SUGESTIE DUSZPASTERSKO-LITURGICZNE DOTYCZĄCE

SUGESTIE DUSZPASTERSKO-LITURGICZNE DOTYCZĄCE
PEREGRYNACJI KRZYŻA WIELKOPIĄTKOWEGO BŁ. JANA PAWŁA II
W ARCHIDIECEZJI WROCŁAWSKIEJ
„WITAJ, KRZYŻU, NADZIEJO NASZA JEDYNA”
Ojciec Św. Benedykt XVI zainaugurował w całym Kościele Powszechnym, 11 października
2012r., ROK WIARY. Cele i racje Roku Wiary, określone przez Ojca Św. w Porta fidei, są jasne i
wymowne. Ojciec Św. podkreśla, że Rok Wiary jest zaproszeniem do autentycznego i nowego
nawrócenia do Pana, jedynego Zbawiciela świata i wyraża nadzieję, że ten Rok Wiary bardziej
umocni naszą więź z Chrystusem. Dlatego też Benedykt XVI zachęca do różnych inicjatyw, aby ten
Rok Wiary przeżyć w sposób najbardziej efektywny i właściwy, w służbie wiary i ewangelizacji.
W Archidiecezji Wrocławskiej w związku z Rokiem Wiary podjętych zostało wiele założeń
duszpasterskich. Każda inicjatywa podjęta w Roku Wiary, jak czytamy w Nocie Kongregacji Nauki
Wiary, chce wspierać radosne odkrycie i odnowione świadectwo wiary. Motto Roku Wiary w
Archidiecezji brzmi: OTWORZYĆ PODWOJE WIARY I BYĆ SOLĄ ZIEMI. Prologiem była
Archidiecezjalna Pielgrzymka Duchowieństwa i Wiernych na Jasną Górę 21/22 września 2012r.,
jako duchowe wsparcie działań duszpasterskich w Roku Wiary. Motto Pielgrzymki brzmiało:
„Któraś uwierzyła” – wspieraj nas w pielgrzymce wiary.
Ksiądz Arcybiskup Marian Gołębiewski Metropolita Wrocławski skierował List Pasterski do
Duchowieństwa i Wiernych Archidiecezji Wrocławskiej na rozpoczęcie Roku Wiary, który został
odczytany w parafiach Archidiecezji podczas wszystkich Mszy Św. w niedzielę 14 października.
W programie duszpasterskim na Rok Wiary, podjętym w Archidiecezji przez Metropolitę
Wrocławskiego,
zdecydowanie
wybija
się
na
plan
pierwszy
peregrynacja
krzyża
wielkopiątkowego bł. Jana Pawła II w Parafiach Archidiecezji Wrocławskiej. Peregrynacja
rozpocznie się w Środę Popielcową 2013r. w Archikatedrze Wrocławskiej. Zakończenie
peregrynacji nastąpi 2 lutego 2014r. w Święto Ofiarowania Pańskiego, również w
Archikatedrze.
1. Dlaczego peregrynacja wielkopiątkowego krzyża bł. Jana Pawła II?
Wydaje się, że do uzasadnienia tego duszpasterskiego zamiaru nie potrzeba wysiłków
ekwilibrystycznych, które ukazałyby wyszukane racje pastoralne. Krzyż wielkopiątkowy bł. Jana
Pawła II jest wyjątkową relikwią ujawniającą nam Ojca Św. z całym bogactwem jego ludzkiej,
chrześcijańskiej i kapłańskiej duchowości. Zdjęcie, przedstawiające bardzo słabego Ojca Św. Jana
Pawła II, tulącego Krzyż Chrystusa do twarzy i serca, opierającego o niego głowę, w czasie jego
ostatniej Drogi Krzyżowej w 2005r., na 8 dni przed śmiercią, obiegło cały świat. Kard. Stanisław
Dziwisz wspominając Wielki Piątek 2005r., daje świadectwo, że Ojciec Św. unieruchomiony na
swoim wózku nie tylko trzymał krzyż w swoich dłoniach, nie tylko tulił i wpatrywał się w ten
najdroższy wizerunek Chrystusa Ukrzyżowanego, ale on był z Chrystusem na krzyżu. Ksiądz
Kardynał miał też powiedzieć: Jan Paweł II trzymał ten krzyż z trudnością, dotykał go czołem, ale
to nie Papież dźwigał krzyż, to krzyż dźwigał Papieża. Jeden z kapłanów opisując ten krzyż
stwierdza: Jest to bardzo szczególny krzyż. Figura Chrystusa jest wykonana z ogromnym pietyzmem
i miłością, oddając szczegóły Ukrzyżowanego rzadko spotykane na krucyfiksach. Głowa Jezusa jest
odchylona ku górze, twarz z przymkniętymi oczami zwrócona jest ku niebu. Wbite gwoździe imitują
koronę cierniową. Nogi zwisają bezwładnie, jak u człowieka sparaliżowanego. Krzyż wyrzeźbiony
został przez zdolnego rzeźbiarz samouka, dla swojej po wypadku sparaliżowanej żony, która
patrząc na niego mogła bardziej łączyć się w swym cierpieniu z ukrzyżowanym Chrystusem. Ten
krzyż, pielgrzymi z tej miejscowości, ofiarowali Ojcu Św.
Krzyż wielkopiątkowy bł. Jana Pawła II jest „świadkiem”, że Ojciec Św. był człowiekiem
Krzyża Chrystusowego. Był heroldem Ewangelii krzyża. Przekazywał z determinacją prawdę
krzyża: Czyż krzyż nie jest orędziem miłości Chrystusa, Syna Bożego, który nas ukochał aż do
śmierci na krzyżu? Tak oto krzyż jest pierwszą literą Bożego alfabetu. Krzyż jest nierozerwalnie
związany z naszym życiem. Jezus nas nie oszukuje, nie zostawia nas samych na krzyżu: On potrafi
przemienić ciemne noce smutku w poranki nadziei. Przyjęty krzyż rodzi zbawienie i owocuje
spokojem. Krzyż bez Boga przygniata, z Bogiem daje odkupienie i zbawia (1998).
Ks. Arcybiskup Mieczysław Mokrzycki, któremu Jan Paweł II ofiarował ten krzyż,
przekazując go do różnych diecezji i parafii, tak wyraża swoją nadzieję dotyczącą tego krzyża:
Cieszę się, że ten krzyż w dalszym ciągu przyciąga ludzi do Chrystusa. Ufam, że omadlany przez tak
wielu wiernych, kiedyś będzie także mógł umacniać wiarę ludzi młodych.
Pragnienie zobaczenia krzyża wielkopiątkowego Ojca Św. Jana Pawła II, dotknięcie go, jego
adoracja przez wiernych, w parafiach Archidiecezji Wrocławskiej staje się faktem. Dzięki staraniom
Pasterza Archidiecezji ks. Abpa Mariana Gołębiewskiego i łaskawemu podarowaniu krzyża przez
ks. Abpa Mieczysława Mokrzyckiego krzyż wielkopiątkowy odwiedzi w Roku Wiary parafie
Archidiecezji, a także Wspólnoty Zakonne Żeńskie.
Temat peregrynacji krzyża papieskiego brzmi: WITAJ, KRZYŻU, NADZIEJO NASZA
JEDYNA.
Weź krzyż, obejmij go całym sercem, przylgnij bardziej do Chrystusa – to peregrynacyjny
apel, wypływający z treści Roku Wiary. Spotkanie z Chrystusem, który umarł dla naszego
zbawienia na krzyżu, dając świadectwo swojej miłości do Ojca i do człowieka, staje się
szczególnym Wydarzeniem do wyznania wiary. Peregrynacja będzie też sposobnością do
przebłagania i przeproszenia Boga, jak również do zadośćuczynienia za profanację krzyża w naszej
Ojczyźnie. Wędrowanie krzyża papieskiego będzie również okazją w Roku Wiary do ożywienia i
pogłębienia wiary, ożywienia świadomości wiernych i ubogacenia ich życia świadectwem wiary bł.
Jana Pawła II.
Wskazanym przygotowaniem do peregrynacji byłyby rekolekcje lub dni skupienia
poprzedzające przybycie krzyża do parafii, które pomogą wiernym uświadomić sobie znaczenie tej
peregrynacji.
2. Program nawiedzenia
Program peregrynacji w siedzibie dekanatu i innych wyznaczonych parafiach ma za zadanie
ułatwić wszystkim wiernym możliwość uczestniczenia w tym znaczącym na gruncie wiary
wydarzeniu.
Kustoszem krzyża jest w dekanacie ks. Dziekan. Dlatego księża Dziekani odbędą specjalne
spotkanie organizacyjne całego dekanatu, celem zagospodarowania duszpasterskiego według
ustalonego harmonogramu, przygotowanego przez Wydział Duszpasterski i zatwierdzonego przez
księdza Arcybiskupa Metropolitę Wrocławskiego. W programie peregrynacji powinny być
zaangażowane wszystkie parafie dekanatu. W centrum spotkania wiernych z krzyżem jest
Eucharystia. Należy również zaproponować wiernym różne nabożeństwa, takie jak nabożeństwo
Drogi Krzyżowej, adorację krzyża przez dzieci i młodzież. Wskazanym byłaby też Msza Św. dla
chorych, po której może być adoracja krzyża dla chorych. Właściwym nabożeństwem byłby Apel
Jasnogórski, w łączności duchowej z bł. Janem Pawłem II, połączony z rozważaniem poświęconym
tajemnicy Krzyża Chrystusowego.
W tygodniu poprzedzającym peregrynację wszyscy katecheci, we wszystkich szkołach, na
terenie parafii, powinni przeprowadzić katechezy tematyczne dotyczące nawiedzenia krzyża
papieskiego. W niedziele poprzedzającą peregrynację krzyża w parafii na wszystkich mszach św.
powinna być wygłoszona homilia zapowiadająca rekolekcje lub dni skupienia oraz przybycie
krzyża wielkopiątkowego bł. Jana Pawła II do parafii. Homilie przygotowujące do peregrynacji
można głosić przez kilka niedziel.
Każda inicjatywa podjęta przez duszpasterzy wraz z zespołem przygotowującym przebieg
peregrynacji w parafii, złożonym z katechetów, liderów grup i wspólnot religijnych, będzie
wspierać cele i motywy tego duszpasterskiego działania w Roku Wiary.
Przygotowanie miejsca dla krzyża powinno być tak zrealizowane, aby Krzyż Pański był
blisko ołtarza. Krzyż i ołtarz to znaki tej samej ofiary. Pierwszym ołtarzem był krzyż! Dobrze, jeżeli
warunki na to pozwalają, aby krzyż peregrynacyjny był ustawiony na ołtarzu lub blisko głównego
ołtarza.
Na czas peregrynacji został przygotowany „feretron” dla krzyża. Wymiary jego podstawy
wynoszą około 50 na 70 cm., wysokość zaś 135 cm. Obok krzyża i ołtarza można ustawić okazałe
lichtarze ze świecami. Dobrze, jeśli ołtarz i krzyż zostałyby przyozdobione świeżymi kwiatami.
Można tez krzyż dodatkowo podświetlić, aby był przez to lepiej widoczny. Oczywiście należy fakt
obecności krzyża papieskiego w parafii podkreślić wystrojem przed świątynią, choćby na bramie
kościoła, czy wystrojem wewnątrz samej świątyni. Zaleca się też przygotowanie odpowiedniego
miejsca do adoracji krzyża przez wiernych, podobnie jak to ma miejsce w Wielki Piątek i Wielką
Sobotę.
3. Liturgia nawiedzenia
Jak już było wspomniane, kustoszem peregrynującego krzyża wielkopiątkowego bł. Jana
Pawła II jest w dekanacie ks. Dziekan. W związku z tym ks. Dziekan dekanatu przyjmującego
krzyż papieski ustala z ks. Dziekanem dekanatu przekazującego krzyż dokładną godzinę przybycia
samochodu z krzyżem do parafii dziekańskiej. W samym Wrocławiu mogą to uczynić między sobą
zainteresowani Księża Proboszczowie. O wyznaczonej godzinie powinno rozpocząć się w siedzibie
dekanatu lub parafii nabożeństwo oczekiwania, które może mieć formę nabożeństwa Słowa Bożego
lub innego zaaranżowanego przez duszpasterzy.
Na zakończenie nabożeństwa formułuje się procesja przed kościołem, gdzie ks. Dziekan
(proboszcz) zaplanował przyjęcie krzyża. Tak, jak to się praktykuje w innych peregrynacjach,
można zaplanować, aby przedstawiciele parafii (młodzież, dorośli) wnieśli w procesji krzyż do
świątyni. Krzyż zostaje umieszczony na przygotowanym wcześniej miejscu, jak to było już
zasugerowane.
W programie powitania należy uwzględnić, aby po umieszczeniu krzyża w prezbiterium w
imieniu wiernych przemówili przedstawiciele parafii oraz ks. Proboszcz. Należy zwrócić uwagę, by
przygotowane wcześniej teksty były krótkie i odnosiły się merytorycznie do peregrynacji krzyża.
Ks. Proboszcz zaprasza przewodniczącego liturgii oraz zebranych do wspólnej modlitwy.
W dniu nawiedzenia powinna wyrazić się jedność całego dekanatu. Powinna być
przewidziana Msza Św. koncelebrowana pod przewodnictwem zaproszonego ks. Biskupa lub ks.
Dziekana. Można zastosować, o ile przepisy liturgiczne pozwalają, zaproponowany poniżej
formularz mszalny. Przewidziane programem nawiedzenia formularze mszalne i czytania można
używać we wszystkie dni roku liturgicznego z wyjątkiem:
1. Uroczystości
2. Niedziel Okresu Wielkanocy, Wielkiego Postu i Adwentu
3. Świąt Pańskich
4. Dni Wielkiego Tygodnia, Oktawy Wielkanocy i Oktawy Bożego Narodzenia
5. Środy Popielcowej i Wspomnienia Wszystkich Wiernych Zmarłych
Jako że peregrynacja krzyża papieskiego odbywa się w Roku Wiary, po homilii powinno być
uroczyste wyznanie wiary. W procesji z darami mogą uczestniczyć przedstawicie różnych grup
wiekowych z parafii. Po modlitwie pokomunijnej ks. Proboszcz powinien zapowiedzieć program
czasu nawiedzenia, zachęcając wiernych do adoracji krzyża. Liturgię kończy uroczyste
błogosławieństwo.
4. Pożegnanie krzyża papieskiego
Ustalenie początku i trwania nabożeństwa pożegnania krzyża uzależnione jest od tego, ile
czasu potrzebne będzie na punktualne przewiezienie krzyża do następnej parafii lub dekanatu. Na
zakończenie nabożeństwa można udzielić błogosławieństwa wiernym krzyżem, z intencją
wytrwania w wierze aż do końca.
5. Wymiar duszpasterski po peregrynacji
Ojciec Św. Benedykt XVI Rok Wiary nazywa „czasem łaski”. Peregrynacja krzyża
wielkopiątkowego bł. Jana Pawła II w Archidiecezji Wrocławskiej i jego nawiedzenie w parafiach
staje się szczególnym czasem i darem Łaski.
1. Obecność krzyża papieskiego staje się wezwaniem do ożywienia i ducha wiary i
uroczystego wyznania wiary we wspólnocie Kościoła parafialnego.
2. Podwyższenie Krzyża Chrystusowego, znaku naszej wiary dokonuje się w rodzinach
parafii. Kiedy dziś w naszej Ojczyźnie profanuje się krzyż i usuwa z miejsc publicznych, my
wieszamy krzyż w naszym mieszkaniu, w naszym domu. Mamy też odwagę nie wstydzić się Jezusa
i nosić krzyż na szyi.
3. Rozbrzmiewa wezwanie do modlitwy w ramach wspólnoty parafialnej o dar żywej wiary
dla tych, którzy odeszli od Chrystusa i Kościoła, dla osób żyjących w związkach
niesakramentalnych, o ich dojrzałą decyzję na sakramentalność życia małżeńskiego, jako owoc
peregrynacji Krzyża Chrystusowego w Roku Wiary.
4. Peregrynacja krzyża papieskiego w parafii może stać się okolicznością do odnowienia
krzyży i kapliczek przydrożnych w parafii.
5. Dobrze byłoby, gdyby jako owoc peregrynacji, powstała jakaś grupa formacyjna, lub inny
znak peregrynacji, np. odmawianie przed Mszą Św. lub po Mszy Św., wspólnie w kościele, we
wszystkie piątki całego roku, Koronki do Bożego Miłosierdzia. Inwencji, roztropności i rozeznaniu
warunków przez miejscowych duszpasterzy pozostawia się decyzję dotyczącą konkretów.
6. Każda inicjatywa podjęta z racji peregrynacji, w czasie Roku Wiary, niech wspiera radosne
odkrycie i odnowione świadectwo wiary. Chodzi o to, aby ten „szczególny czas łaski” tak
duszpastersko zagospodarować, aby Pan sprawił, że każdy z wiernych doświadczył z radością, jak
pięknie jest być chrześcijaninem.
6. Zakończenie
Wydział Duszpasterski Kurii Metropolitalnej Wrocławskiej przekazuje duszpasterzom,
katechetom i wiernym świeckim, członkom ruchów, wspólnot, stowarzyszeń naszej Archidiecezji,
ten
tom
pomocy
duszpasterskich,
merytorycznie
związany
z
peregrynacją
krzyża
Wielkopiątkowego w Archidiecezji Wrocławskiej.
Dziękujemy serdecznie księdzu Arcybiskupowi Mieczysławowi Mokrzyckiemu Metropolicie
Lwowskiemu za dar krzyża papieskiego, by mógł on peregrynować w Roku Wiary w Archidiecezji
Wrocławskiej. Bardzo serdeczną wdzięczność wyrażamy ks. Kanclerzowi i ks. Dyrektorowi
Wydziału Duszpasterskiego Kurii Metropolitalnej Przemyskiej za udostępnienie materiałów
duszpasterskich dotyczących peregrynacji krzyża. Dziękujemy autorom artykułów i nabożeństw, na
czele z Księżmi Biskupami, za włączenie się w powstanie tych materiałów. Dziękuję również
Aleksandrowi Ilnickiemu i Piotrowi Żuberowi – diakonom Metropolitalnego Wyższego
Seminarium Duchownego we Wrocławiu – za pomoc w przygotowaniu tekstu do druku oraz Panu
Edwinowi Gulanowskiemu za graficzne opracowanie ksiązki.
Powierzając przeżywanie peregrynacji krzyża w Roku Wiary NMP Matce Bożej Nowej
Ewangelizacji w Sanktuarium Archidiecezjalnym w Sobótce oraz Patronom naszej Archidiecezji,
ufamy, że to wielkie wydarzenie duszpasterskie przyczyni się, jak wskazuje Ojciec Św., do
umocnienia naszej więzi z Chrystusem i odnowienia świadectwa wiary.
Ks. Marian Biskup
Wikariusz Biskupi ds. Duszpasterstwa