Gminny Program Ochrony Zdrowia Psychicznego

Załącznik
do Uchwały Nr …/2012
Rady Miejskiej w Barcinie
z dnia ………… 2012 r.
GMINNY PROGRAM OCHRONY ZDROWIA
PSYCHICZNEGO NA LATA 2012 – 2015
Barcin, kwiecień 2012 r.
1
SPIS TREŚCI:
I.
WPROWADZENIE. STR. 3-4
II.
DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM. STR. 5-12
III.
DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZYNYMI STR. 12-13
IV.
DZIAŁANIA GMINY BARCIN NA RZECZ OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO STR. 13-18
V.
SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU STR. 18-19
VI.
MONITORING I EWALUACJA STR. 19
VII.
SPOSOBY SPRAWOZDAWCZOŚCI STR. 19
2
I. WPROWADZENIE
Światowa Organizacja Zdrowia w swojej klasycznej definicji określiła zdrowie jako „stan pełnego, dobrego samopoczucia
fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko jako brak choroby lub zniedołężnienia”. W tym aspekcie zdrowiem
psychicznym jest nie tylko brak zaburzeń psychicznych, ale również stan, w którym osoba zdaje sobie sprawę ze swego
potencjału, może sobie radzić ze stresem, pracować efektywnie oraz jest w stanie funkcjonować w społeczeństwie. W
związku z powyższym zdrowie psychiczne jest istotnym elementem zainteresowań zdrowia publicznego. Mając na uwadze
rozmiar i dynamikę problemów zdrowia psychicznego zostało opracowanych szereg dokumentów przez Światową
Organizację Zdrowia, organy Unii Europejskiej oraz organy administracji publicznej Polski – określających modele opieki
psychiatrycznej. Z uwagi na uwarunkowania epidemiologiczne, poziom rozwoju zasobów opieki psychiatrycznej i pomocy
społecznej oraz integralności problemów zdrowotnych i społecznych istnieje potrzeba wypracowania programu lokalnego.
Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535 z późn. zm.),
ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego
powołane. Ponadto, w działaniach z zakresu ochrony zdrowia psychicznego mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne
organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe oraz grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin, a także inne
osoby fizyczne i prawne. W tym aspekcie, ochrona zdrowia psychicznego polega w szczególności na:
1) promocji zdrowia psychicznego i zapobieganiu zaburzeniom psychicznym;
2) zapewnianiu osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej
oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym;
3) kształtowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza
zrozumienia, tolerancji, życzliwości, a także przeciwdziałaniu ich dyskryminacji.
Powyższe działania obejmuje Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego, który określa strategię działań mających
na celu ograniczenie występowania zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia osób z zaburzeniami
psychicznymi i ich bliskich oraz zapewnia dostępność do świadczeń opieki zdrowotnej.
Prowadzenie działań określonych w Programie należy do: zadań własnych samorządów województw, powiatów i gmin,
Narodowego Funduszu Zdrowia oraz ministrów właściwych ze względu na charakter działań określonych w tym Programie.
Opieka zdrowotna nad osobami z zaburzeniami psychicznymi jest wykonywana w ramach podstawowej i specjalistycznej
opieki zdrowotnej, zwłaszcza psychiatrycznej opieki zdrowotnej – w formie opieki doraźnej, ambulatoryjnej, dziennej,
szpitalnej i środowiskowej oraz w domach opieki społecznej. Opieka zdrowotna w Gminie Barcin finansowana jest z
następujących źródeł:
3
a) Narodowego Funduszu Zdrowia – środki przeznaczane są na świadczenia zdrowotne,
b) budżetu Gminy Barcin – środki przeznaczane są głównie na zadania z zakresu pomocy społecznej,
c) środków własnych świadczeniodawców (zakładów opieki zdrowotnej).
Obowiązki Gmin w zakresie ochrony zdrowia, w tym zdrowia psychicznego wyznaczają następujące akty prawne:
1) ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego;
2) ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, zgodnie, z którą do zadań własnych gminy należy
zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty z zakresu ochrony zdrowia;
3) ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
zgodnie, z którą do zadań własnych gmin w zakresie zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki
zdrowotnej należy w szczególności:
a) tworzenie warunków funkcjonowania systemu ochrony zdrowia;
b) analiza i ocena potrzeb zdrowotnych oraz czynników powodujących ich zmiany;
c) promocja zdrowia i profilaktyka, mające na celu tworzenie warunków sprzyjających zdrowiu;
d) opracowywanie i realizacja oraz ocena efektów programów zdrowotnych wynikających z
rozpoznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia mieszkańców;
e) inicjowanie i udział w wytyczaniu kierunków przedsięwzięć lokalnych zmierzających do zaznajamiania
mieszkańców z czynnikami szkodliwymi dla zdrowia oraz ich skutkami;
f) podejmowanie innych działań wynikających z rozeznanych potrzeb zdrowotnych i stanu zdrowia
mieszkańców;
g) wspomaganie i monitorowanie działań lokalnej wspólnoty samorządowej w zakresie promocji zdrowia i
edukacji zdrowotnej prowadzonych na terenie gminy;
h) pobudzanie działań na rzecz indywidualnej i zbiorowej odpowiedzialności za zdrowie i na rzecz ochrony
zdrowia;
i) przekazywanie staroście powiatowemu informacji o realizowanych na terenie gminy programach
zdrowotnych;
4) ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, zgodnie z którą, do zadań własnych gminy należy
opracowanie i realizacja gminnej i powiatowej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze
szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów
alkoholowych, wspierania osób niepełnosprawnych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup
szczególnego ryzyka.
5) ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi oraz ustawa
z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii – zadania własne gminy wynikające z tych ustaw
realizowane są w ramach odrębnego, corocznie uchwalanego przez Radę Miejską gminnego programu
profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii.
4
Niniejszy Program określa najbardziej istotne elementy polityki zdrowotnej Gminy Barcin i wyznacza kierunki działania w zakresie
poprawy stanu zdrowia psychicznego mieszkańców, zaspokojenia ich potrzeb zdrowotnych oraz organizacji opieki zdrowotnej.
Program obejmuje przedstawienie propozycji planowanych działań w obszarze zdrowia psychicznego, zawierając diagnozę
aktualnego stanu zdrowotnego w Gminie Barcin oraz cele polityki zdrowotnej w zakresie ochrony zdrowia psychicznego, które
mogą przyczynić się do wypracowania docelowego modelu organizacji opieki psychiatrycznej.
II. DIAGNOZA OBSZARU OBJĘTEGO PROGRAMEM
Zgodnie z art. 3 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, mówiąc, o osobach z zaburzeniami psychicznymi mamy na myśli
osoby:
1) chore psychicznie (wykazujące zaburzenia psychotyczne);
2) upośledzone umysłowo;
3) wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do
zaburzeń psychicznych, a które wymagają świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki.
Podstawowym wskaźnikiem stanu zdrowia psychicznego Polaków jest rozpowszechnienie zaburzeń psychicznych,
rejestrowanych w placówkach psychiatrycznej opieki zdrowotnej, w tym także związanych z nadużywaniem substancji
psychoaktywnych: alkoholu, narkotyków i leków.
Z danych zawartych w Narodowym Programie Ochrony Zdrowia Psychicznego wynika, że w „ ciągu 18 lat, od roku 1990 do
2007, wskaźnik rejestrowanego rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych wzrósł o 119% (z 1629 do 3571 na 100 tys. ludności) w
opiece ambulatoryjnej i o 50% (z 362 do 542 na 100 tys. ludności) w opiece stacjonarnej. Przy czym, o ile do roku 2005 wskaźniki
sukcesywnie wzrastały, to między rokiem 2005 a 2007 wskaźnik rozpowszechnienia w opiece ambulatoryjnej spadł o 2%, a
wskaźnik hospitalizacji wzrósł zaledwie o 1%. Zjawisko to spowodowane zostało w większym stopniu spadkiem zapadalności
(liczbą rejestrowanych pacjentów po raz pierwszy zgłaszających się do leczenia) niż spadkiem liczby pacjentów leczonych w
poprzednich latach. W latach 1990–2005 zapadalność w opiece ambulatoryjnej wzrosła o 132%, a w opiece całodobowej o
86%, natomiast w latach 2005–2007 zapadalność w opiece ambulatoryjnej spadła o 10% (z 1029 do 930 na 100 tys. ludności), a
w opiece całodobowej o 7% (z 240 do 223 na 100 tys. ludności)”.
Według danych Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Barcinie, liczba osób objętych różnego typu zaburzeniami
psychicznymi objętych wsparciem sytemu pomocy społecznej w latach 2009 – 2011 kształtuje się na poziomie ok. 70 - 80 osób
rocznie. Największą grupę stanowią osoby dotknięte upośledzeniem psychicznym ok. 30 osób. Pozostałe osoby dotknięte
chorobami psychicznymi (schizofrenia, zaburzenia paranoidalne, zaburzenia afektywne, depresje) - 20 osób.
5
Dużą grupę, w tej kategorii stanowią osoby z różnego typu uszkodzeniami centralnego układu nerwowego w wyniku chorób
przewlekłych lub uszkodzeń biochemicznych lub mechanicznych.
W każdym roku budżetowym na pomoc osobom niepełnosprawnym i chorym z tytułu zaburzeń psychicznych udzielane jest
wsparcie w niżej wymienionych formach:
1. Usługi specjalistyczne świadczone poprzez Środowiskowy Dom Samopomocy; średni koszt 420.000 zł (35-38 osób
rocznie).
2. Zasiłki stałe i ubezpieczenia zdrowotne ok. 12.000 zł (3-4 osoby rocznie).
3. Zasiłki celowe, pomoc w naturze ok. 20.000 zł (27-32 osoby rocznie).
4. Usługi opiekuńcze w domu chorego ok. 68.000 zł (6-10 osób rocznie).
5. Utrzymanie osób chorych i niepełnosprawnych z zaburzeniami w domach pomocy społecznej ok. 116.000 zł (6-7 osób
rocznie).
Ogółem roczna pomoc w ramach świadczeń z ustawy o pomocy społecznej wynosi 636.000 zł.
Na podstawie doświadczeń zawodowych pracowników pomocy społecznej z osobami dotkniętymi zaburzeniami psychicznymi
istnieje problem dotyczący zapewnienia specjalistycznej opieki medycznej. Bolączką chorych jest brak ciągłego i bieżącego
dostępu do specjalistów oraz brak oferty leczniczej polegającej na wizycie lekarza psychiatry w domu chorego.
Gmina Barcin ma w miarę sprawny system wsparcia Środowiskowego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, które wyrażają
gotowość przyjęcia oferty pomocy. Problem jest z osobami, które odmawiają pomocy specjalistycznej. Dlatego ważnym celem
niniejszego Programu będzie zwiększenie świadomości społecznej o problemach osób z zaburzeniami psychicznymi.
Na terenie miasta Barcina znajduje się Dom Pomocy Społecznej, w którym na stałe zamieszkuje 70 przewlekle psychicznie
chorych mężczyzn. Najczęściej są to panowie z rozpoznaniem schizofrenii (paranoidalna, rezydualna, przewlekła) - ok. 60%,
następnie z zespołem psychoorganicznym (otępiennym, pourazowym, charakteropatycznym) - ok. 20%, z innymi
rozpoznaniami między innymi: encefalopatia, oligofrenia oraz zespół urojeniowy.
Z danych otrzymanych z Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w Barcinie z Poradni Zdrowia Psychicznego
wynika, że liczba osób zgłaszających się do Poradni wzrasta. W 2009 roku ogółem zgłosiło się 388 osób psychicznie chorych, w
2010 r. zgłosiło się 370 osób, w 2011 roku 412 osób.
Poniższa tabela pokazuje ilość osób z podziałem na płeć oraz na podział ze względu na przyczyny zaburzenia.
6
2009
2010
2011
Razem
Podział
procentowy
Lata 2009-2011 razem
z podziałem na kobiety i
mężczyzn, udział procentowy
Udział
%K
Udział
%M
64,87%
35,13%
22
0,26%
1,88%
6
0,77%
0,51%
63,85%
32,74%
22
12,00%
88,00%
1
2
6
13
4,00%
8,00%
24,00%
52,00%
8,00%
0
2
0,00%
8,00%
1
4,00%
0
1
0,00%
4,00%
0
15
100,00%
9
6
60,00%
40,00%
3
0
10
66,67%
8
2
53,33%
13,33%
0
0
2
13,33%
0
2
0,00%
13,33%
Ogółem
K
M
Ogółem
K
M
Ogółem
K
M
388
275
113
370
220
150
412
264
148
1170
100,00%
7
1
6
10
2
8
8
0
8
25
2,14%
3
5
2
3
6
3
3
4
4
0
15
1,28%
9
376
272
104
354
215
139
400
260
140
1130
96,58%
zaburzenia spowodowane
używaniem alkoholu w tym:
ostre zatrucia (F10.0)
zespół uzależnienia (F10.2)
zespół abstynencyjny bez
majaczenia (F10.3)
7
1
6
10
2
8
8
0
8
25
100,00%
3
7
0
1
6
0
10
0
2
0
8
0
5
0
0
0
5
7
15
28,00%
60,00%
0
0
0
0
0
0
2
0
2
2
inne zaburzenia psychiczne
(F10,7; F10.8; F10.9)
0
0
0
0
0
0
1
0
1
zaburzenia spowodowane
używaniem substancji
psychoaktywnych
5
2
3
6
3
3
4
4
zespół uzależnienia i zespół
abstynencyjny ; leki
uspakajające i nasenne (F13.2;
F13.3)
3
2
1
4
3
1
3
ostre zatrucie i używanie
szkodliwe (F19.0, F19.1) kilka
substancji lub inne substancje
psychoaktywne
2
0
2
0
0
0
0
Liczba osób ogółem: w tym:
zaburzenia spowodowane
używaniem alkoholu
zaburzenia spowodowane
używaniem substancji
psychoaktywnych
zaburzenia psychiczne (bez
uzależnień)
K
M
759 411
747 383
7
zespół uzależnienia i zespół
abstynencyjny (F19.2; F19.3)
kilka substancji lub inne
substancje psychoaktywne
0
0
0
2
0
2
0
0
0
2
13,33%
0
2
0,00%
13,33%
inne:( F19.7; F19.8; F19.9) kilka
substancji lub inne substancje
psychoaktywne
0
0
0
0
0
0
1
1
0
1
6,67%
1
0
6,67%
0,00%
zaburzenia psychiczne (bez
uzależnień)
376
272
104
354
215
139
400
260
140
1130
100,00%
747 383
66,11%
33,89%
ograniczone zaburzenia
niepsychotyczne
(F00;F01;F02;F04;F07;F08;F09)
28
11
17
38
8
30
63
31
32
129
11,42%
50
79
4,42%
6,99%
75
73
2
65
36
29
67
42
25
207
18,32%
151 56
13,36%
4,96%
54
24
30
55
17
38
83
21
62
192
16,99%
62 130
5,49%
11,50%
inne zaburzenia psychotyczne i
urojeniowe /bez afektywnych o
schizofrenii (F21-F29)
5
3
2
6
3
3
2
0
2
13
1,15%
6
7
0,53%
0,62%
epizody afektywne (F30 i F32)
15
13
2
12
10
2
9
7
2
36
3,19%
30
6
2,65%
0,53%
41
35
6
36
30
6
11
7
4
88
7,79%
72
16
6,37%
1,42%
24
20
4
16
14
2
19
16
3
59
5,22%
50
9
4,42%
0,80%
95
72
23
96
78
18
108
94
14
299
26,46%
244 55
21,59%
4,87%
5
2
3
4
2
2
9
9
0
18
1,59%
13
5
1,15%
0,44%
34
19
15
26
17
9
29
15
14
89
7,88%
51
38
4,51%
3,36%
ograniczone zaburzenia
psychotyczne (F03;F05:F06)
schizofrenia (F20)
depresje nawracające i
zaburzenia dwubiegunowe (F31
i F33)
inne zaburzenia nastroju
(afektywne F34-F39)
zaburzenia nerwicowe związane
ze stresem i somatoformiczne
(F40-F48)
zaburzenia osobowości i
zachowania dorosłych (F60F69)
upośledzenie umysłowe (F70F79)
Źródło SP ZOZ Barcin
8
W Barcinie od kilku lat działalność prowadzi Towarzystwo Przyjaciół Dzieci. W latach 2009-2011 z zajęć proponowanych przez
Towarzystwo korzystało11dzieci z orzeczeniem chorobowym (02P), czyli niepełnosprawnych z zaburzeniami psychicznymi.
Terapeuci z TPD kierowali swoją ofertę także do dzieci, które nie miały w orzeczeniach o niepełnosprawności wpisanego
symbolu 02P, gdyż przeważały inne cechy (choroby neurologiczne, sprzężone, itp.) Były to między innymi dzieci z zespołem
Downa, Angelmana, zespołem Aspergera, autyzmem, opóźnieniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, głębokim, itp. Z
zajęć korzystały również dzieci, które nie posiadały orzeczeń o niepełnosprawności, a jedynie opinie i orzeczenia poradni
psychologiczno-pedagogicznych, w których specjaliści orzekali o zaburzeniach psychoruchowych ( mniejszych lub większych).
Do końca 2009 roku, kiedy jeszcze funkcjonowało Środowiskowe Ognisko Wychowawczo-Terapeutyczne Towarzystwa
Przyjaciół Dzieci w Barcinie, dzieci miały możliwość udziału w stałych zajęciach ogólnorozwojowych, integracyjnych,
terapeutycznych (z pedagogiem specjalnym, psychologiem, logopedą, fizjoterapeutą czy specjalistą od metody Dennisona).
W miarę swoich możliwości i potrzeb, dzieci uczestniczyły w wybranych zajęciach. Były to zajęcia indywidualne, zwłaszcza
terapeutyczne, a także grupowe, w zależności od rodzaju schorzenia i stanu zdrowia ogólnego dziecka.
Od 2010 roku prowadzone są zajęcia z pedagogiem specjalnym dla dzieci z niepełnosprawnością w wieku przedszkolnym.
Powiatowy Zespół ds. Orzekania o Niepełnosprawności w Mogilnie w latach 2009 – 2011 r. wydał 48 orzeczeń mieszkańcom
naszej gminy z powodu zaburzeń psychicznych.
W Gminie Barcin opieka nad osobami z zaburzeniami psychicznymi zorganizowana jest w następujący sposób:
1) Ambulatoryjna opieka zdrowotna - Poradnia Zdrowia Psychicznego w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki
Zdrowotnej w Barcinie.
2) Stacjonarna (najbliższa) opieka zdrowotna:
a) Katedra i Klinika Psychiatrii Szpital Uniwersytecki w Bydgoszczy,
b) SPZOZ Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Gnieźnie,
c) Wojewódzki Szpital Dla Nerwowo i Psychicznie Chorych w Świeciu,
3) Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej świadczący usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania dla osób z
zaburzeniami psychicznymi, udziela wsparcia i pomocy w bieżącym funkcjonowaniu oraz kieruje te osoby do
domów pomocy społecznej. W strukturze Ośrodka działa Środowiskowy Dom Samopomocy. Jest domem dziennego
pobytu osób z zaburzeniami psychicznymi w celu rehabilitacji, tworzenia możliwości ich rozwoju i pobudzania
aktywności twórczych i życiowych. Placówka wspiera osoby z różnymi zaburzeniami psychicznymi. Prowadzi
wsparcie metodami pracy indywidualnej, grupowej i środowiskowej. Wspiera także ich rodziny,
4) Organizacje pozarządowe, które uzupełniają ofertę w zakresie pomocy osobom chorującym psychicznie.
Działalność prowadzona jest przez następujące organizacje pozarządowe:
9
a) Towarzystwo Przyjaciół Dzieci - zajęcia z pedagogiem specjalnym dla dzieci z niepełnosprawnością w wieku
przedszkolnym,
b) Stowarzyszenie Wspierania Osób Niepełnosprawnych i Ich Rodzin, które świadczy pomoc osobom
niepełnosprawnym m.in. poprzez organizację różnych form pomocy, w tym spotkania informacyjne, wycieczki,
zabawy, wyjazdy do kina i teatru oraz organizację imprez okolicznościowych,
c) Stowarzyszenie „Gąsienica” przy Środowiskowym Domu Samopomocy – prowadzi działalność charytatywną na
rzecz dzieci potrzebujących pomocy oraz promuje i popularyzuje zdrowy styl życia i działa na rzecz osób
niepełnosprawnych.
Ponadto działalność w tym temacie prowadzą:
1) Dom Pomocy Społecznej jest placówką stałego pobytu dla 70 osób przewlekle psychicznie chorych. Jest to
jednostka budżetowa, dla której organem prowadzącym jest Rada Powiatu w Żninie. Nadzór nad działalnością DPS
w Barcinie sprawuje Starosta Żniński przy pomocy Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Żninie. W DPS
zamieszkują osoby skierowane na podstawie decyzji wydanej w trybie i na zasadach określonych w Ustawie o
Pomocy Społecznej z dnia 12 marca 2004 roku o Pomocy Społecznej (Dz. U. Nr 217, poz. 1837). Zadaniem DPS jest
zapewnienie jego mieszkańcom całodobowej opieki oraz zaspokojenie ich niezbędnych potrzeb opiekuńczych,
bytowych, edukacyjnych i społecznych na poziomie obowiązującego standardu,
2) Punkt Informacyjno-Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych i Ich Rodzin(PIK). Do podstawowych zadań specjalistów
zatrudnionych w PIK należy:
a) motywowanie zarówno osób uzależnionych, jak i osób współuzależnionych do podjęcia psychoterapii w
palcówkach lecznictwa odwykowego oraz kierowanie do leczenia specjalistycznego,
b) motywowanie osób pijących ryzykownie i szkodliwie, ale nie uzależnionych, do zmiany szkodliwego wzoru
picia,
c) motywowanie osób używających i nadużywających narkotyków do podjęcia leczenia odwykowego,
d) diagnozowanie problemów całej rodziny i zaplanowanie pomocy dla wszystkich jej członków,
e) udzielanie wsparcia osobom po zakończonym leczeniu odwykowym np. poprzez rozmowy podtrzymujące i
kierowanie do udziału w grupach wsparcia,
f) rozpoznanie zjawiska przemocy domowej,
g) udzielenie stosownego wsparcia i informacji o możliwości uzyskania pomocy i powstrzymaniu przemocy,
h) inicjowanie interwencji w przypadku diagnozy przemocy domowej,
i) gromadzenie aktualnych informacji na temat dostępnych miejsc pomocy i kompetencji poszczególnych służb
i instytucji z terenu gminy, które powinny być włączone w systemową pomoc rodziny,
j) współpraca z placówkami lecznictwa odwykowego, grupami samopomocowymi i placówkami podstawowej
opieki zdrowotnej.
10
W ramach działalności PIK wsparcia osobom uzależnionym i ich rodzinom udzielają: specjaliści psychoterapii uzależnień,
konsultant do spraw profilaktyki i terapii oraz lekarz psychiatra. Poniższa tabela przedstawia liczbę osób i porad udzielonych w
PIK z wyszczególnieniem problemów, z którymi zgłaszały się osoby w 2011 roku.
Liczba
osób
Liczba
porad
883
1027
Dorośli członkowie rodzin i osoby z problemem alkoholowym w tym:
a) współuzależnieni
b) DDA
434
261
173
501
299
202
Ofiary przemocy w rodzinie w tym:
a)osoby dorosłe
129
115
14
154
138
16
Wyszczególnienie
1.
2.
3.
Osoby z problemem alkoholowym
b)dzieci/młodzież
4.
Sprawcy przemocy w rodzinie
86
131
5.
Osoby mające kontakt z narkotykami, w tym:
a) podejrzewane o zażywanie
b) eksperymentujące
c) uzależnione
84
18
21
45
123
24
25
74
59
88
6.
Osoby kierowane na leczenie stacjonarne
Źródło: Koordynator m/g programu uzależnień.
Poza tym do PIK zgłaszały się osoby z innymi problemami, w tym:
11
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)
h)
i)
nerwice (5 osoby),
depresja (11 osób),
uzależnienie od Internetu (2 osoby)
strata najbliższych (1 osoba),
przedawkowanie leków (3 osoby),
problemy emocjonalne dzieci (3 osoby),
dzieci w rodzinie alkoholika (2 osoby),
problemy wychowawcze (35 osób),
choroby psychiczne (2 osoby).
Lekarz psychiatra udzielał również porad dotyczących:
a) uzależnień od leków (1 osoba),
b) uporczywych zaburzeń nastroju (8 osób),
c) organicznych zaburzeń nastroju (5 osób),
d) zaburzeń depresyjno-egzystencjonalnych (19 osób),
e) uzależnień od BDA - benzodiazepiny (1 osoba),
f) zaburzeń depresyjno-lękowych ( 16 osób).
III. DZIAŁANIA NA RZECZ OSÓB Z ZABURZENIAMI PSYCHICZYNYMI
Opieka zdrowotna nad osobami z zaburzeniami psychicznymi w gminie Barcin jest realizowana w ramach Samodzielnego
Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej: Poradni Zdrowia Psychicznego i Poradni Psychologicznej, w formie ambulatoryjnej specjalistycznej, finansowanej ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia.
Z budżetu Gminy Barcin finansowane są zadania z zakresu pomocy społecznej. Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi w
ramach realizacji zadań Miejsko-Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Barcinie odbywa się poprzez:
1. Poradnictwo dla rodzin, w szczególności obejmujące poradnictwo prawne, medyczne, psychologiczne i rodzinne
– realizowane w ramach działalności MGOPS.
2. Podejmowanie działań interwencyjnych w celu umieszczenia osoby w szpitalu psychiatrycznym bez jej zgody, w
trybie nagłym.
3. Podejmowanie działań w celu uzyskania postanowienia sądu o umieszczeniu w szpitalu psychiatrycznym,
zakładzie opiekuńczo – leczniczym lub domu pomocy społecznej – pomoc w wykonaniu postanowienia.
4. Podejmowanie działań w celu częściowego bądź całkowitego ubezwłasnowolnienia, ustanowienia opiekuna
prawnego.
12
5. Kierowanie do Domu Pomocy Społecznej osób z zaburzeniami zdrowia psychicznego.
6. Pomoc rodzinie w radzeniu sobie z następstwami choroby.
7. Pomoc w tworzeniu sieci oparcia społecznego.
8. Realizacja zadań wynikających z ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i ustawy o pomocy społecznej.
9. Specjalistyczne usługi w ramach działalność Środowiskowego Domu Samopomocy.
10. Praca socjalna na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi oraz zmiany wizerunku poszczekania osób dotkniętych
chorobami psychicznymi.
11. Działania organizacji społecznych na rzecz integracji osób z zaburzeniami psychicznymi ze środowiskiem lokalnym
poprzez: organizowanie różnych form wypoczynku i rekreacji, rehabilitacji i uczestnictwa w wydarzeniach o
charakterze kulturalnym i sportowym.,
IV. DZIAŁANIA GMINY BARCIN NA RZECZ OCHRONY ZDROWIA PSYCHICZNEGO
Cel główny 1
Diagnoza, analiza i aktualizacja informacji o potrzebach i uwarunkowaniach zdrowotnych mieszkańców Gminy
Barcin.
Cel główny 2
Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym.
Cel główny 3
Zapewnienie osobom z zaburzenia psychicznymi wielostronnej i powszechnej dostępności opieki zdrowotnej oraz
innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym.
13
Cel główny 1
Diagnoza, analiza i aktualizacja informacji o potrzebach i uwarunkowaniach zdrowotnych mieszkańców Gminy Barcin.
Cel szczegółowy 1
Diagnoza środowiskowa w zakresie zdrowia psychicznego mieszkańców Gminy Barcin.
Zadania:
1.1.1. Zbieranie dostępnych danych, które pozwolą dokonać pomiaru zjawiska. Źródłem informacji będą statystyki
prowadzone przez instytucje zajmujące się ochroną zdrowia, leczeniem zaburzeń psychicznych oraz badania
ankietowe przeprowadzone wśród mieszkańców Gminy Barcin pozwalające określić postawy mieszkańców wobec osób
z zaburzeniami psychicznymi, a także opinie na temat sposobu pomagania rodzinom, gdzie występuje zjawisko.
Termin realizacji: co trzy lata
Wskaźnik monitorujący: ilość instytucji udostępniających dane, liczba ankiet.
1.1.2. Diagnoza i ustalenie zasobów środowiska lokalnego, a więc działalność instytucji, placówek, organizacji
pozarządowych, świetlic; przeprowadzanie badań pozwalających określić postawy pracowników służb i placówek
stykających się z problemem zaburzeń psychicznych na danym terenie, a także poziom ich kwalifikacji potrzebnych do
skutecznego pomagania.
Termin realizacji: co trzy lata.
Wskaźnik monitorujący: ilość placówek, instytucji, organizacji, świetlic, ilość ankiet.
1.1.3. Powołanie lokalnego zespołu koordynującego realizacje Programu.
Termin realizacji: do 31 lipca 2012 r.
Wskaźnik monitorujący: dokument powołujący.
Realizacja celu 1 nastąpi w ramach kosztów własnych.
Cel główny 2
Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym.
Cel szczegółowy 1
2.1. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym
14
Zadania:
2.1.1. Opracowanie gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Termin realizacji: 23 marzec 2012 r.
Wskaźnik monitorujący: uchwała Rady Miejskiej.
2.1.2. Realizacja gminnego programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie i ochrony ofiar przemocy w rodzinie.
Termin realizacji: od marca 2012 r.
Wskaźnik monitorujący: ilość posiedzeń zespołu, w tym zespołów roboczych, liczba wniosków, liczba ofiar.
2.1.3. Promowanie i popularyzowanie zdrowego stylu życia.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: ilość działań promujących.
2.1.4. Działania na rzecz osób niepełnosprawnych ukierunkowane na upowszechnianie kultury i sportu na rzecz dzieci i
młodzieży.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: liczba działań.
2.1.5. Organizacja wypoczynku, promocja i organizacja wolontariatu.
Termin realizacji: wg. harmonogramu działań Środowiskowego Domu Samopomocy, organizacji pozarządowych.
Wskaźnik monitorujący: liczba dzieci, wolontariuszy, zorganizowanych form wypoczynku.
2.1.6. Przygotowanie aktualizowanego corocznie przewodnika informującego o dostępnych formach opieki zdrowotnej i
pomocy społecznej i aktywizacji zawodowej dla osób z zaburzeniami psychicznymi;
Termin realizacji: listopad 2012 r.
Wskaźnik monitorujący: publikacja
2.1.7. Zwiększenie świadomości w zakresie higieny zdrowia psychicznego i związanej z tym seksualności osób z zaburzeniami
psychicznymi.
Termin realizacji: wg. zapotrzebowania.
Wskaźnik monitorujący: ilość wykładów, spotkań, warsztatów, liczba uczestników.
2.1.8. Wspieranie finansowe wydarzeń społecznych o charakterze prozdrowotnym
Cel szczegółowy 2
15
2.2.
Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowania zachowań i stylów życia korzystnych dla
zdrowia psychicznego.
Zadania:
2.2.1. Systematyczna aktualizacja informacji o potrzebach i uwarunkowaniach zdrowotnych mieszkańców Gminy Barcin
Termin realizacji: na bieżąco.
Wskaźnik monitorujący: uzyskane informacje.
2.2.2. Prowadzenie kampanii medialnych skierowanych na wywołanie postaw zrozumienia i akceptacji dla osób z
zaburzeniami psychicznymi, w tym realizacja lokalnych projektów informacyjno-edukacyjnych sprzyjających postawom
przeciwdziałania dyskryminacji wobec osób z zaburzeniami psychicznymi
Termin realizacji: przynajmniej raz w roku.
Wskaźnik monitorujący: ilość podjętych działań.
2.2.3. Wspieranie samopomocowych inicjatyw pacjentów, ich rodzin i organizacji pozarządowych, służących rozwojowi form
wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami psychicznymi, w tym poprzez stworzenie warunków dla utworzenia grup
samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Termin realizacji: w miarę umotywowanych potrzeb.
Wskaźnik monitorujący: ilość podjętych inicjatyw.
2.2.3. Szkolenie pracowników sektora ochrony zdrowia, ze szczególnym uwzględnieniem lekarzy pierwszego kontaktu i
pielęgniarek szkolnych oraz osób pracujących w placówkach pomocowych w zakresie wczesnego rozpoznawania
zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży (zwrot kosztów uczestnictwa, zakwaterowania, wyżywienia i dojazdu wg.
biletu II klasy PKP lub PKS, BUS).
Termin realizacji: w miarę posiadanych środków finansowych.
Wskaźnik monitorujący: liczba przeszkolonych osób.
2.2.5. Rozszerzenie zakresu pomocy udzielanej przez podmioty powołane do pomocy rodzinom i udzielania wsparcia w
sytuacjach kryzysowych.
Termin realizacji: w miarę udokumentowanych potrzeb.
Wskaźnik monitorujący: ilość podjętych inicjatyw.
2.2.7. Prelekcje dotyczące przemocy w rodzinie prowadzone w szkole lub w środowisku lokalnym.
Termin realizacji: przynajmniej raz w roku.
16
Wskaźnik monitorujący: ilość realizowanych programów.
2.2.8. Prowadzenie kampanii informacyjnych o dostępnych formach pomocy dla osób w stanach kryzysu psychicznego,
w tym działań edukacyjnych.
Termin realizacji: sukcesywnie.
Wskaźnik monitorujący: ilość kampanii, działań promocyjnych.
2.2.9. Podjęcie działań informacyjnych lub edukacyjnych w zakresie promocji ochrony zdrowia psychicznego w pracy szkół,
placówek systemu oświaty, placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Termin realizacji: sukcesywnie.
Wskaźnik monitorujący: ilość działań promocyjnych, liczba odbiorców.
Koszty na realizację celu głównego 2 – 8.000 zł
Cel główny 3
Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnej dostępności opieki zdrowotnej oraz innych
form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym
Cel szczegółowy 1
3.1. Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej.
Zadania:
3.1.1. Tworzenia możliwości rozwoju i pobudzania aktywności twórczych i życiowych osób z zaburzeniami psychicznymi.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: ilość inicjatyw.
3.1.2. Prowadzenie wsparcia metodami pracy indywidualnej, grupowej i środowiskowej.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: ilość osób objętych pracą grupową , czy indywidualną.
3.1.3. Rehabilitacja poprzez pracę.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: liczba pracodawców.
17
Cel szczegółowy 2
3.2. Upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i wsparcia społecznego
Zadania:
3.2.1. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu i zapobieganie zaburzeniom
psychicznym.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: ilość inicjatyw, programów.
3.2.2. Zwiększanie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi.
Termin realizacji: realizacja ciągła.
Wskaźnik monitorujący: liczba spotkań integracyjnych.
3.2.3. Współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie, Państwowym Funduszem Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych i
Powiatowym Urzędem Pracy w szczególności w zakresie aktywizacji społecznej i zawodowej osób z zaburzeniami
psychicznymi.
Termin realizacji: w miarę proponowanych inicjatyw.
Wskaźnik monitorujący: liczba wspólnie podjętych działań.
3.2.4. Wspieranie samopomocowych projektów służących rozwojowi form wsparcia społecznego dla osób z zaburzeniami
psychicznymi.
Termin realizacji: w miarę proponowanych projektów
Wskaźnik monitorujący: liczba działań.
Koszty na realizację celu głównego 3 – 5.000 zł
V.
SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU
Realizacją, koordynowaniem i monitorowaniem Programu będzie zajmował się powołany przez Burmistrza Barcina - zespół
koordynujący. Do prac zespołu zostaną zaproszeni przedstawiciele jednostek samorządu terytorialnego, przedstawiciele resortu
zdrowia, oświaty, stowarzyszeń , klubów itp..
18
Źródła finansowania: budżet gminy, Narodowy Fundusz Zdrowia, środki finansowe pozyskane z zewnątrz.
Podmiot koordynujący: koordynator m/g programu uzależnień i zdrowia,
Podmioty uczestniczące:
a) Miejsko-Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Barcinie,
b) Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Barcinie,
c) Referat Organizacyjny i Spraw Obywatelskich Urzędu Miejskiego w Barcinie,
d) Kujawsko-Pomorski Oddział Wojewódzki Narodowego Funduszu Zdrowia,
e) organizacje pozarządowe.
VI. MONITORING I EWALUACJA
Realizatorzy poszczególnych działań monitorują potrzeby oraz zmiany ilościowe i jakościowe, które będą stanowiły podstawę
do dokonywania zmian w poszczególnych działaniach Programu.
Wskaźniki monitoringu:
a) liczba osób, którym udzielono świadczeń zdrowotnych,
b) liczba osób biorących udział w szkoleniach,
c) liczba osób korzystających z poszczególnych form pomocy,
d) liczba wykrytych zaburzeń,
e) Sprawozdania,
f) Informacje,
g) Ankiety.
VII. SPOSOBY SPRAWOZDAWCZOŚCI.
Corocznie syntetyczną informację o stanie zdrowia mieszkańców Gminy Barcin, stanowiącą podsumowanie działań
przewidzianych niniejszym Gminnym Programem Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2012–2015 będzie przedstawiał
„Raport o zdrowiu psychicznym mieszkańców Gminy Barcin i jego uwarunkowaniach”. Raport sporządzany będzie w IV
kwartale każdego roku, odpowiednio: w 2013 r. – za 2012 r., 2014 r. za 2013 r. , w 2015 r. za 2014 r. i w 2015 r.
Sporządziła:
Krystyna Błaszak
Koordynator m/g programu uzależnień
19
20