Obraz upadłości w Polsce

2011
Obraz upadłości w Polsce
Anna Kowalewska
Warszawa 22.09.2011
Badanie realizowane na zlecenie PARP przez konsorcjum:
Instytut Badawczy ProPublicum i TNS Pentor
O czym będziemy mówić w tej części prezentacji?
Jak wyglądają polskie statystyki porażek biznesowych i
upadłości?
Jaki jest profil polskiej upadłości?
Jak przedsiębiorcy z sektora MSP postrzegają porażkę i
upadłość?
Upadłość w statystyce
Polski rynek cechuje wysoki wskaźnik porażek
biznesowych
 Wśród
ogółu dorosłej ludności (15+) 14% prowadziło
działalność gospodarczą, ale zakończyło ją z powodu
niepowodzenia (średnia dla krajów UE 25 – 9%).
 W 2010 roku wyrejestrowano z REGON 384 000 podmiotów
gospodarczych.
 Niski jest wskaźnik przeżywalności przedsiębiorstw –
według danych z 2008 roku 76% firm przeżywało dłużej niż
1 rok, 31% - dłużej niż 4 lata.
Zjawisko upadłości rządzi się jednak innymi
prawami…
Dysproporcje w skali zjawisk
Odmienny przebieg trendów
1798
rozwoju zjawisk w czasie
Odmienna struktura branżowa
1116
793
Liczba upadłości w
Polsce
2003
2004
576
2005
2006
639
447
2007
655
424
2008
2009
2010
Również na tle europejskim Polska posiada najniższy
wskaźnik upadłości korporacyjnych
Kraj
Niemcy
Francja
Wlk.
Brytania
Włochy
Hiszpania
Polska
Liczba
Liczba
Liczba
Liczba
mieszkańców upadłości upadłości upadłości w
w 2009
w 2010
2010 roku
roku
roku
przypadająca
na jednego
mieszkańca
*1000
82 mln
32930
32100
0,39
65 mln
53547
51060
0,79
61 mln
19908
17690
0,29
60 mln
47 mln
38 mln
8354
4984
702
10923
4770
631
0,18
0,10
0,017
Jaki jest profil polskiej
upadłości?
Jaki jest profil polskiej upadłości?
Wielkość podmiotu (szacunki ekspertów)
Nadreprezentacja firm
średnich i dużych
Podmioty
średnie,
zatrudniające
od 50 do 249
pracowników;
23%
Podmioty duże,
zatrudniające
powyżej 249
pracowników;
12%
Podmioty małe,
zatrudniające
od 10 do 49
pracowników;
36%
Podmioty
mikro,
zatrudniające
do 9
pracowników;
29%
Jaki jest profil polskiej upadłości?
Forma prawna
liczba
liczba
liczba
zmiana
udział 2010
Forma prawna
upadłości upadłości upadłości 2009/2010
2008
2009
2010
Spółka z o.o.
260
444
454
+2,3%
69,3%
Przedsiębiorca
84
135
96
-29%
14,7%
Spółka akcyjna
28
70
42
-40%
6,5%
Spółka jawna
13
21
31
+48%
4,7%
Spółdzielnia
14
12
20
+67%
3%
Przedsiębiorstwo
6
2
1
porównywalnie porównywalnie
państwowe
Pozostałe formy
6
7
11
wzrost
1,7%
Ogółem
411
691
655
-5,2%
100%
•Źródło: Raport Coface nt. upadłości firm w Polsce w 2010 roku, 4 stycznia 2011 r., Warszawa.
Jaki jest profil polskiej upadłości?
Branża
Nadreprezentacja
firm produkcyjnych
produkcja;
41%
pozostałe; 16%
transport i
logistyka; 6%
budownictwo;
15%
handel; 22%
Źródło: Raport Coface nt. upadłości firm w Polsce w 2010 roku, 4 stycznia 2011 r., Warszawa.
Jaki jest profil polskiej upadłości?
Według szacunków ekspertów:
w 70% inicjatorami postępowań upadłościowych są wierzyciele
likwidacja jest najczęstszym rodzajem upadłości (80%)
brak typowości pod względem przychodów i czasu funkcjonowania na
rynku
szacowany przez ekspertów
odsetek upadłości reżyserowanych – 20%;
zdaniem ekspertów za upadłość zawsze odpowiada przedsiębiorca
Czy upadłość jest uwarunkowana płcią przedsiębiorcy?
Eksperci i przedstawiciele sektora MSP nie
dostrzegają związku między płcią
przedsiębiorcy a jego „podatnością” na
upadłość.
Relatywnie największe różnice dotyczyły :
częstszego przypisywania mężczyznom
upadłości reżyserowanych i skłonności
do zakładania kolejnej działalności
gospodarczej
większej odporności psychicznej kobiet
na doświadczenie upadłości.
Czy upadłość jest uwarunkowana płcią przedsiębiorcy?
Struktura płci:
 w „minipróbie” 30 przedsiębiorców, którzy
upadli
 wśród prowadzących kolejną firmę (po
zamknięciu poprzedniej – poza procedurą
upadłościową)
zbliżona do struktury ogółu MSP ze względu na płeć
właściciela/zarządzającego (ok. jedna czwarta
kobiet) .
Choć kobiety równie często jak mężczyźni
odradzają się po „zwykłym” zamykaniu działalności
gospodarczej, to po upadłości już nie.
Jak przedsiębiorcy postrzegają
porażkę biznesową?
Zamykanie działalności gospodarczej to element
codzienności sektora MSP
 Ponad 60% przedsiębiorców z sektora MSP uważa je za zjawisko często
występujące
Co dziesiąty doświadczył go na własnej skórze
 Wymusiły je głównie przyczyny rynkowe
Wyłącznie
przyczyny
leżące po
mojej
stronie; 18%
N=99
Zarówno
jedne, jak i
drugie; 24%
Trudno
powiedzieć;
2%
Wyłącznie
przyczyny
niezależne;
55%
Przyczyny zamykania działalności gospodarczej
Załamanie popytu, spadek liczby zamówień
41%
Zbyt duża konkurencja na rynku
26%
Utrata płynności przez klientów
19%
17%
Przyczyny pozaekonomiczne
Niedostateczne środki własne przedsiębiorstwa
14%
Zmiany organizacyjne/przekształcenia
12%
Brak możliwości skorzystania ze wsparcia lub
doradztwa na etapie pierwszych kłopotów
Umyślne działanie właścicieli/zarządzających na
szkodę przedsiębiorstwa
Zbyt wysokie koszty prowadzenia działalności
gospodarczej
Nadmierne zadłużenie, kłopoty ze spłatą kredytów
i pożyczek
6%
Zbyt restrykcyjne regulacje prawne
6%
Polityka dumpingowa konkurentów
10%
9%
8%
N=99
3%
Czy doświadczenia wyniesione z prowadzenia poprzednich
firm są przydatne w zarządzaniu obecnym biznesem?
Lekcja ostrożności
i unikania błędów
Wprawa w
zarządzaniu
Znajomość prawa
i ksiegowości
9% 9%
N=99
10%
33%
39%
1 - W ogóle nieprzydatne
2 - Raczej nieprzydatne
3 - Ani przydatne, ani nieprzydatne
4 - Raczej przydatne
5 - zdecydowanie przydatne
3,8
Czy upadłość kojarzy się z:…?
80%
71%
bankructwem
niesprzyjającymi okolicznościami
zewnętrznymi, np. kryzysem, zmianą kursu
walut
61%
72%
brakiem umiejętności zarządzania, błędami w
zarządzaniu
54%
52%
czymś normalnym, typowym dla gospodarki
rynkowej
51%
66%
doświadczeniem, które pozwala się czegoś
nauczyć i wyciągnąć wnioski na przyszłość
42%
56%
39%
37%
tragedią, trudnym doświadczeniem osobistym
możliwością zawarcia ugody z wierzycielami i
dalszego funkcjonowania po spłacie długów
35%
27%
21%
23%
przestępstwem
umyślnym działaniem
właścicieli/zarządzających na szkodę
przedsiębiorstwa
Ogół badanych
(N=1014)
18%
5%
Respondenci
prowadzący
działalność
gospodarczą po
raz kolejny (N=99)
Pod względem skali i genezy upadłość postrzegana jest
podobnie jak „zwykłe” zamykanie działalności
gospodarczej
 zdaniem co drugiego badanego jest to zjawisko często występujące
 wynikające przede wszystkim ze zbyt dużej konkurencji na rynku
i spadku liczby zamówień
 nieco częściej niż „zwykła” likwidacja kojarzone z działaniem
negatywnych, nieprzewidywalnych czynników zewnętrznych
Mimo tego upadłość (a nawet zagrożenie upadłością)
odbiera wiarygodność…
Jak ocenia Pan(i) wiarygodność przedsiębiorcy…?
W stosunku, do którego złożono
wniosek o upadłość, ale nie ma jeszcze
3% 25%
pewności, jak ten wniosek zostanie
przez sąd rozpatrzony
W stosunku, do którego ogłoszono 11%
upadłość likwidacyjną
2%
59%
W stosunku, do którego ogłoszono
23%
upadłość układową
2%
Który po doświadczeniu upadłości
ponownie prowadzi działalność 7%
gospodarczą
4 - Całkowicie wiarygodny
2 - Raczej niewiarygodny
56%
30%
15%
28%
52%
48%
3 - Raczej wiarygodny
1 - W ogóle niewiarygodny
23%
15%
Wola kontynuacji współpracy z przedsiębiorcą, w stosunku
do którego złożono wniosek o upadłość, jest ograniczona
50%
48%
Natychmiast wstrzymał(a)bym dostawy
Kontynuował(a)bym dostawy, ale żądał(a)bym
przedpłat lub płatności gotówką
Jeśli miał(a)bym z nim podpisane umowy,
dążył(a)bym do ich rozwiązania
56%
55%
44%
40%
Nie podejmował(a)bym od razu tak radykalnych
ruchów, ale skonsultował(a)bym się z prawnikiem
Złożył(a)bym pozew do sądu o spłatę należności
47%
49%
39%
35%
Był(a)bym skłonny iść na ugodę, np. rozłożyć mu na
raty spłatę długów, aby pomóc mu stanąć na nogi
Powiadomił(a)bym innych przedsiębiorców
współpracujących z tym klientem
Dołączył(a)bym do wnioskujących o upadłość
klient
partner biznesowy
55%
58%
37%
34%
29%
31%
Stosunek do przedsiębiorców, którzy ponieśli porażkę w
biznesie, różni się w zależności od typu porażki
82%
powinno dać się drugą szansę
powinno się udzielać bezzwrotnej pomocy
finansowej ze środków publicznych
powinno się udzielać pomocy finansowej ze
środków publicznych, ale pomoc ta powinna
być zwracana
powinno się udzielać bezpłatnego wsparcia
informacyjnego lub szkoleniowo-doradczego
powinno się udzielać bezpłatnej pomocy
psychologicznej
58%
49%
30%
67%
46%
81%
64%
71%
60%
zamknięcie działalności gospodarczej w wyniku porażki, bez ogłaszania upadłości
zamknięcie działalności gospodarczej w wyniku upadłości, połączonej z likwidacją majątku
Mało empatyczni czy po prostu racjonalni?
Czy Pana(i) przedsiębiorstwo kiedykolwiek:…?
Osiągało minimalne zyski przez dłuższy
okres czasu
50%
Nieterminowo realizowało płatności
względem innych podmiotów
Nie realizowało zobowiązań finansowych
względem innych podmiotów, sytuacja ta
miała jednak charakter przejściowy
Przez dłuższy okres czasu wykazywało
stratę finansową
Ubezpieczyło się na okoliczność ryzyka
związanego z kłopotami finansowymi
innych firm, z którymi współpracuje
Zalegało ze składkami ZUS lub podatkami
Zalegało z podatkami lokalnymi lub innymi
opłatami
19%
17%
15%
13%
12%
11%
Mało empatyczni czy po prostu racjonalni?
Najbardziej przedsiębiorców, którzy upadli, boją się firmy znajdujące
się w kłopotach finansowych oraz te, które kiedyś je przeżywały
Firma nie ma trudności i nigdy ich
nie odczuwała
44%
Firma borykała się z trudnościami,
ale ma je już za sobą
38%
Firma boryka się z trudnościami, ale
wkrótce się skończą
Firma boryka się z trudnościami i nie
widać poprawy
Firma spodziewa się trudności
8%
6%
2%
Stopnia surowości w ocenie przedsiębiorców, którzy
upadli, nie różnicują:
 rodzaj upadłości
 relacja łącząca oceniającego z przedsiębiorcą, który upadł
 płeć
 typ doświadczenia oceniającego (eksperckie czy biznesowe)
Mamy więc do czynienia ze zjawiskiem o dużym ładunku
negatywnej, utrwalonej oceny społecznej, nie podlegającej
modyfikacji w zależności od uwarunkowań.
Dużym rygoryzmem w ocenie wykazują się także eksperci
Odsetek ekspertów uważających za niewiarygodnych
przedsiębiorców:…
W stosunku, do którego złożono
wniosek o upadłość, ale nie ma
jeszcze pewności, jak ten wniosek
zostanie przez sąd rozpatrzony
W stosunku, do którego ogłoszono
upadłość
Który po doświadczeniu upadłości
ponownie prowadzi działalność
gospodarczą
58%
71%
47%
N=45
Wszyscy eksperci przypisują przedsiębiorcom
przynajmniej częściową odpowiedzialność za
doprowadzenie do upadłości
Trzy główne przyczyny upadłości w opinii ekspertów
1.
2.
3.
Nadmierne zadłużenie
Przeinwestowanie
Rozrzutna polityka finansowa, niegospodarność
Czy upadłość wynika z przyczyn:…?
59%
39%
2%
leżących po stronie
właściciela/zarządzających
niezależnych od
właściciela/zarządzających
jednych i drugich
N=45
Co przedsiębiorcy wiedzą o upadłości i prawie
upadłościowym i naprawczym?
Czy słyszał(a) Pan(i) o:…?
40%
pojęcie
upadłości
40%
37%
upadłość
likwidacyjna
22%
22%
upadłość
układowa
upadłość
naprawcza
prawo
upadłościowe i
naprawcze
Co przedsiębiorcy wiedzą o upadłości i prawie
upadłościowym i naprawczym?
Czy gdyby Pana(i) przedsiębiorstwo musiało ogłosić
upadłość, wiedział(a)by Pan(i):…?
Gdzie złożyć wniosek o
upadłość
45%
Gdzie uzyskać informacje
na temat procedury
upadłościowej
42%
W jakim momencie złożyć
wniosek o upadłość
29%
Jak mniej więcej będzie
przebiegała procedura
upadłościowa
O jaki rodzaj upadłości
wnioskować
żadne z wymienionych
26%
20%
45%
Jakie główne wnioski chcielibyśmy przekazać?
1.
„Koniunktura” likwidacyjna w Polsce nie przekłada się na
„koniunkturę” upadłościową.
2.
Polska procedura upadłościowa jest ostatnią alternatywą dla
przedsiębiorcy, który ma problemy z regulowaniem swoich
zobowiązań.
3.
Przyczynami tego stanu rzeczy są:
bardzo niski poziom wiedzy przedsiębiorców na temat prawa
upadłościowego i naprawczego
specyficzna postawa przedsiębiorców - brak mentalnej i
organizacyjnej zdolności do myślenia o przyszłości (uprzedzania
zagrożeń i ryzyka)
rygorystyczne społeczne postawy wobec upadłości, skłaniające
do kończenia działalności gospodarczej bez sądowego rozgłosu, w
sposób „honorowy”, nie narażający na utratę dobrego imienia
dysfunkcjonalne prawo upadłościowe i naprawcze.
Jak eksperci oceniają polskie prawo upadłościowe i
naprawcze?
Ogólna ocena
prawa
22%
41%
Postępowanie
7%
likwidacyjne
51%
Postępowanie 2% 24%
układowe
27%
Postępowanie 10%
20%
naprawcze
0%
22%
[5] Bardzo dobrze
[3] Ani dobrze, ani źle
[1] Bardzo źle
32%
22%
39%
5%
3,0
17% 2%
3,4
7%
49%
2,8
1,9
[4] Raczej dobrze
[2] Raczej źle
N=45
Dziękuję za uwagę!
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków
Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego
Kapitał Ludzki