
podkowiec mały
Myotis myotis
nocek duży
9130
Jaworzyny i lasy klonowo–lipowe na stokach
i zboczach (Tilio plathyphyllis–Acerion
9180
pseudoplatani)
Bombina variegata
kumak górski
Pseudogaurotina excellens
sichrawa karpacka
Carabus variolosus
biegacz urozmaicony
PLH120012
Na Policy
6430
sepium)
9410
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
podkowiec mały
Myotis myotis
nocek duży
8310
9110
PLH120020
Ostoje nietoperzy okolic Bukowca
9130
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
podkowiec mały
PLH120035
Nawojowa
PLH14_01
Bagna Celestynowskie
7140
Caricetea)
91D0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH14_02
Bagna Orońskie
6430
sepium)
9170
str. 212
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Carpinetum)
91E0
6510
7230
PLH14_04
Dolina Środkowego Świdra
Bombina bombina
kumak nizinny
różanka
Cobitis taenia
koza
Eudontotomyzon mariae
minóg ukraiński
Vertigo angustior
Lycaena dispar
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
6510
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
3150
Potamion
6120
6430
sepium)
PLH14_06
Gołe Łąki
7140
Caricetea)
91D0
Lycaena helle
PLH14_09
Łękawica
6410
(Molinion)
6430
sepium)
6510
str. 213
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
PLH14_11
Łąki Wilanowskie
6510
91F0
(Ficario–Ulmetum)
Potamion
3150
6430
sepium)
91E0
PLH14_12
Ostoja Nadliwiecka
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
różanka
Cobitis taenia
koza
Vertigo moulinsiana
poczwarówka jajowata
Lycaena dispar
Lycaena helle
Unio crassus
trzepla zielona
Vertigo angustior
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Angelica palustris
starodub łąkowy
3270
6430
sepium)
6510
91E0
3130
3150
Potamion
str. 214
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Pinetum)
91T0
7230
PLH14_13
Podebłocie
Emys orbicularis
żółw błotny
Vertigo angustior
Vertigo moulinsiana
91E0
6430
sepium)
6510
9170
Carpinetum)
PLH14_14
Poligon Rembertów
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
2330
napiaskowymi
4030
Caricetea)
7140
91T0
Pinetum)
PLH14_15
Puszcza Kozienicka – zmiana
Emys orbicularis
żółw błotny
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Cucujus cinnaberinus
zgniotek cynobrowy
Vertigo angustior
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena helle
Vertigo moulinsiana
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
mopek
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
str. 215
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
6430
sepium)
7110
7140
Caricetea)
7150
Carpinetum)
9170
91E0
91P0
polonicum)
2330
napiaskowymi
6510
7120
regeneracji
91F0
(Ficario–Ulmetum)
91I0
91T0
Pinetum)
3150
Potamion
6230
6410
(Molinion)
7230
91D0
PLH14_16
Rogoźnica
7140
Caricetea)
91E0
str. 216
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91D0
zalotka większa
PLH14_17
Torfowiska Czernik
Caricetea)
7140
91D0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH14_18
Białe Błota
PLH14_19
Stawy w Żabieńcu
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Bombina bombina
kumak nizinny
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH14_20
Strzebla Błotna w Zielonce
PLH14_26
Bory bagienne i torfowiska Karaska
7110
7140
Caricetea)
91D0
6510
Lycaena dispar
PLH14_28
Łąki Kazuńskie
3150
Potamion
6510
6410
(Molinion)
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
PLH14_29
Myszynieckie Bory Sasankowe
6510
7120
str. 217
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
regeneracji
91D0
PLH14_30
Łąki Ostrówieckie
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Unio crassus
Vertigo angustior
6430
sepium)
3150
Potamion
6510
91F0
(Ficario–Ulmetum)
6410
(Molinion)
91E0
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
obuwik pospolity
PLH14_31
Dolina Skrwy Lewej
3150
Potamion
6410
(Molinion)
9170
Carpinetum)
91E0
PLH14_33
Łąki Żukowskie
Lycaena dispar
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
6510
str. 218
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6410
(Molinion)
PLH14_35
Łąki Soleckie
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Vertigo angustior
Vertigo moulinsiana
6410
(Molinion)
6510
PLH18_05
Dolina Dolnego Sanu
Bombina bombina
kumak nizinny
Gobio albipinnatus
Aspius aspius
boleń
różanka
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Potamion
3270
6430
sepium)
6510
6410
(Molinion)
6440
91E0
3130
9170
Carpinetum)
91F0
(Ficario–Ulmetum)
różanka
PLH18_07
Dorzecze Górnego Sanu
Cottus gobio
str. 219
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Salmo salar
łosoś atlantycki
Gobio kessleri
kiełb Kesslera
Unio crassus
Lutra lutra
wydra
7220
9170
Carpinetum)
9180
pseudoplatani)
6210
6430
sepium)
6510
9110
9130
91E0
Bombina variegata
kumak górski
PLH18_09
Klonówka
9130
91E0
9170
Carpinetum)
9110
PLH18_10
Las Bukowina
9130
6410
(Molinion)
6510
9170
Carpinetum)
91E0
str. 220
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91P0
polonicum)
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
Callimorpha quadripunctaria
krasopani hera
Carabus variolosus
biegacz urozmaicony
zgniotek cynobrowy
PLH18_11
Las nad Braciejową
9180
pseudoplatani)
6510
9110
9130
9170
Carpinetum)
91E0
PLH18_14
Łukawiec
Bombina bombina
kumak nizinny
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
ponikło kraińskie
6410
(Molinion)
7140
Caricetea)
9110
9170
Carpinetum)
91F0
(Ficario–Ulmetum)
91D0
PLH18_15
91E0
Bombina variegata
kumak górski
str. 221
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Nad Husowem
Triturus montandoni
traszka karpacka
Triturus cristatus
Callimorpha quadripunctaria
krasopani hera
Carabus variolosus
biegacz urozmaicony
zgniotek cynobrowy
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
9130
9170
Carpinetum)
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
8310
9110
PLH18_17
Ostoja Czarnorzecka
9130
9180
pseudoplatani)
91E0
91P0
polonicum)
PLH18_18
Patria Nad Odrzechową
Bombina variegata
kumak górski
Carabus variolosus
biegacz urozmaicony
zgniotek cynobrowy
9130
9170
Carpinetum)
PLH18_20
Uroczyska Puszczy Sandomierskiej
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Colias myrmidone
szlaczkoń szafraniec
Lycaena dispar
str. 222
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
ponikło kraińskie
2330
napiaskowymi
3130
4030
9110
9130
Carpinetum)
9170
91F0
(Ficario–Ulmetum)
6120
6410
(Molinion)
6440
6510
7110
7140
Caricetea)
91D0
91E0
91P0
polonicum)
PLH18_21
Wisłok Środkowy z Dopływami
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Gobio albipinnatus
Cottus gobio
str. 223
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Gobio kessleri
kiełb Kesslera
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
9170
Carpinetum)
6410
(Molinion)
6510
91E0
Triturus cristatus
Castor fiber
bóbr europejski
PLH18_22
Ździary
91P0
polonicum)
6510
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
91D0
91E0
6410
(Molinion)
PLH18_23
Golesz
9130
9170
Carpinetum)
91E0
8310
9110
Lycaena dispar
PLH18_24
Jaćmierz
str. 224
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
6510
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH18_25
Józefów – Wola Dębowiecka
6410
(Molinion)
91E0
6230
6510
9170
Carpinetum)
PLH18_30
Ladzin
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
6510
PLH18_33
Łąki nad Młynówką
6510
91E0
6410
(Molinion)
6430
sepium)
7140
Caricetea)
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH18_34
Łąki w Komborni
6410
(Molinion)
Lycaena helle
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Lycaena dispar
PLH18_35
Mrowle Łąki
str. 225
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6410
(Molinion)
6510
Bombina variegata
kumak górski
Triturus montandoni
traszka karpacka
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH18_37
Targowiska
Carpinetum)
9170
6410
(Molinion)
91E0
Triturus cristatus
Misgurnus fossilis
piskorz
PLH18_39
Sanisko w Bykowcach
3150
Potamion
6430
sepium)
6510
91E0
Bombina variegata
kumak górski
PLH18_40
Liwocz
9130
Carabus variolosus
biegacz urozmaicony
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Castor fiber
bóbr europejski
PLH18_41
Lasy Leżajskie
6510
9110
9130
9170
Carpinetum)
91E0
str. 226
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH18_42
Bory Bagienne nad Bukową
7140
Caricetea)
91D0
6510
91E0
PLH18_43
Tarnobrzeska Dolina Wisły
Aspius aspius
boleń
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Castor fiber
bóbr europejski
3150
Potamion
6440
6510
91E0
3270
Angelica palustris
starodub łąkowy
PLH18_44
Starodub w Pełkiniach
6410
(Molinion)
6510
PLH18_47
Dolna Wisłoka z dopływami
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
PLH18_48
Lasy Sieniawskie
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
str. 227
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Lutra lutra
wydra
6410
(Molinion)
6510
9110
9130
Carpinetum)
9170
91D0
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
PLH20_04
Ostoja Narwiańska
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Emys orbicularis
żółw błotny
Misgurnus fossilis
piskorz
Aspius aspius
boleń
różanka
Unio crassus
Lycaena helle
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Myotis myotis
nocek duży
Thesium ebracteatum
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
Agrimonia pilosa
3150
Potamion
5130
nawapiennych
6120
6440
6510
2330
napiaskowymi
6210
str. 228
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
6230
6410
(Molinion)
6430
sepium)
9170
Carpinetum)
91I0
PLH20_05
Czerwony Bór
2330
napiaskowymi
4030
6120
5130
nawapiennych
91I0
9170
Carpinetum)
91E0
91T0
Pinetum)
PLH20_06
Jelonka
Polyommatus eroides
modraszek eroides
Colias myrmidone
szlaczkoń szafraniec
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
4030
6120
91E0
str. 229
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH20_07
Mokradła Kolneńskie i Kurpiowskie
Bombina bombina
kumak nizinny
Cobitis taenia
koza
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
7230
3160
7140
Caricetea)
3150
Potamion
6410
(Molinion)
6510
7110
7120
regeneracji
91D0
PLH20_08
Dolina Środkowego Nurca
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
różanka
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Myotis myotis
nocek duży
6510
3150
Potamion
PLH20_10
Dolina Górnej Rospudy
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Thesium ebracteatum
Agrimonia pilosa
str. 230
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Potamion
3150
Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami
3260
włosieniczników Ranunculion fluitantis
3160
6120
6210
sepium)
6430
7110
regeneracji
7120
7140
Caricetea)
7230
9170
Carpinetum)
91D0
91E0
6510
Bombina bombina
kumak nizinny
Aspius aspius
boleń
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Eudontomyzon spp.
Eudontomyzon spp.
różanka
Unio crassus
Lycaena dispar
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Castor fiber
bóbr europejski
PLH20_11
Dolina Pisy
str. 231
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Lutra lutra
wydra
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
3260
3270
6410
(Molinion)
6230
6430
sepium)
6440
6510
2330
napiaskowymi
3150
Potamion
6120
91E0
PLH22_01
Czerwona Woda Pod Babilonem
zalotka większa
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Luronium natans
elisma wodna
3110
Jeziora lobeliowe
91D0
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
3160
3260
7110
7140
Caricetea)
91E0
str. 232
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH22_02
Ostoja Zapceńska
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Saxifraga hirculus
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Luronium natans
elisma wodna
3110
Jeziora lobeliowe
3160
7140
Caricetea)
7230
91D0
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
3260
7110
91E0
Pinetum)
91T0
PLH22_03
Doliny Brdy i Chociny
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3110
Jeziora lobeliowe
3260
91E0
str. 233
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
ramienic Charetea
3140
Potamion
3150
6510
7140
Caricetea)
91D0
Luronium natans
elisma wodna
3110
Jeziora lobeliowe
PLH22_04
Duży Okoń
91D0
Luronium natans
elisma wodna
PLH22_05
Kłodzka Człuchowskie
91D0
3110
Jeziora lobeliowe
3160
7140
Caricetea)
9110
PLH22_06
Las Wolność
9130
7140
Caricetea)
9190
91D0
91E0
str. 234
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH22_07
Mętne
3160
7140
Caricetea)
91D0
Potamion
3150
7110
91T0
Pinetum)
PLH22_08
Ostoja Masłowiczki
Triturus cristatus
Castor fiber
bóbr europejski
3160
7140
Caricetea)
9110
9130
91D0
3150
Potamion
6510
7110
9160
Grąd subatlantycki (Stellario–Carpinetum)
91E0
Triturus cristatus
zalotka większa
PLH22_11
Bielawa i Bory Bażynowe
7150
str. 235
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
2180
nadmorskich
4010
3160
7120
regeneracji
7140
Caricetea)
9190
91D0
PLH22_12
Cisowa – Zagórska Struga
9130
91E0
9110
9160
9190
91D0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3160
9110
PLH22_14
Zielenina
9130
9160
9160
PLH22_16
Grądy nad Jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim
9130
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH22_17
Guzy
PLH22_20
Jezioro Dymno
3140
str. 236
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
ramienic Charetea
7140
Caricetea)
Saxifraga hirculus
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH22_21
Jezioro Krąg
3150
Potamion
7230
PLH22_22
Karwickie Źródliska
7220
9110
91E0
7140
Caricetea)
9160
9190
PLH22_23
Kaszubskie Klify
Halichoerus grypus
foka szara
1230
Klify na wybrzeżu Bałtyku
9110
9130
1210
6120
Thesium ebracteatum
PLH22_24
Leniec nad Wierzycą
7140
Caricetea)
3160
9160
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3160
PLH22_25
Lubieszynek
7140
Caricetea)
PLH22_26
Mechowiska Zęblewskie
7140
Caricetea)
7230
str. 237
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH22_27
Mikołajki Pomorskie
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
7140
Caricetea)
9110
3160
9190
91D0
Luronium natans
elisma wodna
PLH22_29
Nowa Brda
3150
Potamion
3160
9110
3110
Jeziora lobeliowe
3140
ramienic Charetea
3260
7140
Caricetea)
91D0
91E0
6510
7110
7120
regeneracji
91T0
Pinetum)
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3110
Jeziora lobeliowe
PLH22_30
Ostoja Borzyszkowska
str. 238
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
3260
7140
Caricetea)
7230
9160
3150
Potamion
91E0
3160
PLH22_31
Parlety
7140
Caricetea)
9160
9190
91D0
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
obuwik pospolity
PLH22_32
Prokowo
3140
ramienic Charetea
3220
górskich potoków
7140
Caricetea)
91D0
9130
9150
str. 239
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
9160
9190
91E0
Castor fiber
bóbr europejski
PLH22_33
Rynna Dłużnicy
7220
Caricetea)
7140
7230
9190
91E0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3160
PLH22_34
Stary Bukowiec
7140
Caricetea)
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3160
PLH22_35
Wielki Klincz
91D0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
Dytiscus latissimus
pływak szerokobrzegi
PLH22_38
Szumleś
3150
Potamion
3160
7140
Caricetea)
9110
91E0
3260
str. 240
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
9130
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3160
PLH22_39
Sztumskie Pole
7140
Caricetea)
9160
91D0
PLH22_40
Szemudzkie Jeziora Lobeliowe
7140
Caricetea)
3110
Jeziora lobeliowe
3160
9190
91D0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
Luronium natans
elisma wodna
PLH22_42
Dąbrówka
7140
Caricetea)
3160
6230
9110
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH22_43
Huta Dolna
3150
Potamion
7140
Caricetea)
9110
PLH22_44
Nowa Sikorska Huta
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3160
4030
str. 241
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
7140
Caricetea)
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
PLH22_45
Piotrowo
7140
Caricetea)
3160
7120
regeneracji
9110
9160
91D0
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
3150
Potamion
6230
9110
Phoxinus percnurus
strzebla błotna
Cottus gobio
PLH22_47
Wilcze Błota
PLH22_48
Dolina Wierzycy
Thesium ebracteatum
3150
Potamion
3260
9170
Carpinetum)
6410
(Molinion)
6430
sepium)
6510
7140
Caricetea)
7230
str. 242
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
9160
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
PLH22_49
Dolina Rzeki Słupi
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
różanka
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
minóg rzeczny
Salmo salar
łosoś atlantycki
trzepla zielona
Unio crassus
Vertigo angustior
zalotka większa
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3110
Jeziora lobeliowe
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
6510
7140
Caricetea)
91E0
3160
3260
6430
sepium)
7150
7230
9110
9130
str. 243
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
9160
3270
7110
7120
regeneracji
7220
9190
91D0
PLH22_51
Jeziora Choczewskie
3110
Jeziora lobeliowe
3160
Luronium natans
elisma wodna
3110
Jeziora lobeliowe
3110
Jeziora lobeliowe
9110
PLH22_52
Jeziora Kistowskie
PLH22_53
Lasy Rekowskie
PLH22_54
Opalińskie Buczyny
9130
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
9160
9190
1230
Klify na wybrzeżu Bałtyku
2110
Inicjalne stadia nadmorskich wydm białych
PLH22_55
Klify Poddębskie
2120
Ammophiletum)
2130
2180
nadmorskich
9110
9190
91D0
str. 244
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
9130
9160
PLH22_56
Szczodrowo
3150
Potamion
3160
7120
regeneracji
7140
Caricetea)
91D0
6510
9110
9160
9190
91E0
PLH24_08
Białka Lelowska
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
Cochlearia polonica
warzucha polska
PLH24_10
Źródła Rajecznicy
91E0
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH24_15
Lipienniki w Dąbrowie Górniczej
7140
Caricetea)
PLH24_16
Kompleks Łąk Tucznawa – Łęka
6410
(Molinion)
6510
str. 245
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH24_17
Torfowisko Sosnowiec–Bory
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
7140
Caricetea)
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH24_18
Łąki w Sławkowie
6410
(Molinion)
7230
PLH24_19
Kompleks Łąk w Jaworznie–Ciężkowicach
6410
(Molinion)
PLH24_20
Zbiornik Goczałkowicki – Ujście Wisły i Bajerki Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
Lutra lutra
wydra
3150
Potamion
PLH26_01
Lasy Skarżyskie
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
6410
(Molinion)
7110
6230
7140
Caricetea)
9130
91D0
91P0
polonicum)
9110
91E0
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH26_02
Uroczysko Pięty
str. 246
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6510
6410
(Molinion)
3150
Potamion
4030
91E0
PLH26_03
Dolina Białej Nidy
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena helle
Maculinea teleius
modraszek telejus
Unio crassus
Vertigo angustior
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Vertigo moulinsiana
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3130
3260
2330
napiaskowymi
3150
Potamion
6120
6410
(Molinion)
6510
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
91D0
str. 247
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
91T0
Pinetum)
6230
6430
sepium)
PLH26_04
Dolina Bobrzy
Triturus cristatus
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cobitis taenia
koza
trzepla zielona
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
dzwonecznik wonny
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
3260
6120
6210
6410
(Molinion)
6430
sepium)
7140
Caricetea)
2330
napiaskowymi
3150
Potamion
3270
6510
91D0
91E0
str. 248
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH26_05
Dolina Czarnej
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
Cottus gobio
różanka
Cobitis taenia
koza
minóg ukraiński
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
trzepla zielona
zalotka większa
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
Unio crassus
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
mopek
2330
napiaskowymi
Potamion
3150
3260
6230
6410
(Molinion)
6510
7140
Caricetea)
91E0
91P0
polonicum)
91T0
Pinetum)
4030
7150
9110
91D0
str. 249
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH26_06
Dolina Czarnej Nidy
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
minóg ukraiński
Lycaena helle
Maculinea teleius
modraszek telejus
Unio crassus
Lycaena dispar
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
6510
9170
Carpinetum)
91E0
3150
Potamion
3260
6210
6410
(Molinion)
6430
sepium)
Lycaena helle
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH26_07
Dolina Górnej Mierzawy
6410
(Molinion)
6510
3130
Triturus cristatus
PLH26_08
Dolina Górnej Pilicy
str. 250
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
Cottus gobio
minóg ukraiński
Lycaena helle
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Lycaena dispar
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Vertigo angustior
Vertigo moulinsiana
Castor fiber
bóbr europejski
Myotis myotis
nocek duży
Lutra lutra
wydra
91E0
2330
napiaskowymi
3130
3150
Potamion
3270
6410
(Molinion)
6430
sepium)
6510
7110
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
9190
91D0
str. 251
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
3260
4030
6230
7120
regeneracji
91T0
Pinetum)
PLH26_09
Dolina Kamiennej
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Aspius aspius
boleń
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Vertigo angustior
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Myotis myotis
nocek duży
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
obuwik pospolity
9170
Carpinetum)
3150
Potamion
5130
nawapiennych
6210
6410
(Molinion)
6510
8310
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
3130
3260
str. 252
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6430
sepium)
91I0
PLH26_10
Dolina Mierzawy
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Cottus gobio
minóg ukraiński
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
7210
nigricantis)
6510
6210
6410
(Molinion)
9170
Carpinetum)
91E0
Unio crassus
PLH26_11
Dolina Warkocza
6510
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Unio crassus
Maculinea teleius
modraszek telejus
PLH26_12
Dolina Wschodniej
3150
Potamion
6440
6510
3130
6410
(Molinion)
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
PLH26_13
Góry Pieprzowe
str. 253
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6210
Potamion
3150
6430
sepium)
91E0
Triturus cristatus
Myotis myotis
nocek duży
PLH26_14
Kras Staszowski
3150
Potamion
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
91E0
3130
3140
ramienic Charetea
3160
7110
7120
regeneracji
91D0
PLH26_16
Ostoja Barcza
Cottus gobio
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Unio crassus
9110
str. 254
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
9130
6410
(Molinion)
6510
9170
Carpinetum)
91E0
91P0
polonicum)
PLH26_17
Ostoja Brzeźnicka
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
6410
(Molinion)
3150
Potamion
6510
9170
Carpinetum)
91D0
PLH26_19
Ostoja Gołuchowska
Vertigo angustior
zalotka większa
Lycaena dispar
Vertigo moulinsiana
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
6410
(Molinion)
6510
7110
str. 255
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
9170
Carpinetum)
91D0
91E0
3130
3150
Potamion
4030
6230
7120
regeneracji
7140
Caricetea)
9190
Lycaena dispar
PLH26_20
Ostoja Jeleniowska
6510
8150
9110
9130
9170
Carpinetum)
91E0
91P0
polonicum)
9180
pseudoplatani)
str. 256
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91F0
(Ficario–Ulmetum)
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
obuwik pospolity
PLH26_21
Ostoja Kozubowska
5130
nawapiennych
6510
91F0
(Ficario–Ulmetum)
6440
9170
Carpinetum)
91I0
6210
6410
(Molinion)
PLH26_22
Ostoja Pomorzany
zalotka większa
Lycaena dispar
3160
3150
Potamion
6410
(Molinion)
6510
7110
7140
Caricetea)
91D0
91E0
2330
napiaskowymi
str. 257
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
3130
4030
regeneracji
7120
91T0
Pinetum)
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH26_23
Ostoja Sieradowicka
6410
(Molinion)
9110
9130
91D0
91P0
polonicum)
6510
7120
regeneracji
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
6230
8220
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
PLH26_24
Ostoja Sobkowsko–Korytnicka
str. 258
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Cobitis taenia
koza
trzepla zielona
Vertigo angustior
Vertigo moulinsiana
Lutra lutra
wydra
3150
Potamion
3270
5130
nawapiennych
6120
6210
6410
(Molinion)
6510
3130
3260
9170
Carpinetum)
91E0
91I0
91T0
Pinetum)
PLH26_25
Ostoja Stawiany
Triturus cristatus
Vertigo angustior
Maculinea teleius
modraszek telejus
Angelica palustris
starodub łąkowy
6210
6510
1340
śródlądowe)
3130
str. 259
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6410
(Molinion)
3140
ramienic Charetea
Bombina bombina
kumak nizinny
Triturus cristatus
Misgurnus fossilis
piskorz
Cobitis taenia
koza
modraszek nausitous
Maculinea teleius
modraszek telejus
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena dispar
Angelica palustris
starodub łąkowy
obuwik pospolity
Ligularia sibirica
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH26_26
Ostoja Szaniecko–Solecka
6210
6410
(Molinion)
6440
6510
7230
9170
Carpinetum)
1340
śródlądowe)
3130
3150
Potamion
5130
nawapiennych
6120
9190
91E0
str. 260
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91F0
(Ficario–Ulmetum)
2330
napiaskowymi
4030
6230
Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami
8210
Potentilletalia caulescentis
91I0
Bombina bombina
kumak nizinny
Cottus gobio
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
modraszek nausitous
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Unio crassus
Vertigo angustior
Lycaena dispar
Lycaena helle
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
PLH26_28
Ostoja Żyznów
9170
Carpinetum)
9190
3150
Potamion
3260
6120
6210
6410
(Molinion)
6510
7140
Caricetea)
8210
9110
91D0
str. 261
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
7110
Unio crassus
PLH26_29
Przełom Lubrzanki
6510
6410
(Molinion)
91E0
PLH26_30
Uroczyska Lasów Starachowickich
91P0
polonicum)
9170
Carpinetum)
91E0
PLH26_31
Wzgórza Kunowskie
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg ukraiński
Lycaena helle
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
trzepla zielona
dzwonecznik wonny
2330
napiaskowymi
3150
Potamion
3260
6210
6410
str. 262
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
(Molinion)
6430
sepium)
6510
9170
Carpinetum)
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
PLH26_33
Lasy Cisowsko–Orłowińskie
Triturus cristatus
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
minóg ukraiński
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Maculinea teleius
modraszek telejus
zalotka większa
Lycaena helle
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
7110
7120
regeneracji
7140
Caricetea)
9110
9130
91D0
91T0
Pinetum)
6410
(Molinion)
9190
91E0
str. 263
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91P0
polonicum)
2330
napiaskowymi
3270
4030
nawapiennych
5130
6230
9170
Carpinetum)
PLH26_34
Wzgórza Chęcińsko–Kieleckie
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Lampetra planeri
minóg strumieniowy
Euphydryas aurinia
przeplatka aurinia
Lycaena dispar
Unio crassus
Vertigo moulinsiana
Anisus vorticulus
zatoczek łamliwy
Maculinea teleius
modraszek telejus
mopek
Myotis bechsteini
nocek Bechsteina
Myotis myotis
nocek duży
dzwonecznik wonny
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
9170
Carpinetum)
9180
pseudoplatani)
91I0
2330
napiaskowymi
3150
Potamion
6120
6210
6410
(Molinion)
6430
str. 264
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
sepium)
6510
8210
8310
9110
9150
91E0
91P0
polonicum)
3130
3140
ramienic Charetea
7140
Caricetea)
91D0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
91T0
Pinetum)
Canis lupus
wilk
Buxbaumia viridis
bezlist okrywowy
9110
PLH28_01
Doliny Erozyjne Wysoczyzny Elbląskiej
9130
9160
91E0
7110
9190
91D0
str. 265
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
PLH28_02
Jezioro Długie
Bombina bombina
kumak nizinny
trzepla zielona
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3110
Jeziora lobeliowe
3150
Potamion
3160
7140
Caricetea)
9160
9170
Carpinetum)
9110
9130
91E0
Bombina bombina
kumak nizinny
Cottus gobio
9160
PLH28_03
Murawy koło Pasłęka
9170
Carpinetum)
6210
91E0
PLH28_04
Uroczysko Markowo
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
zalotka większa
9160
3150
Potamion
9170
str. 266
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Carpinetum)
91E0
3160
7140
Caricetea)
9130
PLH28_05
Warmińskie Buczyny
Bombina bombina
kumak nizinny
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Potamion
9110
9130
9160
91E0
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
Lycaena dispar
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
PLH28_06
Jezioro Woszczelskie
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
6410
(Molinion)
6510
7140
Caricetea)
91E0
Triturus cristatus
PLH28_07
Ostoja Radomno
str. 267
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
Bombina bombina
kumak nizinny
zalotka większa
Lycaena dispar
Lutra lutra
wydra
Castor fiber
bóbr europejski
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
7230
3150
Potamion
3160
91D0
91E0
7110
7140
Caricetea)
9160
PLH28_09
Dolina Kakaju
Bombina bombina
kumak nizinny
Castor fiber
bóbr europejski
Lutra lutra
wydra
3150
Potamion
3160
9170
Carpinetum)
91D0
91E0
3140
ramienic Charetea
str. 268
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
6510
7110
7140
Caricetea)
7230
91F0
(Ficario–Ulmetum)
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
PLH28_10
Torfowisko Zocie
7140
Caricetea)
7230
91D0
Cobitis taenia
koza
różanka
PLH28_12
Jezioro Wukśniki
3140
ramienic Charetea
9160
Carpinetum)
9170
91E0
91F0
(Ficario–Ulmetum)
3160
PLH28_13
Jonkowo–Warkały
7140
Caricetea)
91D0
PLH28_14
Kaszuny
3150
Potamion
str. 269
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
7140
Caricetea)
91D0
7110
minóg rzeczny
Cobitis taenia
koza
PLH28_17
Ostoja Dylewskie Wzgórza
9130
9160
9170
Carpinetum)
91E0
7140
Caricetea)
9110
91D0
PLH28_19
Ostoja Północnomazurska
Bombina bombina
kumak nizinny
Cobitis taenia
koza
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
zgniotek cynobrowy
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
9170
Carpinetum)
91E0
str. 270
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91F0
(Ficario–Ulmetum)
PLH28_22
Ostoja Piska
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Emys orbicularis
żółw błotny
Cobitis taenia
koza
Cerambyx cerdo
kozioróg dębosz
zalotka większa
Vertigo angustior
Lucanus cervus
jelonek rogacz
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
obuwik pospolity
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
3160
7150
9170
Carpinetum)
6510
7140
Caricetea)
6210
6410
(Molinion)
7110
7210
nigricantis)
91D0
91E0
str. 271
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91I0
PLH28_27
Ostoja Napiwodzko–Ramucka
Emys orbicularis
żółw błotny
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Cobitis taenia
koza
różanka
Misgurnus fossilis
piskorz
zalotka większa
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Lycaena dispar
Vertigo angustior
Castor fiber
bóbr europejski
Canis lupus
wilk
Lutra lutra
wydra
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
Pulsatilla patens
sasanka otwarta
3150
Potamion
3160
7230
91D0
3140
ramienic Charetea
3260
6120
6510
7120
regeneracji
7140
Caricetea)
9160
91E0
str. 272
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91I0
6210
6410
(Molinion)
7110
Carpinetum)
9170
91F0
(Ficario–Ulmetum)
91T0
Pinetum)
PLH28_29
Ostoja Iławska
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Misgurnus fossilis
piskorz
różanka
Cobitis taenia
koza
zalotka większa
Lycaena dispar
Osmoderma eremita
pachnica dębowa
Vertigo angustior
Myotis dasycneme
nocek łydkowłosy
Lutra lutra
wydra
Castor fiber
bóbr europejski
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3140
ramienic Charetea
3150
Potamion
9110
9130
9160
7110
9170
Carpinetum)
91D0
str. 273
Kod
Nazwa obszaru
Przedmiot ochrony
91E0
PLH28_30
Mazurskie Bagna
Bombina bombina
kumak nizinny
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
6410
(Molinion)
6510
7110
7140
Caricetea)
9170
Carpinetum)
91D0
3150
Potamion
PLH28_31
Mazurska Ostoja Żółwia Baranowo
Emys orbicularis
żółw błotny
Triturus cristatus
Bombina bombina
kumak nizinny
Liparis loeselii
lipiennik Loesela
3150
Potamion
6510
6210
7230
Carpinetum)
9170
91D0
str. 274
INNE, WAŻNE OBSZARY CHRONIONE ORAZ KORYTARZE EKOLOGICZNE NA TERENIE DORZECZA
Na obszarze Polski powołano dotychczas 23 parki parodowe, które zajmują blisko 1%
powierzchni kraju. Najstarszym parkiem jest Białowieski PN utworzony w 1947 r., natomiast
najmłodszym parkiem jest PN Ujście Warty powołany w 2001 roku.
Parki Krajobrazowe na stan z 31 grudnia 2007 roku stanowią blisko 8% powierzchni
kraju. Ich liczba wynosi 120, a zajmowana przez nie powierzchnia blisko 2,5 mln ha.
W granicach dorzecza Wisły znajduje się 17 parków narodowych – Słowiński PN, PN
Bory Tucholskie, Wigierski PN, Biebrzański PN, Narwiański PN, Biłowieski PN, Kampinoski PN,
Poleski PN, Roztoczański PN, Świętokrzyski PN, Bieszczadzki PN, Magurski PN, Pieniński PN,
Tatrzański PN, Gorczański PN, Babiogórski PN i Ojcowski PN oraz ponad 70 parków
krajobrazowych. Przynajmniej część z nich obejmuje w dużej mierze ekosystemy wodne,
wśród nich warto wymienić choćby Biebrzański i Narwiański PN, czy PK Dolina Słupi, PK
Dolina Dolnej Wisły oraz PK Dolina Sanu.
Parki narodowe położone w dorzeczu Wisły:
Słowiński PN, PN Bory Tucholskie, Wigierski PN, Biebrzański PN, Narwiański PN, Biłowieski
PN, Kampinoski PN, Poleski PN, Roztoczański PN, Świętokrzyski PN, Bieszczadzki PN,
Magurski PN, Pieniński PN, Tatrzański PN, Gorczański PN, Babiogórski PN, Ojcowski PN.
Parki krajobrazowe położone w dorzeczu Wisły:
PK Dolina Słupi, Nadmorski PK, Trójmiejski PK, Kaszubski PK, Wdzycki PK, Zaborski PK,
Wdecki PK, Tucholski PK, Krajeński PK, PK Doliny Dolnej Wisły, Gostynińsko–Włocławski PK,
PK Mierzeja Wiślana, PK Wysoczyzny Elbląskiej, PK Pojezierza Iławskiego, PK Wzgórz
Dylewskich, Welski PK, Górznieńsko–Lidzbarski PK, Brodnicki PK, Mazurski PK, Suwalski PK
(fragment otuliny), Łomżyński PK, PK Puszczy Knyszyńskiej, Nadbużański PK, PK Podlaski
Przełom Bugu, Mazowiecki PK, Chojnowski PK, Bolimowski PK, Kozienicki PK, PK Wzniesień
Łódzkich, Spalski PK, Brudzeński PK, PK Pojezierze Łęczyńskie, Sobiborski PK, Poleski PK,
Chełmski PK, Strzelecki PK, Nadwieprzański PK, Kazimierski PK, Wrzelowiecki PK,
Krzczonowski PK, Kozowiecki PK, Skierbieszowski PK, Szczebrzeszyński PK, Krasnobrodzki PK,
PK Puszczy Solskiej, PK Lasy Janowskie, PK Południoworoztoczański, PK Pogórza
Przemyskiego, PK Gór Słonnych, Ciśniańsko–Wetliński PK, PK Doliny Sanu, Jaśliński PK,
Czarnorzecko–Strzyżowski PK, PK Pasma Brzanki, Ciężkowicko–Rożnowski PK, Popradzki PK,
Wiśnicko–Lipnicki PK, Nadnidziański PK, Szaniecki PK, Cisowsko–Orłowiński PK, Sieradowski
PK, Suchedniowsko–Olęgorski, Sulejowski PK, Przedborski PK, Chęcińsko–Kielecki PK,
Kozubowski PK, Dłubiański PK, Bielańsko–Tyniecki PK, PK Dolinki Krakowskie, Tenczyński PK,
str. 275
Rudniański PK, PK Beskidu Małego, Żywiecki PK, PK Beskidu Śląskiego, PK Orlich Gniazd,
Jeleniowski PK,
Zarówno w parkach narodowych jak i krajobrazowych obszary wodno–błotne
stanowią istotny element środowiska przyrodniczego dla którego obszary te objęto ochroną.
W obszarze dorzecza Wisły licznie występują korytarze ekologiczne jak też obszary
węzłowe o randze krajowej i międzynarodowej. Ich rozmieszczenie prezentuje rycina
zamieszczona poniżej.
Ryc. 2.1.6/1. Krajowa sieć ekologiczna ECONET–POLSKA (źródło: Instytut Ochrony
Środowiska)
Obszary wpisane na listę konwencji ramsarskiej
W dorzeczu Wisły występują następujące obszary objęte ochroną w ramach
konwencji ramsarskiej: Rezerwat Jezioro Łuknajno, Rezerwat Jezioro Karaś, Biebrzański PN,
Słowiński PN , Narwiański PN, Poleski PN, Wigierski PN, Rezerwat przyrody Jezioro Dłużno.
Rezerwaty biosfery
W dorzeczu Wisły występują następujące rezerwaty biosfery: Rezerwat Biosfery
„Babia Góra”, Białowieski Rezerwat Biosfery, Rezerwat Biosfery Jezioro Łuknajno, Słowiński
str. 276
Rezerwat Biosfery, Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie”, Tatrzański
Rezerwat Biosfery, Rezerwat Biosfery „Puszcza Kampinoska”, Rezerwat Biosfery „Polesie
Zachodnie”.
Ryc. 2.1.6/2. Rezerwaty biosfery w Polsce
2.2. Zasoby kulturowe
Konwencja UNESCO dotycząca Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego
została przyjęta na 16 sesji Konferencji Generalnej Unesco w 1972 r. w Paryżu. UNESCO jest
organizacją, która koordynuje działania służące rozwojowi międzynarodowej współpracy
kulturalnej. Zgodnie z konwencją utworzona została Lista Światowego Dziedzictwa, na którą
wpisane zostały obiekty znajdujące się między innymi na terytorium Polski. Obiekty zawarte
na liście charakteryzuje najwyższa powszechna wartość oraz wyjątkowość w skali światowej.
Z uwagi na cenność tych obiektów uwzględniono w niniejszej prognozie formy dziedzictwa
UNESCO znajdujące się na obszarze dorzecza Wisły i są to:
− Historyczne Centrum Krakowa;
− Zabytkowa kopalnia soli w Wieliczce;
− Auschwitz – Birkenau. Niemiecki nazistowski obóz koncentracyjny i zagłady (1940 –
1945);
− Puszcza Białowieska;
str. 277
− Historyczne centrum Warszawy;
− Stare Miasto w Zamościu;
−
Średniowieczny zespół miejski Torunia;
− Zamek Krzyżacki w Malborku;
− Kalwaria Zebrzydowska: manierystyczny zespół architektoniczny i krajobrazowy oraz
park pielgrzymkowy z XVII w.;
− Drewniane kościoły południowej Małopolski – Binarowa, Blizne, Dębno Podhalańskie,
Haczów, Lipnica Murowana, Sękowa.
Ponadto na obszarze dorzecza Wisły znajdują się liczne zabytki wpisane na listę
sporządzoną przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków w sierpniu 2001 roku. Są to głównie
zamki i twierdze, zespoły pałacowo – parkowe oraz zespoły miejskie i sakralne. Wśród
najważniejszych obiektów występujących na terenie miejscowości zlokalizowanych
w obrębie analizowanego dorzecza można wymienić:
−
−
−
−
−
−
−
−
Łopuszna
Barokowy dwór drewniany (wnętrze),
Drewniany kościół gotycki (wnętrze).
Renesansowy zamek Krasickich wraz z parkiem.
Zamek Lubomirskich.
Drewniany kościół gotycki.
Zespół pałacu z parkiem oraz ratuszem i kościołem.
Wnętrza kopalni soli.
Zespół Zamku Królewskiego i Katedry, Wzgórze Wawelu.
Zabudowa mieszczańska Starego Miasta (wnętrza Kamienicy
Haczów
Krasiczyn
Nowy Wiśnicz
Dębno
Pszczyna
Wieliczka
Kraków
Hetmańskiej),
Sukiennic,
mury
obronne,
Barbakan,
Uniwersytet – Collegium Maius (dziedziniec i wnętrza), liczne
kościoły, w tym Kościół Mariacki, Kościół św. Andrzeja
(klarysek), Kościół Franciszkanów, Kościół Dominikanów,
str. 278
Kościół Uniwersytecki św. Anny, Kościół św. Krzyża, Kościół
Jezuitów.
Teatr im. Słowackiego (wnętrza hallu i widowni z kurtyną
Siemiradzkiego).
Kazimierz: ratusz, liczne kościoły, w tym Kościół św. Katarzyny
z klasztorem augustianów, Kościół Bożego Ciała, Skałka
(wnętrze, Krypta Zasłużonych), kościół misjonarzy, bóżnica
Stara, cmentarz żydowski, Zespół klasztorny kamedułów.
Kraków – Tyniec – Zespół
klasztorny
benedyktynów
z otoczeniem (skały).
−
−
Łańcut
Zespół rezydencjonalny Lubomirskich (pałac – wnętrza).
Zespół klasztorny bernardynów z kościołem, klasztorem,
Leżajsk
dziedzińcami pątniczymi i obwarowaniami.
−
−
Hrebenne
Cerkiew drewniana z dzwonnicą.
Kolegiata
Wiślica
Najświętszej
Marii
Panny
(wnętrze – relikty
podziemnych kościołów wcześniejszych, zwłaszcza romańskiej
posadzki figuralnej w krypcie) wraz z reliktami Kościoła św.
Mikołaja.
−
−
Książ Wielki
Założenie pałacowe na Mirowie z pawilonami.
Zespół klasztoru cystersów; Kościół – zwłaszcza mauzoleum
Krzeszów
Piastów Śląskich, klasztor, Kościół św. Józefa i pawilony.
−
−
Baranów Sandomierski
Zamek Leszczyńskich (dziedziniec).
Miasto w obrębie dawnych murów. Rynek z kamienicami i
Sandomierz
ratuszem, katedrą, domem Długosza.
Zamek i dwa zespoły klasztorne za Bramą Opatowską
(benedyktynki i reformaci). Zespół klasztoru dominikańskiego z
Kościołem św. Jakuba.
str. 279
−
−
Ujazd
Zamek Ossolińskich "Krzyżtopór".
Miasto w obrębie fortyfikacji bastionowych (zabudowa
Zamość
mieszczańska, ratusz, pałac, świątynie – wnętrza kolegiaty i
bóżnicy, fortyfikacje XVI – wieczne z bramami i XIX – wieczne).
−
Opatów
Kolegiata
z
renesansowymi
nagrobkami
Szydłowieckich
("Lament Opatowski"), ołtarz z "Madonną" Łukasza Cranacha.
−
−
−
−
Kielce
Zespół kolegiaty i pałacu biskupiego z ogrodem.
Drewniany dwór barokowy.
Opactwo cystersów.
Stare Miasto, Kościół Farny Najświętszej Marii Panny, Kościół
Ożarów
Sulejów
Chełmno
Franciszkanów, Kościół Dominikanów, klasztor cystersek;
−
Obwarowania (m. in. Brama Grudziądzka);
Ratusz.
Opactwo cystersów. Zespół klasztorny z zewnątrz, wnętrze
Wąchock
kościoła, wnętrze kapitularza, fraternii i refektarza, płyta opata
Gerarda, płyta opata Zaborowskiego.
−
Lublin
Zespół zamku królewskiego i Starego Miasta w obrębie murów,
zabudowa mieszczańska, obwarowania z murami i bramami,
Katedr, Kościół Dominikanów, kaplica zamkowa Św. Trójcy.
−
−
−
−
Brochów
Renesansowy kościół obronny wraz z obwodem bastionowym.
Zespół pałacowy Zamoyskich.
Romański Kościół św. Idziego.
Kolegiata Najświętszej Marii Panny.
Kozłówka
Inowłódź
Łęczyca
str. 280
−
−
−
Nieborów
Pałac Radziwiłłów z otaczającym parkiem.
Zespół parku romantycznego z pawilonami parkowymi.
Zespół miejski z dwoma rynkami i ich zabudową, ratuszem,
Arkadia
Łowicz
pocztą oraz licznymi kościołami. Wnętrze Katedry (nagrobki
biskupów) oraz Kościoła Pijarów.
−
Warszawa
Zespół Zamku Królewskiego, Zespół Starego i Nowego Miasta z
zabudową
mieszczańską,
obwarowaniami,
kościołami
i
klasztorami (wnętrza Katedry, Kościoła Dominikanów i Kościoła
Sakramentek);
Krakowskie Przedmieście z pałacami i kościołami (wnętrza
Kościoła Wizytek, sień pałacu Tyszkiewiczów) z aneksem Placu
Teatralnego. Zespół parkowo – pałacowy Łazienki z Pałacem na
Wodzie (wnętrza parteru i południowa amfilada piętra) z
pawilonami i Belwederem;
Warszawa – Wilanów – Pałac
z
oficynami,
podjazdem
i
parkiem.
−
−
−
−
−
Tułowice
Dwór klasycystyczny.
Romański kościół i klasztor kanoników regularnych.
Zespół Wzgórza Tumskiego z katedrą, zamkiem i kanoniami.
Zamek neogotycki Krasińskich.
Stare i Nowe Miasto. Kościół św. Janów, Kościół św. Jakuba,
Czerwińsk
Płock
Opinogóra
Toruń
Kościół Franciszkanów;
Obwarowania: bramy od strony Wisły, relikty zamku.
Kamienice gotyckie (wnętrza domu Kopernika) i barokowe (Pod
Gwiazdą);
−
Ratusz.
Gotycki kościół parafialny z obwodem obronnym.
Kleczkowo
str. 281
−
−
Golub – Dobrzyń
Zamek krzyżacki.
Zespół pałacowy Branickich z ogrodem. Modernistyczny Kościół
Białystok
św. Rocha.
−
Tykocin
Zespół Rynku z kościołem misjonarzy, pomnikiem Stefana
Czarnieckiego i zabudową miasteczka. Kwartał żydowski
z bożnicą.
−
−
−
−
Nidzica
Zamek Dunajec.
Zespół katedry i zamku kapituły pomezańskiej.
Pałac neogotycki.
Zespół opactwa cystersów; Kościół (wnętrze – stalle), klasztor
Kwidzyń
Sorkwity
Pelplin
(krużganki, kapitularz).
−
−
−
Malbork
Zespół Zamku Krzyżackiego, Pałacu Wielkiego Mistrza i miasta.
Twierdza Boyen.
Wzgórze
Giżycko
Frombork
katedralne;
Katedra,
obwód
obronny,
wieża
Kopernika, Pałac Biskupi.
−
Gdańsk
Zespół Głównego i Starego Miasta oraz Starego Przedmieścia.
Kościół Mariacki, Kościół św. Jana, Kościół św. Katarzyny,
Kościół Dominikanów, Kościół Franciszkanów z kaplicą św. Anny
i domem szachulcowym, Kościół św. Brygidy;
Obwarowania: Żuraw (wnętrze z maszynerią), bramy od strony
Motławy, arsenał (wnętrze), bramy Zielona i Złota z zespołem
przedbramia;
Ratusz Głównego Miasta, Dwór Artusa, Wielki Młyn. Kamienice,
zwłaszcza przy ul. Długiej i Długim Targu (wnętrza Domu
Uphagena);
str. 282
Gdańsk – Oliwa – Zespół
opactwa
cysterskiego:
kościół,
klasztor, pałac opacki z ogrodem francuskim i parkiem.
−
Hel
Domy rybackie.
Przy ocenie analizowanego dorzecza należy zwrócić uwagę na zabytki związane
z budownictwem wodnym. Są to głównie XIX i XX wieczne hydrotechniczne „cuda”.
Na terenie dorzecza Wisły znajduje się:
−
Kanał Augustowski, będący kanałem żeglownym łączącym dopływ Narwi i Biebrzę
z Niemnem.
−
Kanał Elbląski, który łączy jezioro Drużno z rzeką Drwęcą. Kanał ten
z niepowtarzalnym na skalę światową systemem pochylni znalazł się na liście
Siedmiu Cudów Polski.
−
Kanał Rudni – zbudowany w połowie XIV wieku przez Krzyżaków, rozpoczyna się
w Pruszczu Gdańskim i niesie część wód Rudni.
−
Kanał Bydgoski – łączący Wisłę z Odrą poprzez dopływy: Brdę, Noteć i Wartę.
Władze miasta starają się o wpisanie kanału na listę światowego dziedzictwa
UNESCO.
−
Kanał Kopernika we Fromborku ciągnący się od tamy spiętrzającej rzekę Baudę
wzdłuż
zbocza naturalnej
wyżyny. Trasa kanału zaplanowana została
wykorzystując naturalny spadek terenu od Wysoczyzny do Zalewu Wiślanego.
−
Kanał Juranda zwany Młynówką Malborską – wybudowano go na potrzeby
miasta Malborka przez Krzyżaków w XIV w. Kanał przebiega na drodze od jez.
Dzierzgoń i uchodzi do Nogatu w Malborku.
2.3. Potencjalne zmiany aktualnego stanu środowiska w przypadku braku
realizacji planów gospodarki wodami
Ustanowienie Ramowej Dyrektywy Wodnej spowodowało pojawienie się nowego
podejścia do gospodarki wodnej. Celem RDW jest osiągnięcie, bądź utrzymanie dobrego
stanu wód do roku 2015. RDW narzuca prowadzenie takiej polityki wodnej, która zapewni
ludziom dostęp do czystej wody pitnej oraz umożliwi rozwój społeczny i gospodarczy przy
jednoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska naturalnego. Plan gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Wisły jest jednym z podstawowych narzędzi polityki wodnej,
który realizuje założenia RDW. Wdrożenie PGW wraz z zawartymi tam działaniami zapewni
utrzymanie bądź poprawę stanu wód.
str. 283
Brak realizacji PGW dla obszaru dorzecza Wisły uniemożliwi poprawę jakości wód
albo pozostawi aktualny stan wód niezmienionym. Poniżej przedstawiono aktualny stan
środowiska wodnego, w celu uwidocznienia problemów jakie występują w obrębie dorzecza.
KRÓTKA CHARAKTERYSTYKA STANU WÓD, W TYM DORZECZA WISŁY
Rozważając ilość zasobów wodnych przypadających na mieszkańca w Polsce (ok. 1580
m3/rok) stwierdzono trzykrotnie mniejszy niż średnia europejska (4560 m3/rok) oraz 4,5 raza
niższy od średniej światowej (7300 m3/rok). Polska wraz z Belgią i Niemcami plasuje w grupie
krajów o bardzo małych zasobach. Ponadto w Polsce zasoby wodne charakteryzują się
nierównomiernym rozmieszczeniem w czasie i przestrzeni.
Oprócz problemów związanych z zasobnością wód pojawia się problem ich czystości
ograniczający użytkowanie. Stan wód w rzekach Polski determinują głównie odprowadzane,
niedostatecznie oczyszczone ścieki komunalne oraz zrzut zasolonych wód dołowych
z przemysłu wydobywczego, a przede wszystkim z kopalń węgla kamiennego. Ponadto
pojawił się problem retencji wód – zbiorniki wodne magazynowały około 5,4% średniego
rocznego odpływu, czyli o wiele za mało w stosunku do realnych możliwości gromadzenia
wody w zbiornikach uwzględniając warunki topograficzne, które szacuje się na 15%
średniego rocznego odpływu [Krzanowski 2000]. Do roku 1985 można było zaobserwować
znaczną ilość ścieków nieoczyszczanych odprowadzanych wprost do odbiorników, natomiast
w przypadku ścieków oczyszczanych dominowało tylko wstępne usunięcie zanieczyszczeń na
drodze mechanicznej. Jednakże zaobserwowano stopniowy wzrost ilości ścieków
oczyszczanych biologicznie, natomiast od 1995 roku dodatkowo poddawanych procesom
wysokoefektywnego oczyszczania pozwalających na usunięcie związków azotu i fosforu.
Należy zaznaczyć, że występowało i nadal występują ogromne zróżnicowanie
w stopniu skanalizowania miast i wsi. Dlatego powinny w tym obszarze wystąpić radykalne
zmiany, w celu poprawy tej sytuacji polegające między innymi na wzroście nakładów
inwestycyjnych na budowę zbiorczych systemów kanalizacyjnych na wsi. Natomiast
w miejscach, gdzie jest to niemożliwe, ze względu np. na wysokie nakłady finansowe, czy
nieodpowiednie warunki topograficzne, preferowanie przydomowych lub grupowych
oczyszczalni ścieków. Polska stopniowa przyczyniła się do redukcji zanieczyszczeń, które są
odprowadzane do Morza Bałtyckiego. Fakt ten zauważalny jest w odniesieniu do fosforu
fosforanowego i azotu ogólnego i związany jest ze zwiększeniem ilości budowanych
oczyszczalni z podwyższonym usuwaniem związków biogennych oraz wprowadzaniem
racjonalnych rozwiązań w rolnictwie uwzględniających w większym niż dotychczas stopniu
wymogi ochrony środowiska.
Odnosząc się do poszczególnych fragmentów analizowanego dorzecza można
stwierdzić, że południowy obszar dorzecza Wisły to obszar intensywnych działań wielu gałęzi
str. 284
przemysłu charakteryzujących się wysoką wodochłonnością oraz powodujących znaczne
zanieczyszczenie wód powierzchniowych i podziemnych. Zagrożenie dla rzek stanowią tu
zasolone wody dołowe dopływające do wód powierzchniowych głownie z kopalń
zlokalizowanych w województwie śląskim. Wody powierzchniowe na obszarze części
Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, są jednym z bardziej zagrożonych elementów
środowiska.
Ponadto w dorzeczu Wisły pojawia się problem zanieczyszczeń wód związanych
z gospodarką wodno – ściekową. Na podstawie danych GUS za 2007 r. łączna ilość ścieków
wymagających
oczyszczenia
pochodzących
z
zakładów
przemysłowych,
ścieków
gospodarczych z innych rodzajów działalności człowieka oraz ścieków komunalnych wynosi
rocznie ok. 1105,4 mln m3, przy czym oczyszczanych tylko mechanicznie jest 292,9 mln m3.
Natomiast ilość ścieków nieoczyszczonych odprowadzanych do wód to 78,5 mln m3. Ponadto
na analizowanym obszarze mają miejsce niekontrolowane zrzuty ścieków bytowo –
gospodarczych
z
nieskanalizowanych
miejscowości
oraz
dopływające
obszarowo
zanieczyszczenia z użytków rolnych, co powoduje zły stan sanitarny odbiornika oraz
zwiększone stężenia substancji biogennych.
Znaczący wpływ na stan oraz jakość wód podziemnych dorzecza Wisły ma górnictwo
podziemne skoncentrowane głównie na Górnym Śląsku. Niekorzystne oddziaływanie
górnictwa podziemnego odzwierciedla się w słabym stanie ilościowym i chemicznym wód
podziemnych. Dodatkowo górnictwo metodą odkrywkową ma negatywne skutki dla wód
podziemnych. Ponadto na obszarze dorzecza dochodzi do zanieczyszczenia wód
podziemnych związkami metali oraz siarczynami, w wyniku likwidacji kopalń.
Występują również presje wywołane nadmierną eksploatacją wód podziemnych
koncentrujące się w rejonach największych aglomeracji miejskich i przemysłowych –
Górnego Śląska, Łodzi, Warszawy, Bydgoszczy, Radomia Trójmiasta. Są to obszary, na
których doszło do powstania lejów depresji o znaczeniu regionalnym.
Analizując stan jakości wód jeziornych na podstawie wyników prac prowadzonych w
IOŚ, wiadomo, że w obszarach pojeziernych największym zagrożeniem jakości wód są
punktowe źródła zanieczyszczeń, odprowadzające ścieki bezpośrednio do wód jezior lub do
wód ich dopływów, spływy biogenów z rolniczo użytkowanej zlewni (z uwzględnieniem
wielkotowarowej hodowli zwierząt) oraz turystyka i rekreacja.
Istotnym elementem gospodarki wodnej jest pobór wód i w przypadku dorzecza
Wisły podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę gospodarki komunalnej, rolnictwa
i
przemysłu
są
zasoby
wód
powierzchniowych,
stanowiące
tutaj
ponad
85% poborów wody. Największa ilość wody (73 %) przeznaczana jest na cele przemysłowe.
Należy zaznaczyć, że od pewnego czasu zauważalny jest spadek zużycia wody, który
w przypadku przemysłu przyniósł zmniejszenie ilości zużywanej wody o ok. 40%,
str. 285
a w odniesieniu do gospodarki komunalnej o ok. 33% . Ma to związek z racjonalizacją zużycia
wody w przemyśle, likwidacją nadmiernie wodochłonnych technologii, zmniejszaniem strat
wody w sieciach wodociągowych.
WNIOSKI:
Nierealizowanie PGW pozostawi aktualny stan wód niezmienionym a w konsekwencji
spowoduje następujące zmiany środowiska:
−
dalsze pogarszanie stanu części wód;
−
brak dążenia do osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla wód
powierzchniowych, dobrego stanu chemicznego i ilościowego dla wód podziemnych;
−
niedotrzymanie obowiązków wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej;
−
narastanie procederu zrzutu substancji priorytetowych do środowiska;
−
ograniczanie dostępu ludności do wody pitnej przez pogarszający się stan wód;
−
zwiększanie
zanieczyszczenia
środowiska
gruntowo–wodnego
związanego
z niedostatecznym system oczyszczania ścieków;
−
potencjalny wzrost zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego;
−
pogłębiająca się eutrofizacja wód;
−
mniejsza efektywność energetyczna;
−
niedostateczna świadomość ekologiczna społeczeństwa;
−
niedostateczny monitoring wód;
−
brak właściwych mechanizmów finansowania gospodarki wodnej.
Przedstawione działania w ramach każdej kategorii mają zapewnić poprawę jakości
wszystkich wód oraz poprawę stanu całego środowiska wodnego. Zatem realizacja PGW jest
niezbędnym elementem służącym prowadzeniu takiej polityki wodnej, która zapewni
ludziom dostęp do czystej wody oraz zagwarantuje zrównoważony rozwój.
str. 286
3. CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU PLANU
3.1. Cele i zawartość analizowanego projektu planu
Celem środowiskowym planów gospodarowania wodami jest taka konsolidacja działań
i środków, która pozwoli na osiągnięcie dobrego stanu wód już do roku 2015. Działaniami
objęte zostaną zarówno wody powierzchniowe jak i podziemne by uzyskać:
−
dobry stan ekologiczny i chemiczny dla wód powierzchniowych;
−
dobry stan chemiczny i ilościowy dla wód podziemnych.
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza stanowi podsumowanie procesu
planistycznego i zgodnie z Prawem wodnym charakteryzuje obszar dorzecza głównie przez
identyfikacje oddziaływań antropogenicznych na wody, ocenę ich wpływu, zestawienie
obszarów chronionych oraz wykazanie jednolitych części wód i ustanowionych dla nich celów
środowiskowych. Ponadto artykuł 114 Prawa wodnego wymienia następujące elementy
składowe planu:
−
analizę ekonomiczną korzystania z wód;
−
mapę sieci monitoringu;
−
wykaz organów kompetentnych w/s gospodarowania wodami;
−
źródła i metody pozyskiwania informacji dla sporządzenia planu;
−
uwzględnienie konsultacji społecznych;
−
podsumowanie działań z programu wodno – środowiskowego kraju, sposobów
osiągania celów środowiskowych oraz podsumowanie innych szczegółowych
programów i planów – w tym dla sektorów gospodarki – w obszarze dorzecza.
Zgodnie z artykułem 5 oraz załącznikiem II Ramowej Dyrektywy Wodnej plan
gospodarowania wodami powinien zawierać następujące elementy:
1. Ogólny opis cech charakterystycznych obszaru dorzecza wód powierzchniowych
i podziemnych szczególnie zawierający ich odwzorowania położenia i granic części wód,
a ponadto odwzorowanie ekoregionów i typów części wód powierzchniowych
w dorzeczu oraz określenie warunków referencyjnych dla typów części wód
powierzchniowych.
2. Podsumowanie identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceny ich
wpływu na stan wód powierzchniowych i podziemnych, w tym:
a.
punktowe źródła zanieczyszczeń,
b. rozproszone źródła zanieczyszczeń wraz z krótką charakterystyką użytkowania
gruntów,
c.
oddziaływania wywierane na ilościowy stan wód, w tym poboru wody,
d. analizę innych rodzajów wpływu działalności człowieka na stan wód,
e.
informacje nt. wpływu zmian klimatu na gospodarowanie wodami,
str. 287
f.
informacje nt. niedoborów wody i suszy;
3.
Wykaz obszarów chronionych wraz z graficznym przedstawieniem;
4.
Mapę sieci monitoringu wraz z prezentacją programów monitoringowych;
5.
Wykaz celów środowiskowych dla wód powierzchniowych, wód podziemnych oraz
obszarów chronionych;
6.
Podsumowanie analizy ekonomicznej korzystania z wody;
7.
Podsumowanie działań zawartych w programie wodno – środowiskowym kraju,
z uwzględnieniem sposobów osiągania ustanawianych celów środowiskowych;
8.
Wykaz wszelkich pozostałych szczegółowych programów i planów gospodarowania dla
obszaru dorzecza dotyczących przede wszystkim zlewni, sektorów, zagadnień lub typów
wód, wraz z ich krótką charakterystyką;
9.
Podsumowanie działań zastosowanych w celu informowania społeczeństwa i konsultacji
publicznych, opis wyników i dokonanych na podstawie zmian w planie;
10. Wykaz organów właściwych w sprawach gospodarowania wodami dla obszaru dorzeczy;
11. Informacja o sposobach i procedurach pozyskiwania informacji i dokumentacji źródłowej
wykorzystanej do sporządzania planu oraz informacji o spodziewanych wynikach
realizacji planu.
Projekt planu oprócz elementów wskazanych ustawą Prawo wodne zawiera opis
gospodarowania wodą w okresie poprzedzającym wdrażanie dyrektyw UE.
W projekcie planu odwołano się do krajowych, regionalnych dokumentów
o charakterze planistycznym i rozwojowym, przedstawiając ich tematykę uwzględniając
działania związane z gospodarowaniem wodą.
Integralna częścią projektu planu jest rozdział dotyczący podsumowania działań
zawartych w programie wodno–środowiskowym kraju. Jest to katalog działań, w którym
znajdują się zarówno działania podstawowe jak i uzupełniające przyporządkowane zarówno
do wód powierzchniowych jak i podziemnych. Ponadto działania zaproponowane w PGW
ujęto w poszczególne grupy z różnych zakresów (gospodarki komunalnej, rolnictwa i
leśnictwa, przemysłu, zagospodarowania przestrzennego). Zaproponowane zostały również
działania organizacyjno – prawne oraz edukacyjne. Efekt działań powinien być osiągnięty do
roku 2015, jednakże w projekcie planu dla niektórych części wód termin osiągnięcia celów
środowiskowych został przesunięty. Poniżej zestawiono działania, zaproponowane w ramach
PGW z podziałem na kategorie:
GOSPODARKA KOMUNALNA
1. rozbudowa sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni;
2. budowa (rozbudowa) kanalizacji sanitarnej w terenie nieaglomeracyjnym;
3. budowa (rozbudowa) oczyszczalni ścieków w terenie nieaglomeracyjnym;
str. 288
4. budowa systemu zbierania ścieków i budowa oczyszczalni ścieków;
5. budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego
wywozu ścieków;
6. budowa nowej kanalizacji – oczyszczalnia;
7. budowa nowej oczyszczalni;
8. innymi inwestycje oczyszczalni;
9. remont i modernizacja oczyszczalni i kanalizacji;
10. modernizacja kanalizacji i oczyszczalni;
11. modernizacja składowiska odpadów komunalnych;
12. gromadzenie i oczyszczaniem odcieków ze składowisk odpadów;
13. likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk);
14. opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania ścieków" koordynowanych
przez urzędy wojewódzkie dla pozostałych aglomeracji < 2 000 RLM;
15. prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni
ścieków i wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów
ściekowych z przydomowych oczyszczalni;
16. zagospodarowanie osadów ściekowych;
17. zamkniecie niezabezpieczonego składowiska odpadów komunalnych;
18. kontrola funkcjonujących i zamykanych składowisk odpadów;
19. kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych;
ROLNICTWO I LEŚNICTWO
1. OSN w zlewni rzeki;
2. tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych;
3. właściwa uprawa gleby (właściwie prowadzone prace polowe);
4. opracowanie granicy rolno–leśniej dla gmin: liczba gmin 1;
5. przechowywanie gnojówki i gnojowicy w odpowiednich warunkach;
6. przechowywanie nawozów naturalnych (w tym obornika) w odpowiednich
warunkach;
7. stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych;
8. wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości – regulacja
lesistości (prowadzone zgodnie z planami urządzania lasów dla poszczególnych
Nadleśnictw);
9. wspieranie rolnictwa ekologicznego;
10. wspieranie rolnictwa zrównoważonego;
11. zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli;
str. 289
12. zalesianie gruntów państwowych (grunty będące w posiadaniu Skarbu Państwa
sukcesywnie przekazywane Lasom Państwowym);
ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE
1. opracowanie
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego
uwzględniających wymagania ochrony środowiska w szczególności: ustalonych stref
ochrony ujęć wód, obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz stref
zagrożeń powodzią, korytarzy ekologicznych stanowiących doliny rzek i cieków,
obiektów i obszarów przyrody prawnie chronionych, obszarów o szczególnych
walorach przyrodniczych, obszarów ograniczonego użytkowania, rozwoju systemów
infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno–ściekowej i gospodarki
odpadami, wyznaczania rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń
infrastruktury ochrony środowiska, a także produkujących energię (fermy wiatrowe);
KSZTAŁTOWANIE
STOSUNKÓW WODNYCH ORAZ OCHRONA EKOSYSTEMÓW OD WÓD ZALEŻNYCH (W TYM
MORFOLOGIA I ZACHOWANIE CIĄGŁOŚCI BIOLOGICZNEJ CIEKÓW)
1. budowa przepławki, przywrócenie drożności odcinków rzek;
2. opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego (parki,
rezerwaty, NATURA 2000);
3. weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą;
4. bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów przyrodniczo–krajobrazowych,
użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych;
DZIAŁANIA ORGANIZACYJNO – PRAWNE I EDUKACYJNE
1. objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody;
2. opracowanie "programu redukcji fosforu" dla części wód;
3. opracowanie oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia;
4. opracowanie warunków korzystania z wód regionu;
5. opracowanie warunków korzystania z wód zlewni;
6. przegląd pozwoleń wodnoprawnych;
7. propagowanie idei zrównoważonego rozwoju i upowszechnianie informacji o
podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony
środowiska;
8. szkolenia
obejmujące
szczegółowe
zagadnienia
dotyczące
programu
rolno
środowiskowego;
9. wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska w
celu zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in.
str. 290
komputeryzacja), zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych, szkolenia
merytoryczne pracowników;
PRZEMYSŁ
1. monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie mniejszej niż
4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia
wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków;
2. opracowanie
programu
zapobiegania
poważnym
awariom
przez
zakłady
o zwiększonym i dużym ryzyku.
Ponadto dla wód podziemnych zaproponowano działania:
1. podstawowe – wykonanie punktów monitoringu chemicznego przez PSH;
2. uzupełniające – weryfikacja pozwoleń wodno prawnych na pobór wód podziemnych
– ograniczenie poboru wód dla przemysłu i rolnictwa; racjonalne gospodarowanie
woda przeznaczoną do spożycia; monitoring lokalnych składowisk odpadów
komunalnych i przemysłowych; monitorowanie oraz uszczelnienie istniejących
składowisk odpadów komunalnych; przekazanie raz w roku przez kopalnie danych z
odwodnienia do PSH oraz RZGW; opracowanie projektu prac geologicznych dla
GZWP, ustanowienie obszarów ochronnych GZWP, opracowanie dokumentacji
hydrologicznej dla ustanowienia obszaru ochronnego GZWP, monitoring celowych
wahań zwierciadła wód podziemnych zasilających obszary podmokłe, przekazywanie
raz w roku przez górnictwo danych o stanie rekultywacji byłego wyrobiska,
prowadzenie monitoringu i przekazywanie danych dotyczących wahania zwierciadła
wód poziomów użytkowych do PSH oraz RZGW, kontrola stref ochronnych ujęć wód,
monitorowanie ekosystemów zależnych od wód, monitorowanie wpływu kopalni
odkrywkowej wapienia „Wierzbica” na ekosystemy wodne oraz przekazywanie przez
kopalnię danych z obserwacji hydrogeologicznych do RZGW i PSH, poszukiwanie i
dokumentowanie alternatywnych źródeł wody do spożycia, poszukiwanie i
dokumentowanie alternatywnych źródeł wody do spożycia na lądzie, w odległości do
100 km od brzegu morza, poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych źródeł
wody do spożycia morza.
Realizacja przewidywanych działań ma zapewnić osiągnięcie i utrzymanie dobrego
stanu wód z myślą o przyszłych pokoleniach.
W rozdziale dotyczącym celów środowiskowych wskazane zostały wskaźniki, na
podstawie których ustalone zostały cele środowiskowe dla poszczególnych wód. Są to takie
wskaźniki jak: wskaźniki biologiczne (chlorofil „a”, wskaźnik okrzemkowy, makrofitowy
str. 291
indeks rzeczny) oraz wskaźniki fizyczno–chemiczne (temperatura, zawiesina ogólna, BZT5,
ChZT – Mn, azot ogólny, fosfor ogólny, siarczany, chlorki).
Jednym z elementów projektu planu gospodarowania wodami jest podsumowanie
analizy ekonomicznej korzystania z wód. Rozdział ten zawiera analizę zwrotów kosztów
dostarczania wody oraz odbioru i oczyszczania ścieków. Podsumowanie analizy zostało
przedstawione z uwzględnieniem regionów wodnych oraz z podziałem na sektory:
komunalny, przemysłowy, rolnictwo i leśnictwo.
Plan gospodarowania wodami jest jednym z narzędzi dzięki któremu realizowana
będzie polityka wykreślona przez Ramową Dyrektywę Wodną. Gwarantuje ona ludziom
swobodny dostęp do czystej wody pitnej, co w konsekwencji daje możliwość rozwoju
społecznego i gospodarczego przy poszanowaniu zasobów środowiska naturalnego.
3.2. Powiązania projektu planu z innymi dokumentami ustanowionymi na
szczeblu krajowym
Cele i działania zapisane w Planie gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły
są ściśle związane z celami wyznaczonymi przez inne krajowe dokumenty o charakterze
strategicznym, przyjęte na najwyższych krajowych szczeblach decyzyjnych przed
opracowaniem przedmiotowego Planu.
Poniżej scharakteryzowano krajowe dokumenty o charakterze planistycznym
i rozwojowym, wraz ze wskazaniem powiązań między tymi dokumentami.
3.2.1. Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015
Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007 – 2015 zatwierdzony przez Radę Ministrów
w dniu 29 listopada 2006 roku, jest nadrzędnym dokumentem wyznaczającym priorytetowe
cele realizacji polityki rozwoju społeczno – gospodarczego Polski. Dokument ten stanowi
fundament do tworzenia innych strategii i programów rządowych a także opracowanych na
poziomie samorządowym. Głównym celem strategii jest zmniejszenie różnicy rozwoju Polski
poprzez podniesienie poziomu i jakości życia swoich obywateli. W dokumencie wyznaczono
szereg priorytetów spośród których Priorytet 1 Wzrost konkurencyjności i innowacyjności
gospodarki w sektorze gospodarki wodnej, Priorytet 2 Poprawa infrastruktury społecznej
i technicznej realizowanej drogą wodną i Priorytet 6 Rozwój regionalny i podniesienie
spójności terytorialnej stanowią strategiczne odniesienie do realizacji celów Planu
gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły.
Realizacja powyższych założeń przejawia się w:
str. 292
−
działaniach w zakresie oczyszczania ścieków – budowa nowych oczyszczalni ścieków
i systemów kanalizacyjnych oraz działania ograniczające odprowadzenie do wód
substancji szkodliwych z rolnictwa;
−
zapewnieniu wysokiej jakości wody pitnej;
−
ochronie przyrody i różnorodności biologicznej, w tym tworzenie europejskiej sieci
obszarów chronionych Natura 2000, ochrony i kształtowania krajobrazu;
−
działaniach o charakterze prawnym, organizacyjnym i technicznym z zakresu ochrony
przed
katastrofami
naturalnymi
typu
powodzie
i
ich
skutki – inwestycje
modernizacyjne i odtworzeniowe, rozwój małej i sztucznej retencji oraz budowy
polderów;
−
wyrównywaniu
szans
rozwojowych
obszarów
problemowych
wymagających
poszczególnych działań na rzecz poprawy stanu środowiska przyrodniczego i inwestycji
zapobiegających katastrofom np. Żuławy lub tereny zagrożone powodziami;
−
wspieraniu inwestycji na rzecz poprawy stanu i ochrony środowiska dla wszystkich
województw a w szczególności:
w województwie kujawsko – pomorskim – wspieranie działań zapobiegających
katastrofom, skierowanie do obszaru zagrożonego, jakim jest dolina Wisły poniżej
stopnia wodnego we Włocławku;
w województwie małopolskim – wspieranie dążenia do wykorzystania potencjału
regionu tkwiącego w bogatych zasobach przyrodniczych, do zachowania walorów
krajobrazowych i poprawy stanu środowiska naturalnego w najważniejszych
przyrodniczo, kulturowo i turystycznie częściach regionu;
w
województwie
podkarpackim – wspieranie
budowy
systemu
ochrony
przeciwpowodziowej (rozwój małej i dużej retencji na terenie województwa oraz
regulacja rzek i potoków);
w województwie pomorskim – wspieranie realizacji inwestycji infrastrukturalnych
w Delcie i Dolinie Dolnej Wisły;
w województwie warmińsko – mazurskim – wspieranie działań dążących do
zachowania dziedzictwa kulturowego Żuław oraz tworzenie sprawnie działającego
systemu hydrotechnicznego, regulującego stosunki wodne.
3.2.2. Narodowy Plan Rozwoju 2007 – 2013
Narodowy Plan Rozwoju na lata 2007 – 2013 zatwierdzony przez Radę Ministrów w
dniu 6 września 2005 roku jest kompleksowym programem rozwoju społecznego i koncepcją
modernizacji polskiej gospodarki. Dokument ten obejmuje całokształt działań rozwojowych
kraju realizowanych poprzez instytucje publiczne i społeczne.
Główne kierunki działań NPR powiązane z PGW to:
str. 293
−
poprawa stanu środowiska przyrodniczego realizowana przez:
budowę i modernizację oczyszczalni i systemów kanalizacyjnych;
ograniczenie ilości substancji szczególnie szkodliwych oraz ładunków azotanów
i fosforu odprowadzanych do środowiska wodnego;
−
osiągnięcie dobrego stanu wód;
poprawa efektywności przedsiębiorstw realizowana poprzez:
wsparcie procesów restrukturyzacji przedsiębiorstw żeglugi morskiej i portów
morskich;
−
−
−
wspieranie otwartości systemu edukacji realizowane poprzez:
zwiększenie zaangażowania społeczeństwa w edukację;
rozwijanie i promowanie współpracy europejskiej w edukacji;
sprawiedliwy dostęp do zasobów naturalnych realizowany poprzez:
rozwój i wzmacnianie systemów obszarów chronionych, w tym sieci Natura 2000;
poprawa jakości środowiska wodnego na terenach rekreacyjnych;
racjonalna gospodarka zasobami naturalnymi;
zapewnienie bezpieczeństwa ekologicznego kraju realizowane poprzez:
kształtowanie stosunków wodnych kraju;
zapewnienie odpowiednich zasobów dyspozycyjnych wody;
podnoszenie jakości środowiska na obszarach wiejskich.
3.2.3 Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego
Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2007 – 2013 zatwierdzona przez
Radę Ministrów w dniu 6 września 2005 roku jest dokumentem określającym
uwarunkowania, cele i kierunki wspierania rozwoju regionalnego przez państwo oraz
koordynującym politykę sektorową w województwach. Realizacja działań Strategii będzie
ukierunkowana na spełnienie założonych celów strategicznych:
−
1 cel kierunkowy Większa konkurencyjność województw;
−
2 cel kierunkowy Większa spójność społeczna, gospodarcza przestrzenna.
Powiązanie PGW z realizacją tego celu następuje w oparciu o:
Priorytet 2 Przekształcenia społeczne i gospodarcze na obszarach problemowych
realizowane poprzez poprawę bezpieczeństwa przeciwpowodziowego oraz
tworzenie warunków dla rozwoju gospodarczego i wzrostu jakości życia
mieszkańców na obszarze doliny Dolnej Wisły i delty Wisły (Żuławy);
Priorytet 4 Zachowanie i wykorzystanie dziedzictwa kulturowego przyrodniczego
oraz rozwój turystyki realizowane poprzez wsparcie inicjatyw samorządu lokalnego
na obszarach gmin uzdrowiskowych, objętych siecią Natura 2000 lub inicjatyw
Zielone Płuca Polski;
str. 294
−
3 cel kierunkowy Szybszy wzrost – wyrównywanie szans rozwojowych.
Powiązanie PGW z realizacją tego celu następuje w oparciu o Priorytet 4 Wspieranie
wielofunkcyjnego rozwoju obszarów wiejskich i wzmacnianie efektywnego i przyjaznego
środowisku sektora rolniczego realizowane poprzez regulację stosunków wodnych
i gospodarowanie zasobami wody, infrastruktury zdrowego środowiska (wodociągi
i kanalizacja) oraz wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.
3.2.4. Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju
Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju jest podstawowym
dokumentem określającym zasady polityki państwa w dziedzinie przestrzennego
zagospodarowania kraju. Dokument opracowany w 1999 roku nie uwzględnia istotnych
zmian w obecnych uwarunkowaniach panujących w kraju, dlatego został poddany
aktualizacji. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przygotowało Projekt Koncepcji, który od
listopada 2008 roku poddany został konsultacjom społecznym. Prace nad Koncepcją
Przestrzennego Zagospodarowania Kraju toczą się zgodnie z aktualnym programem prac
Rządu RP, przewidującym przedłożenie projektu dokumentu Radzie Ministrów na koniec I
kwartału 2009 roku.
Na obecnym etapie prac brak jest szczegółowych podstaw i wskazań celu opracowania
dokumentów planistycznych na poziomie regionalnym i lokalnym. Końcowo, KPZK jako
podstawowy instrument kształtowania przestrzeni, zawierać będzie konkretne wskazania
dotyczące sporządzania planów wojewódzkich oraz studiów uwarunkowań i planów
gminnych.
3.2.5. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014
Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014 zatwierdzony przez Sejm RP w dniu 8 maja 2003 roku. Nadrzędnym
strategicznym celem Polityki Ekologicznej Państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa
ekologicznego kraju, mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej oraz
tworzenie podstaw do zrównoważonego rozwoju społeczno – gospodarczego.
Realizacja tego celu odbywać się będzie poprzez:
−
wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska,
−
ochronę dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,
−
zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii,
−
dalszą poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony
zdrowia mieszkańców Polski,
−
ochronę klimatu.
str. 295
Osiągnięciu powyższych celów służyć będzie realizacja następujących priorytetów i zadań,
z którymi pośrednio lub bezpośrednio związane są założenia Planu gospodarowania wodami
dla obszaru dorzecza Wisły:
Priorytet 1. Wzmacnianie systemu zarządzania ochroną środowiska
Zadania :
−
prowadzeniu edukacji ekologicznej dla zapewnienia akceptacji społecznej dla
podejmowanych programów ochrony środowiska,
−
promocji przyjaznych środowisku postaw konsumenckich,
−
wprowadzeniu pełnej odpowiedzialności sprawcy za szkody w środowisku jako
elementu realizacji zasady zanieczyszczający płaci.
Priorytet 2. Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów
przyrody.
Zadania:
−
zahamowanie strat różnorodności biologicznej na poziomie wewnątrzgatunkowym
(genetycznym), gatunkowym i ponadgatunkowym (ekosystemów i krajobrazu);
bieżąca ochrona obszarów i obiektów prawnie chronionych na terenach lądowych
i morskich,
renaturalizacja i poprawa stanu zachowania najcenniejszych, zniszczonych
ekosystemów, zwłaszcza dolin rzecznych i siedlisk, w tym szczególnie obszarów
wodno – błotnych i leśnych, rozwój systemów naturalnej retencji wód,
planowanie i prowadzenie prac hydrotechnicznych w sposób uwzględniający
potrzebę utrzymania naturalnego charakteru rzek i ich dolin,
−
ochrona głównych zbiorników wód podziemnych, które stanowią główne (strategiczne)
źródło zaopatrzenia ludności w wodę;
−
stosowanie mechanizmów wymuszających zmniejszenie zużycia wody (nowe
technologie,
system
kontroli,
pozwolenia
zintegrowane)
przede
wszystkim
w najbardziej wodochłonnych dziedzinach produkcji;
−
racjonalne korzystanie z zasobów wód podziemnych zapewniające równowagę
pomiędzy poborem i zasilaniem, ograniczanie zużycia wód podziemnych do celów
innych niż socjalno – bytowe;
−
kontynuowanie
prac
geologicznych
dotyczących
dokumentowania
zasobów
dyspozycyjnych jednostek bilansowych do sporządzenia planów gospodarki wodami
w dorzeczach;
−
dokumentowanie zasobów wydzielonych jednolitych części wód podziemnych (JCWPd)
dla oceny stanu ilościowego oraz relacji pomiędzy ich zasobami a poborem oraz
ustalenia dostępnych zasobów i przepływów w obszarach transgranicznych.
str. 296
Priorytet 3. Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii
Zadania:
−
wdrożenie zasady decouplingu – rozdzielenia zależności oddziaływania rozwoju
gospodarczego na środowisko;
−
wzrost
efektywności
wykorzystania
surowców,
w
tym
zasobów
wodnych
w gospodarce;
wprowadzaniu wskaźników zużycia surowców, wody i energii na jednostkę
produktu w poszczególnych sektorach gospodarki,
wspieraniu programów efektywnego wykorzystania wody w przemyśle, w tym
zamkniętych jej obiegów,
wspieranie działań zmierzających do zmniejszenia zużycia wody i podniesienia
efektywności wykorzystania energii w gospodarce komunalnej,
−
dążenie do zapewnienia dobrego stanu (jakościowego i ilościowego) wód w Polsce;
−
wdrażanie zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi w Polsce, w tym
reorganizacja służb zajmujących się gospodarowaniem wodami poprzez ich integrację;
−
zmiana systemu finansowania gospodarki wodnej (samofinansowanie gospodarki
wodnej);
−
efektywna ochrona przed powodzią i suszą;
−
integracja gospodarki wodnej z gospodarką leśną poprzez planowanie przestrzenne,
przede wszystkim w celu zwiększenia naturalnej retencji wód oraz zmniejszenia
zagrożenia powodziowego;
wzmacnianie instrumentów ekonomicznych dotyczących gospodarki wodnej,
wdrożenie systemu zapewniającego pełen zwrot kosztów usług wodnych,
Wprowadzenie rozwiązań zapewniających stabilne finansowanie gospodarki
wodnej. Dążenie do samofinansowania gospodarki wodnej,
wdrożenie systemu informatycznego katastru wodnego,
tworzenie warunków do szerokiego korzystania z wód (rekreacja, energetyka,
żegluga) przy niepogarszaniu ich jakości, modernizacja i rozwój śródlądowych dróg
wodnych,
właściwe utrzymanie wód i urządzeń wodnych,
wyznaczanie obszarów zalewowych,
budowa zbiorników i stopni wodnych, zwłaszcza na obszarach o znacznym
zagrożeniu powodzią i suszą w harmonii z wymaganiami ochrony różnorodności
biologicznej i przyrody,
modernizacja systemu melioracji wodnych,
rozwój małej retencji,
odbudowa flotylli lodołamaczy,
str. 297
implementacja dyrektywy w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania
nim.
Priorytet 4. Dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego dla ochrony
zdrowia mieszkańców Polski
Zadania:
−
osiągnięcie dobrego stanu krajowych wód powierzchniowych i podziemnych;
realizacja inwestycji wskazanych w Krajowym programie oczyszczania ścieków
komunalnych (budowa,
rozbudowa
i
modernizacja oczyszczalni ścieków
i systemów kanalizacji zbiorczej),
wspieranie budowy indywidualnych systemów oczyszczania ścieków, w miejsca
gdzie
jest
niemożliwa
lub
ekonomicznie
nieuzasadniona
budowa
sieci
kanalizacyjnej,
intensyfikacja
działań
odprowadzaniu
kontrolnych
nieoczyszczonych
mających
ścieków
na
celu
komunalnych
przeciwdziałanie
do
wód
oraz
przeciwdziałanie nieprawidłowościom w odprowadzaniu ścieków przemysłowych,
w tym weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych,
wspieranie budowy szczelnych zbiorników na gnojowicę i/lub gnojówkę oraz płyt
obornikowych w gospodarstwach rolnych prowadzących hodowlę i chów zwierząt,
wspieranie działań inwestycyjnych, mających na celu ograniczenie i eliminację
ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych w ściekach do środowiska wodnego,
a w szczególności substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego,
opracowanie
działań
wodno – środowiskowych
w
celu
przeciwdziałania
zanieczyszczeniu wody poszczególnymi substancjami priorytetowymi, w tym
zmniejszanie zawartości substancji priorytetowych w wodach, zaprzestanie lub
eliminacja zrzutów, emisji i strat tych substancji,
wspieranie działań mających na celu poprawę jakości wody przeznaczonej do
spożycia, w tym budowa lub modernizacja stacji uzdatniania wody i sieci
wodociągowych,
rozwój sieci monitoringu jakości wód powierzchniowych i podziemnych i jej
dostosowanie do wymagań wspólnotowych,
zapewnienie stabilnego finansowania prac rozwojowych i monitoringu,
kontynuacja zmian organizacyjnych i instytucjonalnych mających na celu
wzmocnienie ochrony wód w Polsce i pełne dostosowanie instytucjonalne
i proceduralne do systemu europejskiego,
realizacja prac planistycznych niezbędnych dla wdrożenia wymagań Ramowej
Dyrektywy Wodnej,
str. 298
rozwój współpracy ze wszystkimi instytucjami wpływającymi na jakość wód,
wspieranie edukacji ekologicznej w zakresie racjonalnej gospodarki wodami i jej
ochrony przed zanieczyszczeniem,
współpraca z resortem rolnictwa w zakresie wdrażania dobrych praktyk rolniczych,
niezbędnych dla skutecznej ochrony wód przed zanieczyszczeniem obszarowym
oraz przygotowywania i wdrażania programów wodno – środowiskowych,
prowadzenie prac mających na celu zagwarantowanie odpowiednich środków
finansowych na działania w zakresie ochrony wód, w tym analiz możliwości
wdrożenia nowych instrumentów ekonomicznych oraz określania efektywności
kosztowej działań objętych programem wodno środowiskowym,
współpraca z krajami ościennymi w zakresie ochrony wód granicznych przed
zanieczyszczeniami awaryjnymi,
ratyfikacja przez Polskę Protokołu ds. Wody i Zdrowia do Konwencji o Ochronie
i Wykorzystaniu Wód Transgranicznych i Jezior Międzynarodowych.
3.2.6. Krajowy Program Zwiększania Lesistości
Krajowy program zwiększania lesistości jest modyfikacją KPZL, który został opracowany
w 1993 r. przez Zakład Badań i Systemu Informacji Przestrzennych Instytutu Badawczego
Leśnictwa, na zlecenie i przy współudziale Departamentu Leśnictwa ówczesnego
Ministerstwa Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa. Program ten został
zaakceptowany do realizacji przez Radę Ministrów RP w dniu 23 czerwca 1995 r., jednak nie
stał się programem rządowym, gdyż nie zagwarantowano środków na jego realizację,
w perspektywie wieloletniej. Realizacja KPZL, poza bezpośrednim zaangażowaniem
administracji rządowej, wymaga ścisłej współpracy tej administracji z administracją
samorządową, zarówno na szczeblu wojewódzkim, powiatowym, jak i gminnym. Współpraca
ta przejawia się także w zakresie: polityki leśnej i ochrony środowiska, ze szczególnym
uwzględnieniem gospodarowania zasobami wodnymi.
3.2.7. Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej
Założeniem Strategii Rozwoju Energetyki Odnawialnej jest zwiększenie udziału energii
ze źródeł odnawialnych w bilansie paliwowo – energetycznym kraju do 7,5 % w 2010 roku
i do 14% w 2020 roku w strukturze użycia nośników pierwotnych. Główną korzyścią rozwoju
energetyki odnawialnej jest poprawa warunków klimatycznych przez redukcje gazów
cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla. Dokument został zatwierdzony przez Sejm
23 sierpnia 2001 roku. Realizacja założonych celów znacznie wpłynie na poprawę
zanieczyszczenia atmosfery dzięki czemu poprawi się jakość wód opadowych, które zasilają
części jednolite wód.
str. 299
3.2.8. Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej
Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej została
zatwierdzona przez Radę Ministrów dnia 26.10.2007 roku.
Działania operacyjne wskazane w Dziale Gospodarka Wodna oraz dotyczące
jednolitych części wód obejmują:
−
utworzenie warunków na rzecz minimalizowania zanieczyszczeń wód, powietrza i gleb,
negatywnie oddziałujących na stan różnorodności biologicznej;
−
wzmocnienie działań na rzecz osiągnięcia i utrzymania dobrego stanu wód, a także
ekosystemów wodnych i od wód zależnych, w tym utrzymania wszędzie tam, gdzie jest
to możliwe, naturalnego lub zbliżonego do naturalnego charakteru rzek i ich dolin;
−
odtworzenie ciągłości ekologicznej rzek;
−
zintensyfikowanie działań na rzecz podnoszenia świadomości rybaków, producentów
ryb i wędkarzy w zakresie ochrony i zrównoważonego użytkowania różnorodności
biologicznej;
−
zintensyfikowanie działań na rzecz rozwoju i wdrażania technologii produkcyjnych
sprzyjających
zachowaniu
różnorodności
biologicznej,
poprzez
minimalizację
zanieczyszczeń środowiska, w tym szczególnie mających wpływ na eutrofizację
i zakwaszenie ekosystemów lądowych i wodnych;
−
poprawa stanu najcenniejszych – zniszczonych ekosystemów, w tym dolin rzecznych
i obszarów wodno – błotnych i leśnych;
−
zintensyfikowanie działań na rzecz minimalizacji zanieczyszczeń środowiska, w tym
szczególnie mających wpływ na eutrofizację i zakwaszenie ekosystemów lądowych
i wodnych.
3.2.9. Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce
Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce to dokument będący
instrumentem ochrony obszarów wodno – błotnych. Strategia ta oparta jest na konwencji
Ramsar z 1975 roku, która ma charakter międzynarodowej współpracy w zakresie ochrony
i utrzymania obszarów określonych jako „wodno – błotne”.
W Polsce realizowanych jest szereg zadań, które w pośredni lub bezpośredni sposób
nakierowane są na ochronę obszarów wodno – błotnych. Szczególne nasilenie tych działań
ma związek z wdrażaniem prawodawstwa Unii Europejskiej, w tym zwłaszcza Ramowej
Dyrektywy Wodnej. Wśród nich należy wyróżnić:
−
wdrażanie zasad gospodarki zasobami wodnymi na poziomie zlewni, poprawa retencji
kraju;
−
wypracowanie zasad "proekologicznego zabezpieczenia przeciwpowodziowego"
i zagospodarowania dolin rzecznych, w tym regulacji rzek;
str. 300
−
wypracowanie strategii alokacji środków na regulacje i utrzymanie cieków,
uwzględniającej potrzeby ochrony przyrody i gospodarki, z pozostawieniem części
cieków do naturalnej dynamiki;
−
rygorystyczne wdrożenie zasady budowy przepławek dla ryb we wszystkich nowych
i remontowanych obiektach przegradzających cieki oraz uzupełnienie przepławek
w obiektach istniejących.
3.2.10. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko zgodnie z Narodowymi Strategicznymi
Ramami Odniesienia (NSRO), zatwierdzonymi w dniu 7 maja 2007 r. przez Komisję
Europejską, stanowi jeden z programów operacyjnych będących podstawowym narzędziem
do osiągnięcia założonych w nich celów przy wykorzystaniu środków Funduszu Spójności
i Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Cechą charakterystyczną PO Infrastruktura
i Środowisko jest integralne ujęcie problematyki podstawowej infrastruktury, która obejmuje
infrastrukturę techniczną i zasadnicze elementy infrastruktury społecznej.
Działania zawiązane z ochroną środowiska, przewidziane w PO są spójne z zadaniami
zawartymi w PGW dla dorzeczy głównie poprzez wspieranie projektów z zakresu gospodarki
wodno – ściekowej, poprawę stanu dróg wodnych oraz poprzez optymalne wykorzystywanie
alternatywnych źródeł energii odnawialnych w tym energii wodnej.
3.2.11. Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013
Bezpośrednią podstawą prawną do opracowania, wdrażania i realizacji Regionalnych
Programów Operacyjnych jest ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia
polityki rozwoju (Dz. U. z 2006r. Nr 227, poz. 1658). Regionalne Programy tworzone są
na poziomie województw i dzięki nim możliwe jest efektywniejsze rozwiązywanie
najważniejszych potrzeb poszczególnych regionów. Ponadto opisywane dokumenty wskazują
cele oraz priorytetowe osie rozwoju, których realizacja przyczynia się do zmniejszenia różnic
w poziomie rozwoju poszczególnych województw Polski w stosunku do reszty kraju.
Realizacja celów oraz osi rozwoju prowadzi także do podniesienia konkurencyjności
gospodarczej regionów, zapewnienia większej spójności społecznej, ekonomicznej
i przestrzennej regionu.
Cele operacyjne dotyczące jednolitych części wód zawarte są w Osi Priorytetowej –
Rozwój infrastruktury ochrony środowiska i energetycznej. Należą do niej działania:
−
racjonalizacja gospodarki w zakresie odprowadzania i oczyszczania ścieków
komunalnych i przemysłowych – budowa nowych i modernizacja istniejących
oczyszczalni ścieków i sieci wodno – ściekowej (również w aglomeracjach poniżej
15 tys. RLM);
str. 301
−
racjonalizacja zaopatrzenia w wodę – budowa i przebudowa urządzeń do uzdatniania
wody do celów socjalno – bytowych; budowa nowych oraz modernizacja istniejących
linii wodociągowych;
−
zwiększenie retencji i minimalizacji skutków ekstremalnych zjawisk klimatycznych
(powodzi i suszy):
przedsięwzięcia mające na celu naturalne spowolnienie spływu wód i podniesienie
poziomu ich retencji (np. poprzez przywracanie obszarów zalewowych i obszarów
podmokłych) oraz modernizację istniejącej infrastruktury,
przedsięwzięcia ukierunkowane na m.in. zwiększanie naturalnej retencji wód oraz
renaturalizacji zniszczonych niewłaściwymi regulacjami cieków wodnych,
budowa nowych lub przebudowa istniejących urządzeń małej retencji, stacji pomp
i stopni wodnych,
przebudowa istniejących wałów przeciwpowodziowych oraz regulacja i utrzymanie
cieków wodnych w sposób uwzględniający potrzeby ochrony przyrody,
budowa, rozbudowa lub przebudowa systemów odbioru, odprowadzania
i oczyszczania wód opadowych i roztopowych.
3.2.12. Strategia Gospodarki Wodnej 2005
Strategia Gospodarki Wodnej 2005 określa podstawowe kierunki i zasady działania
umożliwiające realizację idei trwałego i zrównoważonego rozwoju w gospodarowaniu
zasobami wodnymi w Polsce. Cel ten ma być osiągnięty przez zbudowanie sprawnie
działającego systemu, który wykorzystując mechanizmy prawne oraz instrumenty
ekonomiczne, będzie zapewniał utrzymanie dobrego stanu wód, a w szczególności
ekosystemów wodnych i od wody zależnych, pozwalał na zaspokojenie uzasadnionych
potrzeb wodnych, zwiększał bezpieczeństwo powodziowe kraju i chronił go przed skutkami
suszy. Dokument został zatwierdzony 13 września 2005 roku.
Swoje odzwierciedlenie w planach gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza
Wisły znajdują następujące działania:
−
Zaspokojenie
uzasadnionych
potrzeb
wodnych
ludności
i
gospodarki
przy
poszanowaniu zasad zrównoważonego użytkowania wód;
−
Osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu wód, a w szczególności ekosystemów wodnych
i od wody zależnych;
−
Podniesienie skuteczności ochrony przed powodzią i skutkami suszy.
str. 302
3.2.13. Projekt Narodowej Strategii Gospodarowania Wodami 2030 z uwzględnieniem
etapu 2015
Celem nadrzędnym NSGW jest kształtowanie rozwiązań prawnych, organizacyjnych,
finansowych i technicznych w gospodarowaniu wodami, umożliwiających trwały
i zrównoważony społeczno – gospodarczy rozwój kraju, z uwzględnieniem przewidywanych
zmian klimatu.
Celami strategicznymi są:
−
osiągnięcie i utrzymanie dobrego stanu i potencjału wód i związanych z nimi
ekosystemów;
−
zaspokojenie potrzeb ludności w zakresie zaopatrzenia w wodę do picia i dla celów
sanitarnych;
−
zaspokojenie społecznie i ekonomiczne uzasadnionych potrzeb wodnych gospodarki;
−
podniesienie skuteczności ochrony ludności i gospodarki w sytuacjach kryzysowych.
Cele strategiczne gospodarowania wodami uwzględniają konieczność adaptacji do
zmian klimatycznych, wzrastające ryzyko występowania gwałtownych zjawisk pogodowych,
możliwości
tkwiące
w zagospodarowaniu
w
polityce
przestrzennym
oszczędzania
w
wody
kontekście
oraz
ewentualne
ograniczania
alokacji
zmiany
zasobów
w przestrzeni.
3.2.14. Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami
Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami zawiera
działania które wynikają z ustaleń Traktatu Akcesyjnego Polski do UE. Zadania podzielono wg
terminu ich realizacji, tj. do końca 2005 r., 2010 r., 2013 r. oraz do roku 2015, który pojawia
się także w PGW jako termin uzyskania dobrego stanu wód.
Zgodnie z Programem dobrą jakość wód mają zagwarantować następujące działania
inwestycyjne w zakresie gospodarki wodno – ściekowej:
−
do roku 2005 realizacja 442 zadań w zakresie budowy, rozbudowy lub modernizacji
oczyszczalni ścieków oraz 3006,6 km sieci kanalizacyjnej;
−
oczyszczalni ścieków oraz 3754 km sieci kanalizacyjnej;
−
oczyszczalni ścieków oraz 8206,8 km sieci kanalizacyjnej;
−
oczyszczalni ścieków oraz 6034,6 km sieci kanalizacyjnej.
str. 303
3.2.15. Regionalne dokumenty o charakterze planistycznym i rozwojowym
3.2.15.1. Wojewódzkie strategie rozwoju
Strategie rozwoju dla poszczególnych województw są istotnymi dokumentami
przygotowywanymi przez samorządy województw. W dokumentach tych określone są cele
i działania służące przełamywaniu strukturalnych problemów gospodarczych i społecznych
oraz podnoszeniu konkurencyjności regionów. Obowiązek opracowania strategii został
nałożony na województwa w ustawie z dnia 5 czerwca 1998r. o samorządzie województwa.
W wojewódzkich strategiach zawarte są priorytety oraz kierunki działań dotyczące
gospodarki wodnej:
−
Zwiększenie retencji sztucznej i naturalnej, zmniejszenie zagrożenia powodziowego –
budowa i modernizacja obwałowań; budowa zbiorników „małej retencji”; budowa
dużych wielofunkcyjnych zbiorników retencyjnych; regulacja rzek i potoków;
melioracje szczegółowe (drenowania i rowy melioracyjne); ogólnodostępny monitoring
poboru wód podziemnych;
−
Zmniejszenie
ilości
nie
oczyszczonych
ścieków
odprowadzanych
do
wód
powierzchniowych i podziemnych – zwiększenie ilości obiektów podłączonych do
kanalizacji sanitarnej, odprowadzającej ścieki sanitarne do oczyszczalni ścieków;
−
Rozwój komunalnych systemów kanalizacyjnych i oczyszczalni ścieków, w tym
szczególnie na obszarach wiejskich – tworzenie warunków dla budowy przydomowych
oczyszczalni
ścieków
na
terenach
o
rozproszonej
zabudowie;
promowanie
biologicznego oczyszczania ścieków;
−
Stworzenie możliwości dostępu do dobrej jakościowo i wystarczającej ilościowo wody
do
celów
bytowo – gospodarczych
i
przemysłowych – budowa,
rozbudowa
i modernizacja komunalnych systemów zaopatrzenia w wodę;
−
Zmniejszenie udziału wód pozaklasowych w badanych wodach powierzchniowych (%);
−
Wzrost udziału wód I klasy w badanych wodach podziemnych (%);
−
Zmniejszenie zanieczyszczeń obszarowych pochodzących z rolnictwa.
3.2.15.2. Wojewódzkie programy ochrony środowiska
Wojewódzkie programy ochrony środowiska zatwierdzane przez Sejmik Województwa
realizują politykę ekologiczną państwa na szczeblu województwa. Zawierają ocenę
aktualnego stanu środowiska na danym terenie i wskazują kierunki działań mające na celu
poprawę środowiska, ochronę przyrody, wzrost wiedzy ekologicznej, zrównoważone
wykorzystanie materiałów wody i energii oraz rozwój proekologicznych form działalności
gospodarczej.
Główny cel ekologiczny przewidziany do spełnienia w wojewódzkich programach
ochrony środowiska to zapewnienie odpowiedniej jakości użytkowej wód, racjonalizacja
str. 304
wykorzystania zasobów wód w zlewniach, ochrona przed powodzią i suszą oraz
racjonalizacja gospodarki ściekowej.
Główne działania przewidziane do realizacji:
−
osiągnięcie dobrego stanu ekologicznego wszystkich rodzajów wód pod względem
jakościowym i ilościowym,
−
wdrażanie systemu zarządzania zasobami wodnymi,
−
opracowanie planów gospodarowania wodami na obszarach dorzeczy,
−
budowa i modernizacja systemu zabezpieczenia przeciwpowodziowego,
−
weryfikacja obszarów zagrożonych niebezpieczeństwem powodzi,
−
uporządkowanie gospodarki ściekowej – budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków
oraz systemów kanalizacji zbiorczej,
−
opracowanie i wdrażanie programu małej retencji dla potrzeb województwa wraz
z rozbudową systemu małej retencji,
−
monitorowanie stanu wód,
−
optymalizacja zużycia wody,
−
wprowadzenie zintegrowanego systemu informacyjnego o sposobie gospodarowania
zasobami wodnymi na obszarze województwa,
−
ograniczenie spływu zanieczyszczeń powierzchniowych z rolnictwa.
3.2.15.3. Wojewódzkie plany gospodarki odpadami
Plany gospodarki odpadami są integralnymi częściami programów ochrony środowiska.
Są sporządzane przez zarządy województw. Dokumenty te aktualizowane są nie rzadziej niż
co 4 lata. Określają szczegółowo stan oraz strategie gospodarki odpadami na terenie danego
województwa.
Właściwa gospodarka odpadami powinna być ukierunkowana na zapobieganie
powstawania odpadów oraz recykling. Tylko duży odsetek odzyskanych surowców ze
strumienia śmieci oraz właściwe składowanie, czy też zastosowanie termicznej utylizacji
odpadów, pozwoli wykazać efekt ekologiczny także w zakresie oddziaływania składowisk
odpadów na hydrosferę. Takie działanie ograniczy zanieczyszczanie wód i skumuluje się
z innymi działaniami zmierzającymi do przywrócenia dobrej jakości polskich wód.
3.2.15.4. Wojewódzkie programy udrażniania rzek
Wojewódzkie programy udrażniania rzek uchwalane są przez Sejmik Województwa
i mają na celu przywrócenie ciągłości biologicznej rzek, zakłóconej przez obiekty
hydrotechniczne piętrzące wodę. Następstwem przerwania ciągłości rzek jest ograniczenie
możliwości przemieszczania sie ryb i innych organizmów wodnych, co prowadzi do
zmniejszania sie ich różnorodności.
str. 305
Głównym celem wojewódzkich programów udrażniania rzek jest wskazanie cieków,
których biologiczna ciągłość jest zakłócona w wyniku zmiany stosunków wodnych oraz
budowa przepławek przyczyniających się do renaturyzacji rzek i przywróceniu im funkcji
ekologicznych. Do udrożnienia zakwalifikowano przede wszystkim budowle stale piętrzące
wodę przez cały rok. Programy zawierają priorytety w zakresie kolejności udrożniania rzek,
oraz określają działania zmierzające do poprawy istniejącej sytuacji wędrówki ryb oraz tarła
w rzekach. Poszczególne etapy realizacji przepławek ustalono pod kątem wymagań
siedliskowych ryb.
3.2.15.5. Programy małej retencji
Programy małej retencji dla obszarów województw zatwierdzone przez Sejmik
Województwa mają na celu zwiększenie retencji wodnej, złagodzenie suszy poprzez
odbudowę i modernizacje urządzeń piętrzących oraz budowę zbiorników retencyjnych.
Podstawowym zdaniem zbiorników małej retencji oprócz retencji wody jest ochrona
przeciwpowodziowa terenów poniżej zbiornika wraz z wyrównaniem przepływów oraz
zaopatrzenie w wodę dla celów gospodarczych i rolniczych. Dodatkowo programy mają na
celu poprawę stosunków wodnych na obszarach przyrodniczo cennych oraz ochronę siedlisk
hydrogennych: bagien, torfowisk i mokradeł. W celu zatrzymania wody w tych środowiskach
buduje i modernizuje się małe budowle piętrzące.
−
w województwie świętokrzyskim – do budowy lub przebudowy wskazano zbiorników
wodnych;
−
w województwie mazowieckim – do budowy przewidziano:
Zbiorniki wodne:
w okresie 2007 – 2010 – 36 szt.;
w okresie 2011 – 2015 – 38 szt.;
Urządzenia korytowe:
w okresie 2007 – 2010 – 34 szt.;
w okresie 2011 – 2015 – 35 szt.;
Stawy rybne:
w okresie 2007 – 2010 – 6 szt.;
w okresie 2011 – 2015 – 4 szt.;
Inne obiekty:
−
w okresie 2007 – 2010 – 5 szt.;
w okresie 2011 – 2015 – 18 szt.;
w województwie łódzkim – do budowy przewidziano 343 zbiorniki małej retencji w tym
192 obiekty o powierzchni mniejszej od 5 ha oraz 151 obiektów, których powierzchnia
wynosi powyżej 5 ha;
str. 306
−
w województwie pomorskim – wykonanie 120 obiektów na rzekach: Brda, Wda,
Wierzyca, Motława, Radunia, Łupawa, Słupia, Łeba, Reda, Piaśnica, Czarna Wda,
Płutnica, rzeki wpływające do Bałtyku, Gwda, Wieprza, Niechwaszcz, Mlusino, Czarna
Struga, Nogat;
−
w województwie warmińsko – mazurskim – do realizacji przewidziano następujące
ilości obiektów:
obiekty małej energetyki wodnej – 40 szt.;
jeziora do podpiętrzenia – 178 szt.;
jeziora i stawy do hodowli ryb – 144 szt.;
obiekty małej retencji jako użytki ekologiczne – 217 szt.;
−
w województwie śląskim – do realizacji przewidziano 92 obiekty małej retencji;
−
w województwie małopolskim – do realizacji przewidziano budowę 64 zbiorników
małej retencji oraz 4 poldery;
−
w województwie podkarpackim – do realizacji przewidziano wykonanie 201 zbiorników
wodnych;
−
w województwie kujawsko – pomorskim – do realizacji przewidziano następujące ilości
obiektów małej retencji:
budowle piętrzące na ciekach – 83 szt.;
podpiętrzenie jezior – 70 szt..
3.2.15.6. Plan ochrony parku narodowego
To dokument planistyczny uchwalany indywidualnie dla każdego parku narodowego na
okres 20 lat w drodze rozporządzenia Ministra właściwego do spraw środowiska wydanego
w terminie 6 miesięcy od momentu złożenia projektu planu przez dyrektora parku
narodowego.
Działania w stosunku do ekosystemów wodnych przewidują:
−
ograniczanie nadmiernego odpływu wód;
−
eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód w tym ścieków;
−
likwidacje zanieczyszczeń antropogenicznych;
−
odtwarzanie terenów podmokłych i przywrócenie naturalnego biegu ciekom wodnym;
−
minimalizację poboru wód powierzchniowych i podziemnych.
3.2.15.7. Plan ochrony parku krajobrazowego
Plan
ochrony
parku
krajobrazowego
to
dokument
planistyczny
uchwalany
indywidualnie dla każdego parku krajobrazowego na okres 20 lat w drodze rozporządzenia
właściwego wojewody wydanego w terminie 6 miesięcy od momentu otrzymania projektu
planu.
str. 307
W zakresie ochrony wód plan przewiduje:
−
zwiększenie retencji terenu;
−
zachowanie naturalnego charakteru cieków wodnych;
−
przywracanie dobrego stanu ekologicznego wód;
−
gospodarowanie zasobami wodnymi w sposób uwzględniający potrzeby ekosystemów
wodnych.
3.2.15.8. Plan ochrony rezerwatu przyrody
Plan ochrony rezerwatu przyrody przygotowywany jest przez organ, który uznał dany
obszar za rezerwat przyrody lub, po konsultacji z tym organem, organ zarządzający bądź
sprawujący nadzór nad rezerwatem. Projekt planu po złożeniu do właściwego Wojewody
nabiera mocy prawnej na mocy wydanego rozporządzenia. Plan wymaga aktualizacji
po okresie 20 lat.
Zawarte w nich zabiegi w stosunku do ekosystemów wodnych są bliźniacze do działań
w obszarach parków narodowych przewidują m.in:
−
ograniczanie nadmiernego odpływu wód;
−
eliminowanie dopływu zanieczyszczonych wód w tym ścieków;
−
likwidacje zanieczyszczeń antropogenicznych;
−
odtwarzanie terenów podmokłych i przywrócenie naturalnego biegu ciekom wodnym;
−
minimalizację poboru wód powierzchniowych i podziemnych.
3.3. Analiza i ocena projektu z punktu widzenia celów ochrony środowiska
ustanowionych na szczeblu międzynarodowym
STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU UNII EUROPEJSKIEJ (STRATEGIA GOETEBORSKA)
Strategia Goeteborska jest dokumentem stanowiącym istotny element osiągania
celów zrównoważonego rozwoju w skali Unii Europejskiej. Celem jest utrzymanie pełnej
różnorodności form życia na Ziemi oraz rozpowszechnianie zrównoważonej produkcji
i konsumpcji, aby rozdzielić zależność pomiędzy wzrostem gospodarczym, a degradacją
środowiska. Cel ten ma być realizowany poprzez między innymi odnawianie zdegradowanych
ekosystemów morskich do 2015 r. oraz unikanie nadmiernego wykorzystania odnawialnych
zasobów naturalnych (np. zasoby rybne). Założeniem strategii jest poprawa zarządzania
w sektorze rybackim, zapewnienie zrównoważonego rybactwa oraz utrzymania zdrowych
ekosystemów morskich w skali UE i globalnej.
Strategia Goeteborska uzupełnia Strategię Lizbońską o nowy element związany
z ochroną środowiska i osiąganiem zrównoważonego i trwałego rozwoju.
Ogólnymi celami Strategii Goeteborskiej są:
−
Ograniczenie zmian klimatycznych;
str. 308
−
Wzrost bezpieczeństwa zdrowotnego;
−
Gospodarowanie zasobami naturalnymi w sposób odpowiedzialny;
−
Usprawnienie systemu transportowego i gospodarowania przestrzenią.
W czerwcu 2006 r. Rada Europejska w Brukseli uzgodniła odnowioną Europejską
Strategię Zrównoważonego Rozwoju związaną ze zrównoważeniem wzrostu gospodarczego
i wysokiej stopy życia z ochroną środowiska naturalnego. Odnowiona strategia polega na
poprawie dobrobytu ludzkości poprzez działanie w czterech obszarach (http://ec.europa.eu)
tj.:
−
ochrona środowiska naturalnego: rozwój gospodarczy bez niszczenia środowiska;
−
sprawiedliwość i spójność społeczna: tworzenie demokratycznego społeczeństwa
dającego każdemu jednakowe szanse rozwoju;
−
dobrobyt gospodarczy: pełne zatrudnienie oraz stabilna praca;
−
wypełnianie obowiązków na arenie międzynarodowej: ogólnoświatowa współpraca,
a szczególnie pomoc krajom rozwijającym się w celu osiągnięcia zrównoważonego
rozwoju na całym świecie.
W odnowionej Strategii przedstawiane są propozycje działań, w celu zmiany sposobu
zachowania ludzi oraz zapewnieniu konwergencji wszystkich programów:
−
ustalenie docelowego udziału energii odnawialnej oraz ograniczenie gazów
cieplarnianych;
−
ograniczenie zanieczyszczeń – zrównoważony transport;
−
zrównoważona konsumpcja poprzez wdrażanie Planu Działania na rzecz Technologii dla
Środowiska (ETAP);
−
zarządzanie zasobami naturalnymi poprzez powstrzymanie utraty bioróżnorodności
oraz lepszą gospodarkę powietrzem, wodą, ziemią, lasami oraz zasobami rybnymi;
−
zdrowie publiczne;
−
pomoc zagrożonym grupom (osoby starsze);
−
zrównoważony rozwój – ogólnym celem polityki zagranicznej Unii.
Oceniając cele PGW można stwierdzić zgodność zamierzeń zawartych w projekcie
planu z celami Strategii Goeteborskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
ma zapewnić poprawę jakości wszystkich wód oraz poprawę stanu całego środowiska
wodnego. Działania te ujęto w grupy zadań takich jak np.: działania organizacyjno – prawne i
edukacyjne, co zatem odzwierciedla działania Strategii Goeteborskiej zaproponowane jako:
„działania, w celu zmiany sposobu zachowania ludzi oraz zapewnieniu konwergencji
str. 309
wszystkich programów (…) zarządzania zasobami naturalnymi poprzez powstrzymanie utraty
bioróżnorodności oraz lepszą gospodarkę powietrzem, wodą, ziemią, lasami oraz zasobami
rybnymi”.
VI PROGRAM DZIAŁAŃ NA RZECZ ŚRODOWISKA UNII EUROPEJSKIEJ 2002 – 2012
VI Program wprowadziła decyzja 1600/2002/WE Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 22 lipca 2002 r. ustanawiająca szósty wspólnotowy program działań w zakresie
środowiska naturalnego. Program ten precyzuje cztery główne i priorytetowe obszary
związane z ochroną środowiska tj.:
−
przeciwdziałania zmianie klimatu (Priorytet 1),
−
działania w sprawie przyrody i różnorodności biologicznej (Priorytet 2),,
−
działania w sprawie środowiska naturalnego, zdrowia i jakości życia (Priorytet 3),
−
zrównoważonego wykorzystania gospodarki zasobami naturalnymi i odpadami
(Priorytet 4).
Zgodnie z Priorytetem 2. Przyroda i różnorodność biologiczna wyznaczone zostały
następujące cele:
−
powstrzymanie zmniejszania się różnorodności biologicznej do 2010 r.,
−
ochrona i właściwe odtwarzanie przyrody i różnorodności biologicznej po
uszkodzeniach spowodowanych przez zanieczyszczenia;
−
ochrona, właściwe odtwarzanie i zrównoważone wykorzystywanie środowiska
morskiego, wybrzeży i terenów podmokłych;
−
ochrona i właściwe odtwarzanie obszarów o znacznej wartości krajobrazowej włączając
obszary uprawiane, jak również obszary delikatne;
−
ochrona gatunków i siedlisk, ze szczególnym naciskiem na zapobieganie fragmentacji
siedlisk;
−
promowanie zrównoważonego użytkowania gleby, ze szczególnym naciskiem na
zapobieganie erozji, zapobieganie obniżaniu jakości, zanieczyszczeniom i pustynnieniu.
Zgodnie z Priorytetem 3. Środowisko i zdrowie oraz jakość życia wyznaczone zostały
następujące cele:
−
osiągnięcie lepszego zrozumienia zagrożeń dla środowiska i zdrowia ludzkiego;
−
przyczynienie się do lepszej jakości życia poprzez zintegrowane podejście
koncentrujące się na obszarach miejskich;
−
doprowadzenie do roku 2020 do takiej sytuacji, że substancje chemiczne będą
produkowane i wykorzystywane w sposób, który nie prowadzi do znaczącego
ujemnego wpływu na zdrowie i środowisko;
str. 310
−
zastąpienie niebezpiecznych substancji chemicznych przez substancje bezpieczniejsze
lub bezpieczniejsze technologie alternatywne niewymagające stosowania substancji
chemicznych;
−
zmniejszenie wpływu pestycydów na zdrowie ludzkie i na środowisko naturalne;
−
osiągnięcie
takiej
jakości
wód
gruntowych
i
powierzchniowych,
która
gwarantowałaby brak znaczących ujemnych wpływów i zagrożeń oraz osiągnięcie
zrównoważonych poziomów wykorzystywania zasobów morskich;
−
osiągnięcie takich poziomów jakości powietrza, które nie miałyby ujemnych
−
wpływów i nie niosłyby ze sobą zagrożeń;
−
znaczne zmniejszenie liczby ludzi regularnie dotkniętych długoterminowymi średnimi
poziomami hałasu (wynikającego z ruchu).
Ponadto działania w zakresie:
−
wzmocnienia programów badawczych i ekspertyz naukowych Wspólnoty substancji
chemicznych, pestycydów;
−
zrównoważonego wykorzystywania i osiągnięcia wysokiej jakości wody; hałasu;
środowiska miejskiego.
PGW mają stać się narzędziem współczesnej polityki wodnej, zapewniając
zaspokajanie potrzeb człowieka i gospodarki w wodę. Wdrożenie zaproponowanych działań
zamierzających do osiągnięcia dobrego stanu wód umożliwią realizację założeń zawartych w
VI Programie, poprzez dążenie do zrównoważonego wykorzystania i osiągnięcia wysokiej
jakości wód.
KONWENCJA O OCHRONIE GATUNKÓW DZIKIEJ FLORY I FAUNY EUROPEJSKIEJ ORAZ ICH SIEDLISK, SPORZĄDZONA
W BERNIE DNIA 19 WRZEŚNIA 1979 R.
Celem niniejszej konwencji jest ochrona gatunków dzikiej fauny i flory oraz ich
siedlisk naturalnych, zwłaszcza tych gatunków i siedlisk, których ochrona wymaga
współdziałania kilku państw, oraz wspieranie współdziałania w tym zakresie. Szczególny
nacisk położono na ochronę gatunków zagrożonych i ginących, włączając w to gatunki
wędrowne zagrożone i ginące. Muszą być podjęte niezbędne środki w celu zachowania
populacji dzikiej fauny i flory na poziomie odpowiadającym wymaganiom ekologicznym,
naukowym i kulturowym lub ewentualnie dostosować populacje tych gatunków to tego
poziomu, uwzględniając wymagania gospodarcze i potrzeby rekreacyjne oraz potrzeby
zagrożonych lokalnie podgatunków, odmian lub form. Uwzględniona musi być ochrona
dzikiej fauny i flory w polityce planowania i rozwoju oraz w swych działaniach
ukierunkowanych na ograniczanie zanieczyszczeń. Powinna być także wspierana edukacja
i rozpowszechnianie ogólnych informacji o potrzebie dzikiej flory i fauny oraz ich siedlisk.
str. 311
Realizacja zadań określony w PGW między innymi ochrona, zachowanie
i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jest
całkowicie zgodna z założeniami Konwencji.
KONWENCJA O OBSZARACH WODNO – BŁOTNYCH MAJĄCYCH ZNACZENIE MIĘDZYNARODOWE, SZCZEGÓLNIE
JAKO SIEDLISKA PTACTWA WODNEGO (KONWENCJA RAMSARSKA)
Konwencja Ramsarska została sporządzona w miejscowości Ramsar w Iranie 2 lutego
1971 r.. Polska ratyfikowała konwencję w 1978 r.. Konwencja jest umową międzynarodową
określającą zasady wyznaczania trwałej ochrony obszarów wodnych i mokradłowych.
Celem Konwencji jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów
określanych jako "wodno – błotne", zwłaszcza populacje ptaków wodnych zamieszkujących
te tereny lub okresowo w nich przebywające. W rozumieniu konwencji obszary te to
środowiska, gdzie dominującą rolę odgrywa woda. Obszary stanowią tereny bagien, błot,
torfowisk lub zbiorników wodnych – zarówno naturalnych jak i sztucznych, stałych
i okresowych, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych, wraz
z wodami morskimi, których głębokość podczas odpływu nie przekracza sześciu metrów.
Obszary wodno – błotne z punktu widzenia ekologicznego, botanicznego, zoologicznego,
hydrologicznego itp. a zwłaszcza stanowiące środowisko życia ptaków wodno – błotnych są
umieszczane do „Spisu obszarów wodno – błotnych o znaczeniu międzynarodowym”. Każde
z państw opracowuje i realizuje plany w sposób sprzyjający utrzymaniu obszarów wodno –
błotnych zamieszczonych w Spisie Ramsar. Dodatkowo powinny w miarę możliwości
racjonalnie użytkować inne obszary wodno – błotne znajdujące się na terytorium kraju.
Zobowiązania wynikające dla krajów dotyczą prawie wszystkich aspektów ochrony
mokradeł tj.:
−
uwzględnienia ochrony mokradeł w krajowych politykach i strategiach,
−
kształtowanie systemu prawnego,
−
zasad gospodarowania wodą,
−
zasad planowania, zarządzania i ochrony,
−
edukacji społeczności.
Realizacja zadań określony w PGW mających na celu osiągnięcie dobrego stanu wód
i całego środowiska wodnego, co będzie również sprzyjać zapewnieniu dobrego stanu
obszarów wodno – błotnych (w tym obszarów znajdujących się w spisie Ramsar).
KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ
Konwencja o różnorodności biologicznej, podpisana została 5 czerwca 1992 r. w Rio
de Janeiro. Celem konwencji jest ochrona różnorodności biologicznej oraz zrównoważone
str. 312
użytkowanie jej elementów. Ponadto zgodnie z założeniami niniejszego dokumentu należy
osiągnąć cel związany z uczciwym i sprawiedliwym podziałem korzyści wynikających
z wykorzystania zasobów genetycznych, w tym odpowiedni dostęp do zasobów
genetycznych i odpowiedni transfer właściwych technologii. Zgodnie z Konwencją każda ze
stron dokumentu, opracowuje krajowe strategie, plany lub programy dotyczące ochrony
i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej, bądź dostosowuje zgodnie
z tymi założeniami istniejące strategie, plany lub programy.
KONWENCJA HELSIŃSKA O OCHRONIE ŚRODOWISKA MORSKIEGO OBSZARU MORZA BAŁTYCKIEGO
Konwencję o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego
sporządzono w Helsinkach dnia 9 kwietnia 1992 r.. W ramach Konwencji Strony zobowiązały
się:
−
podjęcia indywidualnych bądź wspólnych działań zapobiegających lub eliminujących
zanieczyszczenia w celu popierania odnowy ekologicznej obszaru Morza Bałtyckiego
oraz zachowania równowagi ekologicznej;
−
podjęcia działań zaradczych, w momencie zaistnienia zagrożenia przy wprowadzaniu
substancji lub energii bezpośrednio bądź pośrednio do środowiska morskiego;
−
popierać stosowanie Najlepszej Praktyki Ekologicznej i Najlepszej Dostępnej
Technologii w celu zapobiegania i eliminowania zanieczyszczeń obszaru Morza
Bałtyckiego;
−
stosować zasadę zanieczyszczający płaci;
−
zapewnić pomiary i obliczenia emisji i zrzutów ze źródeł punktowych oraz
rozproszonych do wody i powietrza;
−
dołożyć wszelkich starań, by wykonywanie założeń niniejszej konwencji nie
powodowało transgranicznego zanieczyszczenia na obszarach znajdujących się poza
obszarem Morza Bałtyckiego.
planu z celami Konwencji Helsińskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
wodnego, co przyczyni się do ograniczenia ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do wód
Morza.
3.4. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej oraz krajowym
str. 313
3.4.1. Uwarunkowania prawa Unii Europejskiej
RAMOWA DYREKTYWA WODNA 2000/60/WE
Dyrektywa 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października
2000 r. (Dz. U. L 327 z 22.12.2000), tzw. Ramowa Dyrektyw Wodna (RDW) ustanawia ramy
wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej.
Ramowa Dyrektywa Wodna definiuje cele środowiskowe, które mają służyć poprawie
jakości wód tj.:
−
niepogarszanie stanu części wód;
−
osiągnięcie dobrego stan wód: dobry stan ekologiczny i chemiczny dla wód
powierzchniowych, dobry stan chemiczny i ilościowy dla wód podziemnych;
−
spełnienie wymagań specjalnych, zawartych w innych unijnych aktach prawnych
i polskim prawie, w odniesieniu do obszarów chronionych (w tym wrażliwych na
eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych,
narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu pochodzącymi ze źródeł rolniczych,
przeznaczonych do celów rekreacyjnych, do poboru wody dla zaopatrzenia ludności
w wodę przeznaczoną do spożycia, przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt
wodnych o znaczeniu gospodarczym, do ochrony siedlisk lub gatunków, dla których
utrzymanie stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie);
−
zaprzestanie lub stopniowe wyeliminowanie zrzutu substancji priorytetowych do
środowiska lub ograniczone zrzuty tych substancji.
Zgodnie z RDW Polska jest zobowiązana do opracowania planów gospodarowania
wodami na obszarze dorzeczy, które będą uaktualniane co sześć lat.
Opracowany PGW dla obszaru dorzecza Wisły stanowi narzędzie dzięki któremu
realizowana będzie polityka określona przez Ramową Dyrektywę Wodną. Gwarantuje ona
ludziom swobodny dostęp do czystej wody pitnej, co w konsekwencji daje możliwość
rozwoju społecznego i gospodarczego przy poszanowaniu zasobów środowiska naturalnego.
Plany gospodarowania wodami zgodnie z RDW oraz ustawą Prawo wodne stanowią
kluczowe narzędzie tzw. polityki wodnej. Mają za zadanie zapewnić rozwój społeczny,
gospodarczy oraz środowiskowy. Jednym z najważniejszych elementów PGW są
zaproponowane działania, które zostały ujęte w poszczególne grupy działań, z zakresu:
gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, przemysłu, zagospodarowania przestrzennego
oraz kształtowania stosunków wodnych i ochrony środowiska wodnego oraz działań
organizacyjno – prawnych i edukacyjnych. Realizacja poszczególnych działań ma zapewnić
poprawę jakości wód oraz całego środowiska wodnego z myślą o przyszłych pokoleniach.
str. 314
DYREKTYWA
W SPRAWIE OCHRONY WÓD PODZIEMNYCH PRZED ZANIECZYSZCZENIEM I POGARSZANIEM ICH
STANU 2006/118/WE
Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r.
wsprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu (Dz.
U. L 372 z 27.12.2006) została uchwalona jako uzupełnienie zapisów RDW w związku
z ochroną wód podziemnych.
Dyrektywa reguluje sposób monitoringu wód podziemnych, określa sposób
identyfikacji znaczących i utrzymujących się trendów wzrostowych zanieczyszczeń oraz
inicjowanie działań mających na celu odwrócenie tych trendów.
Celem dyrektywy jest ustanowienie środków, określonych RDW w celu zapobiegania
i ochrony przed zanieczyszczeniem wód podziemnych. Są to środki obejmujące np.: kryteria
oceny dobrego stanu chemicznego wód podziemnych. Ponadto dyrektywa uzupełnia zawarte
w RDW przepisy zapobiegające wprowadzaniu zanieczyszczeń do wód podziemnych lub
ograniczające je oraz zapobiega pogarszaniu się stanu wszystkich jednolitych części wód
podziemnych.
PGW dla obszaru dorzecza Wisły jest zgodny z celami niniejszej dyrektywy. Zakłada
bowiem realizację takich działań jak: określenie dodatkowych punktów monitoringu jakości
wód podziemnych; odizolowanie ognisk zanieczyszczeń; monitoring diagnostyczny dla
potencjalnych ognisk zanieczyszczeń; systematyczna rekultywacja i rewitalizacja terenów
użytkowanych wcześniej jako składowiska; uzupełnienie monitoringu dla eksploatowanych,
wyłączonych z eksploatacji, rekultywowanych i zamkniętych składowisk odpadów oraz
innych instalacji unieszkodliwiania odpadów komunalnych.
DYREKTYWA PTASIA 79/409/EWG
Dyrektywa 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich
ptaków dotyczy ochrony wszystkich gatunków ptaków naturalnie występujących w stanie
dzikim na europejskim terytorium Państw Członkowskich.
Zgodnie z dyrektywą państwa członkowskie podejmą działania w celu zachowania,
utrzymania lub odtworzenia dostatecznego zróżnicowania i obszaru siedlisk dla gatunków
ptaków. Ponadto zachowanie, utrzymanie biotopów i siedlisk realizowane będzie poprzez
(art. 3 Dyrektywy):
− tworzenie obszarów chronionych;
− utrzymywanie i zagospodarowywanie zgodnie z wymaganiami ekologicznymi
siedlisk w strefach chronionych i poza nimi;
− odtwarzanie zniszczonych biotopów;
− tworzenie biotopów.
str. 315
Działania przewidziane w PGW dotyczą prawidłowego gospodarowania na
wyznaczonych obszarach NATURA 2000, do której należą obszary wytyczone zgodnie
z zapisami Dyrektywy 79/409/EWG. Zadania przewidziane do wdrożenia w obszarach
ochrony gatunkowej są tożsame z działaniami wdrażanymi w obszarach siedliskowych,
oczywiście z uwzględnieniem cech charakterystycznych rozpatrywanego obszaru. Realizacja
zadań określony w PGW między innymi ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów
i naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory jest całkowicie zgodna
z założeniami Dyrektywy 79/409/EWG.
DYREKTYWA SIEDLISKOWA 92/43/EWG
Dyrektywa 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, wskazuje na konieczność stworzenia spójnej
Europejskiej Sieci Ekologicznej specjalnych obszarów ochrony siedlisk naturalnych i siedlisk
gatunków, która pozwoli zachować te siedliska w odpowiednim dla nich stanie lub odtworzyć
właściwe warunki dla uzyskania takiego stanu.
Zgodnie z Dyrektywą 92/43/EWG działania podejmowane, powinny być tak
zaprojektowane, aby zachować siedliska naturalne oraz gatunki dzikiej fauny i flory, ponadto
powinny uwzględniać wymogi gospodarcze, społeczne i kulturalne oraz cechy regionalne
i lokalne.
W niniejszym PGW zostały uwzględnione odpowiednie działania zmierzające do
utrzymania siedlisk we właściwym stanie, w zakresie zagadnień uzależnionych od stanu wód.
Główne działania to: ochrona, zachowanie i przywracanie biotopów i naturalnych siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory; opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru
prawnie chronionego; ochrona, zachowanie ekosystemów od wód zależnych zgodnie
z planami ochrony obszarów prawnie chronionych; kompleksowa ochrona układu
hydrologicznego poprzez ochronę źródlisk i zapobieganie erozji; tworzenie korytarzy
ekologicznych i stref buforowych.
3.4.2. Uwarunkowania prawa Krajowego
USTAWA PRAWO WODNE
Ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019,
z późn. zm.) stanowi podstawowy akt prawny regulujący gospodarowanie wodami w Polsce.
Zgodnie z art. 1.1. ww. ustawy:
− gospodarowanie
wodami
powinno
być
realizowane
zgodnie
z
zasadą
zrównoważonego rozwoju, a w szczególności kształtowanie i ochrona zasobów
wodnych, korzystanie z wód oraz zarządzanie zasobami wodnymi;
str. 316
− gospodarowanie wodami powinno być prowadzone z zachowaniem zasady
racjonalnego i całościowego traktowania zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych, z uwzględnieniem ich ilości i jakości;
− gospodarowanie wodami powinno uwzględniać zasadę wspólnych interesów
i powinno
być
realizowane
przez
współpracę
administracji
publicznej,
użytkowników wód i przedstawicieli lokalnych społeczności, tak aby uzyskać
maksymalne korzyści społeczne.
Cele i zaproponowane działania z ramach PGW są zgodne z celami przedstawionymi
w Prawie wodnym. Plany gospodarowania wodami zgodnie z RDW oraz ustawą Prawo
wodne stanowią kluczowe narzędzie tzw. polityki wodnej. Mają za zadanie zapewnić rozwój
społeczny, gospodarczy oraz środowiskowy. Jednym z najważniejszych elementów PGW są
zaproponowane działania, które zostały ujęte w poszczególne grupy działań, z zakresu:
gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, przemysłu, zagospodarowania przestrzennego
oraz kształtowania stosunków wodnych i ochrony środowiska wodnego oraz działań
organizacyjno – prawnych i edukacyjnych. Realizacja poszczególnych działań ma zapewnić
poprawę jakości wód oraz całego środowiska wodnego z myślą o przyszłych pokoleniach.
USTAWA O OCHRONIE PRZYRODY
Ustawa o ochronie przyrody (Dz. U. z 2004 r. nr 92, poz. 880) określa cele polegające
między innymi na utrzymaniu stabilności ekosystemów, zachowaniu różnorodności
biologicznej, zapewnieniu ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów wraz z ich
siedliskami oraz ochronie walorów krajobrazowych. Cele te powinny być realizowane między
innymi poprzez obejmowanie zasobów i składników przyrody formami ochrony przyrody,
opracowanie i realizację ustaleń planów ochrony przyrody dla obszarów podlegających
ochronie prawnej, programów ochrony gatunków, realizację krajowej strategii ochrony
i zrównoważonego użytkowania różnorodności biologicznej wraz z programem działań,
prowadzenie działalności edukacyjnej, informacyjnej i promocyjnej w dziedzinie ochrony
przyrody.
Realizacja zadań określonych w PGW między innymi ochrona, zachowanie
całkowicie zgodna z założeniami ustawy.
str. 317
4. ANALIZA
I
OCENA
PRZEWIDYWANYCH
ZNACZĄCYCH
ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO I ZABYTKI ZWIĄZANYCH
Z REALIZACJĄ PLANU
4.1. Przewidywane znaczące oddziaływanie
4.1.1. Gleby
Główne założenie uzyskania dobrej jakości wód wymaga kompleksowego działania
w zakresie ograniczenia presji bytowania człowieka na poszczególne komponenty
środowiska. Pomijając problematykę ochrony gleby poprawa czystości w wodach dorzecza
jest niemożliwa. Dlatego zaproponowane działania nie odnoszą się wyłącznie do wód ale
dotyczą w dużej mierze środowiska gruntowo – wodnego. Kategorią działań która
w największym i bezpośrednim stopniu wpłynie na jakość litosfery jest rolnictwo i leśnictwo.
Struktura gleby jest negatywnie dotknięta przez rozwój monokultur rolniczych. Na przykład
ciągła uprawa zboża powoduje obniżenie porowatości, ograniczenie przepuszczalności
i obniżenie ilości wody. Zanieczyszczenie gleb uprawnych następuje wskutek nieumiejętnego
nawożenia mineralnego i nadmiernego stosowania gnojowicy oraz w wyniku używania
pestycydów i retardantów. Właściwa uprawa gleby, stosowanie międzyplonów i wysiewek
ograniczy denudację gleby. Intensywny spływ powierzchniowy bez wnikania wód do gleby,
sprzyjający erozji wodnej, oraz zwiększone parowanie z powierzchni gruntowej, będzie
sukcesywnie zmniejszane poprzez wdrażanie krajowego i wojewódzkich programów –
zwiększenia lesistości co przekładać się będzie na zdolności retencyjne obszaru dorzecza.
Wspieranie zrównoważonego rolnictwa wiąże się z promocją systemów produkcji rolniczej
przeciwdziałających zanieczyszczeniom i erozji gleb, prowadzonych w sposób zgodny
z wymogami naturalnego środowiska. Zakładanie miedz śródpolnych tzw. stref buforowych
także przeciwdziała erozji gruntów ornych i jednocześnie zwiększa ich różnorodność
biologiczną.
Przenawożenie, stosowane przez rolników, którzy nie są świadomi potrzeb swoich
upraw i zawartości substancji nawozowych w glebie, powoduje zwiększenie zanieczyszczenia
środowiska gruntowo – wodnego. W ramach PGW dla dorzecza Wisły przewidziano
weryfikacje obszarów szczególnie narażonych OSN i ustalenie nowych. Wymuszają one na
użytkowniku zmianę sposobu gospodarowania ziemią i nawożenia tak by nadwyżka
związków azotowych skumulowanych w glebie nie była wymywana do wód.
Działaniem mogącym negatywnie i bezpośrednio oddziaływać na gleby jest
niewłaściwe zagospodarowanie osadów ściekowych. Ich wartość nawozowa sprawia, że po
odpowiednim przygotowaniu mogą one stanowić przydatny nawóz. W rolnictwie nie mogą
być jednak stosowane osady zawierające substancje toksyczne, szkodliwe dla człowieka,
które akumulują się w glebie i w roślinach. Bez odpowiedniej stabilizacji osadów z uwagi na
str. 318
występowanie dużych ilości metali ciężkich oraz trwałych, toksycznych związków
organicznych stosowanie osadów do użyźniania gleby jest wykluczone. Dopiero
ustabilizowany np. w procesie fermentacji czy kompostowania osad ściekowy staje się
bogatym w substancje organiczne i mineralne, bezpiecznym sanitarnie, komunalnym osadem
ściekowym. Spełnia on wiele istotnych funkcji: reguluje kwaśny odczyn gleb, umożliwia
zachowanie odpowiedniej struktury gleby oraz dostarcza roślinom substancji odżywczych.
W celu ograniczenia chemicznego zanieczyszczenia gleb powodującego zachwianie
biologicznej równowagi środowiska glebowego zaproponowano działania w kategorii
przemysł. Zakłady przemysłowe o zwiększonym i dużym ryzyku zobligowane są wdrożyć
programy zapobiegawcze poważnym awariom. Taka profilaktyka po pierwsze ma na celu
zmniejszenie ryzyka poważnej awarii przemysłowej i potencjalnego skażenia gleby, a po
drugie osiągnięcie gotowości na reagowanie na poważne awarie przemysłowe. Czas reakcji
i szybka identyfikacja zagrożeń w razie zaistnienia awarii skutkuje minimalizacją
oddziaływania na środowisko, w tym na gleby.
Pozytywny wpływ na gleby mają zadania z kategorii gospodarka komunalna
a w szczególności zadania modernizacyjne poprawiające stan techniczny istniejących
urządzeń. Nieszczelna kanalizacja, w wyniku eksfiltracji może być przyczyną zanieczyszczenia
gruntu ściekami, jego zapadania, a także pogorszenia się stanu technicznego innej
infrastruktury znajdującej się w sąsiedztwie. Ponadto zanieczyszczania gleby są powodowane
niewłaściwą gospodarką ściekami na terenach mieszkaniowych. PGW dla obszaru dorzecza
Wisły przewiduje budowę szczelnych szamb, przydomowych oczyszczalni oraz wprowadzenie
działań kontrolnych w zakresie ich opróżniania. Należy zwrócić uwagę, iż takie działanie
wynika już z niektórych aktów prawa krajowego a zapisy PGW mają dodatkowo wzmóc ich
skuteczność.
Gleba
jest
wykorzystywana
w
procesie
doczyszczania
tlenowego
w oczyszczalniach drenażowych. Wymagany jest jednakże odpowiednio długi przepływ
ścieków przez profil glebowy. W przypadku gleb bardzo dobrze przepuszczalnych i przy
niewłaściwie wykonanych przydomowych oczyszczalniach podczyszczane ścieki nie zdążą się
oczyścić i zanieczyszczają środowisko gruntowe. Ten przykład pokazuje że sam fakt realizacji
działań zapisanych w planach bez rozsądnego i właściwego wykonania poszczególnych zadań
nie przyniesie pożądanego efektu ekologicznego.
Wobec istniejących składowisk nie spełniających wymogów ekologicznych przewiduje
się przeprowadzić prace uszczelniające a lokalny monitoring gruntu i wód podziemnych
powinien potwierdzać słuszność wykonanych zadań. Zamykanie niezabezpieczonych
składowisk odpadów komunalnych oznacza zasadniczą redukcję zagrożeń dla środowiska
gruntowo – wodnego. Podczas rekultywacji takich terenów zdegradowanych zastosowanie
znajdują ustabilizowane osady ściekowe, zatem zamykanie składowisk może być połączone
z właściwą gospodarką osadami ściekowymi.
str. 319
Rekultywacją objęte mają zostać nieczynne wyrobiska powydobywcze a zalecana
w PGW coroczna sprawozdawczość pozwoli monitorować proces odtwarzania powierzchni
terenu. Negatywny i bezpośredni wpływ na gleby mogą mieć prace poszukiwawcze
alternatywnych źródeł wody wykonywane metodą odwiertów głównie przez trwałe,
naruszenie struktury profilu glebowego w miejscu nawierceń. Wykonanie odwiertów
wymaga opracowania projektu prac geologicznych, który przedstawia warunki i zakres
ingerencji w teren, zawiera także opis przedsięwzięć technicznych, technologicznych
i organizacyjnych,
mających
na
celu
zapewnienie
bezpieczeństwa
powszechnego,
bezpieczeństwa pracy i ochronę środowiska w tym ochronę środowiska gruntowo –
wodnego.
Dobry stan wód wymaga dobrego stanu pozostałych komponentów środowiska.
Zanieczyszczenia wód i powietrza są mniej trwałe w środowisku w stosunku do
zanieczyszczenia gleb. Gleba ponadto przyjmuje zanieczyszczenia z powietrza w postaci
zanieczyszczonego opadu. Po wchłonięciu pewnej ilości wody przez grunt pod wpływem siły
ciążenia woda spływa do niższych warstw poprzez strefę napowietrzną do strefy nasyconej.
Zdolność pochłaniania przez grunt jest ograniczona co sprawia, że nadmiar wody spływa po
terenie do cieków i zbiorników. Ładunek zanieczyszczeń w nim zawarty może wpływać na
zdolność samooczyszczania się wody. Na terenach gdzie gleba w wyniku presji człowieka
została całkowicie przekształcona, poprzez zintensyfikowany spływ z powierzchni
utwardzonych uzyskanie dobrego stanu wód jest zagrożone.
4.1.2. Wody powierzchniowe i podziemne
Plan gospodarowania wodami dla dorzecza Wisły jest narzędziem, który ma
usprawniać proces osiągania celów środowiskowych wyznaczonych Ramową Dyrektywą
Wodną. Cele środowiskowe powinny zostać osiągnięte do 2015 r. PGW dla analizowanego
dorzecza zawiera podsumowanie działań, zebranych i opracowanych w całym procesie
planistycznym, między innymi zbiór działań opisanych w Programie wodno – środowiskowym
kraju. Zatem w PGW dla dorzecza Wisły wskazane zostały działania obejmujące scalone
jednolite części wód powierzchniowych oraz jednolite części wód podziemnych, które
stanowią posumowanie programów działań Programu wodno–środowiskowego, mających
na celu poprawę wód oraz całego środowiska wodnego. Dla wód naturalnych dorzecza
wymagane jest osiągnięcie co najmniej dobrego stanu ekologicznego wód, natomiast dla
wód wyznaczonych, jako silnie zmienione lub sztuczne, wymaga się dotrzymania warunków
odpowiadających dobremu lub powyżej dobrego potencjałowi wód. W obydwu przypadkach
konieczne jest również dotrzymanie co najmniej dobrego stanu chemicznego.
str. 320
Dla JCWP w obrębie dorzecza wymagane jest osiągniecie odpowiednich wartości
wskaźników, odpowiadających celom środowiskowym. Wśród JCWP wyróżniono:
−
1655 JCWP naturalnych, 1006 JCWP silnie zmienionych, bądź sztucznych – wody
powierzchniowo płynące;
−
482 naturalnych JCWP, 1 JCWP silnie zmieniona, bądź sztuczna – jeziora;
−
5 JCWP naturalnych – wody przejściowe;
−
5 JCWP naturalnych, 1 JCWP silnie zmieniona, bądź sztuczna – wody przybrzeżne.
W PGW wskazano również 447 części wód dla których konieczne jest przedłużenie
terminu osiągnięcia określonych celów środowiskowych, z uwagi na występujące specyficzne
uwarunkowania, uniemożliwiające osiągnięcie tych celów do roku 2015.
Na podstawie oceny stanu wód podziemnych z 2005 roku, na obszarze dorzecza Wisły
jest 25 JCWPd które są zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego lub
chemicznego w 2015 roku. Wśród nich jest 6 subczęści JCWPd. Dla 18 z nich zaproponowano
derogacje ze względu brak możliwości osiągnięcia dobrego stanu w 2015 roku.
Uwarunkowane to jest najczęściej względami gospodarczymi, społecznymi i ekonomicznymi,
takimi jak brak możliwości likwidacji kopalń, brak alternatywnych źródeł zaopatrzenia
ludności w wodę do picia, brak możliwości technologicznych i ekonomicznych rekultywacji
wyrobisk pogórniczych oraz długim okresem w jakim następuje poprawa jakości wód
podziemnych. Na podstawie oceny stanu wód podziemnych z 2008 roku, na obszarze
dorzecza Wisły znajduje się 12 JCWPd których stan określono jako słaby pod względem
ilościowym oraz 3 o stanie słabym pod względem chemicznym.
Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza zawiera działania, ujęte
w poszczególne grupy z zakresu: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa,
zagospodarowania przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych i ochrony środowiska
wodnego, przemysłu oraz działań organizacyjno – prawnych i edukacyjnych. Z uwagi na ilości
zaproponowanych działań w obrębie analizowanego dorzecza, przedstawiono główne
założenia w obrębie każdej kategorii, analizując ich wpływ na aktualny stan wód
powierzchniowych.
W zakresie wód podziemnych przyjmuje się , iż wszystkie działania wyznaczone dla
osiągnięcia dobrego stanu/ potencjału wód powierzchniowych będą miały pozytywny wpływ
na poprawę stanu chemicznego i ilościowego wód podziemnych. Działania podstawowe
wskazane dla scalonych jednolitych części wód powierzchniowych na obszarze dorzecza
Wisły są również działaniami odpowiednio przypadającymi dla obszaru jednolitych części
wód podziemnych.
str. 321
W kategorii gospodarka komunalna zaproponowano działania takie jak:
budowa nowych kanalizacji i oczyszczalni;
rozbudowa sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni;
budowa (rozbudowa) kanalizacji sanitarnej w terenie nieaglomeracyjnym;
budowa (rozbudowa) oczyszczalni ścieków w terenie nieaglomeracyjnym;
Wciąż niedostateczny postęp infrastrukturalny w zakresie oczyszczania ścieków
w naszym kraju nieustannie wymaga realizacji nowych kanalizacji i oczyszczalni. Takie
działanie nie mogło zostać pominięte w projekcie planu gospodarowania wodami dla
dorzecza Wisły. Jest to podstawowe przedsięwzięcie pozwalające oczekiwać wymiernej
poprawy jakości wód dorzecza. Brak oczyszczania ścieków przyczynia się do gwałtownego
rozwoju różnego rodzajów glonów. Te z kolei zużywają tlen rozpuszczony w wodzie i w ten
sposób powodują wymieranie życia w wodzie.
Wpływ na wody podziemne może mieć również samo wykonywanie inwestycji poprzez
prowadzenie lokalnych odwodnień, które jednak mają charakter czasowy. Po zakończeniu
budowy sieci kanalizacyjnej zwierciadło wody podziemnej powraca do pierwotnego
położenia.
Nie podjęcie działań w tej kategorii może spowodować:
− większą ilość niekontrolowanych wylewów ścieków do gruntu oraz do wód
powierzchniowych, skąd nieoczyszczone ścieki mogą trafiać do wód podziemnych;
− większe ryzyko skażenia wody podziemnej poprzez nieszczelności w szambach.
remont kanalizacji i oczyszczalni;
modernizacja kanalizacji i oczyszczalni;
dodatkowe inwestycje dla kanalizacji i oczyszczalni;
modernizacja kanalizacji sanitarnej (uszczelnienie) – jako działanie uzupełniające;
Działania modernizacyjne powodują poprawę w zakresie istniejącego wpływu
oczyszczalni na środowisko, głównie na wody odbiornika. Oczyszczalnie o przestarzałej
technologii wymagają adaptacji do obowiązujących wymogów i standardów. Zakres prac
modernizacyjnych na istniejących obiektach jest dopasowywany do stanu zaawansowania
systemu oczyszczania. Rozbudowa modułu biologicznego oczyszczania ścieków gwarantuje
wymaganą efektywność oczyszczania, głównie w zakresie likwidacji związków azotu
zawartych w oczyszczonych ściekach zrzucanych do wód dorzecza. Wyposażenie oczyszczalni
w automatykę, pozwalającą na sterowanie procesami bioreaktora, daje możliwość
reagowania już na niewielkie odchylenia od normy. Nieodzowna hermetyzacja wszystkich
str. 322
obiektów oczyszczalni oraz kanalizacji ogranicza emisję uciążliwych odorów, w tym
rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń mikrobiologicznych. Zmiany modernizacyjne w ciągu
osadowym eliminują zawracanie fosforu do obiegu ściekowego, co wpłynie pozytywnie na
końcowy efekt pracy oczyszczalni.
Trudne warunki hydrogeologiczne lub geologiczne na trasie przewodów mogą być
tym czynnikiem, który należy dodatkowo przeanalizować. Bardzo płytkie wody podziemne,
które dodatkowo mogą mieć cechy wód agresywnych lub tereny podatne na zjawiska
osuwiskowe mogą wpływać na trudności w realizacji projektu oraz późniejszą zwiększoną
awaryjność sieci. Są to jednak czynniki istotne lecz bardziej ze względu na ocenę
wykonalności oraz koszty realizacji projektu niż wpływ na środowisko. W niektórych
przypadkach, kiedy projektowana sieć kanalizacyjna ma być włączona w istniejący system
istotna jest charakterystyka hydrauliczna tego systemu ponieważ nie można dopuścić do
przeciążeń dotychczas pracującego systemu. Przeciążenie systemu może w konsekwencji
prowadzić do niekontrolowanych lokalnych podstopień na sieci i zagrożeń dla zdrowia
mieszkańców oraz skażenia środowiska gruntowo – wodnego. Wpływ na wody podziemne
może mieć również prowadzenie lokalnych odwodnień, które jednak mają charakter
czasowy. Po zakończeniu budowy sieci kanalizacyjnej zwierciadło wody podziemnej powraca
do pierwotnego położenia.
Remonty oraz modernizacja kanalizacji i oczyszczalni będą miały pozytywny wpływ na
jakość wód podziemnych.
Nie podjęcie wymienionych działań może spowodować:
−
zagrożenie jakości wód podziemnych spowodowane przez bezpośredni dopływu
ścieków do wód podziemnych poprzez nieszczelności w sieci kanalizacyjnej oraz
oczyszczalniach.
budowa systemu zbierania ścieków;
budowa przydomowych oczyszczalni ścieków dla 1 lub kilku gospodarstw domowych;
Przydomowe
oczyszczalnie
nie
są
przeznaczone
do
oczyszczania
ścieków
pochodzących z produkcji zwierzęcej, wody deszczowej spływającej z dachów i placów,
a jedynie do oczyszczania wód pochodzących z budynków mieszkalnych z jednego lub kilku
gospodarstw. Ich zastosowanie pozwala na odprowadzenie ścieków w stanie oczyszczonym
do gruntu, rzeki lub rowu. Zastosowanie takich urządzeń racjonalne jest w tych rejonach
dorzecza, gdzie budowa innych systemów zbierania ścieków nie jest opłacalna.
Ścieki bytowo – gospodarcze zawierają różnego rodzaju substancje organiczne
i nieorganiczne. Mogą to być odpadki produktów żywnościowych, wydaliny ludzkie, piasek,
str. 323
tłuszcze, detergenty. Ścieki te są bardzo niebezpieczne, ponieważ niosą w sobie duże ilości
gnijących substancji organicznych, a także bakterie, wirusy i pasożyty. Zanieczyszczenia mogą
być w wodzie rozpuszczone, co wpływa na ich szybką penetrację do środowiska.
Działanie to skutecznie przyczyni się do poprawy jakości wody gruntowej w pobliżu
zabudowań gospodarskich, często zanieczyszczonych przez przydomowe, nierzadko
nieszczelne szamba. Szczególnie może być to niebezpieczne w przypadku gdy szambo
znajduje się w bliskiej odległości od studni, z której czerpie się wodę.
Nie podjęcie wymienionych działań może powodować:
−
zanieczyszczenia
wód
podziemnych
bakteriami,
wirusami,
pasożytami
wydostającymi się z nieszczelnych przydomowych zbiorników bezodpływowych.
budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu
ścieków;
kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych;
Wykonanie zbiornika bezodpływowego w przypadku braku przyłącza kanalizacyjnego
wynika z przepisów budowlanych. Samo wykonanie tego typu urządzeń, bez należytej
kontroli
wywozu
zgromadzonych
nieczystości,
nie
gwarantuje
jednak
uzyskania
zamierzonego efektu ekologicznego. Brak skutecznych działań w tym kierunku sprzyja
powstawaniu zanieczyszczeń biogennych powodujących zanieczyszczenie wód dorzecza.
Działania te mają na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej na terenach, w których nie
istnieje możliwość zbiorczego odbierania ścieków bytowo–gospodarczych. Szczelne szamba
wraz z kontrolą wywozu nieczystości poprawią jakość wód podziemnych.
Brak podjęcia wymienionych działań może spowodować:
−
większą ilość niekontrolowanych wylewów ścieków do gruntu oraz do wód
powierzchniowych, skąd nieoczyszczone ścieki mogą trafiać do wód podziemnych;
−
brak dostatecznego uszczelnienia może spowodować lokalne skażenie wody
podziemnej;
−
brak regularnego opróżniania może doprowadzić do sytuacji, w których następuje
wylewanie nieczystości ponad poziom terenu i tym samym możliwość infiltracji do
wód gruntowych z powierzchni gruntu.
gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów;
Wody
odciekowe
wykazują
bardzo
wysoką
mineralizację
i
zbliżony
typ
hydrogeochemiczny. Charakteryzują je wysokie wartości BZT5 i ChZTCr oraz wysokie stężenie
str. 324
chlorków, fosforanów, azotu amonowego, sodu, potasu, boru, chromu i ołowiu, a także
podwyższone zawartości benzenu, toluenu i ksylenów. Odcieki ze składowisk komunalnych
mogą stanowić zagrożenie sanitarne dla wód, zatem nadanie wyższego priorytetu ich
oczyszczaniu
odzwierciedlać
będzie
poprawa
czystości
jednolitych
części
wód
powierzchniowych dorzecza.
Gromadzenie i oczyszczanie odcieków przyczyni się do poprawy jakości wody
podziemnej w pobliżu składowiska odpadów. Jednym ze źródeł odcieków ze składowisk jest
przesiąkanie
wody
opadowej
przez
bryłę
wysypiska,
ale
także
dopływ
wód
powierzchniowych oraz podziemnych powodujących wypłukiwanie i rozpuszczanie
powstających produktów rozkładu. W niewielkim stopniu źródłem odcieków jest także woda
dostarczana wraz z odpadami oraz pochodząca z rozkładu substancji organicznych. Ilość
i skład odcieków zależą głównie od: rodzaju i stopnia rozdrobnienia odpadów, ilości wody
infiltrującej, wieku składowiska, techniki składowania. Odcieki z wysypisk charakteryzują się
właściwościami redukcyjnymi i znacznie podwyższonymi parametrami biologicznego
i chemicznego zapotrzebowania na tlen (BZT5 i ChZT), wysokimi stężeniami substancji
rozpuszczonych, chlorków, siarczanów i związków azotu amonowego.
Niepodjęcie wymienionych działań może powodować:
−
infiltrowanie odcieków przez strefę aeracji i przedostawanie się do wód
gruntowych;
−
dalszą migrację odcieków.
likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk);
Nowoczesne
składowiska
odpadów
są
zabezpieczone
specjalnymi
foliami
oddzielającymi ich zawartość od podłoża. Zapobiega to przedostawaniu zanieczyszczeń do
wód gruntowych. Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja z dzikimi wysypiskami. Działania
mające na celu likwidację takich ognisk zapobiegają wypłukiwaniu przez deszcz trujących
substancji np. lakierów, farb, środków konserwacyjnych a ponadto przedostaniu się do wód
chorobotwórczych grzybów i bakterii gnilnych namnożonych w tych ogniskach.
Likwidacja dzikich składowisk stanowiących ogniska zanieczyszczeń dla wód podziemnych
przyczyni się do poprawy jakości tych wód. Brak zabezpieczeń chroniących grunty oraz wody
podziemne przed infiltracją wypłukiwanych z nich wód powoduje, że dzikie wysypiska są
szczególnie niebezpieczne dla jakości wód podziemnych.
−
zanieczyszczenia wody podziemnej poprzez wody odciekowe pochodzące ze
składowiska;
str. 325
−
zanieczyszczenia gruntu oraz strefy aeracji przez substancje znajdujące się
w składowisku np. farby, lakiery, chemikalia powodujące w efekcie skażenia wody
podziemnej.
opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania ścieków" koordynowanych przez
urzędy wojewódzkie dla pozostałych aglomeracji < 2 000 RLM;
Powodzenie w realizacji Krajowego Programu Oczyszczania Ścieków Komunalnych
zależy w dużej mierze od inicjatywy samorządów gminnych oraz umiejętności pozyskiwania
przez nie środków finansowych. Wydatki na ten cel, pochodzące ze środków funduszy
ochrony środowiska i gospodarki wodnej, zostały określone jako priorytetowe. Uruchomiono
kredyty i pożyczki preferencyjne celem zapewnienia finansowania inwestycji w tym zakresie.
Również Fundusz Spójności daje możliwości dużym aglomeracjom lub grupom aglomeracji
uzyskania środków na inwestycje w gospodarce wodno–ściekowej. Instrumenty te zachęcają
jednostki
samorządu
terytorialnego
do
przyspieszenia
realizacji
przedsięwzięć
umieszczonych w KPOŚK, a co za tym idzie, osiągnięcie przez kraj efektu ekologicznego.
Należy zauważyć iż KPOŚ obejmuje jedynie aglomeracje powyżej 2000 RLM. Dla aglomeracji
mniejszych istnieje konieczność opracowywania wojewódzkich programów oczyszczania
ścieków komunalnych, koordynowanych przez właściwych wojewodów. To działanie jest
spójne z KPOŚ i ma na celu uzyskanie dobrej jakości wody w dorzeczu.
Działania mające na celu uporządkowanie gospodarki ściekowej na danym terenie mogą
przynieść pozytywny wpływ na jakość wód podziemnych. Oczyszczone ścieki trafiają do wód
powierzchniowych, gdzie pośrednio wpływają na jakość i ilość wód podziemnych.
prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków
i wdrożeniem harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów ściekowych
z przydomowych oczyszczalni;
Objętość zużywanej wody w budynku mieszkalnym odzwierciedla zbliżoną ilość
generowanych ścieków socjalno – bytowych, a częstotliwość opróżniania zbiornika
bezodpływowego uzależniona jest od jego objętości. W tym celu nieodzowna jest ewidencja
tych osadników i przydomowych oczyszczalni, spoczywająca w gestii samorządów.
Najważniejsze działania w zakresie gospodarki ściekami realizowane są właśnie przez gminy,
na których spoczywa odpowiedzialność za stan wód dorzecza. W celu uporządkowania
gospodarki ściekami na terenach, gdzie budowa kanalizacji nie ma uzasadnienia
ekonomicznego bądź jeszcze nie powstała, istnieje potrzeba konsekwentnych działań
systemowych na szczeblu samorządów. Regulacje prawa miejscowego i krajowego
str. 326
w zakresie gospodarki ściekami wymagają właściwego egzekwowania. Bardzo niska
świadomość społeczeństwa w zakresie troski o stan wód powoduje, iż przestarzałe
nieszczelne trzykomorowe osadniki, które dopuszczalne były w przeszłości, wciąż są
w powszechnym użyciu. Brak odpowiednich służb kontrolujących, wciąż niedostateczny
rozwój sieci kanalizacyjnej, skutkuje notorycznym przedostawaniem się ścieków bytowych
do wód. Te ogniska zanieczyszczeń wód są stosunkowo łatwe do zidentyfikowania, a ich
likwidacja możliwa jest wyłącznie przy rzetelnym realizowaniu polityki ekologicznej przez
gminy.
Działania mające na celu regulacje i uporządkowanie gospodarki ściekami na poziomie
gospodarstw indywidualnych mogą przynieść poprawę jakości wody podziemnej w pobliżu
takich gospodarstw.
Brak podjęcia wymienionych działań może powodować:
−
brak regularnego opróżniania może doprowadzić do sytuacji, w których następuje
wylewanie nieczystości ponad poziom terenu i tym samym możliwość infiltracji do
wód gruntowych z powierzchni gruntu;
−
brak regularnego opróżniania osadów ściekowych może doprowadzić do
przelewania nieoczyszczonych ścieków do odbiornika oraz do zaburzenia
technologii oczyszczania.
zagospodarowanie osadów ściekowych;
W celu kompleksowej oceny wpływu zagospodarowania osadów ściekowych na stan
wód
dorzecza,
należy
zwrócić
szczególną
uwagę
na
różnorakie
sposoby
ich
zagospodarowania tj.: wykorzystywanie w rolnictwie, kompostowanie, przekształcanie
termiczne oraz ich składowanie. Warunkiem stosowania osadów do celów rolniczych jest
stabilizacja osadów ściekowych, obniżająca ich podatność na zagniwanie i eliminująca
zagrożenia dla środowiska oraz zdrowia ludzi.
Kompostowanie odbywać się może w specjalnych instalacjach zlokalizowanych
zgodnie z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Stosowanie
powstałego kompostu zależne jest od wyników badań. Tylko pozytywne wyniki wykluczają
negatywne oddziaływanie na scalone części wód powierzchniowych, a co za tym idzie, wpływ
na zdrowie ludzi i na środowisko. Surowe osady ściekowe ze względu na charakterystykę
ścieków, zawierają wiele substancji niebezpiecznych dla środowiska. Realizacja założeń planu
w zakresie działań infrastrukturalnych, w tym budowy oczyszczalni, musi iść w parze
z właściwym zagospodarowaniem osadów ściekowych. Brak spójności w prowadzeniu
powyższych działań uniemożliwi zwrot poniesionych nakładów w postaci efektu
ekologicznego.
str. 327
Ścieki przeznaczone do wykorzystania w rolnictwie muszą być wstępnie oczyszczone,
spełniać normy sanitarne i nie mogą zawierać zanieczyszczeń w ilościach przekraczających
wartości określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska (Dz. U. z 2009 r., nr 27, poz. 169).
Ścieki wykorzystywane do celów rolniczych mogą pochodzić wyłącznie od zakładów
posiadających pozwolenie wodnoprawne na ich rolnicze wykorzystanie. W przypadku
zagospodarowania osadów ściekowych czy naturalnych nawozów takich jak gnojówka,
gnojownica i obornik w rolnictwie należy stosować się do odpowiednich przepisów i ustaw
m.in. Ustawy o nawozach i nawożeniu, Prawa Wodnego, Ustawy o ochronie przyrody. Nie
można stosować nawozów naturalnych na obszarach, gdzie poziom wody podziemnej
występuje powyżej 1,2 m pod poziomem terenu oraz w okresie zimowym. Nawozy naturalne
nie mogą być stosowane w bezpośrednim sąsiedztwie strefy ochronnej źródeł wody, ujęć
wody, brzegu zbiorników oraz cieków wodnych, kąpielisk zlokalizowanych na wodach
powierzchniowych oraz obszarów morskiego pasa nadbrzeżnego. Przepisy określają także
sposób oraz dopuszczalne ilości składników odżywczych. Stosowanie tych przepisów pozwala
zapewnić dobrą jakość wód podziemnych znajdujących się na danym terenie.
modernizacja składowisk odpadów komunalnych;
zamknięcie niezabezpieczonych składowisk odpadów komunalnych;
kontrola funkcjonujących i zamykanych składowisk odpadów – jako działania
uzupełniające;
Większość odpadów komunalnych wytworzonych na terenie Polski jest składowana
na
składowiskach
odpadów.
Jest
to
najbardziej
rozpowszechniona
metoda
ich
zagospodarowania. Obiekty, jakimi są składowiska odpadów, powinny zatem spełniać
odpowiednie wymagania, być właściwie przygotowane i prowadzone, aby nie stwarzać
zagrożenia dla środowiska, a także zdrowia i życia ludzi. Poprzez dostosowanie składowiska
należy rozumieć takie zabezpieczenie obiektu, aby nie nastąpiła ewentualna infiltracja
zanieczyszczeń do gruntu i wód powierzchniowych. Ostateczny termin modernizacji
składowisk mija z końcem 2009 r., w przypadku braku odpowiedniego dostosowania zostaną
one zamknięte.
Stopień redukcji składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, jak
również podniesienie poziomu odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych oraz
zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, przełoży się na redukcję związków, w tym
niebezpiecznych, mogących mieć negatywny wpływ na poprawę jakości wód.
Modernizacja składowisk odpadów komunalnych może przynieść pozytywny wpływ
na jakość wód podziemnych, ponieważ pozwala na zlikwidowanie bądź ograniczenie
szkodliwych ilości substancji dostających się do środowiska gruntowo–wodnego.
str. 328
Składowiska odpadów komunalnych powinny mieć zabezpieczenia, które ochronią
gleby oraz wody podziemne w pobliżu składowiska przed szkodliwymi odciekami. Podstawa
składowiska powinna być szczelnie odizolowana od wód gruntowych, należy także
odizolować wody odciekowe pochodzące ze składowiska.
−
zagrożenie jakości wód podziemnych poprzez wodę odciekową pochodzącą ze
składowiska;
−
zanieczyszczenia gruntu oraz strefy aeracji przez substancje znajdujące się
w składowisku np. farby, lakiery, chemikalia powodujące w efekcie skażenia wody
podziemnej;
−
brak kontroli składowisk odpadów uniemożliwia szybką reakcję na wykryte
zanieczyszczenia oraz szybkie podjęcie działań naprawczych.
Zgodnie z ustawą „Prawo geologiczne i górnicze” wody podziemne w rejonie
składowisk odpadów wymagają monitoringu, którego sposób jest ściśle określony w ustawie.
Monitoring odbywa się przy pomocy co najmniej 3 piezometrów (1 na dopływie, 2 na
odpływie wód podziemnych). Wykonanie piezometrów do monitoringu wód podziemnych,
jeżeli odbywa się to zgodnie ze stosownymi przepisami nie ma negatywnego skutku na
środowisko naturalne.
W kategorii rolnictwo i leśnictwo zaproponowano działania:
tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych;
Pewne sposoby użytkowania gruntów uzależnione są bezpośrednio od wody
i odwrotnie – sposób użytkowania gruntu wpływa na przepływające wody oraz może
wpływać na ich jakość przez wprowadzanie zanieczyszczeń punktowych lub obszarowych.
Niektóre działania zawarte w Planach gospodarowania wodami mogą powodować konflikty
związane z rozwojem przemysłu, modernizacją rolnictwa oraz rozwojem budownictwa.
Pewnym kompromisem są obecnie realizowane i nowo planowane działania w zakresie
rozbudowy
infrastruktury
sanitarnej,
które
będą
neutralizowały
wpływ
rozwoju
gospodarczego na stan wód, nie powodując jego pogarszania. Mogą się one okazać
niewystarczające w celu uzyskania dobrego stanu wód do roku 2015, dlatego przewidziano
działania dodatkowe i wspomagające np. w sektorze rolniczym. Zmiana sposobu
prowadzenia zabiegów agrotechnicznych i utworzenie stref buforowych – 2 lub 5 metrowych
pasów zadarnionych na granicy gruntów rolnych z wodami powierzchniowych lub terenami
intensywnie użytkowanymi rolniczo ograniczy negatywne oddziaływanie rolnictwa na
str. 329
środowisko w tym siedliska wodne. Wytyczone bufory wzdłuż cieków wodnych i skarp
spełniają rolę filtrującą wód spływających z pól niosących ze sobą pewne ilości związków
organicznych.
Strefa buforowa zadarniona o szerokości od 2–5 m ma na celu ograniczenie spływu
zanieczyszczonej, przez środki chemiczne stosowane w rolnictwie, wody podziemnej do wód
powierzchniowych. Będzie miało to pośredni wpływ na jakość wód podziemnych ponieważ
przede wszystkim zwiększa czystość wód powierzchniowych co z kolei ma wpływ na czystość
wód podziemnych, w związku z infiltrującym charakterem niektórych cieków.
OSN (obszary szczególnie narażone) – spotkania informacyjne o ustanowieniu OSN;
szkolenia; identyfikacja gospodarstw, założenie rejestrów; ankietyzacja i analiza ankiet;
kontrole; doradztwo; dostosowanie gospodarstw; biuletyny informacyjne; monitoring
rolnictwa; monitoring wód; sprawozdania i raporty; weryfikacja obszarów OSN i ustalenia
nowych; opracowanie nowych programów działań;
Funkcjonowanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami
azotu ze źródeł rolniczych, dla rolnika, którego gospodarstwo znalazło się w tym obszarze,
oznacza konieczność dokonania pewnych zmian w sposobie gospodarowania, wynikających
z programów działania dla tych obszarów. Produkcję rolną należy prowadzić w sposób
ograniczający i zapobiegający zanieczyszczeniom wód tymi związkami. Dla gospodarstw musi
być sporządzany bilans azotu oraz plan nawożenia. Rolnik jest zobowiązany do prowadzenia
rejestru stosowanych nawozów, który w razie konieczności udostępnia stosownym służbom
kontrolnym. Ponadto rolnik zobowiązany jest stosować zasady wynikające z kodeksu dobrej
praktyki rolniczej. Plany gospodarowania wodami na dorzeczach mają uskutecznić zapisy dla
poszczególnych programów działań dla obszarów szczególnie narażonych, co ma mieć wpływ
na zmniejszenie zanieczyszczenia wód spowodowanego azotanami ze źródeł rolniczych oraz
zapobieganie dalszemu zanieczyszczeniu.
Wyznaczenie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze
źródeł rolniczych, powoduje, że w takich obszarach podejmowane są działania naprawcze
mające na celu ograniczenie ilości azotanów stosowanych oraz powstających w wyniku
działalności rolniczej. Pozytywny efekt może też przynieść edukacja rolników w zakresie
Dobrych Praktyk Rolniczych stosowanych obligatoryjnie na terenach OSN. W przypadku
mniejszej ilości azotanów używanych oraz powstających w gospodarstwie zmniejsza się ilość
azotu jaka może dostawać się do wód podziemnych.
Nie podjęcie wymienionych działań może powodować dalsze zanieczyszczenia wody
podziemnej azotem
str. 330
właściwa uprawa gleby (właściwe prowadzenie prac polowych);
stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych;
Głównym źródłem zanieczyszczenia wód pochodzenia rolniczego są składniki
pokarmowe (azot, fosfor) dostarczane w nawozach naturalnych i mineralnych, pozostałości
chemicznych środków ochrony roślin oraz innych substancji toksycznych, w tym metali
ciężkich, oraz organiczne i nieorganiczne cząstki gleby. Generalnie, zanieczyszczenia wód
azotanami pochodzenia rolniczego występują w regionach o dużej koncentracji produkcji
zwierzęcej oraz intensywnej produkcji roślinnej, w tym regiony warzywniczo–sadownicze,
gdzie stosuje się duże dawki nawozów i środków ochrony roślin. Utrzymywanie roślinności
na gruntach ornych, w formie zasiewu jednogatunkowego lub mieszanki kilku gatunków
roślin, w okresach między dwoma plonami głównymi zapobiega zanieczyszczaniu wód oraz
erozji. Stosowanie międzyplonów i wysiewek poplonowych ogranicza straty wody i jest
technologią obejmującą zabiegi uprawowo – agrotechniczne, które pozwalają zasiać nasiona
także bez wykonania orki. Technologia pozwala na odstąpienie od stosowania ścieków
i osadów ściekowych, nawozów mineralnych, organicznych i wapniowych, z wyjątkiem
obornika, co wpływa znacznie na utrzymanie i poprawę jakości wód. Stosowanie
międzyplonów oraz wsiewek poplonowych powoduje zatrzymywanie w glebie składników
odżywczych oraz ograniczenie wymywania ich do wód podziemnych. Jednocześnie
w przypadku gdy w glebie jest wystarczająca ilość składników mineralnych ograniczone jest
stosowanie nawozów mineralnych i tym samym zmniejsza się wpływ stosowanych środków
na wody podziemne.
przechowywanie gnojówki i gnojowicy w odpowiednich warunkach;
przechowywanie nawozów naturalnych (w tym obornika) w odpowiednich warunkach;
W warunkach nadmiernego wzbogacenia wód powierzchniowych dorzecza azotem
i dodatkowo fosforem dochodzi do ich eutrofizacji, co objawia się ostatecznie gwałtownym
rozwojem fitoplanktonu – przeważnie glonów, sinic. W rezultacie następuje degradacja wód,
co poważnie ogranicza możliwości ich wykorzystania do spożycia, innych celów bytowych,
gospodarczych i rekreacyjnych. Identyfikacja źródeł zanieczyszczeń – gospodarstw rolnych,
ich monitoring oraz doradztwo i edukacja rolników ma na celu poprawę świadomości
ekologicznej, co wydaje się wstępem do pozostałych działań zdeterminowanych uzyskaniem
dobrej jakości wód. Nawozy naturalne nieodpowiednio przechowywane mogą doprowadzić
do zanieczyszczenia wody bakteriami, wirusami oraz pasożytami oraz mogą prowadzić do
zbytniej eutrofizacji wód. Nawozy naturalne w postaci stałej powinny być przechowywane
w pomieszczeniach inwentarskich lub na nieprzepuszczalnych płytach umożliwiających
str. 331
odprowadzenie wycieków do zbiorników na wodę gnojową lub do zbiorników na gnojówkę.
Nawozy naturalne w postaci płynnej (gnojowica, gnojówka) powinny być przechowywane
w szczelnych zbiornikach. Pojemność płyty gnojowej i zbiornika na gnojowicę powinna
zapewnić możliwość gromadzenia nawozów naturalnych przez okres, co najmniej 4 miesięcy.
Płyty obornikowe należy sytuować w odpowiedniej odległości od studni, budynków, dróg,
sąsiadującej działki i cieków wodnych.
−
skażenie bakteriologiczne wód podziemnych;
−
przeżyźnienie wody podziemnej związkami biogennymi
wspieranie rolnictwa zrównoważonego;
Rolnicy, którzy w sposób bezpieczny i zrównoważony stosują środki ochrony roślin,
produkują żywność z korzyścią dla środowiska naturalnego, gospodarki i społeczeństwa.
W ten sposób chronią otaczające środowisko, poprawiają opłacalność gospodarstw
i dostarczają żywność wysokiej jakości, której żądają klienci. Wspierając zrównoważone
stosowanie środków ochrony roślin pomaga się osiągnąć związany z ochroną wód cel, jakim
jest nie zakłócające równowagi ekologicznej rolnictwo. Ideą rolnictwa zrównoważonego jest
minimalizacja
jego
wpływu
na
środowisko,
w
tym
wody
przy
jednoczesnym
zmaksymalizowaniu wydajności produkcji.
Wspieranie rolnictwa zrównoważonego ma pozytywny wpływ na jakość wód podziemnych.
Rolnictwo zrównoważone polega między innymi na racjonalnym stosowaniu nawozów
mineralnych oraz środków ochrony roślin by podnieść wydajność produkcji. Ograniczenie
ilości substancji chemicznych stosowanych w uprawie roślin ogranicza równocześnie ich
ilość, która dostaje się do wód podziemnych. Rolnictwo zrównoważone ogranicza wpływ
działalności rolniczej na środowisko.
wspieranie rolnictwa ekologicznego;
Wspieranie rolnictwa ekologicznego przyczynia się do wypierania z obiegu
syntetycznych nawozów mineralnych i syntetycznych środków ochrony roślin. Niestosowanie
nawozów nie powoduje zanieczyszczania zbiorników wodnych, co przekłada się na
zmniejszenie kosztów oczyszczania wody pitnej. Podobnie redukcja zużycia środków ochrony
w uprawach, hormonów i antybiotyków w chowie zwierząt spowoduje ograniczenie
dostających się ich pozostałości do zbiorników wodnych i zmniejszenie ich negatywnego
wpływu na warunki życia w wodzie.
str. 332
Wspieranie rolnictwa ekologicznego może przynieść pozytywny wpływ na jakość wód
podziemnych. Rolnictwo ekologiczne, w którym nie stosuje się sztucznych nawozów oraz
środków ochrony roślin nie powoduje zanieczyszczenia wód podziemnych składnikami
nieorganicznymi stosowanymi w takich środkach oraz nie powoduje zbytniego użyźnienia
wody podziemnej. W rolnictwie ekologicznym powszechne jest również stosowanie zasad
dobrej praktyki rolniczej.
wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości – regulacja
lesistości (prowadzone zgodnie z planami urządzania lasów dla poszczególnych
Nadleśnictw);
zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli;
zalesianie gruntów państwowych (grunty będące w posiadaniu Skarbu Państwa
sukcesywnie przekazywane Lasom Państwowym);
opracowanie granicy rolno – leśnej dla gmin: liczba gmin 1 do 21;
Porządkowanie przestrzeni rolno – leśnej i powiększenia powierzchni leśnej na
obszarze dorzecza wiąże się z trwałym określeniem sposobu użytkowania gruntów w
kierunku leśnym bądź rolnym. Zgodnie z założeniami Krajowego Programu Zwiększania
Lesistości zmianą sposobu użytkowania objęte mogą zostać wyłącznie grunty o niskiej klasie.
Powyższy program zakłada zalesianie obszarów należących do skarbu państwa przez
odpowiednie organy, a także zalesianie gruntów prywatnych przez ich właścicieli. Siedliska
zlokalizowane w dolinach rzek dorzecza i na terenach zabagnionych obniżeń powinny
pozostać w większości w dotychczasowej formie użytkowania, a przeznaczanie ich do
zalesień powinno nastąpić wyłącznie po skonsultowaniu projektu ze służbami ochrony
przyrody i krajobrazu oraz z terytorialnie właściwym Zarządem Gospodarki Wodnej.
Wspomniane działania wpłyną na poprawę warunków środowiska przyrodniczego,
a w szczególności oddziaływania na klimat, zwiększanie możliwości retencjonowania wody,
ograniczanie erozji wodnej i wietrznej. Lasy mają dodatni wpływ na ilość wód podziemnych
poprzez zwiększanie retencji wodnej. Podnosi się również poziom zwierciadła wody
podziemnej. Innym pozytywnym aspektem lasów jest ograniczenie erozji.
W kategorii zagospodarowanie przestrzenne zaproponowano:
Kategoria ta obejmuje działania związane z opracowaniem miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego uwzględniających wymagania i zasady ochrony
środowiska, w szczególności dotyczące: ustalonych stref ochrony ujęć wód, obszarów
ochronnych zbiorników wód podziemnych oraz stref zagrożeń powodzią, korytarzy
ekologicznych stanowiących doliny rzek i cieków, obiektów i obszarów przyrody prawnie
str. 333
chronionych, obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych, obszarów ograniczonego
użytkowania, rozwoju systemów infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno –
ściekowej i gospodarki odpadami, wyznaczania rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji
obiektów i urządzeń infrastruktury ochrony środowiska, a także produkujących energię
(fermy wiatrowe).
Przepisy prawa wymagają takiego planowania przestrzennego by obiekty mogące
potencjalnie stanowić zagrożenie dla wód nie znajdowały się w bezpośrednim sąsiedztwie
bądź w strefie zagrożenia powodzią. Przykładem takich obiektów mogą być składowiska
odpadów, oczyszczalnie ścieków, kompostownie. Wszelkie podtopienia tych obiektów mogą
mieć tragiczne skutki ekologiczne, dlatego plan zagospodarowania przestrzennego musi
uwzględniać wszystkie zagrożenia i wyznaczać tereny o takim przeznaczeniu poza strefa
zalewową z dala od cieków i zbiorników. Zapisy planów miejscowych pozwalają chronić
walory środowiskowe, zasoby naturalne w tym wody. Efekty planowania przestrzennego nie
są natychmiastowe i wymagają czasu. Działania w tej kategorii mogą więc przynieść
pozytywny wpływ na jakość oraz ilość wód podziemnych. W strefie ochrony bezpośredniej
oraz pośredniej obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania
gruntów i korzystania z wody. Zakazy dotyczą między innymi wprowadzania ścieków do wód
lub do ziemi, rolniczego wykorzystania ścieków, stosowania nawozów oraz środków ochrony
roślin, lokalizowania składowisk odpadów. Nakazy dotyczą m.in. odprowadzenia wód
opadowych, ścieków z terenu ochrony bezpośredniej ujęcia wody.
Efekt ekologiczny w kategorii – kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona
ekosystemów od wód zależnych (w tym morfologia i zachowanie ciągłości biologicznej
cieków) zapewni:
budowa przepławek, przywróceniem drożności odcinków rzek (likwidacja jazów, budowa,
modernizacja przepławek);
Zagospodarowanie rzek wiąże się z realizacją urządzeń hydrotechniczych, które
powodują niejednokrotnie sporo kontrowersji. Rzeki stwarzają duże możliwości rozwoju
gospodarczego i społecznego i posiadają także bardzo duże znaczenie przyrodnicze. Aktualny
stan rzek spowodowany jest presją wywieraną przez człowieka na środowisko. Osiągniecie
dobrego stanu wód oznacza, dążenie do przywrócenia naturalnego charakteru cieków
i zbiorników wodnych, ograniczenie przeszkód terenowych, a poprzez odbudowę i budowę
nowych przepławek umożliwienie migracji ryb w górne odcinki rzek.
Oddziaływanie inwestycji związanych z realizacją programu udrożnienia na stany wód
w korytach rzek będzie mało znaczące. Dotyczy to także czystości wód, która w trakcie
str. 334
prowadzenia robót nie będzie zagrożona. Przy zachowaniu poprawnych zasad eksploatacji
przepławek, nie będzie negatywnego oddziaływania na wielkość przepływów oraz na
alimentację rzek.
Zapory i jazy wykonane na cieku ograniczają przestrzeń życiową organizmów
wodnych, wymagających stałych warunków termicznych i czystości wody. Urządzenia
hydrotechniczne powodują piętrzenie wody, co ma negatywny skutek ekologiczny.
W miejsce wody płynącej powstaje słabo natleniony zbiornik wodny o małym przepływie.
Budowlom
wybudowanym
w poprzek rzeki
często towarzyszą mniejsze zwane
przepławkami, które pełnią ważną rolę ekologiczną i umożliwiają wędrówkę ryb na tarło.
Liczne przepławki zbudowane w ubiegłych latach wykazują wady w konstrukcji
i umiejscowieniu, a tym samym nie spełniają swego zadania. Budowa nowych przepławek
zlokalizowanych w oparciu o monitoring migracji ryb a także likwidacja przestarzałych jazów
poprawi warunki bytowe dla ryb. Likwidacja jazów, a więc urządzeń piętrzących, może
spowodować zachwianie stosunków wodnych panujących na danym terenie. Długotrwałe
piętrzenie mogło spowodować podniesienie się poziomu wody podziemnej, który po
likwidacji jazu może spowodować obniżenie zwierciadła wody
bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów przyrodniczo–krajobrazowych,
użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych – jako działanie
uzupełniające
opracowanie i wdrożeniem planu ochrony obszarów prawnie chronionych (parki,
rezerwaty, Natura 2000);
Opracowanie i realizacja założeń zawartych w planach ochrony obszarów prawnie
chronionych będących formą bieżącej ochrony walorów przyrodniczych, pozwoli ograniczyć
nadmierny odpływ wód oraz zachować naturalny charakter cieków wodnych. Zwiększenie
zdolności retencyjnych terenu objętego planem zwiększa rolę samooczyszczania się wód
w przyrodzie, a przy ograniczaniu dopływu zanieczyszczeń z zewnątrz pozwala przywrócić
dobry stan ekologiczny wód. Różne formy ochrony przyrody takie jak parki krajobrazowe,
rezerwaty przyrody, użytki ekologiczne itp. powodują zachowanie naturalnych stosunków
wodnych. Ochrona naturalnych ekosystemów szczególnie takich jak bagna, rozlewiska, oczka
wodne pozytywnie wpływa na zwiększenie retencji wodnej. Ograniczenie działalności
człowieka na takim terenie ma także korzystny wpływ na jakość wód podziemnych, poprzez
brak potencjalnych ognisk zanieczyszczeń gleby oraz wody podziemnej. Zachowanie
naturalnej roślinności może korzystnie wpływać na jakość wód podziemnych na danym
terenie poprzez pobieranie przez rośliny różnych składników z wody, niekorzystnie
wpływających na jakość wód podziemnych takich jak np. związki biogenne.
str. 335
weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą (rozporządzenie);
Instrukcje gospodarowania wodą dla zbiorników i stopni wodnych zawierają
elementarne i kompleksowe informacje, pozwalające na właściwe użytkowanie obiektu
w okresie powodzi.
Weryfikacja zawartych w instrukcji parametrów obiektu takich jak: poziom i wysokość
piętrzenia, przepływ, prędkość obniżania, przepustowość, podstawowe dane dotyczące
stanu ostrzegawczego i alarmowego dla zbiornika, podstawowe dane dotyczące pojemności,
w tym pojemności martwej zbiornika, pojemności użytkowej, pojemności powodziowej
stałej, pojemności powodziowej forsowanej, przekłada się na skuteczne reagowanie
w sytuacji wystąpienia powodzi. Instrukcja gospodarowania wodą dotyczy m. in. korzystania
z wód powierzchniowych za pomocą urządzeń piętrzących. Weryfikacja zawartych
w instrukcji charakterystycznych poziomów piętrzenia oraz charakterystycznych przepływów
pozwala dokładniej określić wpływ uzyskanego piętrzenia wody powierzchniowej na wody
podziemne.
Działaniami, należącymi do kategorii – działania organizacyjno – prawne i edukacyjne są:
objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody
(rozporządzenie); opracowaniem oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia;
Monitoring jakości śródlądowych wód powierzchniowych obejmuje badania i ocenę
jakości wód, osadów wodnych rzek i jezior oraz wód zbiorników zaporowych. Celem
prowadzenia badań jest stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy
stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem, w tym ochrony przed eutrofizacją
powodowaną ściekami komunalnymi i zanieczyszczeniami pochodzącymi z rolnictwa oraz
ochrony przed zanieczyszczeniami przemysłowymi, a w szczególności substancjami
szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego. Objęcie nadzorem sanitarnym wody
w kąpielisku umożliwia kontrolę wód powierzchniowych oraz równocześnie pozwala na
ewentualną identyfikację ognisk zanieczyszczeń powodujących zanieczyszczenie wód
podziemnych.
Obowiązek oceny jakości wód powierzchniowych w ramach państwowego
monitoringu środowiska wynika z art. 49 ust.1 ustawy Prawo wodne, przy czym zgodnie
z ust. 2 tego artykułu badania jakości wód powierzchniowych należą do kompetencji
wojewódzkiego
inspektora
ochrony
środowiska.
Wyniki
oceny
jakości
wód
powierzchniowych będą wykorzystywane do zintegrowanego zarządzania wodami
w dorzeczu.
str. 336
opracowanie „programu redukcji fosforu" dla części wód;
Główną przyczyną eutrofizacji jest wzrastający ładunek biogenów, w tym fosforu.
Przyczynia się do tego nie tylko zwiększająca się ilość zrzutów ścieków, ale przede wszystkim
wzrost zawartości środków piorących i innych detergentów zawierających fosfor. Większa
ilość tego biogenu związana jest także z intensyfikacją nawożenia oraz erozją w zlewni.
Najskuteczniejszą metodą walki z procesem eutrofizacji jest ograniczenie
antropogenicznego dopływu biogenów do wód – kompostowanie odchodów w miejsce
odprowadzania ich do ujścia kanalizacyjnego, redukcja zawartości fosforanów w środkach
piorących używanych w gospodarstwach domowych, ograniczanie stosowania nawozów
sztucznych w rolnictwie. W kompetencjach RZGW jest opracowanie programów redukcji
fosforu co ma być dopełnieniem innych działań zmierzających w kierunku osiągnięcia
poprawy jakości wód.
Program redukcji fosforu pozytywnie wpłynie na jakość wód podziemnych poprzez
zmniejszenie ilości tego składnika w wodach podziemnych. Zawartość fosforu można
zmniejszyć poprzez ograniczenie antropogenicznego dopływu biogenów do wód –
kompostowanie odchodów w miejsce odprowadzania ich do ujścia kanalizacyjnego, redukcja
zawartości fosforanów w środkach piorących używanych w gospodarstwach domowych,
ograniczanie stosowania nawozów sztucznych w rolnictwie. W kompetencjach RZGW jest
opracowanie programów redukcji fosforu co ma być dopełnieniem innych działań
zmierzających w kierunku osiągnięcia poprawy jakości wód.
opracowanie warunków korzystania z wód regionu oraz wód zlewni (rozporządzenia);
Prawo Wodne określa, że Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej w Polsce mają
opracowywać warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód
zlewni. Są to elementy planowania w gospodarowaniu wodami w dorzeczach. Region wodny
jest to mniejszy obszar wchodzący w skład dorzecza. Opracowując warunki korzystania z wód
regionu wodnego należy uwzględniać ustalenia planów zagospodarowania przestrzennego.
Świadczy to o nadrzędności planowania przestrzennego, uwzględniającego przede wszystkim
korzyści społeczne.
Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej mają za zadanie opracować warunki
korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni. Przy
opracowywaniu warunków korzystania z wód regionu wodnego należy wziąć pod uwagę
ustalenia planów zagospodarowania przestrzennego.
str. 337
przegląd pozwoleń wodnoprawnych;
uregulowanie stanu formalnego w związku ze szczególnym korzystaniem z wód (uzyskanie
pozwolenia wodnoprawnego) – rozporządzenie;
Pozwolenia wodnoprawne wydawane na czas terminowy zgodnie z artykułem 136
ust. 2 ustawy Prawo wodne podlegają cyklicznej weryfikacji. Organ właściwy winien
przynajmniej raz na 4 lata dokonać przeglądu realizacji praw i obowiązków użytkownika wód,
nakreślonych przez organ w pozwoleniu. Takie działanie pozwoli zidentyfikować
bezprawnych użytkowników wód i zlikwidować nielegalne zrzuty i pobory. Skutkiem
przeglądu pozwoleń, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w postaci naruszenia
warunków decyzji, może być cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia. Tylko w wypadku, gdy
cofnięcie lub ograniczenie pozwolenia uzasadnione jest interesem ludności, ochroną
środowiska lub względami gospodarczymi, wypłaca się odszkodowanie.
Przegląd pozwoleń wodnoprawnych oraz ich weryfikacja pozwala na określenie
faktycznego poboru wód podziemnych oraz rzeczywistej ilości wprowadzanych do ziemi oraz
wód powierzchniowych oczyszczonych ścieków. Takie informacje pomagają we właściwym
gospodarowaniu wodami oraz są potrzebne do określania zasobów wód podziemnych.
propagowanie
idei
zrównoważonego
rozwoju
i
upowszechnianie
informacji
o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony
środowiska – kampania informacyjna – jako działanie uzupełniające;
Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając
możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Propagowanie takiej gospodarki,
która zakłada odpowiednio i świadomie ukształtowane relacje pomiędzy wzrostem
gospodarczym, dbałością o środowisko (nie tylko przyrodnicze, ale także sztuczne –
wytworzone przez człowieka) oraz zdrowiem człowieka, daje wszystkim ludziom szanse
zaspokojenia podstawowych potrzeb bez zagrożenia, że dla przyszłych pokoleń zabraknie
wody pitnej oraz innych dóbr naturalnych. Dostępność do czystej wody umożliwia uprawę
ziemi, która z kolei zaspakaja potrzeby żywnościowe człowieka. Czysta woda wpływa na
kondycję zdrowotną, a ta z kolei na możliwości rozwoju, godne życie i jest niezbędnym
warunkiem spełnienia praw człowieka. Dostęp do informacji i wiedzy rozwijającej
świadomość
ekologiczną
społeczeństwa
daje
szanse
zatarcia
zależności
postępu
cywilizacyjnego z dalszą degradacją wód. Wszelkie działania podnoszące świadomość
przyrodniczą mogą przynieść pozytywne efekty zarówno dla jakości jak i ilości wody
podziemnej. Udział społeczeństwa w ochronie zasobów wód podziemnych może przejawiać
się zarówno na poziomie indywidualnego gospodarstwa w postaci zmniejszonego poboru
str. 338
wód podziemnych jak i świadomego niezanieczyszczania wód podziemnych oraz
powierzchniowych np. detergentami.
szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolnośrodowiskowego
– jako działanie uzupełniające;
W ramach programu rolnośrodowiskowego przyznawane jest rolnikom wsparcie za
wykonywanie, w okresie pięcioletnim usługi na rzecz środowiska. W pakietach
przyrodniczych przewidziane są dopłaty do produkcji rolnej w zamian za: zaprzestanie
stosowania środków ochrony roślin, ścieków, osadów ściekowych, budowy i rozbudowy
systemów melioracyjnych – zabiegów negatywnie wpływających na jakość wód. Aby wiedza
rolników o programie rolnośrodowiskowym była jak najszersza także w zakresie wpływu ich
działalności na wody, korzystają oni z usług doradców rolnośrodowiskowych, skupionych
najczęściej wokół lokalnych Ośrodków Doradztwa Rolniczego.
Program rolnośrodowiskowy polega na osiągnięciu zrównoważonego rozwoju
obszarów wiejskich oraz ograniczenia negatywnego wpływu rolnictwa środowisko
przyrodnicze w tym na wody podziemne. Rolnicy uczestniczący w tym programie mogą
wybrać działania pogrupowane w pakietach m. in. ochrona gleb i wód, rolnictwo
zrównoważone, rolnictwo ekologiczne. Wśród zadań jakie przedstawiono w każdym pakiecie
największe znaczenie dla jakości wody podziemnej mają ograniczenie nawożenia, stosowanie
wsiewek poplonowych
Rolnicy uczestniczący w programie rolnośrodowiskowym dostają wsparcie w postaci
dopłat do produkcji rolnej. Edukacja rolników dotycząca wpływu rolnictwa na elementy
środowiska takie jak wody podziemne może przynieść korzyści w postaci zmniejszenia presji
rolnictwa na wody podziemne poprzez bardziej świadome prowadzenie upraw
wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska w celu
zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in. komputeryzacja),
zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych, szkolenia merytoryczne pracowników;
Jest to działanie uzupełniające, które może jedynie uskutecznić efektywność innych działań
zmierzających do poprawy jakości wód dorzecza. Jest to przedsięwzięcie mające na celu
usprawnienie oraz uskutecznienie innych działań zmierzających do ochrony oraz poprawy
jakości wód podziemnych
str. 339
Kategoria przemysł zawiera następujące działania:
monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM
odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia wymagań
odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków;
Przemysł rolno – spożywczy jest przemysłem wodochłonnym, generującym
w procesie produkcyjnym znaczne ładunki zanieczyszczeń odprowadzanych ze ściekami.
Zakłady branży spożywczej są zazwyczaj źródłem ścieków o dużym ładunku zanieczyszczeń,
o różnym charakterze i rozmiarach, obejmujących takie grupy jak substancje rozpuszczone,
substancje koloidalne lub zawiesiny, reprezentowane przez związki organiczne (głównie
białko i tłuszcze) i nieorganiczne, np. chlorki, azotany, fosforany, siarczany, węglany i inne.
Ścieki
niektórych
zakładów,
np.
mięsnych,
są
potencjalnym
źródłem
zagrożeń
epidemicznych, głównie w wyniku przedostawania się do nich znacznych ilości treści
przewodów pokarmowych (żołądków i jelit) oraz krwi zwierząt rzeźnych. Zanieczyszczenia te
skażają ścieki mikroorganizmami, w tym chorobotwórczymi, zmuszając producentów do
higienizacji lub wyjawiania ścieków opuszczających zakład z wykorzystaniem wybranych
metod chemicznych lub fizycznych. Brak zapewnienia odpowiedniego stopnia oczyszczania
ścieków przemysłowych może mieć katastrofalny wpływ na stan wód i zniweczy efekt
wypracowany wskutek realizacji innych działań.
Przemysł rolno–spożywczy jako wodochłonny oraz produkujący duże ilości ścieków
powinien być objęty monitoringiem ścieków trafiających do wód powierzchniowych oraz
wód podziemnych. Ścieki pochodzące z zakładów mięsnych są potencjalnym źródłem skażeń
bakteriologicznych, spowodowanych przez obecność w ściekach treści przewodów
pokarmowych zwierząt oraz krwi. Oczyszczenie oraz zneutralizowanie takich ścieków
pozwala na zachowanie dobrego stanu wód podziemnych. Monitoring takich zakładów
zapewni bezpieczeństwo wód podziemnych oraz szybką reakcję w przypadku stwierdzenia
zanieczyszczenia.
−
brak szybkiej reakcji na stwierdzenie zanieczyszczenia co może skutkować dalszym
rozprzestrzenieniem skażenia.
Niezależnie
od
ścisłego
przestrzegania
przepisów
ilość
zanieczyszczeń
odprowadzanych ograniczyć można przez: oszczędną gospodarkę wodną w zakładach,
zamykanie obiegów wody, oszczędną gospodarkę surowcową, nowe, mało wodochłonne
technologie produkcji, które ograniczają stopień korzystania z zasobów wód oraz ilość
ścieków.
str. 340
opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom przez zakłady o zwiększonym
i dużym ryzyku;
Prowadzący zakład o dużym ryzyku jest zobowiązany, przed uruchomieniem zakładu,
do przedłożenia raportu o bezpieczeństwie komendantowi wojewódzkiemu Państwowej
Straży
Pożarnej
i
wojewódzkiemu
inspektorowi
ochrony
środowiska.
Raport
o bezpieczeństwie oraz jego zmiany zatwierdzane są w drodze decyzji przez komendanta
wojewódzkiego Państwowej Straży Pożarnej, po uzyskaniu opinii wojewódzkiego inspektora
ochrony środowiska. Plany przewidują optymalne zachowanie odpowiednich służb
i porządek postępowania w przypadku wystąpienia ewentualnej awarii, co przełożyć się
może na ewentualne przedostanie się substancji niebezpiecznych do wód w momencie
zagrożenia.
Opracowanie programu zapobiegającego poważnym awariom pozwala ograniczyć ryzyko
takiej awarii, a w przypadku wystąpienia awarii ustala plan działania, by zminimalizować oraz
ograniczyć jej skutki.
Dla wód podziemnych, w przypadku gdy działania zaproponowane dla wód
powierzchniowych będą niewystarczające do osiągnięcia dobrego stanu w 2015 roku
zaproponowano zastosowanie działań uzupełniających dla wód podziemnych. Programy
działań pogrupowane są w główne kategorie: działania administracyjne, działania prawne,
organizacyjne i edukacyjne; działania w kategorii gospodarki komunalnej i przemysłowej.
DZIAŁANIA ADMINISTRACYJNE
Weryfikacja pozwoleń wodno prawnych na pobór wód podziemnych. W przypadku
niskich zasobów wód podziemnych i ryzyku nieosiągnięcia dobrego stanu przez JCWPd
wprowadzono możliwość ograniczenia wielkości poboru wód podziemnych na cele inne niż
zaopatrzenie ludności w wodę do spożycia (przemysł, rolnictwo, leśnictwo). W takim
przypadku konieczne staje się poszukiwanie alternatywnych źródeł zaopatrzenia w wodę.
Kontrola stref ochronnych ujęć ma na celu przestrzeganie zapisów odnośnie zakazów,
nakazów i ograniczeń w użytkowaniu terenu na obszarze stref ochronnych ujęć. Pozwoli to
na wyeliminowanie potencjalnych źródeł zanieczyszczeń poziomów wodonośnych.
DZIAŁANIA PRAWNE ORGANIZACYJNE I EDUKACYJNE
Jednym z działań prawnych, organizacyjnych i edukacyjnych jest racjonalne
gospodarowanie wodą. Jego celem jest ograniczenie poboru wód podziemnych, co powinno
skutkować poprawą stanu ilościowego JCWPd. W osiągnięciu racjonalnego gospodarowania
wodą niezbędne jest opomiarowanie wydobycia wody wszystkich użytkowników. Zakłady
przemysłowe, a w szczególności kopalnie powinny przekazywać dane dotyczące wielkości
str. 341
poboru wód podziemnych, wielkości odwodnień górniczych oraz zasięgu lejów depresji
odpowiednim organom (PSH, RZGW). Jest to warunek niezbędny do planowania racjonalnej
gospodarki wodnej.
DZIAŁANIA W KATEGORII GOSPODARKA KOMUNALNA I PRZEMYSŁ
Przestrzeganie i egzekucja przepisów Prawa Geologicznego i Górniczego w zakresie
monitoringu składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych ma na celu rozpoznanie
wielkości presji na wody podziemne i zastosowanie skutecznych działań naprawczych,
mających na celu zminimalizowanie wpływu składowisk odpadów na stan chemiczny wód
podziemnych.
Racjonalne wykorzystanie jego zasobów wód podziemnych oraz ich skuteczna
ochrona wymaga opracowania dokumentacji hydrogeologicznej ustalającej zasoby
dyspozycyjne i wyznaczającej obszar ochronny GZWP. Ustanowienie obszaru ochronnego
GZWP, a w szczególności nakazów, zakazów i ograniczeń użytkowaniu terenu, ograniczy
degradację wód podziemnych oraz istotnie wpłynie na ich ochronę. Określenie zasobów
dyspozycyjnych zbiorników wód podziemnych pozwoli na racjonalne wykorzystanie ich
zasobów oraz utrzymanie równowagi pomiędzy wodami podziemnymi a ekosystemami
zależnymi od tych wód.
Reasumując:
Powyższe działania przy rzetelnym i właściwym prowadzeniu będą wystarczające dla
uzyskania odpowiedniej jakości użytkowej wód dorzecza, wpłyną na racjonalne
wykorzystanie zasobów wodnych, bezpieczeństwo powodziowe, a także podniosą
skuteczność ochrony przed suszą. Jednakże krótki termin realizacji celów – rok 2015 sprawia
że dla niektórych wód osiągnięcie dobrego stanu/potencjału jest zagrożone.
Na obszarze dorzecza Wisły zlokalizowanych jest w całości lub fragmentarycznie 191
GZWP. 73 z nich ma opracowaną dokumentację hydrogeologiczną ustalającą zasoby
dyspozycyjne i ustanawiającą obszar ochronny. W latach 2009–2011 przewidzianych jest 13
GZWP dla których będzie opracowywana dokumentacja hydrogeologiczna. Pozostałe będą
dokumentowane po roku 2011.
Działania uzupełniające dla wód podziemnych nie mają charakteru inwestycyjnego.
Mieszczą się w kategoriach edukacyjnych, organizacyjnych lub legislacyjnych. Dla środowiska
będą odczuwalne jedynie skutki działania tych programów w postaci korzystnego
oddziaływania na środowisko w postaci poprawy stanu chemicznego i ilościowego wód
podziemnych.
str. 342
4.1.3. Powietrze i klimat
Pakiet działań zaproponowany w PGW dotyczy głównie środowiska gruntowo –
wodnego i nie odnosi się wprost do komponentu powietrza. Nie oznacza to, że stan
atmosfery nie ma żadnego znaczenia jeśli chodzi o poprawę i utrzymanie jakości wód,
a występowanie kwaśnego deszczu, może być tego namacalnym przykładem. W tym miejscu
należy zwrócić uwagę na fakt iż głównym ich producentem jest przemysł oraz motoryzacja
i żadne z zaproponowanych przedsięwzięć PGW nie przyczynia się do jego powstawania.
Promowany rozwój gospodarki komunalnej, z którym wiąże się poprawa infrastruktury
oczyszczania ścieków może mieć pozytywny wpływ na ograniczenie nieprzyjemnych
zapachów przedostających się lokalnie do powietrza. Polskie prawodawstwo w żaden sposób
nie normuje norm zapachowych, z tego też powodu nie jest możliwe określenie stopnia
minimalizacji odorów.
Ponadto wszelkie prace budowlane konieczne przy realizacji PGW będą powodować
krótkoterminowe uciążliwości w postaci pyleń i hałasu. Charakterystyka tych oddziaływań
zostanie szczegółowo przeanalizowana dla każdego mogącego znacząco oddziaływać
przedsięwzięcia zgodnie z Prawem ochrony środowiska.
Klimat i powietrze dorzecza w pewnym stopniu kształtowane jest gospodarką
przestrzenną. Tworzenie planów zagospodarowania przestrzennego długoterminowo
wpływa na utworzenie obszarów o charakterystycznej szorstkości terenu. Przykładem tego
może być zwiększanie, zgodnie z zapisami planu miejscowego, lesistości terenu co wraz
z korzystnym wpływem na lokalną retencję gleby może spowodować zmniejszenie prędkości
wiatru i lokalne podwyższenie tła termicznego, co wpływa na liczbę przymrozków i mrozów.
Działania oparte na kształtowaniu stosunków wodnych oraz ochroną ekosystemów od wód
zależnych polegające na opracowaniu i wdrożeniu planów ochrony obszarów Natura 2000,
zalesianie oraz tworzenie stref buforowych i korytarzy ekologicznych pozwoli zwiększyć
asymilację dwutlenku węgla i produkcję tlenu co bezpośrednio przełoży się na lepszą jakość
powietrza atmosferycznego. Zredukowana zawartość dwutlenku węgla może wpłynąć
korzystnie acz w śladowym stopniu na lokalne mikroklimaty.
Działaniem profilaktycznym i chroniącym powietrze jest opracowanie procedur
zapobiegania awariom w zakładach przemysłowych. Pewne procesy technologiczne
w momencie wystąpienia awarii stanowią poważne zagrożenie dla powietrza. Opracowanie
programu zapobiegania poważnym awariom i zarządzaniem ryzykiem dla zakładów
o zwiększonym i dużym ryzyku pozwala ograniczyć to ryzyko do minimum.
Ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja niesie za sobą pozytywne
skutki na stan jakości powietrza oraz nie wpływa negatywnie na zmianę aktualnego klimatu
dorzecza Wisły.
str. 343
4.1.4. Krajobraz
Krajobraz to obszar, którego charakter jest wynikiem działania i interakcji czynników
przyrodniczych i/lub ludzkich. Jego ochrona polega na działaniu na rzecz zachowania
i utrzymywania ważnych lub charakterystycznych cech krajobrazu w wyniku harmonizowania
zmian, wynikających z procesów społecznych, gospodarczych i środowiskowych (wg definicji
Europejskiej Konwencji Krajobrazowej, sporządzonej we Florencji dnia 20 października 2000
r. ).
Wody powierzchniowe są fundamentalnym elementem krajobrazu. Zatem wszelkie
działania związane z poprawą jakości tych wód mogą pośrednio, jak i bezpośrednio wpływać
na krajobraz dorzecza.
Wisła będąca główną rzeką dorzecza płynie przez większość kraju poczynając od
Beskidu Śląskiego, przez Pogórze Śląskie, Kotlinę Oświęcimską, Bramę Krakowską, Kotlinę
Sandomierską, Małopolski Przełom Wisły, Nizinę Środkowomazowiecką, Pradolinę
Toruńsko – Eberswaldzką, Dolinę Dolnej Wisły oraz Pobrzeże Gdańskie do Zatoki Gdańskiej.
Przepływa przez kilkanaście województw, w ramach których występuje zarówno krajobraz
osadniczy jak i związany z występowaniem gruntów rolnych i porolnych, łąk, zabudowy
przemysłowej oraz obszarów chronionych. Wisłę charakteryzują trzy zasadnicze biegi –
górny, środkowy i dolny wyznaczane przez jej największe dopływy tj.: San i Bug. Część
środkowa biegu rzeki tworzy zachodnią granicę województwa lubelskiego, na terenie
którego dolina Wisły pod Kazimierzem Dolnym stanowi fragment Małopolskiego Przełomu
Wisły. Jest to jeden z najładniejszych odcinków Wisły. Ponadto w okolicy Janowca ukazuje
się krajobraz wysokich i stromych zboczy dolin przypominających kanion. Krajobraz ten
urozmaicają ruiny budowli obronnych oraz zabudowania zabytkowe Kazimierza oraz
Janowca.
Sama rzeka stanowi niepowtarzalny krajobraz o charakterze roztopowym, stanowiąc
jednocześnie ogromną atrakcję spływów kajakowych.
Ponadto istotnymi walorami krajobrazu analizowanego obszaru są zabytki związane z
budownictwem wodnym. Na terenie dorzecza Wisły znajduje się Kanał Augustowski będący
kanałem żeglownym, Kanał Elbląski – posiadający niepowtarzalny system pochylni na skalę
światową, Kanał Rudni, Kanał Bydgoski – proponowany do wpisania na listę światowego
dziedzictwa UNESCO, Kanał Kopernika oraz Kanał Juranda.
Ogólnie można stwierdzić, że działania zawarte w PGW dążące do osiągnięcia, bądź
utrzymania dobrego stanu wód będą pozytywnie wpływać na walory krajobrazowe dorzecza.
Jednakże należy zwrócić uwagę na te działania, które w sposób bezpośredni będą
wpływać na ukształtowanie krajobrazu analizowanego obszaru.
Realizacja niektórych założeń z kategorii rolnictwo i leśnictwo polegających na
zalesianiu gruntów i wdrażaniu krajowych i wojewódzkich programów zwiększania lesistości
str. 344
spowoduje uregulowanie gospodarki leśnej. Umożliwi to nowe nasadzenia drzew, które
poprawią wartość estetyczną otoczenia i stanowić będą atrakcyjny element krajobrazu.
Powstające w wyniku realizacji działań fragmenty zieleni wpływać będą korzystanie zarówno
na środowisko jak i przyrodę. Mając na uwadze ewentualne, kształtujące się tendencje
związane z zalesieniem zarówno gruntów niepaństwowych, jak i państwowych można
stwierdzić iż działania będą miały wpływ na zwiększenie bioróżnorodności analizowanego
obszaru.
Z uwagi na niekorzystny wpływ rolnictwa konwencjonalnego zaznaczającego się
zamianą bogatych krajobrazów rolniczych na monokultury, wspieranie rolnictwa
ekologicznego jako tego, który oddziaływuje pozytywnie na różnorodność biologiczną, a co
za tym idzie na krajobraz ma w pełni charakter pozytywny.
Efekt realizacji działań polegających na bieżącej ochronie walorów przyrodniczych
(zespołów przyrodniczo – krajobrazowych, użytków ekologicznych, pomników przyrody,
stanowisk dokumentacyjnych), na analizowany komponent środowiska będzie pozytywny.
Dodatkowo wdrożenie planów ochrony obszarów chronionych zapewni ochronę
poszczególnych cennych komponentów środowisko, co będzie miało nieodzowny wpływ na
wartość krajobrazu.
Prawidłowa
realizacja
zagospodarowania
terenu
wyznaczonego
zapisami
poszczególnych opracowanych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, z
zachowaniem
wymagań
ochrony
środowiska,
umożliwi
wzbogacenie
walorów
przyrodniczych i krajobrazowych terenu dorzecza.
Wśród obiektów, które wywołują negatywne odczucia związane z postrzeganiem
walorów krajobrazowych są między innymi dzikie wysypiska śmieci. Zatem planowana
likwidacja miejsc dzikiego składowania nieczystości wpłynie na podwyższenie walorów
krajobrazowych tego miejsca. Ponadto zamykanie niezabezpieczonych składowisk odpadów
komunalnych umożliwi poprzez odpowiednie zagospodarowanie i rekultywację poprawę
estetyki krajobrazu.
Wśród zaproponowanych działań największy wpływ na lokalny krajobraz będą miały
nowe inwestycje np. budowa oczyszczalni. Obiekty te mogą pogorszyć walory estetyczno –
widokowe terenu, na którym będą realizowane. Z drugiej strony odpowiednie
zagospodarowanie, wprowadzenie zieleni podniesie walory krajobrazowe obszaru
przemysłowego. Należy podkreślić, że prawidłowa realizacja zagospodarowania terenu nowo
inwestowanego z uwzględnieniem dopasowania do architektury budynków już istniejących,
nie powinno wywoływać dysonansów wizualno–estetycznego.
Przy realizacji tego typu inwestycji, zauważalny będzie także etap budowy nowych
obiektów. W wyniku prac budowlanych nastąpi lokalne przekształcenia zewnętrznej
powierzchni terenu oraz zostanie okresowo wprowadzony sprzęt budowlany, co wpłynie
str. 345
negatywnie na krajobraz i walory estetyczno widokowe tego terenu. Będzie to jednak etap
okresowy, ograniczony tylko do czasu trwania robót budowlanych. Zatem po zakończeniu
tego etapu powinno nastąpić uporządkowanie i odpowiednie zagospodarowanie tego
terenu.
W PGW zawarto działania związane z budową przepławek. Są to inwestycje
hydrotechniczne o stosunkowo małych rozmiarach, które towarzyszą przeważnie dużym
budowlom przegradzającym rzekę. Wpływ tego typu budowli na krajobraz jest uzależniony
od lokalnego zagospodarowania danego obiektu. Z uwagi na rozmiary oraz położenie tego
typu inwestycji hydrotechnicznych nie powinny one zaburzać istniejącego krajobrazu.
Efekt działań zawartych w PGW umożliwiających poprawę aktualnego stanu wód
będzie miał korzystny wpływ na ochronę krajobrazu związanego z komponentem środowiska
jakim jest woda. Rozwój turystki wodnej związany jest przeważenie z regionami atrakcyjnymi
krajobrazowo, dlatego też wszelkie działania powodujące poprawę jakości wód, będą
wpływać pozytywnie na krajobraz turystyczny regionu.
4.1.5. Ludzi i zdrowie ludzi
Działania zaplanowane w ramach PGW dla dorzecza Wisły mają prowadzić do
zapewnienia ludziom dostępu do czystej wody pitnej (przy rozsądnej cenie), co umożliwi
rozwój gospodarczy i społeczny przy równoczesnym poszanowaniu potrzeb środowiska
naturalnego. Odpowiednia jakość i dostępność wody to podstawowe kwestie ważne dla
życia i zdrowia ludzi.
Realizacja planu gospodarowania wodami ma umożliwić utrzymanie bądź poprawę
stanu wód. Dla wód naturalnych dorzecza wymagane jest osiągnięcie, co najmniej dobrego
stanu ekologicznego wód, natomiast dla wód wyznaczonych, jako silnie zmienione lub
sztuczne wymaga się dotrzymania warunków odpowiadających dobremu lub powyżej
dobrego potencjałowi wód. Zatem wszelkie działania dążące do poprawy stanu jakościowego
wód będą miały pozytywny wpływ na zdrowie ludzi.
Oceniając założenia PGW, można określić je jako działania bezpośrednio, bądź
pośrednio oddziaływujące na ludzi. Kluczowy wpływ będą miały te działania, które
bezpośrednio przyczynią się do poprawy jakości wód, w tym wód do picia, co spowoduje
poprawę warunków życia ludzi.
W tym punkcie opisano wpływ wybranych działań powodujących najbardziej
zauważalne oddziaływania.
Przewidywana budowa nowych oczyszczalni ścieków jest ważną inwestycją
proekologiczną, pozwalającą osiągnąć wymierną poprawę jakości wód w dorzeczu Wisły.
Jednakże tego typu inwestycje są przyczyną uciążliwych oddziaływań na zdrowie ludzi,
wynikających z procesu oczyszczania ścieków, a szczególnie przeróbki osadów i gospodarki
str. 346
odpadami. Są to oddziaływania związane z emisją nieprzyjemnych zapachów (odorów),
zanieczyszczeń mikrobiologicznych, zanieczyszczeń chemicznych (siarkowodór, amoniak,
dwutlenek węgla, metan) oraz hałasu. Największe oddziaływanie zauważalne będzie na
etapie realizacji tych inwestycji. Będą to uciążliwości okresowe związane ze zwiększeniem
emisji hałasu pochodzącego od środków transportu, dostawy czy rozładunku materiałów
stosowanych na budowie oraz prac maszyn budowlanych. Należy zaznaczyć, że
oddziaływania te będą miały charakter krótkotrwały i odwracalny.
Ponadto wszystkie rodzaje zaproponowanych działań modernizacyjnych dotyczących
oczyszczalni i obiektów towarzyszących spowodują wyłącznie poprawę w zakresie
istniejącego wpływu oczyszczalni na środowisko, a tym samym i na organizm ludzki.
Oczyszczalnie o przestarzałej technologii wymagają adaptacji do obowiązujących wymogów
i standardów, a zakres prac modernizacyjnych na istniejących obiektach będzie różny
i dostosowany do zastanego zaawansowania technologicznego. Rozbudowa modułu
biologicznego oczyszczania ścieków zagwarantuje wymaganą efektywność oczyszczania,
głównie w zakresie likwidacji związków azotu zawartych w oczyszczonych ściekach
odprowadzanych do wód dorzecza. Zbyt wielka ilość związków azotu jest niebezpieczna dla
ludzi, zatem wszelkie działania dążące do zmniejszenia zanieczyszczenia tym związkiem będą
posiadały pozytywny wpływ na organizm ludzki. Hermetyzacja wszystkich obiektów
oczyszczalni oraz kanalizacji ograniczy emisję uciążliwych odorów, w tym rozprzestrzenianie
się zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
Realizacja
działań
związanych
z
opracowaniem
miejscowych
planów
zagospodarowania przestrzennego uwzględniających: ustalone strefy ochrony ujęć wód;
obszary ochronne zbiorników wód podziemnych; strefy zagrożeń powodzią; wyznaczane
rezerwy terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury ochrony
środowiska oraz urządzeń produkujących energię (fermy wiatrowe) będzie miała wpływ na
ludzi. Realizacja w/w planów umożliwi ochronę życia ludzi przed powodzią oraz zapewni
właściwą lokalizację obiektów np. produkujących energię. Z drugiej strony działania związane
z wyłączeniem terenów np. pod zabudowę z uwagi na konieczność ochrony przed powodzią
może wywoływać pewne sprzeciwy wśród lokalnej społeczności. Należy zwrócić uwagę, że są
to jednak działania niezbędne dla ochrony ludzi, jak również dla ich mienia.
PGW zawiera działanie polegające na prowadzeniu monitoringu zakładów przemysłu
rolno – spożywczego
o wielkości niemniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki
bezpośrednio do wód. Umożliwi to kontrolę i zapobieganie ewentualnemu zanieczyszczeniu
wód, co jednocześnie wiązało się będzie ze zmniejszeniem potencjalnego oddziaływania na
ludzi.
str. 347
Ponadto w PGW zwrócono uwagę na działania związane z opracowaniem programu
zapobiegania poważnym awariom i zarządzania ryzykiem dla zakładów o zwiększonym
i dużym ryzyku, co znacznie zwiększy ochronę ludzi i środowiska.
W PGW zawarto działania polegające na wspieraniu rolnictwa ekologicznego
i zrównoważonego, które będą miały pośredni ale bardzo ważny wpływ na zdrowie ludzi.
Upowszechnienie takich form gospodarowania w rolnictwie, które jednocześnie przekładają
się na jakość powstających produktów, odgrywać będzie pozytywny efekt dla organizmu
ludzkiego.
Funkcjonowanie obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami
azotu (OSN) ze źródeł rolniczych, dla rolnika, którego gospodarstwo znalazło się w tym
obszarze,
oznaczać
będzie
konieczność
dokonania
pewnych
zmian
w
sposobie
gospodarowania, wynikających z programów działania dla tych obszarów. PGW zawierają
działania związane z edukacją rolników odnośnie OSN oraz doradztwem specjalistycznym.
Przeprowadzany będzie monitoring stanu rolnictwa oraz kontrola rolniczych źródeł
zanieczyszczeń. Działania te umożliwią poszerzenie świadomości rolników odnośnie
obszarów szczególnie narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu i doprowadzą do
dostosowania gospodarstw do odpowiedniego sposobu postępowania i gospodarowania.
Ponadto działania związane z ochroną, zachowaniem i przewracaniem biotopów,
naturalnych siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory poprzez opracowanie
i wdrożenie planu ochrony obszarów Natura 2000 będzie miało pozytywny wpływ na
człowieka. Postępująca degradacja środowiska ma negatywny oddźwięk na zdrowie ludzi,
jednakże istnieją jeszcze obszary prawie naturalne nie przekształcone przez człowieka,
z zachowaną dzika przyrodą, dla których właśnie w ramach PGW proponowane są działania
związane z ochroną takich obszarów. Zachowanie cennych przyrodniczo terenów wywoła
pozytywny wpływ na zdrowie, jak i komfort życia ludzkiego.
Działania związane z uporządkowaniem gospodarki wodno–ściekowej wpływają na
zdrowie ludzi. Zmniejszenie aktualnych ognisk zanieczyszczeń powodujących skażenie wód
oraz prowadzenie ewidencji niektórych zrealizowanych inwestycji umożliwi poprawę
w zakresie gospodarki ściekowej. Brak dostatecznego systemu oczyszczania ścieków
wywołuje negatywne skutki na wody i gleby, a co za tym idzie na zdrowie ludzi.
Dodatkowo pozytywny wpływ na zdrowie ludzi będą miały działania związane
z zalesianiem gruntów. Są to działania pożądane, umożliwiające powstanie ekosystemów
leśnych mających duże znaczenie dla zdrowie okolicznych mieszkańców.
W PGW dla dorzecza Wisły zwrócono uwagę na działania związane z nadzorem
sanitarnym wody w kąpieliskach i wykonaniem oceny jakości wód (rozporządzenie),
opracowaniem jakości wody przeznaczonej do spożycia oraz propagowaniem idei
zrównoważonego rozwoju i upowszechnianiem informacji o podejmowanych działaniach
str. 348
i szkoleniach obejmujących zagadnienia programu rolno–środowiskowego. Realizacja tych
założeń umożliwi kontrolowanie jakości wody o różnym przeznaczeniu, jaki i zwiększy
świadomość ekologiczną społeczeństwa i jego zaangażowanie w decyzjach związanych
z gospodarką wodną.
W ramach działań zaproponowanych w PGW nastąpi weryfikacja pozwoleń
wodnoprawnych na pobór wód podziemnych tj. ograniczenie poboru wód dla przemysłu
i rolnictwa. Działania te mogą być trudno akceptowalne przez lokalną społeczność.
Oddziaływanie realizacji PGW na ludzi można określić jako pozytywne. Niektóre
z działań przy braku odpowiedniej realizacji mogą wywołać chwilowe negatywne i pośrednie
skutki, jednakże realizacja analizowanych założeń będzie miała zdecydowanie pozytywny
wpływ na ludzi i ich zdrowie.
4.1.6. Obszary chronione, faune i florę
Główne zagrożenia dla funkcjonowania populacji ptaków związanych z siedliskami
hydrogenicznymi o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu Wisły to zmiany naturalnego
reżimu hydrologicznego wód, regulacje koryt rzecznych, melioracje odwadniające,
przesuszanie i zanik terenów podmokłych, zabudowa obrzeży wód i wzrost penetracji
ludzkiej, zmiany form użytkowania gruntów. Działania wyszczególnione w projekcie planu
gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły nie wydają się stanowić istotnego
zagrożenia dla awifauny, a znaczna część z nich służyć będzie zmniejszeniu antropopresji
i poprawie warunków funkcjonowania siedlisk ptaków i ich populacji. Pojedyncze inwestycje,
niewłaściwie zlokalizowane lub zaplanowane mogą oczywiście wpływać niekorzystnie na
awifaunę, jednak ten poziom szczegółowości wykracza poza możliwości niniejszej oceny
mającej charakter prognozy strategicznej.
Działania wymienione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły nie
powinny mieć negatywnego wpływu na istniejące oraz proponowane obszary Natura 2000
jak też odnotowane tam siedliska i gatunki oraz nie powinny mieć negatywnego wpływu na
obszary chronione oraz istniejące korytarze ekologiczne i obszary węzłowe.
W dokumencie (wykazie zadań) nie figurują żadne zadania związane z infrastrukturą
techniczną ochrony przeciwpowodziowej (np. modernizacje czy remonty wałów, budowa
zbiorników itp.). Jakkolwiek brak jest wskazania bezpośrednich działań skierowanych na
nietechniczne metody ochrony przeciwpowodziowej.
Większość planowanych działań z punktu widzenia ochrony przyrody nie budzi
zastrzeżeń i kwalifikuje się jako działania służące poprawie stanu siedlisk i gatunków.
Działania, które wymagają podjęcia niezbędnych środków ostrożności (potencjalne
negatywne oddziaływanie) to:
str. 349
− budowa nowych oczyszczalni odprowadzających oczyszczone ścieki do niewielkich
cieków o najlepszych parametrach fizyko–chemicznych wody, niezaburzonych
przepływach,
− budowa systemów kanalizacyjnych powodująca „zbieranie” wód z dużych obszarów
i skoncentrowany punktowy ich zrzut,
− planowane zalesienia w ramach, których mogą zostać zniszczone cenne siedliska
przyrodnicze (torfowiska, łąki trzęślicowe, itp.) oraz stanowiska gatunków związanych
z terenami otwartymi.
W ramach planowanych zadań istotnym brakującym, elementem jest:
− brak działań bezpośrednio zmierzających do poprawy stanu siedlisk i gatunków (brak
odniesienia do krajowych programów ochrony gatunków i siedlisk związanych
z „wodą”),
− brak działań związanych z oceną stanu krajowego systemu melioracyjnego,
zasadności istnienie niektórych z jego elementów – szczególnie w obszarach
chronionych, oceną możliwości przywrócenia wielofunkcyjności (szczególnie funkcji
nawadniania i retencjonowania wody), oceną możliwości wykorzystania dla poprawy
stanu siedlisk i gatunków,
− brak zadań zmierzających do renaturyzacji zdegradowanych siedlisk hydrogenicznych
oraz zwiększania zasobów wodnych kraju (np. aktywna ochrona zdegradowanych
terenów podmokłych, renaturyzacja cieków itp.),
− brak konkretnych działań wynikających ze strategii ochrony obszarów wodno–
błotnych w Polsce na lata 2006–2013 (IOŚ 2006),
− brak zadań mających na celu pełne zinwentaryzowanie (uzupełnienie inwentaryzacji)
i ocenę stanu zasobów ekosystemów wodnych i hydrogenicznych oraz ich
monitoring,
− brak zadań wynikających z istniejących planów ochrony obszarów chronionych
związanych z ekosystemami wodnymi i wodno–błotnymi.
Brak powyższych elementów należy uzupełnić w możliwie najkrótszym okresie.
Wdrożenie planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły, przy zachowaniu ww.
środków ostrożności, nie powinno mieć negatywnego wpływu na walory przyrodnicze
dorzecza.
4.1.7. Dziedzictwo kulturowe (zabytki)
Na obszarze dorzecza Wisły występują obiekty stanowiące znaczącą część dziedzictwa
kulturowego kraju, nagromadzone przez stulecia, będące wytworem człowieka lub związane
z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których
str. 350
zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną,
artystyczną i naukową [USTAWA z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz. U. z 2003 r. nr 162, poz. 1568)].
Ocenę oddziaływania na zabytki przeprowadzono na podstawie analizy dziedzictwa
kulturowego dorzecza Wisły, opracowanego według list UNESCO oraz listy sporządzonej
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków. Począwszy od wartościowych historycznie zespołów
urbanistycznych, skończywszy na pojedynczych zabytkach, rozsianych licznie na obszarze
całego dorzecza, do najważniejszych obiektów można zaliczyć zabytki opisane wcześniej
w rozdziale 2.2.
Wśród obiektów dziedzictwa kulturowego dorzecza można odnaleźć obiekty
o znaczeniu historycznym,
sakralnym
a nawet
naukowym
(wykopaliska). Istnieje
domniemanie, iż na obszarze całego dorzecza Wisły mogą występować nieznane dotąd
stanowiska archeologiczne, jednak z uwagi na nieznajomość ich lokalizacji niemożliwe jest
dokonanie szczegółowej oceny wpływu poszczególnych działań. W takiej sytuacji można
jedynie stwierdzić, że wszelkie prace związane z odkryciem wierzchnich warstw ziemi mogą
bezpośrednio naruszyć stanowiska. Ingerencji w teren wymagają działania zaproponowane
w kategorii gospodarka komunalna i to one mogą stanowić potencjalne bezpośrednie
zagrożenie dla nieodkrytych stanowisk archeologicznych.
Prace których realizację przewidziano w sąsiedztwie obiektów bądź kompleksów
zabytkowych mogą jedynie w nieznacznym stopniu zmienić ich otoczenie. Ich wykonanie
zgodnie ze sztuką budowlaną nie będzie miało negatywnego oddziaływania.
Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, które precyzyjnie ustalają
docelowe przeznaczenie terenów, rodzaj lub brak zabudowy wpływają pośrednio na
otoczenie obiektów chronionych co potencjalnie może wpłynąć na ich lokalną ekspozycję.
Biorąc pod uwagę działania związane z ustaleniem obiektów i obszarów przyrody
prawnie chronionych a także obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych, można
mówić o oddziaływaniu pośrednim, które korzystnie wpłynie na dobra kultury w tym zabytki
dorzecza Wisły.
Rozwój systemów infrastruktury technicznej zwłaszcza gospodarki wodno – ściekowej
i gospodarki odpadami, wyznaczanie rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów
i urządzeń infrastruktury ochrony środowiska, a także instalacji produkujących energię
(fermy wiatrowe), w miejscach bezpośredniego sąsiedztwa z zabytkami w sytuacjach dobrze
nieprzemyślanej lokalizacji może oddziaływać na nie powodując pejoratywne skutki.
Opracowanie
i
wdrożenie
programu
zapobiegania
poważnym
awariom
i zarządzaniem ryzykiem dla zakładów o zwiększonym i dużym ryzyku, w momencie
wystąpienia sytuacji awaryjnej, redukuje do minimum zagrożenie także dla obiektów
zabytkowych zlokalizowanych w najbliższym otoczeniu zakładów o takim ryzyku.
str. 351
Ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja niesie za sobą pozytywne
skutki na stan środowiska kulturowego regionu dorzecza Wisły.
Przy ocenie analizowanego dorzecza zwrócono uwagę na zabytki związane
z budownictwem wodnym.
4.1.8. Wpływ na wykorzystanie zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych
Poprzez wykorzystanie zasobów naturalnych rozumiemy ich eksploatowanie, które
definiujemy jako działanie prowadzone w sposób gospodarczo uzasadniony przy
zastosowaniu środków ograniczających szkody w środowisku oraz przy zapewnieniu
racjonalnego wydobycia i gospodarowania kopalin [Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r.,
o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. 94.49.196)].
Do zasobów naturalnych zaliczamy każdy element przyrody, który ma znaczenie dla
bytowania i gospodarki człowieka. Do tych elementów zaliczamy gleby, kopaliny, wody, lasy,
łąki, zwierzęta, wśród których rozróżniamy zasoby odnawialne i nieodnawialne.
Ochrona zasobów przyrody powinna polegać na rozsądnym i oszczędnym ich
użytkowaniu, jest związana z zasadą zrównoważonego rozwoju i oznacza dążenie do
zachowania możliwości odtwarzania się zasobów naturalnych, racjonalnego użytkowania
zasobów nieodnawialnych i zastępowania ich substytutami (zasobami odnawialnymi).
Do odnawialnych bogactw przyrody zaliczamy między innymi wodę, glebę oraz
właściwie zarządzane lasy zabezpieczające stałe dostawy, drewna, do nieodnawialnych zaś
paliwa kopalne (węgiel, ropa naftowa, gaz ziemny), które potrzebowały wielu milionów lat
na powstanie z materii organicznej.
Zadania z kategorii gospodarka komunalna w żaden sposób nie mogą wpłynąć na
ograniczenie dostępu do zasobów naturalnych. Występuje jednakże zapotrzebowanie na
pewne surowce taki jak: rudy metali, piasek, kamień, które wykorzystywane będą
w odpowiednio przetworzonej formie przy pracach związanych z budową obiektów
przewidzianych w PGW. Należy w tym miejscu podkreślić rolę wody jako surowca
wykorzystywanego zarówno w sektorze przemysłowym jak i budowlanym. Składowiska
odpadów komunalnych przy zastosowaniu odpowiedniej instalacji do odzysku może być
źródłem biogazu, którego spalanie, zmniejszy zapotrzebowanie na energetyczne
wykorzystywanie kopalin. Zapotrzebowanie na biomasę będącą alternatywnym źródłem
energii w pewnym stopniu zostanie zaspokojone zwiększającym się udziałem terenów
zielonych w tym lasów. Energetyczne wykorzystanie drewna jest ograniczone a wręcz
niemożliwe na obszarach cennych przyrodniczo, dla których PGW przewidział bieżącą
ochronę. Plan w kategorii zagospodarowanie przestrzenne odnosi się do lokalizacji urządzeń
infrastruktury ochrony środowiska i przewiduje wyznaczanie rezerw terenów na takie
potrzeby.
Takie
planowanie
sprzyja
powstawaniu
str. 352
ferm
wiatrowych,
których
upowszechnienie znacząco może zredukować zapotrzebowanie na energie uzyskiwaną
z konwencjonalnych źródeł energii. Najkorzystniejsze warunki wiatrowe panują w północnej
i centralnej części dorzecza.
Woda jest zasobem nieograniczonym. Jednak jej jakość i dostępność coraz bardziej
pozostawia wiele do życzenia. Taka sytuacja niejednokrotnie wymusza poszukiwanie
alternatywnych źródeł wody z przeznaczeniem do picia – zasobów wód głębinowych, których
rola wobec złego stanu wód powierzchniowych wciąż wzrasta. W obszarze dorzecza
występują wody chlorkowe, siarczanowe i siarczkowe oraz szczawy, które mają właściwości
lecznicze. Dlatego przewiduje się, że realizacja PGW znacząco wpłynie na wykorzystanie
zasobów nieodnawialnych jakimi są wody podziemne zaliczone do solanek, wód leczniczych
i termalnych, mając na względzie ich szczególne walory wynikające z mineralizacji, własności
fizycznych i chemicznych, ilości i warunków występowania.
4.1.9. Wpływ na efektywność energetyczną oraz potrzeby transportowe
Efektywnością energetyczną nazywamy zespół działań, zachowań, warunków
i mechanizmów, wpływających na sposób użytkowania, wykorzystywania energii, które
prowadzą do zmniejszenia strat energii. Efektywność energetyczna jest jednym z najbardziej
istotnych czynników, które są silnie związane z gospodarką kraju i istotnie na nią wpływają.
W Polsce istnieje duży potencjał zwiększenia wzrostu gospodarczego poprzez
realizację działań związanych ze wzrostem efektywnego wykorzystania energii. Działania na
rzecz zwiększenia efektywności energetycznej powinny odnosić się do wszystkich sektorów
oraz obszarów działalności. Powinny one obejmować nie tylko wzrost efektywności
energetycznej w sferze produkcji, lecz również racjonalne wykorzystanie energii w innych
obszarach.
W PGW zostały przedstawione pewne zamierzenia które poprawią efektywność
energetyczną na obszarze dorzecza. Przyczynić się do tego może między innymi taka
gospodarka osadami ściekowymi, która pozwoli odzyskać energię z biogazu. Lokalizacja
instalacji przeznaczonej do tego celu powinna być wcześniej uzgodniona w procesie
tworzenia miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Zgodnie z PGW
opracowanie
miejscowych
planów
zagospodarowania
przestrzennego
uwzględnia
wyznaczenie rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji obiektów i urządzeń infrastruktury
ochrony środowiska, a także produkujących energię. Pozyskiwanie energii w sposób inny niż
spalanie surowców konwencjonalnych i wspieranie tych metod nie dość że wpłynie na
poprawę efektywności energetycznej to pozytywnie wpłynie na jakość ogólnego stanu
środowiska.
Elektrownie wodne są czynnikiem wpływającym na stan ekologiczny części wód.
Powodują zaburzenia termiki cieku, wilgotności powietrza oraz obniżenie wód gruntowych
str. 353
poniżej zapory głównie na skutek zahamowania napływu rumoszu skalnego. Plany
gospodarowania wodami w kategorii zagospodarowanie przestrzenne przewidują tworzenie
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, które powinny uwzględniać
przeznaczenie terenu pod ewentualnie projektowane zbiorniki. Same rozwiązania
techniczne,
takie
jak
budowa
zbiorników
retencyjnych,
polderów,
wałów
przeciwpowodziowych nie gwarantują pełnej ochrony przeciwpowodziowej, jednak
połączone z innymi działaniami PGW w zakresie zwiększania retencji terenu dorzecza, mogą
stanowić kompleksowy i skuteczny system przeciwdziałania powodziowego.
Gospodarka wodna powinna zapewniać zrównoważony rozwój obszarów leżących
w pobliżu rzek godząc rozmaite cele związane z bezpieczeństwem energetycznym,
powodziowym oraz transportem śródlądowym. Nie można zapominać o niekorzystnych
aspektach jakie powodują zbiorniki wodne oraz drogi śródlądowe. Transport wodny emituje
mniej zanieczyszczeń niż drogowy czy kolejowy jednakże oddziałuje bezpośrednio na wody
i może je zanieczyszczać. Rozwój szlaków wodnych wymaga umocowania brzegów rzek,
budowy i remontów śluz, przystani – inwestycji które stwarzają nowe zagrożenia dla jakości
wód. Plan gospodarowania wodami proponuje likwidacje jazów i przywracanie naturalnego
charakteru cieków i zbiorników co może mieć wpływ hamujący na rozwój dróg
śródlądowych.
Wobec
wciąż
małego
zainteresowania
tym
rodzajem
transportu,
występowania przyrodniczych ograniczeń, tylko dalsza eksploatacja istniejących już szlaków
wodnych jest ekonomicznie uzasadniona. Problemem jest zły stan techniczny istniejących już
szlaków wodnych (śluz, jazów, umocowań rzek, przystani) i to on głównie wpływa na
dostępność transportową rzek. Potrzeby transportu towarowego i pasażerskiego mogą
zostać zaspokojone w wyniku modernizacji istniejących już dróg wodnych, co nie koliduje
z zaproponowanymi działaniami w Planie gospodarowania wodami.
4.2. Oddziaływanie transgraniczne
Zgodnie z Ustawą z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o
środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach
oddziaływania na środowisko (art. 104 ust. 2) w razie stwierdzenia możliwości znaczącego
transgranicznego oddziaływania na środowisko pochodzącego z terytorium kraju w wyniku
realizacji (…) planów przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego
oddziaływania na środowisko.
Analizując projekt PGW dorzecza Wisły na poziomie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko nie stwierdzono występowania znaczącego negatywnego oddziaływania o
charakterze transgranicznym. Zaproponowane działania umożliwią utrzymanie bądź
poprawę jakości wód oraz polepszanie całego środowiska wodnego. Realizacja założeń PGW
poprzez inwestycje związane z gospodarką komunalną (np. budowa oczyszczalni, kanalizacji,
str. 354
przydomowych oczyszczalni ścieków), poprzez ograniczenie zanieczyszczeń pochodzenia
rolniczego, redukcję zanieczyszczeń pochodzenia przemysłowego oraz zwiększanie lesistości i
ochronę bioróżnorodności, następnie poprzez działania związane z zagospodarowaniem
przestrzennym uwzględniającym wymagania ochrony środowiska, a na końcu wprowadzenie
działań prawnych, organizacyjnych i edukacyjnych umożliwi osiągnięcie poprawy stanu wód i
ekosystemów od wód zależnych.
Rozpatrując poszczególne działania w ramach dorzecza nie stwierdzono działań, które
zgodnie z kryteriami Konwencji o ocenach oddziaływania na środowisko w kontekście
transgranicznym, sporządzonymi w Espoo dnia 25 lutego 1991 r. (Dz. U. z 1999 r. Nr 96, poz.
1110) mają charakter inwestycji z załącznika I tj.: mogących spowodować znaczące szkodliwe
oddziaływanie transgraniczne. Zgodnie z postanowieniami dokumentu z Espoo – zał. III,
pomimo braku analizowanych przedsięwzięć na liście załącznika I, przeanalizowano
ponownie zaproponowane działania w ramach PGW uwzględniając tzw. kryteria
wspomagające określenie znaczenie dla środowiska (zał. III ww. Konwencji). Uwzględniono
kryteria określania znaczących szkodliwych oddziaływań tj.: wielkość działalności, lokalizacja
(czy planowana inwestycja zlokalizowana jest na obszarze lub w pobliżu obszarów o
szczególnej wrażliwości lub szczególnym znaczeniu dla środowiska) oraz narażenie (czy
planowana inwestycja wykazuje szczególnie złożone i potencjalnie szkodliwe skutki, w tym
powoduje poważne oddziaływanie na ludzi lub na cenne gatunki oraz powodujące
dodatkowe obciążenia, które przekraczają graniczną wytrzymałość środowiska). Można
stwierdzić, że program działań opracowany w ramach PGW będzie miał pozytywny wpływ na
stan wód, ludzi i gatunki chronione.
Jednakże należy zaznaczyć, że bardzo istotnym elementem jest sam proces realizacji
poszczególnych działań. Powodzenie niektórych działań uzależnione jest od sposobu
wykonalności założeń PGW. Z uwagi na ten fakt postępowanie w sprawie trans granicznego
oddziaływania na środowisko będzie musiało być przeprowadzone w odniesieniu do każdego
zamierzenia inwestycyjnego na poziomie uzyskiwania stosownych decyzji, oczywiście jeżeli
z przeprowadzonej analizy zostaną zidentyfikowane zagrożenia.
Analizując założenia PGW w ramach wykonywanej prognozy tj. jako dokumentu
realizowanego w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko i stopnia
szczegółowości takiego dokumentu, nie stwierdzono na tym etapie oddziaływania
transgranicznego wymagającego uruchomienia procedury przedstawionej w Konwencji
z Espoo i potwierdzonej prawem krajowym.
str. 355
4.3. Oddziaływanie skumulowane, bezpośrednie, pośrednie itp. i powiązania
między nimi
Proponowane działania dla dorzecza Wisły w przedziale wymienionych kategorii
oddziałują w mniejszym lub większym stopniu na poszczególne komponenty środowiska.
W celu zobrazowania charakteru oddziaływania, wpływu oraz czasu w jakim poszczególne
działania będą oddziaływać na komponenty środowiska sporządzono tabelę wpływów.
Do sporządzenia tabeli wpływów 4.3/2. użyto kilku wyznaczników, których opis
zawarto w poniższej tabeli.
Tabela 4.3/1. Oznaczenie wielkości oddziaływania planowanych i realizowanych działań dla dorzecza
Wisły
Szacowany składnik charakterystyki
Wpływ oddziaływania
Charakter oddziaływania
Czas trwania oddziaływania
Skutki
Symbol
Znaczenie
Z
Wpływ znaczący
N
Wpływ niewielki
O
Wpływ obojętny
B
Brak wpływu znaczącego
B
Bezpośrednie
P
Pośrednie
W
Wtórne
SK
Skumulowane
K
Krótkoterminowe
Ś
Średnioterminowe
D
Długoterminowe
S
Stałe
Ch
Chwilowe
+
Dodatnie
–
Ujemne
*)
Wpływ na etapie budowy.
str. 356
Oznaczenia
Z
B
K
+
*)
Tabela 4.3/2. Tabela wpływów na etapie eksploatacji
Wykorzystanie
Komponenty Środowiska
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Ludzie i zdrowie ludzi
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych,
efektywność
enargetyczna
–budowa nowych kanalizacji i oczyszczalni;*)
S
S
S
S
Ch
S
S
–rozbudowa sieci kanalizacyjnej do oczyszczalni;*)
–budowa (rozbudowa) kanalizacji sanitarnej w terenie
Z+/N–*)
nieaglomeracyjnym;*)
Z+/N–*)
Z+/Z–*)
N–/ +/N–*)
N–/N–*)
N –/+/N–*)
N +/N–*)
B
B
B
B
B
B
B
N +/N–*)
B
B
B
–budowa (rozbudowa) oczyszczalni ścieków w terenie
nieaglomeracyjnym;*)
B
–opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania
B
B
B
P
B
P
ścieków" koordynowanych przez urzędy wojewódzkie dla
pozostałych aglomeracji < 2 000 RLM;
–remont kanalizacji i oczyszczalni;*)
S
S
S
–modernizacja kanalizacji i oczyszczalni;*)
dodatkowe inwestycje dla kanalizacji i oczyszczalni;
Z+/N–*)
–modernizacja kanalizacji sanitarnej (uszczelnienie) –
Z+/ N–*)
Z+/Z–*)
B/N–*)
B
B
jako działanie uzupełniające;*)
P
–budowa systemu zbierania ścieków;*)
S
P
S
P
S
S
Ch
S
S
–budowa przydomowych oczyszczalni ścieków dla 1 lub
kilku gospodarstw domowych*)
–budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z
Z+/N–*)
zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków;
Z+/N–*)
Z+/Z–*)
N –/N–*)
N–/N–*)
N –/+/N–*)
kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu
nieczystości płynnych; *)
B
–prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i
B
B
B
P
B
P
przydomowych oczyszczalni ścieków i wdrożeniem
harmonogramu wywozu nieczystości płynnych i osadów
ściekowych z przydomowych oczyszczalni;
–gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk
S
S
S
S
D
K
odpadów;
–zagospodarowanie osadów ściekowych;
Z+
Z+
B
–likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk);*)
S
Z+
B
S
B
N+
B
B
N+
P
S
D
B
B
Z+
P
D
P
D
–modernizacja składowisk odpadów komunalnych;
–zamknięcie niezabezpieczonych składowisk odpadów
komunalnych;
Z+
Z+/N–*)
Z+
B/N–*)
Z+/N–*)
Z+/N–*)
Z+/N–*)
B
–kontrola funkcjonujących i zamykanych składowisk
odpadów – jako działania uzupełniające;
–Monitoring lokalny składowisk odpadów komunalnych i
przemysłowych
B
B
–Monitorowanie oraz uszczelnienie istniejących
składowisk odpadów komunalnych i przemysłowych.
str. 357
B
B
P
B
B
B
Wykorzystanie
Wody
Działania
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych,
efektywność
enargetyczna
–tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników
D
D
D
D
D
ś
wodnych;
Z+
N+
B
–OSN (obszary szczególnie narażone) – spotkania
D
Z+
W
D
B/N+
Z+
B
Z+
B
D
N+
B
D
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
P
D
informacyjne o ustanowieniu OSN; szkolenia;
identyfikacja gospodarstw, założenie rejestrów;
Z+
ankietyzacja i analiza ankiet; kontrole; doradztwo;
Z+
Z+
B
N+
B
N+
dostosowanie gospodarstw; biuletyny informacyjne;
monitoring rolnictwa; monitoring wód; sprawozdania i
B
raporty; weryfikacja obszarów OSN i ustalenia nowych;
P
B
P
P
opracowanie nowych programów działań;
–właściwa uprawa gleby (właściwe prowadzenie prac
D
D
D
D
K
D
polowych);
stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych;
Z+
–wspieranie rolnictwa zrównoważonego;
Z+
Z+
B
Z+
Z+
Z+
wspieranie rolnictwa ekologicznego;
P
–przechowywanie gnojówki i gnojowicy w odpowiednich
D
P
D
B
D
P
S
S
B
K
P
D
warunkach;
przechowywanie nawozów naturalnych (w tym obornika)
Z+
w odpowiednich warunkach;
Z+
B
–wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu
D
Z+
B
D
N+
B
D
N+
P
D
N–/+
P
D
N+
P
D
P
D
K
zwiększenia lesistości – regulacja lesistości (prowadzone
zgodnie z planami urządzania lasów dla poszczególnych
Nadleśnictw);
–zalesianie gruntów niepaństwowych przez właścicieli;
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
B
B
Z+
–zalesianie gruntów państwowych (grunty będące w
posiadaniu Skarbu Państwa sukcesywnie przekazywane
Lasom Państwowym);
–opracowanie granicy rolno – leśnej dla gmin: liczba
P
P
gmin 1 do 21;
str. 358
B
P
B
B
P
P
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych,
efektywność
enargetyczna
–opracowanie miejscowych planów zagospodarowania
D
D
D
D
D
D
D
D
D
przestrzennego uwzględniających wymagania i zasady
ochrony środowiska, w szczególności dotyczące:
ustalonych stref ochrony ujęć wód, obszarów ochronnych
zbiorników wód podziemnych oraz stref zagrożeń
Z+
powodzią, korytarzy ekologicznych stanowiących doliny
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
B
Z+
Z+
rzek i cieków, obiektów i obszarów przyrody prawnie
chronionych, obszarów o szczególnych walorach
przyrodniczych, obszarów ograniczonego użytkowania,
rozwoju systemów infrastruktury technicznej zwłaszcza
gospodarki wodno–ściekowej i gospodarki odpadami,
P
P
P
P
P
P
P
P
P
wyznaczania rezerw terenów dla potrzeb lokalizacji
obiektów i urządzeń infrastruktury ochrony środowiska, a
także produkujących energię (fermy wiatrowe).
–budowa przepławek, przywróceniem drożności
K
S
D
odcinków rzek (likwidacja jazów, budowa, modernizacja
przepławek);
N+
B
B
B
Z+
P
–bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów
D
N+/–
B
D
D
D
D
B
B
B
B
B
D
D
D
D
S
przyrodniczo–krajobrazowych, użytków ekologicznych,
pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych – jako
Z+
działanie uzupełniające
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z+
Z–
opracowanie i wdrożeniem planu ochrony obszarów
prawnie chronionych (parki, rezerwaty, Natura 2000);
–weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą
P
S
P
P
P
S
B
B
D
P
B
B
B
D
(rozporządzenie);
Z+
Z+
B
–objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i
S
B
B
Z+
B
B
Z+
P
B
B
B
B
B
B
P
S
D
wykonanie oceny jakości wody (rozporządzenie);
opracowaniem oceny jakości wody przeznaczonej do
spożycia;
Z+
Z+
B
B
B
B
Z+
–Racjonalne gospodarowanie wodą przeznaczoną do
spożycia.
–Racjonalne gospodarowanie wodą do spożycia.
B
B
str. 359
P
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych,
efektywność
enargetyczna
opracowanie „programu redukcji fosforu" dla części wód;
D
D
Z+
D
Z+
B
–opracowanie warunków korzystania z wód regionu oraz
D
K
N+
B
D
B
D
N+
B
B
Z+
P
D
B
B
B
P
D
D
D
wód zlewni (rozporządzenia);
–przegląd pozwoleń wodnoprawnych;
uregulowanie stanu formalnego w związku ze
szczególnym korzystaniem z wód (uzyskanie pozwolenia
Z+
wodnoprawnego) – rozporządzenie;
Z+
N+
B
Z+
B
Z+
B
B
Z+/–
–Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych na pobór wód
podziemnych – ograniczenie poboru wód dla przemysłu i
rolnictwa
podziemnych
i
ograniczenie
zużycia
dla
B
potrzeb
B
P
P
P
B
przemysłu i rolnictwa
podziemnych.
–Weryfikacja pozwoleń wodnoprawnych związanych z
poborem wód podziemnych
–propagowanie idei zrównoważonego rozwoju i
S
S
S
S
S
S
S
S
S
S
upowszechnianie informacji o podejmowanych
działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej
N+
ochrony środowiska – kampania informacyjna – jako
N+
N+
N+
N+
N+
N+
N+
N+
N+
działanie uzupełniające;
P
–szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia
K
P
K
P
P
K
P
K
P
K
P
K
P
P
K
P
K
dotyczące programu rolnośrodowiskowego – jako
działanie uzupełniające;
N+
wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk
N+
N+
B
N+
N+
N+
N+
B
N+
związanych z ochroną środowiska w celu zapewnienia
realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych (m.in.
P
komputeryzacja), zakup materiałów szkoleniowych i
P
P
P
P
P
P
P
pomocniczych, szkolenia merytoryczne pracowników;
–monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o
S
S
S
S
S
wielkości nie mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających
ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia
wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków;
Z+
Z+
P
Z+
P
str. 360
B
P
Z+
B
P
Z+
B
P
B
B
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych,
efektywność
enargetyczna
–opracowanie programu zapobiegania poważnym
S
S
S
S
S
Ch
S
S
awariom przez zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku;
Z+
Z+
P
–Monitoring
celowy
wahań
zwierciadła
wód
Z+
P
S
Z+
P
Z+
P
N+
P
Z+
P
B
N+
P
B
P
K
podziemnych zasilających obszary podmokłe.
–Monitorowanie ekosystemów zależnych od wód
B
Z+
N–
B
–Monitorowanie wpływu kopalni na ekosystemy wodne
S
S
B
B
B
B
B
B
B
Z+
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
N–/+
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
B
K
S
(przesuszanie torfowisk i obszarów podmokłych)
Z+
Z+
B
–Przekazywanie raz w roku przez kopalnie danych z
S
N–
B
B
B
B
S
odwodnienia do PSH oraz RZGW
–Przekazywanie raz w roku przez kopalnie danych z
odwodnienia do PSH oraz RZGW
Z+
–Przekazywanie raz w roku przez górnictwo danych o
Z+
B
B
stanie rekultywacji byłego wyrobiska, prowadzenie
monitoringu
i
przekazywanie
danych
dotyczących
B
wahaniach zwierciadła wód poziomów użytkowych do
B
PSH oraz RZGW
–Przekazywanie przez kopalnie danych z obserwacji
hydrogeologicznych do RZGW i PSH
–Opracowanie projektu prac geologicznych dla GZWP
D
S
Z+
Ś
Z+
B
–Opracowanie
dokumentacji
hydrogeologicznej
dla
D
K
N–/+
B
B
B
P
S
ustanowienia obszaru ochronnego GZWP –Ustanowienie
obszarów ochronnych GZWP
–Kontrola stref ochronnych ujęć wód.
Z+
Z+
B
B
B
str. 361
B
B
Wykorzystanie
Działania
Wody
Wody podziemne
Gleby
Powietrze i klimat
Fauna i flora
Krajobraz
Obszary chronione
powierzchniowe
Dziedzictwo
zasobów
kulturowe
odnawialnych i
nieodnawialnych,
efektywność
enargetyczna
–Poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych źródeł
D
S
Ś
Ś
K
S
D
wody do spożycia
wody do spożycia morza.
N+
Z+
N–
B
wody do spożycia na lądzie, w odległości do 100 km od
brzegu morza
B
B
B
N
N
–
–
B
Z+
B
LEGENDA:
czas trwania oddziaływania
K
wpływ oddziaływania
N–/N–*)
wpływ na etapie budowy
skutki
P
str. 362
charakter oddziaływania
B
B
Z+
B
B
Na podstawie powyższej tabeli wpływów dokonano oceny charakteru oddziaływania
proponowanych działań na poszczególne elementy środowiska.
Budowa kanalizacji sanitarnej oraz kierowanie ścieków do nowo wybudowanych bądź
rozbudowanych oczyszczalni ma na celu likwidację istniejącego systemu odprowadzania
ścieków do zbiorników bezodpływowych. Ciągły odbiór ścieków przez system kanalizacji jest
inwestycją chroniącą środowisko: eliminuje niekontrolowane sposoby eksploatacji
zbiorników bezodpływowych oraz podnosi standard lokalnych warunków mieszkaniowych
ludności.
Inwestycja na etapie eksploatacji będzie znacząco oddziaływać na wody
powierzchniowe i podziemne oraz gleby, oddziaływanie będzie miało charakter bezpośredni
z dodatnimi skutkami. W przypadku fauny i flory charakter oddziaływania jest pośredni,
a skutki działania na wymieniony element środowiska są negatywne. Nowo powstałe
budowle związane z wybudowaniem wielkogabarytowych obiektów oczyszczalni na etapie
budowy mogą wpłynąć na usunięcie roślinności, a co za tym idzie wypłoszenie
zamieszkującej obszar inwestycji fauny. Powstałe i istniejące wielkogabarytowe obiekty
stanowić będą istotny element środowiska i jego krajobrazu, wpływając również na
powietrze i klimat, inwestycja będzie miała bezpośredni charakter oddziaływania. Nie
określono znaczącego wpływu oddziaływania na dziedzictwo kulturowe, wykorzystanie
zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych, można jedynie mówić, że na etapie budowy
tudzież rozbudowy w chwili naruszenia warstw ziemi możliwe będzie napotkanie stanowisk
archeologicznych.
Kanalizacja przewidziana do modernizacji ulega częstym awariom, co powoduje
uciążliwości dla środowiska, w tym dla okolicznej ludności. Modernizacja kanalizacji
sanitarnej oraz oczyszczalni ścieków przyczyni się zatem do uporządkowania systemu
odprowadzania ścieków na tym obszarze oraz do wyeliminowania nieszczelności sieci
kanalizacyjnej.
Inwestycja na etapie budowy znacząco, negatywnie wpłynie na gleby, a na pozostałe
komponenty wpływ będzie niewielki ujemny, natomiast na etapie eksploatacji przewiduje się
znaczące oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne oraz gleby, charakter
oddziaływania będzie pośredni z dodatnimi skutkami. Brak jest znaczącego oddziaływania na
pozostałe komponenty środowiska.
Budowa
systemu
zbierania
ścieków
oraz
wszelkie
działania
związane
z przeprowadzaniem inwestycji będzie znacząco oddziaływać na wody powierzchniowe,
podziemne i gleby, niesie za sobą pozytywne skutki, charakter oddziaływania będzie
bezpośredni. Dla pozostałych elementów środowiska działania będą mieć niewielkie
znaczenie. Nie określono znaczącego oddziaływania dla dziedzictwa kulturowego oraz
wykorzystania zasobów odnawialnych oraz nieodnawialnych. Działania na etapie budowy
str. 363
mogą znacząco negatywnie oddziaływać na gleby, a w przypadku pozostałych komponentów
wpływ jest niewielki.
Gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów będzie pozytywnie
i bezpośrednio oddziaływać na wody i gleby.
Zagospodarowanie osadów ściekowych może wpłynąć znacząco na wykorzystania
zasobów odnawialnych jakimi są osady ściekowe, jako źródło biomasy, charakter
oddziaływania jest pośredni a skutki dodatnie. Działanie to będzie miało charakter pośredni,
o pozytywnych niewielkich skutkach na florę, faunę oraz ludzi. Nie określono znaczącego
oddziaływania na powietrze i klimat, krajobraz oraz na dziedzictwo kulturowe.
Likwidacja dzikich składowisk, modernizacja składowisk odpadów komunalnych,
zamknięcie niebezpiecznych składowisk odpadów komunalnych oraz kontrola istniejących
i zamykanych składowisk odpadów, monitoring lokalny składowisk odpadów komunalnych
i przemysłowych, monitorowanie oraz uszczelnienie istniejących składowisk odpadów
komunalnych i przemysłowych należą do działań będących pozytywnie i znacząco
wpływających na elementy środowiska takie jak: wody powierzchniowe, podziemne, gleby,
faunę i florę, krajobraz oraz ludzi i ich zdrowie. Działania będą miały charakter bezpośredni
w przypadku wód, flory, fauny oraz krajobrazu, natomiast pośredni w przypadku zdrowia
ludzi, oddziaływanie na charakter wtórny w odniesieniu do gleb. W przypadku pozostałych
elementów środowiska nie zaznaczono znaczącego wpływu. Działania na etapie likwidacji
mogą w niewielkim negatywnym stopniu oddziaływać na gleby, ewentualnie na pozostałe
komponenty.
Tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych wywierać będzie
bezpośredni znaczący pozytywny wpływ na wody powierzchniowe i podziemne, gleby, faunę
i florę jak również krajobraz. Niewielki aczkolwiek pozytywny pośredni wpływ,
zaobserwować będzie można w przypadku ludzi. Nie zanotowano znaczącego wpływu na
powietrze i klimat, dziedzictwo kulturowe oraz wykorzystanie zasobów odnawialnych
i nieodnawialnych, które mogą być źródłem biomasy.
Tworzenie obszarów szczególnie narażonych na związki azotu oraz działania związane
z nimi mogą znacząco bezpośrednio wpływać na wody powierzchniowe oraz gleby,
w przypadku wód podziemnych charakter oddziaływania będzie pośredni. Możemy mówić
o niewielkim oddziaływaniu na faunę i florę, ludzi i ich zdrowie o pośrednim charakterze
oddziaływania. Oddziaływania nieść będą za sobą pozytywne skutki. Działanie nie będzie
miało znaczącego wpływu na pozostałe komponenty.
Właściwa uprawa gleb, stosowanie międzyplonów i wysiewek poplonowych oraz
wspieranie rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego może mieć znaczący wpływ na wody
powierzchniowe i podziemne, gleby, faunę i florę, krajobraz oraz ludzi i ich zdrowie.
W rezultacie działanie będzie miało pozytywne skutki, o bezpośrednim bądź pośrednim
str. 364
charakterze określonym w tabeli. Brak będzie znaczącego oddziaływania na pozostałe
komponenty środowiska.
Przechowywanie gnojówki i gnojowicy oraz przechowywanie nawozów naturalnych
w odpowiednich warunkach będzie miało znaczący bezpośredni wpływ na wody oraz gleby,
w przypadku powietrza i klimatu, fauny i flory, krajobrazu oraz ludzi zaznaczono niewielki
wpływ o charakterze pośrednim. Wpływ działań będzie pozytywny, jedynie w przypadku
krajobrazu można mówić również o negatywnych skutkach. Nie określono znaczącego
wpływu
na
dziedzictwo
kulturowe
oraz
wykorzystanie
zasobów
odnawialnych
i nieodnawialnych.
Działania związane z wdrożeniem wojewódzkiego programu zwiększania lesistości
oraz z zalesianiem gruntów niepaństwowych, państwowych jak również wyznaczeniem
granic rolno–leśnych wywierać będą znaczący pozytywny wpływ na wszystkie komponenty
środowiska oprócz dziedzictwa kulturowego. Charakter oddziaływania na gleby, faunę, florę
i krajobraz jest bezpośredni a w przypadku wód, powietrza i ludzi jest pośredni.
Opracowanie miejscowych planów zagospodarowanie przestrzennego opisanych
szerzej w poszczególnych punktach prognozy będą mieć znaczący pośredni pozytywny wpływ
na wszystkie komponenty.
Budowa przepławek oraz przywrócenie drożności odcinków rzek znacząco wpłynie na
faunę i florę, w niewielkim pośrednim stopniu wpłynie na wody powierzchniowe, jednakże
skutki będą pozytywne. Zmiana krajobrazu w wyniku realizacji owych działań może
w negatywny bądź pozytywny sposób wpłynąć, mimo to działanie będzie mieć niewielki
wpływ. Likwidacja obiektów hydrotechnicznych poniekąd szpecących krajobraz będzie
wpływać pozytywnie na krajobraz, a umożliwienie migracji ryb poprzez budowę
i modernizację przepławek będzie pozytywnie wpływać na faunę. Negatywny wpływ
związany jest z budową przepławek, jako nowych obiektów, stanowiących nowy element
krajobrazu.
Bieżąca ochrona walorów przyrodniczych oraz pozostałych działań o podobnym
charakterze będzie mieć znaczący pozytywny wpływ na wszystkie komponenty, w przypadku
wykorzystania zasobów odnawialnych i nieodnawialnych będzie negatywnie wpływać na
wykorzystanie owych surowców.
Działania związane z wdrażaniem weryfikowanych zapisów instrukcji gospodarowania
wodą mogą znacząco, aczkolwiek pozytywnie wpłynąć na wody powierzchniowe, wody
podziemne, charakter oddziaływania jest bezpośredni. W przypadku oddziaływania na florę ,
faunę oraz ludzi charakter oddziaływania jest pośredni. Brak znaczącego oddziaływania na
pozostałe komponenty.
Objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości wody
oraz
opracowanie
oceny
jakości
wody
przeznaczonej
str. 365
do
spożycia,
racjonalne
gospodarowanie wodą przeznaczoną do spożycia, jest działaniem mogącym znacząco
bezpośrednio wpływać na wody powierzchniowe i wody podziemne oraz pośrednio na ludzi
i ich zdrowie. Brak znaczącego wpływu na resztę komponentów.
Opracowanie „programu redukcji fosforu” dla części wód znacząco, bezpośrednio
wpłynie na wody, pośrednio na ludzi i ich zdrowie. Działanie będzie mieć pozytywne skutki.
Niewielki wpływ wystąpi w przypadku gleb, fauny i flory. Nie odnotowano znaczącego
wpływu dla powietrza i klimatu, krajobrazu, dziedzictwa kulturowego i wykorzystania
zasobów odnawialnych i nieodnawialnych.
Opracowanie warunków korzystania z wód regionu oraz wód zlewni oraz przegląd
pozwoleń wodno–prawnych, uregulowanie stanu formalnego w związku ze szczególnym
korzystaniem z wód, weryfikacja pozwoleń wodno–prawnych na pobór wód podziemnych –
ograniczenie poboru wód dla przemysłu i rolnictwa, weryfikacja pozwoleń wodno–prawnych
na pobór wód podziemnych i ograniczenie zużycia dla potrzeb przemysłu i rolnictwa,
weryfikacja pozwoleń wodno–prawnych na pobór wód podziemnych, może znacząco
wpływać na wody powierzchniowe i podziemne, faunę i florę, ludzi i ich zdrowie oraz
wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych. Charakter oddziaływania
w przypadku wymienionych komponentów jest dodatni jedynie w przypadku wykorzystania
zasobów odnawialnych i nieodnawialnych będzie również negatywne skutki, związane
z ograniczonym korzystaniem z wód. Propagowanie idei zrównoważonego rozwoju
i upowszechnianie informacji o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz
aktywnej ochrony środowiska wpłynie korzystanie na wszystkie komponenty środowiska,
działanie będzie mieć charakter pośredni.
Działanie związane ze szkoleniami obejmującymi szczegółowe zagadnienia dotyczące
programu
rolno–środowiskowego,
wzmocnienie
zaplecza
technicznego
stanowisk
związanych z ochroną środowiska w celu zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych
i unijnych, zakup materiałów szkoleniowych i pomocniczych będzie mieć niewielki, pośredni
pozytywny wpływ na większość komponentów środowiska oprócz powietrza i klimatu oraz
dziedzictwa kulturowego, w których to działanie nie ma wpływu.
Monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie mniejszej niż
4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód może znacząco wpłynąć na wody
powierzchniowe, podziemne, gleby, faunę i florę oraz ludzi. Działanie będzie mieć charakter
pośredni
i może prowadzić do pozytywnego wpływu na środowisko. Brak wpływu na
powietrze i klimat, dziedzictwo kulturowe oraz wykorzystanie zasobów odnawialnych.
Opracowanie
programu
zapobiegania
poważnym
awariom
przez
zakłady
o zwiększonym i dużym ryzyku, może znacząco pośrednio wpłynąć na wody powierzchniowe,
wody podziemne, gleby, powietrze i klimat, florę i faunę, ludzi i ich zdrowie oraz pośrednio w
niewielkim stopniu na krajobraz i dziedzictwo kulturowe. Działanie wpłynie pozytywnie na
str. 366
poszczególne komponenty środowiska. Brak znaczącego wpływu na wykorzystanie zasobów
odnawialnych i nieodnawialnych.
Monitoring celowy wahań zwierciadła wód podziemnych zasilających obszary
podmokłe, monitorowanie ekosystemów zależnych od wód znacząco wpłynie na wody
podziemne, charakter działania jest bezpośredni dodatni, samo wprowadzenie całej
aparatury pomiarowej może wiązać się z nieznacznym naruszeniem warstwy ziemi, co
w efekcie może mieć negatywny bezpośredni wpływ na ten komponent.
Monitorowanie wpływu kopalni odkrywkowej wapienia na ekosystemy wodne
(przesuszanie torfowisk i obszarów podmokłych), może mieć znaczący bezpośredni
pozytywny wpływ na ekosystemy, w których skład wchodzi: biocenoza, czyli ogół
organizmów występujących na danym obszarze powiązanych ze sobą w jedną całość różnymi
zależnościami oraz biotop, czyli nieożywione elementy tego obszaru, w tym przypadku.
Ekosystemy wodne, których biotop stanowi środowisko wodne to: oceany, morza, jeziora,
rzeki, źródła.
Przekazywanie raz w roku przez kopalnie danych z odwodnienia do PSH oraz RZGW,
przekazywanie raz w roku przez górnictwo danych o stanie rekultywacji byłego wyrobiska,
prowadzenie monitoringu i przekazywanie danych dotyczących wahaniach zwierciadła wód
poziomów użytkowych do PSH oraz RZGW oraz przekazywanie przez kopalnie danych
z obserwacji hydrogeologicznych do RZGW i PSH może znacząco pozytywnie wpłynąć na
wody podziemne i powierzchniowe, będzie wyznacznikiem do dalszych działań w zakresie
ochrony środowisko gruntowo– wodnego.
Opracowanie projektu prac geologicznych dla GZWP może znacząco wpłynąć na wody
powierzchniowe i wody podziemne, charakter oddziaływania będzie bezpośredni pozytywny.
Niewielki bezpośredni wpływ określono dla gleb, o negatywnych jak również pozytywnych
skutkach, pośredni wpływ określono dla flory. Działania pozytywne związane są
z określeniem warunków prowadzenia prac objętych projektem, a negatywne działania
związane są z realizacją działań zawartych w projekcie.
Opracowanie dokumentacji hydrogeologicznej dla ustanowienia obszaru ochronnego
GZWP, ustanowienie obszarów ochronnych GZWP oraz kontrola stref ochronnych ujęć wód
jest działaniem mogącym znacząco pozytywnie wpływać na wody podziemne oraz
powierzchniowe.
Poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych źródeł wody do spożycia,
poszukiwanie i dokumentowanie alternatywnych źródeł wody do spożycia z morza, wody do
spożycia na lądzie, w odległości do 100 km od brzegu morza może mieć znaczący wpływ
pozytywny na wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych jakimi są wody.
str. 367
5. OCENA PROJEKTU PLANU Z PUNKTU WIDZENIA WPŁYWU NA
ŚRODOWISKO
5.1. Rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację
przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko
Analizując założenia oraz główne cele PGW polegające na utrzymaniu bądź poprawie
stanu wód należy stwierdzić, że działania te jako doprowadzające do zamierzonego celu nie
będą stanowić znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko. Już samo uznanie
konieczności poprawy stanu wód można określić jako działanie minimalizujące
oddziaływania na środowisko. Realizacja zakładanych celów w większości wiązać się będzie
z ingerencją w środowisko naturalne. Ocenę przewidywanych oddziaływań uwzględniając
planowane działania przedstawiono w rozdziale 4 „Prognozy…”.
Przewiduje się, że dokładny opis działań minimalizujących oraz kompensujących
przewidywane negatywne oddziaływania na środowisko zawarty będzie na etapie
projektowania poszczególnych inwestycji w ramach poszczególnych działań opisanych
w PGW.
Należy jednak podkreślić, iż sposób realizacji poszczególnych działań jest szczególnie
istotnym elementem warunkującym sukces wytyczonych założeń PGW. Dlatego też
w ramach niniejszego dokumentu zasygnalizowano pewne działania minimalizujące.
W celu zapobiegania, ograniczania potencjalnego negatywnego wpływu inwestycji
ujętych w PGW, na etapie realizacji tych przedsięwzięć należy uwzględnić pewne zalecenia
i wytyczne:
budowa oczyszczalni i kanalizacji
Na etapie budowy należy użytkować sprzęt budowlany w pełni sprawny nie
powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć teren budowy przed ewentualnymi
wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących maszyn, natomiast odpady powstające
podczas budowy należy składować w specjalnie przeznaczonych i odpowiednio
zabezpieczonych miejscach.
Podczas eksploatacji oczyszczalni należy zachować hermetyzację pracujących
instalacji. Hermetyzacja wszystkich obiektów oczyszczalni oraz kanalizacji ograniczy emisję
uciążliwych odorów, w tym rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń mikrobiologicznych.
likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk)
Podczas likwidacji niekontrolowanych miejsc składowania odpadów należy użytkować
sprzęt w pełni sprawny nie powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć
analizowany teren przed ewentualnymi wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących
str. 368
maszyn. Ponadto należy przeprowadzić działania umożliwiające doprowadzenie aktualnego
terenu do stanu pierwotnego obszaru.
zagospodarowanie osadów ściekowych
W przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska oraz
zdrowia ludzi.
tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych
Utworzenie stref buforowych – 2 lub 5 metrowych pasów zadarnionych na granicy
gruntów rolnych z wodami powierzchniowych lub terenami intensywnie użytkowanymi
rolniczo ograniczy negatywne oddziaływanie rolnictwa na środowisko w tym siedliska
wodne.
Struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
siedliskowe oraz układy ektonowe. Powinny one nawiązywać do lokalnych wzorców
przyrodniczych.
budowa przepławek
Przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie betonowych na
rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych tj. kamienia, drewna.
Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały dysonansów wizualno–
estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie kontroli sprawności
przepławek ryb.
Ponadto należy podkreślić, że PGW zawierają szereg działań dążących do zachowania
różnorodności gatunkowej, zachowania siedlisk przyrodniczych oraz ochrony obszarów
przyrodniczych.
Zatem
działania
same
w
sobie
są
środkiem
minimalizującym,
umożliwiającymi zachowanie obszarów cennych przyrodniczych.
Wszelkie działania związane ze zmniejszeniem ilości ścieków nieoczyszczonych
trafiających do środowiska, poprzez budowę nowych oczyszczalni, monitoring przemysłu
rolno–spożywczego, zmniejszenie obciążenia środowiska odpadami, poprzez likwidację
dzikich składowisk oraz zmniejszanie emisji zanieczyszczeń do środowiska poprzez
odpowiednie przechowywanie nawozów naturalnych i wspieranie rolnictwa ekologicznego
umożliwia uzyskanie efektu ekologicznego.
Dodatkowo bardzo ważny jest zakres działań organizacyjno – prawnych
i edukacyjnych. Przewidywane opracowanie programu redukcji fosforu, oceny jakości wód
przeznaczonych do spożycia oraz wód w kąpieliskach, opracowanie warunków korzystania
str. 369
z wód regionu, zlewni oraz weryfikacja pozwoleń wodno prawnych zakłada uzyskanie
istotnego ograniczenia oddziaływania na środowisko wodne.
Ponadto w PGW zaproponowano działania związane z propagowaniem idei
zrównoważonego rozwoju i upowszechnianiem informacji o podejmowanych działaniach,
akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska oraz szkolenia obejmujące
szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolno środowiskowego. Założenia te
nakierowane są na uzyskanie lepszej świadomości środowiskowej ludzi, a przez to poprawie
aktualnego stanu środowiska.
W ramach działań z kategorii rolnictwo i leśnictwo przewiduje się między innymi
wdrażanie krajowych i wojewódzkich programów zwiększania lesistości, zalesianie gruntów,
wspieranie rolnictwa ekologicznego i zrównoważonego. Zaproponowane działania pozwalają
przewidzieć pozytywny oddźwięk na środowisko naturalne.
5.2. Rozwiązania alternatywne w stosunku do przewidywanych w projekcie
wraz z uzasadnieniem ich wyboru
Przesłanie Planu gospodarowania wodami dla dorzecza jest bardzo czytelne
i jednoznaczne i mówi o krokach jakie należy poczynić w celu uzyskania dobrego
stanu/potencjału wód. PGW jest opracowaniem o dużo większym stopniu szczegółowości niż
Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami 2030 i bezpośrednio nawiązuje do jednego
z czterech celów strategicznych w niej zawartych. PGW proponuje działania w szcześciu
kategoriach, które zdeterminowane są w kierunku pozytywnego oddziaływania na wody.
Wobec powyższego trudno wskazać rozwiązania alternatywne, które w gruncie rzeczy byłyby
negowaniem optymalnie zaplanowanych działań.
Istotnie metodologia strategicznej oceny wskazuje na konieczność dokonania
propozycji rozwiązań alternatywnych w stosunku do przewidzianych w ocenianym projekcie,
rozwiązań które pozwoliłyby uzyskać założone cele przy mniejszej skali oddziaływania na
poszczególne komponenty środowiska. Zadania przewidziane w PGW mają wpływ na
analizowane aspekty środowiska, jednakże wśród nich obserwuje się dominację oddziaływań
pozytywnych nad negatywnymi.
Zmiany pozytywne w środowisku zgodnie z założeniami PGW będą istotne
i zauważalne podczas gdy zmiany negatywne raczej niewielkie. Należy więc stwierdzić iż
poszukiwanie rozwiązań alternatywnych jest bezcelowe – gdyż zaproponowane działania
dają możliwość uzyskania założonego celu – dobrej jakości/potencjału wód, przy niewielkich
kosztach środowiskowych.
str. 370
6. METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANU
Kontrola stanu realizacji planów dotyczących gospodarki wodnej, ustalonych na
podstawie ustawy Prawo wodne, wykonywana jest przez Prezesa Krajowego Zarządu oraz
dyrektorów regionalnych zarządów. W wypadku wystąpienia nieprawidłowości organ
kontrolujący wydaje kontrolowanemu zarządzenie pokontrolne lub kieruje sprawę do
właściwego
organu
celem
wszczęcia
postępowania
administracyjnego.
Wykładnią
skuteczności realizacji działań zawartych w planie jest poprawiający się stan wód, który może
zostać stwierdzony w wyniku monitoringu wód.
Dla każdego działania zaproponowanego w ramach sześciu kategorii została
wyznaczona jednostka odpowiedzialna za jego realizację. Ponieważ efektywność działania
jednostek odpowiedzialnych może być zróżnicowana, podlegają one kontroli organom
nadrzędnym oraz odpowiednim służbom ochrony środowiska.
Zaproponowane działanie
Jednostka odpowiedzialna
Opracowanie oceny jakości wody przeznaczonej do spożycia
Objęcie nadzorem sanitarnym wody w kąpielisku i wykonanie oceny jakości
WSSE
wody
Opracowanie warunków korzystania z wód regionu
Opracowanie "programu redukcji fosforu" dla części wód
Opracowanie warunków korzystania z wód zlewni
RZGW
Przegląd pozwoleń wodnoprawnych
Weryfikacja zapisów instrukcji gospodarowania wodą
Administracja, WODR, SCHR,
OSN w zlewniach
rolnicy, RZGW
Opracowanie programu zapobiegania poważnym awariom przez zakłady o
zwiększonym i dużym ryzyku
Monitoring zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie
zakład przemysłowy
mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w
zakresie spełnienia wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków
Szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolno
środowiskowego
Opracowanie "Wojewódzkich programów oczyszczania ścieków"
Wzmocnienie zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną
administracja
środowiska
Opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
Wspieranie rolnictwa zrównoważonego
Wspieranie rolnictwa zrównoważonego
administracja, ARiMR
Budowa przepławki, przywrócenie drożności odcinków rzek
administrator cieku
Opracowanie granicy rolno – leśniej dla gmin
Prowadzenie ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych
oczyszczalni ścieków
str. 371
gmina
Budowa i modernizacja infrastruktury sanitarnej
modernizacja składowiska odpadów komunalnych
Likwidacja dzikich składowisk
Kontrola przestrzegania harmonogramu wywozu nieczystości płynnych
Wdrażanie krajowego i wojewódzkiego programu zwiększenia lesistości
Propagowanie idei zrównoważonego rozwoju
MŚ
Opracowanie i wdrożenie planu ochrony obszaru prawnie chronionego
Bieżąca ochrona walorów przyrodniczych: zespołów przyrodniczo–
sprawujący nadzór nad
krajobrazowych, użytków ekologicznych, pomników przyrody, stanowisk
obszarem chronionym
dokumentacyjnych
Gromadzenie i oczyszczanie odcieków ze składowisk odpadów
Zagospodarowanie osadów ściekowych
użytkownik obiektu
Właściwa uprawa gleby
Stosowanie międzyplonów i wsiewek poplonowych
Zalesianie gruntów niepaństwowych
Budowa szczelnych – wybieralnych zbiorników z zapewnieniem
właściciel
kontrolowanego wywozu ścieków
Uregulowanie stanu formalnego w związku ze szczególnym korzystaniem z
wód (uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego)
Tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych
właściciel cieku
Monitoring wód ma na celu pozyskanie informacji o stanie wód powierzchniowych
i podziemnych dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz ocenę osiągania
celów środowiskowych i dokonywany jest w ramach państwowego monitoringu środowiska.
Obowiązek bieżącej kontroli wód wynika z ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku
(Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), do której zostały przeniesione zapisy
Ramowej Dyrektywy Wodnej, ustalającej ramy działania w zakresie ochrony zasobów
wodnych z założeniem osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu ekologicznego wszystkich
wód.
Częstotliwość i zakres badań dla poszczególnych elementów klasyfikacji stanu
ekologicznego i chemicznego zarówno dla wód powierzchniowych jak i podziemnych ustala
w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw gospodarki wodnej w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw środowiska. Cyklicznie wykonywane badania stanu wód są
źródłem informacji potrzebnych do corocznego raportowania skuteczności działań przyjętych
w planie, koniecznego do ich ewentualnej weryfikacji.
7. WNIOSKI I ZALECENIA
Umowa ratyfikacyjna zobowiązała nasz kraj m. in. do przyjęcia Ramowej Dyrektywy
Wodnej 2000/60/WE, która determinuje podjęcie działań w celu doprowadzenia wód
podziemnych i powierzchniowych do stanu zbliżonego naturalnemu w okresie do roku 2015.
str. 372
Przepisy te zostały zaimplementowane do prawodawstwa krajowego. W tym celu dla
każdego obszaru dorzecza w Polsce Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej został zobowiązany
do opracowania planów gospodarowania wodami. Plan ten dla każdego dorzecza zawiera
zbiór koniecznych działań jakie należy poczynić w celu osiągnięcia lub utrzymania dobrego
stanu/potencjału wód. Ich wdrożenie następuję po wcześniejszej konsultacji ze
społeczeństwem, którego działania bezpośrednio dotyczą.
Po wnikliwej analizie stwierdzono:
1.
Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły jest jednym z narzędzi, który
ma usprawniać proces osiągania celów środowiskowych. Dokument ów będzie miał
wpływ na sytuację społeczno – gospodarczą kraju oraz stanie się narzędziem
współczesnej polityki wodnej, która powinna zapewnić zaspokojenie potrzeb człowieka
oraz gospodarki wodnej.
2.
Wdrożenie działań zaproponowanych w PGW, zapewni poprawę stanu wód, stworzy
nowe możliwości szeroko pojętego rozwoju.
3.
W Prognozie przeanalizowano działania, które zostały zawarte w PGW. Działania te
ujęto w grupy z różnych zakresów: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa,
przemysłu, zagospodarowania przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych oraz
ochrona ekosystemów od wód zależnych oraz działania organizacyjno – prawne
i edukacyjne.
−
W kategorii gospodarka komunalna, zaproponowano działania mające na celu
rozwiązane problemów związanych z zaopatrzeniem w wodę, odprowadzeniem
i oczyszczeniem ścieków komunalnych oraz składowaniem odpadów.
−
Kategoria rolnictwo i leśnictwo precyzuje działania związane z ograniczeniem
zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego oraz zwiększeniem lesistości i ochroną
bioróżnorodności.
−
Działania związane z zagospodarowaniem przestrzennym obejmują działania
związane
z
odpowiednim
zagospodarowaniem
terenu
uwzględniającym
wymagania ochrony środowiska.
−
Realizacja działań z kategorii kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona
ekosystemów od wód zależnych będzie mieć na celu ochronę ekosystemów od
wód zależnych.
−
Zaproponowane działania organizacyjno – prawne oraz edukacyjne, będą
prowadzić do osiągnięcia poprawy stanu wód.
−
Kategoria – przemysł, zawiera działania związane z redukcją zanieczyszczeń
pochodzenia przemysłowego oraz związane z zapobieganiem poważnym
awariom przez zakłady o zwiększonym i dużym ryzyku.
str. 373
4.
Przy wyborze działań w PGW dla poszczególnych części wód kierowano się przede
wszystkim wynikami oceny ryzyka nieosiągnięcia przez wody dobrego stanu/potencjału
wód oraz identyfikacji znaczących oddziaływań antropogenicznych i oceną ich wpływu
na stan wód, jak również zapisami istniejących aktów prawnych, programów
i dokumentów realizujących te zapisy.
5.
Uporządkowane w szcześciu kategoriach działania nie przyniosą oczekiwanych efektów
jeżeli równolegle nie powstaną właściwe instrumenty ekonomiczne, zrzucające
finansowanie na podmioty korzystające z zasobów wodnych, zgodnie z zasadą –
zanieczyszczający płaci. W tym celu w ocenianym PGW przeprowadzono w odniesieniu
do poszczególnych sektorów: komunalnego, rolnictwa, przemysłu analizę zwrotu
kosztów za usługi wodne. Cena jaką należy zapłacić za wdrożenie działań obejmuje
także koszty ograniczeń i zmian w gospodarowaniu wodami.
6.
Działania związane z gospodarką komunalną wpłyną na poprawę stanu części wód
w tym doprowadzą do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla wód
powierzchniowych, dobrego stanu chemicznego i ilościowego dla wód podziemnych
oraz umożliwją dotrzymanie obowiązków wynikających z przystąpienia Polski do Unii
Europejskiej.
7.
Racjonalne wykorzystanie terenów rolniczych poprzez działania z tego zakresu takie jak
właściwa uprawa gleby, wspieranie rolnictwa zrównoważonego i ekologicznego
wymiernie wpłyną na minimalizacje zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego.
8.
Prawidłowa
realizacja
poszczególnych
zagospodarowania
opracowanych
terenu
miejscowych
wyznaczonego
planów
zapisami
zagospodarowania
przestrzennego, z zachowaniem wymagań ochrony środowiska, umożliwi wzbogacenie
walorów przyrodniczych i krajobrazowych terenu dorzecza. Ponadto zapisy planów
miejscowych pozwolą chronić walory środowiskowe, zasoby naturalne w tym wody.
Działania w tej kategorii mogą więc przynieść pozytywny wpływ na jakość oraz ilość
wód podziemnych, poprzez strefy ochrony bezpośredniej oraz pośredniej, w których
obowiązują zakazy, nakazy oraz ograniczenia w zakresie użytkowania gruntów
i korzystania z wody. Uwzględnianie w Planach Zagospodarowania Przestrzennego
rezerw terenów dla urządzeń produkujących energię sprzyja powstawaniu ferm
wiatrowych, których upowszechnienie znacząco może zredukować zapotrzebowanie na
energie uzyskiwaną z konwencjonalnych źródeł energii. Najkorzystniejsze warunki
wiatrowe panują w północnej i centralnej części dorzecza.
9.
Kategoria kształtowanie stosunków wodnych oraz ochrona ekosystemów od wód
wpłynie korzystnie na wody, gleby, powietrze, klimat, faunę, florę, krajobraz, ludzi,
obszary chronione, dziedzictwo kulturowe.
str. 374
10. Wdrożenie działań z kategorii działania organizacyjno – prawne i edukacyjne wpłynie
na podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa. Ponadto działania korzystnie
wpłyną na jakość wód oraz ich dostępność.
11. Aktywny udział społeczeństwa w ramach trwających jak i planowanych konsultacji
społecznych pozwoli dokładniej zidentyfikować występowanie problemów związanych
z gospodarowaniem wodami w danym obszarze i dobrać właściwe działania naprawcze.
12. Rozbudzenie świadomości ekologicznej społeczeństwa i kształtowanie postaw
społecznych przyjaznych środowisku pozwoli także nadać działaniom – inwestycjom
proekologicznym najwyższy priorytet finansowania i pogodzenie interesów różnych
grup społecznych z dobrem środowiska naturalnego. Bez zapobiegania o takie
kompromisy nigdy nie osiągniemy celu jakim jest zrównoważony rozwój w gospodarce
wodnej, gwarantujący poprawę stanu wód i wpływający na poprawę warunków życia
człowieka.
13. Zwiększenie sieci monitoringu wód wpłynie korzystnie na stan środowiska i umożliwi
stworzenie dokładniejszych baz danych określających ich jakość.
14. Potrzeby transportu towarowego i pasażerskiego mogą zostać zaspokojone w wyniku
modernizacji istniejących już dróg wodnych, co nie koliduje z zaproponowanymi
działaniami w Planie gospodarowania wodami.
15. Działania wymienione w planie gospodarowania wodami nie powinny mieć
negatywnego wpływu na istniejące oraz proponowane obszary Natura 2000 jak też
odnotowane tam siedliska i gatunki oraz nie powinny mieć negatywnego wpływu na
obszary chronione oraz istniejące korytarze ekologiczne i obszary węzłowe. Większość
planowanych działań z punktu widzenia ochrony przyrody nie budzi zastrzeżeń
i kwalifikuje się jako działania służące poprawie stanu siedlisk i gatunków.
przepływach,
z terenami otwartymi,
− przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie
str. 375
betonowych na rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych
tj. kamienia, drewna. Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały
dysonansów wizualno–estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie
kontroli sprawności przepławek ryb,
− w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska
oraz zdrowia ludzi,
− struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
przyrodniczych.
z „wodą”),
− brak konkretnych działań wynikających ze strategii ochrony obszarów wodno–
monitoring,
Realizacja działań umożliwi poprawę jakości wód, co jednocześnie wiązało się będzie z
dostępnością ludności do wód dobrej jakości. Dobry stan wód stanowi czynnik istotny dla
rozwoju gospodarczego.
str. 376
8. STRESZCZENIE
WSTĘP
Celem „Prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Wisły” było zidentyfikowanie ewentualnych oddziaływań na
poszczególne elementy środowiska i wskazanie na wczesnym etapie potencjalnych kolizji
z obszarami przyrodniczymi, kulturowymi oraz ewentualnych konfliktów społecznych.
Z uwagi na brak możliwości przeanalizowania na tym etapie wszystkich działań
w zakresie rozwiązań technicznych, etap dokładnej identyfikacji zagrożeń związanych
z realizacją inwestycji powinien zostać przeprowadzony na szczeblu uzyskiwania potrzebnych
decyzji na szczeblu lokalnym.
Zakres prognozy oddziaływania na środowisko projektu planu gospodarowania
wodami dla obszaru dorzecza Wisły jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i opiera się na
tzw. Dyrektywie SEA (Dyrektywie 2001/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
27.06.2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko) jak
również jest zgodny z zapisami prawa polskiego tj. ustawy z dnia 3 października 2008 r.
o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r. nr 199, poz. 1227) –
Dział IV „Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko”.
W opracowanej Prognozie przeprowadzono ocenę zgodności celów Projektu PGW
z celami środowiskowymi ustanowionymi na szczeblu międzynarodowym i krajowym, analizę
i ocenę środowiska przyrodniczego, kulturowego w obrębie analizowanego obszaru oraz
ocenę oddziaływania realizacji planu na otaczające środowisko, w szczególności na wody
powierzchniowe i podziemne, gleby, powietrze, klimat, florę, faunę, krajobraz, życie
i zdrowie ludzi, obszary chronione, dziedzictwo kulturowe, zasoby odnawialne oraz
nieodnawialne. Podczas opracowania prognozy starano się zidentyfikować i ocenić
bezpośrednie, pośrednie oraz skumulowane oddziaływanie ustaleń skutków projektu planu
na wszelkie komponenty środowiska. Prognoza zawiera informacje o możliwym
transgranicznym oddziaływaniu na środowisko.
OCENA STANU ORAZ FUNKCJONOWANIA ŚRODOWISKA PRZYRODNICZEGO I KULTUROWEGO
Ocena aktualnego stanu środowiska zawarta w Prognozie oparta została na danych
opublikowanych
w
raportach
charakteryzujących
jakość
środowiska,
raportach
wskaźnikowych oraz w innych źródłach.
Obszar dorzecza Wisły wg podziału J. Kondrackiego znajduje się w obrębie
megaregionu: Region Karpacki, Pozaalpejska Europa Środkowa, Niż Wschodnioeuropejski;
prowincji: Karpaty Zachodnie z Podkarpaciem Zachodnim i Północnym, Karpaty Wschodnie
str. 377
z Podkarpaciem Wschodnim, Wyżyny Polskie, Wyżyny Ukraińskie, Niż Środkowoeuropejski,
Niż Wschodniobałtycko – Białoruski, podprowincji: Centralne Karpaty Zachodnie, Zewnętrzne
Karpaty Zachodnie, Beskidy Wschodnie, Podkarpacie Wschodnie, Podkarpacie Północne,
Wyżyna Śląsko – Krakowska, Wyżyna Małopolska, Wyżyna Lubelsko – Lwowska, Wyżyna
Wołyńsko – Podolska, Polesie, Niziny Środkowopolskie, Wysoczyzny Podlasko – Białoruskie,
Pojezierza
Wschodniobałtyckie,
Pobrzeża
Wschodniobałtyckie,
Pojezierza
Południowobałtyckie, Pobrzeża Południowobałtyckie, makroregionie: Łańcuch Tatrzański,
Obniżenie Orawsko – Podhalańskie, Beskidy Zachodnie, Pogórze Zachodniobeskidzkie,
Kotlina Ostrawska, Pogórze Środkowobeskidzkie, Beskidy Środkowe, Beskidy Lesiste,
Płaskowyż Sańsko – Dniestrzański, Kotlina Oświęcimska, Brama Krakowska, Kotlina
Sandomierska, Wyżyna Śląska, Wyżyna Woźnicko – Wieluńska, Niecka Nidziańska, Wyżyna
Kielecko – Sandomierska, Wyżyna Przedborska, Roztocze, Wyżyna Lubelska, Kotlina Pobuża,
Wyżyna
Zachodniowołyńska,
Polesie
Wołyńskie,
Polesie
Podlaskie,
Wzniesienia
Południowomazowieckie, Nizina Południowowielkopolska, Nizina Środkowomazowiecka,
Nizina Południowopodlaska, Pojezierze Wielkopolskie, Pradolina Toruńsko – Eberswaldzka,
Pojezierze Chełmińsko – Dobrzyńskie, Dolina Dolnej Wisły, Pojezierze Iławskie, Pojezierze
Południowopomorskie, Pojezierze Wschodniopomorskie, Pojezierze Zachodniopomorskie,
Nizina Północnomazowiecka, Nizina Północnopodlaska, Pojezierze Mazurskie, Pojezierze
Litewskie, Nizina Staropruska, Pobrzeże Gdańskie, Pobrzeże Koszalińskie.
Wśród czynników warunkujących stan gleb na obszarze dorzecza Wisły wyodrębniono
warunki glebowe takie jak: typy gleb, uziarnienie, przydatność rolnicza, walory gleb, zasoby
próchnicy glebowej, właściwości wodne, przewodność hydrauliczna, erozja wodna i wietrzna
gleb oraz podatność gleb na zagęszczenie.
Na obszarze dorzecza występują następujące gleby:
− gleby brunatne kwaśne i wyługowane – stanowiące 36,8% pokrywy; są to gleby
często wadliwe ze względu na silne zakwaszenie i wymycie składników zasadowych;
− gleby bielicowe – stanowiące 21,3% najlżejsze pod względem składu, ubogie
w materię organiczną i mało przydatne do uprawy;
− (mady, czarne ziemie, gleby mułowo–torfowe glejowe murszowe i torfowe) –
stanowią(33%) ich powstanie wiąże się z dominującym wpływem wysokiego poziomu
wód gruntowych;
− gleby torfowe – stanowiące 4,9%; są one istotne z punktu widzenia racjonalnej
gospodarki zasobami wody w zlewni oraz ochrony przeciwpowodziowej;
− utwory lekkie: piaski gliniaste stanowiące 31% pokrywy glebowej oraz piaski luźne
i słabogliniaste (21,3%) – są to gleby o niskich zdolnościach retencyjnych i dużej
przepuszczalności;
str. 378
− piaski luźne i słabogliniaste stanowiąc 33,9%, występujące w podglebiu;
− gliny średnie ciężkie i iły stanowią 14,7% powierzchni – utwory o zwięzłym składzie;
− gliny lekkie stanowią 23%, występowanie ich przyczynia się do poprawy warunków
retencyjnych zlewni poprzez ograniczenie odpływu z bardziej przepuszczalnych
warstw wierzchnich o składzie piasków;
Pod względem przydatności rolniczej nieco ponad 50% stanowią kompleksy gleb
dobrych.
Stan zasobów materii organicznej gleb dorzecza jest dość korzystny, gdyż
w przewadze występują tutaj gleby o średniej i wysokiej jej zawartości, stanowiące
odpowiednio 48,2% i 26,8%.
Pod względem właściwości wodnych charakteryzowanych na podstawie wody ogólnie
dostępnej dla roślin w profilu do 1 m, gleby o bardzo niskich i niskich zdolnościach
retencyjnych (do 100 mm WOD) stanowią 43% pokrywy glebowej – są one rozproszone
w krajobrazie, tworząc mozaikę głównie w obszarach polodowcowych. Pozostałe gleby
średnich zdolnościach retencyjnych zajmują aż 48,48%, natomiast gleby o wysokiej i bardzo
wysokiej pojemności wodnej (pow. 200 mm WOD) łącznie stanowią 8,6%.
Przewodność hydrauliczna gleb dorzecza jest silnie przestrzennie zróżnicowana.
Obszary o wysokiej i bardzo wysokiej przepuszczalności (>200 cm/dobę) stanowią 22,6%
pokrywy glebowej. Gleby o niskiej i bardzo niskiej przewodności stanowią 53,5% pokrywy
glebowej.
Erozja wodna gleb w większym stopniu dotyczy górskiej i wyżynnej części dorzecza
oraz na obszarach wysoczyznowych, w tym zwłaszcza na obszarze występowania lessów
i utworów pyłowych od powierzchni. Erozja wietrzna stanowi większe zagrożenia gleb
w dorzeczu Wisły niż erozja wodna – zagrożenie w stopniu silnym dotyczy 2,3% gleb,
a w stopniu średnim aż 34,6%.
Podatność gleb na zagęszczenie jest szczególnie wysoka na obszarach występowania
gleb zwięzłych co dotyczy głównie obszarów górskich, dolinowych oraz moren wytworzonych
z glin zwałowych – gleby wysoce podatne na zagęszczenie stanowią one 23,4% pokrywy.
Analizując dorzecze Wisły można wyróżnić w jego obrębie 2660 jednolite części wód
rzek (oddzielny lub znaczący element wód powierzchniowych), 5 jednolitych części wód
przejściowych, 6 jednolitych części wód przybrzeżnych, 483 jednolite części wód jezior.
Dorzecze Wisły charakteryzuje się stosunkowo równomiernym rozkładem sieci
rzecznych. W jego obrębie występuje 23 typy rzek. Na obszarach wyżynnych (200 – 800 m
n.p.m.), obejmujących w części zachodniej Polski Wyżyny Centralne i fragment Równin
Centralnych, a w części wschodniej Równiny Wschodnie i fragment Karpat występują małe
cieki o powierzchni zlewni 10 – 100 km2. Natomiast wśród rzek średnich występują dwa typy
zróżnicowane pod względem położenia geograficznego (siedem rzek średnich Wyżyn
str. 379
i Równin Centralnych, dziewięć rzek średnich Karpat i Równin Wschodnich). Na obszarach
nizinnych < 200 m n.p.m. występują wszystkie typy wielkościowe rzek (małe, cieki, średnie,
wielkie). Na obszarze dorzecza Wisły w obrębie Niżu Środkowopolskiego, Nizin
Wschodniobałtycko – Białoruskich oraz Równin Poleskich występują jeziora.
Na analizowanym terenie występują również wody przybrzeżne oraz przejściowe.
Ocenę jakości wód powierzchniowych dokonano w oparciu o sprawozdanie Instytutu
Meteorologii i Gospodarki wodnej pt: „Ocena stanu ekologicznego i chemicznego wód
powierzchniowych: płynących oraz sztucznych zbiorników wodnych w 2007 roku”. W oparciu
o dane pomiarowe zebrane w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska dokonano
klasyfikacji stanu chemicznego części wód w dorzeczu, z których wynika że na 679 części 463
przypisuje się stan chemiczny dobry.
Dokonując ogólnej oceny stanu jednolitych części wód w dorzeczu Wisły, mając na
uwadze powyższe, stan dobry występuje w 37, a bardzo dobry jedynie w 4 przypadkach.
Zdecydowana większość, bo aż 507 części wód charakteryzuje się stanem złym.
Powołując się na opracowanie Instytutu Ochrony Środowiska wykonanym na zlecenie
Głównego Inspektora Ochrony środowiska, w którym dokonano oceny stanu jednolitych
części wód jezior w dorzeczu Wisły w 2007 r. Ponad połowę jezior charakteryzował stan
bardzo dobry i dobry zarówno pod względem liczby, jak i w przeliczeniu na powierzchnię
i objętość wód co stanowi blisko 60 % zbiorników.
Zasoby wód podziemnych do 2005 roku zostały udokumentowane na obszarze
125 340 km3, co stanowi 40,3 % powierzchni kraju. Na obszarze dorzecza Wisły najwyższy
stopień udokumentowania zasobów dyspozycyjnych został osiągnięty na obszarze
działalności RZGW Warszawa i Gdańsk, najniższy w regionie wodnym Górnej Wisły.
Na obszarze dorzecza Wisły zlokalizowanych jest 196 głównych zbiorników wód
podziemnych. Wg oceny stanu JCWPd z 2008 roku (Hordejuk i In., 2008), na obszarze
dorzecza Wisły zidentyfikowano 86 JCWPd o stanie dobrym i 5 JCWPd o stanie słabym pod
względem chemicznym. Stanowi to odpowiednio 99,4 % i 0,6 % (tj. 1 123,98 km2) dorzecza
Wisły. Przyczyną słabego stanu chemicznego JCWPd jest zawartość jonów NH4+ i NO3–,
które mieszczą się w IV i V klasie wg Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 23 lipca
2008, Dz. U. nr 143, poz. 896. Pod względem ilościowym stan słaby na obszarze dorzecza
Wisły zidentyfikowano w 13 JCWPd, z czego 3 JCWPd określone są jako stan słaby –
potencjalnie zagrożony. Stanowi to 4,7 % obszaru dorzecza, tj. 9 201,11 km2.
Dorzecze Wisły jest największym dorzeczem Polski rozległym od Bałtyku aż po Tatry
zatem i jego klimat najlepiej odzwierciedla klimat całego kraju. W Polsce występuje klimat
umiarkowany o charakterze przejściowym pomiędzy klimatem lądowym, a morskim.
W efekcie klimat Polski odznacza się dużą kapryśnością pogody i znacznymi wahaniami
w przebiegu pór roku w następujących po sobie latach. Ogólnie można stwierdzić, że do
str. 380
Polski docierają wszystkie typy mas powietrza właściwych dla półkuli północnej. Właściwa
dla klimatu Polski jest też duża zmienność pogody w kolejnych latach. Dla całości polskiego
klimatu bardzo ważny jest aspekt nizinnego ukształtowania terenu. Ułatwia on szybkie
przemieszczanie się dużych mas powietrza nawet znad Atlantyku lub Morza Północnego.
W przypadku klimatu Polski największe znaczenie ma Ocean Atlantycki, a rozległą przestrzeń
stanowi cały kontynent euroazjatycki. Istotny wpływ na klimat mają również morza.
Dla Polski północnej jest to Morze Bałtyckie, zaś dla południowej również Morze Śródziemne
oraz Morze Czarne.
Środowiska pt: „Ocena jakości powietrza w strefach w Polsce, na podstawie wyników rocznej
oceny jakości powietrza za rok 2006”. Dokument ten stanowi podsumowanie wyników oceny
powietrza posłużono się opracowaniem sporządzonym dla całego kraju. Stężenia
poszczególnych zanieczyszczeń:
SO2 – wysokie stężenia SO2, przekraczające wartość dopuszczalną, kumulują się
głównie w południowej części dorzecza Wisły w województwach małopolskim i śląskim;
NO2 – stężenia dwutlenku azotu na obszarze dorzecza Wisły lokalnie przekraczają
wartość dopuszczalną powiększoną o margines tolerancji. Dodatkowo w obrębie dorzecza
Wisły w województwie łódzkim występują tereny, w granicach których stężenie NO2
przewyższa wartość dopuszczalną, lecz nie przekracza wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji;
Pył PM10 – Stężenia pyłu zawieszonego, przekraczające wartość dopuszczalną
powiększoną o margines tolerancji, zlokalizowane są przede wszystkim w obrębie dużych
aglomeracjach miejskich oraz stref wysoko uprzemysłowionych;
Pb – nie występują stężenia ołowiu przekraczające wartość dopuszczalną
powiększoną o margines tolerancji oraz stężenia przewyższające wartość dopuszczalną i nie
przekraczające wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji.
Benzen – w granicach dorzecza Wisły stężenie benzenu na podstawie rocznej oceny
jakości powietrza za rok 2006 nie przekracza wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji. Występują jednak strefy, w których stężenia tego związku
przewyższają wartość dopuszczalną, lecz nie przekraczają wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji.
CO – Na obszarze dorzecza Wisły nie występują przekroczenia wartości dopuszczalnej
powiększonej o margines tolerancji oraz strefy przekroczeń wartości dopuszczalnej i nie
przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji.
str. 381
O3 – W obrębie dorzecza Wisły przekroczenia wartości dopuszczalnej powiększonej
o margines tolerancji koncentrują się głównie w województwie łódzkim oraz w mniejszym
stopniu w województwie śląskim. Strefy przekroczeń wartości dopuszczalnej, lecz nie
przekraczającej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji nie występują.
Ze względu na wielkość dorzecza, roślinność jest bardzo silnie zróżnicowana.
W strefie górskiej, obejmującej głównie Karpaty, znamienna jest specyficzna
roślinność związana z ciekami. Nad kilkoma rzekami, zwłaszcza w dorzeczu Dunajca (Białka,
Biała Tarnowska, Dunajec, Kamienica Gorczańska, Kamienica Sądecka) doskonale
wykształciły i zachowały się zasoby kamieńców nadrzecznych. Obfite są tez też zasoby
olszynek górskich z olszą szarą.
W strefie wyżyn i pasa nizin środkowej Polski roślinność związana z wodami to
gównie łęgi olszowo–jesionowe i łęgi wierzbowe oraz błonia i łąki zalewowe w dolinach
rzecznych, a także niskie torfowiska przyrzeczne i roślinność szuwarowa; fragmentami także
szuwary i łąki trzęślicowe; te ostatnie szczególnie liczne są we wschodniej części dorzecza.
Dla dorzecza charakterystyczne jest liczniejsze występowanie łęgów wierzbowych
w dolinach rzecznych. Mniej niż nad Odrą jest natomiast łęgów jesionowo–wiązowych.
Unikatową roślinność torfowiskową mają doliny Narwi i Biebrzy, nad tą ostatnią
są największe w Europie torfowiska soligeniczne. Mniejsze, ale jedne z najlepiej w Europie
zachowanych torfowisk tego typu wykształciły się nad dopływem Biebrzy – Rospudą.
Unikatowe skupienie ekosystemów związanych z wodą gromadzi leząca w dorzeczu
Wisły część Pomorza oraz Pojezierza Mazurskiego. Bardzo liczne są tu torfowiska różnych
typów – od torfowisk wysokich typu bałtyckiego, przez torfowiska przejściowe i nakredowe,
po zasilane wodami podziemnymi torfowiska soligeniczne. Unikatowe są rzeki Pomorza
i Pojezierza Mazurskiego. Wschodni kres występowania osiągają tu rzeki włosienicznikowe.
W młodoglacjalnej części dorzecza występują jeziora różnych typów, w tym
mezotroficzne jeziora ramieniowe, jeziorka dystroficzne oraz (na Pomorzu) oligotroficzne
jeziora lobeliowe.
W tym dorzeczu znajduje się całość obecnej populacji marsylii czterolistnej
(i potencjalne obiekty do jej reintrodukcji). Liczne Ostoje Roślinne IPA – na szczególne
podkreślenie zasługują związane z rzekami ostoje Nadbużańska, Dolina Biebrzy, Przełom
Wisły w Małopolsce, Ostoja Nidziańska, Dolina Górnej Wisły
Rodzima ichtiofauna dorzecza Wisły liczy 4 gatunki minogów oraz 53 gatunki ryb.
W dorzeczu Wisły występuje 19 gatunków chronionych; 1 gatunek z załącznika IV oraz
18 gatunków z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej.
Główne zagrożenia dla funkcjonowania populacji ryb chronionych, wykazanych
w załączniku IV i II Dyrektywy Siedliskowej oraz o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu
str. 382
Wisły to: zanieczyszczenia wody, przerwanie szlaku migracji przez przeszkody poprzeczne,
zmiany naturalnego reżimu hydrologicznego (nadmierne pobory wody, zmiany objętości
przepływu na skutek „wyrównywania” przepływów przez zbiorniki zaporowe, żegluga
(płoszenie ryb), eksploatacja kruszywa z koryt rzecznych, regulacje koryt rzecznych
połączone ze zmianą struktury dna, melioracje odwadniające, przesuszanie i zanik
niewielkich zbiorników wodnych, niewłaściwa gospodarka rybacka i przełowienia.
Najważniejszymi
z
nich
są
zanieczyszczenia
wody,
przerwanie
szlaku
migracji
i przekształcenia hydromorfologiczne rzek.
W projekcie planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły tylko dwie
grupy planowanych działań mogą stanowić zagrożenie dla ryb: budowa, rozbudowa, remont,
modernizacja kanalizacji sanitarnej oraz budowa, rozbudowa, remont, modernizacja
oczyszczalni ścieków. Działanie te, choć poprzez poprawę jakości wody służą poprawie
warunków funkcjonowania populacji ryb niosą ryzyko zmiany reżimu przepływów lub
tworzenia nowych przeszkód w rzekach, dlatego będą musiały być prowadzone w sposób
minimalizujący te presje. Z pozostałych działań żadne nie stanowią zagrożenia dla rodzimej
ichtiofauny, a znaczna część z nich (w sferze działań: budowa przepławek, przywrócenie
drożności rzek, tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych, właściwa
uprawa gleb; w sferze zarządzania: opracowanie warunków korzystania wód zlewni,
wspieranie rolnictwa ekologicznego) ewidentnie służy zmniejszeniu antropopresji i poprawie
warunków funkcjonowania ichtiofauny.
W dorzeczu Wisły występuje w sposób mniej lub bardziej stały 17 obcych gatunków
ryb (nie licząc translokowanej w to dorzecze z dorzecza Dunaju głowacicy Hucho hucho).
Są to zarówno gatunki, które w rzekach i jeziorach dorzecza występują sporadycznie,
najczęściej jako uciekinierzy ze stawów i na wolności nie rozmnażają się lub rzadko dochodzi
do ich rozrodu i po pewnym czasie giną, jak i gatunki inwazyjne, rozmnażające się w wodach
dorzecza i stanowiące zagrożenie dla rodzimej ichtiofauny.
W dorzeczu Wisły występują istotne ilościowo populacje prawie wszystkich gatunków
ptaków
podlegających
w
Polsce
ochronie
prawnej,
ginących
i
zagrożonych.
Bezwzględnie najważniejszą grupa gatunków dla których ochrony i zachowania
dorzecze Wisły jest obszarem kluczowym w skali Europy są gatunki związane z naturalnymi
i półnaturalnymi dolinami rzecznymi i powiązanymi z nimi kompleksami siedlisk wodnych
i bagiennych. W obszarze dorzecza, głównie na Bagnach Biebrzańskich, Polesiu Lubelskim
i torfowiskach pod Chełmem, gniazduje prawie cała polska populacja wodniczki Acrocephalus
paludicola. W roku 2003 łącznie stwierdzono tam 3340 – 3410 śpiewających samców,
co stanowi kilkanaście procent europejskiej populacji tego gatunku.
Z podobnymi siedliskami w dorzeczu Wisły związanych jest kilkanaście innych
zagrożonych i ginących gatunków ptaków.
str. 383
Dolina Wisły i jej główne dopływy to najważniejsze w kraju ostoje większości
gatunków mew i rybitw.
Najważniejsze miejsca występowania wymienionych grup ptaków lęgowych
związanych z dolinami rzecznymi i powiązanych z nimi siedliskami hydrogenicznymi
to obszary specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 Ostoja Biebrzańska, Bagienna Dolina
Narwi, Polesie, Bagno Bubnów, Chełmskie Torfowiska Węglanowe, Dolina Środowego Bugu,
Dolina Dolnego Bugu i Dolina Środkowej Wisły i Małopolski Przełom Wisły.
Istotna grupa ptaków związanych z siedliskami hydrogenicznymi, dla których
w dorzeczu Wisły skupiają się najważniejsze w skali kraju obszary występowania to gatunki
związane z rozległymi kompleksami leśno – torfowiskowymi, przeważnie poza dolinami
dużych rzek.
Dorzecze Wisły to także główne polskie obszary koncentracji gatunków związanych
z tradycyjnym, bogatym w naturalne i półnaturalne siedliska hydrogeniczne krajobrazem
rolniczym.
Główne zagrożenia dla funkcjonowania populacji ptaków związanych z siedliskami
hydrogenicznymi o wysokim statusie zagrożenia w dorzeczu Wisły to zmiany naturalnego
reżimu hydrologicznego wód, regulacje koryt rzecznych, melioracje odwadniające,
przesuszanie i zanik terenów podmokłych, zabudowa obrzeży wód i wzrost penetracji
ludzkiej, zmiany form użytkowania gruntów. Działania wyszczególnione w projekcie planu
gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły nie wydają się stanowić istotnego
zagrożenia dla awifauny, a znaczna część z nich służyć będzie zmniejszeniu antropopresji
i poprawie warunków funkcjonowania siedlisk ptaków i ich populacji. Pojedyncze inwestycje,
niewłaściwie zlokalizowane lub zaplanowane mogą oczywiście wpływać niekorzystnie
na awifaunę, jednak ten poziom szczegółowości wykracza poza możliwości niniejszej oceny
mającej charakter prognozy strategicznej.
W dorzeczu Wisły występuje ok. 95% wszystkich gatunków i siedlisk z zał. I, II, i IV
Dyrektywy Siedliskowej odnotowanych na terenie Polski.
Główne zagrożenia dla gatunków i siedlisk związanych z wodami:
− zakłócenie lub eliminacja naturalnych rytmów zróżnicowanego poziomu wody oraz
okresów jej wylewów w przypadku np. łęgów, starorzeczy, zalewanych mulistych
brzegów rzek, kamieńców górskich potoków, wszystkich rodzajów łąk i zarośli w
dolinach rzecznych,
− eliminacja naturalnych procesów związanych z przepływem czy oddziaływaniem wód
(erozja, sedymentacja, abrazja itp.) w przypadku takich siedlisk jak klify, ujścia rzek,
zalewy, zatoki, rzeki włosienicznikowe,
− zmiana stosunków wodnych (z reguły osuszenie) niezwykle istotne dla takich siedlisk
jak wszystkie typy torfowisk, borów i lasów bagiennych, jak też łęgów czy łąk,
str. 384
− zanieczyszczenie wód – dotyczy praktycznie wszystkich siedlisk jednak najbardziej
wrażliwymi pozostają zbiorniki wodne z uwagi na ograniczone możliwości
samooczyszczania,
− zmodyfikowany lub ograniczony dopływ wód podziemnych odpowiedniej jakości
w przypadku siedlisk zależnych od ich wpływu (np. źródliska wapienne, torfowiska
alkaliczne, śródlądowe łąki, solniska, jeziora ramienicowe).
W granicach dorzecza Wisły znalazło się 304 obszary Natura 2000 („ptasie”
i „siedliskowe”).
W dorzeczu Wisły Wojewódzkie Zespoły Specjalistyczne w roku 2009 zaproponowały
do utworzenia kolejne obszary Natura 2000. Spośród 325 potencjalnych obszarów Natura
2000 aż 229 obejmuje siedliska i gatunki bezpośrednio uzależnione od „wody”.
Działania wymienione w planie gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły nie
powinny mieć negatywnego wpływu na istniejące oraz proponowane obszary Natura 2000
jak też odnotowane tam siedliska i gatunki.
W granicach dorzecza Wisły znajduje się 17 parków narodowych – Słowiński PN, PN Bory
Tucholskie, Wigierski PN, Biebrzański PN, Narwiański PN, Biłowieski PN, Kampinoski PN,
Poleski PN, Roztoczański PN, Świętokrzyski PN, Bieszczadzki PN, Magurski PN, Pieniński PN,
Tatrzański PN, Gorczański PN, Babiogórski PN i Ojcowski PN oraz ponad 70 parków
krajobrazowych. Przynajmniej część z nich obejmuje w dużej mierze ekosystemy wodne,
wśród nich warto wymienić choćby Biebrzański i Narwiański PN, czy PK Dolina Słupi, PK
Dolina Dolnej Wisły oraz PK Dolina Sanu.
Parki krajobrazowe położone w dorzeczu Wisły: PK Dolina Słupi, Nadmorski PK,
Trójmiejski PK, Kaszubski PK, Wdzycki PK, Zaborski PK, Wdecki PK, Tucholski PK, Krajeński PK,
PK Doliny Dolnej Wisły, Gostynińsko–Włocławski PK, PK Mierzeja Wiślana, PK Wysoczyzny
Elbląskiej, PK Pojezierza Iławskiego, PK Wzgórz Dylewskich, Welski PK, Górznieńsko–
Lidzbarski PK, Brodnicki PK, Mazurski PK, Suwalski PK (fragment otuliny), Łomżyński PK, PK
Puszczy Knyszyńskiej, Nadbużański PK, PK Podlaski Przełom Bugu, Mazowiecki PK,
Chojnowski PK, Bolimowski PK, Kozienicki PK, PK Wzniesień Łódzkich, Spalski PK, Brudzeński
PK, PK Pojezierze Łęczyńskie, Sobiborski PK, Poleski PK, Chełmski PK, Strzelecki PK,
Nadwieprzański PK, Kazimierski PK, Wrzelowiecki PK, Krzczonowski PK, Kozowiecki PK,
Skierbieszowski PK, Szczebrzeszyński PK, Krasnobrodzki PK, PK Puszczy Solskiej, PK Lasy
Janowskie, PK Południoworoztoczański, PK Pogórza Przemyskiego, PK Gór Słonnych,
Ciśniańsko–Wetliński PK, PK Doliny Sanu, Jaśliński PK, Czarnorzecko–Strzyżowski PK, PK
Pasma
Brzanki,
Ciężkowicko–Rożnowski
PK,
Popradzki
PK,
Wiśnicko–Lipnicki
PK,
Nadnidziański PK, Szaniecki PK, Cisowsko–Orłowiński PK, Sieradowski PK, Suchedniowsko–
Olęgorski, Sulejowski PK, Przedborski PK, Chęcińsko–Kielecki PK, Kozubowski PK, Dłubiański
str. 385
PK, Bielańsko–Tyniecki PK, PK Dolinki Krakowskie, Tenczyński PK, Rudniański PK, PK Beskidu
Małego, Żywiecki PK, PK Beskidu Śląskiego, PK Orlich Gniazd, Jeleniowski PK,
Zarówno w parkach narodowych jak i krajobrazowych obszary wodno–błotne
stanowią istotny element środowiska przyrodniczego dla którego obszary te objęto ochroną.
W obszarze dorzecza Wisły licznie występują korytarze ekologiczne jak też obszary
węzłowe o randze krajowej i międzynarodowej. Ich rozmieszczenie prezentuje rycina
zamieszczona poniżej.
W dorzeczu Wisły występują następujące obszary objęte ochroną w ramach
konwencji ramsarskiej: Rezerwat Jezioro Łuknajno, Rezerwat Jezioro Karaś, Biebrzański PN,
Słowiński PN , Narwiański PN, Poleski PN, Wigierski PN, Rezerwat przyrody Jezioro Dłużno;
W dorzeczu Wisły występują następujące rezerwaty biosfery: Rezerwat Biosfery
„Babia Góra”, Białowieski Rezerwat Biosfery, Rezerwat Biosfery Jezioro Łuknajno, Słowiński
Rezerwat Biosfery, Międzynarodowy Rezerwat Biosfery „Karpaty Wschodnie”, Tatrzański
Rezerwat Biosfery, Rezerwat Biosfery „Puszcza Kampinoska”, Rezerwat Biosfery „Polesie
Zachodnie”.
Działania w ramach planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły nie powinny
mieć negatywnego wpływu na obszary chronione oraz istniejące korytarze ekologiczne
i obszary węzłowe.
Na obszarze dorzecza Wisły znajdują się liczne zabytki wpisane na listę sporządzoną
przez Ośrodek Dokumentacji Zabytków. Są to głównie zamki i twierdze, zespoły pałacowo –
parkowe oraz zespoły miejskie i sakralne, wśród nich występują także formy dziedzictwa
UNESCO.
POTENCJALNE
ZMIANY AKTUALNEGO STANU ŚRODOWISKA W PRZYPADKU BRAKU REALIZACJI PLANÓW
GOSPODARKI WODAMI
Plan
gospodarowania
wodami
dla
obszaru
dorzecza
Wisły
jest
jednym
z podstawowych narzędzi polityki wodnej, który realizuje założenia RDW. Wdrożenie PGW
wraz z zawartymi tam działaniami zapewni utrzymanie bądź poprawę stanu wód.
Brak realizacji PGW dla obszaru dorzecza Wisły uniemożliwi poprawę jakości wód
albo pozostawi aktualny stan wód niezmienionym.
CHARAKTERYSTYKA PROJEKTU
Plan Gospodarowania Wodami dla obszaru dorzecza Wisły (z grudnia 2008 zwanej
dalej PGW) jest dokumentem realizującym założenia Ramowej Dyrektywy Wodnej. Celem
środowiskowym planów gospodarowania wodami jest taka konsolidacja działań i środków,
która pozwoli na osiągnięcie dobrego stanu wód już do roku 2015.
str. 386
Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza stanowi podsumowanie procesu
planistycznego i zgodnie z Prawem wodnym charakteryzuje obszary dorzeczy głównie przez
identyfikacje oddziaływań antropogenicznych na wody, ocenę ich wpływu, zestawienie
obszarów chronionych oraz wykazanie jednolitych części wód i ustanowionych dla nich celów
środowiskowych. Projekt planu oprócz elementów wskazanych ustawą Prawo wodne
zawiera opis gospodarowania wodą w okresie poprzedzającym wdrażanie dyrektyw UE.
W projekcie planu odwołano się do krajowych, regionalnych dokumentów
o charakterze planistycznym i rozwojowym, przedstawiając ich tematykę uwzględniając
działania związane z gospodarowaniem wodą. Integralna częścią projektu planu jest rozdział
dotyczący podsumowania działań zawartych w programie wodno – środowiskowym kraju.
Jednym z elementów projektu planu gospodarowania wodami jest podsumowanie
analizy ekonomicznej korzystania z wód. Rozdział ten zawiera analizę zwrotów kosztów
dostarczania wody oraz odbioru i oczyszczania ścieków. Podsumowanie analizy zostało
przedstawione z uwzględnieniem regionów wodnych oraz z podziałem na sektory:
komunalny, przemysłowy, rolnictwo i leśnictwo.
ZGODNOŚĆ PLANÓW
GOSPODAROWANIA WODAMI Z DOKUMENTAMI STRATEGICZNYMI, PRAWEM UNIJNYM
I KRAJOWYM
W „Planie gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły” omówiono
dokumenty strategiczne i prawne obowiązujące w państwach Unii Europejskiej i na
terytorium kraju, w celu określenia zgodności wyznaczonych celów środowiskowych.
Analizowane dokumenty to:
− Strategia Zrównoważonego Rozwoju Unii Europejskiej (Strategia Goeteborska)
planu z celami Strategii Goeteborskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
wodnego. Działania te ujęto w grupy zadań takich jak np.: działania organizacyjno – prawne
i edukacyjne, co zatem odzwierciedla działania Strategii Goeteborskiej zaproponowane jako:
„działania, w celu zmiany sposobu zachowania ludzi oraz zapewnieniu konwergencji
wszystkich programów (…) zarządzania zasobami naturalnymi poprzez powstrzymanie utraty
bioróżnorodności oraz lepszą gospodarkę powietrzem, wodą, ziemią, lasami oraz zasobami
rybnymi”.
− VI Program Działań na Rzecz Środowiska Unii Europejskiej 2002 – 2012
PGW mają stać się narzędziem współczesnej polityki wodnej, zapewniając
zaspokajanie potrzeb człowieka i gospodarki w wodę. Wdrożenie zaproponowanych działań
zamierzających do osiągnięcia dobrego stanu wód umożliwią realizację założeń zawartych
str. 387
w VI Programie, poprzez dążenie do zrównoważonego wykorzystania i osiągnięcia wysokiej
jakości wód.
− Konwencja o ochronie gatunków dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk,
sporządzona w Bernie dnia 19 września 1979 r.
Realizacja zadań określonych w PGW między innymi ochrona, zachowanie
− Konwencja o obszarach wodno– błotnych mających znaczenie międzinarodowe,
szczególnie jako siedliska ptactwa wodnego (Konwencja Ramsarska)
Realizacja zadań określony w PGW mających na celu osiągnięcie dobrego stanu wód
i całego środowiska wodnego, co będzie również sprzyjać zapewnieniu dobrego stanu
obszarów wodno – błotnych (w tym obszarów znajdujących się w spisie Ramsar).
− Konwencja o różnorodności biologicznej
− Konwencja Helsińska o ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego
planu z celami Konwencji Helsińskiej. Realizacja działań przedstawionych w projekcie PGW
wodnego, co przyczyni się do ograniczenia ładunków zanieczyszczeń wprowadzanych do wód
Morza.
Zatem Plan gospodarowania wodami dla dorzecza Wisły jest zgodny z polityką
zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej oraz dokumentami europejskiej polityki
wodnośrodowiskowej i ekologicznej.
W odniesieniu do dokumentów strategicznych na poziomie krajowym, Plan
gospodarowania wodami jest zgodny z celami wyznaczonymi przez inne krajowe dokumenty
o charakterze strategicznym, przyjęte na najwyższych krajowych szczeblach decyzyjnych
przed opracowaniem przedmiotowego Planu.
Poniżej
przedstawiono
krajowe
dokumenty
i rozwojowym:
− Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 2015,
− Narodowy Plan Rozwoju 2007 – 2013,
− Narodowa Strategia Rozwoju Regionalnego,
str. 388
o
charakterze
planistycznym
− Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju,
− Polityka ekologiczna państwa na lata 2007 – 2010 z uwzględnieniem perspektywy na
lata 2011 – 2014 Krajowy,
− Krajowy Program Zwiększania Lesistości,
− Strategia Rozwoju Energetyki Odnawialnej,
− Strategia Ochrony i Umiarkowanego Użytkowania Różnorodności Biologicznej,
− Strategia Ochrony Obszarów Wodno – Błotnych w Polsce,
− Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko,
− Regionalne Programy Operacyjne na lata 2007 – 2013,
− Strategia Gospodarki Wodnej 2005,
− Projekt narodowej strategii gospodarowania wodami 2030 z uwzględnieniem etapu
2015,
− Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych wraz z aktualizacjami,
− Regionalne dokumenty o charakterze planistycznym i rozwojowym:
Wojewódzkie strategie rozwoju,
Wojewódzkie programy ochrony środowiska,
Wojewódzkie plany gospodarki odpadami,
Wojewódzkie programy udrażniania rzek,
Programy małej retencji,
Plan ochrony parku narodowego,
Plan ochrony parku krajobrazowego,
Plan ochrony rezerwatu przyrody.
Ponadto PGW zgodny jest z celami zawartymi w Ramowej Dyrektywie Wodnej
2000/60/WE, Dyrektywie w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem
i pogarszaniem ich stanu 2006/118/we, Dyrektywie Ptasiej 79/409/EWG, Dyrektywie
Siedliskowej 92/43/EWG, Ustawie Prawo wodne, Ustawie o ochronie przyrody.
ANALIZA I OCENA PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO I ZABYTKI ZWIĄZANYCH Z
REALIZACJĄ PROJEKTU PLANU
Plan gospodarowania wodami dla dorzecza zawiera działania, ujęte w poszczególne
grupy z zakresu: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa, zagospodarowania
przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych oraz ochrona ekosystemów od wód
zależnych, działań organizacyjno – prawnych i edukacyjnych oraz przemysłu. Realizacja
działań spowoduje pewne zmiany w dotychczasowym stanie środowiska. Rozważając
zaproponowane działania i ich wpływ na poszczególne komponenty środowiska stwierdzono:
str. 389
− Gleby – ocena działań z wszystkich kategorii nie wpłynie szkodliwie na środowisko
gruntowe,
− Wody powierzchniowe i podziemne – wszystkie działania objęte PGW wpłyną
w mniejszym lub większym stopniu na wody powierzchniowe, jak również
podziemne. Oddziaływania mają charakter bezpośredni bądź pośredni. Nie
odnotowano znaczących negatywnych wpływów na omawiany komponent.
− Powietrze i klimat – ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja niesie
za sobą pozytywne skutki na stan jakości powietrza oraz nie wpływa znacząco na
zmianę aktualnego klimatu regionu dorzecza Wisły.
− Fauna i flora – działania w ramach planu gospodarowania wodami w dorzeczu Wisły
nie powinny mieć negatywnego wpływu na obszary chronione oraz istniejące
korytarze ekologiczne i obszary węzłowe.
− Obszary chronione – większość planowanych działań z punktu widzenia ochrony
przyrody nie budzi zastrzeżeń i kwalifikuje się jako działania służące poprawie stanu
siedlisk i gatunków.
− Krajobraz – efekt działań zawartych w PGW umożliwiających poprawę aktualnego
stanu wód będzie miał korzystny wpływ na ochronę krajobrazu związanego
z komponentem środowiska jakim jest woda. Rozwój turystki wodnej związany jest
przeważenie z regionami atrakcyjnymi krajobrazowo, dlatego też wszelkie działania
powodujące poprawę jakości wód, będą wpływać pozytywnie na krajobraz
turystyczny regionu.
− Ludzi i zdrowie ludzi – oddziaływanie realizacji PGW na ludzi można określić jako
pozytywne. Niektóre z działań przy braku odpowiedniej realizacji mogą wywołać
chwilowe negatywne i pośrednie skutki, jednakże realizacja analizowanych założeń
będzie miała zdecydowanie pozytywny wpływ na ludzi i ich zdrowie.
− Dziedzictwo kulturowe – ocena działań zawartych w PGW wykazuje, że ich realizacja
przynieść może jedynie pozytywne skutki na stan środowiska kulturowego regionu
dorzecza Wisły.
− Wpływ na wykorzystanie zasobów odnawialnych i nieodnawialnych – realizacja
działań zawartych w Planach wpłynie korzystanie na wykorzystanie zasobów
odnawialnych oraz nieodnawialnych.
− Wpływ na efektywność energetyczną oraz potrzeby transportowe – potrzeby
transportu towarowego i pasażerskiego mogą zostać zaspokojone w wyniku
modernizacji istniejących już dróg wodnych, co nie koliduje z zaproponowanymi
działaniami w Planie gospodarowania wodami.
str. 390
Realizacja działań umożliwi poprawę jakości wód, co jednocześnie wiązało się będzie
z dostępnością ludności do wód dobrej jakości. Dobry stan wód stanowi czynnik istotny dla
rozwoju gospodarczego. Zminimalizowaniu ulegną koszty uzdatniania wody.
W wyniku realizacji działań związanych z budową i modernizacją oczyszczalni
i kanalizacji ścieków ulegną zmniejszeniu zanieczyszczenia środowiska gruntowo–wodnego.
Minimalizacja zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego w wyniku wprowadzania
działań z kategorii rolnictwo i leśnictwo, a przede wszystkim tworzeniem obszarów
szczególnie narażonych, tworzeniem stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych,
właściwą uprawą gleby, opracowanie granicy rolno – leśnej, przechowywanie gnojówki
i gnojowicy w odpowiednich warunkach, przechowywaniem nawozów naturalnych
w odpowiednich warunkach, stosowaniem międzyplonów i wsiewek poplonowych, będzie
miało pozytywny wpływ na większość elementów środowiska.
Realizacja
działań
związanych
z
opracowaniem
miejscowych
planów
zagospodarowania przestrzennego z uwzględnieniem zasad ochrony środowiska umożliwi
odpowiednie zagospodarowanie terenu oraz właściwą ochronę środowiska naturalnego.
Zahamowanie procesu eutrofizacji wód poprzez redukcję fosforu w wyniku
opracowania "programu redukcji fosforu" dla części wód, umozolili poprawę jakości wód
i środowiska gruntowo–wodnego.
Propagowania idei zrównoważonego rozwoju i upowszechnianie informacji
o podejmowanych działaniach, akcjach, kampaniach na rzecz aktywnej ochrony środowiska,
szkolenia obejmujące szczegółowe zagadnienia dotyczące programu rolno środowiskowego,
wzmocnienia zaplecza technicznego stanowisk związanych z ochroną środowiska w celu
zapewnienia realizacji nowych przepisów krajowych i unijnych oraz zakup materiałów
szkoleniowych i pomocniczych spowoduje wzrost świadomości ekologicznej społeczeństwa.
Prowadzenie monitoringu zakładów przemysłu rolno–spożywczego o wielkości nie
mniejszej niż 4000 RLM odprowadzających ścieki bezpośrednio do wód w zakresie spełnienia
wymagań odpowiedniego stopnia oczyszczania ścieków, umożliwi bieżącą kontrole
i zapobieganie zanieczyszczeniom powodującym skażenie poszczególnych elementów
środowiska.
Spośród rozważanych oddziaływań najkorzystniejszymi skutkami realizacji projektu planu
będą:
− poprawą stanu części wód;
− dążeniem do osiągnięcia dobrego stanu ekologicznego i chemicznego dla wód
powierzchniowych, dobrego stanu chemicznego i ilościowego dla wód podziemnych;
− dotrzymaniem obowiązków wynikających z przystąpienia Polski do Unii Europejskiej;
str. 391
− zahamowaniem problemu zrzutów niekontrolowanych,
substancji priorytetowych do
środowiska;
− dostęp ludności do wody pitnej,
− zmniejszeniem
zanieczyszczenia
środowiska
gruntowo–wodnego
związanego
z niedostatecznym system oczyszczania ścieków;
− minimalizacją zanieczyszczeń pochodzenia rolniczego;
− zahamowaniem procesu eutrofizacji wód;
− zwiększeniem efektywności energetycznej;
− wzrostem świadomości ekologicznej społeczeństwa;
− zwiększeniem sieci monitoringu wód i innych komponentów środowiska.
ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE
Analizując projekt PGW dorzecza Wisły na poziomie strategicznej oceny oddziaływania
na środowisko nie stwierdzono występowania znaczącego negatywnego oddziaływania
o charakterze transgranicznym. Zaproponowane działania umożliwią utrzymanie bądź
poprawę jakości wód oraz polepszanie całego środowiska wodnego. Realizacja założeń PGW
poprzez inwestycje związane z gospodarką komunalną (np. budowa oczyszczalni, kanalizacji,
przydomowych oczyszczalni ścieków), poprzez ograniczenie zanieczyszczeń pochodzenia
rolniczego, redukcję zanieczyszczeń pochodzenia przemysłowego oraz zwiększanie lesistości
i ochronę bioróżnorodności, następnie poprzez działania związane z zagospodarowaniem
przestrzennym uwzględniającym wymagania ochrony środowiska, a na końcu wprowadzenie
działań prawnych, organizacyjnych i edukacyjnych umożliwi osiągnięcie poprawy stanu wód
i ekosystemów od wód zależnych.
Jednakże należy zaznaczyć, że bardzo istotnym elementem jest sam proces realizacji
poszczególnych działań. Powodzenie niektórych działań uzależnione jest od sposobu
wykonalności założeń PGW. Z uwagi na ten fakt postępowanie w sprawie transgranicznego
oddziaływania na środowisko będzie musiało być przeprowadzone w odniesieniu do każdego
zamierzenia inwestycyjnego na poziomie uzyskiwania stosownych decyzji, oczywiście jeżeli
z przeprowadzonej analizy zostaną zidentyfikowane zagrożenia.
ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE, BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE ITP. I POWIĄZANIA MIĘDZY NIMI
Proponowane działania dla dorzecza Wisły w przedziale wymienionych kategorii
oddziałują w mniejszym lub większym stopniu na poszczególne komponenty środowiska.
W celu zobrazowania charakteru oddziaływania, wpływu oraz czasu w jakim poszczególne
działania będą oddziaływać na komponenty środowiska sporządzono tabelę wpływów.
str. 392
Analiza wpływu działań na poszczególne komponenty środowiska w dorzeczu Wisły
dokonano oceny charakteru oddziaływania proponowanych działań na poszczególne
elementy środowiska.
Rozpatrując poszczególne działania w ramach dorzecza nie stwierdzono działań, które
mogą spowodować znaczące szkodliwe oddziaływanie skumulowane.
ROZWIĄZANIA
MAJĄCE NA CELU ZAPOBIEGANIE, OGRANICZENIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ
NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA ŚRODOWISKO
Analizując założenia oraz główne cele PGW polegające na utrzymaniu bądź poprawie
stanu wód należy stwierdzić, że działania te jako doprowadzające do zamierzonego celu nie
będą stanowić znaczącego negatywnego oddziaływania na środowisko. Już samo uznanie
konieczności poprawy stanu wód można określić jako działanie minimalizujące
oddziaływania na środowisko.
Przewiduje się, że dokładny opis działań minimalizujących oraz kompensujących
przewidywane negatywne oddziaływania na środowisko zawarty będzie na etapie
projektowania poszczególnych inwestycji w ramach poszczególnych działań opisanych
w PGW.
Należy jednak podkreślić, iż sposób realizacji poszczególnych działań jest szczególnie
istotnym elementem warunkującym sukces wytyczonych założeń PGW. Dlatego też
w ramach niniejszego dokumentu zasygnalizowano pewne działania minimalizujące.
budowa oczyszczalni i kanalizacji
Na etapie budowy należy użytkować sprzęt budowlany w pełni sprawny nie
powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć teren budowy przed ewentualnymi
wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących maszyn, natomiast odpady powstające
podczas budowy należy składować w specjalnie przeznaczonych i odpowiednio
zabezpieczonych miejscach.
Podczas eksploatacji oczyszczalni należy zachować hermetyzację pracujących
instalacji.
likwidacja ognisk zanieczyszczeń (dzikich składowisk)
Podczas likwidacji niekontrolowanych miejsc składowania odpadów należy użytkować
sprzęt w pełni sprawny nie powodujący skażenia gleb, ponadto należy zabezpieczyć
analizowany teren przed ewentualnymi wyciekami substancji ropopochodnych z pracujących
maszyn.
zagospodarowanie osadów ściekowych
W przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska oraz
zdrowia ludzi.
str. 393
tworzenie stref buforowych wzdłuż cieków i zbiorników wodnych
Struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
przyrodniczych.
budowa przepławek
Przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie betonowych na
rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych tj. kamienia, drewna.
Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały dysonansów wizualno –
estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie kontroli sprawności
przepławek ryb.
ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE W STOSUNKU DO PRZEWIDYWANYCH W PROJEKCIE WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH
WYBORU
Przesłanie Planu gospodarowania wodami dla dorzecza jest bardzo czytelne
i jednoznaczne i mówi o krokach jakie należy poczynić w celu uzyskania dobrego
stanu/potencjału wód. PGW jest opracowaniem o dużo większym stopniu szczegółowości niż
Narodowa Strategia Gospodarowania Wodami 2030 i bezpośrednio nawiązuje do jednego
z czterech celów strategicznych w niej zawartych. PGW proponuje działania w pięciu
kategoriach, które zdeterminowane są w kierunku pozytywnego oddziaływania na wody.
Wobec powyższego trudno wskazać rozwiązania alternatywne, które w gruncie rzeczy byłyby
negowaniem optymalnie zaplanowanych działań.
Zmiany pozytywne w środowisku zgodnie z założeniami PGW będą istotne
i zauważalne podczas gdy zmiany negatywne raczej niewielkie. Należy więc stwierdzić iż
poszukiwanie rozwiązań alternatywnych jest bezcelowe – gdyż zaproponowane działania
dają możliwość uzyskania założonego celu – dobrej jakości/potencjału wód, przy niewielkich
kosztach środowiskowych.
METODY ANALIZY REALIZACJI POSTANOWIEŃ PLANÓW
Dla każdego działania zaproponowanego w ramach sześciu kategorii została
wyznaczona jednostka odpowiedzialna za jego realizację. Ponieważ efektywność działania
jednostek odpowiedzialnych może być zróżnicowana, podlegają one kontroli organom
nadrzędnym oraz odpowiednim służbom ochrony środowiska.
Monitoring wód ma na celu pozyskanie informacji o stanie wód powierzchniowych
i podziemnych dla potrzeb planowania w gospodarowaniu wodami oraz ocenę osiągania
str. 394
celów środowiskowych i dokonywany jest w ramach państwowego monitoringu środowiska.
Obowiązek bieżącej kontroli wód wynika z ustawy Prawo wodne z dnia 18 lipca 2001 roku
(Dz. U. z 2005 r., Nr 239, poz. 2019 z późn. zm.), do której zostały przeniesione zapisy
Ramowej Dyrektywy Wodnej, ustalającej ramy działania w zakresie ochrony zasobów
wodnych z założeniem osiągnięcia do 2015 roku dobrego stanu ekologicznego wszystkich
wód.
Częstotliwość i zakres badań dla poszczególnych elementów klasyfikacji stanu
ekologicznego i chemicznego zarówno dla wód powierzchniowych jak i podziemnych ustala
w drodze rozporządzenia minister właściwy do spraw gospodarki wodnej w porozumieniu
z ministrem właściwym do spraw środowiska. Cyklicznie wykonywane badania stanu wód są
źródłem informacji potrzebnych do corocznego raportowania skuteczności działań przyjętych
w planie, koniecznego do ich ewentualnej weryfikacji.
WNIOSKI I ZALECENIA
Umowa ratyfikacyjna zobowiązała nasz kraj m. in. do przyjęcia Ramowej Dyrektywy
Wodnej 2000/60/WE, która determinuje podjęcie działań w celu doprowadzenia wód
podziemnych i powierzchniowych do stanu zbliżonego naturalnemu w okresie do roku 2015.
Przepisy te zostały zaimplementowane do prawodawstwa krajowego. W tym celu dla
każdego obszaru dorzecza w Polsce Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej został zobowiązany
do opracowania planów gospodarowania wodami. Plan ten dla każdego dorzecza zawiera
zbiór koniecznych działań jakie należy poczynić w celu osiągnięcia lub utrzymania dobrego
stanu/potencjału wód. Ich wdrożenie następuję po wcześniejszej konsultacji ze
społeczeństwem, którego działania bezpośrednio dotyczą.
Po wnikliwej analizie stwierdzono:
− Plan gospodarowania wodami dla obszaru dorzecza Wisły jest jednym z narzędzi,
który ma usprawniać proces osiągania celów środowiskowych. Dokument ów będzie
miał wpływ na sytuację społeczno – gospodarczą kraju oraz stanie się narzędziem
współczesnej polityki wodnej, która powinna zapewnić zaspokojenie potrzeb
człowieka oraz gospodarki wodnej.
− Wdrożenie działań zaproponowanych w PGW, zapewni poprawę stanu wód, stworzy
nowe możliwości szeroko pojętego rozwoju.
− W Prognozie przeanalizowano działania, które zostały zawarte w PGW. Działania te
ujęto w grupy z różnych zakresów: gospodarki komunalnej, rolnictwa i leśnictwa,
przemysłu, zagospodarowania przestrzennego, kształtowania stosunków wodnych
oraz ochrona ekosystemów od wód zależnych oraz działania organizacyjno – prawne
i edukacyjne.
str. 395
przepływach,
z terenami otwartymi,
− przy
budowie
budowli
hydrotechnicznych
należy
konstruować
przepławki
o charakterze bardziej zbliżonym naturze, odchodząc od budowli przeważnie
betonowych na rzecz konstruowania kanałów obiegowych z materiałów naturalnych
tj. kamienia, drewna. Powinny one być tak wkomponowane aby nie powodowały
dysonansów wizualno–estetycznego otoczenia. Ponadto zaleca się przeprowadzenie
kontroli sprawności przepławek ryb,
− w przypadku wykorzystywania osadów ściekowych w rolnictwie należy stosować
tylko tak przygotowany osad, który nie będzie stanowił zagrożenia dla środowiska
oraz zdrowia ludzi,
− struktura biologiczna projektowanych stref powinna uwzględniać lokalne warunki
przyrodniczych.
z „wodą”),
− brak konkretnych działań wynikających ze strategii ochrony obszarów wodno –
str. 396
monitoring,
Realizacja działań umożliwi poprawę jakości wód, co jednocześnie wiązało się będzie
z dostępnością ludności do wód dobrej jakości. Dobry stan wód stanowi czynnik istotny dla
rozwoju gospodarczego.
str. 397

Prognoza oddziały środowisko projek gospodarowania

Transkrypt

Podobne dokumenty

5 – 7. wrzesień 2014 DNI WISŁY

Raport - Towarzystwo na rzecz Ziemi

Określenie obecnego stanu Wisły i jej dopływów oraz zmian w

pobierz - Kreatywny Dzieciak

Wody – wspólne dziedzictwo

Master Plany