PŁEĆ I SPORT rok akademicki 2015/16

PŁEĆ I SPORT
rok akademicki 2015/16
Prowadząca: dr hab. Honorata Jakubowska
e-mail: [email protected]
Dyżury: poniedziałek, g. 9.30-11.30, środa, g. 11.15-12.15, p.123
Celem zajęć jest, po pierwsze, zapoznanie z najważniejszymi koncepcjami oraz badaniami
dotyczącymi reprodukowania porządku płciowego w obszarze sportu; po drugie, wskazanie – w
wymiarze historycznym i w odniesieniu do dzisiejszego sportu - na przejawy płciowych nierówności,
po trzecie, rozwinięcie umiejętności socjologicznej interpretacji wydarzeń sportowych, a także
krytycznego analizowania sportowych przekazów medialnych z perspektywy płci.
Tematyka zajęć
1. Wprowadzenie – sport jako obszar analizy (różnicy) płci i porządku płciowego.
2. Historia sportu z perspektywy płci.
3.Praktyki
reprodukujące
dychotomię
płci:
testy
płci
–
transseksualność
w
sporcie
–
hiperandrogenizm.
4. Gender gap - trzymanie kobiet na dystans.
5. Rasa a płeć.
6. "Rzucasz jak dziewczyna", czyli o socjalizacji do sportu.
7. Sporty kobiece vs. sporty męskie.
8. Dyskursywne uprawomocnienia istniejącego porządku płci w sporcie.
9. Upolitycznienie problematyki płci w sporcie.
10. Finansowy wymiar nierówności płci.
11. Medialne (re)konstruowanie granic płci
12. Władza a płeć - organizacje sportowe, środowisko trenerskie i sędziowskie.
13. Mniejszości seksualne w sporcie. Sport i męska więź – koncepcja homospołeczności.
14. Płeć sportowego kibica.
Warunki zaliczenia
1. przeprowadzenie analizy wiadomości sportowych (zadanie grupowe)
Do końca listopada należy przeprowadzić tygodniową (od poniedziałku do niedzieli) analizę
głównych telewizyjnych wiadomości sportowych (TVP1 lub Polsat). Jako jednostkę analizy proszę
przyjąć pojedynczą wiadomość/materiał. Analiza powinna dotyczyć następujących kwestii:
- jaka dyscyplina jest tematem wiadomości
- jakiej płci jest przedstawiany sportowiec / są przedstawiani sportowcy
- jakiej płci jest dziennikarz przedstawiający dany materiał
- czemu poświęcona jest dana wiadomość (zapowiedź wydarzenia sportowego; relacja z wydarzenia
sportowego; infrastruktura; doping; kibice; …)
Wymienione kryteria analizy są obowiązkowe. Oprócz tego mogą Państwo stworzyć również swoje
własne kryteria. Wyniki analizy wraz z ich interpretacją należy przedstawić w raporcie (do 10 stron)
i przesłać do 30.11 na maila: [email protected]
Każda grupa będzie musiała przedstawić wyniki swojego badania podczas zajęć.
2. napisanie eseju (zadanie indywidualne)
Bohaterem eseju powinien być sportowiec/grupa sportowców (drużyna, para), których płeć i/lub
seksualność
odegrała kluczową rolę w ich sportowej karierze i/lub w szerszym kontekście
społeczno-politycznym (np. dla historii sportu kobiet, feminizmu, praw mniejszości, itd.). Esej
powinien opisywać: (1) kim jest/była dana osoba i jakie ma największe sukcesy, (2) jaki miała
wpływ na sport i (3 - najważniejsze) - jaki miała wpływ na przemiany społeczno-kulturowe.
Esej długości ok. 2000 słów należy przesłać do 18.01.2016 na maila: [email protected]
Ocena końcowa
Na ocenę końcową składają się:
(1) ocena z analizy medialnej - 60% (taka sama ocena dla całej grupy)
(2) ocena z eseju - 30%
(3) aktywne uczestniczenie w zajęciach - 10%
LITERATURA
polska
Antonowicz, D., Kossakowski R. i T. Szlendak (2015). Aborygeni i konsumenci. O kibicowskiej
wspólnocie, komercjalizacji futbolu i stadionowym apartheidzie. Warszawa: IFiS PAN.
Chrostowski K. (2005), Płeć a sport, „Sport Wyczynowy”, nr 3-4, ss. 61-66.
„Czas Kultury” nr 2/2006, 1/2012.
Czubaj i in. (2012). Postfutbol. Antropologia piłki nożnej. Wydawnictwo Katedra.
Dzik A. (2011). Kobieta niekobieca? Socjologiczny portret kobiet wyczynowo uprawiających
„męskie” sporty. Na przykładzie wspinaczki wysokogórskiej, narciarstwa wysokogórskiego oraz
rajdów przygodowych. [w:] K.Slany, B.Kowalska, M.Ślusarczyk (red.). Kalejdoskop genderowy.
Kraków: WUJ.
Jakubowska H. (2008). Medialne wizerunki sportowego ciała – (re)konstrukcja gender? [w:] J.Bator,
A.Wieczorkiewicz (red.). Ucieleśnienia II. Płeć między ciałem a tekstem. Warszawa: Wydawnictwo
IFiS.
---------------- (2009). Sport jako pole (re)produkowania płci kulturowej, [w:] T.Sahaj (red.).
Pogranicza współczesnego sportu. Ujęcie społeczne. Poznań: Akademia Wychowania Fizycznego im.
Eugeniusza Piaseckiego.
----------------- (2012). Zasady wynagradzania w sporcie w kontekście idei sprawiedliwości i równości
płci. „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” nr 1/2012
--------------- (2013). Świat sportu w gazetach codziennych na podstawie wyników „The International
Sports Press Survey”, „Studia Medioznawcze”, nr 1 (52) 2013
------------------ (2014). Gra ciałem. Praktyki i dyskursy różnicowania płci w sporcie. PWN: Warszawa.
Jakubowska H. - inne publikacje - https://amu.academia.edu/HonorataJakubowska
Kluczyńska U. (2011). Konstruowanie relacji między rodzajami w sporcie. Analiza telewizyjnych
wiadomości sportowych. [w:] K.Slany, B.Kowalska, M.Ślusarczyk (red.). Kalejdoskop genderowy.
Kraków: WUJ.
Kłodecka-Różalska J. (red.). (2003). Sportsmenka – kobietą sukcesu. Korzyści i bariery aktywności
sportowej kobiet. Warszawa: PSSK
Kossakowski R. i in. (red.) (2013). Futbol i cała reszta. Sport w perspektywie nauk społecznych.
Orbis Exterior.
Kossakowski
R.,
Michałowski
L.
(red.)
(2013).
Sport,
sportowcy,
kibice.
Perspektywa
socjologiczna (współautor: Lesław Michałowski) Pszczółki: Orbis Exterior. „Kultura i Społeczeństwo”
Nr 3/2012. Sport w kulturze
Media, eros, przemoc. (2003).Wybór, wstęp i opracowanie Andrzej Gwódź. Kraków: UNIVERSITAS.
Myśliwy D. (2011). Kobiety na igrzyskach olimpijskich. [w:] K.Slany, B.Kowalska, M.Ślusarczyk
(red.). Kalejdoskop genderowy. Kraków: WUJ.
Rogowski Ł., Skrobacki R. (2011). Społeczne zmagania ze sportem. Poznań: Wydawnictwo Naukowe
Wydziału Nauk Społecznych.
Sahaj T. (2004), Kobiety we współczesnym sporcie, „Sport Wyczynowy”, nr 1-2, ss. 47-54.
---------- (2006), Kobiety na boisku i widowni, „Sport Wyczynowy”, nr 5-6, ss. 55-63.
----------- (red.). (2009). Pogranicza współczesnego sportu. Ujęcie społeczne. Poznań: Akademia
Wychowania Fizycznego im. Eugeniusza Piaseckiego.
Socha S. (2001), Sport kobiet – wyzwanie dla nauki, „Sport Wyczynowy”, nr 3-4, ss. 5-10.
---------- (2005), Sport kobiet w Polsce – potrzeby a rzeczywistość, „Sport Wyczynowy”, nr 1-2, ss. 2025.
Socha T., Bergier J. (red.) (2009). Sport kobiet w Polsce – stań badań. Warszawa: Krajowa
Federacja Sportu dla Wszystkich; Akademia Wychowania Fizycznego w Warszawie.
Socha T. (2002). Sport kobiet. Historia – teoria – praktyka. Warszawa: Centralny Ośrodek Sportu.
Sport kobiet i mężczyzn - uwarunkowania, różnice, granice, nr tematyczny "Człowiek i
Społeczeństwo",
XXXVI/2013,
red.
tomu
H.
Jakubowska
(http://czlowiek -
wns.home.amu.edu.pl/XXXVI)
Żukowska Z. (red.) (1995). Sport w życiu kobiety. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Sportu Kobiet i
Katedra Nauk Humanistycznych Akademii Wychowania Fizycznego im. J. Piłsudskiego.
anglojęzyczna (wybrana)
Anderson
Eric
-
tematyka:
sport,
masculinities
&
sexualities
(artykuły
dostępne
tu:
http://www.ericandersonphd.com/;
https://www.dropbox.com/sh/f4r5wzotmn1xz6z/AADUfZxQyCB_bfEgvgLFOvo7a?dl=0)
Birrell S., Cole Ch. (eds.). (1994). Women, Sport and Culture. Champaign: Human Kinetics.
Coakley J. (1990 i kolejne wydania). Sport in Society: Issues and Controversies. Times Mirror/Mosby
College Publishing, St Louis.
Flintoff A., Scarton S. (eds.). (2002). Gender and Sport: A Reader. London and New York:
Routledge.
Fuller L.K. (ed.) (2006). Sport, rhetoric and gender. New York: Palgrave Macmillian.
Hall A. (1996). Feminism and Sporting Bodies: Essays on Theory and Practice. Champaign: Human
Kinetics.
Hargreaves J. (1994), Sporting Females: Critical Issues in the History and Sociology of Women’s
Sports, New York: Routledge.
Gender in televised sports. News and highlights shows, 1989-2009. Center for Feminist Research,
University of Southern California. Wersja elektroniczna: http://dornsife.usc.edu/cfr/gender-intelevised-sports/
Lenskyj H. (1988). Women, sport, and physical activity. Ottawa: Fitness and Amateur Sport.
------------ (2003). Out on the field. Toronto: Women’s Press.
McDonagh E., Pappano L. (2008). Playing with the boys. Why separate is not equal in sports. Oxford
University Press.
Messner M. (2002). Taking the field. Minneapolis: University of Minnesota Press.
------------ (2007). Out of Play: Critical Essays on Gender and Sport. New York: State University of
New York Press.
Messner M., Sabo D. (1992). Sport, Men, and the Gender Order: Critical Feminist Perspectives.
Human Kinetics.
Pfister G., Sisjord M.K. (eds) (2013). Gender and Sport: Changes and Challenges. Münster:
Waxmann.
Routledge Handbook of Sport, Gender and Sexuality, edited by J. Hargreaves, E. Anderson (2014)