docTrend - KPMG
download 
Reklamacja Transkrypt
Trend - KPMG
Foresight Infrastruktura z perspektywy globalnej Edycja specjalna – styczeń 2016 10 nowych trendów w 2016 roku Trendy, które zmienią świat infrastruktury w ciągu najbliższych 5 lat 2016 rok zapowiada się jako okres przyspieszenia wydatków na infrastrukturę. Rządy i samorządowi właściciele infrastruktury szykują się do uruchamiania nowych środków finansowych, upatrując w tych projektach koła zamachowego gospodarki. Dla Polski najważniejsze są Plan Junckera i nowa perspektywa unijnych środków, których kontraktacja zaczęła się w drugiej połowie 2015 roku. Ważne są również krajowe decyzje odnośnie sektora energetycznego. Przyszłość sektora wydobycia, efektywność zarządzania majątkiem wytwórczym w elektrowniach węglowych oraz rozwój OZE – decyzje podejmowane wobec tych segmentów wyznaczą ich kierunki rozwoju w Polsce na następne dekady. Na poziomie samorządów największym wyzwaniem będzie rewitalizacja miast. Wygrają te z nich, które będą umiały połączyć długoterminową odnowę budynków z odbudową tkanki społecznej i zaktywizowaniem życia gospodarczo-społecznego w zdegradowanych kwartałach. Najnowsze wydanie magazynu KPMG Foresight jest poświęcone wyzwaniom dla sektora infrastruktury w 2016 roku. Prezentowane w nim światowe trendy mają realne odniesienie do naszych krajowych warunków. © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 Trend 1. to niestabilność polityczno–społeczna w UE i jej konsekwencje dla finansowania inwestycji w Polsce. Trend 2. i 3. to myślenie o inwestycjach w dłuższej perspektywie, szczególnie na szczeblu samorządowym. Strategiczne zaplanowanie, w jaki sposób przyczynią się one do długoterminowego wzrostu i zabezpieczenia emerytalnego mieszkańców, a nie tylko krótkoterminowych korzyści politycznych. Kończące się unijne fundusze otwierają ofertę inwestorów prywatnych utrzymujących infrastrukturę w przyszłości. Będą jednak oni oczekiwać pełnej analizy długoterminowej przygotowanych projektów. Wcześniej opisane trendy wywołują trend 4., którym jest efektywność wykorzystania obecnych aktywów. Zarządzanie majątkiem i sprawna polityka remontów i utrzymania urządzeń wytwórczych, pojazdów komunikacji miejskiej, sieci przesyłowej czy autostrad staje się priorytetem, szczególnie w powiązaniu z wyzwaniami trendu 3. Nowe technologie umożliwiają lepszy pomiar i sterowanie produktywnością infrastruktury, ale implementacja tych technologii wymaga wielu zmian w świadomości zarządców i pracowników. Trend 5. omawia wpływ nowych technologii na rozwój i zarządzanie infrastrukturą. W nowym podejściu do planowania rozwoju i zarządzania infrastrukturą trzeba uwzględnić rosnące ryzyko niestabilności. Każdy zarządca infrastruktury powinien na nowo zastanowić się nad czynnikami ryzyka dla jego aktywów – wynikających z terroryzmu, ale też znacznie większego uzależnienia od technologii informatycznych i międzynarodowych połączeń infrastrukturalnych (interkonektory). Trendy 7. i 8. analizują nową rolę relacji publicznoprywatnych w utrzymaniu i rozwoju infrastruktury. Dla nas w Polsce jest to zupełnie nowy krok, zdefiniowanie nowych obszarów i zasad współpracy, opartych na zrozumieniu odmiennych celów. To trudne zadanie, ale politycy wszystkich szczebli, zarządcy infrastruktury i inwestorzy już dziś muszą podjąć się tego zadania w poczuciu odpowiedzialności za przyszłość emerytów i szanse dla nowych pokoleń. Trend 9. przedstawia nową rolę banków w świecie, gdzie powstają nowe wehikuły finansowe – takie jak Asian Infrastructure Investment Bank czy Plan Junckera w Europie. Trend 10. prezentuje Chiny i Indie w ich nowej, znacznie bardziej zaawansowanej roli. Jaki będzie wpływ tych krajów na rynek infrastruktury w Polsce, na razie trudno ocenić, ale nie należy pomijać ich roli i zapominać o obserwowaniu ich dalszego rozwoju. Zachęcamy do zapoznania się z opisywanymi wyzwaniami i jednocześnie zapraszamy do dyskusji na temat tego, jak możecie się Państwo przygotować do odpowiedzi na nie. Mirosław Proppé Partner, Szef zespołu doradczego dla administracji publicznej i infrastruktury w Europie Środkowo-Wschodniej © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 2 Trend 1 Zmiany makro w zakresie ryzyka w otoczeniu gospodarczym – Sytuacje „nienormalne” stają się normalne W ubiegłym roku zauważyliśmy, że polityczna i regulacyjna niepewność stwarza wyzwania dla inwestorów infrastrukturalnych. Dzisiaj jednak ryzyko polityczne i regulacyjne to tylko wierzchołek góry lodowej. Niepewność jest wszędzie: w nieoczekiwanych wynikach wyborów i wstrząsach politycznych, w nasilających się nastrojach protekcjonistycznych, w przełomowych i szybko następujących zmianach technologicznych, a także w niepokojach geopolitycznych i społecznych. Mówiąc prościej, stabilna konwencjonalna mądrość, która niegdyś stała u podstaw planowania i inwestycji w sektorze infrastruktury, wydaje się już nie przystawać do rzeczywistości. Co ciekawe, to w dużej mierze wschodzące i rozwijające się rynki posługują się tą niepewnością, aby wiele wygrać. Chiński projekt „One Belt, One Road” czy inicjatywa Azjatyckiego Banku Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB) nie tylko poprawią perspektywy wzrostu gospodarczego w regionie, ale mogą także umożliwić Chinom uzyskanie silniejszej pozycji w skali regionu. Znaczące inwestycje japońskie w indyjskim sektorze produkcyjnym i infrastrukturalnym, a także wiodąca pozycja Singapuru wśród krajów ASEAN czy dalsze inwestycje krajów Zatoki Trend 2 Perskiej w aktywa zachodnie wskazują na prowadzoną politykę siły i zapowiadają dalsze zmiany na horyzoncie. Choć żaden inwestor nie lubi niepewności, wydaje się jednak, że wielu z nich obecnie uwzględnia zwiększone ryzyko w swoich modelach biznesowych. Częściowo wynika to prawdopodobnie z nadpodaży kapitału na rynku, co zmusza inwestorów do zacieklejszego konkurowania o inwestycje. Z czasem jednak można się spodziewać, że inwestorzy zaczną zwracać coraz baczniejszą uwagę na to, jak oceniają tego typu niepewność, jak nią zarządzają i wyceniają. Perspektywa długofalowa: W obecnej rzeczywistości to, co jest „nienormalne”, prawdopodobnie stanie się czymś normalnym w najbliższej przyszłości, a inwestorzy będą musieli zacząć się przyzwyczajać do niepewności i nauczyć się, jak prawidłowo wyceniać nowe zagrożenia. Geopolityczne gry o władzę mogą doprowadzić do fundamentalnych zmian światowego ładu, stosunków handlowych i przepływów inwestycyjnych. Rosnąca konkurencja na rynku inwestycji Na rynku pojawia się coraz więcej kapitału, więc konkurencja o projekty, w które da się zainwestować, bardzo się zaostrzyła. Zwiększone przepływy wynikają po części z tego, że inwestorzy instytucjonalni pragną zainwestować kapitał, żeby pracował. Innym czynnikiem jest także zwiększona aktywność inwestycyjna podmiotów międzynarodowych i krajowych (takich jak np. Africa50 Investment Bank for Infrastructure prowadzony przez Grupę Afrykańskiego Banku Rozwoju –ADBG), dla których często priorytetem są cele inne niż tylko sam zwrot z inwestycji (ROI), przez co niejednokrotnie zakłócają przepływy i zyski na rynkach kapitałowych. Problem polega na tym, że zwiększone przepływy kapitałowe napędzają konkurencję, która z kolei ogranicza zyski, na które mogą liczyć inwestorzy w przypadku dobrze rozpoznanych inwestycji infrastrukturalnych o niskim ryzyku. Wskaźniki dla regulowanych aktywów na dojrzałych rynkach znacząco wzrosły i pojawiają się obawy, że niektórzy inwestorzy już zapłacili zbyt dużo tylko po to, żeby zdobyć część rynku. W odpowiedzi na to zjawisko coraz więcej aktywnych inwestorów instytucjonalnych zaczyna wykorzystywać swoje ogromne doświadczenie w zakresie oceny i wyceny ryzyka oraz wdrażać strategie doskonalenia działalności operacyjnej po to, aby móc zaangażować się w szerszą gamę projektów oferujących wyższe zyski. Niektórzy inwestują w projekty typu greenfield, które z natury są obarczone wyższym ryzykiem rozwojowym. Inni stosują szerszą koncepcję infrastruktury i inwestują w aktywa w segmencie społecznym i zdrowotnym. Inni z kolei (zwłaszcza bardziej zaawansowane fundusze azjatyckie) przeszukują „rynki pionierskie” – czyli na przykład rynki wschodzące, takie jak Birma czy Mongolia – w poszukiwaniu potencjalnych inwestycji. Oczywiście jest to dobra wiadomość dla właścicieli projektów na całym świecie. Kiedy na rynku pojawia się coraz więcej kapitału, a inwestorzy nabierają doświadczenia w zarządzaniu ryzykiem w swoich inwestycjach, można się spodziewać, że dostęp do kapitału się zwiększy, a ceny zaczną spadać – zarówno w krajach rozwiniętych, jak i rozwijających się. Jednak rządy i właściciele muszą najpierw zrozumieć, że kapitał prywatny będzie napływał wyłącznie na rynki oferujące przewidywalne i stabilne otoczenie inwestycyjne. Perspektywa długofalowa: Obserwowana zmiana w dłuższej perspektywie trwale wpłynie na dynamikę działania graczy rynkowych – na podmioty podejmujące ryzyko, a także czas i sposób podejmowania tego ryzyka. Ostatecznie jednak, jak sądzimy, może to być punkt zwrotny, który zapoczątkuje co najmniej 50 lat prosperity, gdyż kapitał zacznie się dopasowywać do projektów, co z kolei będzie napędzać wzrost gospodarczy w krajach rozwijających się, a także wzmocni oszczędności emerytalne na rynkach dojrzałych. © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 3 Trend 3 Koncentracja na większych korzyściach w celu eliminowania zatorów Dwa lata temu przewidywaliśmy, że rządy będą podążać w kierunku eliminowania zatorów. W ubiegłym roku odnotowaliśmy tendencję ku większej interwencji państwa na rynkach infrastruktury. Działania te okazały się w dużej mierze nieskuteczne, zatem spodziewamy się (i mamy nadzieję), że w 2016 roku rządy pójdą o krok dalej i skoncentrują się na wprowadzaniu projektów na rynek, a nie na dążeniach do osiągnięcia idealnej równowagi w sferze ryzyka. W rzeczywistości wiele rządów i samorządów zaczyna dostrzegać, że – dążąc do minimalizacji ryzyka w celu osiągnięcia „doskonałej” struktury i umów – zaczynają tracić z oczu to, co najważniejsze. W efekcie projekty stają się bardziej skomplikowane, mniej atrakcyjne dla inwestorów i są wolniej realizowane. Mówiąc prościej, władze publiczne zbytnio skupiły się na byciu „sprytnym” zamiast na czerpaniu szerszych korzyści z projektów (takich jak dobrobyt gospodarczy i społeczny). Sądzimy, że w 2016 roku rządy zaczną podejmować bardziej zdecydowane kroki, aby likwidować powstałe zatory i będą podejmować kroki służące ożywieniu rynków kapitału prywatnego. Liderzy państw, miast i regionów zrozumieją, że w wielu przypadkach tworzenie rynków i doprowadzanie do realizacji projektów (przy jednoczesnym osiąganiu długofalowych korzyści gospodarczych i społecznych) jest ważniejsze niż minimalizacja ryzyka czy doskonalenie innych zmiennych. Trend 4 Wymowne jest to, że właśnie rozwinięte gospodarki najczęściej wykazywały tendencję do działań interwencyjnych, a rynki te są przecież także motorem innowacyjności w zakresie zamówień publicznych. Sądzimy jednak, że w nadchodzącym roku wiele rozwijających się rynków zacznie iść w ich ślady w celu przyspieszenia inwestycji. Jeżeli trend ten rozwinie się zgodnie z przewidywaniami, być może zobaczymy powtórkę z aktywności katalizowanej 25 lat temu na niektórych rynkach Ameryki Łacińskiej, w wyniku czego powstał na przykład bardzo udany program koncesji na płatne drogi w Chile na przełomie XX i XXI wieku. Perspektywa długofalowa: Zasadniczo widać już, że rządy zaczynają rozumieć, że to właśnie sektor publiczny musi pobudzać tworzenie projektów i że dotychczas w zbyt dużym stopniu opierano się na sektorze prywatnym dla osiągnięcia celów gospodarczych, społecznych czy środowiskowych. Rzeczywistość wygląda tak, że sektor prywatny dąży do osiągania zysków, podczas gdy władze publiczne starają się osiągać długofalowe korzyści gospodarcze i inne cele ogólnokrajowe. W związku z tym przewidujemy, że rządy zaczną aktywniej angażować się w kształtowanie i katalizowanie rynków infrastrukturalnych. Rosnący poziom zaawansowania w zarządzaniu aktywami Właściciele infrastruktury przenoszą swoją uwagę na inne priorytety i zamiast kupować nowe aktywa, zaczynają maksymalizować efektywność aktywów już posiadanych. W ten sposób na znaczeniu zyskało zagadnienie bardziej zaawansowanego zarządzania aktywami. W nadchodzącym roku (oraz w dalszej przyszłości) możemy spodziewać się, że właściciele i operatorzy z sektora publicznego i prywatnego zaczną w sposób bardziej profesjonalny zarządzać swoimi aktywami. Po części wynika to z faktu, że właściciele chcą nie tylko eksploatować pełną, oczekiwaną długość życia posiadanych aktywów, ale także uzyskać wyższą wydajność z istniejących projektów. Osiągnięcie szczytowej wydajności operacyjnej, lepsze zarządzanie popytem i przepustowością, obniżenie kosztów utrzymania i zapewnianie lepszej obsługi klienta – wszystkie te czynniki pozwolą właścicielom na uzyskanie pełnego potencjału ze swoich inwestycji. Postępy w technologii – w tym także wykorzystywanie danych/analizy – to również czynniki podnoszące poziom zaawansowania w zarządzaniu aktywami. Decyzje już nie muszą być podejmowane „na wyczucie” – dostępna dziś technologia umożliwia podmiotom zarządzającym aktywami na uważne monitorowanie aktywów w czasie rzeczywistym, a tym samym usprawnia procesy decyzyjne i zarządzanie wydajnością, a także umożliwia maksymalizację efektywności. W dłuższej perspektywie intensywniejsze korzystanie z danych/ analiz predykcyjnych przesunie punkt ciężkości z reaktywnego utrzymywania aktywów w kierunku działań proaktywnych. Naszym zdaniem w 2016 roku kluczowym obszarem dla właścicieli aktywów stanie się zarządzanie aktywami, a to dzięki inteligentnym technologiom, bardziej wyszukanym metodom i większej wiedzy na temat faktycznego funkcjonowania posiadanych aktywów i ich efektywności. Perspektywa długofalowa: Biorąc pod uwagę tempo rozwoju w dziedzinach takich jak Internet Rzeczy (ang. Internet of Things), robotyka i dane/analizy, wydaje się oczywiste, że postęp technologiczny nadal będzie zwiększać wydajność działania infrastruktury i powinien prowadzić do lepszej wydajności, dłuższego życia aktywów, mniejszej liczby poważnych awarii oraz do poprawy bezpieczeństwa. W takim środowisku właściciele będą musieli stosować coraz bardziej zaawansowane podejście, łączące w sobie technologię, dane/analizy i zarządzanie aktywami. Będą również musieli wziąć pod uwagę wpływ tych zmian na aktualny poziom zatrudnienia: w nowym świecie kontrolowanie infrastruktury będzie niemal na pewno wymagało mniejszej liczby pracowników. © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 4 Trend 5 Szybki wzrost roli technologii w sektorze infrastruktury Infrastruktura pozostaje w dużej mierze nietknięta przez rewolucję technologiczną trwającą na całym świecie. Z wyjątkiem sektora telekomunikacyjnego w zakresie rodzajów budowanej infrastruktury nie doszło do zasadniczej zmiany w porównaniu z okresem sprzed 50 lat. Nadal korzystamy z tych samych zasobów co 50 lat temu. I nadal kierujemy się tymi samymi zasadniczymi założeniami co 50 lat temu. W rzeczywistości jednak rewolucja technologiczna już nas otoczyła, a ponadto szybko i zdecydowanie zmienia sposób planowania, projektowania, rozwijania i obsługi infrastruktury. Przykładowo technologie energetyczne wykorzystujące światło słoneczne nie tylko na nowo definiują sposób wytwarzania energii, ale także zmieniają modele „scentralizowanego” wytwarzania i dystrybucji energii, które stanowią podstawę większości strategii inwestycyjnych w energetyce w rozwiniętych krajach świata. Powstała już technologia aut bezzałogowych, lecz pojawia się pytanie, w jaki sposób zostanie ona przyjęta i jak wpisze się w życie społeczne. Nieustanne wysiłki zmierzające do stworzenia systemu Hyperloop grożą podważeniem tradycyjnych założeń sektora transportu. Co ciekawe popyt na postęp technologiczny jest w większości napędzany przez konsumentów. Na rozwijających się rynkach obawy o przystępność cenową technologii konwencjonalnych są motorem powodującym przestawianie się na nowe rozwiązania. Na dojrzałych rynkach dążenie konsumentów do posiadania większej kontroli nad korzystaniem z infrastruktury napędza popyt na coraz bardziej zaawansowane usługi. Popyt na technologie jest również stymulowany dzięki rosnącej zgodności między wymogami w zakresie infrastruktury w skali makro (np. zmniejszenie emisji) oraz decyzjami konsumenckimi w skali mikro (np. inwestowanie w domowe termostaty sterowane za pośrednictwem Internetu). W nadchodzącym roku spodziewamy się, że wymiary makro i mikro jeszcze bardziej się do siebie zbliżą, koszty technologii będą nadal spadać, a popyt konsumpcyjny będzie wzrastał. W nadchodzącym roku spodziewamy się, że wymiary makro i mikro jeszcze bardziej się do siebie zbliżą, koszty technologii będą nadal spadać, a popyt konsumpcyjny będzie wzrastał. Perspektywa długofalowa: Nie ulega wątpliwości, że siłą napędową procesów decyzyjnych i postępu nadal będą konsumenci. Nie chodzi jednak o przyswajanie najnowszych technologii po to, aby sprzyjać zapotrzebowaniu ze strony konsumentów. Chodzi raczej o zrozumienie kierunku, tempa i wpływu zmian technologicznych, aby móc podejmować świadome, długofalowe decyzje dotyczące inwestycji, modeli biznesowych i obsługi klienta. Klasyczna teoria mikroekonomii nadal zakłada, że technologia ma charakter „trwały”, jednak pogląd ten należy zweryfikować. Mówiąc prościej, infrastruktura, której będziemy potrzebować i z której będziemy korzystać za 20 lat, będzie bardzo różnić się od tego, czego używamy i co projektujemy dzisiaj. W najbliższych latach właściciele i operatorzy infrastruktury nabiorą znacznie większej pewności w wykorzystaniu technologii i zmian technologicznych. W niektórych miejscach na świecie (np. tych o wysokim potencjale generowania energii słonecznej) będzie się wykorzystywać nowe technologie, aby wyprzedzić gospodarki bardziej rozwinięte pod względem kosztów i dostępności usług. © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 5 Trend 6 Bezpieczeństwo jednym z główych wyzwań Każdy rząd, organ nadzoru, właściciel i operator powinien martwić się o bezpieczeństwo własnej infrastruktury. Biorąc pod uwagę zasięg i częstotliwość ataków fizycznych, klęsk żywiołowych i cyberataków na infrastrukturę krytyczną oraz na miejsca publiczne w ciągu ostatnich kilku lat, można wyraźnie dostrzec, że istnieje pilna potrzeba zmniejszenia podatności aktywów infrastruktury na ataki oraz potrzeba ochrony obywateli oraz użytkowników. W niektórych przypadkach chodzi o reagowanie na wyraźne zagrożenie. Bardzo realnym zagrożeniem dla infrastruktury jest terroryzm (zarówno ataki fizyczne, jak cyberataki), szczególnie w gęsto zaludnionych obszarach miejskich, a także podczas dużych imprez, w przypadku których dowolne działanie może mieć szkodliwe i dalekosiężne konsekwencje. W wielu innych przypadkach chodzi o podjęcie odpowiednich kroków i właściwych inwestycji w celu ochrony ogólnego bezpieczeństwa ludzi, majątku i gospodarek. Rośnie zagrożenie infrastruktury cyberatakami – czy to ze strony terrorystów, czy wspieranych przez państwo graczy nastawionych na powodowanie zakłóceń po stronie wrogów. Istnieje ono także ze strony hakerów sprzedających swoje usługi i poszukujących cennych danych, a także osób z marginesu poszukujących nowych emocji czy wyzwań. Wyzwanie to potęguje rosnący zakres wzajemnych powiązań między różnymi systemami. Przykładowo, atak hakerski na państwową sieć energetyczną może zakłócić funkcjonowanie milionów przedsiębiorstw, osób fizycznych i innych systemów infrastrukturalnych, co z kolei spowoduje zakłócenia dla milionów innych przedsiębiorstw i ludzi. Należy także pamiętać, że niewielu dyrektorów zajmujących się infrastrukturą dobrze rozumie profile ryzyka i narzędzia kontrolne. Jeszcze mniej w pełni rozumie ryzyko cyberataków. Zagrożenie to będzie się zmieniać i ewoluować, gdyż będą rosły napięcia geopolityczne, cybeprzestępcy będą zdobywać coraz to nowe umiejętności, a technologie będą coraz silniej ze sobą powiązane. Jednym z poważnych wyzwań są koszty. Poprawa bezpieczeństwa (szczególnie w przypadku istniejących aktywów) będzie wymagała inwestycji w całym cyklu życia – od fazy projektowania i planowania aż po eksploatację oraz likwidację (np. w przypadku obiektów jądrowych). Będzie to jednak wymagało od władz decyzji o priorytetyzacji inwestycji w bezpieczeństwo i dokonywania trudnych wyborów między bezpieczeństwem (będącym w dużej mierze niewidocznym) oraz inwestycjami w potencjał ekspansji. Przewidujemy, że w 2016 roku publiczni i prywatni właściciele infrastruktury będą kłaść większy nacisk na wypracowywanie zasad, jasne określanie obowiązków i ważne inicjatywy mające na celu zwiększenie zarówno bezpieczeństwa fizycznego, jak i cyberbezpieczeństwa. Perspektywa długofalowa: Ze względu na rosnące niepokoje polityczne w wielu rejonach świata oraz kilka głośnych, transgranicznych projektów infrastrukturalnych (już rozpoczętych lub planowanych), wzrośnie rola fizycznego i wirtualnego bezpieczeństwa aktywów, zwłaszcza w przypadku osób fizycznych i użytkowników. Bez względu na „przełom” w zakresie ochrony cyberprzestrzeni można oczekiwać, że wydatki na bezpieczeństwo będą stanowić coraz większą część budżetów infrastrukturalnych. © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 6 Trend 7 Zmniejszająca się luka między sferą publiczną i prywatną Od czasu pojawienia się modeli prywatyzacji i partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP) w latach 90. XX wieku, większość rządów opiera swoje działania na założeniu, że sektor prywatny prześciga sektor publiczny, w kontekście zakupu i zapewnienia infrastruktury. Jednak założenie to nie może już być przyjmowane za pewnik. W rzeczywistości w wielu miejscach odnotowano znaczą poprawę zdolności sektora publicznego i jego potencjału. Wiele podmiotów publicznych odebrało cenną lekcję – wiedząc, że są obecnie porównywane ze wskaźnikami efektywności sektora prywatnego, a obecnie włączyło praktyki sektora prywatnego do własnych organizacji. Mimo iż nadal znacznym problemem pozostaje apetyt sektora publicznego na inwestycje w wystarczająco wykwalifikowane i odpowiednio wynagradzane kadry (czy to na potrzeby zarządzania projektami czy działalności operacyjnej), przepaść między sektorem publicznym i prywatnym zaczyna się zawężać. Nie znaczy to jednak, że rola sektora prywatnego w infrastrukturze maleje – wręcz przeciwnie. W ostatnich kilku latach obserwuje się wzrost grupy światowych deweloperów i operatorów w takich kluczowych segmentach jak porty, lotniska i transport, ponieważ Trend 8 rządy nadal wykorzystują specjalistyczną wiedzę z sektora prywatnego w celu uzyskania poprawy wyników. Przewidujemy, że luka wiedzy między sektorem publicznym a prywatnym nadal będzie się kurczyć w miarę trwania cyklu interakcji, doświadczenia i doskonalenia działalności. Perspektywa długofalowa: Przestawianie się na inicjatywy prywatyzacyjne i PPP w ciągu ostatnich kilku dekad z pewnością było odpowiedzią na istniejące od dawna obawy o możliwości sektora publicznego. W praktyce jednak tendencja ta okazała się katalizatorem służącym poprawie funkcjonowania sektora publicznego. Przewidujemy, że w dłuższej perspektywie sektory prywatny i publiczny będą nadal wzajemnie się stymulować w celu osiągnięcia coraz wyższego poziomu wydajności, niezależnie od wybranej metody realizacji. W rezultacie okaże się, że w przyszłości coraz mniejsza liczba decyzji w sektorze publicznym i prywatnym będzie podejmowanych z powodów „ideologicznych”. Pojawienie się innowacyjnych sposobów finansowania infrastruktury Jako że odpowiedzialność za inwestycje w infrastrukturę zaczyna być przekazywana władzom na szczeblu regionalnym i miejskim, a finansowanie centralne/federalne staje się coraz bardziej ograniczone, wiele podmiotów zaczyna szukać nowych sposobów pozyskania kapitału. Dla większości podmiotów wyzwaniem jest po prostu znalezienie wystarczającej ilości pieniędzy, aby przejść do działania. Niektórzy jednak poszukują także nowych sposobów na to, aby koszty rozwoju infrastruktury ponosili ci, którzy w największym stopniu bezpośrednio z niej korzystają. Przewidujemy, że w 2016 roku nasilał się będzie dostrzeżony w poprzednich latach trend w kierunku rozwiązań typu user-pay. Spodziewamy się też, że władze zaczną się koncentrować na wyszukiwaniu i wykorzytsaniu wartości obecnych zasobów, jak również oczekiwanych wartości przyszłych, służących finansowaniu dalszego rozwoju infrastruktury. W niektórych przypadkach pragmatyzm doprowadzi do większej śmiałości w prywatyzacji aktywów (inaczej mówiąc „monetyzacji aktywów”). Zamiast cofać się przed politycznymi implikacjami prywatyzacji, władze będą w coraz większym stopniu postrzegały prywatyzację jako inteligentny sposób na recykling kapitału w celu finansowania nowych usług i aktywów. Jednak absolutnym warunkiem koniecznym jest tutaj klarowna i przekonująca logika wykorzystywania dochodów z monetyzacji, która musi zostać dobrze zaprezentowana społeczeństwu. W tym aspekcie liderem jest Australia, ale wiele innych krajów zaczyna podążać jej śladem, aczkolwiek na mniejszą skalę. Równocześnie możemy spodziewać się nowych, innowacyjnych sposobów „przechwytywania wartości”, a władze publiczne będą wykazywać się większą stanowczością i rozwagą względem prywatnych deweloperów realizujących okoliczne projekty na posiadanych przez nie terenach. Inne podmioty z kolei będą korzystać ze wzrostu wartości domów i przedsiębiorstw położonych w pobliżu danej inwestycji poprzez nakładanie podatków gruntowych i podatków od rozwoju. Niemal pewne jest, że powstaną nowe podatki, które zostaną przeznaczone na finansowanie przyszłych inwestycji w infrastrukturę. Wyzwaniem będzie jednak stosowanie zindywidualizowanego podejścia do „przechwytywania wartości”. Wiele zależeć będzie od polityki, zwyczajów lokalnych, oczekiwań i norm. Perspektywa długofalowa: Na obecną chwilę opisane powyżej innowacje w zakresie pozyskiwania funduszy występują w zasadzie tylko na rynkach rozwiniętych, a opisane tu koncepcje „przechwytywania wartości” dopiero muszą sobie utorować drogę w krajach rozwijających się. W dłuższej perspektywie przewidujemy, że bardziej postępowe rynki będą szybko przyjmować te metody, zarówno na szczeblu lokalnym, jak i centralnym, a rynki charakteryzujące się wyższą niechęcią do ryzyka dołączą się do tego trendu w ramach „drugiej fali” przechwytywania wartości. To z kolei powinno odblokować nowe źródła finansowania w celu zniwelowania luki infrastrukturalnej w krajach rozwijających się. © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 7 Trend 9 Start rynku długu instytucjonalnego W ciągu ostatniego roku miał miejsce znaczący wzrost wartości i wielkości instytucjonalnych transakcji dłużnych. Wszystko wskazuje na to, że w roku 2016 instytucjonalne rynki dłużne naprawdę zaczną wzrastać. Wiele będzie zależeć od tego, w jaki sposób multilateralne banki będą chciały wykorzystać swój kapitał. Wiele z nich zrozumiało, że obecne modele kredytowania są niewystarczające do osiągnięcia pożądanej skali zmian. Większość z nich jest obecnie przekonana, że posiadany kapitał będzie lepiej pracował, dzięki wykorzystaniu wskaźników kapitałowych z sektora prywatnego poprzez instrumenty finansowe, które zwiększają rolę długu priorytetowego (tzw. senior debt) w finansowaniu, w ten sposób zapewniając dostęp do rynków kapitału w pełnym zakresie. W efekcie nadchodzące lata powinny przynieść olbrzymi zastrzyk długu instytucjonalnego w sektorze infrastruktury. Przykładowo nowo utworzony Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB) wyraźnie ogłosił, że wykorzysta część ze swoich 100 mld dolarów USD na pobudzenie inwestycji sektora prywatnego. Unijny plan Junckera ma na celu takie wykorzystanie 21 mld euro środków publicznych, aby przełożyły się one na 315 mld euro inwestycji prywatnych. Inne podmioty przekształcają obecnie swoje modele w tym samym kierunku. Trend 10 Należy jednak zauważyć, że przejście od zmian w polityce publicznej do podjęcia działań często wymaga czasu, więc przyspieszenie inwestycji może nastąpić dopiero po jakimś czasie. W krótkim okresie ryzyko polega na tym, że przy ograniczonych ofertach transakcji pojawi się bardzo duży kapitał sektora publicznego wypierający kapitał dłużny z sektora prywatnego. Jest to dopuszczalne przez krótki okres, ale tylko wtedy, gdy mechanizm ten pełni rolę katalizatora dla nowego i znacząco rosnącego instytucjonalnego rynku dłużnego. Perspektywa długofalowa: Najważniejsze pytanie brzmi, czy podmioty multilateralne będą w stanie podjąć odpowiednie kroki w odpowiednim czasie, aby rzeczywiście uruchomić inwestycje prywatne. Jeśli uda im się to zrobić, świat powinien zyskać ogromne korzyści, które pojawią się dzięki bardziej płynnemu rynkowi dłużnemu. Jednak nagroda długoterminowa musi pozostawać wyraźnie w polu widzenia – celem nie jest zainwestowanie miliardów w ciągu najbliższych dwóch lat, ale raczej uruchomienie ok. 70 bilionów dolarów w ramach inwestycji w ciągu najbliższych 30 lat. Nadejście Chin i Indii W ciągu ostatniego roku coraz wyraźniej było widać, że Chiny i Indie z powodzeniem dokonują przejścia od „rynków wschodzących” do „rynków rozwiniętych”. Chiny wykazują oznaki otwierania rynku krajowego na inwestorów międzynarodowych i ogłosiły, że mają w przygotowaniu ponad 2000 projektów partnerstwa publiczno-prywatnego (PPP). Z kolei na rynku międzynarodowym Chiny przechodzą od transakcji dwustronnych (międzyrządowych) w kierunku wprowadzenia konkurencji w ramach otwartych ofert rynkowych. Chińskie przedsiębiorstwa w coraz większym stopniu dokonują przejęć, gdyż starają się konkurować na rynkach międzynarodowych, a chińska technologia nabiera rozpędu i zaczyna spełniać kolejne progi wymogów jakościowych. Azjatycki Bank Inwestycji Infrastrukturalnych (AIIB) oraz projekt „One Belt, One Road” mają potencjał do tego, aby zmieniać reguły gry. Indie, po objęciu władzy przez Modiego, również stają się siłą, z którą należy się liczyć na globalnym rynku infrastruktury. Indie są najszybciej rozwijającą się dużą gospodarką świata, zajmują jednak dopiero 142. miejsce, pod kątem „łatwości prowadzenia działalności gospodarczej”1. Pozytywna zmiana w tym zakresie będzie miała daleko idące skutki, zwłaszcza w związku z tym, że w 2025 roku jedna czwarta światowej populacji w wieku produkcyjnym będzie znajdować się w Indiach, a pracownicy ci są dobrze wykształceni, znają języki obce, posiadają wysoki poziom kwalifikacji przy jednoczesnych niskich kosztach. Indie już obecnie wprowadzają innowacje na światową skalę. Co ciekawe, przechodzenie Chin w kierunku rozwiniętej gospodarki odbywa się w dużej mierze za sprawą sektora przedsiębiorstw w tym kraju – firmy w Chinach (zarówno państwowe, jak i prywatne) szybko przyjmują technologie i koncepcje podpatrzone u innych, aby w dużym tempie budować swój potencjał. Z kolei w Indiach motorem zmiany są przedsiębiorcy – nie są już zwykłymi podwykonawcami dla zachodnich firm usługowych, ale w coraz większym stopniu odgrywają rolę zamawiających. W szczególności przewidujemy, że wpływ Indii będzie rósł w obszarach związanych ze świadczeniem usług profesjonalnych przy wykorzystaniu niskich kosztów i dostępu do wykwalifikowanych pracowników. Perspektywa długofalowa: Choć jest to jeszcze kwestią przyszłości, już teraz wydaje się jasne, że środek ciężkości na globalnym rynku infrastruktury zasadniczo przesuwa się na wschód. Firmy z Indii i Chin skutecznie konkurują już na rynkach z firmami zachodnimi, a rynki obu tych krajów generują także nowe pomysły, produkty i wartości w niespotykanym dotąd tempie. W dłuższym okresie można oczekiwać, że rynki te będą coraz bardziej konkurencyjne i zaawansowane. http://www.newindianexpress.com/nation/India-Ranks-142-in-Ease-ofDoingBusiness-Among-189-Economies-World-Bank/2015/09/15/article3028226.ece 1 © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 8 Czy energia słoneczna stanie się największym na świecie głównym źródłem energii przed rokiem 2025? Czy ukończenie budowy Kanału Panamskiego przekształci światowy handel? Czy liczba pracowników w elektrowni jądrowej skurczy się do zaledwie dwóch osób? Czy eksploatację infrastruktury przejmą roboty? Jaki wpływ na globalny popyt na powierzchnię biurową/ komercyjną będą miały technologie komunikacyjne? Czy inwestycje infrastrukturalne ograniczą marnotrawienie żywności na świecie o 30%? of Czy dalej będą ujawniane przypadki korupcji? Jeśli tak, to gdzie? Pytania na okres do roku 2025 Jak regiony przybrzeżne poradzą sobie z zagrożeniem wynikającym z podnoszenia się poziomu mórz? i dalej: Will Czy popyt na podróże lotnicze nadal będzie rósł? Gdzie? W jaki sposób samochody bezzałogowe wpłyną na bezpieczeństwo transportu drogowego i kolejowego oraz poziom zagrożeń? Jak rosnąca liczba ludności w Afryce wpłynie na inwestycje infrastrukturalne? Jak starzenie się społeczeństwa wpłynie na potrzeby w zakresie infrastruktury? Czy technologia Hyperloop sprawi, że obecne projekty szybkich kolei staną się niepotrzebne? Czy możliwy jest tu efekt skali? Czy fizyczne dojazdy do pracy odejdą w przeszłość? Czy mieszkalnictwo w krajach rozwijających się nabierze rozpędu jako sektor infrastruktury? © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Foresight/Styczeń 2016 | 9 Znajdź nas: Kontakt: kpmg.pl youtube.com/kpmgpoland facebook.com/kpmgpoland twitter.com/kpmgpoland linkedin.com/company/kpmg_poland instagram.com/kpmgpoland pinterest.com/kpmgpoland kpmg.com/pl/app itunes.com/apps/KPMGThoughtLeadership itunes.com/apps/KPMGGlobalTax itunes.com/apps/KPMGPolandCareer Mirosław Proppé Partner, szef zespołu doradczego dla administracji publicznej i infrastruktury w KPMG w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej T: +48 22 528 1112 E: [email protected] Alina Wołoszyn Partner, szef zespołu finansowania i infrastruktury w KPMG w Polsce i w Europie Środkowo-Wschodniej T: +48 22 528 1218 E: [email protected] Zeskanuj kod, aby przejść do strony kpmg.pl Michał Skorupski Dyrektor w zespole doradczym dla administracji publicznej i infrastruktury w KPMG w Polsce T: +48 22 528 1963 E: [email protected] Magdalena Maruszczak Dyrektor w dziale Marketingu i Komunikacji w KPMG w Polsce T: +48 22 528 11 61 E: [email protected] Biura KPMG w Polsce Warszawa Kraków Poznań Wrocław Gdańsk Katowice Łódź ul. Inflancka 4A 00-189 Warszawa T: +48 22 528 11 00 F: +48 22 528 10 09 E: [email protected] al. Armii Krajowej 18 30-150 Kraków T: +48 12 424 94 00 F: +48 12 424 94 01 E: [email protected] ul. Roosevelta 18 60-829 Poznań T: +48 61 845 46 00 F: +48 61 845 46 01 E: [email protected] ul. Bema 2 50-265 Wrocław T: +48 71 370 49 00 F: +48 71 370 49 01 E: [email protected] al. Zwycięstwa 13a 80-219 Gdańsk T: +48 58 772 95 00 F: +48 58 772 95 01 E: [email protected] ul. Francuska 34 40-028 Katowice T: +48 32 778 88 00 F: +48 32 778 88 10 E: [email protected] al. Piłsudskiego 22 90-051 Łódź T: +48 42 232 77 00 F: +48 42 232 77 01 E: [email protected] © 2016 KPMG Advisory Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością sp.k. jest polską spółką komandytową i członkiem sieci KPMG składającej się z niezależnych spółek członkowskich stowarzyszonych z KPMG International Cooperative (“KPMG International”), podmiotem prawa szwajcarskiego. Wszelkie prawa zastrzeżone. Przygotowano na podstawie raportu KPMG International pt. „Foresight”, Styczeń 2016 Informacje zawarte w niniejszej publikacji mają charakter ogólny i nie odnoszą się do sytuacji konkretnej firmy. Ze względu na szybkość zmian zachodzących w polskim prawodawstwie prosimy o upewnienie się w dniu zapoznania się z niniejszą publikacją, czy informacje w niej zawarte są wciąż aktualne. Przed podjęciem konkretnych decyzji proponujemy skonsultowanie ich z naszymi doradcami. Poglądy i opinie wyrażone w powyższym tekście prezentują zapatrywania autorów i mogą nie być zbieżne z poglądami i opiniami KPMG Sp. z o.o. Nazwa i logo KPMG są zastrzeżonymi znakami towarowymi bądź znakami towarowymi KPMG
