rośliny strączkowe

ROŚLINY STRĄCZKOWE
Rośliny strączkowe odgrywają znaczącą rolę w produkcji roślinnej.
Bardzo ważną cechą tej grupy roślin jest zdolność do wiązania azotu
atmosferycznego, co ma znaczenie zarówno ekonomiczne jak i ekologiczne,
ponieważ nie wymagają nawożenia tym składnikiem. Ponadto wzbogacają glebę
w substancje organiczne dzięki resztkom pożniwnym, a swoim mocnym
systemem korzeniowym poprawiają stosunki powietrzno-wodne.
Dzięki wydzielinom korzeni przyswajane są trudno dostępne związki
fosforu i wapnia, a tym samym zapobiega się wymywaniu składników
pokarmowych przez pobranie tych, które wcześniej dostały się do głębszych
warstw gleby. Rośliny te charakteryzuje dodatni bilans reprodukcji materii
organicznej, dlatego stanowią bardzo dobry przedplon dla wielu roślin
uprawnych. Szczególnie korzystny wpływ następczy roślin strączkowych
obserwuje się w latach o nierównomiernym rozkładzie opadów lub ich
niedoborach, gdy słabe jest pobieranie zastosowanego pogłównie azotu
mineralnego. Ze względu na dobry skład chemiczny, nasiona roślin
strączkowych stanowią ważny komponent pasz wysokobiałkowych, a także
cenny składnik diety człowieka.
Mimo niewątpliwych zalet, jakie ta grupa roślin posiada, udział w
strukturze zasiewów jest znikomy i wynosi w kraju 1,3% powierzchni
zasiewów, natomiast w województwie wskaźnik ten jest poniżej 1%.
Groch siewny
Groch siewny odgrywa podstawową rolę w grupie roślin strączkowych,
jako roślina jadalna i pastewna. Można go uprawiać na nasiona lub zbierać w
postaci zielonki. Nasiona roślin strączkowych, w tym grochu odznaczają się
dużą zawartością białka około 23-25% w suchej masie o bardzo korzystnym
składzie aminokwasowym (zawierają dużo lizyny). W obrębie gatunku można
wyróżnić dwie zasadnicze grupy.
Pierwszą stanowią odmiany o większych wymaganiach glebowych,
które uprawia się głównie na nasiona wykorzystywane w żywieniu zwierząt lub
do konsumpcji (grochy jadalne). W grupie tej przeważają odmiany zaopatrzone
w wąsy czepne zamiast listków, tworzą bardziej zwarty łan. Drugą grupę tworzą
odmiany o mniejszych wymaganiach glebowych zwane potocznie, jako
peluszka, które można uprawiać na glebach kompleksu żytniego bardzo
dobrego i zbożowo-pastewnego słabego. Pozyskane nasiona przeznacza się na
paszę dla zwierząt gospodarskich.
Odmiany peluszki są z powodzeniem wykorzystywane w mieszankach
roślin strączkowych i zbożowo-strączkowych (najczęściej ze zbożami jarymi:
jęczmieniem i owsem). Zaletą tego typu upraw jest ich większa wierność
plonowania w porównaniu z zasiewami czystymi, natomiast przy wyborze
odmian do komponowania mieszanek należy wziąć pod uwagę wymagania
glebowe odmian grochu i zbóż.
Groch siewny odgrywa bardzo ważną rolę w płodozmianie, jako roślina
przerywająca częste następstwo zbóż po sobie. Jest rośliną fitosanitarną.
Stanowisko po grochach zostawia dla rośliny następczej sporo resztek
pożniwnych zasobnych w składniki mineralne, w tym około 30-50 kg azotu w
czystej formie.
Tabela 60. Groch siewny – badane odmiany w 2013 roku.
Lp.
Odmiana
Rok wpisania
do Rejestru
Odmian
1
Muza
2009
2
Sokolik
2001
3
Eureka
2003
4
Hubal
2005
5
Milwa
2005
6
Model
2011
7
Turnia
2011
Hodowca (lub polski
przedstawiciel dla odmian
zagranicznych)
HR Smolice sp. z o.o.
63-740 Kobylin
Poznańska HR sp. z o.o.
63-004 Tulce
Poznańska HR sp. z o.o.
63-004 Tulce
HR Szelejewo sp. z o.o.
63-820 Piaski
HR Smolice sp. z o.o.
63-740 Kobylin
HR Smolice sp. z o.o.
63-740 Kobylin
Poznańska HR sp. z o.o.
63-004 Tulce
*) – TR – tradycyjna; S L– wąsy czepne zamiast liści.
Typ
ulistnienia *)
SL
SL
TR
TR
SL
SL
SL
Tabela 61. Agrotechniczne i polowe warunki prowadzenia doświadczeń w 2013 r.
Wyszczególnienie
Krzyżewo
Marianowo
Szepietowo
Rzędziany
Kompleks glebowy
4
4
4
2
Klasa bonitacyjna gleby
IV b
IV a
III a
III b
pH gleby
Zasobność gleby mg/100 g
P205
K2 0
Mg
Przedplon
Data siewu
6,7
5,8
6,0
6,5
21,2
13,6
9,5
Gryka
23.04
22,6
11,9
4,5
Pszenica jara
24.04
30,5
15,5
7,7
Pszenżyto ozime
29.04
22,6
14,0
10,5
Kukurydza
23.04
Data zbioru
05.08
04.08
30.07
02.08
17
10
30
18
P205 kg/ha
60
60
40
60
K20 kg/ha
120
90
90
90
Sumi Alpha 050 EC
– 0,25 l.
-
Decis – 2x 0,2 l.
Afalon Dyspersyjny
450 SC – 1,4 l.
Harrier 295 ZC – 1,8 l.
Linurex – 1,3 l.
Basfoliar 36 – 6 l.
Basfoliar 36 – 2x 2,0 l.
N
Nawożenie
kg/ha
Insektycydy
Herbicydy dawka
Nawożenie dolistne
Pirimor 500 WG – 500 g.
Sumi Alpha 050 EC – 0,2 l.
Afalon Dyspersyjny
450 EC – 1 l.
Basagran 600SL – 1,4 l.
Basfoliar 36 – 2 l.
Wyleganie przed
zbiorem
cm
Skala
90
g
42,2 97,4
4,4
246
204
6,1
6,6
% wzorca 2012
49,4
47,8
x
x
38,5
40,3
1
Muza *)
57,4
37,4
22,1
42,7
39,9
- 7,9
84
103
97
95
116
6,5
207
209
7,1
7,0
2
Eureka
64,9
51,6
30,3
51,3
49,5
1,7
104
101
101
102
97
3,8
289
204
6,1
6,8
3
Hubal
61,8
52,5
32,9
51,9
49,8
2,0
104
113
99
105
103
3,6
268
205
6,1
6,0
4
Milwa *)
63,0
49,0
31,3
55,9
49,8
2,0
104
96
89
96
92
4,9
256
203
5,8
6,3
5
Model *)
61,0
47,4
28,9
41,0
44,6
- 3,2
93
111
121
108
98
6,2
235
204
6,3
5,5
6
Sokolik *)
62,6
40,7
28,5
40,3
43,0
- 4,8
90
108
97
98
95
3,9
203
205
6,1
6,0
7
Turnia *)
63,9
51,4
29,2
56,1
50,2
2,4
105
104
105
105
99
4,2
228
204
6,3
5,8
– Wzorzec stanowi średnia ze wszystkich badanych odmian z wyłączeniem Muzy.
*) – Odmiany wąsolistne
Dni od Skala
siewu
90
Mączniak
prawdziwy
% wzorca 2011
30,2
Ascochytoza
Średni plon dt z ha
48,8
Dojrzałość
techniczna
Rzędziany
62,9
Odmiana
% wzorca
Szepietowo
Wzorzec
Lp.
Odchylenie
od wzorca
Marianowo
Masa Tysiąca
Nasion
Wysokość roślin
Choroby
Krzyżewo
2013
% wzorca 2011 - 2013
Tabela 62. Plon nasion (dt z ha), ważniejsze cechy rolnicze odmian i porażenie przez choroby grochu siewnego badanego w 2013 roku.
Skala
90