ZAGROśENIA ZANIECZYSZCZENIA WODY DO SPOśYCIA

ZAGROśENIA ZANIECZYSZCZENIA WODY DO SPOśYCIA WYNIKAJĄCE
Z ZASTOSOWANIA OKREŚLONYCH PRZEWODÓW WODOCIĄGOWYCH
W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH KONSUMENTA.
Woda przeznaczona do zaopatrzenia ludności w wodę jest rozprowadzana różnego rodzaju
rurociągami, które nie powinny wpływać na jej jakość. Jednakże z materiałów z których
zbudowana jest domowa instalacja wodociągowa mogą przenikać do wody różne substancje
zmieniające jej właściwości, a czasem nawet szkodliwe dla zdrowia człowieka.
Główną przyczyną zmian jakości wody jest korozja instalacji wodociągowych. Niezależnie od
perforacji ścian rurociągów, korozja może powodować:
- zmianę barwy wody (brązowa przez rdzę i żelazo),
- plamienie urządzeń sanitarnych i bielizny (brązowe przez żelazo, niebiesko-zielone przez miedź),
- zawiesinę produktów korozji Fe, Zn, Al, Cu,
- zablokowanie instalacji produktami korozji,
- przyspieszenie korozji innych metali (Cu przyspiesza korozję stali ocynkowanej i aluminium),
- powstawanie metalicznego posmaku,
- powodowanie toksyczności wody (przez zawartość nadmiernych ilości Pb i Cd).
Korozji sprzyjają miękkie wody, lekko kwaśne zawierające agresywny CO2. Korozję przyspieszają
chlorki, siarczanyi azotany, natomiast hamują poliwęglany, polifosforany, krzemiany. Na
przyspieszenie korozji wpływa również wysoka temperatura wody. Bardzo rzadko zdarza się aby
pierwiastki przenikały do wody w ilościach szkodliwych dla zdrowia z wyjątkiem Pb i Cd.
Wpływ poszczególnych rodzajów materiałów, z których zbudowana jest instalacja na
jakość wody
Żeliwo – może z niego przenikać przede wszystkim żelazo.
Stal ocynkowana – powłoka cynkowa rozpuszcza się w ciągu kilku lat i pewne ilości cynku a
później i żelaza przechodzą stale do wody. Nadmierne ilości cynku wywołują powstanie przykrego
metalicznego posmaku dyskwalifikującego wodę pod względem organoleptycznym.
Miedź – służy do produkcji rur i urządzeń gdyż jest materiałem znacznie bardziej odpornym na
korozję niż stal ocynkowana. Niestety w wodach kwaśnych i miękkich miedź ulega szybkiej korozji.
Miedź jest pierwiastkiem koniecznym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Brak jest
doniesień o zatruciach miedzią występującą w wodzie. Miedź może nadawać wodzie cierpki
posmak, powodować ciemnienie urządzeń sanitarnych oraz niektórych produktów żywnościowych
jak np.: jarzynyi grzyby.
Mosiądze są stopami miedzi i cynku zazwyczaj z dodatkiem ołowiu. Są one szeroko stosowane do
wyrobu zaworów, złączek oraz wielu elementów urządzeń pomiarowych i armatury. Mosiądz ulega
korozji przez rozpuszczenie i wymywanie się z niego cynku, zwłaszcza w wodach alkalicznych
i chlorowanych.
Metale lutownicze – nie wolno stosować do montażu rur wodociągowych lutów ołowianocynkowych, gdyż były one przyczyną przenikania do wody znacznych ilości Pb i Cd. Można
stosować inne luty zawierające srebro i inne składniki jak Cu, Zn, Sn, P.
Aluminium – nie jest zbyt odporne na korozję, zwłaszcza w wodach agresywnych i chlorowanych.
Trwałość tych rur jest porównywalna z ocynkowanymi. Glin mogący się dostać tą drogą do wody na
ogół nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Może powodować podwyższenie barwy, mętności
i metalicznego posmaku wody.
Tworzywa sztuczne – zawierają oprócz właściwego polimeru takie środki pomocnicze,
modyfikujące, katalizatory, utwardzacze i zmiękczacze. Do wody kontaktującej się z tworzywem
mogą przenikać niezwiązane lub uwolnione w procesie starzenia się monomery jak też substancje
organiczne (np. fenole, octany ołowiu, aminy, rozpuszczalniki) i związki nieorganiczne (np. sole
Pb, Cr, Ba). W przewodach wodociągowych PCV (polichlorek winylu) określa się przenikanie do
wody niezwiązanego monomeru chlorku winyli i związków ołowiu.
Powłoki antykorozyjne – do zabezpieczania przed korozją oprócz powłok metalowych używa
się szeregu innych materiałów jak np. asfalty, farby, lakiery a także powłoki z tworzyw sztucznych.
Zabezpieczanie smołami jest niedozwolone ze względu na bardzo duże ilości związków
rakotwórczych przenikających do wody oraz na intensywny niekorzystny wpływ na jej cechy
organoleptyczne. Farby i lakiery również mogą wpływać na jakość wody podobnie jak tworzywa
sztuczne. Przenikanie z mas plastycznych niezwiązanych substancji organicznych może
powodować namnażanie się mikroorganizmów zwłaszcza na powierzchni wyrobów z tworzyw.
Powstawanie biofilmu
Od wielu lat do budowy wodociągów i instalacji hydraulicznych stosowano rury stalowe
ocynkowane. Przy tej okazji przeprowadzono badania, które dowiodły, że instalacje wykonane z rur
stalowych ocynkowanych korodują po 10 latach eksploatacji. Niezbitym dowodem jest osadzanie
się kamienia i zarastanie przekroju rur i przewodów. Mikroorganizmy (drobnoustroje, bakterie
itp.) zawarte w wodzie pitnej osadzają się cienką warstewką na wewnętrznych porowatych
ściankach rur. Warstwa ta to tzw. biofilm. Powstanie biofilmu i dalsza kolonizacja organizmów
powoduje pogorszenie się smaku wody, jej koloru (przejrzystości), zapachu. Bakterie z
pokrywającego powierzchnię rur biofilmu, w warunkach normalnej eksploatacji uwalniają się tylko
sporadycznie. Niebezpieczeństwo wypłukania osadów czy oderwania fragmentów biofilmu istnieje
natomiast zawsze w sytuacjach awaryjnych (naprawa, wymiana odcinków rur, ich płukanie,
wstrzymanie przepływu wody, bądź zmiany prędkości przepływu). Badania i obserwacje
eksploatacyjne wodociągów przeprowadzone na całym świecie potwierdzają ogromny wpływ stanu
rur, w szczególności korozji rurociągów na czystość wody. Domowe instalacje wodociągowe w
ogromnej większości wykonane są z rur stalowych ocynkowanych, które niestety podlegają korozji.
Już kilka dekad temu potwierdzono wpływ korozji na stan wody w gospodarstwach domowych.
Temperatura wody zimnej powyżej 20oC i wody ciepłej użytkowej poniżej 55 oC dodatkowo
sprzyjają tworzenia się kolonii bakterii zwanej Legionella, niebezpiecznej dla ludzkiego zdrowia.
Gdy podczas budowy instalacji sanitarnej wykorzystuje się rury miedziane, problem ten nie
występuje dzięki ich gładkiej powierzchni ścianek wewnętrznych, które zapobiegają osadzaniu się
kolonii bakterii oraz kamienia. Ponadto miedź sama w sobie jest materiałem o właściwościach
antybakteryjnych.
Jak wynika z przytoczonych danych na temat wpływu materiałów użytych do przesyłania
wody na jej jakość, nie ma idealnego tworzywa służącego do tego celu. Każdy rodzaj instalacji na
swoje wady i zalety.