D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie

Sygn. akt. I ACa 389/12
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 20 grudnia 2012 r.
Sąd Apelacyjny w Rzeszowie Wydział I Cywilny w składzie:
Przewodniczący
SSA Andrzej Palacz ( spraw.)
Sędziowie:
SA Anna Gawełko
SA Jan Sokulski
Protokolant:
sekr.sądowy Cecylia Solecka
po rozpoznaniu w dniu 13 grudnia 2012 r. na rozprawie
sprawy z powództwa G. S.
przeciwko (...) S.A. w W.
o zapłatę
na skutek apelacji pozwanego
od wyroku Sądu Okręgowego w Rzeszowie
z dnia 21 czerwca 2012 r., sygn. akt I C 770/11
I. z m i e n i a zaskarżony wyrok w ten sposób, że :
1. z a s ą d z a od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powódki G. S. kwotę 99.353 zł
( dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy trzysta pięćdziesiąt trzy) z ustawowymi odsetkami od dnia 29 czerwca 2011 r,
2. o d d a l a powództwo w pozostałym zakresie,
3. z n o s i wzajemnie między stronami koszty procesu,
4. n a k a z u j e ściągnąć od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie
kwotę 4.968 zł ( cztery tysiące dziewięćset sześćdziesiąt osiem ) tytułem wpisu od uwzględnionego roszczenia, od
którego powódka była zwolniona oraz kwotę 2.633,33 zł ( dwa tysiące sześćset trzydzieści trzy 33/100) tytułem
poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa wydatków w sprawie – wynagrodzenie biegłych,
5. o d s t ę p u j e od obciążania na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Okręgowego w Rzeszowie powódki opłatą od
oddalonego roszczenia,
II. z a s ą d z a od powódki G. S. na rzecz pozwanego (...) S.A. w W. kwotę 6.703 zł ( sześć tysięcy siedemset trzy)
tytułem kosztów postępowania apelacyjnego .
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w Rzeszowie , w sprawie z powództwa G. S. przeciwko (...) SA w W. o zapłatę, wyrokiem z dnia
21.06.2012 r. sygn. akt I C 770/11 :
I. zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 179.400 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 29.06.2011 r. oraz
koszty procesu w kwocie 5.615,71 zł ,
II. nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Rzeszowie kwotę 7970 zł
tytułem wpisu (od pozwu ), w części od której powódka była zwolniona oraz kwotę 2633,33 zł tytułem brakującego
wynagrodzenia biegłych .
Z uzasadnienia powyższego wyroku wynika, że Sąd Okręgowy przyjął, że bezspornym w sprawie było, że powódka
ubezpieczyła swój budynek mieszkalny i stodołę, położone w D. u pozwanego na sumę ubezpieczenia w wysokości
180.000 zł , a także , że strona pozwana ubezpieczała wspomniane budynki powódki począwszy od roku 2008, a polisa
rok rocznie była odnawiana , jak również, że w miesiącu czerwcu 2010 r. na terenie miejscowości D. miały miejsce
intensywne opady deszczu, które spowodowały ruchy mas ziemi, osuwisko bezpośrednio przed budynkiem powódki
oraz liczne uszkodzenia samej struktury budynku .
Ustalił Sąd Okręgowy, na podstawie opinii biegłych z zakresu budownictwa i geologii, że przyczyną uszkodzeń
budynku były ruchy mas ziemi spowodowane nadmiernymi i niespotykanymi od lat opadami atmosferycznymi , że
sam budynek mieszkalny został posadowiony i wykonany zgodnie z zasadami sztuki budowlanej , nie zawiera żadnych
wad konstrukcyjnych , przy budowie nie doszło do odstępstw od jakichkolwiek norm budowlanych , bo w okresie,
kiedy budynek był budowany ,żadne normy budowlane nie obowiązywały .
Na podstawie tych powyższych ustaleń faktycznych Sąd Okręgowy przyjął, że wyłączną przyczyną zaistnienia
uszkodzeń budynku mieszkalnego były niezależne od powódki warunki atmosferyczno – geologiczne powstałe w roku
2010 . Budynek nie nadaje się do bezpiecznej eksploatacji , bowiem w każdej chwili może się zawalić . Aby budynek
wyremontować i wykonać prace zabezpieczające przed osuwiskiem należałoby wyłożyć kwotę 244.000 zł , a więc kwotę
przewyższającą sumę ubezpieczenia .
Z tych też powodów , skoro budynki były ubezpieczone na sumę 180.000 zł , a strona pozwana wypłaciła powódce w
ramach postępowania szkodowego kwotę 646,54 zł , należało uwzględnić powództwo w całości .
O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 108 § 1 kpc - na koszty procesu składa się częściowy
wpis od pozwu uiszczony przez powódkę w kwocie 1000 zł, koszty zastępstwa procesowego w taryfowej wysokości
oraz częściowe koszty (zaliczki) poniesione przez powódkę na wynagrodzenie biegłych za wydanie opinii.
Od powyższego wyroku apelację wywiódł pozwany – zaskarżył wyrok w pkt. I co do kwoty 80.046,54 zł wraz z
odsetkami ustawowymi od dnia 29.06.2011 r. oraz w zakresie kosztów procesu w kwocie 5.615,71 zł i w pkt. II w całości
- i zarzucając :
- błąd w ustaleniach faktycznych polegający na przyjęciu, że pozwany ponosi odpowiedzialność za powstałą szkodę
na podstawie polisy nr (...), podczas, gdy opinia biegłego wskazuje wyraźnie, że deszcze oraz obsuwanie ziemi miało
miejsce w czerwcu 2011 r. ( winno być w 2010 r) , a więc w okresie, którego ta polisa nie obejmuje ,
- naruszenie art. 233 § 1 kpc przez przekroczenie przez Sąd zasad swobodnej oceny dowodów i dowolną ich
interpretację , bez uwzględnienia całokształtu materiału dowodowego i wbrew zasadom doświadczenia życiowego ,
- naruszenie art. 100 kpc poprzez jego niezastosowanie ,a w konsekwencji obciążenie pozwanej w całości kosztami
postępowania sądowego,
wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie w zaskarżonej części żądania pozwu, a także zasądzenie od powódki
na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed Sądem I i II instancji według norm przepisanych , ewentualnie
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji , a także
„ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania przed sądami I i II instancji , w tym kosztów
zastępstwa procesowego według norm przepisanych”.
Powódka wniosła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania
apelacyjnego według norm przepisanych .
Sąd Apelacyjny rozpoznając sprawę na skutek apelacji pozwanego, w granicach zaskarżenia i
podniesionych zarzutów, zważył co następuje :
I.W pozwie powódka naprowadziła, że jako właścicielka budynku mieszkalnego oraz stodoły położonych w D. ,
ubezpieczyła te budynki u pozwanego w dniu 7.07.2008 r. na okres 1 roku, na sumę ubezpieczenia 110.000 zł , w
dniu 15.07.2009 r. przedłużyła polisę na kolejny rok do dnia 14.07.2010 r, również na sumę ubezpieczenia 110.000
zł ( w tym dom mieszkalny 100.000 zł , stodoła 10.000 zł ), w dniu 14.07.2010r. przedłużyła polisę na kolejny rok
do dnia 14.07.2011 r. z sumą ubezpieczenia 180.000 zł – budynek mieszkalny 170.000 zł, stodoła 10.000 zł . Do
pozwu dołączyła polisę obowiązkowego ubezpieczenia zabudowań w gospodarstwie rolnym z dnia 14.07.2010r. nr (...)
budynku mieszkalnego i stodoły na sumę ubezpieczenia 180.000 zł. – dom mieszkalny 170.000 zł , stodoła 10.000 zł
– na okres ubezpieczenia 15.07.2010 r – 14.07.2011 r.
W dalszej części uzasadnienia pozwu powódka podniosła, że w czerwcu 2010 r. w Gminie D. miały miejsce intensywne
opady atmosferyczne , na skutek których w rejonie , w którym położony jest jej dom, doszło do ruchów mas ziemnych .
Wówczas w domu pojawiły się delikatne pęknięcia na ścianach, które wtedy nie zaniepokoiły mieszkańców, największe
spustoszenie dokonało osunięcie ziemi , które wystąpiło we wrześniu i październiku 2010 r. Powstało osuwisko, które
zagraża w każdej chwili zawaleniem domu mieszkalnego .
W uzasadnieniu pozwu i na dalszym etapie postępowania w tej sprawie , powódka nie twierdziła i nie naprowadziła,
że na skutek ulewnych deszczów i powstałego osuwiska , uległ uszkodzeniu budynek gospodarczy – stodoła . Stodoła
w związku z tym nie była objęta opinią biegłego z zakresu budownictwa .
Dlatego też Sąd Apelacyjny ustala, że stodoła stanowiąca własność powódki nie uległa uszkodzeniu na skutek ulewnych
deszczy i powstałego osuwiska , a więc nie doszło do szkody w tym zakresie – powódka tego nie wykazała – co winno
skutkować oddaleniem powództwa w tym zakresie z braku przesłanek z art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 r.
o ubezpieczeniach obowiązkowych , Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych ( Dz. U nr 124, poz. 1152 z późn. zm.) .
Apelacja pozwanego, że Sąd Okręgowy błędnie przyjął , że powódce należy się odszkodowanie za szkodę powstałą w
stodole i że błędnie zasądził odszkodowanie z tego tytułu z kwocie 10.000 zł jest zatem zasadna .
II.W świetle dalszego zarzutu apelacyjnego pozwanego istotnym jest rozważenie - przy przyjęciu, że szkoda w
budynku mieszkalnym jest wyższa niż suma ubezpieczenia tego budynku - czy odszkodowanie za szkodę w budynku
mieszkalnym , przy niekwestionowaniu już w apelacji przez pozwanego, że on nie odpowiada za szkodę w tym
budynku z braku związku przyczynowego między osuwiskiem , a naruszeniem konstrukcji budynku , bo budynek
był wybudowany niezgodnie ze sztuką budowlaną , należy wypłacić na podstawie polisy ubezpieczenia tego budynku
nr (...) zawartej między stronami w dniu 15.07.2009 r. na okres 15.07. 2009 r – 14.07.2010 r. , w którym budynek
mieszkalny został ubezpieczony na sumę 100.000 zł (k. 65akt szkodowych), jak twierdzi pozwany ( w odpowiedzi na
pozew – k. 44 pozwany zarzucił , wbrew temu co twierdzi się w odpowiedzi powódki na apelację pozwanej , że powódkę
łączyła umowa ubezpieczeniowa – polisa nr (...)), czy też na podstawie polisy ubezpieczeniowej nr (...) zawartej w
dniu 14.07.2010 r. na okres 15.07.2010 r – 14.07.2011 r, w której budynek mieszkalny został ubezpieczony na sumę
170.000 zł .
Temu zagadnieniu , mimo różnego stanowiska stron, co do tego na podstawie której polisy należy zlikwidować szkodę ,
Sąd Okręgowy nie poświęcił w ogóle uwagi , co wynika z uzasadnienia zaskarżonego wyroku .
Stosownie do art. 67 ust. 1 wyż. cyt. ustawy z tytułu ubezpieczenia budynków w gospodarstwie rolnym, przysługuje
odszkodowanie za szkody powstałe w budynkach na skutek zdarzeń losowych , w tym też na skutek obsunięcia się
ziemi ( usuwanie się ziemi – to szkody powstałe wskutek ruchów ziemi na stokach) , o ile zdarzenie wywołujące szkodę
miało miejsce w okresie ubezpieczenia .
Kluczowym jest więc kiedy, czy przed dniem 15.07.2010 r. czy dopiero później obsunęła się ziemi , doszło do ruchów
ziemi na stoku , na którym jest usytuowany budynek mieszkalny powódki , które to obsunięcie doprowadziło do
naruszenia konstrukcji budynku mieszkalnego .
Biegły z zakresu budownictwa M. C. w swojej opinii (k. 84) stwierdza, że w czerwcu 2010 r. po obfitych opadach
deszczu zsunęła się część gruntu przylegająca do budynku mieszkalnego od strony południowej, co spowodowało
utratę stabilnego podparcia fundamentów . W pierwszym okresie, po wyżej wymienionym zdarzeniu, w budynku
mieszkalnym wystąpiły drobne pęknięcia ściany, a w dniu 22.12.2011 r., podczas dokonanej wizji, stwierdzono
pęknięcie całego naroża budynku .
Z kolei biegły z zakresu szkód górniczych i geologicznych J. W. w swojej opinii (k. 135) stwierdził , że podczas bardzo
obfitych opadów deszczu, jakie miały miejsce w maju i czerwcu 2010 r., woda spływająca po stoku spowodowała
przepojenie gruntu, zwiększenie jego ciężaru i wyraźne osłabienie , w efekcie doszło do osunięcia się gruntu przy
południowej ścianie budynku , które postępowało do września i października 2010 r. W odległości 1 metra od
południowej ściany budynku nastąpiło oderwanie i zapadnięcie się gruntu na głębokość 3 metrów i na długości
płaszczyzny oderwania wynoszącej kilkanaście metrów . Powierzchnia osuwającego się gruntu została sfalowana i
widoczne są na niej obecnie nabrzmienia .
W wyniku przemieszczenia się gruntu nastąpiło uszkodzenie konstrukcji budynku .
Podobnie stwierdza w ekspertyzie przedłożonej przez powódkę ( jako załącznik do pozwu) geolog J. S. z listopada 2010
r. (k. 14) ,że po intensywnych opadach atmosferycznych w miesiącu czerwcu 2010 r. budynek uległ spękaniu i znalazł
się bezpośrednio nad wysoką skarpą utworzoną przez powstałe osuwisko .
Istotnym w sprawie też jest protokół z dnia 20.09.2010 r. (k. 29), dołączony przez powódkę do pozwu , z
kontroli obiektu budowlanego ( domu mieszkalnego powódki ) przeprowadzonej przez pracowników Powiatowego
Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w B. przy udziale powódki i B. S. , z którego wynika , że w stosunku do stanu
skarpy stwierdzonego w czasie kontroli w dniu 5.07.2010 r , nastąpiło d a l s z e pionowe przemieszczenie gruntu przy
budynku i poniżej wzdłuż stoku skarpy, z którego Sąd Apelacyjny przeprowadził dowód .
Te powyższe dowody pozwalają Sądowi Apelacyjnemu na dokonanie ustalenia , że przed dniem 5.07.2010 r. , a więc
przed dniem zawarcia polisy ubezpieczeniowej w dniu 14.07.2010 r . utworzyło się osuwisko ziemi na stoku, na którym
posadowiony jest dom mieszkalny powódki , że powódka o tym fakcie zawiadomiła Urząd Gminy w D. i Powiatowy
Inspektorat Nadzoru Budowlanego w B. , skoro już w dniu 5.07.2010 r. przeprowadzono kontrolę stanu stoku .
Przy powyższym ustaleniu szkoda powstała w budynku mieszkalnym powódki na skutek usunięcia się ziemi na stoku ,
na którym jest posadowiony budynek mieszkalny powódki , winna być rozliczona na podstawie umowy ubezpieczenia
z dnia 15.07.2009 r (...) , w której ubezpieczono budynek mieszkalny na sumę 100.000 zł , a nie na podstawie umowy
ubezpieczenia z dnia 14.07.2010 r nr (...) , w której ubezpieczono budynek mieszkalny na sumę 170.000 zł .
Ponieważ zgodnie z obowiązująca polisą ubezpieczeniową na dzień zdarzenia wywołującego szkodę , budynek
mieszkalny był ubezpieczony na sumę 100.000 zł , a w trakcie postępowania szkodowego ubezpieczyciel wypłacił
kwotę z tego tytułu 646,54 zł , w uwzględnieniu powództwa , należało zasądzić na rzecz powódki jedynie kwotę 99.353
zł , a nie kwotę 169,353 zł , jak to błędnie uczynił Sąd Okręgowy – żądanie powódki o zasądzenie wyższej kwoty niż
kwota 99.353 zł jest bezzasadne .
III.Powódka wygrała sprawę w około 50 % , dlatego też koszty procesu między stronami należało wzajemnie znieść
( art. 100 kpc).
Powódka była zwolniona ( k. 36 ) od kosztów sądowych częściowo, a mianowicie od opłaty od pozwu ponad kwotę
1000 zł. Dlatego też od uwzględnionego roszczenia należało pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu
Okręgowego w Rzeszowie, na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych , opłatę
sądową od pozwu pomniejszoną o kwotę 1000 zł wpłaconą przez powódkę , a to w wysokości 3.968 zł ( 5% od 99.353
zł = 4.968zł – 1.000 zł ).
Wydatki związane z kosztem opinii biegłych wywołał pozwany , który bezzasadnie kwestionował zasadność powództwa
twierdząc, że do naruszenia konstrukcji budynku mieszkalnego doszło tylko dlatego, że budynek wybudowano
niezgodnie ze sztuką budowlaną, a więc tymi wydatkami należało wyłącznie obciążyć pozwanego – art. 103 § 1 kpc .
Sąd Apelacyjny uznał za zasadne nie obciążać powódki opłatą sądową od oddalonej części roszczenia , a to na
podstawie art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych .
O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono stosownie do przepisu art. 98 kpc w związku z art. 108 § 1 kpc , bo
powódka przegrała sprawę na etapie postępowania apelacyjnego .
Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny orzekł jak w wyroku na mocy art. 386 § 1 kpc , 385 kpc, 98 kpc w związku
z art. 108 § 2 kpc .