Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu Centrum Badań im

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Centrum Badań im. Edyty Stein
Zaproszenie do udziału w ogólnopolskiej konferencji naukowej
Call for Papers
Fenomen Wieczności
Poznań 26-27 listopada 2015
Szanowni Państwo,
W ramach dwunastej już konferencji naukowej organizowanej przez Centrum Badań
im. Edyty Stein chcielibyśmy zaproponować Państwu refleksję nad fenomenem wieczności.
Odnosząc się do wieczności sięgnijmy do łacińskiego źródłosłowu obecnego
w kulturze europejskiej od klasycznego antyku – oznacza on najpierw nieskończone trwanie
sempiternum oraz teraźniejszość Boga – nazywaną aeternum. Obydwa określenia
wprowadzają dodatkowo jeszcze jedną, a z ludzkiej perspektywy nieodzowną kategorię:
czasu. Wieczność jawi się nam wówczas jako odpowiedź na chronometrycznie mierzalną
skończoność ludzkiego życia i ewokuje różnorodność możliwych postaw i poszukiwań.
Sama kluczowa kategoria otwiera wektor czasowy w dwie strony – ku przeszłości
(jako odwieczność), czyli temu, co aprioryczne, stałe, ahistoryczne (odwieczne prawdy
i wartości), oraz ku przyszłości (jako przeciwieństwa doczesności): temu, co nieznane,
a oczekiwane po zakończeniu bytowania na „tym” świecie. Oba te kierunki transcendują
ograniczone ramy ludzkiego doświadczenia, otwierając drogę ku nieskończoności
i Nieskończonemu. Nieskończoność zajmowała matematyków, filozofów i teologów.
Od starożytności do Pascala przyjmowała różne ekspresje myślowe. Język często ponosił
klęskę próbując wypowiedzieć nieskończenie małe i nieskończenie wielkie. Nauki
przyrodnicze wniosły nowe wizje tego, co wieczne i tego, co tymczasowe. Pod wpływem
naukowych odkryć w filozofii, literaturze, teologii i kulturze ubiegłego wieku mamy do
czynienia z rewizją pojęcia wieczności, nieskończoności i skończoności. Heidegger pokazuje
uwikłanie w czasie, w historii, Lévinas zderza nieskończoność z całością, Jaspers i Ricoeur
z pytaniami granicznymi. Niekwestionowanymi przewodnikami zarówno w dążeniu
ku wieczności, jak i myśleniu o niej, są dla nas święci filozofowie. Św. Tomasz z Akwinu
pisał, iż wiara to „zawiązujący się w nas porządek życia wiecznego”, św. Edyta Stein
uznawała z kolei wieczność za „królestwo sensu”.
Natomiast – jak wskazuje lekarz i humanista Andrzej Szczeklik w książce Nieśmiertelność –
sens „pochodzi jedynie od sacrum […], nie mogą go wyprodukować żadne empiryczne
poszukiwania”. Myślenie o wieczności jest więc myśleniem metafizycznym,
transcendentnym, mitycznym – w rozumieniu Leszka Kołakowskiego – to jest „próbującym
odsłonić realność niewarunkową, ze względu na którą warunkowa realność staje się
sensowna”. Pytanie o wieczność jest także jednym z pytań fundamentalnych i ostatecznych.
Wskazówką ku wieczności i jej namiastką w życiu doczesnym jest nie tylko wiara, ale
i miłość, która „zaczyna życie wieczne pośród czasu” (św. Augustyn, Wilfrid Stinissen).
Warto przypomnieć też, że ewangeliczną przypowieść o miłosiernym Samarytaninie Chrystus
opowiada po tym, jak uczony w piśmie zapytał Go: „Nauczycielu, co mam czynić, aby
osiągnąć życie wieczne?” (Łk, 10,25).
Dla chrześcijan oczekiwanie wieczności łączy się z ponownym przyjściem Chrystusa
i wiecznym panowaniem Boga, który „będzie wszystkim we wszystkich” (Kor 15, 28).
Z perspektywy każdej religii fundamentalne pozostaje pytanie, czy i jak człowiek, istota
skończona, może spotkać „aeternum” – Boga w jego nieskończonej teraźniejszości. Nie bez
znaczenia źródłem wglądu w ten aspekt interesującego nas fenomenu pozostają
doświadczenia mistyczne, np. św. Teresy z Avila i innych, którzy doświadczywszy
Transcendencji, pragnęli tylko trwania w Bogu i jego wieczności.
W trakcie konferencji, chcielibyśmy rozważyć fenomen wieczności z różnych perspektyw:
filozoficznej, religioznawczej, teologicznej, literackiej, językowej i kulturowej. Zobaczyć,
jakie konsekwencje, jaki zakres, ma przywoływanie pojęć wieczności nie tylko w filozofii
i teologii ale i w poezji, w sztuce, w sztukach wizualnych.
Pytanie o wieczność otwiera więc perspektywę nie tylko trzech wartości
uniwersalnych – Prawdy, Dobra i Piękna – do których Heinrich Rickert i Max Scheler
dołączyli też wartość Świętości, ale i trzech cnót kardynalnych – Wiary (jako zawierzenia
temu, co wieczne), Nadziei (jako oczekiwania na to, co wieczne) oraz Miłości (jako
praktykowania tego, co wieczne, w doczesnym świecie). Wszystko to prowadzi do „mądrości
serca”, której pragnął Psalmista, prosząc Boga, by „nauczył nas liczyć dni nasze” (Ps 90,3).
Zapraszając Państwa do pogłębionej refleksji nad fenomenem wieczności prosimy
o nadsyłanie abstraktów z podaniem tytułu i streszczenia planowanego wystąpienia (długość
900 znaków, interlinia 1), z podaniem stopnia naukowego i afiliacji wraz z adresem
mailowym do dnia 30 września 2015 roku na adres [email protected] z dopiskiem
„Fenomen wieczności”. Decyzję o przyjęciu referatów otrzymają Państwo drogą mailową
w nieprzekraczalnym terminie 18 października 2015. Przewidujemy opłatę konferencyjną
w wysokości 220 zł. (doktoranci) oraz 350 zł. (pozostali referenci). Pokryje ona koszty
organizacyjne, wyżywienie oraz częściowo koszty publikacji pokonferencyjnej. Opłata nie
obejmuje kosztu noclegów, deklarujemy jednak pomoc w ich rezerwacji.
Wszelkich dodatkowych informacji możecie Państwo spodziewać się w szczegółowym
informatorze konferencyjnym, który wraz z programem roześlemy do PT Referentek
i Referentów do 25 października 2015.
W imieniu Rady Centrum Badań im. Edyty Stein
Dyrektor prof. dr hab. Anna Grzegorczyk