21Mikos - History of Mining

Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury,
pod red. P.P. ** !
rudy cyny, górnictwo kruszcowe,
historia górnictwa, archeologia górnictwa,
wyrobiska zabytkowe
Tadeusz
∗
DZIEJE KOPALNICTWA
I PRZERÓBKI CYNY W EUROPIE
e * topniach cyny oraz zastosowaniu tego
r * !
" i a
&\QDMDNRPHWDOPLQHUDá\LUXG\F\Q\
# !
$% &&'(&) * ) * ! (+' , -
. $(( , /
!
*
&0+12 ! - o. 2 +0+12 ++(%12 3 4 5strannum”
6 ! -Gurlt 1883).
7 kasyteryt, zwany popularnie
kamieniem cynowym lub 8
" ('9+: " 9'3(% , . ! ;
* kasyterytów nie jest
) w" Cyna, Sn, „strannum
3
3
3
∗
$NDGHPLD *yUQLF]R+XWQLF]D :\G]LDá *yUQLFWZD L *HRLQ*\QLHULL .UDNyZ
al. Mickiewicza 30.
236
Tadeusz "#$
; * /y !
-
< 8 =. * ! * * >
= 7 !
* !
? * 2
@ > /
= !
< e =
-0'A30++ . / 4 -+0(B . *
ano tam z piasku, a 4! -$A 3+$ . * d
2 " ! * ! C
2
- $$ . !
- .
7
8
- &&B% . ! eryt w Paflagonii (dzisiejsze Castamuni). Wiele razy wspomina o kopalniach cyny Ho
-!
* 6 .
2. Najdawniejsze dzieje
2 * * ; *
!
! 2 a D
( *
! ! 2 * $%%% 0$%% pcie ok. 2500 r. p.n.e. (Paulo 2000).
<!
-&B'9. *
*
! E 0+%% *
*
i 8
! -+$%% .
*
! * miejsce ok. 2500 r. p.n.e. przez tzw. „ludy pucharów dzwonowatych”. Z ! e *
2300 E * rgii i odlewnictwu.
; ! * /!
! przypadkowych przetopów rud polimetalicznych. Kiedy po raz pierwszy górnik wyto 3 2
* 2 C
w XVIII wieku p.n.e. (Paulo 2000).
;" ! F
- *
. =
4
a
?
2 - +%%% . !*
Dzieje kopalnictwa i przeróbki cyny w Europie
237
D
! !
o dziemnego.
7
!
! !
&A%% C
! ! 4 Egi $%% -4 < w ! " 0+ . E * * ! !
p
* /
!
ty
* ! owstanie nowych kolonii, miast i portów.
; c ! ?
E i /!
* 7
* 8 -
E. Strabon i Pliniusz, Fenicjanin *" / ( ! !
= *
?
F * (
! <
* ?
!" cyny na wyspach kasyterytowych (
. E !
/ 4 * *
- !. wyspach kasyterytowych Grek Michacritus i od greckiej nazwy cyny (kasiteron) pochodzi nazwa tych wysp.
*
*
Z kolei
7
-&B'%. !
E ! * C
3 7
3 ("
* <
* * 7
! ! E
!* ! * ! i 8 -Massalia, skolonizowana ok. 600 r.
. * <
>
/ ! ! ! !* 7!
7
3 ?
7
! " ! * * 7 E Kassyteryto -
* !* >. 7
?e @
! 7 2
E
-o!
! * . / a-
238
Tadeusz "#$
! < !
-7
&B'%. ! 3 Stra! -$A 3+$ . / 4
-+03(B . ! ! !
/ F 7 = ; ! a ! 3. Cyna w feudalnej Europie
!
! * e! ! * @ i czasie zaliczano tereny Rudaw na pogranicznych terenach Czech i Saksonii. Badania
- &B99. *
a -*
. * ! !
* " XII wieku. Na omawianym terenie do rozwoju górnictwa, metalurgii i odlewnictwa
2
F
6 - +%%$. /!
* 7 o " ! / 2
! ! 7
-. !
&+A& " !
=!
&+'% . *
* yny. (Gurlt 1883).
D Krupka (Graupen), Krasna (Schönfeld) oraz Horni Slavkov (Schlaggenwald), Zinn 2
* 4 -Geyer, Ehrenfriedersdorf, =
!
. 7 -&''0. !
4 7 &A$' * Altenberg, Geyer i Ehrenfriedersdorf.
! Altenbergu, zwana „;
# *
&9+% ;
!
! /
*
! ! i * 8 * *
* &$&9 "
-
/
. D G6 o
*
* < ;* * * H
&$0+ &$00 !* * + * Platten
(Horni Blatna) i Gottesgabe (EI @. EI @ ! 7 Agri " - &B9$. 2 Rudaw,
Dzieje kopalnictwa i przeróbki cyny w Europie
239
5
# ! *
c *
?
" - +%%'. < " * 2
! - . d
>
*
* ! J
< o
G6 G6 7
! ! $%39%H
! !
<
* +$: C -&B99. 3
*
! d ! /
! * !
8 k * -G6 * ! !
A3&&: +3(:
+39: (. / !
Rudawach wznowiono dopiero pod koniec XVIII wieku.
*
! " ! G6 e " E * Potosi
-*
A'9' &$A$
*
! !
A: *
+%%'.
!
* 7 * z
D
G6 G6 4
*
e 3 ! 100 000 ton.
4. Polskie kopalnie cyny
/
*
* *
7
/ *
* @
-2 4 7. *
4
7 pomi
/
-C &B9%.
;*
7
* * ! H
C
!
! *
* &3$ * @ * w ; ! %$3+ A% ;" *irów.
w
240
Tadeusz "#$
;*
7
!
G6 &$($ &9(' *
! y
!
* * G6 4 +% *
e* - .*
- „FK
# 3 ! BA &$B&3
&('' - . !
- „Reicher 8# - 3 7
. 3 *
!
! $% G6 &9'% / &(9( &('0 &('' 8 lnictwa cynowego w tych okolicach.
- „ L # 3 &((03&('%
C C !
57
# D
! '% " &9 * -C &B9%.
Literatura
1. AGRICOLA J (1546) De veteribus et novis metallis R VWDUR*\WQ\FK L QRZ\FK NRSDOQLDFK
7áXP 6 0DMHZVNL V .DWRZLFH 2. GREGORY C.E (1980) A concise history of mining, Wyd. Pergamon Press.
3. GURLT A (1883) Górnictwo i Hutnictwo, Wyd. Gebethner i Wolff, s. 218, Warszawa.
4. JASKÓLSKI S (1960) Rudy cyny i kobaltu >Z@ *HRORJLD ]áy* VXURZFyZ mineralych Polski,
Surowce Metaliczne, Wyd. Geologiczne, Warszawa.
5. MAJER J (1965) Lesni cinove GRO\ QD þeskosaském pomezi v 16. a na SRþiWNX stoleti,
Sbornik 1DRGQLKR Technického Muzea, t. IV, s. 132-194, Praga.
6. 0,.2 7 Metodyka kompleksowej rewitalizacji, adaptacji i rewaloryzacji zabytkowych obiektów podziemnych z wykorzystaniem technik górniczych, Uczelniane Wyd. NaukDydaktyczne, AGH, s. 348, Kraków.
7. 0,.2 7 *yUQLF]H VNDUE\ SU]HV]áRFL 2G NUXV]FX GR Z\UREX L ]DE\WNRZHM NRSDOQL
Uczelniane Wyd. Nauk-Dydaktyczne AGH, s. 339, Kraków (w druku).
8. PAULO A, STRZELSKA-SMAKOWSKA B (2000) 5XG\ PHWDOL QLH*HOD]Q\FK L V]ODFKHtnych. Uczelniane Wyd. Nauk-Dydaktyczne AGH, s.259, Kraków.
Praca wykonana w ramach prac statutowych AGH, nr umowy 11.11.100.97/
The history of tin mining and processing in Europe
The paper covers the information about mining centres of tin ores (kassiterit) in the Antiquity, Middle
Ages and modern times; it includes the information about the methods of tin output, its processing and the
application of this metal in metallurgy and founding of bronze.